om een evenwicht te bereiken?

3.3 Hoe coördineren planten de reacties op prikkels om een evenwicht te bereiken?

Bij de dieren leerden we dat receptoren, conductoren en effectoren samen een regelsysteem vormen om de reacties op prikkels te coördineren. Hoe zit dat bij planten? Reageren zij ook op prikkels volgens een dergelijk systeem van receptoren, conductoren en effectoren? En zorgt dat dan ook bij planten voor homeostase? Hoewel planten geen hersenen en zenuwstelsel hebben, vinden we vergelijkbare systemen als bij dieren terug. Prikkels worden ook bij planten opgevangen door receptoren. Zo leerden we dat fotoreceptoren de prikkel ‘licht’ waarnemen. Om informatie over de delen van een plant te verspreiden, hebben planten twee mogelijkheden: via signaalstoffen (hormonen) of elektrische signalen. Vul de tabel aan. Je kon in hoofdstuk 2 vaststellen dat planten bewegen als reactie op een prikkel. Wat is het nut van al die bewegingen? Beweging Nut? Plant beweegt naar licht toe. Venusvliegenval vangt insecten. Bonenplant slingert naar boven. De blaadjes bij het kruidjeroer-me-niet vouwen samen. Conclusie: Wat is het algemeen nut van al deze plantenbewegingen? OPDRACHT 17 ©VAN IN

Signaalstoffen of hormonen, zoals auxine, stimuleren bepaalde cellen in de plant om sneller te groeien. Licht remt de productie van auxine. Daardoor is er meer auxine in cellen aan de schaduwkant van een plant. Het gevolg is dat plantencellen aan de schaduwkant langer worden en naar het licht toe buigen. Op die manier kan de plant meer licht opvangen en beter aan fotosynthese doen.

Auxine verspreidt zich gelijkmatig door de plant. Je kunt het je een beetje voorstellen als in een buigbaar drinkrietje. Aan de schaduwkant zijn de cellen langer dan aan de zonkant. Kijk maar eens naar de bocht in het rietje, de segmenten zijn langer in de buitenbocht dan in de binnenbocht. Of bekijk de video ter verduidelijking. Naast lichtreceptoren, zijn er ook receptoren die andere prikkels kunnen waarnemen, bijvoorbeeld de prikkel ‘aanraking’. Via een elektrisch signaal naar de bladscharnieren van het kruidje-roer-me-niet vouwen de blaadjes dan samen. De bladscharnieren functioneren hier als effector. Naast hormonen kunnen planten dus ook de informatie over een prikkel met elektrische signalen verspreiden. Planten hebben net zoals dieren regelsystemen om de reacties op prikkels te coördineren. Planten kunnen op meerdere manieren reageren: bijvoorbeeld door hun groeiwijze, door beweging en door de productie van bepaalde stoffen ... Planten beschikken daarvoor over receptoren en effectoren. De coördinatie tussen beide gebeurt via signaalstoffen en elektrische signalen.

auxine licht Afb. 11 auxine licht Auxine verzamelt zich aan de schaduwkant VIDEO FOTOTROPISME ©VAN IN

Planten reageren op licht Planten reageren op aanraking

prikkel

licht aanraking

Afb. 12 homeostase Ook planten beschikken over een regelsysteem om gepast te kunnen reageren op prikkels. Ze beschikken daarvoor over eenvoudige receptoren. Via hormonen en elektrische signalen kan binnen de plant informatie worden doorgegeven om een gepaste reactie te veroorzaken. Effectoren bij planten kunnen cellen of plantendelen zijn. Ook planten streven naar het behouden van een evenwicht: homeostase.

Homeostase

` Maak oefening 25 op p. 62.

fotoreceptoren receptoren in het blad auxine elektrische signalen cellen worden langer aan de schaduwkant

bladscharnieren lentegroei blaadjes samenvouwen receptor signalen effector reactie We kunnen dus besluiten dat ook planten organismen zijn die zich als systeem in stand houden. Ze beschikken net als dieren over mechanismen die helpen om een evenwichtstoestand te bewaren. Op die manier is de reactie van planten erop gericht om de overlevingskans te verhogen. ©VAN IN