1.5 Wat kan de werking van het zenuwstelsel verstoren?

OPDRACHT 25 Als de impulsgeleiding verstoord is: multiple sclerose. Lees de tekst en beantwoord de vragen. Myeline (oranje) vormt een isolatielaag rondom de uitloper van de zenuwcel (grijs). Daardoor verplaatst de actiepotentiaal zich sneller en kan dus ook de impulsgeleiding snel verlopen. Door afbraak van de myeline wordt de impulsgeleiding steeds slechter. Dat leidt tot het ontstaan van klachten. C Als de myeline vrijwel volledig is afgebroken, zal helemaal geen signaaloverdracht meer kunnen plaatsvinden. A Zowat 12 000 mensen in ons land lijden aan multiple sclerose (MS). Dat is een chronische auto-immuunziekte: afweercellen van het lichaam tasten de myelineschede rond axonen in de centrale verwerkingscentra (de hersenen en het ruggenmerg) aan. Daardoor wordt de impulsgeleiding doorheen het axon ernstig verstoord of zelfs verhinderd, waardoor allerhande uitvalsverschijnselen optreden: krachtverlies, blindheid, geheugenproblemen, coördinatiestoornissen enzovoort. De oorzaak van de ziekte is onbekend. Er is voorlopig nog geen behandeling die MS kan genezen, maar er wordt vooruitgang geboekt in de strijd tegen de ziekte. In 2019 hebben wetenschappers een stof ontwikkeld die bij muizen de groei stimuleert van cellen die een nieuwe myelineschede rond axonen kunnen aanbrengen. Men hoopt nu die stof aan te kunnen passen, zodat ze ook werkzaam is bij mensen. 1 Welke functie heeft de myelineschede rond axonen? 2 Wat gebeurt er als de myelineschede beschadigd of onderbroken is? 3 Wat is daarvan het gevolg voor de werking van het organisme? B ©VAN IN

4 De oorzaak van de ziekte is onduidelijk. Zoek wat mogelijke oorzaken kunnen zijn.

Meningitis of ontsteking van de hersen- en ruggenmergvliezen

Afb. 144

Meningitis of hersenvliesontsteking is een ontsteking van de beschermende vliezen rond de hersenen en het ruggenmerg. Meningitis ontstaat meestal door een bacteriële of een virale infectie. Bacteriën die meningitis veroorzaken, zitten vaak onschuldig in de neus en keelholte. Wanneer je weerstand verzwakt, kunnen de bacteriën vermenigvuldigen en via je bloedbaan de hersenen bereiken en hersenvliesontsteking veroorzaken. Door hoesten, niezen en knuffelen kun je ze van andere mensen krijgen. Koorts, hoofdpijn, een stijve nek en braken zijn de belangrijkste vroege symptomen. Bij bacteriële meningitis kunnen er door bloedvergiftiging ook paars-rode vlekjes op de huid verschijnen. Bacteriële meningitis is een heel ernstige aandoening en kan levensbedreigend zijn als ze niet snel met antibiotica behandeld wordt. Virale meningitis komt het meest voor, is minder ernstig en kan niet met antibiotica worden behandeld, maar moet spontaan genezen. Sinds 2002 bestaan er vaccinaties tegen sommige soorten bacteriën die meningitis kunnen veroorzaken. Sindsdien is het aantal gevallen van bacteriële meningitis in België sterk gedaald. WEETJE Het zenuwstelsel is een ingenieus systeem dat de werking van een organisme regelt en coördineert. Vanuit de hersenen vertrekt een uitgebreid netwerk dat de werking van de weefsels en organen coördineert. Jammer genoeg is het zenuwstelsel geen feilloos systeem en kan er altijd iets fout lopen. OPDRACHT 26 Wil je nog andere aandoeningen van het zenuwstelsel ontdekken? Voer Labo 12 bij het onlinelesmateriaal uit. ©VAN IN ` Maak oefening 19 op p. 258.