11. 2
WELKOM
HERWERKTE VERSIE
Bieke Finet
Jeroen Reumers
Vincent Verhelst
Jef Pazmany
Op verkenning - ‘Welkom’ - bestaat uit:
• een themaschrift
• een handleiding
• een Mijn VAN IN bordboek
Een volledig productoverzicht vind je op www.opverkenning.be.
Auteurs:
Bieke Finet
Jeroen Reumers
Vincent Verhelst
Conceptcoördinator:
Jef Pazmany
Fotokopieerapparaten zijn algemeen verspreid en vele mensen maken er haast onnadenkend gebruik van voor allerlei doeleinden. Jammer genoeg ontstaan boeken niet met hetzelfde gemak als kopieën. Boeken samenstellen kost veel inzet, tijd en geld. De vergoeding van de auteurs en van iedereen die bij het maken en verhandelen van boeken betrokken is, komt voort uit de verkoop van die boeken. In België beschermt de auteurswet de rechten van die mensen. Wanneer u van boeken of van gedeelten eruit zonder toestemming kopieën maakt, buiten de uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen, ontneemt u hun dus een stuk van die vergoeding. Daarom vragen auteurs en uitgevers u beschermde teksten niet zonder schriftelijke toestemming te kopiëren buiten de uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen. Verdere informatie over kopieerrechten en de wetgeving met betrekking tot reproductie vindt u op www.reprobel.be.
Ook voor het digitale lesmateriaal gelden deze voorwaarden. De licentie die toegang verleent tot dat materiaal is persoonlijk. Bij vermoeden van misbruik kan die gedeactiveerd worden.
© Uitgeverij VAN IN, Wommelgem, 2025
De uitgever heeft ernaar gestreefd de relevante auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Wie desondanks meent zekere rechten te kunnen doen gelden, wordt verzocht zich tot de uitgever te wenden.
Gewijzigde herdruk 2025
Cover en lay-outconcept: HarderBetterFasterStronger
Opmaak: B.AD, EMPC - Barbara Vermeersch
Verhaal: Rien Broere
Tekeningen: Ina Hallemans, Frédéric Thiry
Met dank aan: BS Atheneum Aalst en GBS Sint-Brixius-Rode
Lessenoverzicht
Dit overzicht geeft de kern van alle lessen weer. Het laat je toe snel te beoordelen of je de door de auteurs gekozen volgorde van de lessen wilt aanhouden of een andere volgorde verkiest.
GEDICHT – de nieuwe klas (Rien Broere)
Op de laatste bladzijde van het themaschrift staat een gedicht. Het brengt het onderwerp tot leven en zorgt ervoor dat de leerlingen zich kunnen inleven in het thema. Hoe en wanneer je het verhaal een rol laat spelen tijdens dit thema, staat je vrij. Lees je het in de klas of laat je de luisterversie horen (via het bordboek)? Bij het begin van het thema, tussendoor of achteraf? Je kiest zelf het gepaste moment en de geschikte plaats. Je kunt er ook een drama-activiteit aan koppelen.
LES 1 – ga je mee?
In deze eerste les verkennen de leerlingen het themaschrift. Om iedereen welkom te heten op de school, knutselen ze een vlagje.
LES 2 – dit is onze klas.
De leerlingen maken in het begin van de les hun klaslokaal in het klein. Dat kan met karton of Lego- of Duploblokken. Daarna bekijken ze samen hoe klassen eruitzien in de rest van de wereld.
LES 3 – kijk maar om je heen.
De leerlingen zoeken en verwoorden waar alles in de klas staat. Waar staat het bord? Waar zie je het raam? Om hen te ondersteunen bij het gebruik van de juiste termen, zingen ze samen het liedje ‘Van voor naar achter, van links naar rechts’.
LES 4 – gezond
eten!
De leerlingen denken na over hoe een gezonde brooddoos eruitziet. Wat is gezond en past in mijn brooddoos? Wat is ongezond en breng ik beter niet mee naar school?
Ook gezonde tussendoortjes komen aan bod. Gezonde voeding is belangrijk voor een gezond lichaam.
LES 5 – de dagen van de week
De leerlingen leren de dagen van de week en ze koppelen activiteiten (zwemles, jeugdbeweging …) aan de dagen. Op het einde van deze les kunnen de leerlingen in een context de woorden ‘vandaag’, ‘gisteren’ en ‘morgen’ vlot hanteren.
LES 6 – de tijd gaat snel.
Handelingen of activiteiten gebeuren vaak in een bepaalde volgorde. Enerzijds achterhalen de leerlingen in deze les die volgorde, en anderzijds leren ze de woorden ‘eerst’, ‘dan’, ‘later’ en ‘laatst’ gebruiken om zo een opeenvolging te kunnen beschrijven.
Door naar de verhalen van Nand en Nel te luisteren, ontdekken ze dat hun dag kunnen opdelen in schooltijd en vrije tijd.
De termen ‘langer dan’ en ‘korter dan’ worden in deze les ingeoefend. Het gaat hier dan over de duur van handelingen of activiteiten.
LES 7 – dit ben ik.
In deze les stellen de leerlingen zichzelf voor. Ze ontdekken gelijkenissen en verschillen met anderen. Zowel uiterlijke kenmerken (haarkleur, een bril …) als minder zichtbare kenmerken (broers en zussen, hobby’s …) komen aan bod.
LES 8 – iedereen is anders.
In deze les visualiseren de leerlingen de diversiteit binnen de klasgroep door middel van een kleurige diamant.
LES 9 – zo doen we dat!
Door middel van een doorschuifsysteem focussen de leerlingen op het openen en sluiten van dingen. In hoekjes leren ze om een schooltas te openen en te sluiten en werken ze met brooddozen, kledij, kleuren lijmstiften en rommelige banken.
LES 10 – zo hoort het.
De leerlingen maken kennis met de wel heel ongewone school ‘Zootje Ongeregeld’. Ze zien in enkele filmpjes hoe vreemd het eraan toegaat en bedenken hoe het beter kan. In een videoboodschap laten ze zien hoe het wel moet en komen zo tot hun eigen klasregels.
Terugblik
De leerlingen tonen en vertellen wat ze geleerd hebben en wat ze leuk vonden in dit thema.
Themaplanner
Lestitel
LES 1: ga je mee?
Voorbereiding
Kopieer de kopieerbladen op leerlingenaantal.
Breng voor elke leerling een stokje mee.
Visualiseer het thema in de klas.
Inhouden
• Maak kennis met het thema.
• Knutsel een vlaggenstokje.
LES 2: dit is onze klas.
Verzamel materiaal voor de maquette.
LES 3: kijk maar om je heen.
LES 4: gezond eten!
LES 5: de dagen van de week
Neem een tiental foto’s van de klas en druk ze af. Druk de kopieerbladen af.
• Maak een maquette van de klas.
• Neem een kijkje in verschillende klassen.
• Denk na over je droomklas.
• De leerlingen zoeken en verwoorden waar iets staat in de klas.
• Leer over gezonde en ongezonde voeding.
LES 6: de tijd gaat snel.
Maak een dag- en weekplanner.
• Vertel over de dagen van de week.
• Maak het onderscheid tussen vandaag, gisteren en morgen.
• Vergelijk twee activiteiten en bepaal welke langer en welke korter duurt.
• Denk na over de volgorde waarin je dingen doet.
• Verschil tussen vrije tijd en schooltijd.
Media
• themaschrift p. 2
• kopieerbladen p. 1-3
• bordboek
• themaschrift p. 3
• bordboek
• dvd nr. 1
• themaschrift p. 4
• kopieerbladen p. 4-6
• bordboek
• stickervel 1
• themaschrift p. 5
• prentenset prent 1
• bordboek
• dvd nr. 2
• themaschrift p. 6-7
• stickervel 1
• kopieerblad p. 7
• prentenset prent 2
• bordboek
• dvd nr. 3
• themaschrift p. 8-9
• stickervel 1
• bordboek
Andere materialen Lesduur
• stokje
• lijm
• schaar
• stiften
• kleurpotloden
• materiaal om te versieren
• post-its
• blokken en grondplaat voor maquette
50’
• tiental foto’s van de klas
50’
50’
• groene en rode kleurpotloden
• papieren zakdoek
• gevulde brooddozen
• dagplanner
• weekplanner
50’
50’
• kleurpotloden
• rekenblad
• potlood
• zakdoek
• leesboek
• schoen met veter
• dagschema’s
• weekschema’s
50’
LES 7: dit ben ik.
LES 8: iedereen is anders.
LES 9: zo doen we dat! Knip de tekeningen van het kopieerblad uit.
• De leerlingen stellen zichzelf voor.
• Ga uit van gemeenschappelijke kenmerken en verschillen.
• Ga op zoek naar gelijkenissen en verschillen bij de leerlingen.
• Bespreek de cartoons.
• Werk in hoeken.
• Maak allerlei schoolspullen open en dicht.
LES 10: zo hoort het.
TERUGBLIK
• Bekijk vier filmpjes over een school waar vanalles misloopt.
• Kom tot oplossingen, afspraken en regels.
• Blik terug op het themaschrift en de afgelopen lessen.
• themaschrift p. 10-11
• bordboek
• kopieerblad p. 8
• prentenset prent 3 en 4
• bordboek
• themaschrift p. 12
• kopieerblad p. 9
• bordboek
• themaschrift p. 13
• bordboek
• dvd nr. 4-7
• themaschrift p. 14-15
• bordboek
• spiegeltjes
50’
• schaar
• kleurpotloden
• tijdsignaal
• geluidsignaal
• drinkbekers en dozen met diverse deksels
• schooltassen met verschillende sluitingen
• slijpers, potloden, stiften met dop
• oude schoenen met veters, jassen met knopen en ritsen
• kleine en grote boeken, schriften
• materiaal voor de toneeltjes
50’
50’
50’
• doos met grote kralen
• touw
50’
Domein(en): mens en techniek / mens en ruimte / mens en medemens
Onderwerp: kennismaking met elkaar, met de klas en het themaschrift
Lesduur: 50 minuten
LEERPLANDOELEN
Bij het onlinelesmateriaal vind je een overzicht met alle leerplandoelstellingen per les.
MATERIALEN
Voor elke leerling
• themaschrift p. 2
• kopieerblad p. 1-3
Voor de leerkracht
• bordboek
Voor de klas
• een stokje
• lijm
• een schaar
• stiften
• kleurpotloden
• materiaal om te versieren
Doel van de les
In deze eerste les verkennen de leerlingen het themaschrift. Om iedereen welkom te heten op school, knutselen ze een vlagje. De les bestaat uit een aantal tips en suggesties om het thema op te starten. Ze wekken de interesse van de leerlingen en mobiliseren hun voorkennis. Maak een selectie van activiteiten die je belangrijk en leuk vindt om met de leerlingen te doen.
Voorbereiding
Voor de leerkracht
Geef de leerlingen de themabrief mee (kopieerblad p. 1). Zo weten de ouders waaraan er gewerkt wordt.
Kopieer de kopieerbladen p. 2-3 op leerlingaantal. Breng voor elke leerling een stokje mee (bv. voor brochettes of voor planten) en materiaal om te versieren.
Visualiseer het thema in het klaslokaal. Enkele ideeën: hang afbeeldingen op van kinderen met verschillende fysieke kenmerken (of foto’s van leerlingen uit andere klassen) en een tekstballon ‘welkom!’ Schrijf alle namen van de leerlingen uit op een vlaggenlijn. Verzamel prentenboeken over de thema’s klas, welkom of vrienden zijn en stal ze uit. Hang aan de deur een lint, dat de leerlingen moeten doorknippen om binnen te komen.
Start
Deel de themaschriften uit. De leerlingen doorbladeren hun schrift. Ze mogen vrij reageren. Verwijs naar de afbeelding van de verrekijker bij elke les.
• Zie je een blaadje dat je leuk vindt, waar je naar uitkijkt, dat je nieuwsgierig maakt? Kleur dan de verrekijker.
De leerlingen nemen hun themaschrift op p. 2 bij opdracht 1
• Bekijk de eerste bladzijde. Je ziet een tekening van een leerkracht die zwaait.
Wat zou in de tekstballon kunnen staan? welkom
Werk de tekening bij, zodat je mij erin herkent. (Je kunt de leerlingen ook een foto van jezelf in hun schrift laten kleven.)
Rond de figuur staan tekeningen die tonen wat we in dit thema gaan doen. Als je denkt dat het een leuke les wordt, dan mag je de tekeningen omcirkelen. Verklaar de tekeningen.
- De spiegel: les 7: jezelf beschrijven en over jezelf vertellen
- Het verkeerslicht: les 10: klasafspraken maken
- De soepkom: les 4: gezond eten
- De schoolbank: les 3: de klasinrichting leren kennen
- De lei en het krijt: les 2: klassen van vroeger en uit andere landen bekijken
- Het potje en deksel: les 9: dingen leren open- en dichtdoen
- De bel: les 6: vertellen over wat je tijdens de schooluren en in je vrije tijd doet
- De scheurkalender: les 5: de dagen van de week leren
- De twee vriendjes: les 8: iedereen is anders
Je kunt na elke les de passende tekening laten kleuren. Bespreek daarna of de tekening omcirkeld was of niet.
• Waarover zou je nog graag leren in dit thema? vrienden maken / speelplaatsspelletjes
Onthoud de suggesties van de leerlingen en probeer er iets mee te doen.
Verwerking
Knutsel het vlaggenstokje ‘Welkom, blij dat je erbij bent’.
1 Deel het stappenplan en de vlag op de kopieerbladen uit.
2 De leerlingen kijken op het stappenplan en maken het vlagje.
3 Geef het vlagje mee naar huis.
TIP:
Hou de eerste schooldag luchtig, start het schooljaar geleidelijk aan op tijdens dit thema. Overlaad de leerlingen vandaag niet met informatie.
TIP: Spreek de leerlingen meteen aan op hun gedrag. Zo laat je zien welk gedrag je leuk vindt en welk gedrag niet kan.
TIP:
Schakel oudere leerlingen in om de nieuwe leerlingen wegwijs te maken op hun eerste schooldag.
TIP: Maak foto’s of film de leerlingen die voor het eerst toekomen op de lagere school, of laat dit doen. Je kunt het beeldmateriaal gebruiken op een ouderinfoavond. Het is een leuke herinnering.
TIP:
De meeste leerlingen kunnen nog niet schrijven. Print mini-etiketten met de namen van de leerlingen. Geef elke leerling een (half) blad met naametiketten om op schriften, potloden, stiften, mappen enz. te kleven. Print ook een blad met ‘centjes meebrengen’, ‘zwemmen’, ‘huistaak’ enz. om in de schoolagenda te kleven. Een datumstempel kan handig zijn voor de agenda’s.
TIP:
Een troostbeer (of twee) in de klas kan kleine verdrietjes snel verhelpen. Laat de leerlingen het beertje even bij zich nemen.
TIP:
Volgkaarten in een boek of schrift zorgen ervoor dat de leerlingen sneller de juiste bladzijde vinden. Als je doorzichtige volgkaarten gebruikt, blijft de bladspiegel duidelijk.
Afronding
Suggesties voor extra activiteiten:
- Speel op de speelplaats kringspelletjes om elkaar beter te leren kennen. Oefen de namen, observeer de groepsdynamiek, leer de vriendjes kennen enz.
- Ga op verkenning in de school (toilet, eetzaal, turnzaal, andere klassen) en deel de belangrijkste schoolafspraken mee (bv. een rij maken als de bel gaat). Vraag vooraf aan de collega’s of ze het goed vinden dat je hen een kort bezoekje brengt.
- Maak foto’s: een groepsfoto als (b)engeltjes, een gekke foto, een flinke foto, een foto met een gekke hoed, een foto met de jarigen van elke maand voor de verjaardagskalender enz.
versier de figuur zodat die op je leerkracht lijkt.
welkom!
TIP:
Neem tijdens het hele thema de tijd voor de leerlingen en geef hen de kans om zich aan te passen.
TIP:
Besteed aandacht aan nieuwe leerlingen die later in het schooljaar in de klas komen.
TIP:
Zorg voor een goede overgang tussen de derde kleuterklas en het eerste leerjaar: praat ’s ochtends met hen, het liefst in de zithoek. Laat hen ’s middags spelen zoals ze in de kleuterklas deden.
LEREN-LEREN-TIP :
Maak samen de boekentas met daarin de schoolagenda, brieven enz. Dat vraagt in het begin veel tijd, maar het is een belangrijke activiteit in het kader van zelfstandigheid en leren leren.
TOILET-TIP :
Breng voor de speeltijd samen een bezoek aan het toilet.
TIP:
Bespreek ook de momenten buiten de klas waaraan de leerlingen zich nog moeten aanpassen (bv. de speeltijd, de middagpauze).
Domein(en): mens en ruimte / mens en medemens / mens en tijd
Onderwerp: de inrichting van onze klas en klasjes elders
Lesduur: 50 minuten
LEERPLANDOELEN
Bij het onlinelesmateriaal vind je een overzicht met alle leerplandoelstellingen per les.
MATERIALEN
Voor elke leerling
• themaschrift p. 3
• post-it
Voor de leerkracht
• bordboek
• dvd nr. 1
Voor de klas
• blokken voor de maquette
• een grondplaat voor de maquette
Doel van de les
In de les …
- leer ik hoe een klas eruit kan zien.
- teken ik de meubels in mijn droomklas.
De leerlingen maken in het begin van de les hun klaslokaal in het klein. Dat kan met karton of Lego- of Duploblokken. Daarna bekijken ze samen hoe klassen eruitzien in de rest van de wereld.
Voorbereiding
Voor de leerkracht
Denk na over de klasinrichting. Is er een plaats waar de leerlingen hun tekeningen of post kunnen leggen (in de postmand, op het prikbord, in de brievenbus)? Zet je de banken in groepjes of naar voor gericht? Verzamel blokken, doosjes enz. om een maquette van de klas te maken. Zorg eventueel voor een grondplaat in de vorm van het klaslokaal (rechthoek, vierkant).
Start
• Wat vind je zoal in onze klas? In deze les leert iedereen de klas beter kennen! Deel de post-its uit en laat de leerlingen hun naam erop schrijven, zodat je straks weet welk briefje van wie is. Stap rond in de klas. Kleef je briefje op een plaats in de klas die je mooi vindt of op een voorwerp dat je mooi vindt, op iets dat je niet kent, op iets dat je gek vindt of op iets waar je meer over wilt weten.
Maak enkele afspraken.
• Als je ziet dat er al een briefje hangt, kies je een andere plek.
• Als je klaar bent, ga je terug zitten op je stoel.
• Je doet dat allemaal in stilte.
Als iedereen terug op zijn plaats zit, loop je langs alle briefjes. Laat de leerlingen vertellen waarom ze hun briefje op een bepaalde plaats of op een bepaald voorwerp hebben gekleefd.
Onze klas in het klein
Verzamel de leerlingen in de zithoek, rond de zandtafel of de demonstratietafel. Leg alle blokken voor de maquette door elkaar met in het midden de grondplaat.
Je hebt nu de klas goed onderzocht. Met deze blokken kunnen we onze klas in het klein nabouwen. Als we dat heel nauwkeurig doen, hebben we een maquette. Wijs naar de grondplaat die in het midden ligt. Dit is de vloer van de klas.
Duid iemand aan. Ga met je vinger langs de muren van de klas.
Bouw samen de maquette. Begin met de deuren en de ramen, daarna het bord, de wastafel, de kasten en de banken. Laat de leerlingen om de beurt een blok plaatsen. Zorg ervoor dat het duidelijk is wat de verschillende blokken voorstellen door er veel over te praten. Bespreek de maquette als alle blokken geplaatst zijn.
• Waar staat onze grote kast op de maquette?
• Waar staat de computertafel?
• Waaraan herken je onze klas? Alles staat in het echt op dezelfde plaats.
• Wat uit onze klas is er niet op de maquette te zien? schriften / pennen
• Hoe zou dat komen? Je kunt niet alles in het klein namaken.
• Langs waar kom je binnen?
• Wie vindt zijn eigen bank terug op de maquette?
• Waar zit ... ?
• Waar zou je graag zitten? Waarom?
Vraag wie een idee heeft om de klas anders te schikken. Laat hen dat idee uitvoeren op de maquette, bv. banken in een kring, banken in hoekjes enz. Bespreek de ideeën.
Geef de maquette een plaats in de klas.
Klassen in de rest van de wereld
We nemen eens een kijkje in enkele andere klassen. We ontdekken wat er hetzelfde is en wat er anders is.
Toon het filmpje over klassen in de wereld en klassen van vroeger (dvd nr. 1).
• Wat vonden jullie bijzonder?
• In welke klas wil jij ook eens les volgen? Waarom?
• In welke klas niet? Waarom niet?
• Hoe voelde je je toen je al die klassen zag? Leg uit waarom.
• Hoe voel je je in je eigen klas?
Verwerking
Opdracht 1
De leerlingen nemen hun themaschrift op p. 3.
Kijk naar de pictogrammen en naar de foto’s. Hier zie je nog meer andere klassen, deze keer op foto. Er hoort een opdracht bij.
• Wat moet je eerst doen? Ik moet kleuren hoe ik me voel als ik de foto zie.
Opdracht 2
• Wat moet je doen bij de tweede oefening? De meubels in de klas tekenen. Teken je droomklas. Gebruik je fantasie.
Ga rond en bekijk de antwoorden van de leerlingen.
Afronding
Houd een gesprek over de gevoelens van de leerlingen of over hun droomklas. Laat hen erover vertellen. Doe dat eventueel in de zithoek.
Achtergrondinformatie
Een maquette met Duploblokken
Met popjes en blokken van Duplo kun je eenvoudig de klas namaken. Zet mannetjes bij de banken om het nog duidelijker te maken.
Bron: www.gbsrode1b2013.blogspot.be/2013_10_01_archive.html
Een maquette in Lego
In plaats van Duploblokken kun je Lego gebruiken. Een maquette met Lego neemt weinig plaats in.
Bron: www.bsatheneum2b.blogspot.be/2012/10/maquette-van-onzeklas. html
Een maquette met Playmobil
Playmobil heeft kant-en-klare klasmeubeltjes in miniatuur. Kijk ernaar uit op een tweedehandsbeurs of -website.
Bron: www.toysrus.com/buy/preschool/playmobil-school-carryingcase-5971-12512738
Een maquette in hout
Een maquette maken in hout is gemakkelijker dat je zou denken. Je kunt bijvoorbeeld houten blokken uit een blokkendoos gebruiken. Je kunt de blokken ook zelf maken. Alle blokken zijn te verzagen uit één lange houten lat met een breedte van 4,5 cm en een dikte van 2 cm. Zaag een blok voor de kasten af op 8 cm lengte, voor de banken op 2 cm lengte enz. Kleef blokken aan elkaar met houtlijm om bv. het bord te maken. Maak een grondplaat uit hout of stevig karton,waarop je de vorm van de klas en de omgeving tekent. Als je die plaat plastificeert,kun je de blokken met Pritt vastlijmen voor de stevigheid en achteraf gemakkelijk weer losmaken. Je kunt natuurlijk ook houten blokken uit een blokkendoos gebruiken.
Een maquette met karton
Ook met karton, een lijmpistool, architectenkarton en kopspelden kun je aan de slag gaan. Zorg ervoor dat de meubels verplaatsbaar zijn.
Bron: www.floriangoestodenmark.blogspot.be/2011/03/de-eerste-maand-ziter-al-op-spijtig.html
is onze klas.
leer ik hoe een klas eruit kan zien. teken ik de meubels in mijn droomklas. in de les ...
TIP:
Je kunt notie nemen van waar de leerlingen graag zouden zitten voor een volgende ‘verhuisbeurt’.
TIP:
Het hele jaar door krijgen leer lingen de kans om de klas te helpen inrichten: ze ver plaatsen banken voor bv. groeps werk, knutselen, of toneel, ze versieren de klas voor Halloween, de herfst, Sinter klaas, Kerstmis of Pasen.
kleur hoe je je voelt als je deze klassen ziet.
teken de meubels in je (droom)klas.
TIP:
Laat de leerlingen een nieuwe maquette bouwen in hoekenwerk.
TIP:
Laat hen in groepjes een klas bouwen: met duploblokken, met houten blokken, met lucifersdoosjes, met legoblokken, met Playmobil, rekenstaafjes, flessendopjes, klei ... Daarna stellen ze de klassen aan elkaar voor.
TIP:
Toon foto’s van verschillende soorten maquettes (gebouw, park) om het begrip te duiden.
TIP:
Laat de leerlingen als verrassing op het einde van de les de banken verplaatsen: in een kring, in groepjes, per twee of individueel. Laat hen erover stemmen. De banken blijven tot het eind van week zo staan. Bespreek daarna of die opstelling goed was.