5/6 BEDRIJFSWETENSCHAPPEN
THEMA 1
B%HGULMIVZHWHQVFKDSSHQ 7KHPD LQGG
Ondernemen is visie ontwikkelen
2
B%HGULMIVZHWHQVFKDSSHQ 7KHPD LQGG
Onderzoeksvraag 1 Op welke vragen moet het ondernemingsplan een antwoord geven?
4
Wat is een ondernemingsplan? Welke onderdelen bevat dat document? Wat is het nut van een ondernemingsplan? Wat is het verband tussen de opdrachtverklaring, de doelstellingen en het waardecharter van een onderneming? Welke strategie wordt gehanteerd om de doelstellingen te bereiken?
Onderzoeksvraag 2 Hoe kan het ondernemingsplan worden geoperationaliseerd?
18
Wat zijn de verwachte omzet en de verwachte kosten bij de realisatie van het ondernemingsplan? Welke financieringsbehoeften bestaan er door de operationalisering van het ondernemingsplan? Hoe geraakt de onderneming aan de nodige financiële middelen om het ondernemingsplan te realiseren? Welke ondernemingsvorm wordt gekozen en wat zijn de gevolgen van die keuze?
THEMA 1 Ondernemen is visie ontwikkelen
B%HGULMIVZHWHQVFKDSSHQ 7KHPD LQGG
3
Onderzoeksvraag 1 Op welke vragen moet het ondernemingsplan een antwoord geven? Intro
Dat aan het doel en de missie van ondernemingen zo zelden adequate aandacht wordt gegeven, is misschien de belangrijkste oorzaak van business frustratie en falen. (Peter F. Drucker)
Companies whose employees understand the mission and goals enjoy 29 % greater return than other firms. (Watson Wyatt Work Study)
Roos en Fleur zijn tien jaar geleden afgestudeerd als respectievelijk kinderverzorgster en ziekenhuisverpleegkundige. Ze zouden samen een kinderhotel willen opstarten, omdat ze hebben ondervonden dat kinderopvang vaak moeilijk te combineren is met een variabel werkrooster. Hun kinderhotel zou 24/24 u. en 7/7 dagen open zijn. De kinderopvang kan zowel vast als occasioneel zijn, waardoor Roos en Fleur ook kunnen zorgen voor crisisopvang en de opvang van zieke kinderen. In de toekomst zouden ze hun aanbod willen uitbreiden met de organisatie van logeerpartijtjes, verjaardags- en andere feestjes. Ga samen met je buur rond de tafel zitten. Welke stappen moeten Roos en Fleur volgens jullie eerst doorlopen, vóór ze met hun hotel van start kunnen gaan?
4
B%HGULMIVZHWHQVFKDSSHQ 7KHPD LQGG
Onderzoeksvraag 1 Op welke vragen moet het ondernemingsplan een antwoord geven?
Opdracht 1 Wat is een ondernemingsplan? Wat is het nut van dat document?
Een onderneming opstarten is niet zomaar iets. Voor sommige ondernemers zal het hele gezin ervan moeten kunnen leven. Via het ondernemingsplan moet dan ook duidelijk worden dat de kans daarop realistisch is. Een ondernemingsplan of businessplan is een plan voor het starten van een nieuwe of het overnemen van een bestaande onderneming. Ook voor gevestigde ondernemers is het steeds gebruikelijker om een ondernemingsplan te maken, wanneer een uitbreiding van de activiteit voor de deur staat. Met dat plan wordt voor de ondernemer en eventuele derden duidelijk waar de kansen en bedreigingen liggen. Die zijn voor elke onderneming verschillend en zijn sterk afhankelijk van de persoonlijkheid van de ondernemer zelf, het aangeboden product of de geleverde dienst, de markt, de concurrenten ... Daarom is het belangrijk dat de ondernemer met al die zaken rekening houdt. Door middel van een sluitend ondernemingsplan geeft de ondernemer aan in elk geval naar al die zaken te hebben gekeken. Een ondernemingsplan is een persoonlijk plan. Er zijn geen wettelijke regels in verband met de inhoud en de lay-out van het document. In een goed gestructureerd ondernemingsplan vind je normaal gezien wel een aantal vaste onderwerpen terug. De klas wordt in groepen verdeeld. Elke groep bestudeert een voorbeeld van een ondernemingsplan via het onlinelesmateriaal en beantwoordt de volgende vragen. b1
Stel de inhoud van je ondernemingsplan schematisch voor. Welke onderwerpen zijn behandeld? THEMA 1 Ondernemen is visie ontwikkelen
B%HGULMIVZHWHQVFKDSSHQ 7KHPD LQGG
5
b2
Stel het project origineel aan de andere groepen voor.
b3
De meeste ondernemingsplannen bevatten ook een SWOT-analyse. Verklaar die afkorting. Wat houdt een SWOT-analyse precies in?
b4
Wie zal, naast de ondernemer zelf, nog in het ondernemingsplan geĂŻnteresseerd zijn?
Opdracht 2 Uit welke fasen bestaat het cyclusproces van ondernemingsplanning? Er moet een duidelijk onderscheid worden gemaakt tussen ondernemingsplanning als activiteit en het ondernemingsplan als eindresultaat. In het kader van ondernemingsplanning gaat het niet om het keurig schriftelijk vastleggen van het ondernemingsplan, maar veeleer om het denkproces dat nodig is om een plan te kunnen opstellen. Je mag daarbij gerust ‘out of the box’ denken. b1
Welk idee wil de cartoon meegeven?
1 Visie-ontwikkeling
4 Planning en implementatie
Ondernemingsplan
2 SWOT-analyse
3 Strategievorming
Ondernemingsplanning bestaat uit een cyclus van achtereenvolgende fasen. 1 Visie-ontwikkeling Deze eerste fase heeft betrekking op het vastleggen van waar de onderneming voor staat, waarom en voor wie ze bestaat, waar ze op lange termijn naar toe wil en hoe ze daar denkt te komen. De missie en de waarden van de onderneming staan daarbij centraal. 2 Situatie- of SWOT-analyse De situatie- of SWOT-analyse heeft betrekking op het evalueren van de strategische positie van de onderneming en het formuleren van de uit de visie afgeleide ondernemingsdoelstellingen. De externe omgeving wordt in deze fase grondig geanalyseerd om de kansen en bedreigingen te onderkennen. De interne situatie wordt geanalyseerd om de sterkten en zwakten van de eigen onderneming te bepalen. 6
B%HGULMIVZHWHQVFKDSSHQ 7KHPD LQGG
Onderzoeksvraag 1 Op welke vragen moet het ondernemingsplan een antwoord geven?
3 Strategievorming In deze derde fase worden alternatieve strategieën ontwikkeld en daaruit wordt een keuze gemaakt. De strategie geeft aan hoe de ondernemingsdoelstellingen (en dus de visie) moeten worden gerealiseerd. 4 Planning en implementatie Deze laatste fase heeft betrekking op de invoering van de gekozen strategie, wat resulteert in een ondernemingsplan en daarvan afgeleide operationele plannen (marketingplan, investeringsplan, financieel plan ...). b2
Plaats de volgende activiteiten bij een van de fasen.
Activiteit
Fase
a Het testen van ondernemersvaardigheden b Het vastleggen van de waarden die de onderneming nastreeft c Het bepalen van de vestigingsplaats d Het onderhandelen met verschillende leveranciers e De studie van de concurrentie f Het bepalen van de maatschappelijke rol die de onderneming wil invullen g Het uitschrijven van een budget h Een studie van de voor- en nadelen van verschillende ondernemingsvormen
Opdracht 3 Wat is het verband tussen de opdrachtverklaring missie, het waardecharter, de visie en de strategie? De begrippen missie, visie, strategie ... worden vaak door elkaar gebruikt. We hanteren in dit thema de omschrijving van de begrippen volgens Robert Kaplan en David Norton, de meest invloedrijke onderzoekers op dat gebied van de voorbije jaren. Het fundament van een strategie wordtt gevormd door een missie en een visie. Die Missie onderdelen beschrijven de identiteit van an Waarom we bestaan een organisatie en zijn relatief stabiel. Primaire functie Permanente opdracht Missie en visie beschrijven respectievelijk de bestaansreden n van de Visie organisatie en het gemeenenWat we willen zijn Ambitieus gedeeld beeld schappelijk toekomstbeeld. ld. van de toekomst De strategie omvat de Kernwaarden Waar we in geloven doelstellingen, de Waarden en normen van de organisatie. Ethisch kompas scenario’s en de maatregelen om die Strategie Wat we moeten doen. Aanpak missie en visie isie te realiseren. Doelstellingen
Bouwstenen
Scenario’s, maatregelen
Resultaten
Mensen
Middelen
Structuur
Cultuur
Ketenpartners
THEMA 1 Ondernemen is visie ontwikkelen
B%HGULMIVZHWHQVFKDSSHQ 7KHPD LQGG
7
Sommige ondernemingen hanteren nog een apart waardecharter. Dat document omvat alle waarden en normen die de onderneming vooropstelt. b1
Leg het schema in je eigen woorden uit.
b2
Hieronder vind je een uitgewerkt voorbeeld voor de ‘Buurtslagers’. De begrippen strategie, missie, waardecharter en visie zijn weggelaten. Plaats die begrippen boven de juiste kolom.
onze ambities t Centrale productie en distributie en het concept ‘vleeshal’ = uniek in BelgiĂŤ.
t Uitgebreid en heel kwalitatief pro-
ductgamma dat mee evolueert in de tijd.
t Continue innovatie doorheen de ganse ďŹ rma.
t Scherpe prijs door kostenreductie op vele niveaus.
t HygiĂŤnisch en veilig werken.
t Bekwame en gemotiveerde
medewerkers in elke functie door een weloverwogen analyse en een continue opvolging; de juiste persoon op de juiste plaats.
t Eerlijk is de basis, zonder die basis kunnen we onmogelijk samenwerken.
t Vriendelijk tegenover iedereen: verantwoordelijken, collega’s, leveranciers, klanten, ...
t Open communiceren met iedereen binnen en buiten het bedrijf.
t Respect voor elkaar, iedereen is anders maar evenwaardig.
t Kostenbewust denken en handelen, als een goede huismoeder/-vader.
t Optimale aandacht voor onze klanten. Ze zijn een bron van inspiratie, aan elke klacht of opmerking besteden we de gepaste aandacht.
b3
t Klanten zorgeloos laten genieten
t Dankzij centrale aankoop van
t We willen kwaliteit brengen
t Een strikte expansiepolitiek
van een maaltijd voor prijsbewuste ďŹ jnproevers, geĂŻnspireerd rond vlees, thuis of onderweg, voor elke gelegenheid van het jaar, van barbecue tot kerstkalkoen. die betaalbaar is voor alle consumenten, van eenpersoonsverpakkingen tot grote familiepakketten.
t We zijn een gespecialiseerd
slagerijbedrijf dat duurzaam en functioneel investeert. We zijn ons bewust van onze maatschappelijke positie en beseffen de verantwoordelijkheid die dit meebrengt.
grote volumes en centrale productie in gekoelde en sterk gecontroleerde ruimtes creĂŤren we een prijs- en kwaliteitsvoor deel voor al onze klanten. met een optimale geograďŹ sche concentratie verhoogt de efďŹ ciĂŤntie van onze distributie en laat ons toe onze ďŹ lialen 5 maal per week aan te leveren, zonder hoog oplopende kosten. Deze quasi dagelijkse levering laat ons toe om steeds meer dagverse producten aan ons gamma toe te voegen.
t Agressieve prijszetting van
collega’s volgen we niet indien we een product moeten verkopen van ‘mindere kwaliteit’.
Pas de bouwstenen toe op het voorbeeld van ‘Buurtslagers’. Geef telkens een voorbeeld.
Opdracht 4 Wat is het verschil tussen strategische en operationele doelstellingen? Het bredere kader, dat door de missie, visie en kernwaarden wordt gevormd, biedt op zich onvoldoende houvast om de dagelijkse operationele werking van een onderneming te managen. Strategische en operationele doelstellingen zijn de tussenniveaus tussen opdracht en ambitie (neergeschreven in respectievelijk de missie en de visie) en de concrete acties die in een onderneming worden ondernomen (terug te vinden in de actieplannen).
Missie / visie
Wat is onze ambitie?
Strategische doelstellingen
Wat zijn onze langetermijndoelstellingen?
Operationele doelstellingen
Vertaling naar middellange en kortetermijndoelstellingen? Op niveau afdelingen / teams
8
B%HGULMIVZHWHQVFKDSSHQ 7KHPD LQGG
Onderzoeksvraag 1 Op welke vragen moet het ondernemingsplan een antwoord geven?
Strategische doelstellingen maken duidelijk hoe de missie en de visie zullen worden uitgevoerd op lange termijn en op het niveau van de organisatie. Operationele doelstellingen zijn een meer concrete vertaling van de relatief abstracte ambitie die in de strategische doelstellingen is verwoord. Elke strategische doelstelling moet worden omgezet in specifieke, meetbare, aanvaardbare, realistische, tijdsgebonden (SMART) operationele doelstellingen. Die worden op hun beurt geconcretiseerd door processen en projecten waarbinnen concrete acties worden gedefinieerd.
Missie
Visie
Strategische doelstellingen
Operationele doelstellingen
Processen / projecten
Strategische doelstelling 1
Operationele doelstelling 1.1
Project 1.1.1 - Voorrang - Proces Team 1.1.2 - Budget - Voorrang
Operationele doelstelling 1.2
Operationele doelstelling ...
Strategische doelstelling 2
Operationele doelstelling 2.1
Operationele doelstelling 2.2
Operationele doelstelling ...
-Project Team 1.1.3 - Budget - Voorrang - Team - Budget
Project 2.1.1 - Voorrang - Proces Team 2.1.2 - Budget - Voorrang -Project Team 2.1.3 - Budget - Voorrang - Team - Budget
Bron: Möbius
Bestudeer het strategische, toeristische actieplan Limburg via het onlinelesmateriaal. Illustreer het schema met één concreet voorbeeld.
THEMA 1 Ondernemen is visie ontwikkelen
B%HGULMIVZHWHQVFKDSSHQ 7KHPD LQGG
9
To the point Elke onderneming, die met een nieuwe activiteit start, moet over een businessplan of ondernemingsplan beschikken. Het kan daarbij gaan om een volledig nieuwe onderneming of om een bestaande onderneming in een groeifase, die een nieuwe activiteit ontwikkelt. Een businessplan wordt voor intern en extern gebruik opgemaakt. 1 Intern Een businessplan of ondernemingsplan maakt duidelijk of het vooropgestelde idee ook haalbaar blijft na een grondige analyse. Er moet immers worden nagedacht over wat men wil realiseren op korte en middellange termijn en op welke manier. Met andere woorden: de strategie wordt geconcretiseerd. Een businessplan evolueert mee met het bedrijf en zou ten minste om het jaar moeten worden aangepast. 2 Extern Een ondernemingsplan is de basis voor contact met investeerders en met de bank. Alvorens een bank een krediet toekent, moet het duidelijk zijn wat de onderneming met het geld wil doen en hoe het zal worden terugbetaald. Een goed businessplan en een financieel plan zijn bijgevolg noodzakelijk. Een bank zal de meeste aandacht besteden aan het financiële luik. Voor een investeerder daarentegen zijn ook andere criteria, die in het ondernemingsplan aan bod komen, van groot belang. Een ondernemingsplan heeft geen vaste structuur, maar een goed ondernemingsplan bevat de volgende onderwerpen: • samenvatting; • missie - visie - doelstellingen en productidee; = wat wil de ondernemer doen? • marktanalyse; = wat heeft / kent de ondernemer? • marketingplan; • productieplan (als er wordt geproduceerd); • organisatieplan; = hoe wil de ondernemer dat bereiken? • financieel plan; • implementatieplan. Er moet een duidelijk onderscheid worden gemaakt tussen ondernemingsplanning als activiteit en het ondernemingsplan als eindresultaat. Ondernemingsplanning bestaat uit een cyclus van achtereenvolgende fasen.
Ondernemingsplan Visie-ontwikkeling
Planning en implementatie
Situatie-analyse
Strategievorming
10
B%HGULMIVZHWHQVFKDSSHQ 7KHPD LQGG
Onderzoeksvraag 1 Op welke vragen moet het ondernemingsplan een antwoord geven?
Een goede missie en visie maken duidelijk welke waarden de onderneming belangrijk vindt. In de missie of opdrachtverklaring wordt aangegeven wat de bestaansreden is voor de onderneming, waar de onderneming voor staat. De visie geeft aan wie of wat de onderneming wil zijn in de wereld van morgen. De missie en visie vormen aldus de basis voor het uitwerken van een langetermijnstrategie. De missie vormt het referentiekader en een leidraad bij beslissingen en handelingen van iedereen die bij de onderneming is betrokken. Dat kader geldt voor alle stakeholders: de aandeelhouders, het bestuur, het management, het personeel, de leveranciers ...
Lange termijn
Korte termijn
Missie
Visie
= Doelen
= Strategie
In sommige ondernemingen zijn de waarden en normen, die de onderneming nastreeft, in de missie opgenomen. Andere ondernemingen hanteren een waardecharter waarin de waarden en normen apart zijn vermeld. De eerder abstracte missie en visie moeten worden vertaald in strategische en operationele doelen. De strategische doelen zijn langetermijndoelen en spelen zich af op het niveau van de globale onderneming. De operationele doelen zijn kortetermijndoelen en spelen zich af op het niveau van een afdeling of een team. Die operationele doelen worden op hun beurt opnieuw in processen en projecten vertaald.
Visual Markeer de kernwoorden bij ‘To the point’. Verwerk daarna de inhoud van die tekst in een schema dat het best bij je leerstijl aansluit.
THEMA 1 Ondernemen is visie ontwikkelen
B%HGULMIVZHWHQVFKDSSHQ 7KHPD LQGG
11
Oefening 1 Hoe goed ken je de inhoud en het nut van een ondernemingsplan? Zijn de volgende stellingen juist of fout? Verbeter, indien nodig. 1 Een ondernemingsplan wordt alleen opgemaakt bij de start van een nieuwe onderneming. 2 Een ondernemingsplan is een statisch gegeven. 3 Een ondernemer werkt in de eerste plaats een ondernemingsplan uit voor zichzelf, maar ook om mogelijke investeerders, leveranciers en adviseurs van de haalbaarheid van het project te overtuigen. 4 Het investeringsplan is een onderdeel van het marketingplan. 5 Een ondernemingsplan heeft een vaste structuur. 6 De concurrenten vind je in het marktonderzoek terug. 7 De bepaling van de doelgroep vind je in het marketingplan terug.
Oefening 2 Hoe maak je een ondernemingsplan?
Bekijk het beeldfragment via het onlinelesmateriaal, waarin wordt toegelicht hoe je een ondernemingsplan maakt. Beantwoord daarna de vragen. b1
Wat is het startpunt van het ondernemingsplan?
b2
Leg uit. • Een ondernemingsplan is een kompas. • Een ondernemingsplan is een spiegel. • Een ondernemingsplan is een dynamisch gegeven.
12
B%HGULMIVZHWHQVFKDSSHQ 7KHPD LQGG
Onderzoeksvraag 1 Op welke vragen moet het ondernemingsplan een antwoord geven?
Oefening 3 Welke missie en visie hanteren ondernemingen? De klas wordt in drie groepen ingedeeld. Elke groep krijgt twee ondernemingen uit dezelfde branche. De opdracht bestaat erin om de missie en de visie van beide ondernemingen op te zoeken en schematisch met elkaar te vergelijken. Groep 1 krijgt de Coca Cola Company en de PepsiCogroep toegewezen.
Groep 2 voert de opdracht uit voor de Colruytgroepen Carrefour.
Groep 3 gaat aan de slag met McDonald’s en Quick.
Oefening 4 Welke waarden en normen streven ondernemingen na? Via het onlinelesmateriaal vind je waardecharters van verschillende ondernemingen. Elke groep bestudeert het waardecharter van een bepaalde onderneming. b1
De opdracht bestaat erin om de waarden en normen, die het bedrijf vooropstelt, in een woordenwolk weer te geven. 9$$5',*+('(1 Woordenwolk
b2
Ga na of die waarden en normen ook te vinden zijn in de missie en visie van de betrokken ondernemingen.
THEMA 1 Ondernemen is visie ontwikkelen
B%HGULMIVZHWHQVFKDSSHQ 7KHPD LQGG
13
Oefening 5 Hebben organisaties ook een missie, visie en strategie? Niet alleen ondernemingen, maar ook organisaties zoals Groep T, besteden veel aandacht aan het uitschrijven van een missie en een visie en het kiezen van een strategie om de doelen van de organisatie te bereiken. b1
Wie of wat is Groep T?
b2
Vat de missie van Groep T in één zin samen.
b3
Waarop is die missie geïnspireerd?
b4
Hoe ziet Groep T zich in de wereld van morgen? Wat houden de 5 E’s in?
b5
Welke strategie heeft Groep T gekozen om haar doelen te bereiken?
Oefening 6 Welke strategie hanteert de Delhaizegroep om haar doelstellingen te bereiken? Bekijk het interview met Pierre-Olivier Beckers, CEO van de Delhaizegroep, via het onlinelesmateriaal. Welke strategie hanteert de Delhaizegroep om de vooropgestelde doelen te bereiken?
Oefening 7 Hoe heeft Starbucks haar missie en visie in concrete doelen omgezet? Starbucks heeft ambities op verschillende terreinen. b1
De klas wordt in vier groepen ingedeeld. Elke groep gaat in eerste instantie onderzoeken hoe Starbucks de ambities op een bepaald terrein in concrete doelen omzet. De informatie is terug te vinden op de website van Starbucks.
2 1 3
$
4 Coffee Purchase
Farmer Loans
Farmer / Climate Solutions
Front-of-Store Recycling
Reusable Cups
Recyclable Cup Solution
2 1 3
4
14
B%HGULMIVZHWHQVFKDSSHQ 7KHPD LQGG
Onderzoeksvraag 1 Op welke vragen moet het ondernemingsplan een antwoord geven?
2 1 3
4
Energy Conservation
Renewable Energy
Water Conservation
Community Service
Youth Action
LEEDŠ CertiďŹ ed Stores
2 1 3
4
b2
2 1 3
4
De groepen worden opnieuw samengesteld, zodat elke deelgroep minstens door een iemand is vertegenwoordigd. Bewijs dat de missie, die Starbucks op haar website neerschrijft, geen dode letter is gebleven.
Oefening 8 Wat zijn de sterke en zwakke punten, de kansen en de bedreigingen van Eetclusief? Bekijk het beeldfragment in verband met Eetclusief, dat je via het onlinelesmateriaal vindt. Bestudeer de website van de onderneming. Beantwoord daarna de vragen. b1
Omschrijf de markt waarbinnen Eetclusief actief is.
b2
Wat is de missie van die onderneming?
b3
Maak een beperkte SWOT-analyse van de onderneming Eetclusief.
THEMA 1 Ondernemen is visie ontwikkelen
B%HGULMIVZHWHQVFKDSSHQ 7KHPD LQGG
15
Check-up Kun je de opdrachten en oefeningen zelfstandig oplossen? Zo ja, vink dan het vakje ernaast aan. Zo neen, maak dan eerst de extra oefeningen via het onlinelesmateriaal. Noteer daarna in de laatste kolom de nummers van de Extra’s die je hebt gemaakt.
Doelstelling
DIRECT!
Opdracht Oefening Extra
Wat is een ondernemingsplan? Welke onderdelen bevat dat document? Wat is het nut van een ondernemingsplan?
■
1, 2
1, 2, 8
Wat is het verband tussen de opdrachtverklaring, de doelstellingen en het waardecharter van een onderneming?
■
3
4, 5
Welke strategie wordt gehanteerd om de doelstellingen te bereiken?
■
4
5, 6, 7
Uit het nieuws Lees het artikel via het onlinelesmateriaal.
bb1
Welke steun wordt door de overheid aan starters aangeboden?
bb2
Waarom zou de overheid die aanzienlijke investering willen doen?
bb3
Ga op zoek naar twee andere artikels of nieuwsfragmenten waarin wordt aangegeven dat starters op ondersteuning kunnen rekenen bij het oprichten van een onderneming.
Persoonlijk woordenboek Vul de lijst met economische begrippen verder aan.
16
B%HGULMIVZHWHQVFKDSSHQ 7KHPD LQGG
Onderzoeksvraag 1 Op welke vragen moet het ondernemingsplan een antwoord geven?
A!
Action! Het oprichten van een kinderhotel (1) De klas wordt in duo’s ingedeeld. Het is de bedoeling dat jullie in de huid kruipen van Roos en Fleur uit de intro van deze onderzoeksvraag. bb1
Maak een SWOT-analyse van het kinderhotel op basis van de informatie van de intro van deze onderzoeksvraag.
bb2
Schrijf een missie en een visie uit voor het kinderhotel dat jullie willen oprichten.
bb3
Vertaal die missie en visie in minstens vier strategische doelen.
bb4
Vertaal die strategische doelen in onderliggende operationele doelen.
THEMA 1 Ondernemen is visie ontwikkelen
B%HGULMIVZHWHQVFKDSSHQ 7KHPD LQGG
17