2.2 Wat zijn endocriene klieren?

OPDRACHT 17

Bekijk aandachtig de onderstaande figuur van de schildklier en beantwoord de vragen.

schildklier luchtpijp slagader ader

kliercel opname van stoffen, o.a. jodium afscheiding van thyroxine haarvat strottenhoofd klierblaasje Afb. 181 De schildklier A Ligging van de schildklier B Afscheiding van het hormoon thyroxine door kliercellen in een klierblaasje B 1 Vergelijk de bouw van de schildklier met jouw tekening van een exocriene klier uit opdracht 15. Welke verschillen kun je opmerken? 2 Waar scheiden die klieren hun producten af? Schrap wat niet past. in ruimtes die in rechtstreeks contact staan met de buitenwereld / in het bloed 3 Thyroxine, de stof die door de schildklier geproduceerd wordt, speelt een rol in de groei en ontwikkeling van cellen in ons lichaam. Hoe noemen we stoffen die via het bloed getransporteerd worden om dan ergens anders in het lichaam een bepaalde rol te vervullen? Sommige klieren geven hun klierproducten af in het bloed, dat deel uitmaakt van het inwendig milieu. We noemen die klieren endocriene klieren. ‘Endo’ betekent ‘naar binnen’. Die klieren scheiden nuttige stoffen af; we spreken A ©VAN IN van inwendige secretie. De klierproducten van endocriene klieren noemen we hormonen. Ze worden via de bloedsomloop door het hele lichaam getransporteerd. Ze zijn actief op andere plaatsen in het lichaam dan daar waar ze geproduceerd worden. We noemen ze chemische boodschappers of signaalstoffen.

Het hormoon thyroxine van de schildklier stimuleert de groei en ontwikkeling van cellen in het hele lichaam. Als de schildklier minder thyroxine produceert, leidt dat tot vertraagde processen in het lichaam. Er zijn heel wat klachten mogelijk, maar vermoeidheid en gewichtstoename zijn twee mogelijke gevolgen. Endocriene klieren vinden we op heel wat plaatsen in ons lichaam: in de hersenen (de hypothalamus en de hypofyse), in de bijnier, in de alvleesklier, in de eierstokken en in de teelballen. hypofyse hypothalamus schildklier bijschildklier thymus bijnier alvleesklier teelballen eierstokken

Afb. 182 De endocriene klieren in het menselijk lichaam

In sommige nucleaire noodsituaties kan het aangeraden zijn om jodiumtabletten te nemen. Zij beschermen je tegen radioactief jodium, dat bij jonge mensen schildklierkanker kan veroorzaken. Binnen een zone van twintig kilometer rond kerncentrales zijn er gratis jodiumtabletten beschikbaar bij alle apothekers. Jongeren onder de 18 jaar, zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven, krijgen de raad om de tabletten in te nemen bij een nucleair ongeval. Bij mensen ouder dan 18 is het risico op kanker veel kleiner dan bij jonge mensen. Zij moeten de tabletten niet nemen. WEETJE Bron: www.nucleairrisico.be

Aangezien endocriene klieren hun hormonen rechtstreeks aan het bloed afgeven, hebben ze geen afvoerbuis. Ze bestaan uit groepjes kliercellen of uit klierblaasjes die omgeven zijn door haarvaten. De bouwstoffen voor het klierproduct worden uit het bloed gehaald. De schildklier bestaat uit heel veel klierblaasjes waartussen haarvaten lopen. De kliercellen nemen bepaalde stoffen, waaronder jodium, uit het bloed op en vormen daarmee het schildklierhormoon of thyroxine. Het hormoon komt via het celmembraan van de kliercellen in het bloed terecht. In de bijnier zorgen bijniermergcellen voor de productie van adrenaline. Endocriene klieren scheiden hun klierproducten of hormonen rechtstreeks af in het bloed, het inwendig milieu. Hormonen zijn signaalstoffen die werkzaam zijn op verschillende plaatsen in het lichaam. De meeste endocriene klieren zijn groepjes kliercellen of een klierblaasje omsponnen door haarvaten. Endocriene klieren hebben geen afvoerbuis. Bouwstoffen voor klierproducten worden aangevoerd door het bloed via haarvaten. ©VAN IN ` Maak oefening 17 t/m 22 op p. 319-320.