Sīra 3 Leerwerkboek

LEERWERKBOEK JAAR 3

LEERWERKBOEK JAAR 3

AUTEURS

Mohamed El Fadili

Hagere Ben El Fkih

Mourad El Meziani

Imane Nikkie Verschueren

Via www.ididdit.be heb je toegang tot het onlineleerplatform bij S ra Activeer je account aan de hand van de onderstaande code en accepteer de gebruiksvoorwaarden. Kies je ervoor om je aan te melden met je Smartschool-account, zorg er dan zeker voor dat je e-mailadres aan dat account gekoppeld is. Zo kunnen we je optimaal ondersteunen.

LET OP: DEZE LICENTIE IS UNIEK, EENMALIG TE ACTIVEREN EN GELDIG VOOR EEN PERIODE

VAN 1 SCHOOLJAAR. INDIEN JE DE LICENTIE

NIET KUNT ACTIVEREN, NEEM DAN CONTACT OP MET ONZE KLANTENDIENST.

Wetenschappelijk advies

Ahmed Azzouz - Inspecteur-adviseur islam

Lies Dalemans - Unitmanager Lerarenopleiding Thomas More Hogeschool, Mechelen en Antwerpen

Omar-Cherif El Farri - Oprichter Equilibrium en godsdienstwetenschapper

Dr. Leni Franken - Onderwijsbegeleider en senior onderzoeker, Universiteit Antwerpen

Fotokopieerapparaten zijn algemeen verspreid en vele mensen maken er haast onnadenkend gebruik van voor allerlei doeleinden. Jammer genoeg ontstaan boeken niet met hetzelfde gemak als kopieën. Boeken samenstellen kost veel inzet, tijd en geld. De vergoeding van de auteurs en van iedereen die bij het maken en verhandelen van boeken betrokken is, komt voort uit de verkoop van die boeken.

In België beschermt de auteurswet de rechten van deze mensen. Wanneer u van boeken of van gedeelten eruit zonder toestemming kopieën maakt, buiten de uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen, ontneemt u hen dus een stuk van die vergoeding. Daarom vragen auteurs en uitgevers u beschermde teksten niet zonder schriftelijke toestemming te kopiëren buiten de uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen. Verdere informatie over kopieerrechten en de wetgeving met betrekking tot reproductie vindt u op www.reprobel.be.

Ook voor het digitale lesmateriaal gelden deze voorwaarden. De licentie die toegang verleent tot dat materiaal is persoonlijk. Bij vermoeden van misbruik kan die gedeactiveerd worden. Meer informatie over de gebruiksvoorwaarden leest u op www.ididdit.be.

© Uitgeverij VAN IN, Wommelgem, 2023

De uitgever heeft ernaar gestreefd de relevante auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Wie desondanks meent zekere rechten te kunnen doen gelden, wordt verzocht zich tot de uitgever te wenden.

Beeldcredits

p. 17 Ka ba © ahmad.faizal/Shutterstock, p. 58 Akbar museum © DH Saragih/Shutterstock, p. 69 boekcover © Project Dien, p. 80 Turks bad © Victoria and Albert Museum, London, p. 84 Palmeilanden Dubai © Draw/Shutterstock, p. 84 project Noor /BelgaImage, p. 90 Mikwa oud © ChameleonsEye/Shutterstock, p. 116 knielende Marokkaanse voetballers © Belga News Agency / Alamy Stock Photo, p. 121 tegel Hyde park © Andrei Nekrassov/Shutterstock, p. 129 kaart © Map of the conflict between Caliph Ali (r. 656-661) and Governor of Syria Mu'awiya ibn Abi Sufyan during the First Muslim Civil War, door Al Ameer son, CC BY-SA 4.0, p. 138 binnenkant koepel Rotsmoskee © NoyanYalcin/Shutterstock, p. 138 Heilig-Grafkerk © Purebudget, p. 144 Arabische Lente © NTR, p. 24, 28, 31, 47, 51, 109, 112, 114, 117, 120 Muslim Show © ©Bdouin

Videocredits

p. 34 pleegzorg © Pleegzorg Vlaanderen, p. 81 rituelen © Mark Bryant, Islam-UK Centre, Cardiff University, p. 84 duurzaamheid © VRT, p. 140 pensioenextra’s © DPG Media

Audiocredits

p. 70 Lasagne-identiteit © VRT

Tekstcredits

p. 30 soorten gezinnen © Klasse

@VANIN

Eerste druk 2023

ISBN 978-94-647-0089-3

D/2023/0078/116

Ontwerp cover en binnenwerk: Banananas.net

Opmaak: Banananas.net

Tekeningen: Goed Blauw

Art. 603767/01 Kalligrafie: Mohamad Badenjki

NUR 130

Aan de slag met Sīra

1 Op weg met Sīra

Het leerwerkboek bestaat uit 5 hoofdstukken en 2 thema’s. Elk hoofdstuk is op dezelfde manier opgebouwd.

Sīra betekent in het Arabisch ‘levensweg’, ‘pad’ of ‘traject’. Binnen de traditie verwijst het begrip ook naar de biografie van de profeet. Dit leerwerkboek is opgebouwd rond de scharniermomenten uit het leven van de profeet.

Zo start elk hoofdstuk met een tijdlijn op de titelpagina. De gebeurtenissen op de tijdlijn zijn direct te linken aan wat je in het hoofdstuk zult leren. Elk hoofdstuk komen er scharniermomenten uit het leven van de profeet bij.

De tijdlijn helpt je om de gebeurtenissen in de tijd te situeren. Het is een belangrijk instrument om het verleden in een context te plaatsen.

@VANIN

In de eerste drie stappen van een hoofdstuk wordt je voorkennis geactiveerd en verwerf je nieuwe leerstof. Met ontdek- en verwerkingsopdrachten behandel je de leerinhouden. STAP

In stap 4 zet je een stap naar vandaag en maak je een link met de tijd van de profeet. Daarnaast zet je ook een stap naar een andere levensbeschouwing.

rol in het leven van vele moslims, want de woorden van Allah kunnen een mens raken tot in het diepst van zijn ziel. De verzen uit de Qurʾān laten ook diversiteit zien. Zo spreken de Mekkaanse verzen over andere onderwerpen dan de Medinese verzen. Maar in plaats van de Qurʾānverzen positief te begrijpen, misbruiken enkelingen ze om op te roepen tot haat en verdeeldheid. Verkeerde opvattingen over vertalingen van interpretaties of zelfs bewuste manipulatie door verzen los te lezen van hun context, hoe zit het daarmee?

4.1 De Qurʾān misbegrepen 1 Bekijk de cartoon en beantwoord dan de vragen.

a Noteer de boodschap die de tekenaar volgens jou wil overbrengen.

voor vrouwen zo goed als onmogelijk was om te scheiden. Vrouwen uit de onderdrukte

stammen werden uitgebuit en zelfs tot slaaf gemaakt.

gedwongen om te trouwen om politieke of economische redenen. Vruchtbare vrouwen die vooral jongens kregen, genoten iets meer aanzien. Zij verzekerden namelijk het voortbestaan van de stam. De onvruchtbare vrouwen werden als minderwaardig

beschouwd. De man kon met een eenvoudige zin de scheiding uitspreken, terwijl het voor vrouwen zo goed als onmogelijk was om te scheiden. Vrouwen uit de onderdrukte stammen werden uitgebuit en zelfs tot slaaf gemaakt.

2 Handig voor onderweg

Sommige vrouwen hadden wel professioneel succes in de handel, geneeskunde en dichtkunst. Vooral vrouwen uit de adellijke families waren financieel onafhankelijk en beslisten zelf over hun huwelijken en scheidingen. Die vrouwen konden soms zelfstandig hun leven leiden.

Sommige vrouwen hadden wel professioneel succes in de handel, geneeskunde en dichtkunst. Vooral vrouwen uit de adellijke families waren financieel onafhankelijk en beslisten zelf over hun huwelijken en scheidingen. Die vrouwen konden soms zelfstandig hun leven leiden. Met de komst van de islam kregen alle vrouwen meer rechten, zoals het recht op eigendom en erfenis. De traditie benadrukte ook de waarde van onderwijs voor vrouwen en stelde dat mannen en vrouwen gelijkwaardig zijn. In de Qur ān spreekt Allah beiden aan en wat geldt voor de man is ook geldig voor de vrouw. Er is dus in de Qur ān geen sprake van ongelijkheid.

Doorheen het hoofdstuk kom je een aantal vaste elementen tegen die je helpen om te werken aan de hoofdstukken en de thematieken.

DE QURʾĀN ZEGT:

Met de komst van de islam kregen alle vrouwen meer rechten, zoals het recht op eigendom en erfenis. De traditie benadrukte ook de waarde van onderwijs voor vrouwen en stelde dat mannen en vrouwen gelijkwaardig zijn. In de Qur ān spreekt Allah beiden aan en wat geldt voor de man is ook geldig voor de vrouw. Er is dus in de Qur ān geen sprake van ongelijkheid.

DE QURʾĀN ZEGT:

En wie dan ook goede werken verricht, hetzij man hetzij vrouw, en gelovig is, betreedt de Tuin. En hen wordt niet het geringste onrecht aangedaan. (Q 4:124)

TOELICHTING De Qurʾān geeft aan dat mannen en vrouwen dezelfde morele en geestelijke status hebben. Dat wil zeggen dat zij dezelfde morele verantwoordelijkheid en hetzelfde vermogen tot onafhankelijke morele keuze hebben en dat ze dezelfde gevolgen van hun daden dragen. Vers 195 van hoofdstuk 3 deelt ook mee: Hun Heer antwoordde hen: ‘Ik zal het werk van geen enkele arbeider onder u, man of vrouw, tevergeefs laten zijn; ieder van u is gelijk aan de ander.’ Ook vanuit de overlevering concluderen geleerden dat de profeet de man en de vrouw gelijkstelde.

En wie dan ook goede werken verricht, hetzij man hetzij vrouw, en gelovig is, betreedt de Tuin. En hen wordt niet het geringste onrecht aangedaan. (Q 4:124)

Vóór het jaar 610 bevonden veel vrouwen op het Arabisch Schiereiland zich in een zwakke positie. Afhankelijk van de stam waarin ze leefden, hadden vrouwen meer of minder rechten.

TOELICHTING De Qurʾān geeft aan dat mannen en vrouwen dezelfde morele en geestelijke status hebben. Dat wil zeggen dat zij dezelfde morele verantwoordelijkheid en hetzelfde vermogen tot onafhankelijke morele keuze hebben en dat ze dezelfde gevolgen van hun daden dragen.

De Qurʾān zegt ondersteunt de leerinhouden door argumenten uit de eerste bron aan te bieden. Op iDiddit kun je van elk vers de recitatie beluisteren.

Vers 195 van hoofdstuk 3 deelt ook mee: Hun Heer antwoordde hen: ‘Ik zal het werk van geen enkele arbeider onder u, man of vrouw, tevergeefs laten zijn; ieder van u is gelijk aan de ander.’ Ook vanuit de overlevering concluderen geleerden dat de profeet de man en de vrouw gelijkstelde.

DE ḤADĪTH VERTELT:

Overgeleverd van ʿĀʾisha: De profeet zei: ‘… de vrouw is de tegenhanger (lees: gelijke) van de man.’ Abū Dāwūd

STAP 2 Niet gekozen, wel gekregen

DE ḤADĪTH VERTELT:

2.1 Ideale ouders

Meestal hadden ze echter maar beperkt toegang tot onderwijs en werk. Vaak werden ze gedwongen om te trouwen om politieke of economische redenen. Vruchtbare vrouwen die vooral jongens kregen, genoten iets meer aanzien. Zij verzekerden namelijk het voortbestaan van de stam. De onvruchtbare vrouwen werden als minderwaardig beschouwd. De man kon met een eenvoudige zin de scheiding uitspreken, terwijl het voor vrouwen zo goed als onmogelijk was om te scheiden. Vrouwen uit de onderdrukte stammen werden uitgebuit en zelfs tot slaaf gemaakt. Sommige vrouwen hadden wel professioneel succes in de handel, geneeskunde en dichtkunst. Vooral vrouwen uit de adellijke families waren financieel onafhankelijk en beslisten zelf over hun huwelijken en scheidingen. Die vrouwen konden soms zelfstandig hun leven leiden.

De ḥadīth vertelt voorziet je van argumenten vanuit de traditie. Het zijn vertellingen over de profeet en zijn metgezellen.

Overgeleverd van ʿĀʾisha: De profeet zei: ‘… de vrouw is de tegenhanger (lees: gelijke) van de man.’ Abū Dāwūd

Het huwelijk van Khadīja en Muhammad was gebaseerd op liefde en genade. Ze ondersteunden elkaar wanneer het moeilijk ging en werkten samen. Hun handel floreerde en Allah zegende hun huwelijk. Ze kregen zes kinderen, twee jongens en vier meisjes. De jongens, Qāsim en Abdullāh, stierven op jonge leeftijd. De meisjes, Zaynab, Ruqayya, Umm Kalthūm en Fātima, leefden gelukkig langer.

Met de komst van de islam kregen alle vrouwen meer rechten, zoals het recht op eigendom en erfenis. De traditie benadrukte ook de waarde van onderwijs voor vrouwen en stelde dat mannen en vrouwen gelijkwaardig zijn. In de Qur ān spreekt Allah beiden aan en wat geldt voor de man is ook geldig voor de vrouw. Er is dus in de Qur ān geen sprake van ongelijkheid.

15 STAP 1 Een vrouw met invloed

Khadīja en Muhammad bleven toegewijd aan elkaar, in vreugde en in tegenslag.

DE QURʾĀN ZEGT:

Khadīja steunde haar man door dik en dun en respecteerde zijn keuzes, ook wanneer hij tijd voor zichzelf nodig had en zich afzonderde om te mediteren. Ze bleef geduldig tijdens die periodes en zorgde voor een warme thuis als haar echtgenoot terugkeerde. Samen vormden ze het levende bewijs dat trouw en tederheid het leven mooi maken.

De verteller schetst de context en brengt nieuwe leerstof aan. De verteller neemt verschillende vormen aan: een tekst, krantenartikel, strip, audio- of videofragment.

1 Het is soms moeilijk om als tiener te zien wat je ouders voor je doen. Je zou misschien liever hebben dat ze wat meer deden of jou juist wat meer vrijheid gunden. Duid aan hoe jouw ideale ouders zouden reageren.

En wie dan ook goede werken verricht, hetzij man hetzij vrouw, en gelovig is, betreedt de Tuin. En hen wordt niet het geringste onrecht aangedaan. (Q 4:124)

TOELICHTING

 je elke dag tot aan de schoolpoort brengen?

Zou je liever ouders he en die …

 je altijd de bus laten nemen naar school?

De Qurʾān geeft aan dat mannen en vrouwen dezelfde morele en geestelijke status hebben. Dat wil zeggen dat zij dezelfde morele verantwoordelijkheid en hetzelfde vermogen tot onafhankelijke morele keuze hebben en dat ze dezelfde gevolgen van hun daden dragen. Vers 195 van hoofdstuk 3 deelt ook mee: Hun Heer antwoordde hen: ‘Ik zal het werk van geen enkele arbeider onder u, man of vrouw, tevergeefs laten zijn; ieder van u is gelijk aan de ander.’ Ook vanuit de overlevering concluderen geleerden dat de profeet de man en de vrouw gelijkstelde.

 elke dag voor jou koken, ook al lust je het soms niet?

 je elke dag zelf laten koken?

Toelichting geeft achtergrond en duiding bij complexere teksten en staat altijd meteen onder die tekst. Dat zijn meestal Qurʾānverzen of overleveringen.

 je altijd op je gsm laten spelen?

DE ḤADĪTH VERTELT:

 altijd je geheimen willen weten?

 samen met jou naar een film kijken?

 niet veel met jou praten?

Overgeleverd van ʿĀʾisha: De profeet zei: ‘… de vrouw is de tegenhanger (lees: gelijke) van de man.’ Abū Dāwūd

 naar elk oudercontact komen?

 je straffen door je gsm af te nemen?

 roepen wanneer ze boos zijn op jou?

 heel veel verwachten van jou?

 je heel veel vrijheid geven?

1 Om welke vier redenen werden verzen geopenbaard?

 nooit naar het oudercontact komen?

 je straffen door je niet naar buiten te laten gaan?

 niet met je spreken wanneer ze boos zijn op jou?

Asbāb an-nuzūl betekent ‘de reden van de openbaring’. Dat kon een reactie zijn op een gebeurtenis, een vraag of een rechtzetting van een verkeerde opvatting. Die informatie geeft het doel van de openbaring weer en biedt ook een kijk in de historische en sociale context waarin de profeet Muḥammad leefde. De reden van openbaring is niet voor elk vers gekend. Zo zijn er verzen die alleen behoren tot de Kennis van Allah en die voor de mens geheim blijven. Asbāb an-nuzūl is voor sommige geleerden een belangrijke aanvulling op de Qurʾān en het speelt een rol bij de interpretatie en toepassing ervan. Een aantal geleerden hebben daar echter kritiek op, omdat dit principe niet kan worden beschouwd als absolute waarheid. De nauwkeurigheid van de overlevering is namelijk niet altijd te achterhalen.

 helemaal niets verwachten van jou?

 je helemaal geen vrijheid geven?

15 STAP 1 Een vrouw met invloed

Het kenniskader met belangrijke leerstof vind je in stap 1 tot 3. Samen met de rode synthesepagina's op het einde van elk hoofdstuk vormen die kaders de kern van wat je moet kennen.

2 Duid aan wat voor jou het grootste gevaar is van foute asbāb an-nuzūl.

 Woorden toeschrijven aan Allah.

 De geschiedenis verkeerd interpreteren.

 De overleveringen boven de verzen plaatsen.

 Verzen gebruiken in situaties waarin ze niet van toepassing zijn.

 Regels die gebonden zijn aan een historische context ook vandaag afdwingen.

3.5 Muḥkam en mutashābihāt

Muḥkam en mutashābihāt zijn twee categorieën van verzen in de Qurʾān. Muḥkam-verzen hebben een duidelijke betekenis, er is geen andere interpretatie mogelijk. Die verzen vormen de basis en geven duidelijke richtlijnen om een rechtvaardig leven te leiden.

Mutashābihāt-verzen bieden ruimte voor persoonlijke interpretatie en spirituele verdieping. Die verzen moedigen meer aan tot reflectie. Allah voorziet ze als een vorm van Zijn barmhartigheid omdat de samenleving dynamisch is en dus flexibiliteit vraagt. Die verzen kunnen soms zorgen voor verwarring. Wie diversiteit niet ziet als troef, kan die verzen misbruiken.

22 Hoofdstuk 1 Khadīja bint Khuwaylid, de zakenvrouw

3.4 Asbāb an-nuzūl

12 Verricht het ochtendgebed samen met een klasgenoot. Druk allebei de checklist op iDiddit af en controleer elkaar om na te gaan of jullie de volgorde, houding en uitspraken juist uitvoeren. Zo ja, zet dan een kruis in de kolom ‘goed’. Zo niet, zet dan een kruis in de kolom ‘groeipunt’. Zo help je elkaar om gericht te werken aan je gebedshandelingen.

WIST JE DAT

De metgezellen leerden hun gebed door naar de profeet Muḥammad te kijken. Sommigen plaatsten hun handen naast hun lichaam, anderen ter hoogte van hun borst of buik. Zo werd het gebed met al die verschillen eeuwenlang doorgegeven. Omdat het gebed van de profeet en zijn metgezellen komt, is het belangrijk om respectvol om te gaan met de verschillen.

De volgende iconen helpen je ook nog een eind op weg:

Je vindt op iDiddit extra (ondersteunend) materiaal.

Je vindt op iDiddit een ontdekplaat.

In een Wist je dat? krijg je extra informatie over een item in het hoofdstuk.

Soms is het handig dat je extra lesinformatie of een video- of audiofragment zelf kunt bekijken of beluisteren op je smartphone.

Als je dit icoon ziet, open dan de VAN IN Plus-app en scan de pagina.

Download in de App Store Get

STAP 2 Het gebed

bij Sīra

Mijn lesmateriaal

Hier vind je alle inhouden uit het boek, maar ook meer, zoals ontdekplaten, filmpjes, audiofragmenten, extra oefeningen ...

Extra materiaal

Bij bepaalde stukken theorie of oefeningen kun je extra materiaal openen. Dat kan een bijkomend audio- of videofragment zijn, een woorden- of begrippenlijst, extra bronnen of een leestekst. Kortom, dit is materiaal dat je helpt om de leerstof onder de knie te krijgen.

Opdrachten

Hier vind je de opdrachten die de leerkracht voor jou heeft klaargezet.

Evalueren

Hier kan de leerkracht toetsen voor jou klaarzetten.

Resultaten

Wil je weten hoever je al staat met oefenen, opdrachten en toetsen?

Hier vind je een helder overzicht van al je resultaten.

Notities

Heb je aantekeningen gemaakt bij een bepaalde inhoud?

Via je notities kun je ze makkelijk terug oproepen.

Meer weten?

Ga naar www.ididdit.be

Vrede zij met jullie

As-salāmu alaykum wa-rahmatullāhi wa-barakātuh. De vakantie is voorbij en hier ben ik weer, de verteller. Zoals de voorbije jaren, zal ik jullie begeleiden door Sīra 3. Onze verkenningstocht start vandaag! Samen exploreren we zoals in Sīra 1 en 2 de Qur ān en de vertellingen van de profeet Muhammad (vrede zij met hem). Je maakt kennis met invloedrijke historische figuren die je kunnen inspireren om goed gedrag te ontwikkelen en je verantwoordelijkheid op te nemen binnen de samenleving. Want jouw houding en jouw gedrag blijven centraal staan. In hoofdstuk 5 duiken we de geschiedenis in om te bekijken hoe de Arabische wereld tot stand is gekomen.

1 Duid de vier keuzes aan die in jouw leven het meest beïnvloed worden door je geloof als moslim. Je kunt zelf nog andere keuzes aanvullen.

Hoe laat je thuiskomt Wat je eet

Hoe je omgaat met je ouders

Wat je drinkt

Hoe je je gedraagt in de klas

Wat je doet met afval

Hoe luid je spreekt

Hoe je je kleedt

Hoe je omgaat met onbekenden

Welke feesten je viert Wie je vrienden zijn

Welke cadeautjes je koopt voor anderen

Wanneer je gaat slapen

Hoe je omgaat met je vrienden

2 Bekijk de videofragmenten. Bespreek dan de vragen in de klas.

a Voor wie is moslim zijn een bewuste keuze?

b Hoe kwamen zij tot die beslissing?

c Hoe was het voor de anderen?

In de tijd van de profeet kozen mensen bewust voor de islam. Zo werden ze bevrijd van hun onderdrukkers, de stamleiders. Een voorbeeld van zo’n bewuste keuze is het verhaal van de metgezel Bilāl ibn Rabāh. Bilāl werd geboren in Mekka in het jaar 580. Zijn vader was een tot slaaf gemaakte Arabier, terwijl zijn moeder naar verluidt een voormalige prinses van Abessinië was. Ook zij werd rond 570 gevangen genomen en tot slaaf gemaakt. Als kind van tot slaaf gemaakten had Bilāl geen andere keuze dan te werken voor zijn meester Umayya ibn Khalaf, een van de stamleiders van Quraysh. Nadat Bilāl de boodschap van de profeet hoorde, nam hij een drastische beslissing die zijn leven voorgoed veranderde.

3 Lees de strip van Bilāl ibn Rabāḥ. Beantwoord dan de vragen.

a Met welke uitspraak koos Bilāl voor de islam?

b Welke voordelen zag Bilāl in de keuze voor de islam?

c Hoe reageerden de stamleiders op zijn keuze?

d Waarom denk je dat ze zo reageerden?

e Zou je dezelfde keuze maken als Bilāl? Leg uit.

f Is moslim zijn een keuze die je één keer maakt of moet je daar elke dag voor kiezen? Bespreek met je buur. Noteer dan jouw argumenten en die van je buur.

4 Hoe kun je met jouw daden en houding elke dag de keuze maken om moslim te zijn?

5 Wat verwacht je dit jaar te leren in de lessen islamitische godsdienst?

Khadīja bint Khuwaylid, de zakenvrouw

STAP 1 Een vrouw met invloed

1.1 Vrouwen in de vroeg-Mekkaanse samenleving

Vrouwen hebben in de loop van de voorbije eeuwen altijd een stempel op de islamitische samenleving gedrukt, al waren ze niet allemaal altijd even zichtbaar.

Een van de bekende voorbeelden is Fāṭima al-Fihriyya, dochter van een rijke Tunesische koopman. Als voorvechtster van goed onderwijs stichtte ze in de 9e eeuw in Fez een van de eerste universiteiten.

Een ander voorbeeld is Gevher Nesibe, een 13e-eeuwse prinses van het sultanaat van Roem, een rijk in Anatolië (Turkije) van 1077 tot 1307. Ze had veel aandacht voor ziekenzorg en liet een gebouw ombouwen tot ziekenhuis waar patiënten gratis behandeld werden.

In de loop van de geschiedenis lieten ook heel wat vrouwen hun stem horen om het onevenwicht tussen man en vrouw aan te kaarten. Die stemmen uit het verleden inspireren ook vandaag nog.

1 Omcirkel de krantenkop waarin jij je het meest kunt vinden. Bespreek die met je buur.

2 Schrijf samen met je buur een krantenkop waarmee jullie het allebei eens zijn.

Vóór het jaar 610 bevonden veel vrouwen op het Arabisch Schiereiland zich in een zwakke positie. Afhankelijk van de stam waarin ze leefden, hadden vrouwen meer of minder rechten.

Meestal hadden ze echter maar beperkt toegang tot onderwijs en werk. Vaak werden ze gedwongen om te trouwen om politieke of economische redenen. Vruchtbare vrouwen die vooral jongens kregen, genoten iets meer aanzien. Zij verzekerden namelijk het voortbestaan van de stam. De onvruchtbare vrouwen werden als minderwaardig beschouwd. De man kon met een eenvoudige zin de scheiding uitspreken, terwijl het voor vrouwen zo goed als onmogelijk was om te scheiden. Vrouwen uit de onderdrukte stammen werden uitgebuit en zelfs tot slaaf gemaakt. Sommige vrouwen hadden wel professioneel succes in de handel, geneeskunde en dichtkunst. Vooral vrouwen uit de adellijke families waren financieel onafhankelijk en beslisten zelf over hun huwelijken en scheidingen. Die vrouwen konden soms zelfstandig hun leven leiden. Met de komst van de islam kregen alle vrouwen meer rechten, zoals het recht op eigendom en erfenis. De traditie benadrukte ook de waarde van onderwijs voor vrouwen en stelde dat mannen en vrouwen gelijkwaardig zijn. In de Qur ān spreekt Allah beiden aan en wat geldt voor de man is ook geldig voor de vrouw. Er is dus in de Qur ān geen sprake van ongelijkheid.

DE QURʾĀN ZEGT:

En wie dan ook goede werken verricht, hetzij man hetzij vrouw, en gelovig is, betreedt de Tuin. En hen wordt niet het geringste onrecht aangedaan. (Q 4:124)

TOELICHTING

De Qurʾān geeft aan dat mannen en vrouwen dezelfde morele en geestelijke status hebben. Dat wil zeggen dat zij dezelfde morele verantwoordelijkheid en hetzelfde vermogen tot onafhankelijke morele keuze hebben en dat ze dezelfde gevolgen van hun daden dragen.

Vers 195 van hoofdstuk 3 deelt ook mee: Hun Heer antwoordde hen: ‘Ik zal het werk van geen enkele arbeider onder u, man of vrouw, tevergeefs laten zijn; ieder van u is gelijk aan de ander.’ Ook vanuit de overlevering concluderen geleerden dat de profeet de man en de vrouw gelijkstelde.

DE ḤADĪTH VERTELT:

Overgeleverd van ʿĀʾisha: De profeet zei: ‘… de vrouw is de tegenhanger (lees: gelijke) van de man.’

Abū Dāwūd

3 Lees op de vorige pagina de tekst van de verteller, het vers uit de Qurʾān en de ḥadīth en beantwoord de vragen.

a Welke twee groepen vrouwen beschrijft de tekst van de verteller?

b Omcirkel de beschrijving die past bij de succesvolle vrouwen.

politieke beslissingen nemen

recht om te trouwen

gedichten schrijven oorlog voeren

handeldrijven

financieel afhankelijk geneeskunde uitoefenen

c Herken je elementen uit jouw cultuur die vergelijkbaar zijn met het vroeg-Mekkaanse tijdperk? Geef een voorbeeld.

DE QURʾĀN ZEGT:

En als het nieuws van een meisje hen bereikt, wordt zijn gezicht donker en hij is gevuld met innerlijke droefenis. (Q 16:58)

TOELICHTING

In de krijgscultuur van de vroeg-Mekkaanse samenleving werden dochters gezien als een risico. De islamitische verslagen uit die tijd vermelden het levend begraven van pasgeboren meisjes als de gebruikelijke methode om ze te doden. Soms gebeurde dat uit angst voor armoede en soms om de ‘eer van de vader te beschermen of te verdedigen’. De veroordeling van die praktijk door de Qurʾān maakte echter duidelijk dat kinderen doden tot de gruwelijkste en kwaadaardigste praktijken van een aantal vroeg-Arabische stammen behoorde.

4 Leid uit het vers hierboven af hoe pasgeboren meisjes onthaald werden in de vroeg-Mekkaanse samenleving.

5 Waarom werden ze op die manier onthaald?

Hoofdstuk 1 Khadīja bint Khuwaylid, de zakenvrouw

1.2 De ambassadrice van Quraysh

Terwijl de meerderheid van de vrouwen in de vroeg-Mekkaanse samenleving over weinig rechten beschikte, genoten vrouwen van adellijke afkomst meer aanzien. Ze konden eigendommen bezitten of zelfs erven. De invloedrijke vrouwen in Mekka kregen als eerbetoon voor bewezen kwaliteiten een titel. Zo kreeg een van de vrouwen in Mekka de titel ‘de ambassadrice van Quraysh’.

1 Los het kruiswoordraadsel op. Zet de letters in de grijze vakjes in de juiste volgorde en ontdek de naam van 'de ambassadrice van Quraysh'.

Horizontaal

3 Het eerst geopenbaarde vers

4 De voornaam van de moeder van de profeet Muḥammad

6 De vertaling van een sūra

Verticaal

1 De naam van de 55e sūra in de Qurʾān (aan elkaar schrijven)

2 Mensen die gedichten schrijven

5 De Bijbelse naam van de profeet Yūsuf

7 De vorm van de Kaʿba

De ambassadrice van Quraysh heet .

De Kaʿba in Mekka

Het eerst geopenbaarde vers

Khadīja,

de ambassadrice van Quraysh

GEBOORTE

- In Mekka, in het jaar 556.

- Ze stamt af van Banū Asad, een rijke en adellijke familie.

HUWELIJK

- Ze had twee huwelijken op korte tijd.

- Ze kreeg drie kinderen: twee dochters en een zoon.

- Ze verloor beide echtgenoten.

HANDEL

- Ze nam de zaak van haar ouders en echtgenoot over.

- Ze was een succesvolle zakenvrouw en economisch aangelegd.

- Ze breidde haar handelsactiviteiten uit.

- Ze wierf Maysara en Muḥammad aan die in haar naam op handelsreis trokken.

EIGENSCHAPPEN

- Nobele afkomst en gedrag

- Zuiver karakter: oprecht, eerlijk en correct

- Intelligent, plichtbewust en vrijgevig

VRIJE VROUW

- Hoogopgeleid

- Financieel onafhankelijk

- Ze nam haar eigen beslissingen.

- Ze erfde van haar vader en echtgenoot.

MUḤAMMAD

- Ze was zijn werkgever.

- Ze was onder de indruk van zijn goede eigenschappen.

- Ze bewonderde hem en kreeg gevoelens voor hem.

Hoofdstuk 1 Khadīja bint Khuwaylid, de zakenvrouw

2 Bekijk de affiche op de vorige pagina en beantwoord de vragen.

a Noteer twee elementen die aantonen dat Khadīja een vrije vrouw was.

b Vul de identiteitsfiche van Khadīja in.

Naam

Geboortejaar

Woonplaats

Eigenschappen

Geboorteplaats

Relatie tot de profeet

Sociale klasse

Bijnaam

Stam

c Schrap elke foute stelling.

Specialiteit

Khadīja was:

- een moeder van drie kinderen.

- afhankelijk van anderen voor zakelijke beslissingen.

- een ongeschoolde vrouw.

- een volgzame vrouw.

- getrouwd onder druk van haar familie.

- een voorbeeld voor veel vrouwen.

d Welke eigenschap van Khadīja inspireert je? Leg uit.

3 Duid bij elke stelling aan of je het ermee eens of oneens bent. Beargumenteer klassikaal je keuze.

1 Een man moet meer verdienen dan zijn vrouw. Eens – Oneens

2 Een vrouw moet jonger zijn dan haar man. Eens – Oneens

3 Een man trouwt beter niet met een gescheiden vrouw. Eens – Oneens

4 Een man trouwt beter niet met een vrouw die al kinderen heeft. Eens – Oneens

4 Beluister het verhaal op iDiddit en bekijk de strip.

@VANIN

Hoofdstuk 1 Khadīja bint Khuwaylid, de zakenvrouw

5 Wie doet het huwelijksaanzoek? Markeer het juiste antwoord.

de man de vrouw de vader de moeder

6 Hoe sta je tegenover het huwelijksaanzoek? Beargumenteer je mening door het schrijfkader aan te vullen.

Ik vind dat het huwelijksaanzoek door moet gebeuren, omdat

Ik ga er niet mee akkoord dat .

Ik heb er wel – geen (schrap wat niet past) begrip voor dat het in andere culturen anders is.

7 Lees het artikel en beantwoord de vragen.

a Ga je ermee akkoord dat de vrouw kritiek krijgt? Motiveer je mening in je groep.

b Is je mening veranderd na het debat? Leg uit.

2.1 Ideale ouders

Het huwelijk van Khadīja en Muhammad was gebaseerd op liefde en genade. Ze ondersteunden elkaar wanneer het moeilijk ging en werkten samen. Hun handel floreerde en Allah zegende hun huwelijk. Ze kregen zes kinderen, twee jongens en vier meisjes. De jongens, Qāsim en Abdullāh, stierven op jonge leeftijd. De meisjes, Zaynab, Ruqayya, Umm Kalthūm en Fātima, leefden gelukkig langer.

Khadīja en Muhammad bleven toegewijd aan elkaar, in vreugde en in tegenslag.

Khadīja steunde haar man door dik en dun en respecteerde zijn keuzes, ook wanneer hij tijd voor zichzelf nodig had en zich afzonderde om te mediteren. Ze bleef geduldig tijdens die periodes en zorgde voor een warme thuis als haar echtgenoot terugkeerde. Samen vormden ze het levende bewijs dat trouw en tederheid het leven mooi maken.

1 Het is soms moeilijk om als tiener te zien wat je ouders voor je doen. Je zou misschien liever hebben dat ze wat meer deden of jou juist wat meer vrijheid gunden. Duid aan hoe jouw ideale ouders zouden reageren.

Zou je liever ouders hebben die …

 je elke dag tot aan de schoolpoort brengen?

 elke dag voor jou koken, ook al lust je het soms niet?

 je altijd op je gsm laten spelen?

 altijd je geheimen willen weten?

 naar elk oudercontact komen?

 je straffen door je gsm af te nemen?

 roepen wanneer ze boos zijn op jou?

 heel veel verwachten van jou?

 je heel veel vrijheid geven?

 je altijd de bus laten nemen naar school?

 je elke dag zelf laten koken?

 samen met jou naar een film kijken?

 niet veel met jou praten?

 nooit naar het oudercontact komen?

 je straffen door je niet naar buiten te laten gaan?

 niet met je spreken wanneer ze boos zijn op jou?

 helemaal niets verwachten van jou?

 je helemaal geen vrijheid geven?

Khadīja bint Khuwaylid, de zakenvrouw

2.2 Luisterende oren

Je kiest je eigen ouders niet, dat is duidelijk. Opvoedingsstijlen verschillen van gezin tot gezin. Misschien ga jij niet akkoord met de manier waarop je opgevoed wordt. Je krijgt meer taken dan je broer of zus. Of leerlingen uit je klas krijgen veel meer zakgeld dan jij. Dat zijn kwesties waarover tieners in discussie kunnen gaan met hun ouders.

Als de ouders geen luisterend oor bieden aan hun kinderen, kan dat tot wederzijdse frustraties leiden die kunnen uitmonden in ruzies. Daarom is het belangrijk om de situatie niet te laten ontsporen en elkaar altijd met respect te behandelen.

DE QURʾĀN ZEGT:

En jouw Heer heeft bepaald dat jullie niemand dan alleen Hem aanbidden, en goed voor de ouders zijn. Als één van hen of beiden in jouw bijzijn de ouderdom bereiken, zeg dan geen ‘oef’ tegen hen en snauw hen niet af en spreek zachte woorden tot hen.

En verlaag voor hen de vleugel van nederigheid (= wees zachtaardig voor hen) als blijk van genade en zeg: ‘Mijn Heer, heb genade met hen, zoals zij mij hebben opgevoed toen ik klein was.’ (Q 17:23-24)

2 Maak een top drie van wat jouw ideale ouders zeker wel en zeker niet doen.

1 Welke tips geeft Allah je over de omgang met ouders? Lees het vers en beantwoord de vragen.

a Hoe zou je het woord ‘oef’ invullen?

b Welk gedrag verwacht Allah tegenover de ouders?

c Waarom verwacht Allah dat gedrag?

d Waarom legt Allah de nadruk op ‘hoge ouderdom’ volgens jou? Kijk ook naar de strip.

Goed zo, let op je armen, PUF PUF … en … en je voeten.

Ha ha ha

AKBAR! SNIF

126e KEER

Een paar jaar later …

ALLAHU TRAGER!! OP DE WIFI ZEI IK!

Je telefoon weeral?! Ik heb het nu al duizend keer uitgelegd. Arghhh, het is toch echt niet moeilijk!

e Moet je je ouders altijd gehoorzamen? Leg uit.

© BDouin. Muslim Show

@VANIN

Hoofdstuk 1 Khadīja bint Khuwaylid, de zakenvrouw

3e KEER

7e KEER

28e KEER

Geeft niet, komaan … je komt er wel, insjallah!

Wow, goed gedaan! Komaan, een beetje sneller!

Het is je gelukt, zie je wel! Zo erg was het toch niet?!

2 Lees de getuigenissen en markeer of je zou gehoorzamen of niet. Bespreek klassikaal.

Mijn moeder eist dat ik trouw met iemand die zij voor mij kiest. Als ik daarover in discussie ga met haar, weigert ze om naar me te luisteren. Ik beloof haar telkens weer dat ik nooit iemand zou kiezen die slecht is voor mij. Toch blijft ze erop hameren dat zij en niet ik mijn vrouw zal aanduiden. Ik vind dat moeilijk omdat zij vrij traditioneel is, terwijl ik dat niet ben. Ik stel mijn keuze daardoor altijd maar uit, want ik wil haar ook niet kwetsen.

Younes (25 jaar)

Gehoorzamen Niet gehoorzamen

Ik vind het heel moeilijk om nog samen in één ruimte te zijn met mijn ouders. Elke keer maken we ruzie over mijn beste vriendinnen, Houda en Amel. Ze zijn allebei moslim terwijl ik christen ben en mijn ouders denken dat ik door hen ‘het slechte pad opga’. Ze oordelen zonder dat ze mijn vriendinnen ooit zagen en ze doen ook geen moeite om hen te leren kennen. Ik ben die dagelijkse ruzies zo moe. Ik hou van mijn ouders, ze doen alles voor mij. Het enige dat ik wil, is dat ze mijn vriendschappen respecteren.

Bianca (17 jaar)

Gehoorzamen Niet gehoorzamen

Na vier jaar hard werken op de hogeschool ben ik afgestudeerd als verpleegster. Mijn ouders hebben me altijd aangemoedigd en zonder hen had ik het nooit volgehouden. Ik kon meteen starten op mijn stageplaats onder begeleiding van een geweldig professioneel team. Onlangs sprak mijn vader mij aan, want hij had gehoord dat ik op mijn werk ‘veel optrok met mannen’ (mijn team bestaat bijna uitsluitend uit mannen). Hij vroeg of ik geen andere plek wilde kiezen om te werken zodat ‘de mensen niet meer zouden roddelen’. Dat maakte me heel boos. Ik wil niet dat roddels bepalen wat ik wel of niet kan doen. We spreken al enkele weken niet meer met elkaar. Ik mis mijn vader maar ik weet niet wat ik nu moet doen.

Berfin (23 jaar)

Gehoorzamen Niet gehoorzamen

@VANIN

Mijn ouders verwachten heel veel van mij. Ik moet de beste punten halen en mij perfect gedragen. In het weekend leer ik Arabisch en tijdens de week moet ik minstens drie keer sporten. Wanneer ik thuiskom na school moet ik minstens drie uur huiswerk maken en studeren. Ik mag alleen gezond eten en ik mag geen tv kijken. Mijn ouders hebben liever dat ik een boek lees. Als ik wil afspreken met vrienden, krijg ik vaak te horen dat ik daar geen tijd voor heb. Ik weet dat ik geluk heb omdat mijn ouders zo betrokken zijn en het beste voor mij willen. Maar ik snak naar wat rust en een beetje meer vrijheid. Soufiane (15 jaar)

Gehoorzamen Niet gehoorzamen

Wanneer Allah in de Qurʾān over ouders en kinderen spreekt, gebruikt Hij niet het woord ṭāʿa, dat gehoorzaamheid betekent. Ṭāʿa zou namelijk betekenen dat kinderen hun ouders absoluut moeten gehoorzamen. Maar gehoorzaamheid wordt enkel verwacht in drie situaties: als wat gevraagd wordt toegestaan is, als het goed is voor de ouders en als wat gevraagd wordt het kind niet in moeilijkheden brengt.

In de traditie komt wél het woord birr voor. Dat betekent vriendelijkheid of goedheid en het wordt ook gebruikt in de context van de ouders. Ouders zijn niet perfect en maken soms fouten. Geleerden zijn het erover eens dat gehoorzaamheid niet mogelijk is als ouders iets bevelen dat schadelijk of gevaarlijk is. Van kinderen wordt dus wel verwacht dat ze zich goed en vriendelijk opstellen tegenover hun ouders, niet dat ze hen onvoorwaardelijk gehoorzamen.

3 Waarom gebruikt Allah volgens jou het woord ṭāʿa niet in de context van ouders?

4 Gebruik het vers op p. 23 om te reageren op een getuigenis uit opdracht 2 die je zelf kiest. Toon begrip voor de situatie en geef tips.

2.3 Fatima's papa

Ik verloor mijn moeder toen ik jong was. Ze was de mooiste persoon op aarde. Ze hield van haar kinderen en zorgde voor anderen. Iedereen die haar kende, respecteerde haar en hield van haar. Mijn vader was ontzettend triestig toen ze stierf. Ze was de liefde van zijn leven. Na haar dood haalde ik de band met mijn vader nog sterker aan en we troostten elkaar. Mijn vader hield heel veel van mij. Wanneer ik bij hem thuis op bezoek ging, veerde hij telkens op, kuste mijn voorhoofd en liet mij op zijn plaats zitten. We konden uren met elkaar praten. Hij gaf me tips om geduldig te zijn en sprak me altijd vol

a Wat maakt de vader van Fatima tot een goede papa?

genegenheid aan. Op een dag vertelde ik hem in tranen over een probleem waar ik mee worstelde. Hij zei ernstig tegen mij: ‘Wie jou pijn doet, doet mij pijn’. Tegen anderen sprak hij vol lof over mij en hij beschouwde mij als een van de beste personen. Hij was verzot op mijn kinderen en was een goede opa. Ik kan me geen betere vader inbeelden. Vaak zeggen mensen dat de manier waarop ik spreek en stap precies dezelfde is als die van mijn vader. Het maakt me blij dat ik op hem lijk.

b Waarom vind je dat?

WIST JE DAT

Het dagboekfragment is het verhaal van Fāṭima bint Muḥammad, de dochter van Muḥammad en Khadīja. Muḥammad noemde haar bij de vier beste vrouwen die het Paradijs zullen betreden. Hij en Fāṭima waren volgens de traditie twee handen op één buik.

Wat ouders elke dag voor hun kinderen doen, gaat soms onopgemerkt voorbij. Het kan zijn dat kinderen geen oog meer hebben voor de inspanningen van hun ouders en ondankbaar worden. Het hoort natuurlijk bij de taak van de ouders om goed te zorgen voor hun kinderen, maar wanneer kinderen hun waardering tonen, kan dat zorgen voor meer liefde tussen ouders en kinderen.

1 Lees het dagboekfragment van Fatima over haar ouders en beantwoord de vragen.

2 Bespreek de gebeurtenissen in de strips hieronder met je buur. Is de reactie van het kind gepast?

3 Schrijf bij elke strip welke reactie jij liefdevoller of dankbaarder vindt.

Heel

Achter elke sterke man, staat een … moeder.

@VANIN

Hoofdstuk 1 Khadīja bint Khuwaylid, de zakenvrouw

En juist nu het mooi weer is

Pfff, papa heeft nooit tijd voor mij. Echt stom ...

goed, mijn zoon … Rechtdoor, mijn zoon …

Ga door, mijn zoon …

Hou vol, mijn zoon …

Laat niet los, mijn zoon … Ik ben trots op je, mijn zoon.

Het is me gelukt!! EINDELIJK!

Ik ben er geraakt! HELEMAAL ALLEEN!! Nu ben ik een man!

© BDouin. Muslim Show

© BDouin. Muslim Show

3.1 Gezinnen buiten de lijntjes

Bij het woord ‘gezin’ denken de meeste mensen aan het zogenaamde traditionele gezin dat bestaat uit een moeder, een vader en hun kind(eren). De realiteit is echter vaak anders. Een gezin kent vandaag erg veel varianten of vormen die buiten de lijnen van het traditionele gezin vallen. Het ouderschap is ingrijpend veranderd door sociale, economische en demografische factoren en versoepelingen in de wetgevingen. Al die veranderingen hebben geleid tot de vorming van meer niet-traditionele gezinnen.

Ook moslimouders komen door die maatschappelijke evoluties in hun gezinsleven soms voor uitdagingen te staan. In sommige culturen is het niet gemakkelijk om daarover te spreken. Het belangrijkste is echter dat gezinnen, traditioneel of niet-traditioneel, elkaar liefde, steun en respect bieden.

1 Teken je eigen gezinssamenstelling in stickmen.

2 Welke soorten gezinsvormen ken je uit jouw omgeving? Noteer ze rond de foto.

3 Lees op iDiddit de tekst over de soorten gezinsvormen. Kies twee niet-traditionele gezinsvormen en vul de tabel aan.

Gezinsvorm

Wat is de gezinssamenstelling?

Wat zijn de voordelen van deze gezinsvorm?

Met welke uitdagingen kampen deze gezinnen?

Wat zou jou helpen als jij deel zou uitmaken van dit gezin?

Gezinsvorm

Wat is de gezinssamenstelling?

Wat zijn de voordelen van deze gezinsvorm?

Met welke uitdagingen kampen deze gezinnen?

Wat zou jou helpen als jij deel zou uitmaken van dit gezin?

3.2 Wees of wees niet

In de vroeg-Mekkaanse samenleving vormden weeskinderen een kwetsbare groep. Ze hadden vaak weinig tot geen familie of financiële ondersteuning. Sommige wezen werden opgenomen door familie of vrienden, maar velen eindigden op straat en overleefden als bedelaars.

De profeet was zelf een wees: zijn vader overleed voor hij geboren werd en toen hij nog heel jong was, verloor hij ook zijn moeder en grootvader. Hij had dus zelf ervaren met welk leed een wees wordt geconfronteerd en hoe Allah voor hem gezorgd had. Allah herinnerde hem daaraan in de Qur ān. Daarom droeg Hij de profeet op om op te komen voor de rechten en de lichamelijke, sociale en geestelijke behoeften van alle wezen. De profeet zorgde daarom altijd voor de wezen en vroeg ook aan zijn metgezellen om hen te beschermen en goed te behandelen.

DE QURʾĀN ZEGT:

Heeft Hij jou niet als wees gevonden en je onderdak gegeven? En heeft Hij jou niet, zoekend (en tastend) aangetroffen, en jou geleid? En jou als hulpbehoevende gevonden en jou verrijkt? (Daarom:) de wees, verdruk hem niet. (Q 93:6-9)

DE ḤADĪTH VERTELT:

Overgeleverd van Sahl ibn Saʿd: De profeet zei: ‘Ik en degene die voor een wees zorgt, zullen zo in het Paradijs zijn,’ waarbij hij zijn wijs- en middelvinger tegen elkaar drukte.

Bukhārī

2 Welke tip zou je zelf nog geven om wezen te helpen?

1 Beschrijf welke soort hulp je ziet in de strip.

3 Hoe omschrijft de Qurʾān de verwaarlozing van de wees?

4 Wat zijn de aanbevelingen van de profeet volgens de overlevering?

5 Ben je het eens of oneens met de volgende stelling? Bespreek klassikaal.

WIST JE DAT

De Qurʾān en de overleveringen spreken uitgebreid over wezen. Het woord yatīm wordt meer dan twintig keer genoemd in de Qurʾān.

3.3 Pluspapa

In het leven van de profeet speelde zorgen voor anderen een belangrijke rol. Tijdens het huwelijk met Khadīja voedde hij zowel de kinderen uit haar vorige huwelijk als de geadopteerde zoon, Zayd ibn Hāritha op. Zayd werd opgenomen als een volwaardig gezinslid.

Tijdens een periode van droogte en honger kwamen een aantal families van de Quraysh-stam in financiële moeilijkheden, waaronder ook Muhammads oom Abū Tālib. Toen Muhammad dat opmerkte, stelde hij voor om een familielid op te nemen. Zijn oom stemde toe en Alī kwam als jong kind terecht in het gezin van Muhammad en Khadīja, die de volledige zorg op zich nam.

1 Hoe noemen we vandaag iemand die een kind opneemt in het eigen gezin of een kind financieel helpt?

1 Khadīja bint Khuwaylid, de zakenvrouw

2 Lees in de verhalen hoe de profeet zijn familiale verantwoordelijkheid met liefde opnam.

a Markeer in het verhaal hoe de profeet reageert op wat er gebeurt met een lid van zijn familie.

b Benoem telkens de relatie die de profeet had met dat familielid.

c Bespreek klassikaal welke situatie herkenbaar is en hoe jij zou reageren.

De metgezel Sahl ibn Saʿd vertelde dat de naam die ʿAlī het mooist vond, Abū Turāb was en dat hij blij was als hij zo genoemd werd, want alleen de profeet gebruikte die naam.

Op een dag was ʿAlī namelijk boos op zijn vrouw Fāṭima en hij ging buiten tegen de muur van de moskee leunen. De profeet ging hem zoeken en kreeg te horen dat ʿAlī tegen de muur geleund stond. Hij stapte op ʿAlī af en ontdekte dat zijn rug bedekt was met stof. De profeet begon het stof van zijn rug te vegen en zei: ‘Ga zitten Abū Turāb (vader van het stof)!’

Relatie:

Hoe zou jij reageren?

De profeet hield veel van zijn kleinkinderen en liet zijn liefde voor hen duidelijk zien. Hij verwaarloosde hen nooit, zelfs niet tijdens het gebed in de moskee.

Op een dag hield de profeet een toespraak op de minbar en zijn kleinzonen Ḥasan en Ḥusayn stormden binnen. De profeet stopte met zijn preek en ging naar zijn kleinzonen. Vriendelijk zette hij ze neer en keerde daarna terug naar de minbar, waar hij in alle rust verderging met zijn preek.

Relatie:

Hoe zou jij reageren?

De profeet was dolblij met de geboorte van zijn dochters, in tegenstelling tot de nalatige houding die de meeste Arabieren aannamen tegenover hun dochters. Zijn houding bewijst dat er geen reden is om je zorgen te maken over de geboorte van dochters, en dat de rizq van elke mens bij Allah is. De rizq neemt niet af door het aantal kinderen of de geboorte van dochters. De profeet heeft ook gezegd dat wie twee rechtschapen dochters zal opvoeden naast hem zal staan op de Dag des Oordeels.

Relatie:

Hoe zou jij reageren?

ʿUthmān deed niet mee aan de veldslag van Badr omdat hij getrouwd was met een van de dochters van Allahs gezant en zij op dat moment ernstig ziek was. De profeet had liever dat ʿUthmān thuis bleef om voor zijn dochter te zorgen. Daarom zei de profeet tegen hem: ‘Je krijgt een beloning en een aandeel (van de oorlogsbuit) gelijk aan de beloning en het aandeel van wie heeft deelgenomen aan de strijd.’

Relatie:

Hoe zou jij reageren?

4.1 Onbekend, onbemind?

Hedendaags onderzoek stelt vast dat moslimouders weinig aan pleegzorg doen. De economische achtergrond speelt daarbij een grotere rol dan bijvoorbeeld mogelijke religieuze motieven. Is er in de huidige maatschappij nood aan islamitische pleegzorg? Of speelt het principe ‘onbekend is onbemind’? Hoog tijd voor een kennismaking met enkele mensen uit de islamitische pleegzorg!

1 Bekijk het videofragment waarin Mohamed vertelt over zijn ervaring met pleegzorg. Beantwoord de vragen.

a Uit welk land is Mohamed afkomstig?

b Wie is zijn pleegverzorger?

c Hoelang heeft Mohamed bij zijn tante gewoond?

d Waarom dachten de kinderen van Mohameds tante dat Mohamed hun broer was?

e Hoe heeft Mohamed zijn tijd bij zijn pleeggezin ervaren?

2 Bij wie kun jij terecht als je ouders onverwacht wegvallen? Bespreek de vragen met je buur en noteer de antwoorden rond de foto.

Bij wie of waar zou jij graag verblijven als je (even) thuis niet terechtkunt?

Khadīja bint

Waarom kies je die persoon of plek?

4.2 Pleegzorg vanuit cultuur en geloof

1 Lees de getuigenissen van de pleegverzorgers en beantwoord de vragen.

Pleegzorg is een verplichting in mijn cultuur. Als mijn moeder nog zou leven en ik zou weigeren om pleegzorg op te nemen … ik denk dat ze niet meer met mij zou praten, bij wijze van spreken. Omdat ik een mens zonder hart zou zijn, begrijp je. Wij zijn opgevoed met het idee dat we er voor elkaar moeten zijn. En uiteindelijk, los van het geloof, los van de cultuur: je kunt die kinderen toch niet achterlaten?

Als ik zou zeggen: ik zorg voor jullie in de plaats van jullie ouders, dan zullen ze zich niet openstellen voor mij, want ze hebben geen goede band met hun ouders. Daarom heb ik hun gezegd: mijn contact met jullie is zoals tussen vrienden. Jullie kunnen bij mij altijd jullie hart openen en over alles praten. Jullie mogen alles vragen. Ik heb geen controle, maar ik zal jullie advies geven.

a Markeer in de eerste getuigenis de motivatie van de pleegverzorger.

b Markeer in de tweede getuigenis hoe het contact is tussen de pleegverzorger en zijn pleegkinderen.

c Bespreek klassikaal: ga jij akkoord met de uitspraken? Waarom wel/niet?

4.3 Een stap naar het christendom

Zorgen voor anderen komt voor in alle levensbeschouwingen. Ook het christendom draagt het principe ‘zorgen voor elkaar’ hoog in het vaandel. Als er in een christelijk gezin een baby wordt geboren, duiden de ouders een doopmeter en -peter aan. Als de ouders (tijdelijk) wegvallen, zullen zij voor het kind zorgen. Ook besteden de peter en de meter aandacht aan de christelijke opvoeding van het kind. In de islamitische traditie worden er geen specifieke zorgfiguren aangeduid, maar wordt de familie als geheel verantwoordelijk geacht voor de zorg en opvoeding van kinderen.

1 Vergelijk de teksten met elkaar. Noteer welke zelfde boodschap ze brengen.

‘Luister,’ zei Hij. ‘Wie zo een kind namens Mij met open armen ontvangt, ontvangt Mij.

En wie Mij ontvangt, ontvangt God die Mij gestuurd heeft. Want wie het meest nederig is, is pas werkelijk groot.’

(Lucas 9:48)

DE ḤADĪTH VERTELT:

Abū Hurayra overleverde dat de profeet zei: ‘Allah zal op de Dag der Opstanding zeggen: O kind van Ādam, Ik voelde Mij ziek en jij hebt Mij niet bezocht.’ Hij zal zeggen: ‘O Heer, en hoe had ik U moeten bezoeken terwijl U de Heer der werelden bent?’ Hij zal zeggen: ‘Wist je niet dat Mijn dienaar, die en die, ziek is geworden en je hem niet bezocht had? Wist je niet dat als je hem bezocht had, je Mij bij hem aangetroffen zou hebben? O kind van Ādam, Ik heb je om eten gevraagd en je hebt Mij niet gevoed.’ Hij zal zeggen: ‘O Heer, en hoe had ik U moeten voeden, terwijl U de Heer der werelden bent?’ Hij zal zeggen: ‘Wist je niet, dat mijn dienaar, die en die, jou om voedsel had gevraagd en je gaf hem niet te eten? Wist je niet dat als je hem gevoed had, je dat zeker bij Mij gevonden had. O kind van Ādam, Ik vroeg je om Mij te drinken te geven en je hebt Mij niet te drinken gegeven.’ Hij zal zeggen: ‘O Heer, hoe had ik U te drinken moeten geven want U bent de Heer der werelden?’ Hij zal zeggen: ‘Mijn dienaar die en die, heeft je om drinken gevraagd en je hebt hem niet te drinken gegeven. Als je hem te drinken had gegeven dan had je dat zeker bij Mij gevonden.’ Muslim

2 In de Bijbel (Mattheüs 25) staan de zeven werken van barmhartigheid, goede daden die elke christen voor een ander hoort te doen. Markeer de werken die je ook terugvindt in de ḥadīth.

3 Op de gevel van dit huis op de Kraanlei in Gent zie je zes van de zeven werken van barmhartigheid. Zet bij elke afbeelding het nummer van het juiste werk (zie opdracht 2).

1 Khadīja bint Khuwaylid, de zakenvrouw

7 De doden begraven 6 De gevangenen bezoeken

1 De hongerigen eten geven 2 De dorstigen drinken geven

3 De naakten kleden 4 De vreemdelingen herbergen 5 De zieken verzorgen

STAP 5 Voeding voor de ziel

Het gezin is een begrip dat een waaier aan gezinsvormen omvat. Van een traditioneel gezin over een eenoudergezin tot een generatiegezin, allemaal gezinnen die op hun manier als familie, als groep, samenleven en zorg dragen voor elkaar. Ook het gezin van de profeet Muḥammad wijkt af van de standaard. In de termen van vandaag zou je wellicht spreken van een soort pleeggezin. En hoe zit het met jouw gezin?

1 Omcirkel elke rol die jij (soms) vervult in je familie. Vul eventueel aan op de lege puzzelstukjes.

Ik ben

2 Hoe gedraag jij je als gezinslid? Hoe ga je om met andere familieleden?

a Lees de voorbeelden.

b Noteer in de lege rode tekstballonnen op de volgende pagina voorbeelden van hoe jij je negatief gedraagt tegenover iemand uit je gezin.

c Noteer in de lege groene tekstballonnen voorbeelden van hoe jij je positief gedraagt tegenover iemand uit je gezin.

Ik irriteer mijn broer/zus door zijn/haar favoriete snack op te eten wanneer hij/zij niet thuis is.

Ik blijf liggen in mijn bed, ook al riep mijn mama/ papa al drie keer dat ik mijn kamer moet opruimen.

Wandel rond in de klas met enkele post-its in de hand.

Lees in de rode tekstballonnen welke moeilijkheden je klasgenoten ervaren binnen hun gezin.

Maak een klasposter als groepswerk.

Luister naar de vragen die de leerkracht voorleest en denk er dan over na.

Noteer voor minstens twee klasgenoten een tip op je post-its en plak die op zijn/haar bank.

Plak alle post-its met de tips op een groot vel papier. erzin samen een passende titel en schrijf die op de poster. erk de poster af met leuke versieringen. Hang de poster op in de klas.

5 Vul op iDiddit de zelfevaluatie in.

3 Geef elkaar tips over hoe je een betere broer/zus of neef/nicht wordt.

Synthese

Samenvatting

Vrouwen binnen de vroeg-Mekkaanse samenleving

vrije vrouwen onvrije vrouwen

adellijke familie financieel onafhankelijk eigen beslissingen gezag en aanzien

lage sociale klasse afhankelijk van vader/ echtgenoot weinig impact geen recht op erfenis

tot slaaf gemaakte vrouwen geen rechten eigendom van hun meester

vrije vrouw rijke zakenvrouw nobel en zuiver karakter huwelijk met Muḥammad

Aangemoedigd

Het gezin als basis van het individu en de maatschappij

- Diverse gezinsvormen in de traditie en nu o.a. adoptie, samengestelde gezinnen en bij grootouders

- Zorgen voor weeskinderen is een religieuze aanbeveling.

Muḥammad Khadīja

Qāsim Zaynab Ruqayya Umm Kulthūm Fāṭima Abdullāh

zachtmoedig, plichtsgetrouw, nederig en liefdevol

Khadīja = ambassadrice van Quraysh

Kleine stamboom van Muḥammad

gedrag tegenover ouders vanuit de Qurʾān

Begrippenlijst

Birr Het Arabisch woord dat Allah algemeen en specifiek gebruikt voor goedheid. In de specifieke vorm birr al-wālidayn betekent het ‘goedheid tegenover de ouders’.

Minbar De preekstoel waarop de imam tijdens het vrijdaggebed zijn preek houdt. In de tijd van de profeet bestond de minbar uit twee treden zodat de mensen hem beter konden zien.

Rizq Al wat je van nut is. De letterlijke vertaling is ‘voorziening’.

Ṭāʿa Het Arabisch woord voor gehoorzaamheid.

Traditioneel Volgens de traditie. De traditie is het geheel van overtuigingen, regels en gewoontes dat van de ene generatie op de andere wordt doorgegeven.

Zayd ibn Ḥāritha Hij was aanvankelijk een dienaar in het huis van Khadīja en na haar huwelijk met de profeet werd hij door hem geadopteerd. Hij wordt ook in de Qurʾān als metgezel vermeld.

Kennen en kunnen

Stap 1  Ik maak een onderscheid tussen de vrije vrouwen en de tot slaaf gemaakten.

 Ik beargumenteer mijn mening op een respectvolle manier.

 Ik vul de identiteitsfiche van Khadīja aan.

 Ik plaats de gebeurtenissen in het verhaal van Khadīja en Muḥammad in chronologische volgorde.

 Ik vergelijk de rol van de vrouw in onze maatschappij met die in de vroeg-Mekkaanse samenleving.

Stap 2  Ik lijst op wat volgens mij eigenschappen van goede ouders zijn

 Ik beschrijf het gedrag dat Allah verwacht van kinderen tegenover hun ouders.

 Ik bepaal op basis van casussen wanneer je ouders kunt gehoorzamen.

 Ik geef leeftijdsgenoten tips over goed handelen tegenover hun ouders.

 Ik onderscheid in concrete situaties dankbaar en ondankbaar gedrag.

Stap 3  Ik onderscheid de soorten gezinsvormen van elkaar.

 Ik breng begrip op voor de situatie van bepaalde ouders/kinderen/families.

 Ik herken in de bronnen de boodschap over de wezen.

 Ik analyseer familierollen op basis van overleveringen.

 Ik beschrijf het gedrag van de profeet tegenover zijn familieleden.

Stap 4  Ik geef minimaal één voorbeeld over mijn eigen gezinsopvang.

 Ik herken de motivatie van een pleegverzorger uit een getuigenis.

 Ik vergelijk godsdienstige teksten met elkaar.

Stap 5  Ik gebruik de leerstof van dit hoofdstuk om te reflecteren over mijn eigen gedrag.

 Ik denk actief na over hoe ik negatief gedrag binnen mijn familie kan verbeteren.

 Ik werk samen met anderen om de klasaffiche samen te stellen.

ʿUmar ibn al-Khaṭṭāb, de onderscheider

1.1 Mijn drijfveer

Hoe je je gedraagt in uiteenlopende situaties, wordt bepaald door de eigenschappen en karaktertrekken die samen je persoonlijkheid vormen. Zo weerspiegelt je gedrag welk soort mens je bent: vrijgevig of eerder gierig, empathisch of ongevoelig, impulsief of net bedachtzaam … Wie eerlijk is, zal dus meestal eerlijk handelen.

Zo noemden Quraysh de profeet Muḥammad al voor zijn profeetschap ‘de eerlijke’ (aṣ-Ṣādiq) en ‘de betrouwbare’ (al-Amīn) omdat hij zich eerlijk en betrouwbaar gedroeg. Maysara vertelde aan Khadīja dat Muḥammad op de handelsreizen haar goederen in alle eerlijkheid verkocht. De profeet leerde zijn volgelingen om te werken aan hun karakter en de Qurʾān te gebruiken als maatstaf. ʿUmar ibn al-Khaṭṭāb was bijvoorbeeld een metgezel die dat in praktijk bracht. In 634 werd hij om zijn goede eigenschappen verkozen als leider van het Arabische Rijk.

1 Omcirkel op de afbeelding de elementen die je herkent uit de vroeg-Mekkaanse samenleving.

2 Verken het leven van ʿUmar via de ontdekplaat op iDiddit. Noteer de drie eigenschappen die ʿUmar het meest typeren.

3 Kies een eigenschap van ʿUmar die je bij jezelf herkent. Licht mondeling toe.

4 Duid na elke situatie aan of ze vandaag nog voorkomt of niet. Leg uit.

a Vrouwen verrichten hun gebed in dezelfde ruimte als die van de mannen.  ja  nee

b Vrouwen mogen hun mening openlijk delen in de moskee.  ja  nee

c De Qurʾān wordt gebruikt als middel om te reflecteren.  ja  nee

DE QURʾĀN ZEGT: … maar help elkaar in het goede en in het godsbewustzijn, help elkaar niet in zonde en overtreding … (Q 5:2)

1.2 Een bedreigde Quraysh

Umar was niet altijd een rolmodel. In de eerste jaren van het profeetschap was hij tegen de profetische boodschap. Toen verschillende stamleden de islam omarmden, ontstonden er ruzies die binnen families breuken veroorzaakten. Dat kwetste hem diep, omdat hij veel waarde hechtte aan de eenheid binnen de stam Quraysh. Daarnaast leidde zijn blinde loyaliteit aan zijn stam tot gewelddadige vervolgingen op de moslims. Toen hij gezinnen zag vertrekken uit Mekka, werd het hem te veel. Om de eenheid van de stam te beschermen, moest hij Muhammad absoluut tegenhouden. Volgens Umar had de boodschap een negatieve impact op de stam, die langzaam uit elkaar viel. Voor de stamhoofden vormde de boodschap een bedreiging voor hun macht en rijkdom. Tot slaaf gemaakten eisten namelijk meer rechten, ook vrouwen kwamen meer op voor hun rechten en de giften aan de verschillende goden verminderden waardoor ze hun inkomen zagen dalen. Ook de bedevaartgangers gaven door de onrustige sfeer in Mekka minder geld uit, wat de jaarlijkse inkomsten verder deed krimpen. Ten slotte vatten de stamhoofden de verhuizingen op als een gevaar voor hun handel. Ze wilden koste wat kost hun inkomen beschermen en daarom onderdrukten ze elke vorm van opstand.

1 Wat is de voornaamste reden waarom ʿUmar zich tegen de islam keerde?

2 Is dat terecht?

3 Wat is volgens jou de oorzaak dat ʿUmar een verkeerd beeld had over de islam?

4 Wat vreesden de rijke stamhoofden te verliezen door de islam? Markeer.

macht handel vriendschap godsdienst rijkdom familie

DE ḤADĪTH VERTELT:

Overgeleverd van Ḥudhayfa: De profeet zei: ‘Wees geen blindelingse volger, zeggende: “Als mensen goed handelen, handelen wij ook goed; en als zij onrecht doen, doen wij dit ook”, maar neem je eigen beslissingen en wees goed als mensen goed doen, maar als ze het slechte doen, wees dan niet onrechtvaardig.’ Tirmidhī

5 Bespreek een situatie waarin je onder groepsdruk dingen deed die je eigenlijk niet wilde doen.

a Hoe voelde jij je op dat moment?

b Hoe heb je dat aangepakt?

1.3 Pact der Deugden

Mekka ligt in een woestijngebied dat niet geschikt was voor landbouw. Om te overleven investeerden de inwoners in handel. Zo groeide de stad uit tot een belangrijk religieus en economisch centrum op het Arabisch Schiereiland. Om hun handelsroutes (stippellijnen op de kaart) veilig te stellen, sloten de Quraysh onderlinge akkoorden. Zo werd in het jaar 590 de ḥilf al-fuḍūl of het Pact der Deugden afgesloten om de handel nog beter te beschermen. Ethisch handeldrijven werd een belangrijk principe bij Quraysh.

Leg uit.

Kaart van het Midden-Oosten met de handelsroutes

Romeinse Rijk

Perzische Rijk

Abyssinië

Nineveh Damascus Jeruzalem Tabuk Medina Mekka Marib

Al-Yamamah

Koefa Aksum

Zijderoute winterroute

zomerroute

1 Bekijk de kennisclip en beantwoord de vragen.

a Hoeveel handelsreizen maakte de stam Quraysh per jaar?

b Uit welk land kwam de handelaar?

c Beschrijf in maximaal drie zinnen wat er met de handelaar gebeurde.

d Wat leer je uit het gedrag van de handelaar?

e Op welke belangrijke waarde is het Pact der Deugden gebaseerd?

DE ḤADĪTH VERTELT:

In een citaat uit het boek al-Bidāya wa an-Nihāya werd overleverd dat de profeet zei: ‘Ik was getuige van een verdrag in het huis van ʿAbdullāh ibn Judʿān. Als ik nu als profeet zou gevraagd worden om een dergelijke bijeenkomst bij te wonen, dan zou ik hierop ingaan.’

Ibn Kathīr

TOELICHTING

In de periode voor Muḥammad profeet werd, was hij aanwezig toen het pact door de Quraysh werd afgesloten. Hij sloot zich bij dat pact aan en bleef het ook als profeet ondersteunen. Hij stond dus achter een pact dat afgesloten werd door niet-moslims, wat betekende dat hij naar de inhoud keek en niet naar de mensen achter de overeenkomst. Als het om rechtvaardigheid gaat, speelt het geen rol wie er actie onderneemt.

2 Lees de zinnen over het goede doel. Zou jij het project ondersteunen? Duid je keuze aan en leg ze uit.

Alle leerlingen gaan één dag werken en schenken de opbrengsten integraal aan een goed doel. Het project dat ze kozen steunt jongeren in Brazilië die vaak gediscrimineerd worden op basis van kleur, afkomst, financiële middelen en geaardheid.

Ik zou dit project wel/niet ondersteunen, omdat

STAP 2 Transformatie door woorden

2.1 Ṭā hā, het woord van Allah

HIRA PRESS

ʿUmar ibn al-Khaṭṭāb bekeert zich!

Mekka, 11 dhul-hijja 616

Ongelooflijk maar waar, ʿUmar ibn al-Khaṭṭāb heeft zich bekeerd tot de religie van Muḥammad. Een heel aantal getuigen zag hem vertrekken, een zwaard in de hand, in de richting van het huis van Muḥammad. Na jaren vol ergernis wou ʿUmar een eind maken aan de disputen die Mekka al zolang teisterden. Hij werd op zijn weg tegengehouden door zijn kennis Nuʿaym ibn ʿAbdillāh. Stiekem was Nuʿaym al bekeerd, maar hij durfde daar niet voor uit te komen. Nuʿaym waarschuwde ʿUmar voor de vervolging die hij zou meemaken als hij een clanlid zou aanpakken. Hij adviseerde ʿUmar om eerst zijn eigen zaken (lees: familieleden) te regelen voor hij verder actie ondernam. Woest vertrok ʿUmar naar zijn zus die ook samen met haar man in het geheim bekeerd was. Enkele omstanders beschreven dat ʿUmar boos de hand verhief en zijn zus per ongeluk in het gezicht raakte. Haar gekwetste blik na de klap wekte echter medeleven op bij haar broer. Hij vroeg daarom om Muḥammads openbaring te horen waarop zijn zus zei dat hij zich eerst moest wassen. Toehoorders getuigden van de prachtige tajwīd die door de muren van het huis te horen waren: ‘Ṭā Hā, Wij hebben de Koran niet gezonden om jou ongelukkig te maken, maar als een herinnering voor degenen die vrezen ... En of je het woord al dan niet hardop uitspreekt, Hij kent het geheime en het diepste verborgene. … Waarlijk! Ik ben Allah, er is geen god dan Ik, aanbid Mij dus en verricht de gebeden om Mij te gedenken.’ Er wordt gezegd dat de persoon die aankwam in het huis en de persoon die na de verzen vertrok helemaal niet dezelfde waren. Er had zich een ware transformatie voltrokken. Meteen daarna ging ʿUmar ibn al-Khaṭṭāb naar de profeet en beloofde hem trouw te zijn. De smeekbede van de profeet is verhoord. Allah heeft de religie versterkt met de bekering van ʿUmar.

1 Heb jij al eens een tekst gelezen, een lied beluisterd of een kunstwerk gezien dat jou een bevrijdend gevoel gaf? Wat was het?

2 Beantwoord de vragen over het krantenartikel van de verteller.

a Welke woorden zorgden voor een transformatie bij ʿUmar?

b Waarom was ʿUmar volgens jou geraakt door die woorden?

c Wat doen die woorden met jou?

We zijn verloren verloren!

We zijn gered gered!

WIST JE DAT

Na zijn bekering werd ʿUmar ook al-Fārūq genoemd. Dat betekent ‘degene die een onderscheid kan maken tussen het goede en het kwade’. De Qurʾān wordt om dezelfde redenen ook al-Furqān genoemd en het is ook de naam van een hoofdstuk in de Qurʾān.

Een 12e-eeuws manuscript van sūra al-Furqān uit Kūfa (Irak)

BDouin. Muslim Show

3 ʿUmar is natuurlijk niet de enige die op die manier geraakt werd door de Qurʾān. Bekijk het videofragment.

a Vat de video samen in een sterke, goede krantenkop van maximaal 15 woorden.

b Steek je hand op als de stelling klopt voor jou.

1 Ik heb nog nooit enkel naar de Qurʾān geluisterd wanneer ik het moeilijk had.

2 Ik heb nog nooit gehuild wanneer ik de Qurʾān las.

3 Ik heb nog nooit mezelf herkend in een situatie die ik in de Qurʾān las.

4 Ik heb nog nooit moeite gehad om de Qurʾān te lezen.

5 Ik heb nog nooit het gevoel gehad dat Allah rechtstreeks met mij sprak.

6 Ik heb nog nooit rust gevoeld na het lezen van de Qurʾān.

c Vul de zin aan.

2.2 Sprekende verzen

In de Qurʾān kun je vinden wat je zoekt. Zo zijn de verzen, die eeuwen geleden geopenbaard werden, vandaag nog altijd van toepassing, afhankelijk van hoe je je voelt. Een vers dat je vandaag leest, kan een ander effect op je hebben dan wanneer je het morgen leest. Dat is een van de vele wonderen van de Qurʾān. Een bekende zegswijze gaat als volgt: Wanneer je met Allah wilt spreken, dan bid je. Wanneer je Allah wilt horen, dan lees je de Qurʾān.

1 Zoek de verschillende Qurʾān-noodnummers die je kunt raadplegen op een koranwebsite (koran.nl, quran.com of tanzil.net). Schrijf de sleutelwoorden of kernzin van het vers in de tabel.

Bel wanneer je…

76:22

2 Omcirkel het vers dat volgens jou het best past bij de situatie

3 Zouden de verzen je in die situaties helpen? Waarom wel/niet?

4 Lees de berichten op sociale media en gebruik een vers van opdracht 1 om te reageren op elke post.

Fadila

Het is allemaal gewoon veel te moeilijk. Ik kan het niet meer aan. Er lijkt geen einde aan te komen.

Johan

Ik heb zoveel fouten gemaakt in mijn verleden. Ik voel me zo verloren.

Wissam is feeling tired

Follow

LOREM IPSUM

Follow @LoremIpsum

2.3 Klanken en woorden

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit, sed diam nonummy nibh euismod tincidunt ut laoreet dolore

You and 99 others

100 Comments Comment

Ik doe alles voor iedereen en toch wordt het niet geapprecieerd. Niemand ziet hoeveel moeite ik doe voor hen. Like

In sommige landen worden er wedstrijden in Qurʾānmemorisatie georganiseerd. De memorisatie start meestal al heel vroeg: jonge kinderen worden getraind om de Qurʾān uit het hoofd te leren. Als ze die volledig gememoriseerd hebben en ḥāfidh worden, dan krijgen ze allerlei beloningen. Het is zowel een eer voor de persoon zelf als voor de familie. Tijdens de wedstrijden wordt de Qurʾān volledig gereciteerd, wat in het Arabisch khatm heet. Vindt het reciteren tijdens de maand ramaḍān plaats, dan wordt het muqābala genoemd. De ceremonie is geïnspireerd op de recitatie van de profeet Muḥammad en de aartsengel Jibrīl tijdens ramaḍān.

#triestig

1 Bekijk het videofragment over de wedstrijd Qurʾān reciteren. Wat vind jij van zo'n wedstrijd?

2 Ken jij een ḥāfidh in jouw kring? Hoelang duurde het voor hem of haar om de Qurʾān te memoriseren?

3 Heb je de Qurʾān al eens helemaal beluisterd tijdens de maand ramaḍān? Hoe voelde dat?

BLAUWE

DONKERE HEMEL, WINDSTOTEN, TURBULENTIE

Akhi, wil je in de Qurʾan lezen?

Nee, bedankt. Ik kijk liever naar een coole film.

Euh, eigenlijk wil ik wel even meelezen.

HEMEL, ZWAKKE WIND, STABIELE VLUCHT …

© BDouin. Muslim Show

4 Omcirkel drie redenen waarom jij de Qurʾān zou kunnen lezen. Je kunt zelf nog een reden aanvullen.

Om dichter bij Allah te komen.

C

B Om te bidden.

D

Omdat ik er hoop in vind.

E

I

H

5 Zoek op het internet een sūra naar keuze van je favoriete recitator en luister ernaar. Duid aan wat past.

Naam sūra:    Naam recitator:

a Het verhaal spreekt me aan. 

b De klanken spreken me aan. 

c Het ritme spreekt me aan. 

d Ik kan die sūra gemakkelijk memoriseren. 

G @VANIN

3.1 De emigratie naar een betere plaats

De groeiende weerstand tegen de profeet en zijn volgelingen in Mekka dwong de gemeenschap tot een verhuizing naar Medina. Na onderhandelingen en akkoorden met de profeet trok de jonge moslimgemeenschap in 622 weg uit de stad Mekka en ging naar Medina. Niet lang daarna vertrokken ook de profeet en zijn vriend Abū Bakr. Zijn neef Alī bleef achter om alle goederen, die de Mekkanen hadden toevertrouwd aan de profeet, terug te bezorgen aan hen. De hijra was een feit. De vestiging in Medina had een belangrijk gevolg voor de ontwikkeling van de islam. Ze gaf de profeet en zijn volgelingen de kans om hun geloof vrijer te beleven en hun samenleving verder te ontwikkelen. Ze hadden meer tijd en vrijheid om te focussen op de essentie van hun religie. De verzen in de Qur ān pasten zich aan de veranderende situatie en omgeving aan. Zo is er een opmerkelijk verschil tussen verzen geopenbaard in Mekka en Medina. Daarnaast had de hijra ook invloed op de politieke ontwikkeling van de regio. De eerste islamitische samenlevingen ontstonden en de profeet en zijn volgelingen hadden vreedzame contacten met stammen die religieus en etnisch verschillend waren.

1 Waarom emigreerden de profeet en zijn volgelingen naar Medina?

2 Welke invloed had de emigratie op de openbaring van de verzen?

3.2 De wereld van de Qurʾān

Na zijn migratie naar Medina kreeg de profeet Muḥammad een groot deel van de geopenbaarde verzen. Omdat de eerste volgelingen nu een eigen gemeenschap vormden, kreeg de profeet verzen met richtlijnen en raadgevingen om het samenleven te vergemakkelijken. De Qurʾān paste zich aan de plaatselijke context aan.

Om de Qurʾān te analyseren, heb je verschillende concepten en begrippen nodig. Wie daar geen rekening mee houdt, kan de Qurʾān verkeerd begrijpen en interpreteren. In de kenniskaders krijg je meer informatie over de begrippen en concepten om zo een beetje te proeven van de kunst van tafsīr

Sūra al-Fātiḥa in Arabische kalligrafie

3.3 Mekkaanse en Medinese verzen

De Mekkaanse verzen van de Qurʾān zijn tijdens de eerste jaren van het profeetschap van Muḥammad in Mekka onthuld. Die verzen gaan vooral over de verhalen van de vorige volkeren en profeten, de eenheid van Allah, het hiernamaals en de engelen. Het zijn verzen die je bemoedigen, die je een hart onder de riem steken en die steun bieden in moeilijke tijden. Verzen waar onder andere ‘O mensheid’ en ‘O kind van Adam’ en het woord kallā (uitdrukkelijke ontkenning) in voorkomen zijn ook Mekkaans. De start met de openingsletter en de korte hoofdstukken zijn ook Mekkaanse kenmerken.

De Medinese verzen zijn tijdens of na de emigratie van Mekka naar Medina geopenbaard. Die verzen richten zich op de praktische aspecten van het leven en geven richtlijnen om de samenleving te organiseren. Ze bevatten regels over politieke en sociale verhoudingen en de plichten en rechten van burgers en regering. Verwijzingen naar mensen van het boek en verzen die starten met ‘O jullie die gelovig zijn’ zijn voorbeelden van typisch Medinese kenmerken. Ook verzen waarbij wordt geantwoord op een vraag, hebben een link met Medina. Die verzen hebben als doel een rechtvaardige en harmonieuze samenleving op te bouwen.

TOELICHTING

Weet dat de profeet in Mekka verschillende rollen opnam waaronder vader, handelaar, echtgenoot, verkondiger en uitlegger van de boodschap. In Medina breidde zijn rol uit tot staatsleider, imam, onderwijzer, rechter, diplomaat en generaal. Hij nam zijn beslissingen naargelang de functie die hij bekleedde. Het is daarom belangrijk om te weten waar (geografisch) en in welke situatie de verzen zijn geopenbaard.

1 Markeer in de tekst in het kenniskader de kernwoorden van de Mekkaanse verzen in het groen en die van de Medinese verzen in het blauw.

2 Zoek elk vers hieronder op een koranwebsite op (koran.nl, quran.com of tanzil.net). Noteer het dan op de juiste plaats: onder Mekka of onder Medina. Gebruik daarbij het kenniskader en je kernwoorden uit opdracht 1.

3.4 Asbāb an-nuzūl

Asbāb an-nuzūl betekent ‘de reden van de openbaring’. Dat kon een reactie zijn op een gebeurtenis, een vraag of een rechtzetting van een verkeerde opvatting. Die informatie geeft het doel van de openbaring weer en biedt ook een kijk in de historische en sociale context waarin de profeet Muḥammad leefde. De reden van openbaring is niet voor elk vers gekend. Zo zijn er verzen die alleen behoren tot de Kennis van Allah en die voor de mens geheim blijven. Asbāb an-nuzūl is voor sommige geleerden een belangrijke aanvulling op de Qurʾān en het speelt een rol bij de interpretatie en toepassing ervan. Een aantal geleerden hebben daar echter kritiek op, omdat dit principe niet kan worden beschouwd als absolute waarheid. De nauwkeurigheid van de overlevering is namelijk niet altijd te achterhalen.

1 Om welke vier redenen werden verzen geopenbaard?

2 Duid aan wat voor jou het grootste gevaar is van foute asbāb an-nuzūl.

 Woorden toeschrijven aan Allah.

 De geschiedenis verkeerd interpreteren.

 De overleveringen boven de verzen plaatsen.

 Verzen gebruiken in situaties waarin ze niet van toepassing zijn

 Regels die gebonden zijn aan een historische context ook vandaag afdwingen.

3.5 Muḥkam en mutashābihāt

Muḥkam en mutashābihāt zijn twee categorieën van verzen in de Qurʾān. Muḥkam-verzen hebben een duidelijke betekenis, er is geen andere interpretatie mogelijk. Die verzen vormen de basis en geven duidelijke richtlijnen om een rechtvaardig leven te leiden.

Mutashābihāt-verzen bieden ruimte voor persoonlijke interpretatie en spirituele verdieping. Die verzen moedigen meer aan tot reflectie. Allah voorziet ze als een vorm van Zijn barmhartigheid omdat de samenleving dynamisch is en dus flexibiliteit vraagt. Die verzen kunnen soms zorgen voor verwarring. Wie diversiteit niet ziet als troef, kan die verzen misbruiken.

1 Zoek de verzen via een koranapp en vul de tabel aan. Wat is volgens jou de centrale boodschap in elk vers? Vergelijk je mening met die van je buur. Als jullie meningen overeenkomen dan omcirkel je het groene vinkje. Zoniet, het rode kruisje.

Wat is de centrale boodschap in het vers? Komt jullie mening overeen?

Q 112:1

Q 4:103

Q 7:199

Q 93:9

Q 4:86

2 Waarom verschillen de geleerden van mening?

3.6 Nāsikh en mansūkh

De termen nāsikh en mansūkh verwijzen naar een aanpassing van een richtlijn of lering in de Qurʾān. Er zijn verschillende manieren om naar dit principe te kijken. Een aantal geleerden is van mening dat nāsikh verwijst naar verzen die nieuwe richtlijnen bevatten en dus de voorgaande richtlijnen vervangen en zelfs ongeldig maken. Mansūkh verwijst dan naar de verzen die niet meer gelden. Een andere groep geleerden vindt dat het Goddelijk Woord niet vervangen kan worden. Na de aanpassing kunnen de nieuwe richtlijnen gelden in bepaalde situaties. Die regels zijn volgens hen ingevoerd door geleerden en niet door de profeet of de metgezellen. Vandaag maken sommige groeperingen misbruik van dit principe door de Barmhartigheid in de verzen niet meer te laten gelden. Zij passen enkel de laatste richtlijn toe.

a Vinden jullie het aanvaardbaar dat nieuwe leefregels worden opgesteld?

b Zijn de regels van het schoolreglement nog geldig volgens jullie?

c Moeten de nieuwe regels altijd toegepast worden?

d Moeten nieuwe leerlingen meteen gestraft worden of krijgen ze een aanpassingsregeling?

e Moet er rekening worden gehouden met de situatie van de individuele leerling?

2 Markeer in het verhaal wat overeenkomt met nāsikh in het blauw en wat overeenkomt met mansūkh in het groen.

3.7 ʿĀmm en khāṣ

De categorieën ʿāmm en khāṣ zijn verzen in de Qurʾān die verwijzen naar de algemene en specifieke regels in de heilige tekst. ʿĀmm-verzen richten zich tot alle gelovigen en gelden voor alle tijden en plaatsen. Die verzen beschrijven de algemene beginselen en waarden van de islam en zijn dus voor iedereen geldig.

Khāṣ-verzen beschrijven specifieke regels en voorschriften die alleen gelden voor de personen of situaties waarop ze van toepassing zijn. Beide soorten verzen zijn belangrijk om de boodschap van de Qurʾān volledig te begrijpen. Samen vormen ze een uitgebalanceerd systeem van regels en waarden.

1 Lees het verhaal om het principe beter te begrijpen en beantwoord de vragen met je klasgenoten.

1 Beschrijf in één woord het begrip ʿāmm.

3 Noteer juist of fout na elke zin.

1 ʿĀmm-verzen zijn gericht op gelovige moslims.

2 ʿAmm-verzen zijn universeel toepasbaar.

3 Khāṣ-verzen richten zich op een specifieke situatie.

4 Khāṣ-verzen gelden voor alle tijden en plaatsen.

5 Beide soorten verzen zijn nodig om de Qurʾān volledig te begrijpen.

4 Wat heb je nodig om de Qurʾān beter te begrijpen? Schrijf je antwoorden rond de afbeelding.

WIST JE DAT

In Indonesië vind je in het Bayt Al Quran Al Akbar-museum de grootste en zwaarste Qurʾān ter wereld. Het is een huis met allemaal kamers vol verzen. Je kunt er dus letterlijk door de hoofdstukken wandelen!

2 Beschrijf in één woord het begrip khāṣ.

STAP 4 Woorden uit de context

4.1 De Qurʾān misbegrepen

In de loop van de geschiedenis van de islam kreeg de Qurʾān, het woord van Allah, altijd een centrale plaats in de geloofsbeleving. Ook vandaag nog speelt de Qurʾān een belangrijke rol in het leven van vele moslims, want de woorden van Allah kunnen een mens raken tot in het diepst van zijn ziel. De verzen uit de Qurʾān laten ook diversiteit zien. Zo spreken de Mekkaanse verzen over andere onderwerpen dan de Medinese verzen. Maar in plaats van de Qurʾānverzen positief te begrijpen, misbruiken enkelingen ze om op te roepen tot haat en verdeeldheid. Verkeerde opvattingen over vertalingen van interpretaties of zelfs bewuste manipulatie door verzen los te lezen van hun context, hoe zit het daarmee?

1 Bekijk de cartoon en beantwoord dan de vragen.

a Noteer de boodschap die de tekenaar volgens jou wil overbrengen.

b Wat vind jij van de cartoon? Omcirkel jouw keuze en vul aan.

Ik vind de cartoon goed / niet goed omdat persoonlijk antwoord

2 Bekijk het videofragment over de TikTok-preker en beantwoord dan de vragen.

a Omcirkel in de afbeelding welke gevoelens je ervaart terwijl je het filmpje bekijkt.

b Ik voel mij omdat

3 Enkelingen gebruiken soms de term kāfir of kufr om mensen in diskrediet te brengen of soms zelfs om ze volledig af te schrijven. Onderzoek met het materiaal op iDiddit hoe de term kufr begrepen kan worden.

a Kraak de code! Bij elke hoek ontcijfer je meerdere woorden om het antwoord op de vraag te vinden.

Vraag formuleren

Wat betekent het woord kāfir?

Het woord kafir betekent:

Taalkundig

De woorden kāfir/kufr komen van de stamletters ‘K F R’ en betekenen

iets

Taalkundige experts lijsten de betekenissen als volgt op, afhankelijk van de plaats van het woord kāfir/kufr in de zin:

• Gods gunsten ontkennen, ondankbaar zijn.

•

• Een voorbeeld: een gewapende man wordt taalkundig een kāfir genoemd omdat hij ‘bedekt’ is met zijn wapen.

De profeet sprak …

Vanuit de Qurʾān

In de Qurʾān wordt de term kufr doorgaans gebruikt om mensen aan te duiden die opzettelijk de van de

De term kāfir/kufr kan gebruikt worden om niet-religieuze mensen aan te duiden. De niet-moslim die de [van de islam] niet heeft ontvangen of die niet als waarheid ziet, wordt niet in de kāfir geplaatst.

1 3 4

Een voorbeeld: in de Qurʾān gebruikt Allah het woord kāfir/kufr wanneer hij spreekt over een boer die zijn zaadje in de grond stopt en bedekt.

Wanneer hij aansprak om zijn te , dan zei hij : ‘O kāfir’, wel zei hij ‘o ’ of ‘o ’.

b Noteer de verschillende stappen die je gebruikte om tot een genuanceerde betekenis van het woord te komen.

: Wat wil je te weten komen over welk woord?

: Waar en hoe wordt het woord gebruikt in de Qurʾān?

: Welke betekenissen kan het woord hebben, naargelang de plaats in de zin?

2 @VANIN

: Hoe gebruikte de profeet het woord dat je onderzoekt?

4.2 Een stap naar het boeddhisme

BLOG

BOEDDHISME IS ALTIJD TEGEN GEWELD

‘Nergens in de boeddhistische canon [de geschriften] wordt aangemoedigd om een ander kwaad te doen.

Het boeddhisme maakt geen onderscheid tussen doden in vredestijd of in oorlog. Er bestaan geen rechtvaardige of heilige oorlogen.’

#geengeweld #rohingyamyanmar

Tip!

Zoek via een zoekmachine de laatste # op de blog op voor meer info.

a Ga je akkoord met de titel? Geef je argumenten voor en tegen.

b Waarom gebruiken sommige boeddhisten geweld terwijl dat niet toegelaten is in het boeddhisme?

1 Lees de blog #geengeweldinhetboeddhisme. Bespreek daarna de vragen met je klasgenoten.

Matthieu Ricard –Westerse boeddhist

STAP 5 Voeding voor de ziel

Wanneer jij je (even) niet goed in je vel voelt, dan proberen vrienden of familie je op te beuren. Een goed gesprek, een dikke knuffel of gewoon een welgemeende schouderklop kan al wonderen doen voor je gemoedstoestand. Ook de verzen uit de Qurʾān kunnen je troosten, aanmoedigen of helpen relativeren.

1 Welke negatieve gevoelens ervaar jij soms? Duid aan en/of vul aan.

angstig verdrietig moedeloos depressief ondergewaardeerd

schuldig oververmoeid gediscrimineerd onrustig eenzaam

2 Ontwerp een persoonlijke gsm-fiche met Qurʾānverzen die jij kunt gebruiken in geval van ‘nood’.

STAP 1

Gebruik je gevoelens uit opdracht 1 als basis voor je gsm-fiche.

STAP 2

Zoek minimaal vier verzen uit de Qurʾān die jou helpen bij die gevoelens.

Tip: Je vindt de Qurʾānverzen in je leerwerkboek onder het kopje Sprekende verzen op p. 49. Vraag de leerkracht om hulp als je twijfelt.

STAP 3

Ontwerp een gsm-fiche via Canva of Adobe.

STAP 4

Stuur de gsm-fiche digitaal door naar je leerkracht. Stuur de gsm-fiche ook door naar iedereen die ermee geholpen kan zijn. Delen maar!

@VANIN

3 Bespreek je gsm-fiche met je klasgenoten. Benoem wat overeenkomt en wat verschilt.

4 Vul op iDiddit de zelfevaluatie in.

Synthese

Samenvatting

Invloed van eigenschappen op handelen

goede en slechte eigenschappen goede handelingen

positieve invloed van Qurʾān, profeet en eerste metgezellen

Pact der Deugden, Mekka, 590

Een handelaar uit Jemen werd onrecht aangedaan en hij eiste rechtvaardigheid.

Muḥammad sloot zich aan bij het Pact dat gebaseerd was op rechtvaardigheid.

Quraysh stelde het Pact der Deugden op om de rechten van de handelaars te beschermen.

Als profeet erkende hij het preislamitisch akkoord, al werd het niet door moslims opgesteld.

De wereld van de Qurʾān

Mekkaanse en Medinese verzen

Nāsikh en mansūkh

Asbāb an-nuzūl

@VANIN

Muḥkam en mutashābihāt

ʿĀmm en khāṣ

Begrippenlijst

Asbāb an-nuzūl De reden van openbaring.

ʿĀmm Verzen die verwijzen naar algemene regels.

Ḥāfidh Iemand die de Qurʾān volledig gememoriseerd heeft.

Ḥilf al-fuḍūl Een pact afgesloten door Quraysh in het jaar 590 om de rechten van alle handelaars in Mekka te garanderen.

Khāṣ Verzen die verwijzen naar specifieke regels.

Khatm Het volledig reciteren van de Qurʾān van begin tot einde.

Mansūkh De richtlijn die wordt aangepast.

Muqābala Het volledig uitlezen van de Qurʾān tijdens de maand ramaḍān geïnspireerd op hoe de profeet en Jibrīl dat deden.

Nāsikh De richtlijn die een andere richtlijn aanpast.

Tafsīr De interpretatie en uitleg van de Qurʾān.

Tajwīd Correct reciteren van de Qurʾān volgens specifieke regels van uitspraak per letter.

Kennen en kunnen

Stap 1  Ik licht de reden toe waarom de rijke stamhoofden zich tegen de boodschap keerden.

 Ik leg het belang van de ḥilf al-fuḍūl uit.

 Ik reflecteer over mijn eigen handelen.

 Ik leg de link tussen het karakter en het gedrag.

Stap 2  Ik vertel de bekering van ʿUmar ibn al-Khaṭṭāb in mijn eigen woorden.

 Ik verklaar de woorden tajwīd, muqābala, khatm en ḥāfidh.

 Ik zoek Qurʾānverzen (online) op.

 Ik gebruik Qurʾānverzen om raad te geven.

 Ik reflecteer over Qurʾānverzen.

Stap 3  Ik maak onderscheid tussen Mekkaanse en Medinese verzen.

 Ik leg het begrip Asbāb an-nuzūl uit.

 Ik licht het principe van nāsikh en mansūkh toe.

 Ik maak onderscheid tussen de categorieën muḥkam en mutashābihāt.

 Ik maak onderscheid tussen ʿāmm- en khāṣ-verzen.

Stap 4  Ik haal de boodschap uit een cartoon.

 Ik vorm een mening over een religieus fragment.

 Ik omschrijf de term kāfir op basis van het stappenplan.

 Ik bespreek de vertaling van een Qurʾānvers kritisch.

 Ik beargumenteer de visie van het boeddhisme op geweld met een tekst.

Stap 5  Ik beschrijf negatieve gevoelens in verband met mijn gemoedstoestand.

 Ik ontwerp een persoonlijke telefoonfiche met Qurʾānverzen.

 Ik zoek Qurʾānverzen op die steun bieden als ik negatieve gevoelens heb.

 Ik gebruik digitale toepassingen om een telefoonfiche te maken.

Thema 1 Identiteit

Hoe verhoudt mijn moslimidentiteit zich tegenover mijn andere identiteiten?

1 Wat denk ik?

Jouw vingerafdrukken zijn uniek. Elke lijn in de huid op je vingertoppen heeft enkel bij jou precies die vorm en die lengte. Je vingerafdrukken zijn zoals je levensweg, want niemand heeft exact dezelfde gebeurtenissen op dezelfde tijd en plaats ervaren als jij. Ook je karaktertrekken, eigenschappen en voorkeuren komen nooit helemaal overeen met die van anderen. De combinatie van al die aspecten maken wie jij bent en vormen je identiteit.

Mensen hebben altijd al over hun identiteit nagedacht en stellen zich de vraag: Wie ben ik? Kunstenaars maken zelfportretten en auteurs schrijven autobiografieën. Zo willen ze zichzelf beter leren kennen. De bekende Franse schrijver Proust reflecteerde regelmatig over zichzelf. Hij beantwoordde een bestaande reeks vragen die nu bekend is als ‘de vragenlijst van Proust’. De lijst is een populaire manier om iemand beter te leren kennen of om over jezelf na te denken.

1 Beantwoord de vragen uit de lijst van Proust en ontdek meer over jezelf. Noteer met sleutelwoorden je antwoorden op een apart blad dat je van de leerkracht krijgt.

Vraag 1 Wat is jouw idee van geluk?

Vraag 2 Wat is je belangrijkste eigenschap?

Vraag 3 Wat waardeer je het meest aan je vrienden?

Vraag 4 Wat is de grootste fout die je gemaakt hebt?

Vraag 5 Wat is je favoriete bezigheid?

Vraag 6 Wat is jouw idee van ellende?

Vraag 7 Als je niet jezelf mag kiezen, wie zou je dan willen zijn?

Vraag 8 Waar zou je wel willen wonen?

Vraag 9 Wat is je favoriete kleur en bloem?

Vraag 10 Wie zijn je favoriete helden in fictie?

Vraag 11 Wie zijn je favoriete helden in het echte leven?

Vraag 12 Aan welke mensen uit de geschiedenis heb je het meest een hekel?

Vraag 13 Wat is je favoriete eten en drinken?

Vraag 14 Welk natuurlijk talent had je graag willen hebben?

Vraag 15 Voor welke fout heb je de meeste tolerantie?

Vraag 16 Wat is je favoriete motto?

2 Markeer in je antwoorden van opdracht 1 tien sleutelwoorden. Tip: Niet enkel je persoonlijkheid, maar ook je hobby’s verdienen een plaats.

2 Wat zegt de Qurʾān?

Stel je voor dat we allemaal identiek waren … Dat zou niet alleen doodsaai, maar ook onleefbaar zijn. Daarom heeft Allah elke mens anders gemaakt, zodat dat we elkaar zouden herkennen, kennen én erkennen. Zo gaat ook elke mens vanuit de identiteit die hij kreeg, op zijn manier de relatie met God aan. Want in Gods ogen is elke mens gelijkwaardig, ongeacht zijn ras, geslacht of afkomst. Hij wil dat elke mens een andere verantwoordelijkheid en rol opneemt in de samenleving. Zo kan de maatschappij goed werken en ontwikkelen er zich verschillende culturen die de wereld kleur geven.

DE QURʾĀN ZEGT:

O mensen! Wij hebben jullie vanuit een man en een vrouw geschapen. En Wij hebben jullie tot volkeren en stammen gemaakt, opdat jullie elkaar leren kennen. De meest edelmoedige onder jullie bij Allah is degene van jullie die zich het meest bewust is van zijn verantwoordelijkheden. Inderdaad, Allah is Alwetend en Albewust. (Q 49:13)

… En indien Allah dat had gewenst, had Hij jullie allen tot één gemeenschap gemaakt, maar Hij wil jullie beproeven met hetgeen Hij jullie heeft gegeven. Wedijver daarom met elkaar in het verrichten van goede werken … (Q 5:48)

1 Markeer in de verzen de twee belangrijkste taken die Allah aan de mens geeft.

2 Waarom heeft Allah niet één enkel volk geschapen met mensen die allemaal op elkaar lijken?

3 Markeer welke cultuuruiting je al kent. Bespreek welke jij een meerwaarde vindt. Vul het kader aan met nog twee andere voorbeelden.

Japanse manga’s Spaanse paella

Thaise boks

4 Welk aspect zou je willen dat anderen kennen van jouw cultuur?

Frans stokbrood

Amerikaanse series

Marokkaanse kledij

3 Wat vertelt de traditie?

Zoals iedereen had ook de profeet Muḥammad een meerlagige identiteit. Hij was profeet en daarnaast ook vader, echtgenoot, vriend, burgervader, Arabier, moslim, man … Hij groeide op in de Arabische traditie, maar stond open voor andere culturen. Zo droeg hij naast de gebruikelijke Arabische kleding ook Byzantijnse en Perzische kledingstukken. Een ander voorbeeld is dat hij zijn haar kamde in een middenstreep volgens de mode van de polytheïsten van Mekka. Soms liet hij zijn haar loshangen zoals op de gebruikelijke joodse manier of legde hij enkele vlechten in zijn haar. Zo omarmde hij de verschillende gewoontes uit zijn tijd. Enkel wat betreft zijn religieuze identiteit hield hij zich aan de goddelijke richtlijnen.

DE ḤADĪTH VERTELT:

Mikhnaf ibn Sulaym zei: ‘Wij stonden samen met de boodschapper van Allah in ʿArafa toen ik hem hoorde zeggen: O mensen, elke familie zou een offer en een ʿAtīra uitvoeren. Weten jullie wat de ʿAtīra is? Dit is wat jullie het offer van rajab noemen.’ at-Tirmidhī

1 Lees de ḥadīth. Markeer hoe de profeet zijn toestemming kenbaar maakte.

door een glimlach door een handeling door een uitspraak door te negeren

2 Wat keurde de profeet hier goed? Schrap wat niet past.

De profeet keurde een religieuze - culturele gewoonte goed.

TOELICHTING

ʿAtīra was een offer uit de pre-islamitische periode ter ere van de goden in de maand rajab. In de beginperiode keurde de profeet die gewoonte in Medina af. Hij wilde de gelovigen leren enkel offers ter ere van Allah te brengen. Toen de profeet merkte dat de bewoners wisten dat ze enkel voor Allah mochten offeren, stond hij in zijn laatste levensjaar die gewoonte toch toe. Daarom verbiedt de meerderheid van de geleerden die traditie niet.

3 Hoe zou je reageren in de volgende situaties? Houd rekening met het advies van de profeet.

Zoals elk jaar nodig jij je vrienden uit om je verjaardag te vieren. Je vriend Hamza wil niet komen omdat hij zulke feesten als verboden beschouwt. Hij probeert je onder druk te zetten om je feest af te gelasten.

Je loopt met je vrienden op straat en er komt een meisje zonder hoofddoek voorbij. Een van je vrienden begint haar uit te schelden en te beledigen.

4 De profeet maakte een onderscheid tussen culturele en religieuze handelingen. Duid bij elk element aan of het cultureel of religieus is. Verklaar je keuze.

CultureelReligieus

1 Een hoodie dragen

2 Ringen uitwisselen op een trouwfeest

3 Het Offerfeest vieren

4 Het dodengebed bidden in de moskee

5 Een verjaardagsfeest vieren

6 De bedevaart naar Mekka verrichten

WIST JE DAT

Sommige geleerden gebruiken de overlevering: ‘Wie een volk imiteert, behoort tot hen’ om andere gewoontes, zowel cultureel als religieus, te verbieden. Anderen menen dat de profeet met die uitspraak enkel de religieuze, maar niet de culturele gewoontes verbiedt. Een derde groep geleerden schrijft de uitspraak niet aan de profeet toe.

4 Wat gebeurt er vandaag?

1 Bekijk de volgende socialemediaberichten.

a Bespreek met je klasgenoten. Kun je deze culturele verschillen bestempelen als ḥarām? Hoe ga jij ermee om?

Mocro’s 3EMTa

Amani Wie gaat er mee naar de Halloweennight in Bobbejaanland? Naar ’t schijnt zot creepy!!

Anissa_B

Elif Sorry ladies, jullie weten toch dat Halloween haram is??? Wollah dit snap ik niet.

Naam

Reageer:

halalbro-21

@ I_hsan07 Salam zuster, die foto van een kerstboom is echt niet oké. Het is haram om mee te doen met feesten van anderen. Moge Allah je leiden.

Reageer:

Reageer:

b Schrijf een verbindende reactie op elk bericht, naar het voorbeeld van de traditie op p. 67.

c Wie kan iets ḥarām verklaren? Vul de stelregel aan. Kies uit:

Allah en mijn ouders – Allah en de profeet – Allah en de geleerden – Allah

Iets harAm verklaren kan enkel

Mensen zijn sociale wezens, ze willen tot een groep behoren en ook zo herkend worden. Op die manier vormen ze gemeenschappen van gelijkgestemden. Moslims doen dat ook, al wil Mohamed Ouaamari zichzelf niet in een hokje stoppen. In zijn boek Groeten uit Vlaanderen vertelt hij over zijn zoektocht naar verbinding met de ander. Voor hem startte dat bij zichzelf, zijn identiteit. Hij zegt erover: ‘Ik heb een lasagne-identiteit. Al die lagen maken mij tot het individu dat ik ben.’

2 Beluister het radiofragment en/of lees een passage uit het boek over de lasagne-identiteit.

a Duid aan hoe herkenbaar het verhaal van Mohamed Ouaamari voor jou is.

Helemaal niet herkenbaar Heel herkenbaar

b Noteer uit welke lagen jouw lasagne-identiteit bestaat.

c Beschrijf voor twee identiteiten een situatie waarin jij die identiteit sterk ervaart.

Voorbeeld: Ik voelde me Europeaan toen ik op het nieuws iets hoorde over de Verenigde Staten die handelsregels opleggen aan Europese landen.

d Noteer in maximaal drie zinnen wat de moslimidentiteit voor jou betekent. Hoe staan jouw andere identiteiten in verhouding tot je moslimidentiteit?

5 Mijn taak als moslim

In dit thema heb je verschillende standpunten over identiteit onderzocht. Misschien is jouw standpunt veranderd door de nieuwe informatie die je kreeg. Vul het schrijfkader over jouw taak als moslim over identiteit in.

Voor dit thema was ik overtuigd dat

Nu ik dit thema heb bestudeerd, besef ik dat

Allah verwacht van mij dat

Dit doet mijn omgeving al goed:

Dit doet mijn omgeving minder goed:

De moslimgemeenschap kan zijn steentje bijdragen door

Ik kan dat mee ondersteunen door

Mijn concrete acties zijn:

3 ʿĀʾisha bint Abī Bakr, de juriste

STAP 1 De vrouw in een hoofdrol

1.1 Moeder van de gelovigen

1 Kijk naar het filmpje en zet dan de gebeurtenissen in het leven van ʿĀʾisha in chronologische volgorde.

ʿĀʾisha en haar zus Asmāʾ brengen voedsel naar hun vader Abū Bakr en de profeet in de grot Ḥirāʾ.

ʿĀʾisha zorgt voor de profeet op zijn sterfbed.

ʿĀʾisha geniet van voorstellingen met de profeet.

ʿĀʾisha bint Abī Bakr wordt samen met haar vader moslim.

ʿĀʾisha besteedt haar tijd aan het onderwijs van de sunna.

ʿĀʾisha trouwt met de profeet als ze ongeveer 20 jaar is.

ʿĀʾisha maakt deel uit van een delegatie om te bemiddelen in een oorlogssituatie.

2 Markeer welke eigenschappen je in ʿĀʾisha ziet. Noteer dan in het vakje voor elke gemarkeerde eigenschap het cijfer van een bijpassende gebeurtenis uit opdracht 1.

geduldig

onbaatzuchtig

geduldig

stoer

liefhebbend

vrijgevig

nieuwsgierig

zachtmoedig

intelligent inspirerend

behulpzaam

moedig

zelfstandig

onbevreesd

avontuurlijk

zorgzaam

sterk

3 De eigenschappen van ʿĀʾisha kunnen ook vandaag nog mensen inspireren. Bespreek met een klasgenoot de eigenschappen die hij of zij gemeen heeft met de bekende vrouw. Tip: misschien ken je zelf ook verhalen over ʿĀʾisha.

4

de namen op van de vrouwen die je niet kent en schrijf in sleutelwoorden op waarvoor ze bekend zijn.

@VANIN

Carrie Fisher

Harriet Tubman

Rosa Parks Malala Yousafzai

Ruth Bader Ginsburg

Kamala Harris

Toni Morrison

Zoek

Kamala Harris Amerikaanse vice-president onder Joe Biden, sociaal hervormer en politica

Dolly Parton

Stacey Abrams

Ayanna Pressley

Jane Goodall

Michelle Obama

1.2 Een revolutionaire vrouw

Ā isha bint Abī Bakr ijverde haar hele leven voor een humane samenleving. Ze was niet bang om haar mening luid en duidelijk te verkondigen. Ā isha gebruikte haar stem om voor anderen op te komen, maar zeker ook om voor zichzelf op te komen. In de periode voor de openbaring van de Qur ān was dat geen evidentie, aangezien in die tijd van een vrouw onderdanigheid werd verwacht.

Het was toen de gewoonte dat vrouwen meegingen naar de slagvelden om de gewonden te verzorgen en de mannen aan te moedigen. Na de veldslag van Banū Mustaliq besefte Ā isha dat ze haar ketting verloren had. Ze verliet de kampplaats om ze te gaan zoeken. De krijgers vertrokken terug naar Medina en wisten niet dat Ā isha was achtergebleven. Ze was helemaal alleen in de woestijn toen opeens de krijger Safwān ibn al-Mu attal op zijn kameel arriveerde. Hij stond zijn plaats op de kameel af aan Ā isha en bracht haar veilig terug naar Medina. Toen Ā isha aankwam in Medina werd ze ziek en bleef ze thuis. Ze merkte niet dat mensen roddels verspreidden over haar en Safwān. Toen de profeet haar enige tijd later kwam bezoeken, zag Ā isha dat hem iets dwars zat. Ze vroeg hem wat er scheelde en hij vertelde over de roddels die hij had gehoord. Ze werd boos op de profeet omdat hij luisterde naar die roddels, waardoor het leek alsof hij ze geloofde. Op dat moment kreeg de profeet een openbaring die ging als volgt:

‘Waarlijk! Degenen die de laster zijn begonnen, zijn een groep onder jullie. Beschouw het niet als iets slechts voor jullie. Integendeel, het is goed voor jullie. Een ieder van hen wordt belast voor de zonde die hij gepleegd heeft. En degene van hen die het grootste aandeel had: voor hem zal er een grotere bestraffing zijn’. Dit was het bewijs dat Ā isha onschuldig was. De lasteraars werden terechtgewezen voor het rondvertellen van leugens.

1 Markeer in de tekst van de verteller wat ingaat tegen het typische rolpatroon van die tijd.

2 In de volgende overleveringen vertelt ʿĀʾisha over enkele momenten van haar leven met Muḥammad. Markeer of het moment het rolpatroon bevestigt of doorbreekt. Bespreek waarom.

Tijdens een reis met de profeet raceten we tegen elkaar. Ik won gemakkelijk van hem.

Jaren later, toen mijn conditie slechter was, raceten we weer tegen elkaar.

Hij won en zei: ‘Dat is voor die ene keer dat jij won!’

Op een dag toen de profeet thuis was en mensen uitgenodigd had, stuurde een vrouw een bord met eten. Dat maakte me heel jaloers. Ik nam het bord en liet het vallen. Muḥammad reageerde door tegen de aanwezigen te zeggen: ‘Jullie moeder voelde jaloezie.’ Hij raapte het eten en de scherven op van de grond en liet een nieuw bord terugbrengen naar de vrouw.

De profeet vertelde me dat hij wist wanneer ik boos op hem was. Ik vroeg hem hoe hij dat wist.

Hij zei: ‘Wanneer je tevreden bent met mij dan zeg je: ‘Bij de heer van Muḥammad.’

Wanneer je echter boos bent op mij dan zeg je: ‘Bij de heer van Ibrāhīm.’

Ik antwoordde: ‘Je hebt gelijk. Maar bij Allah, ik neem enkel afstand van jouw naam, O boodschapper van Allah.’

De profeet wilde de loopneus van Usāma afvegen, maar ik zei: ‘Laat mij dat maar doen.’

Er werd gevraagd aan de profeet wie de meest geliefde persoon was voor hem.

Hij antwoordde daarop: ‘ʿĀʾisha’. ‘En bij de mannen?’ vroegen ze toen. Daarop antwoordde Muḥammad: ‘De vader van ʿĀʾisha.’ Daarna kwamen de namen van enkele andere mannen.

3 Wat denk jij over de reacties van de profeet? Bespreek met een klasgenoot.

4 Ook de profeet doorbrak vaak het rolpatroon. Lees de overlevering en beantwoord de vragen.

Muḥammad werd uitgenodigd door een buur om lekkere soep te komen eten. Muḥammad wees naar mij en zei ‘zij ook?’ waarop de buur zei ‘neen’. Dezelfde buur kwam nog eens met hetzelfde voorstel. Weer vroeg de profeet ‘zij ook?’, maar het antwoord was nog steeds ‘neen’. Een derde keer kwam de buur met zijn voorstel. Opnieuw stelde Muḥammad dezelfde vraag, de buur antwoordde deze keer ‘ja’. We stonden al snel verheugd voor de deur van onze buur.

a De reactie van de profeet doorbreekt het rolpatroon. Omdat

Eens Oneens

b Ik zou op dezelfde manier reageren als de profeet.

c Heb jij al eens een geschil gehad met je buren? Hoe reageerde je?

Eens Oneens

1.3 Goede buren, goede vrienden

Goed reageren als je vol frustraties zit, is voor veel mensen moeilijk. Soms vind je je gelijk halen belangrijker dan de goede relatie met de mensen om je heen. Zo kunnen ruzies, maar ook een gebrek aan contact, die relaties onder druk zetten en een groeiende kloof veroorzaken. Allah waarschuwt en adviseert de mensen daarvoor in hoofdstuk 4, verzen 35 en 36 van de Qurʾān.

Daarbij vermeldt Hij goedheid voor de medemens en maakt Hij dat specifiek door de verschillende categorieën aan te halen. Zo lees je in hetzelfde vers dat vriendelijkheid voor armen, vrienden, maar ook buren in de lijn ligt van vriendelijkheid voor familieleden. Ook de profeet moedigde bemiddeling aan. Hij bemiddelde zelf vaak als er binnen gezinnen en tussen buren spanningen ontstaan waren. Vandaag kun je een beroep doen op bemiddeling of mediatie wanneer er problemen gegroeid zijn in je familie, maar ook in je bredere kring zoals je vrienden of buren. Voorkomen is natuurlijk beter dan genezen. Je kunt er zelf mee voor zorgen dat relaties sterk blijven.

1 Bekijk de afbeeldingen. Wat vind jij van de uitspraak?

Beter een goede buur dan een verre broer

2 Heb je zelf al een situatie meegemaakt waarbij een goede buur je snel kon helpen?

3 Lees in de tekstballon de overleving van ʿĀʾisha. Wat is de moraal die zowel de uitspraak in opdracht 1 als de overlevering hieronder meegeven?

Ik zei: ‘O boodschapper van Allah, ik heb twee buren, aan wie moet ik een cadeau geven?’ Hij antwoordde: ‘Aan degene wiens deur het dichtst bij jou is.’

4 Waarom is die moraal belangrijk?

STAP 2 Reinheid

2.1 Een essentieel onderdeel

In de tijd van de profeet kwamen de metgezellen aan ʿĀʾisha vragen stellen, omdat ze de rol van faqīha opnam. Ze was een aanspreekpunt voor heel wat wereldse en religieuze kwesties. Enkele vragen gingen over hoe mensen zich ritueel moesten reinigen. De rituele wassingen zijn voorbeelden van individuele aanbiddingen. De verantwoordelijkheid daarvoor ligt volledig bij jezelf. Moslims worden aangemoedigd om deel te nemen aan de gezamenlijke aanbiddingen, maar ook om persoonlijke daden van aanbidding te verrichten en hun eigen spirituele praktijk te ontwikkelen. Het is belangrijk om de twee in evenwicht te brengen. Naast de voorwaarde om het gebed en andere handelingen te kunnen realiseren, herinnert de wassing je er ook aan om jezelf te zuiveren. Die zuivering geldt niet alleen voor het lichaam, maar ook voor de geest. De islam benadrukt dat het lichaam een geschenk is van Allah en dat het onze verantwoordelijkheid is om het goed te verzorgen. Met hygiëne en een gezonde levensstijl toon je respect voor dat geschenk. Dat wil zeggen dat het lichaam reinigen niet alleen een fysieke handeling is, maar ook een spirituele daad, omdat het bijdraagt aan een gezonde geest en een gezond lichaam.

1 In de tekst herken je het citaat van de Romeinse dichter Juvenalis ‘mens sana in corpore sano’ (‘een gezonde geest in een gezond lichaam’). Wat bedoelde hij daarmee?

2 Maak je eigen citaat waarbij je een aanbidding gebruikt.

2.2 O jullie die geloven

DE QURʾĀN ZEGT:

O jullie die geloven! Wanneer jullie je oprichten voor (het verrichten van) het gebed, was jullie gezichten en jullie handen tot aan de ellebogen en wrijf (jullie natte handen) over jullie hoofden en (was) jullie voeten tot aan de enkels. En indien jullie (ritueel) onrein zijn, reinig jezelf dan. En indien jullie ziek zijn, of op reis, of indien een van jullie van het toilet (lett.: de kuil) komt, of indien jullie vrouwen hebben aangeraakt (intiem contact) en jullie geen water vinden, gebruik dan zuivere aarde en wrijf daarmee over jullie gezichten en over jullie handen. En Allah wenst jullie niet enige vorm van ongemak te bezorgen, maar Hij wenst jullie te reinigen en Zijn gunst aan jullie te vervolmaken, opdat jullie wellicht dankbaar zijn. (Q 5:6)

1 Noteer de stappen van de rituele wassing volgens het Qurʾānvers

2 Welke stappen ontbreken volgens jou? Tip: bekijk de infographic op iDiddit.

3 Wie heeft de andere stappen aan de rituele wassing toegevoegd?

4 Waarom denk jij dat die extra handelingen toegevoegd zijn?

5 Wat wil Allah in geen enkel geval veroorzaken met zijn goddelijke richtlijnen?

6 Beschrijf de stappen die Allah voorstelt als alternatief voor de rituele wassingen.

7 Welke drempels ervaar je bij de rituele wassingen?

2.3 De droge wassing

De droge wassing of tayammum is een tegemoetkoming aan moslims voor wanneer er geen water beschikbaar is of wanneer het gebruik ervan schadelijk kan zijn voor de gezondheid. In situaties waar het moeilijk is om de kleine wassing uit te voeren, kun je gebruikmaken van die praktijk. Zodra er weer water beschikbaar is, vervalt de gunst.

1 Bespreek met je buur wat je op elke tekening ziet.

2 Heb je de tayammum al eens uitgevoerd? Zo ja, in welke omstandigheden deed je dat?

3 Waarom is de naam droge wassing toepasselijk voor het begrip tayammum?

4 Vandaag ben jij de imam van dienst. Geef bij elke situatie aan of de tayammum volgens jou wel of niet aanvaardbaar is. Overtuig je medeleerlingen met heldere argumenten.

Aanvaardbaar Niet aanvaardbaar

1 Je hebt een oogoperatie ondergaan.

2 Je hebt een klein sneetje ter hoogte van je knie.

3 Je bent te lui om naar de badkamer te gaan.

4 Je bent op reis en houdt halt aan een tankstation.

5 Je bent in een bos en je hebt weinig drinkwater over voor jezelf.

6 Je hebt last van eczeem en door water wordt het erger.

DE ḤADĪTH VERTELT:

Overlevering door ʿAmr ibn al-ʿĀṣ: Op een ijskoude nacht in de strijd van Dhāt asSalāsil had ik een seksuele droom. Ik was bang dat ik zou sterven van de kou als ik me zou wassen. Daarom verrichtte ik de tayammum en leidde mijn vrienden in het ochtendgebed. Zij meldden dat daarna aan de profeet. Hij zei: ʿAmr, leidde jij je vrienden in het gebed terwijl je in grote onreinheid was?’

Ik informeerde hem over de reden waarom ik mij niet kon wassen. En ik zei: Ik hoorde Allah zeggen: “Dood jezelf niet, voorwaar, Allah is je genadig.” De boodschapper van Allah lachte en zei niets.

Abū Dāwud

1 Welke wassing moest ʿAmr uitvoeren?

2 Waarom besliste ʿAmr om in plaats daarvan de tayammum te gebruiken?

3 Wat zou jij in zijn plaats doen?

4 Heeft hij volgens jou het recht om dit op eigen initiatief te doen? Waarom wel/niet?

Wel:

Niet:

5 Welk argument gebruikte de metgezel om de profeet te overtuigen?

6 Hoe begrijp jij de lach van de profeet?

WIST JE DAT

De hammam werd vroeger ook gebruikt als openbare badplaats om de ghusl te verrichten. Welgestelde families hadden thuis een stoombad. Maar het grootste deel van de bevolking had buitenshuis een plaats nodig om zich volledig te wassen. Mannen en vrouwen hadden aparte ruimtes of ze kwamen op aparte tijdstippen. In de tijd dat de hammam de enige openbare plaats was waar vrouwen toegelaten waren, betekende baden een heerlijke tijd vol welzijn en ontspanning. Moeders maakten van de gelegenheid ook gebruik om er toekomstige vrouwen voor hun zonen te zoeken.

Badende mannen, anonieme Griekse kunstenaar, 19e eeuw, Ottomaanse Rijk (Turkije)

2.4 Wuḍūʾ-woman

Wuḍūʾ-woman heeft het de hele dag druk en ze heeft weinig tijd om te reflecteren over haar houding. Maar als zij in de badkamer haar rituele wassing verricht, staat ze in gedachten stil bij elke beweging. Als wuḍūʾwoman na de wassing de badkamer verlaat, is ze door de intense ervaring getransformeerd tot een heldin die altijd goed nadenkt voor ze een beslissing neemt.

1 Bekijk eerst het videofragment. Daarna start je de 24 uurchallenge: in die tijd onderzoek je je eigen spirituele ervaring bij elke washandeling. Na afloop noteer je die ervaring in het passende schrijfvak rond wuḍūʾ-woman.

2 Hoe kun je de rituele wassing uitvoeren zodat het naast een lichamelijke zuivering ook een spirituele handeling wordt? Vul de zinnen aan.

De rituele wassing helpt mij om

Ik ben het meest geconcentreerd terwijl ik deze handeling uitvoer: .

Deze handeling voer ik het minst graag uit:

Deze handeling vergeet ik soms:

2.5 Fris en schoon

Hygiëne en een goede lichaamsverzorging zijn essentieel voor een gezonde levensstijl. Door regelmatig te douchen, je handen te wassen en je tanden te poetsen, verwijder je vuil en bacteriën die zich op je huid en in je mond ophopen. Zo verklein je de kans op infecties en voorkom je ziekten. Daarnaast draagt lichamelijke netheid ook bij aan je zelfvertrouwen en sociale aanvaarding. Een frisse en schone uitstraling zorgt ervoor dat je je beter in je vel voelt en dat anderen positief op je reageren. Het is dus belangrijk om daar regelmatig bij stil te staan en om die gewoontes op te nemen in je dagelijkse routine.

1 Hoe net ben jij? Vul de quiz in en ontdek het. Als jouw antwoord er niet tussen staat, neem dan het antwoord dat er het dichtst bij aanleunt.

Wanneer maak je je bed?

 Elke ochtend voor ik mijn slaapkamer verlaat.

 Ik maak mijn bed niet, dat doet een van mijn ouders.

 Als ik daar zin in heb (wat niet zo vaak is ��).

Hoe organiseer jij je boekentas?

 Ik zorg dat alles op z’n plaats zit en stop alle documenten in kaften.

 Het gebeurt af en toe dat enkele werkblaadjes gekreukt op de bodem van mijn boekentas liggen.

 Ik prop er gewoon alles in. Een kapotte balpen zit vast in een geplette banaan van een paar weken geleden.

Hoe vaak maak jij je drankflesje schoon?

 Ik was het elke dag af met afwasmiddel en warm water

 Ik spoel mijn flesje 1 tot 3 maal per week.

 Hallo, sinds wanneer moet ik mijn waterfles wassen?

Hoeveel uur per week spendeer jij aan het schoonmaken van je kamer?

 Meer dan 3 uur per week

 Tussen 1 en 3 uur per week

 Minder dan 1 uur per week

Wat doe je als je een openbaar toilet (zoals op school, in de sportclub, langs de snelweg) gebruikt?

 Ik maak de bril proper met een spray en laat alles netjes achter voor de volgende bezoeker.

 Ik bekleed de bril met toiletpapier en vertrek zonder verder nazicht.

 Ik doe gewoon mijn behoefte, klaar.

VRAAG 1

VRAAG 2

VRAAG 3

VRAAG 4

VRAAG 5

VRAAG 6

Hoe vaak ventileer jij je slaapkamer?

 Het raam in mijn slaapkamer staat altijd op een kier.

 Ik lucht mijn kamer 1 keer en maximaal 15 minuten per dag.

 Huh, moet dat? Wist ik niet, doe ik niet.

VRAAG 7

Hoe vaak gebruik je verzorgingsproducten zoals deo, bodylotion …?

 Ik kan geen dag zonder mijn uitgebreide set verzorgingsproducten.

 Ik gebruik 1 tot 3 keer per week verzorgingsproducten.

 Ik gebruik zelden verzorgingsproducten.

2 Tel hoeveel keer je elk symbool koos.

3 Welk symbool heb je het vaakst gekozen? Ontdek welk type je bent!

 NEAT FREAK Je houdt van netheid en dat zie je aan je gerief: alles is brandschoon en ligt op zijn plaats. Je ziet er zelf ook altijd tiptop uit. Daardoor oordeel je soms over anderen. Probeer wat chiller te zijn, het is vaak niet zo simpel.

 NATTY Je bent in orde, maar poetsen is zeker geen obsessie. Opgeruimd staat netjes en dat is goed genoeg voor jou. Je zult er altijd toonbaar uitzien, maar droogshampoo hoort wel bij jouw verzorgingsproducten.

 MESSY Je houdt van chaos en hecht weinig belang aan orde en netheid. Je spendeert je tijd liever aan je hobby’s dan met een poetslap in je hand. Probeer elke dag een beetje op te ruimen zodat je niet verdrinkt in de troep.

STAP 3 Duurzaamheid

3.1 Eco-moslim

Streven naar netheid en reinheid beperkt zich natuurlijk niet tot je eigen lichaam en je (t)huis. Zorg dragen voor je omgeving en voor het milieu is voor velen vanzelfsprekend. Zo spreekt de Qurʾān over de mens als khalīfa van de aarde: als de beheerder en beschermer van de aarde, als de rentmeester van onze blauwe planeet.

Elk van ons is inderdaad mee verantwoordelijk voor een zorgzame omgang met onze natuur. Maar neemt iedereen in de moslimgemeenschap die verantwoordelijkheid wel naar behoren op? Tijd voor een realitycheck!

1 Wat betekent duurzaam omgaan met onze blauwe planeet?

a Bekijk het videofragment en formuleer op basis daarvan een definitie van duurzaamheid.

b Welke drie elementen moeten volgens het videofragment in evenwicht zijn om te spreken van duurzaamheid of ethisch verantwoord gedrag? Markeer het juiste antwoord.

1 Mens, planeet, ecologie

2 Mens, planten, economie

3 Mens, planeet, economie

c Kleur het vakje dat weergeeft hoe duurzaam jij omgaat met onze planeet.

Heel duurzaam Totaal niet duurzaam

d Bereken je ecologische voetafdruk via de link. Leef je even duurzaam als je in opdracht c hebt aangeduid? Bespreek je testresultaten met je buur.

2 Bekijk de filmpjes over (on)duurzaam beleid in Dubai, Marokko en Ghana, landen met een hoge moslimpopulatie. Bespreek ze daarna met je klasgenoten. Noteer dan in de tabel bij elk project minstens twee voor- en nadelen.

@VANIN

DE QURʾĀN ZEGT:

En Hij is Degene Die de Tuinen doet ontstaan, gestutte en niet-gestutte, en de dadelpalm en oogsten waarvan de vruchten verschillen in vorm en smaak, olijven en granaatappels, gelijk en verschillend. Eet van haar fruit als het vrucht draagt, maar betaal de prijs (de zakāt) op de oogstdag. Maar wees niet buitensporig. Waarlijk, Hij houdt niet van de buitensporigen. (Q 6:141)

3 Lees aandachtig het Qurʾānvers. Markeer jouw mening over de projecten en vul de zin aan. Bespreek je antwoorden met je klasgenoten.

a Ik vind de Palmeilanden in Dubai buitensporig / niet buitensporig omdat

b Ik vind het zonnepark Noor in Marokko buitensporig / niet buitensporig omdat

c Ik vind de kledingoverschotten in Ghana buitensporig / niet buitensporig omdat

4 Wat is de levensduur van jouw kleding? Voor deze opdracht krijg je een post-it van je leerkracht.

a Noteer op de post-it hoeveel maanden jij jouw kleding draagt voor je ze weggooit of weggeeft.

b Plak de post-it op de bovenkleding die je vandaag draagt.

c Vorm met je klasgenoten een rij in de klas:

wie zijn kledingstuk het minst lang draagt, staat achteraan in de rij. - wie zijn kledingstuk het langst draagt, staat vooraan in de rij.

WIST JE DAT

De profeet ging duurzaam om met zijn kledij. Zo gaf hij soms een kledingstuk weg als iemand anders het kon gebruiken.

3.2 Eco-halal

Een stukje vlees is nog voor veel mensen een onderdeel van hun dagelijks voedingspatroon. Dat kan toch geen kwaad, zou je denken. Maar zorg dragen voor de aarde en elke dag vlees op je bord is een lastige combinatie, zo blijkt.

1 Welke weg legt jouw stukje vlees af voor het op je bord terechtkomt? Bekijk het filmpje en beantwoord de vragen.

a Nummer de afbeeldingen van 1 tot 5.

b Bespreek de cartoon met je klasgenoten aan de hand van de richtvragen.

- Hoe duurzaam is halalvlees vandaag?

- Waarom kiezen sommige moslims ervoor om vegetariër te worden?

- Hoe duurzaam is veggie of vegan eten?

c De leerkracht heeft je vorige week gevraagd om een week lang bij te houden wat je elke dag eet. Kleur op de kalender elke dag waarop jij vlees of gevogelte at. Vergelijk het resultaat met je klasgenoten.

WEEKKALENDER

2 Hoe vaak at de profeet Muḥammad vlees? Verbind de tekstjes waarvan jij denkt dat ze passen in zijn voedingspatroon met de afbeelding.

1 Elke vrijdag zat de profeet samen met de metgezellen, dan aten ze na het middaggebed een stoofpotje van lamsvlees of geitenvlees met verse dadels.

2 De profeet had de gewoonte om zijn dag te starten met enkele stukjes gedroogd vlees.

3 Een aantal maanden lang werd er ten huize van de profeet Muḥammad niet gekookt, ze aten dan voornamelijk dadels en dronken water.

4 Tijdens speciale gelegenheden of feesten at de profeet van het vlees dat hem werd aangeboden.

5 Telkens als de profeet at, zorgde hij ervoor dat hij zich niet volpropte met vlees of brood.

6 Het was de gewoonte van de profeet dat hij tijdens de viering van het Offerfeest een week lang elke dag vlees at.

Maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag

STAP 4 Onreinheid

4.1 Mister niet proper

1 Wat doe jij als er een hond voorbijkomt? Bespreek met je klasgenoten.

Door bepaalde omstandigheden of handelingen bevind je je in een staat van rituele onreinheid, najāsa genoemd. Om tot reinheid of ṭahāra te komen, bestaan er verschillende rituelen. Afhankelijk van de onreinheid voer je de gepaste wassing uit. Zolang je religieus onrein bent, kun je bepaalde aanbiddingen zoals het gebed niet uitvoeren. Zo wil Allah dat we ons zuiveren zodat we ons zowel lichamelijk als geestelijk goed voelen. Als de onreinheid opgeheven is, kun je de aanbidding hervatten, want Allah houdt van wie zich zuivert. Volgens een overlevering via Muslim adviseerde de profeet de moslims om een voorwerp waar een hond aan gelikt had zeven keer te wassen. Zo ontstonden er bij geleerden drie meningen over de onreinheid van een hond. De eerste groep is van mening dat alle dieren rein zijn, inclusief de hond. Volgens hen volstaat die overlevering niet om een hond onrein te verklaren. De tweede groep geleerden ziet het speeksel van de hond als onrein. Terwijl de derde groep de hond als dier als onrein beschouwt. In contact komen met dit dier maakt je onrein en die onreinheid neem je weg door je handen of kleding te wassen.

2 Adviseer de mensen uit de verhalen hieronder in functie van de drie groepen met elk hun eigen mening waarover je las in de tekst hierboven.

Onderweg naar huis snuffelde en likte een hond even aan de broek van Hafsa. Toen ze thuiskwam, wilde ze haar gebed verrichten. Maar ze wist niet of dat mocht in dezelfde kleren die de hond had aangeraakt.

Advies volgens groep 2:

Advies volgens groep 1:

Tijdens een schooluitstap naar een boerderij kreeg Salahedin van de boer de taak om samen met Fatima de varkens te voederen. Salahedin vond de biggetjes schattig en wilde ze aaien, maar Fatima hield hem tegen. Salahedin begreep haar reactie niet.

Advies volgens groep 1:

Advies volgens groep 3:

In een tekenles kregen de leerlingen de opdracht om een dier te tekenen en voor te stellen. Farah wilde een varken tekenen voor haar broertje die graag naar Peppa Big kijkt. Na haar presentatie kwam Abdullah naar haar om te zeggen dat het verboden is om een varken te tekenen. Farah voelde zich schuldig en wist niet wat ze daarop moest antwoorden.

Advies volgens groep 3:

4.2 Een stap naar het jodendom

Reinheid is in verschillende culturen en levensbeschouwingen een centraal thema. Het thema wordt afhankelijk van de levensbeschouwing telkens anders ingevuld. Toch is de rituele reiniging vaak een vorm van aanbidding. De joods-orthodoxe traditie hecht veel belang aan de reinheidsvoorschriften. Zo hebben ze voor elke religieuze onreinheid een regel om op te volgen.

1 Vergelijk de reinheidsvoorschriften over menstruatie in de islam met die van het orthodoxe jodendom. Lees de twee artikels en noteer dan de verschillen en overeenkomsten op de juiste plaats.

Jodendom Islam

De mikwa is de plaats waar joden zich ritueel reinigen. Links een oude mikwa, rechts een moderne versie.

TOELICHTING

In de pre-islamitische samenleving namen sommige Arabieren in Medina de gewoonte van de joodse traditie over. Ze sliepen niet in hetzelfde bed als hun menstruerende vrouwen en aten niet van hetzelfde bord. Zoals de meeste samenlevingen in de loop van de geschiedenis, waren ook de pre-islamitische en de joodse culturen patriarchaal. In zo'n samenleving wordt een specifiek vrouwelijke aangelegenheid zoals menstruatie niet als iets positiefs beschouwd. De mensen vroegen daarover advies aan de profeet. Toen Allah dit vers openbaarde, veranderde de profeet die gewoonte. Daarnaast vermeldde ʿĀʾisha dat zij tijdens haar menstruatie de beker waarmee zij dronk doorgaf aan de profeet en hij de beker op dezelfde plaats aan zijn mond zette als zij.

DE QURʾĀN ZEGT: Vertaling uit de ‘Levende Koran’

En zij vragen jou over de menstruatie.

Zeg: ‘dat is een pijnlijke omstandigheid. Onthouden jullie je dus van (seksuele contacten met) de vrouwen tijdens de menstruatie. Benader hen niet totdat zij zich hebben gereinigd …’ (Q 2:222)

Conclusie:

Vertaling uit ‘De interpretatie van de betekenissen van de Koran’

En zij vragen jou over de menstruatie.

Zeg: ‘Het is onrein, blijf daarom tijdens de menstruatie weg van de vrouwen en benader hen niet (voor geslachtsgemeenschap), totdat zij rein zijn geworden …’ (Q 2:222)

2 Hoe kijken de beide levensbeschouwingen naar de menstruerende vrouw volgens de website?

3 Is de menstruerende vrouw onrein of niet? Lees de beide Qurʾānvertalingen en formuleer een besluit.

STAP 5 Voeding voor de ziel

Allah verwijst in veel Qurʾānverzen naar de natuur en de verantwoordelijkheid van de mens om haar te beschermen. Hoe meer de mens verbonden is met de natuur, hoe sterker zijn band met zijn Schepper. De profeet zonderde zich af om zich terug te trekken in de natuur. Doordat de mens achteloos omgaat met de natuur, is die uit balans geraakt. Het is dringend tijd om daar verandering in te brengen, om duurzaam te leven en grote schoonmaak te houden.

DE QURʾĀN ZEGT: … Allah verandert (de toestand) waarin een volk zich bevindt niet, zolang zij hetgeen zich in henzelf bevindt niet veranderen … (Q 13:11)

2 Kies op de site van Natuurwijs een zevental natuuropdrachten om je spiritualiteit, dus je band met Allah, te vergroten. Noteer telkens in het dagboek hoe de opdracht je spiritualiteit versterkt.

Ik koos voor de natuuropdracht met als titel:

Mijn spirituele band met Allah is daardoor:

Mijn beschrijving van de activiteit:

Ik koos voor de natuuropdracht met als titel:

Mijn spirituele band met Allah is daardoor:

Mijn beschrijving van de activiteit:

Mijn persoonlijke bevindingen:

Mijn persoonlijke bevindingen:

1 Geef drie acties die je wilt ondernemen om duurzaam te leven.

Ik koos voor de natuuropdracht met als titel:

Mijn spirituele band met Allah is daardoor:

Mijn beschrijving van de activiteit:

Ik koos voor de natuuropdracht met als titel:

Mijn spirituele band met Allah is daardoor:

Mijn persoonlijke bevindingen:

Mijn beschrijving van de activiteit: Mijn persoonlijke bevindingen:

Ik koos voor de natuuropdracht met als titel:

Mijn spirituele band met Allah is daardoor:

Mijn beschrijving van de activiteit:

Ik koos voor de natuuropdracht met als titel:

Mijn spirituele band met Allah is daardoor:

Mijn beschrijving van de activiteit:

Mijn persoonlijke bevindingen:

Mijn persoonlijke bevindingen:

Ik koos voor de natuuropdracht met als titel:

Mijn spirituele band met Allah is daardoor:

Mijn beschrijving van de activiteit:

Mijn persoonlijke bevindingen:

3 Vul op iDiddit de zelfevaluatie in.

Synthese

Samenvatting

Een van de eerste bekeerlingen Moeder van de gelovigen Onderwijzeres in de sunna

Zelfstandig Roldoorbrekend

Leergierig

Plichten tegenover je medemens

Goed zijn voor je buren

De familiebanden onderhouden

Liefdevol zijn voor je ouders

Je vrienden steunen Spirituele reiniging

Vriendelijk zijn voor je omgeving

Tayammum

De spirituele betekenis ervaren van elke handeling van de rituele wassing.

Duurzaamheid = zorg dragen voor de natuur

Hoe omgaan met de aarde?

 De planeet gebruiken op een manier die draagbaar is voor de planeet.

 De Qurʾān zegt: Khalīfa = rentmeester, beschermer van de aarde.

 Niet buitensporig zijn.

Ḥalāl = ethisch verantwoorde/duurzame voeding?

= kan veggie of vegan zijn

Voedingspatroon van de profeet Muḥammed

 Lange periode geen vlees, enkel bij speciale gelegenheden

We want halal meat!

 Hij vulde zijn maag met 1/3 voedsel, 1/3 water en 1/3 liet hij leeg.

Begrippenlijst

Banū Muṣṭaliq Een Arabische stam geallieerd met de stam van Quraysh.

Faqīha Vrouwelijke vorm van het woord faqīh. Een faqīh is een expert in de fiqhwetenschap of in het islamitisch recht. Faqīha werd gebruikt om een vrouwelijke rechter aan te duiden.

Khalīfa Leider, opvolger, rentmeester. In de Qurʾan verwijst het woord naar de mens die vertegenwoordiger is op aarde. Later in de Ommajadendynastie krijgt het begrip een politieke lading en was het een titel voor de leider van het Arabische rijk.

Lasteraar Iemand die leugens verspreidt over anderen.

Najāsa Vuiligheid of onreinheid, waardoor je bepaalde aanbiddingen niet kunt uitvoeren.

Ṭahāra Reinheid in het algemeen, zowel innerlijk als uiterlijk.

Tayammum Een symbolische wassing ter vervanging van de kleine of grote wassing. De term is afgeleid van het Arabische woord ‘yamam’, dat ‘voornemen’ of ‘streven’ betekent.

Kennen en kunnen

Stap 1  Ik vertel in mijn eigen woorden het leven van ʿĀʾisha.

 Ik beschrijf ʿĀʾisha aan de hand van eigenschappen.

 Ik geef voorbeelden van roldoorbrekende situaties in de tijd van de profeet.

 Ik formuleer aanbevelingen van de Qurʾān over het omgaan met de naaste kring.

 Ik benoem de actieve rol van religie in de uitdagingen binnen een gezin.

Stap 2  Ik verricht de kleine en de grote wassing.

 Ik verricht de tayammum.

 Ik geef situaties aan waar de tayammum een tegemoetkoming is.

 Ik omschrijf de spirituele relatie tussen aanbidding en reinheid.

 Ik reflecteer over mijn eigen reinheid.

Stap 3  Ik bedenk kritisch twee voor- en nadelen van internationale projecten op het vlak van duurzaamheid.

 Ik gebruik het vers over buitensporigheid om projecten te beoordelen op het vlak van duurzaamheid.

 Ik leg de link tussen halal en ecologie uit met een voorbeeld.

 Ik denk na over mijn eigen consumptiegedrag (vlees en kleding).

Stap 4  Ik som drie soorten onreinheden op.

 Ik formuleer een conclusie na een vergelijkend onderzoek.

 Ik bespreek de vertaling van een Qurʾānvers kritisch.

 Ik formuleer een advies in specifieke casussen.

Stap 5  Ik reflecteer over duurzaamheid en reinheid in mijn stad.

 Ik vul een persoonlijk dagboek in om mijn spirituele band met Allah te versterken.

Thema 2 Genderstereotypen

Hoe gaat een moslim op de juiste manier om met genderstereotypen?

1 Wat denk ik?

Reclame is zo diep geworteld in onze maatschappij dat ze een grote invloed heeft op hoe we naar de dingen kijken. De genderrollen in reclame zijn door de jaren heen geëvolueerd. Vanaf de jaren 50 werden we om de oren geslagen met traditionele beelden: de vrouw doet de was, de man doet de klusjes. Het ideale gezin bestaat uit een rijke papa en een zorgende en verzorgde mama. De zoon is een sportieve jongen en de dochter speelt met poppen. Gelukkig gaan reclamemakers vandaag genuanceerder te werk.

1 Omcirkel in de reclameprent hiernaast wat volgens jou de genderstereotypen zijn.

2 Met welke genderstereotypen ben je opgegroeid? Noteer twee voorbeelden uit je eigen leven.

3 Bekijk de filmpjes over genderstereotypen.

a Noteer links welke uitspraken je al eerder hoorde en rechts welke uitspraken je nog nooit hoorde.

Al eerder gehoord Nog nooit gehoord

b Markeer in opdracht a een top drie van uitspraken waar je het helemaal niet mee eens bent.

- Noteer de cijfers 1 tot 3 bij de uitspraken die je uitkoos.

- Beschrijf in de pijlen hieronder waarom je die uitspraken uitkoos. 1 2 3

De filmpjes van opdracht 3 maken duidelijk dat zowel mannen als vrouwen nadelen ondervinden van de ‘door mannen gedomineerde maatschappij’, kortweg het patriarchaat. Zo wordt er ook van de man nog te veel verwacht dat hij een stoere bink is, terwijl het niet zo zou moeten zijn.

4 Stel: je neemt deel aan een protestactie tegen het patriarchaat. Bedenk een inclusieve slogan en noteer hem op het protestbord.

2 Wat zegt de Qurʾān?

De Mekkaanse samenleving in de 6e eeuw was patriarchaal: de man bekleedde er een dominante rol. In Medina was er niet echt sprake van een patriarchaal systeem. Na de emigratie naar Medina kreeg de profeet goddelijke richtlijnen die rekening hielden met de sociale en plaatselijke context.

In de eerste verzen kwam in de aanspreking enkel de mannelijke vorm voor, terwijl ze wel bestemd waren voor beide geslachten. Hoewel de richtlijnen dus ook voor vrouwen van toepassing waren, wilden de vrouwen in Medina toch nadrukkelijk vermeld worden in de aanspreking. Enkele vrouwelijke metgezellen kaartten die vraag aan bij de profeet Muḥammad. Een van die vrouwen was Asmāʾ bint ʿUmays, echtgenote van Jaʿfar ibn Abī Ṭālib, die teleurgesteld was over de aanspreking. Na dat voorval openbaarde Allah verschillende verzen om de positie van de vrouw te beklemtonen en Hij gebruikte in de aanspreking zowel de vrouwelijke als de mannelijke vorm.

DE QURʾĀN ZEGT:

En de gelovige mannen en de gelovige vrouwen zijn elkaars helpers. Zij bevelen het goede, verbieden het slechte, onderhouden het gebed, dragen de zakāt af en zij gehoorzamen Allah en Zijn Boodschapper.

Zij zijn diegenen die Allah genade zal verlenen. Voorwaar, Allah is Almachtig, Alwijs. (Q 9:71)

1 Wat kan een reden zijn waarom Allah in het begin vrouwen niet expliciet vermeldde in de Qurʾān?

Tip: Denk aan de plaats van de vrouw binnen de samenleving.

2 Waarom was Asmāʾ bint ʿUmays teleurgesteld?

3 Wat zorgde ervoor dat Allah de vrouwen na verloop van tijd wel vermeldde in de Qurʾān?

4 Markeer in het vers waar Allah de sociale verplichting van zowel man als vrouw benadrukt.

3 Wat vertelt de traditie?

In de tijd van de profeet leefden de mensen volgens de Arabische tradities en gewoonten van die tijd. Mannen en vrouwen hadden verschillende verantwoordelijkheden, die werden bepaald door hun geslacht en sociale status. Het was gebruikelijk dat mannen de taak hadden om hun families te onderhouden en te beschermen, terwijl vrouwen voornamelijk het huishouden en de opvoeding van kinderen op zich namen. De profeet daarentegen zette zich actief in om die genderstereotypen te doorbreken. Hij moedigde mannen aan om vrouwen te respecteren, te beschermen en gelijkwaardig te behandelen. Zijn hervormingen gaven vrouwen meer rechten en vrijheden in de Arabische samenleving. Die hadden een grote impact op de positie van vrouwen en vormden de basis voor meer gendergelijkheid. Het is dus zeker geen nieuw fenomeen.

1 Noteer bij elke uitspraak van de metgezel of volgeling de letter van de krantenkop die er het best bij past.

IN HET PRE-ISLAMITISCHE

IK WAS EEN RIJKE ANSĀRI VROUW BIJ WIE GASTEN LOGEERDEN DIE IK VOORZAG VAN VOEDSEL.

Umm Sharīk

IK VERGEZELDE DE PROFEET IN ZEVEN VELDSLAGEN

WAARBIJ IK IN HET KAMP ETEN KOOKTE, GEWONDEN BEHANDELDE EN ZIEKEN VERPLEEGDE.

Umm ʿAtiyya

TIJDPERK BESCHOUWDEN WIJ VROUWEN NIET ALS EVENWAARDIG, EN TOEN DE ISLAM KWAM EN GOD HEN NOEMDE, ZAGEN WIJ BIJGEVOLG DAT ZIJ RECHTEN OVER ONS HEBBEN.

ʿUmar b. al-Khattāb

.

IK VERZORGDE ʿUTHMĀN B. MAZʿ ŪN TOEN HIJ ZIEK WERD EN DAT DEED IK TOT HIJ OVERLEED.

Umm al-ʿ Alāʾ

IK ZAG DE NOODZAAK VAN HET ADVISEREN EN OPLEIDEN VAN VROUWEN. IK BEKRITISEERDE OOK DE IMAMS VAN MIJN TIJD OMDAT ZIJ DIE VERPLICHTING NIET NAKWAMEN.

ʿ Ātāʾ b. as-Sāʾib, een volgeling

DE PROFEET HIELP MEE IN HET HUISHOUDEN EN BEDIENDE ZIJN FAMILIE. ALS HET TIJD WAS VOOR HET GEBED, GING HIJ NAAR BUITEN VOOR HET GEBED.

IK KLAAGDE BIJ DE PROFEET DAT MIJN VADER ME TEGEN MIJN WIL HEEFT UITGEHUWELIJKT. DE PROFEET HEEFT HET HUWELIJK NIETIG VERKLAARD.

Khansāʾ b. Khidām

2 Vergelijk de krantenkoppen van vandaag met de uitspraken uit de tijd van de profeet. Wat valt je op?

3 Bespreek met je buur waarom je die uitspraak van toen wel of niet roldoorbrekend vindt.

4 Wat gebeurt er vandaag?

Als het om rolpatronen gaat, worden cultuur en religie vaak door elkaar gehaald. Misschien voel jij ook een bepaalde druk die van buitenaf of vanuit jezelf komt om te leven volgens die genderstereotypen. In onze maatschappij die volop in beweging is en waar je (online) in contact komt met mensen uit de hele wereld is het soms moeilijk om het onderscheid tussen cultuur en religie te maken. Heeft het geslacht dan zo’n grote invloed op mijn rechten en plichten?

Sommige vertaalde religieuze boeken hanteren nog een conservatieve blik op de rolpatronen. Die zijn niet altijd even gemakkelijk te associëren met de huidige maatschappij.

1 Bekijk de voorbeelden van de religieuze boeken.

a Heb je al zo’n religieus boek gelezen? Zo ja, wat was de titel?

b Zou je deze boeken aanraden? Waarom wel/niet?

2 Zet na elke zin een kruisje in de kolom of het rolpatroon cultureel of religieus bepaald is volgens jou.

CultureelReligieus

1 Amina mag op 16-jarige leeftijd niet meer naar school gaan.

2 Jongens worden op jonge leeftijd besneden.

3 Fatmata mag geen naschoolse hobby’s hebben maar haar broers wel.

4 Mannen krijgen de taak om te werken voor de familie.

5 Hind mag geen rijbewijs hebben.

6 Meisjes en jongens dragen onopvallende kledij.

7 Vrouwen zorgen voor het huishouden.

8 Een broer draagt de verantwoordelijkheid voor de daden van zijn zus.

3 Wat is de beste manier om te weten of een leefregel religieus of cultureel bepaald wordt?

4 Bekijk het nieuwsfragment over Bacha Posh en duid bij elke stelling aan of je het ermee eens bent of niet.

1 Iedereen moet naar school kunnen gaan. Eens - Oneens

2 Kinderen zouden niet voor de ouders moeten werken. Eens - Oneens

3 Meisjes worden benadeeld door hun gender. Eens - Oneens

4 Rolpatronen in Afghanistan zijn levensgevaarlijk. Eens - Oneens

5 Rolpatronen in België zijn levensgevaarlijk. Eens - Oneens

6 Rolpatronen moeten actief bestreden worden. Eens - Oneens

5 Vergelijk de situaties in opdracht 2 met wat je weet over rolpatronen in de tijd van de profeet. Welke situaties zouden zich volgens jou niet voordoen als de profeet vandaag leefde?

6 Schrap wat niet past en vul de zin aan.

5 Mijn taak als moslim

In dit thema heb je verschillende standpunten over genderstereotypen onderzocht. Misschien is jouw standpunt veranderd door de nieuwe informatie die je kreeg. Vul het schrijfkader over jouw taak als moslim wat betreft genderstereotypen in.

Voor dit thema was ik overtuigd dat

Nu ik dit thema heb bestudeerd, besef ik dat Allah verwacht van mij dat

Dit doet mijn omgeving al goed:

Dit doet mijn omgeving minder goed:

De moslimgemeenschap kan zijn steentje bijdragen door

Ik kan dat mee ondersteunen door

Mijn concrete acties zijn:

Later wil ik aLs ouder jongens en meisjes wel – niet op dezelfde manier opvoeden, omdat

ʿAlī ibn Abī Ṭālib, de schrijver

1.1 In de schaduw van de profeet

Alī ibn Abī Tālib bracht een groot deel van zijn jeugd door in het huis van Khadīja en de profeet Muhammad. Toen hij tien jaar was, zag hij voor het eerst de profeet samen met zijn vrouw Khadīja bidden. Daarop vertelde de profeet hem over de goddelijke boodschap. Daarna liet de profeet aan Alī de vrije keuze om moslim te worden.

.

Vol bewondering en liefde voor Muhammad steunde Alī hem in zijn boodschap. Zo bleef Alī bij de emigratie slapen in het bed van de profeet om de vijanden te misleiden. In Medina stelde de profeet hem aan als beschermheer. Tijdens de veldslagen hield

Alī het vaandel vast. Hoewel hij een dappere strijder op het slagveld was, streed hij vooral met zijn pen voor rechtvaardigheid. Hij gaf juridisch en politiek advies aan de profeet en de kaliefen. De profeet getuigde meermaals over zijn plaats in het paradijs.

Alī huwde met Fātima, de dochter van de profeet, en ze kregen samen al-Hasan en alHusayn. Allen behoren zij tot de ahl al-bayt, tot het huis van de profeet.

DE QURʾĀN ZEGT:

… Allah wil slechts de onreinheden van jullie wegnemen, o Familie van het Huis (ahl al-bayt) en (Hij wil) jullie volledig zuiveren. (Q 33:33)

1 Verken de ontdekplaat op iDiddit. Beantwoord dan de vragen.

a Wie behoort allemaal tot de ahl al-bayt van de profeet?

b Duid na elke stelling over ʿAlī aan of ze juist of fout is. Verbeter elke foute stelling.

JuistFout

1 Hij is geboren in de Kaʿba.

2 Hij nam deel aan de emigratie naar Abessenië en naar Medina.

3 Hij is een profeet zoals Ḥārūn en Mūsā.

2 Lees via de ontdekplaat op iDiddit de brief die ʿAlī naar Mālik al-Ashtar schreef. Beantwoord dan de vragen.

a In welke eeuw werd de brief geschreven?

b In welke regio was al-Mālik al-Ashtar gouverneur?

c Welke zes adviezen gaf ʿAlī aan de gouverneur?

3 Noteer in de tabel drie uitspraken van ʿAlī die je aanspreken. Geef telkens een voorbeeld van hoe die uitspraak je inspireerde. Eer bereik je enkel met verstand en goede manieren, niet met rijkdom en afkomst.

Kies ervoor om verslagen te worden, terwijl je eerlijk bent, en kies er niet voor om te zegevieren terwijl je onrechtvaardig bent.

Mensen stellen zich vijandig op tegenover wat ze niet kennen.

Werk voor deze wereld alsof je eeuwig zult leven en werk voor het Hiernamaals alsof je morgen zult sterven.

Als je Gods gunsten over jou wilt weten, sluit dan jouw ogen.

Het woord van Allah is een genezing voor het hart.

Onthouding (van materialisme) is niet dat je niets bezit, maar dat niets jou bezit.

Allah heeft goede daden en gedrag tot een schakel tussen ons en Hem gemaakt.

Een vriend is verwant met de ziel, terwijl een broer (bloed)verwant is van het lichaam.

De gedachten van mensen zijn geschreven op de punten van hun pennen.

Nummer uitspraak Voorbeeld van een handeling die geïnspireerd werd door een uitspraak van ʿAlī

De grootste zonde is diegene die je als klein beschouwt.

ʿAlī ibn Abī Ṭālib

WIST JE DAT

In 2002 vermeldde Kofi Annan, de toenmalige secretaris-generaal van de Verenigde Naties, dat de kalief ʿAlī ibn Abī Ṭālib beschouwd wordt als de eerlijkste gouverneur die in de geschiedenis verscheen na de profeet Muḥammad. Hij verwees daarbij naar een brief van ʿAlī, waarin hij rechtvaardigheid, democratie en onderwijs de basis voor goed bestuur noemde. Daarom adviseerde Kofi Annan de Arabische landen om ʿAlī te nemen als voorbeeld voor een staatsbestuur.

1.2 Op zoek naar akkoorden

ʿAlī greep als kalief naar zijn pen en stuurde brieven om conflicten te vermijden. Hij nam daarbij een voorbeeld aan de profeet. Want Muḥammad was niet alleen profeet, hij trad ook op als staatsleider. In die functie was hij verantwoordelijk voor de veiligheid van zijn gemeenschap. Om die veiligheid te garanderen in politiek instabiele tijden stuurde hij naar verschillende leiders diplomatieke brieven om tot een overeenkomst te komen. Sommige leiders reageerden met geweld waarop de profeet uit zelfverdediging het zwaard opnam. Sommige critici grijpen dat aan om te beweren dat de islam niet vredig werd verspreid, maar met het zwaard. Ze stellen daarom ook dat mensen verplicht werden om zich te bekeren.

4 Noteer de boodschap van de cartoon. Maak gebruik van de quote van ʿAlī.

© BDouin. Muslim Show

5 Geef een concreet voorbeeld bij de uitspraak van opdracht 4.

Eén keertje, dat kan geen kwaad.

1 Onderzoek de stelling: ‘De islam is ten tijde van de profeet verspreid met het zwaard’ door de teksten te bestuderen.

a Lees de verzen uit de Qurʾān. Markeer de argumenten voor of tegen de stelling. Schrap dan in het besluit wat niet past.

DE QURʾĀN ZEGT: Er is geen dwang in de godsdienst … (Q 2:256)

Zeg: De waarheid is (afkomstig) van jullie Heer. Wie dus wil, kan geloven. En wie wil, kan (ervoor kiezen om) niet (te) geloven… (Q 18:29)

Ik besluit uit de verzen dat Allah de mensen wel / niet verplicht om zich te bekeren.

b Onderzoek de brieven van de profeet aan de verschillende leiders en de verzen uit de Qurʾān.

- Lees de brieven en de toelichting. Via de ontdekplaat krijg je nog extra achtergrondinfo om de brieven te begrijpen.

- Markeer in de brieven met groen de argumenten die aantonen dat de profeet niemand verplicht om zich te bekeren.

- Markeer in de brieven met geel wat je doet twijfelen. Leg uit waarom.

- Schrap dan in het besluit wat niet past.

TOELICHTING

In de tijd van de profeet breidden rijken zich vooral uit door oorlogen. Om de vijand angst in te boezemen, werd dus harde taal gesproken. Ook de profeet schreef als staatsleider op een zelfverzekerde toon brieven naar de leiders van omliggende gebieden. De brieven nodigen hen uit om zijn profeetschap te erkennen, maar bieden hen ook de ruimte om al dan niet voor de islam te kiezen. De reacties tonen aan dat de meeste leiders respect toonden voor zijn gezag.

Brief aan Heraclius van Byzantium

In de naam van Allah, de Barmhartige, de Genadevolle.

Van Muḥammad, dienaar van Allah en zijn profeet, aan Heraclius, leider van de Romeinen. Vrede aan degene die het rechte pad volgt!

Voorwaar, word moslim dan zult u in vrede leven. Word moslim dan zult u dubbel beloond worden. Als u dat weigert dan draagt u de zonde (lees: verantwoordelijkheid) van uw volk.

Zeg: ‘O mensen van het Boek, kom tot een overeenkomstig woord tussen ons en jullie; dat wij naast Allah niemand aanbidden en dat wij niets als deelgenoot aan Hem toekennen en dat wij elkaar niet tot heren (ter aanbidding) nemen buiten Allah.’

Als zij zich dan afwenden, zeg dan: ‘Getuig dat wij waarlijk moslims zijn (dat wij ons overgeven aan Allah).’ (Q 3:64)

Bron: Ṣaḥīḥ al-Bukhārī, boek 1, ḥadīth 7.

Brief aan al-Muqawqis van Egypte

In de naam van Allah, De Genadevolle, De Barmhartige.

Van Muḥammad ibn ʿAbdillāh aan al-Muqawqis, de leider van de Kopten. Vrede aan degenen die de juiste Leiding volgen.

Ik wil de boodschap van islam aan u verkondigen. Accepteer dit en u zult veilig zijn. Accepteer en Allah zal u dubbel belonen. Mocht u zich afkeren van islam, dan bent u verantwoordelijk voor de Kopten*. O mensen van de eerdere openbaringen, laten wij allen een overeenstemming bereiken op basis van een billijke overeenkomst.

Zeg: ‘O mensen van het Boek, …’ (Q 3:64)

Bron: Abū Bakr al-Khawārizmī, Mufīd al-ʿUlūm, p. 54-55.

* christelijk volk uit Egypte omstreeks de 7e eeuw. Vandaag vormen de Kopten een christelijk-orthodoxe minderheid in het Midden-Oosten.

Reactie van Heraclius van Byzantium

Volgens een overlevering vermeldde hij in zijn brief dat hij graag moslim was geworden, maar dat hij door zijn raadgevers onder druk wordt gezet. Hij stuurde een delegatie met een geschenk.

Bron: Aḥmad Zakī Ṣafwat, Jamharat Khuṭab al-ʿArab, p. 39-40.

Reactie van al-Muqawqis van Egypte

Vrede zij met u, vervolgens: ik heb uw brief gelezen en je boodschap begrepen. Ik wist dat er een profeet zou opdagen, maar dacht dat hij in de Levant zou verschijnen.

Ik heb je boodschapper met respect behandeld. Ik stuur met hem twee slaafgemaakten die een belangrijke plaats invullen bij edele Kopten en kleren. Ik heb hen een rijdier bezorgd om dit alles te dragen.

Vrede zij met u.

Bron: Abū Bakr al-Khawārizmī, Mufīd al-ʿUlūm, p. 55.

Ik besluit uit de brieven dat de profeet de mensen wel / niet verplicht om zich te bekeren. Ik besluit uit de brieven van de leiders dat ze zich wel / niet verplicht voelden om zich te bekeren.

2 Vat je argumenten voor of tegen de stelling uit opdracht 1 samen.

STAP 2 Grote roem, kleine daad?

2.1 De man van de daad

Alī ibn Abī Tālib was bekend om zijn goede karakter, moedige zwaard en sterke pen. Die eigenschappen zette hij altijd in functie van de ander in. In uiteenlopende situaties vroegen mensen hem om raad en om hulp. Hij weerspiegelde de Qur ān en sunna zowel in zijn houding als in zijn brieven, die nog lang na zijn dood werden gebruikt. Zo schreef hij vaak over het belang van een goed karakter. Hoogmoed en arrogantie worden in de Qur ān vaak als afschuwelijke eigenschappen aangehaald. Die vermeldingen maakte Alī in zijn brieven met voorbeelden concreet. Zo schreef hij: ‘een slechte daad waarvan je spijt voelt in je hart is beter dan een goede daad die je arrogant maakt’.

Goede daden maken deel uit van de dagelijkse aanbidding. Daarom is het belangrijk om ze op de juiste manier te verrichten. Een goede daad start met de juiste intentie. De persoon stelt zich de vraag waarom hij iets wil doen. Daarnaast moet een goede daad ook oprecht zijn en liefst discreet, uit het zicht van iedereen. Verder is het noodzakelijk dat de persoon die een goede daad verricht ook altijd bescheiden blijft. Zo blijven goede daden goed en worden ze niet besmeurd met hoogmoed. Die richtlijnen gaf de neef van de profeet mee aan de moslims.

SLECHTE INTENTIES

GOEDE INTENTIES

1 Beschrijf de metafoor die je ziet op de afbeelding.

Aaarghh, waarom zijn mijn vruchten ziek?

Ik heb al zoveel uitgegeven aan deze boom…

Alhamdulillah!

2 Lees de verhalen en duid aan of je de indruk hebt dat de persoon de juiste intentie heeft en discreet, oprecht en bescheiden is.

Sara werkt voor een vereniging die niet veel aandacht krijgt op sociale media. Tijdens de wintermaanden zamelen ze warme kledij voor de minderbedeelden in. Ze maakt daarvoor een story en deelt die op haar sociale media. Ze hoopt zo geld in te zamelen.

Juiste intentie Discreet Oprecht Bescheiden

Sanae staat graag in de kijker. Ze heeft intussen al 95K volgers op Instagram. Elke kans om van een situatie een verhaal te maken, grijpt ze met beide handen. Wanneer ze een magere kat ziet liggen onder het afdak van een winkel, heeft ze meteen een idee om de volgers van haar platform te laten smelten. Ze koopt een blik kattenvoer en maakt een video terwijl ze het uitgehongerde dier voedert. Dat Sanae eigenlijk helemaal niet om dieren geeft, zegt ze er niet bij.

Juiste intentie Discreet Oprecht Bescheiden

Zayd gaat tijdens de vakantie op ʿumra met zijn familie. Hij geniet van de sfeer in Mekka en komt tot reflectie. Hij kan het wel niet laten om selfies te maken en stories te posten op zijn sociale media. Zo kunnen zijn vrienden ook zien wat hij tijdens zijn vakantie doet.

Juiste intentie Discreet Oprecht Bescheiden

Ikram voelt zich verplicht om telkens te helpen bij de voedselinzamelingen die haar familie organiseert. De actie zelf laat haar koud maar ze wil vermijden dat haar familie een slecht beeld van haar krijgt. Ze helpt dik tegen haar goesting maar aan haar vrienden vertelt ze wel elke keer wat ze tijdens die weekends doet.

Juiste intentie Discreet Oprecht Bescheiden

3 Kies een van de situaties en beschrijf hoe die persoon beter had kunnen reageren.

2.2 Kijk-naar-mijcultuur

Het verhaal van de arme vrouw die één muntstuk geeft voor een inzameling terwijl de rijke man eerst de aandacht van iedereen trekt om dan handenvol geld te schenken, kennen jullie misschien wel. Ook in het Ottomaanse Rijk konden rijken een anonieme sadaqa geven: er was een muur met kleine gaten waar ze hun gift konden doorgeven. Aan de andere kant stonden behoeftigen, die het geld ontvingen zonder gezien te worden en zonder dat zij de weldoener zagen. De moraal van de verhalen is duidelijk: een goede daad verricht je discreet en bescheiden. De kwaliteiten discretie en bescheidenheid zijn vandaag wat naar de achtergrond verdwenen. Overal duiken influencers op om je te laten zien hoe je leven zou kunnen zijn. Ze tonen jou welke huidproducten je er fantastisch laten uitzien of in welk land je het lekkerst kunt eten. Maar sommige influencers promoten ook verenigingen en filmen zichzelf terwijl ze goede daden verrichten. In de belangstelling willen staan is eigen aan de mens. Toch groeit de drang om de eigen goede doelen in de kijker te zetten met elk nieuw sociaal medium.

1 Welke goede daden en aanbiddingen heb je op sociale media zien circuleren?

2 Bekijk de afbeelding en beantwoord dan de vragen.

Alsjeblieft! Fissabililah

Weet je, ik kwam voorbij die bedelares bij de uitgang van de moskee. Ja, die … Dit keer heb ik haar een groot biljet gegeven. Ach ja, ik heb medelijden met haar en haar baby. Barrakala ou fik …

a Waarom sterft de bloem?

Wa’alaykum salam akhi! … Ja, ik kom van de moskee. Ja, Alhamdulillah! En jij?

b Hoe had hij de bloem kunnen redden?

© BDouin. Muslim Show

Tringtring

3 Pak jij soms uit met je goede daden? Waarom?

4 Duid twee redenen aan waarom influencers hun goede daden posten volgens jou.

Ego strelen

Anderen aanzetten tot goede daden

Positiviteit delen

Zichtbaarheid creëren voor verenigingen

Anderen inspireren

Nieuwe volgers aantrekken

(H)erkenning zoeken ‘Likes’ krijgen

5 Markeer de stelling waar jij het meest achter staat. Beargumenteer in het kader je keuze.

1 Goede daden moeten altijd geheim blijven.

2 Sommige goede daden mag je delen om anderen te motiveren.

3 Goede daden moeten gedeeld worden om anderen te inspireren.

2.3 De echte dwaling

Veel aanbiddingen in de vorm van goede daden vragen helemaal niet veel moeite. Zo kunnen een glimlach en een begroeting goede daden zijn als ze oprecht zijn. Zo zou de profeet verteld hebben dat de daden die bij Allah het meest geliefd zijn, ingebed zijn in je dagelijks gedrag. In de zoektocht naar een zo goed mogelijk gedrag zijn heel wat metgezellen en geleerden inventief geweest. Zo bedacht een metgezel een smeekbede die zo mooi was dat engelen geijverd zouden hebben om die te mogen neerschrijven. Anderen introduceerden het gebruik om samen in de moskee de Qurʾān te reciteren.

Dat kwam hen op kritiek te staan van andere denkers uit die periode. Ze noemden zo’n actie een innovatie of een bidʿa: iets wat de profeet niet deed en dat dus een toevoegsel is aan de religie. Daar waren ze tegen gekant omdat de profeet gezegd had dat innovaties tot dwalingen kunnen leiden. Maar met dat principe zou hij enkel naar de religieuze fundamenten hebben verwezen.

Latere geleerden maakten een onderscheid tussen goede innovaties, die voordelen voor de religie opleverden, en slechte innovaties die veranderingen aan de fundamenten zouden veroorzaken.

1 Lees de bidʿa en zet na elke bidʿa een kruisje in de juiste kolom. Neem daarbij de Qurʾān en de overleveringen als richtlijn. Bespreek je antwoorden klassikaal.

Goede bidʿaSlechte bidʿa

1 Een extra gebedseenheid toevoegen aan het maghrib-gebed

2 Een app gebruiken om sneller de Qurʾān te studeren

3 Geloven in een splitsing van goddelijke gedaantes

4 Op de datum van het overlijden van een geliefde extra veel smeekbedes verrichten

5 Aan de deuren van de moskee offers brengen voor de engelen

6 Smeekbedes uitvinden om Allah te bedanken

7 Het vasten van ramaḍān naar de maand shawwāl verschuiven

8 Op een step naar de moskee gaan omdat het te voet te ver is

2 Geef een voorbeeld van een goede bidʿa die jij toepast.

Marokkaanse voetballers knielen tijdens de wereldbeker 2022 uit dankbaarheid voor de goede resultaten. Ze kregen vanuit een bepaalde religieuze hoek kritiek omdat die handeling als slechte bidʿa bestempeld werd.

3.1 Ik zoek God

De Qurʾān beschouwt religie als in contact komen met Allah en als een leidraad voor het leven van de mens. De term die in de Qurʾān wordt gebruikt voor religie is dīn, wat onder andere overgave of toewijding betekent. Het verwijst naar de toewijding van een persoon aan God en de manier waarop hij of zij God dient en aanbidt.

Het geloof in God en het streven om de richtlijnen na te leven, worden beschouwd als de kern van de islam. Aandacht voor rechtvaardigheid, naastenliefde en vergeving vormen essentiële bouwstenen van het religieuze leven.

1 Op welke manieren kun je in contact komen met Allah?

2 Bekijk de afbeelding en beantwoord de vragen.

a Wat is ook een belangrijke bouwsteen voor het religieuze leven?

b Wat stelt de sleutel voor?

c Wat kan jou aan die sleutel helpen?

© BDouin. Muslim Show

3.2 Ik geloof

Zoals elke religie, heeft de islam typische kenmerken en bijzonderheden. De kern van de islam is duidelijk en eenvoudig. Er is geen tussenpersoon of instelling nodig om in contact te komen met God. Dwang om religieuze handelingen uit te voeren en blinde taqlīd worden niet goedgekeurd. Andere geloofsovertuigingen hebben andere kenmerken en bijzonderheden. In sommige religies kan er wel een tussenpersoon of instelling zijn, zoals een priester of kerk. Zij treden als bemiddelaar op tussen de gelovige en God. Ook is er soms sprake van dwang, bijvoorbeeld in religieuze groepen waarin de vrije wil sterk beperkt wordt. Daarnaast is het strikt volgen van religieuze autoriteiten in sommige religies juist een belangrijk onderdeel.

1 Noteer bij elk kenniskader welk kenmerk van het islamitisch geloof ermee overeenkomt. Kies uit:

eenvoudig – zonder tussenpersoon – duidelijk – geen instelling – geen dwang – geen blinde taqlīd

In de islam is er geen tussenpersoon nodig tussen de gelovige en God. De basisprincipes zijn helder en worden voorgesteld in de Qurʾān en de sunna. De Qurʾān spoort aan om het goede te doen en waarschuwt voor het kwade.

De Qurʾān benadrukt dat elk individu vrij is om te kiezen of hij/ zij wil geloven of niet. De keuze ligt bij de persoon zelf en hij/zij kan of mag niet onder druk gezet worden.

De islam stelt geen instellingen of organisaties boven het individuele geweten en de vrije wil.

Het is geen ingewikkelde religie. De religieuze praktijken zijn gemakkelijk te integreren in het alledaagse leven.

Elk individu kan direct contact hebben met Allah. Er worden nooit mensen of beelden ingezet als bemiddelaar tussen de gelovige en Allah.

Het blindelings volgen van een bepaalde religieuze autoriteit zonder kritisch denken of studie wordt niet aangemoedigd. De Qurʾān legt de klemtoon op het belang van persoonlijk onderzoek en begrip.

2 Noteer de boodschap van de cartoon.

3.3 Ik geloof en ik denk

In zijn tijd moedigde de profeet Muhammad zijn metgezellen aan om vragen te stellen en antwoorden op te zoeken. Maar toegeven aan hartstochten en één bepaalde persoon blindelings volgen behoorden niet tot zijn gewoontes. De profeet liet zijn metgezellen nadenken over hun omgeving en stimuleerde vrij denken en onderzoek. Zelf stond hij bekend om zijn openheid en zijn bereidheid om vragen te beantwoorden. Na de tijd van de profeet ontstonden door het vrij denken nog meer vernieuwingen in het religieus handelen. Sommige geleerden zijn vandaag van mening dat alle innovaties in religieuze handelingen verboden zijn, terwijl anderen van mening zijn dat sommige innovaties wel zijn toegestaan, zolang ze niet in strijd zijn met de basisprincipes van de islam. Het is belangrijk om te weten dat de discussies over bid a vooral plaatsvonden na de tijd van de profeet.

DE ḤADĪTH VERTELT:

Abū Hurayra vertelde dat ten tijde van het fajr-gebed de profeet aan Bilāl vroeg: ‘Vertel me over de beste daad die je hebt verricht na het omarmen van de islam, want ik hoorde je voetstappen voor me in het Paradijs.’

Bilāl antwoordde: ‘Ik heb niets noemenswaardigs gedaan, behalve dat telkens wanneer ik overdag of ’s nachts een reiniging verrichtte, ik na die reiniging zoveel bad zoals het mij is voorgeschreven.’

Bukhārī

1 Is de overlevering volgens jou gebaseerd op vrij denken of taqlīd? Verklaar je keuze.

2 Hoe komt het dat er discussies ontstaan bij vernieuwingen?

3 Duid de uitleg aan die je het best vindt passen bij de quote van de Chinese filosoof Confucius (551-479 v.C.)?

wie niets vraagt, zal altijd een dwaas zijn.

 Ik heb een vraag, maar ik durf hem niet te stellen. Ik wil niet dwaas, dom of onoplettend overkomen bij mijn klasgenoten. Ik zeg niets en omdat ik het niet gevraagd heb, leer ik nooit wat ik moet weten.

 Ik krijg misschien wat kritiek omdat ik een vraag stel, maar die pijn verdwijnt snel. Ik leek wel dom, maar dan toch maar heel even. Als ik het niet had gevraagd, dan zou ik het antwoord nooit gekend hebben.

 Door iets niet te vragen, blijf ik voor de rest van mijn leven een dwaas. Ik had een kans om het antwoord te krijgen, maar ik liet die voorbijgaan. Misschien leer ik het later wel, maar tegen welke prijs?

WIST JE DAT

In de Qurʾān starten vaak verzen met ‘zij vragen jou’ of ‘zeg’. Die woorden verwijzen naar de profeet die vragen kreeg over een bepaalde kwestie. Allah voorzag hem van de antwoorden op die vragen. Vragen stellen is dus helemaal geen probleem volgens de Qurʾān. Voorbeelden van die vragen zijn Q 2:189, Q 2:215, Q 2:217, Q 2:219-220, Q 2:222, Q 4:127, Q 7:187, Q 8:1 ...

3.4 De menselijke natuur en religie

Elke mens beschikt bij zijn of haar geboorte over een zuivere fiṭra. Dat begrip wordt vaak vertaald als natuurlijke aanleg of oorspronkelijke staat. Het verwijst naar de aangeboren eigenschap van de mens om goed te doen en te streven naar waarheid en rechtvaardigheid. Geleerden benadrukken dat de richtlijnen van Allah naleven de fiṭra van de mens in stand houdt en versterkt. De islam kan de mens helpen zijn fiṭra te begrijpen en te ontwikkelen. Daarnaast kan het geloof de mens ook beschermen tegen zijn eigen ego en de verleidingen van de wereld. Het biedt dus een moreel kader en richtlijnen die de mens helpen om op een verantwoorde manier om te gaan met de wereld om hem heen.

1 Wat houdt volgens de geleerden de fiṭra in stand?

2 Hoe kan religie de mens helpen volgens de afbeelding?

Wie een vraag stelt, kan even een dwaas lijken. Maar

STAP 4 Veni, vidi, narrate … Ik kwam, ik zag, ik vertelde

4.1 De kracht van het gesproken woord

De profeet Muḥammad hechtte veel belang aan de verkondiging van de islam. Hij schreef veel brieven naar hooggeplaatste mensen waarin hij uitgebreid vertelde over de islam.

Ook vandaag zetten moslims zich in om anderen te vertellen over hun geloofsovertuiging om hen te informeren of te overtuigen. Dat wordt daʿwa genoemd.

Het woord verkondigen gebeurt op heel wat plaatsen in de wereld, niet enkel in een religieuze context. Zo vind je in het Londense Hyde Park een plekje genaamd Speakers’ Corner. Sinds midden 19e eeuw is het een publieke plek om je woord te verkondigen. Het is nog steeds een verzamelplek voor mensen die over de meest uiteenlopende onderwerpen vertellen. Ook religieuze sprekers van diverse levensbeschouwingen nemen er het woord.

1 Bekijk de videofragmenten over de verkondiging van het geloof in Hyde Park. attent

2 Markeer vijf woorden die volgens jou passen bij het eerste filmpje groen en vijf woorden die passen bij het tweede blauw.

4.2 Een stap naar het christendom

Het geloof verkondigen is ook een belangrijke taak in het christendom. Vroeger werden tal van missionarissen uitgestuurd naar alle uithoeken van de wereld om mensen te overtuigen van het katholieke geloof. Ook vandaag dragen missionarissen nog hun geloof uit, al verschilt de manier waarop wel sterk van vroeger.

1 Bekijk het videofragment over een hedendaagse missionaris. Noteer vier kernwoorden die het fragment samenvatten.

2 Bespreek de vragen over het uitdragen van je geloof met je buur.

a Heeft elke gelovige volgens jou de plicht om zijn geloof te verspreiden?

b Wat zijn voordelen en/of nadelen van het uitdragen van je geloof?

c Hoe zou jij te werk gaan bij de verspreiding van je geloof?

3 Lees de tegelwijsheid. Hoe draag jij je geloof uit? Maak de opdrachten.

a Ga met enkele klasgenoten samenzitten.

b Lees het verhaal van Amani.

c Bespreek wie zich herkent in de situatie.

d Bespreek welke boodschap over je geloof in die situatie wordt uitgedragen.

Op iDiddit vind je een spel met nog meer verhalen.

Gisteren moest ik voor mijn moeder even naar de winkel gaan. Het was superdruk en pas na lang zoeken had ik alles op haar lijstje gevonden. Bij de kassa was het aanschuiven, maar gelukkig zag ik een vrij plekje aan de zelfkassa. Nadat ik betaald had, werd ik tegengehouden door een medewerker die mijn spullen wilde nakijken. Ik zei tegen de vrouw dat het weer ‘toevallig’ was dat ik de controle kreeg, terwijl alle witte mensen gewoon door mogen. Vergeet het maar dat ik mijn boodschappentas ging openen! Ik heb gezegd dat ze de politie maar moest bellen en dat ze daar allemaal racisten zijn! Amani, 15 jaar

Je geloof verspreiden doe je niet door wat je zegt, maar door wat je doet.

STAP 5 Voeding voor de ziel

Jongeren schrijven vandaag minder en minder. De digitale wereld neemt het over en het bewegende beeld blijft aan populariteit winnen. Soms zegt een beeld ook meer dan duizend woorden. Daarom is het nu aan jou om het geschreven woord om te zetten naar beeld.

1 Schrijf een brief waarin je iemand uitnodigt om de islam te leren kennen. Check daarbij de lijst!

Hoe nodig ik iemand uit om de islam te leren kennen?

- Vertel oprecht: meen wat je zegt, wees eerlijk.

- Wees bescheiden in je gedrag: geen stoere praat of houding.

- Gedraag je discreet: roep niet, maak geen grote bewegingen.

- Breng een positieve boodschap: gebruik geen dwang, streef niet naar overtuigen wel naar informeren.

- Richt je tot de juiste persoon: spreek geen tussenpersonen aan.

Stap 1Noteer in kernwoorden waarover je brief zal gaan.

- Wat vind je zo mooi aan de islam (twee elementen)? - Wat weten anderen misschien nog niet over de islam (twee elementen)?

- Van welke islamitische principes zou jouw omgeving of de samenleving beter kunnen worden?

Stap 2Noteer drie mogelijke ontvangers van je boodschap.

- Tot wie zou jij je richten?

- Wie zou er volgens jou geïnteresseerd zijn in de islam?

Stap 3Schrijf een kladversie van je brief.

- Lees eerst de brieven van de profeet Muḥammad als inspiratie.

- Gebruik de checklist om de kwaliteit te garanderen.

- Je brief bevat minimaal vijf inhoudelijke zinnen

Stap 4Schrijf je brief over op het papier op de volgende pagina.

- Gebruik een duidelijke aanspreektitel (beste, liefste, geachte, aan …).

- Noteer de datum in de hoek rechts boven.

- Schrijf duidelijk en verzorgd.

Stap 5Neem jouw boodschap op via een app naar keuze.

- Gebruik je brief als basis.

- Oefen even (voor de spiegel) om je boodschap vlot te vertellen.

- Hou de checklist in je achterhoofd voor een goed resultaat.

- En … opnemen maar!

- Bezorg je filmpje aan de leerkracht.

denk je dat mensen zouden reageren als je filmpje viraal gaat? Kleur de emotielampjes en/of vul aan.

boodschap kan nog veel meer mensen bereiken als je er ook een filmpje van maakt. blij geboeid boos onverschillig

agressief vriendelijk

4 Vul op iDiddit de zelfevaluatie in.

3 Hoe

2 Jouw

Synthese

Samenvatting

als inspirator

als lid van ahl al-bayt als rechtvaardige

als beschermheer

als betreder van het paradijs als adviseur

als dappere strijder

De profeet als politieke leider → stuurde brieven om akkoorden te sluiten en zo de veiligheid te garanderen.

Checklist goede daden en aanbiddingen

vanuit juiste intentie – oprecht – liefst discreet – persoon blijft bescheiden

Bidʿa: religieuze innovatie

Goede innovaties

- vergemakkelijken de religie

- veranderen de fundamenten niet

- creatieve invulling

Slechte innovaties

- veranderen de fundamenten

- worden niet geaccepteerd

De kern van religie

Aandacht voor rechtvaardigheid, naastenliefde en vergeving

- Eenvoudig, zonder tussenpersoon, duidelijk, geen instelling, geen dwang en geen blinde taqlīd.

- Beschermt tegen het eigen ego en de verleidingen van de wereld.

- Geeft de mens richtlijnen om op een verantwoorde manier om te gaan met de medemens en de wereld om hem heen.

Vrij denken Vragen stellen

Begrippenlijst

Ahl al-bayt Dit woord betekent letterlijk ‘de familie van het huis’. Het verwijst naar de dichte familieleden van de profeet Muḥammad waaronder zijn bloedverwanten en vrouwen.

Bidʿa Een religieuze vernieuwing die zowel aangemoedigd als afgeraden kan worden.

Daʿwa Oproepen tot, uitnodigen tot, informeren over de islam.

Dīn Het Arabische woord voor religie. Het komt ongeveer 98 keer voor in de Qurʾān, waarbij het ook andere betekenissen krijgt.

Fiṭra De aangeboren aard van de mens. Van nature uit is de mens altijd een goed wezen. Door begeertes of andere invloeden kan de mens zijn goedheid kwijtspelen.

Taqlīd Het Arabische woord voor imiteren. In de islam betekent dat het blind volgen van een bepaalde religieuze autoriteit zonder kritisch denken of studie.

Kennen en kunnen

Stap 1

 Ik geef eigen voorbeelden gebaseerd op inspirerende uitspraken.

 Ik licht de belangrijkste gebeurtenissen uit het leven van ʿAlī toe.

 Ik analyseer Qurʾānverzen en brieven van de profeet om te tonen dat de islam godsdienstvrijheid onderschrijft.

 Ik beschrijf de interne pluraliteit over het begrip ahl al-bayt.

Stap 2

 Ik bepaal of een goede daad de juiste intentie heeft, discreet, oprecht, bescheiden is.

 Ik beschrijf een goede daad die de juiste intentie heeft, discreet, oprecht, bescheiden is.

 Ik formuleer waarom een goede daad het best discreet blijft.

 Ik beschrijf het concept bidʿa.

 Ik geef twee voorbeelden van een goede bidʿa.

 Ik geef twee voorbeelden van een slechte bidʿa.

Stap 3  Ik beschrijf in mijn eigen woorden religie vanuit de Qurʾān.

 Ik leg de kenmerken (eenvoudig, zonder tussenpersoon, duidelijk, geen instelling, geen dwang en geen blinde taqlīd) van de islam uit.

 Ik beargumenteer dat de profeet vrij denken en vragen stellen promootte.

 Ik beschrijf het begrip fiṭra.

Stap 4  Ik formuleer een mening over de mogelijke verplichting om het geloof te verspreiden.

 Ik bespreek kritisch het verband tussen eigen gedrag en de verspreiding van geloof.

 Ik reflecteer over de gevolgen van mijn gedrag op anderen.

Stap 5  Ik volg een stappenplan om de opdracht ‘brief schrijven’ tot een goed einde te brengen.

 Ik schrijf een brief met als doel iemand te informeren over de islam.

 Ik gebruik digitale toepassingen om een informatief fragment over de islam te maken.

STAP 1 Het ontstaan van de Omajjadendynastie

1.1 Het einde van de inspraak

HIRA PRESS

Damascus, 22 ramadān 661

De terugkeer van Banū Umayya

Na de dood van de derde rechtgeleide kalief groeide de politieke verdeeldheid over de keuze van de kaliefen. Die onenigheid nam nog toe tijdens het kalifaat van ʿAlī ibn Abī Ṭālib, de vierde rechtgeleide kalief. Het verzet kwam vooral van Muʿāwiya ibn Abī Sufyān (603-680), de voormalige gouverneur van Damascus in het Shām-gebied en afstammeling van de machtige Arabische clan Banū Umayya. Dat leidde uiteindelijk tot het einde van de periode van de rechtgeleide kaliefen. Nu ʿAlī vermoord is, roept Muʿāwiya zich uit tot kalief. Er zijn geruchten dat hij het politieke centrum van het Arabische rijk van Medina naar zijn thuisstad Damascus zou verplaatsen. Verschillende bronnen bevestigen dat heel wat oude Mekkaanse en Medinese families daar kritiek op hebben. Zal Muʿāwiya, bekend om zijn politieke vaardigheden, erin slagen om het rijk onder controle te krijgen?

Damascus

Ottomaanse historische kaart van het Shāmgebied (ongeveer het huidige Syrië)

1 Omcirkel het Shāmgebied op de kaart.

Gebied onder de controle van ʿAlī ibn Abī Ṭālib

Gebied onder de controle van Muʿāwiya ibn Abī Sufyān

Kaart van het conflict (658) tussen kalief ʿAlī ibn Abī Ṭālib en de Syrische gouverneur Muʿāwiya ibn Abī Sufyān

2 Duid op de tijdlijn aan in welke eeuw de Omajjadische dynastie aan haar opmars begon. Noteer de naam van de periode.

geboorte van Jezus Christus

3 Aan welke Arabische stam heeft de dynastie van de Omajjaden haar naam te danken?

4 Waarom denk jij dat de oude families uit Mekka en Medina niet wilden dat de eerste kalief van de Omajjaden de hoofdstad veranderde van Medina naar Damascus?

5 Welke strategieën kan gouverneur Muʿāwiya volgens jou gebruiken om opnieuw stabiliteit in het rijk te brengen?

1.2 Het bewind van Muʿāwiya en Yazīd

Mu āwiya ibn Abī Sufyān was de eerste kalief van de Omajjadendynastie. Hij regeerde van 661 tot 680. Zijn beleid was erop gericht om de macht nog meer bij de kalief te centraliseren. Daarvoor bouwde hij het systeem van gouverneurs die verantwoordelijk waren voor verschillende provincies en regio’s verder uit. De gouverneurs waren trouw aan de Omajjadische kalief en zorgden voor een efficiënt bestuur van het uitgestrekte rijk.

Verder richtte Mu āwiya zich op de uitbreiding en modernisering van de marine. Die sterke vloot speelde een cruciale rol in de verdediging en expansie van het rijk: de schepen werden ingezet voor militaire expedities en om de maritieme handelsroutes te beschermen. Onder leiding van de kalief werden succesvolle oorlogen gevoerd tegen het Byzantijnse Rijk en andere tegenstanders. Door die overwinningen vergrootten de Omajjaden hun grondgebied en invloedssfeer en verwierven ze aanzienlijke rijkdommen.

Ten slotte introduceerde Mu āwiya de erfopvolging, zodat zijn zoon Yazīd I hem opvolgde in 680. Dat was tegen de gemaakte afspraak dat de volgende kalief opnieuw, net zoals de rechtgeleide kaliefen, zou worden verkozen. Het bewind van de tweede kalief Yazīd van 680 tot 683 was daardoor een periode van politieke en religieuze onrust. Zo kwam onder andere Husayn, de kleinzoon van de profeet Muhammad, tegen Yazīd in opstand. In 680 vond dan de beruchte Slag bij Karbala plaats. In die slag versloegen Yazīds troepen Husayn. Die gebeurtenis werd later beschouwd als een belangrijk keerpunt in de sjiitisch-soennitische verdeeldheid binnen de islam. Yazīd stierf in 683, waarna zijn zoon Mu āwiya II korte tijd als kalief regeerde.

1 Geef drie factoren waardoor de macht van de Omajjadische dynastie groeide.

2 Waarom was de versterking van de marine zowel militair als economisch een slimme zet?

3 Bekijk het schilderij. Wat valt je op?

Olieschilderij The Sky Fell Down uit 2018 van de Iraanse kunstenaar Hassan Ruholamin (°1985). Het stelt het laatste moment van imām Ḥusayn voor tijdens de Slag van Karbala.

a Omcirkel imām Ḥusayn op het schilderij.

b Wat gebeurt er met hem?

c Waarom verwerpen daarom veel moslims het leiderschap van kalief Yazīd?

4 Bestudeer de Omajjadische dynastie via de ontdekplaat op iDiddit. Maak dan de opdrachten.

Kartografie: Van Oort redactie en kartografie, Almere / Van Dijk vormgeving en kartografie, Vlijmen / Rerink kartografie & vormgeving, Eindhoven

Het Rijk van de Omajjaden tot 750

42. Opkomst van de islam

a Over welk gebied heersten de Omajjaden tijdens het kalifaat van de vierde rechtgeleide kalief ʿAlī (656-661)? Arceer de streek op de kaart.

b Duid aan over welke gebieden het Omajjadische Rijk zich van 661 tot 750 uitstrekte.

 Midden-Oosten

 Noord-Afrika

 Midden-Europa

 Centraal-Afrika

 Het Iberisch schiereiland

 Centraal-Azië

c De Omajjaden behoorden tot de stam Banū Umayya en waren dus van Arabische afkomst. Ook andere sociale klassen maakten deel uit van de samenleving. Welke sociale hiërarchie kende het Omajjadische Rijk?

d Noteer vier redenen waarom Damascus als hoofdstad belangrijk was voor de versterking van de macht van de Omajjaden.

De Grote Moskee of Omajjadenmoskee (706-715) in Damascus, de hoofdstad van het Omajjadische Rijk van 661 tot 750

e Markeer de gewoonten en gebruiken die kenmerkend waren voor de Omajjaden.

Islam als staatsgodsdienst

De bevordering van de islamitisch geïnspireerde cultuur

Het gebruik van het Arabisch als de taal van religie en bestuur

Het hof van de kalief als een centrum van luxe

Verkozen kaliefen en gouverneurs

Grote autonomie voor de verschillende regio’s

Instellen van de erfopvolging

Medina als enige religieus centrum

f Vergelijk de gewoonten en gebruiken met de tijd van de profeet. Wat is volgens jou vernieuwend en behoorde niet tot de tijd van de profeet?

1.3 Monarchie versus democratie?

Monarchieën bestaan al eeuwenlang en vooral vroeger werden veel rijken bestuurd door een monarch zoals een koning, een keizer, een farao, een kalief, een sultan, een tsaar … Vandaag overheerst de vraag of de monarchie nog wel een bestuursvorm van deze tijd is. Waarden zoals democratie, gelijkheid en individuele vrijheid staan op de voorgrond en dan lijkt een koninkrijk met een erfopvolging iets uit een ver verleden, alleen nog goed voor in sprookjes. Het idee dat iemand heerser wordt op basis van afstamming wordt soms als onrechtvaardig ervaren. Ook in ons land wordt de troon in vraag gesteld.

1 Lees het artikel. Formuleer twee mogelijke argumenten waarom een deel van de Belgen tegen de monarchie is.

2 Formuleer ook twee mogelijke argumenten waarom de meerderheid van de Belgen de monarchie wil behouden.

3 Markeer de twee stellingen waar jij achter staat. Bespreek klassikaal je keuze.

IK KIES VOOR

Stelling 1 Een monarchie is een stabielere staatsvorm dan een republiek, want er is geen discussie over wie de volgende heerser wordt.

Stelling 2 Een leider verkozen door het volk doet meer moeite om een goede heerser te zijn dan een koning.

Stelling 3 Een koninkrijk is achterhaald en in strijd met moderne principes van gelijkheid, democratie en mensenrechten.

Stelling 4 Stemmen voor de rechtgeleide kaliefen was een democratische praktijk.

Stelling 5 Een monarchie zorgt voor meer eenheid in een land met meerdere culturen.

Stelling 6 Een kalifaat kan zorgen voor vrede en stabiliteit in de relaties met andere landen.

Stelling 7 Het volk kan wettelijk alleen worden vertegenwoordigd door iemand die door het volk is gekozen.

Stelling 8 Een monarch met veel macht zoals een kalief kan gemakkelijker moeilijke maar noodzakelijke beslissingen nemen voor de samenleving.

HYPERLINK

2.1 Goddeloosheid

Nadat zowel de tweede kalief Yazīd, als de derde en vierde kalief kort na elkaar overleden, kwam in 685 Abdulmalik ibn Marwān als vijfde Omajjadische leider aan de macht. De ontevredenheid van vooraanstaande metgezellen over het Omajjadische beleid leidde tot politieke instabiliteit.

Na Hussayn die stierf in 680, bood ook Abdullāh ibn az-Zubayr weerstand. Abdullāh was de zoon van az-Zubayr ibn al- Awwām, een metgezel van de profeet, en Asmā bint Abī Bakr, dochter van Abū Bakr. Na de dood van de tweede kalief Yazīd in 683 claimde Abdullāh de titel van kalief. Hij kreeg steun van Egypte, Irak en Hijāz, het gebied tussen Mekka en Medina. Daardoor wankelde de macht van de Omajjaden. Om de opstanden de kop in te drukken, koos Abdulmalik ibn Marwān net zoals zijn voorgangers voor de harde hand. Voor de praktische uitvoering stelde hij al-Hajjāj ibn Yūsuf aan als legeraanvoerder. Al-Hajjāj, gekend om zijn wreedheid en goddeloosheid, sloeg de opstanden neer en was meedogenloos voor alle tegenstanders.

Tijdens de hajj-periode van het jaar 692 bestookte al-Hajjāj met toestemming van Abdulmalik ibn Marwān met katapulten de heilige stad Mekka. Zo werd de Ka ba beschadigd en de zwarte steen brak in stukken. Na de bestorming van Mekka werd Abdullāh ibn az-Zubayr zonder genade gedood. Zijn lichaam werd dagenlang opgehangen aan de Ka ba. Het imago van de Omajjaden bereikte een absoluut dieptepunt.

Na de opstanden bouwde Abdulmalik ibn Marwān de stad Mekka en de Ka ba opnieuw op en voerde hij hervormingen door in het Omajjadische Rijk. In 688 startte hij met de bouw van de Rotskoepel in Jeruzalem. Om te concurreren met het Byzantijnse en Sassanidische Rijk introduceerde hij in 693 eigen gouden munten waarop hij zichzelf afbeeldde. Na veel kritiek van geleerden, die meenden dat eigen afbeeldingen verboden waren, verving hij in 697 zijn afbeelding door religieuze teksten. Tot slot legde hij in 700 het Arabisch op als officiële taal, wat de start betekende van de arabisering van het omvangrijke gebied. Uiteindelijk slaagde hij erin om de stabiliteit in het rijk te herstellen, maar de wreedheden lieten lang littekens na.

1 Wie riep zich in Mekka uit tot kalief?

2 Van welke vooraanstaande metgezellen was hij de zoon?

De zwarte steen, die in 692 in stukken brak

3 Vervolledig de gebeurtenissen of jaartallen op de tijdlijn.

683: : ʿAbdulmalik ibn Marwān kalief 693: 680 690 700

: Mekka onder vuur en moord op ʿAbdullāh

: invoering Arabisch als officiële taal

4 Bestudeer de kaart en beantwoord dan de vragen.

a Omcirkel het oorspronkelijke Omajjadische Rijk op de kaart.

b Arceer de gebieden waar ʿAbdullāh ibn az-Zubayr invloed had.

@VANIN

WIST JE DAT

ʿAbdulmalik ibn Marwān introduceerde in 693 de gouden dinar als een onafhankelijke Arabische munteenheid. Een dinar was toen de variant van de Romeinse denarius. De dirham was een zilveren munt en de variant van de Perzische drachme.

De traditie om staatshoofden en leiders met hun naam of beeltenis op een munt te vereeuwigen, bestaat ook vandaag nog. Ook ʿAbdulmalik liet aanvankelijk zichzelf afbeelden op de gouden Arabische munten, zoals de eerste munt links: een gouden dinar geslagen in 695 in Damascus (Syrië). Na kritiek werd het beeld in 697 vervangen door tekst zoals op de tweede munt. De derde munt is een zilveren dirham.

2.2 De heilige stad

1 Luister op iDiddit naar het verhaal van de verteller en beantwoord de vragen.

a Waarom wordt de Kaʿba het huis van Allah genoemd?

b Was de Kaʿba altijd een plaats waar enkel Allah werd aanbeden? Verklaar je antwoord.

Ja/nee,

c Omcirkel de oorzaak waardoor de Kaʿba schade had opgelopen.

oorlog overstroming aardbeving blikseminslag brand

2 Geef twee verschillen in de manier waarop de Omajjaden en de Quraysh uit het pre-islamitisch tijdperk met de Kaʿba omgingen.

Omajjaden Quraysh in het pre-islamitisch tijdperk

DE QURʾĀN ZEGT:

En (gedenk) toen Wij het Huis voor de mensen tot een toevluchtsoord en een (oord van) veiligheid hebben gemaakt en neem dan de plaats in waar Ibrāhīm eens stond, als een plaats van gebed. En Wij hebben Ibrāhīm en Ismāʿīl bevolen om Mijn Huis rein te houden voor degenen die de rondgang (ṭawāf) om de Kaʿba maken, voor degenen die zich daarin afzonderen ter meditatie, en voor degenen die neerbuigen en zich ter aarde neerwerpen (voor Allah). (Q 2:125)

DE ḤADĪTH VERTELT:

Overgeleverd van Ibn ʿUmar dat hij (tegen de Kaʿba) zei: ‘Wie is meer geëerd dan jij en wiens eer is heiliger dan de jouwe? De eer van de gelovige is voor Allah heiliger dan de jouwe.’

Ibn Māja

3 Als tijdens een conflict om jouw advies wordt gevraagd over heilige plaatsen, wat zou jij aanraden, rekening houdend met het koranvers?

4 Wat vertelt de overlevering ons over de waarde van een ziel?

2.3 De Rotskoepel

Tijdens het bewind van Abdulmalik ibn Marwān ging er veel aandacht naar de versterking van de Arabische identiteit. De kalief voerde de Arabische munteenheid in en Arabisch werd de officiële taal. Daarnaast startte hij in 685 met de bouw van de Rotskoepel op een heilige plaats in Jeruzalem, een stad die zowel voor joden, christenen als moslims belangrijk is. De moskee werd opgetrokken op de plek waar kalief Umar ibn al-Khattāb in 637 bad toen hij op bezoek was in Jeruzalem. Het zou ook de plaats zijn waar de profeet vertrok op zijn hemelreis.

De Rotskoepel wordt beschouwd als het eerste grote bouwwerk van de Arabische architectuur. De bouwstijl is beïnvloed door de Byzantijnse bouwkunst met elementen zoals de koepel, de achthoekige vorm en het gebruik van marmer en mozaïeken. Zowel de binnen- als buitenkant zijn rijkelijk versierd en bevatten koraninscripties in kalligrafievorm.

1 Vergelijk de buitenkant en binnenkant van de Rotskoepel met de Heilig-Grafkerk. Omcirkel telkens de gelijkenissen en noteer het verschil.

Rotskoepel Heilig-Grafkerk

Verschil:

Verschil:

2 Waarom werd de Rotskoepel gebouwd? Lees de bron en beantwoord de vragen.

‘(…) in het jaar 72 bouwde ʿAbdulmalik ibn Marwān de Rotskoepel in Jeruzalem op de binnenkoer van de al-Aqṣā moskee (…). De reden voor de bouw is dat ʿAbdullāh ibn az-Zubayr, toen hij zich in Mekka uitriep tot kalief, ʿAbdulmaliks heerschappij en de tekortkomingen van de Omajjaden bekritiseerde tijdens de preken in Minā en ʿArafa (…).

Heel wat inwoners van Damascus kozen partij voor ibn az-Zubayr. Daarom verhinderde ʿAbdulmalik de mensen om op ḥajj* te gaan. De mensen werden kwaad, dus bouwde hij voor hen de Rotskoepel en de al-Aqṣā Moskee om hen af te leiden van de ḥajj en ʿumra. Zo begonnen de mensen tijdens de periode van de grote en kleine bedevaart een ommegang rond de rots te verrichten zoals rond de Kaʿba. Nadien brachten zij ook op dezelfde manier hun offer tijdens de ʿĪd.’

Bron: Ibn Taghrībirdī, Kitāb an-Nujūm az-Zāhira Fī Mulūk Miṣr wa al-Qāhira

@VANIN

*Tijdens de ḥajj, de bedevaart naar Mekka, zouden de mensen worden beïnvloed door de preken van ʿAbdullāh in Minā en ʿArafa, twee belangrijke stopplaatsen op de bedevaart.

a Had de bouw van de Rotskoepel volgens Taghrībirdī een religieus of politiek motief? Leg uit.

b Begrijp je de beslissing van ʿAbdulmalik ibn Marwān? Leg uit.

c Geef een hedendaags voorbeeld van hoe politiek religie inzet als propagandamiddel om macht te vergroten of invloed uit te oefenen.

WIST JE DAT

De Rotskoepel is sinds de 7e eeuw al een aantal keer van gedaante veranderd. De koepel werd al versierd met geglazuurde keramische tegels, mozaïeken, verguld aluminium en er was ook een bronzen versie. In 1016 stortte de oorspronkelijke koepel in. Vijf jaar later werd die heropgebouwd. In de 16e eeuw verving de Ottomaanse sultan Sulaymān I de mozaïeken aan de buitenkant door 45 000 blauwe en gouden keramische tegels. In 1994 schonken Jordanië en Saoedi-Arabië 80 kg goud voor de nieuwe bedekking van de iconische koepel zoals we die vandaag kennen.

3.1 Een nieuwe wind met ʿUmar II

De Ka ba werd onderhouden en regelmatig gerenoveerd met geld van de overheid. Die fondsen kwamen van het bayt al-māl, letterlijk ‘het huis van inkomsten’, vergelijkbaar met het huidige ministerie van financiën. Dat huis bestond al eerder, maar kalief Umar ibn al-Khattāb verbeterde de werking grondig. Zijn achterkleinzoon Umar ibn Abdul azīz (680-720) nam dat gebruik opnieuw op. Die laatste werd bekend als Umar II, de vernieuwer. Umar II was anders dan de Omajjadische kaliefen die hem voorafgingen. Zij hadden de reputatie goddeloze tirannen en rokkenjagers te zijn, die zich niet bekommerden om het volk. Umar II regeerde anders. Zijn beleid was gebaseerd op de islamitische waarden zoals in de periode van de rechtgeleide kaliefen, al was Umar II volgens sommigen religieus fanatieker, wat zich vertaalde in de manier waarop hij de dhimmī, de niet-moslims, behandelde. Voor hen golden bepaalde beperkingen. Zo mochten ze bijvoorbeeld geen nieuwe gebedshuizen meer oprichten.

a Hoe ging ʿUmar II om met het geld (olie) die hij van de overheid kreeg om zijn werk te doen?

b Hoe gaan sommige hedendaagse politici om met geld van de overheid? Bekijk het fragment en noteer een kritische bedenking.

1 Beluister de anekdote over ʿUmar ibn ʿAbdulʿazīz.

AFKOMST

ʿUmar ibn ʿAbdulʿazīz behoorde tot de Ommajjadendynastie. Zijn moeder, Umm ʿĀṣim bint ʿĀṣim, was de kleindochter van kalief ʿUmar ibn al-Khaṭṭāb. ʿUmar II was dus de achterkleinzoon van ʿUmar ibn al-Khaṭṭāb.

BIJNAAM

ʿUmar II kreeg van latere geleerden de bijnaam ‘de vijfde rechtgeleide kalief’, een verwijzing naar de manier waarop hij regeerde: rechtvaardig, eerlijk en godsbewust.

GOUVERNEUR

ʿUmar II werd in 706 gouverneur van Medina. Hij nam die functie aan op voorwaarde dat hij altijd rechtvaardig zou kunnen oordelen, corruptie was in die periode namelijk wijdverspreid. Hij bleef zes jaar gouverneur.

LOKALE ZAKĀT

Bij de start van zijn mandaat als gouverneur zorgde hij voor een lokale verzameling en verdeling van de zakāt. Tot dan werden zakāt-gelden namelijk centraal verzameld, maar er was veel corruptie. ʿUmar II stelde nieuwe regels op, zodat het geld echt naar de behoeftigen ging.

EINDE

Hij heerste slechts 2 jaar en 5 maanden en stierf op 37-jarige leeftijd na een vergiftiging, wellicht beraamd door mensen uit zijn dichte kring.

VERNIEUWER

Hij bracht als kalief gelijkheid tussen Arabische en niet-Arabische moslims.

Die laatsten moesten in het oude systeem een belasting, jizya, betalen.

ʿUmar II schafte die belasting af.

ONVERWACHT KALIEF

@VANIN

Zijn voorganger, kalief Sulaymān ibn ʿAbdulmalik ibn Marwān, stelde zelf ʿUmar II aan als zijn opvolger. Dat was een verrassing voor Sulaymāns familie, want zij stonden klaar om het leiderschap over te nemen. Ook ʿUmar II zelf had de aanstelling niet verwacht.

ʿUmar ibn ʿAbdulʿazīz, de vernieuwer

2 Ontdek met de infographic op de vorige pagina wie ʿUmar ibn ʿAbdulʿazīz was. Bespreek klassikaal.

3 Gebruik de infographic om de vragen over ʿUmar II te beantwoorden.

a Wie was de overgrootvader van ʿUmar ibn ʿAbdulʿazīz?

b Welke belangrijke verandering voerde ʿUmar II meteen in toen hij gouverneur werd?

c Waarom werd kalief ʿUmar II als een echte vernieuwer gezien?

d Noteer wat jij de belangrijkste verwezenlijking van ʿUmar II vindt. Bespreek je keuze met je buur.

e Wat zou jouw eerste verandering of hervorming zijn als jij minister zou worden?

3.2 De vijfde rechtgeleide kalief

Umar II kreeg van latere geleerden de bijnaam ‘de vijfde rechtgeleide kalief’. De vergelijking met de eerdere khulafā ar-rāshidūn, de rechtgeleide kaliefen, ligt dan ook voor de hand.

Onder het bewind van Umar II herleefden de islamitische waarden zoals rechtvaardig handelen. Daarnaast breidde hij het Omajjadische Rijk verder uit. Hij stuurde ook afgezanten naar de Tang-dynastie in China en het Tibetaanse rijk om hen uit te nodigen tot de islam. Het aantal moslims bleef groeien, ook in Perzië en Egypte.

1 Zet de namen en kalligrafieën van de vier rechtgeleide kaliefen in chronologische volgorde.

ʿAlī ibn Abī Ṭālib Abū Bakr ʿUthmān ibn ʿAffān ʿUmar ibn al-Khaṭṭāb

2 ʿUmar II wordt vandaag herinnerd om zijn goede eigenschappen en hervormingen. Wat zou jouw bijnaam zijn? Noteer enkele mogelijke bijnamen in de wolk.

3.3 Donderwolken boven de regio

1 Lees het krantenartikel over een gebeurtenis na de dood van ʿUmar II.

a Omcirkel in de tekst wie de leider is na ʿUmar II. b Markeer in welke streek er opstanden zijn.

Dichter Al-Farazdaq opgepakt na verspreiding satirisch gedicht Hammām Ibn Ghālib, bij velen gekend als dichter al-Farazdaq, is gisteren weggeleid door de plaatselijke ordehandhavers. Volgens buurtbewoners werd hij hardhandig meegenomen voor ondervraging. Verschillende bronnen bevestigen dat al-Farazdaq vandaag nog altijd vastgehouden wordt door de ordediensten. Het is niet de eerste keer dat de getalenteerde dichter moeilijkheden krijgt na publicaties van zijn werk. Zo moest hij jaren eerder al vluchten uit Basra, Irak, nadat hij met zijn gedichten de plaatselijke stammen in diskrediet bracht. Tijdens zijn hoogdagen als dichter werd hij een van de officiële dichters aan het hof van Omajjadische kalief al-Walīd (705-715). Vandaag is zijn lot hoogst onzeker, aangezien de huidige leider Yazīd II de opstanden binnen het Omajjadische Rijk niet onder controle krijgt. De situatie is zeer gespannen. Vanuit Khurasān laten mensen hun ontevredenheid blijken. Een kritische stem uit literaire hoek kan Yazīd II wel missen als kiespijn. Net daarom vrezen de buurtbewoners dat de dichter een zware sanctie boven het hoofd hangt.

Gedichtenbundel van al-Farazdaq vertaald naar het Frans

Mekka, 10 Muharram 725 .

2 Ook vandaag laten mensen van zich horen als ze ontevreden zijn over de gang van zaken. Bekijk het videofragment over hedendaagse burgeropstanden.

a Noteer rond de afbeelding minstens vier kernwoorden.

b Bespreek met je buur de mogelijke voordelen en nadelen van protesteren. Tip! Bekijk de situatie vanuit verschillende standpunten.

3 Lees de reacties op de blog van Abu Idris. Hij reageert op het filmpje over de Arabische Lente.

a Schrijf zelf een passende reactie naar Abu Idris.

b Bespreek de antwoorden klassikaal.

TRUE_ISLAM_FORUM

Abu_Idris zegt:

Zo erg dat er chaos is in die landen! In de tijd van onze profeet Mohamed ging het soms ook moeilijk, maar moeten we dan meteen op straat komen? Deze uitspraak van vroeger is toch duidelijk ☹ …

‘en dat we niet met de mensen van autoriteit in gevecht gaan, behalve wanneer jullie openlijke ongeloof zichtbaar is, waarvan jullie een duidelijk bewijs hebben van Allah.’ (…)

Reactie van Maroc_Girl

Ja, die mensen hebben het echt moeilijk! Hun leiders helpen hen echt niet. Sorry, maar ze hebben groot gelijk dat ze verandering willen! Moge Allah het hen vergemakkelijken!

Reactie van Umm_Innaya

Slm broeder, ja supererg idd! Vanwaar heb je die uitspraak? Want ik zie er geen referentie bij staan? Want ik vind de uitspraak ook nergens terug ☹

Reactie van jou

Arabische Lente in Egypte, 2010

4 Wanneer lijkt demonstreren volgens jou wel een goed idee?

a Lees de getuigenissen en duid telkens aan of jij zou deelnemen.

b Bespreek je antwoorden met je buur en beargumenteer je antwoord.

Volgende week trekken veel klasgenoten naar Brussel om te betogen voor het klimaat. We maken samen een grote spandoek waarop staat: ‘Wij willen ook een mooie planeet erven, nu actie!’ Zo willen we de regering laten zien dat we niet akkoord gaan met hun slap klimaatbeleid. Ik ben nog nooit eerder mee gaan betogen voor iets, maar dit is echt van groot belang!

AAl jarenlang zie ik filmpjes op sociale media passeren over Palestijnse burgers die worden lastiggevallen, onderdrukt en vernederd. Ik vind dat zo erg voor die mensen, maar er verandert maar niets aan de situatie! Zondag gaan we met zoveel mogelijk mensen naar de ambassade van Israël in Brussel. We gaan voor de ingang veel lawaai maken met potten en pannen, zo laten we echt horen dat wij niet akkoord gaan met de situatie daar.

Ik zou wel / niet deelnemen.

Ik zou wel / niet deelnemen.

Ik hoorde deze week enkele leerkrachten aan elkaar vertellen dat uiterlijke tekenen van levensbeschouwing (een ketting met een kruisje of een hoofddoek bijvoorbeeld) binnenkort niet meer gedragen mogen worden op onze middelbare school! Ik weet nog niet vanaf wanneer de regel ingaat, maar dat is toch tegen onze vrijheid? Via sociale media heb ik een oproep verspreid om komende woensdag een sit-in te organiseren op de speelplaats. Dan gaan we bij het belsignaal allemaal op de grond zitten in plaats van naar de klas te gaan! Zal ze leren om tegen onze vrijheden in te gaan!

Ik zou wel / niet deelnemen.

BOnlangs hoorde ik op het nieuws dat er een uitspraak was van een rechter in een rechtszaak die sterk in de media was besproken. Iedereen had wel een mening voor of tegen de beschuldigden. Het ging dan ook om ernstige misdrijven. De schuldige jongeren hadden een opmerkelijke straf gekregen, iedereen op de sociale media had het erover. Het vonnis lag echt niet in de lijn van de verwachtingen! Zelfs mijn ouders waren verbaasd over de lichte straffen. Samen met mijn vrienden besloten we om op zondagnamiddag vreedzaam te gaan protesteren in de buurt van het Gentse justitiepaleis. We moeten ons ongenoegen laten horen tegen deze ‘klassenjustitie’.

Ik zou wel / niet deelnemen.

STAP 4 Klasse van de Omajjaden

4.1 Het begin van de gouden periode

De periode van de Omajjadische dynastie wordt ook wel eens het begin genoemd van de gouden periode die duurde tot de 14e eeuw. De gebiedsuitbreidingen en de bloeiende handel zorgden voor veel rijkdom. Daardoor groeiden steden zoals Damascus, Cordoba en Bagdad uit tot belangrijke economische en culturele centra.

De kaliefen van de Omajjadendynastie bevorderden de architectuur, kunst, geneeskunde, filosofie en wetenschap. Zo investeerden ze in de bouw van prachtige moskeeën, paleizen en andere architecturale meesterwerken en ze stelden geleerden aan.

Toen de Abbasiden aan de macht kwamen, zetten zij dat beleid verder.

1 Bekijk het videofragment over de islamitische gouden periode. Noteer in het kader wat de Omajjaden hebben bijgedragen aan de wereld.

2 Lees de stellingen. Markeer in het groen de uitspraken die passen bij de tijd van de profeet in Medina en in het geel de uitspraken die passen bij de Omajjadische dynastie.

a De leiders worden rijker en gebruiken de rijkdommen voor zichzelf.

b De leiders vechten voor gelijkheid tussen hen en het volk.

c Er zijn conflicten en gevechten tussen moslims onderling.

d Leiders leven onder het volk.

e Er is veel aandacht voor architectuur.

f Er heerst ongelijkheid tussen mensen met en zonder stam.

g Tot slaaf gemaakten vrijkopen wordt aangemoedigd.

h Het leiderschap wordt doorgegeven van vader op zoon.

i Er zijn opstanden tegen de leiders.

j De leiders vernielen de Kaʿba.

k Er is openheid voor andere culturen (zoals Griekse en Perzische).

3 Zet een vinkje na elke stelling die ook vandaag nog op onze samenleving van toepassing is.

4 Noteer wat je TOP vindt van de Omajjaden en wat je een FLOP vindt.

Flop van de Omajjaden Top van de Omajjaden

4.2 Een stap terug naar het Westen

Ook in onze regio hadden we in de 7e eeuw een gelaagde maatschappij met standen. De geestelijken stonden bovenaan, dan volgde de adel en ten slotte de boeren. Elke groep had een bepaalde rol in de samenleving en ook hier maakten de hogere standen misbruik van hun macht ten koste van de laagste stand. De geestelijken en de adel bepaalden alle regels waaraan het gewone volk zich moest houden. Oneerlijke verdeling van de rijkdom en onderdrukking van de zwakken kwamen dus ook in West-Europa voor.

Lees het artikel op iDiddit en geef bij elke stelling aan in welke mate je akkoord gaat. Bespreek klassikaal.

1 Religie en macht moeten gescheiden blijven.

Helemaal niet akkoord

2 Een leider mag niet almachtig zijn.

Helemaal niet akkoord

HYPERLINK

Helemaal akkoord

Helemaal akkoord

3 Leiders zijn gekozen door God.

Helemaal niet akkoord

4 De kennis van religie moet in handen blijven van geestelijken.

Helemaal niet akkoord

5 Een leider mag harde beslissingen nemen voor het volk zonder hen daarbij te betrekken.

Helemaal niet akkoord

6 Rebellie is erger dan tirannie.

Helemaal niet akkoord

De drie middeleeuwse standen in West-Europa: de geestelijkheid, de adel en de boeren in een miniatuur uit de 13e eeuw, Frankrijk

Helemaal akkoord

Helemaal akkoord

Helemaal akkoord

Helemaal akkoord

STAP 5 Voeding voor de ziel

De manieren waarop de kaliefen bestuurden zijn even divers als de kaliefen zelf. Zo zijn er voorbeelden van goed leiderschap, maar bij bepaalde figuren en hun bewind zijn zeker vraagtekens te plaatsen. Ook jij hebt wellicht al ervaren dat sommigen betere leiders zijn dan anderen.

1 Welke eigenschappen hebben de mensen uit je eigen omgeving van wie jij vindt dat ze goed leiding geven? (Tip: denk aan je school, hobby’s, sportclub, jeugdbeweging …)

2 Schrijf de kwaliteiten die bij een goede leider horen rond de afbeelding.

3 De klas verandert in een mini-kalifaat. Je leerkracht geeft je een kaartje met daarop je rol in de minisamenleving. Gebruik het kader hieronder om je rol zo goed mogelijk voor te bereiden.

De schoolregels worden in de klas maar door één groep opgevolgd. Ze krijgen ook de moeilijkste taken en hebben geen inspraak op school. De groep die de regels niet volgt, wordt niet bestraft en krijg steeds meer privileges. Er wordt neergekeken op het deel van de klas die de regels opvolgt. De klasverantwoordelijke houdt een vergadering met alle partijen.

Rol: Argumenten:

a Was de persoon een goede klasverantwoordelijke? Waarom wel/niet?

b Wie waren de amokmakers?

c Welke leugens hebben ze gebruikt?

d Hoe was het om jouw rol te spelen?

e Welke rol had je liever gespeeld?

f Wie luisterde naar je argumenten?

g Met welke rol zou je kunnen overleggen om verandering te boeken?

h Welk gevoel heb je na het debat?

i Welke beslissingen of maatregelen zouden zorgen voor een eerlijkere klas-samenleving?

Synthese

Samenvatting

Het Omajjadische Rijk

islamitisch geïnspireerde cultuur

Arabisch als standaardtaal

centrum van luxe

In 605 restauratie van de Kaʿba na schade door verschillende overstromingen

Eerbied voor God

Restauratie enkel met eerlijk geld

Herstel van de Kaʿba

gouverneurs besturen de provincies

uitgebreid wegennetwerk

erfopvolging

Versteviging van de muur

Conflict tussen verschillende stammen over de plaatsing van de zwarte steen

Muḥammad vermeed een stammenruzie.

ʿUmar II de hervormer

Achterkleinzoon van ʿUmar ibn al-Khaṭṭāb

Rechtvaardig Eerlijk Lokale verzameling en verdeling zakāt

Afschaffing belasting voor niet-Arabische moslims

uitnodigen tot de islam

uitbreiden Omajjadisch grondgebied

Latere bijnaam: de vijfde rechtgeleide kalief

rechtvaardig handelen

Begrippenlijst

Asmāʾ bint Abī

Bakr Een vooraanstaande vrouwelijke metgezel. Ze was de dochter van Abū Bakr en dus de zus van ʿĀʾisha. Ze stierf op 100-jarige leeftijd.

Az-Zubayr ibn al-ʿAwwām Een vooraanstaande metgezel waarvan de profeet getuigde dat hij het Paradijs zou betreden. Az-Zubayr is de zoon van Ṣafiyya bint ʿAbdulmuṭṭalib, de tante van de profeet Muḥammad. Hij is dus de neef van de profeet.

Bayt al-māl Betekent ‘het huis van inkomsten’. Deze financiële instelling diende als koninklijke schatkist voor de kaliefen en de verdeling van de zakāt.

Dhimmī De letterlijke betekenis is ‘beschermde persoon’. Deze naam verwees naar het speciale statuut van niet-moslims, zoals christenen, joden en andere gelovige groepen die in het Omajjadische Rijk leefden.

Ḥijāz Westelijke regio van het Arabische schiereiland met o.a. de steden Mekka en Medina.

Jizya Een belasting die moslims van niet-Arabische oorsprong moesten betalen, en die ʿUmar II afschafte toen hij in 717 kalief werd. Later werd de belasting terug ingevoerd.

Rechtgeleide kaliefen

In het Arabisch: Khulafāʾ ar-Rāshidūn. De eerste vier kaliefen die na het overlijden van de profeet het leiderschap op zich namen (van 632 tot 661). ‘Rechtgeleide’ verwijst naar hun rechtvaardige manier van regeren.

Zwarte steen Volgens de traditie viel de steen uit de hemel op de plek waar de profeet Ibrāhīm en zijn zoon Ismāʿīl de Kaʿba aan het verbouwen waren. Hedendaagse onderzoeken wijzen uit dat de zwarte steen een soort meteoriet zou zijn.

Kennen en kunnen

Stap 1

 Ik situeer de dynastie van de Omajjaden in tijd en ruimte.

 Ik beschrijf de opkomst van de Omajjadendynastie.

 Ik som de bevolkingsgroepen van de Omajjadische samenleving op.

 Ik beschrijf de typische kenmerken en gewoonten van de dynastie van de Omajjaden.

 Ik beargumenteer mijn keuze voor of tegen de monarchie.

Stap 2

 Ik licht de hervormingen toe die ʿAbdulmalik ibn Marwān doorvoerde.

 Ik leg de bouw van de Kaʿba uit.

 Ik beschrijf de typische kenmerken van architectuur en kunst uit het Omajjadische tijdperk.

 Ik geef voorbeelden van politieke invloed op religie.

 Ik onderbouw kritisch mijn mening over historische beslissingen.

Stap 3

 Ik kan twee voorbeelden geven van hervormingen van ʿUmar II.

 Ik vertel in mijn eigen woorden waarom ʿUmar II de bijnaam ‘de vijfde rechtgeleide kalief’ kreeg.

 Ik leg de link tussen vroegere uitingen van ontevredenheid en een hedendaagse situatie waarbij mensen protesteren.

 Ik formuleer voor- en nadelen van demonstreren voor of tegen een hedendaagse situatie.

Stap 4  Ik beschrijf op basis van een videofragment de bijdrage van de Omajjaden aan de wereld.

 Ik onderscheid het leiderschap in de tijd van de profeet en de tijd van de Omajjaden.

 Ik reflecteer kritisch over het verleden.

 Ik onderzoek de verschillen tussen West-Europa en Arabië in de 7e eeuw.

Stap 5  Ik beschrijf de kwaliteiten van goed leiderschap.

 Ik speel een rol tijdens een debat in klascontext.