StapSteen 3 herwerkte editie by VAN IN

IN N VA Â©

Godsdienst voor het 3e jaar

STAP STEEN

Â©

Joris Peeters Kurt Vermet

INHOUDSTAFEL Inhoudstafel ............................................................................................................................................................................................................2 Van God (los).........................................................................................................................................................................................................3 Wie zeg jij dat ik ben?............................................................................................................................................................................15 Stil-leven.................................................................................................................................................................................................................27 Geloof-waardig .................................................................................................................................................................................................39

This is my church .........................................................................................................................................................................................51

MensenZoo ............................................................................................................................................................................................................65

Jozef .............................................................................................................................................................................................................................77 Levensecht ............................................................................................................................................................................................................89

Â©

Lust for life ........................................................................................................................................................................................................101 Tobit ..........................................................................................................................................................................................................................113 Het leven zoals het is.............................................................................................................................................................................125 Crashtestdummy .........................................................................................................................................................................................137 Game of Gods?!............................................................................................................................................................................................149

INHOUDSTAFEL

Â©

VAN GOD (LOS)

OPSTAP Godde-loos?

1 Schrijf in vijf woorden in de wolkjes wat er in je opkomt bij het bekijken van de clip.

2 Deze clip heeft in de titel het woord ‘prayer’ (= gebed). Tot wie richten de artiesten zich?

3 Markeer in de vertaling wat zij God zoal verwijten. Ja, u hebt nooit een woord gezegd U hebt me geen brief gestuurd Ik denk niet dat ik het u vergeven kan

Ziet u, onze wereld sterft langzaam Ik verspil geen tijd meer Ik denk niet dat ik in u kan geloven Ja, onze handen raken meer en meer gerimpeld En onze haren zullen grijs worden Ik denk niet dat ik het u vergeven kan Ziet u, de kinderen sterven van de honger En hun huizen werden vernietigd Ik denk niet dat zij het u vergeven kunnen

Wel, als de zeeën de landen zullen toedekken En wanneer de mensen verdwenen zullen zijn Denk maar niet dat u het uzelf zult kunnen vergeven Ja, als er alleen maar stilte zal zijn En wanneer het leven voorbij zal zijn Denk dan maar niet dat u het uzelf zult vergeven Prayer in C (Lily Wood & The Prick)

4 Met welke levensstijl drukken ze hun bitterheid en woede uit?

4 4

VAN GOD (LOS)

LES 1

Geworteld in deze wereld

A Aarde: stand van zaken 1 Schrijf de begrippen bij de juiste afbeelding. Kies uit: The Ocean Cleanup – Dikketruiendag – International Polar Foundation – Joaquin – Greenpeace

DIKKE TRUIEN DAG

WWW.DIKKETRUIENDAG.BE

DEPARTEMENT LEEFMILIEU, NATUUR & ENERGIE

V.U.: Jean-Pierre Heirman, Secretaris-generaal Departement Leefmilieu, Natuur & Energie Koning Albert II laan 20, bus 8, 1000 Brussel

Isoleer eerst je lichaam

2 Kies één organisatie uit en ontdek waarvoor deze zich inzet.

WIE? WAAR? WANNEER?

Onze keuze:

WAT? WAAROM?

STAPSTEEN Vul in. Kies uit: kwaliteit – oceanen – verspilling – lucht – planeet aarde – verbonden – opwarming – energie – verbeteren – grondstoffen Elke mens leeft

met onze

Veel jongeren maken zich grote zorgen over de vervuiling van de kwaliteit en de aan acties tegen Ze willen de

, de slechte van de aarde. Daarom nemen ze deel

van

van hun leefomgeving

. .

VAN GOD (LOS)

°C

B Handen uit de mouwen

1 0

1 Verbind deze tips om af te rekenen met verspilling met de juiste pictogrammen. °C

0 8 1 6 4 0 kWh

°C

Zuinige verlichting

1 0 1 0

Gebruik groene energie °C

0 8 1 6 4 0 kWh

CO2 opslaan ++ A

1 0

°C

CO2

Energiezuinige kookgewoonten

0 8 1 6 4 0 kWh

1 0

0 8 1 6 4 0

kWh

Isolatie

A++

CO2 °C

Meten is weten kWh

1 0

Een graadje lager

CO2

5 A++

1 0

0 8 1 6 4 0

A+++

kWh

Sluipverbruik

CO2

Ontmoet energievrienden

°C

6 4 0

A++

kWh

0 8 1 6 4 0

Zuinige toestellen

A++

Duurzame mobiliteit

CO2

A++

2 Wat onderneem jij? CO2

1 Waarom ging dit filmpje razendsnel viraal op alle sociale media, denk jij?

2 Welke warme oproep doet hij tot alle mensen?

3 Welke boodschap van hoop wil hij delen met je?

VAN GOD (LOS)

C Mijn laatste wens

LES 2

Gelinkt aan medemensen

A Ik ben gelinkt aan ... 1 Teken in het midden jouw eigen avatar.

2 Benoem zo veel mogelijk mensen aan wie je gelinkt bent.

Ik kies

3 Kies vijf kleuren uit. Jij kiest welke betekenis je eraan geeft.

als kleur voor de link met mijn ouders.

Ik kies

= jouw moeder en vader (biologische ouders of stiefouders)

als kleur voor de link met mijn gezin/familie.

Ik kies

ÂŠ

= groep bloedverwanten (broers, zussen, ooms, tantes, neven en nichten)

als kleur voor de link met mijn vrienden.

= groepje mensen die jij leuk vindt en met wie je een persoonlijke band hebt; deze mensen kun je ĂŠcht vertrouwen

Ik kies

als kleur voor de link met mijn kameraden. = grotere groep mensen met wie je (dagelijks) contact hebt, soms plezier maakt, maar aan wie je geen persoonlijke zaken vertelt

Ik kies

als kleur voor de link met mijn kennissen. = grote groep mensen die je wel bij naam kent, met wie je soms samenwerkt; jullie onderlinge band is heel algemeen, dus niet persoonlijk

4 Verbind op de tekening bovenaan jezelf met je ouders, je familie, je vrienden ... met lijnen in de kleuren die je gekozen hebt. Hoe dichter ze bij je staan, hoe meer ze voor je betekenen.

VAN GOD (LOS)

B Waarde(n)vol contact tussen mensen 1 Duid zeven begrippen aan die jouw relaties méér kwaliteit geven.

respect

chatten verantwoordelijkheid krijgen

vragen om aandacht

veilig gevoel

zakgeld krijgen

motiveren

geloven in jou

alles moeten uitleggen

fysiek contact mag altijd bij elkaar

nooit fysiek contact

2 Schrijf bij elke foto een begrip dat erbij past. Leg ook uit waarom je voor dat begrip kiest. 2

STAPSTEEN Markeer de juiste begrippen in de zinnen. Elke mens leeft wel / niet verbonden met zijn/haar medemensen. Relaties maken van jou een beter / slechter mens: ze verarmen / verrijken je. In de puberteit neemt het aantal relaties enorm toe / af. Die relaties zijn allemaal / niet allemaal even kwaliteitsvol! Het kost jongeren geen / veel moeite en durf om te selecteren in die veelheid.

VAN GOD (LOS)

LES 3

Geïnspireerd door ...?

A The sky is the limit Icarus (de mythe) Welke gevaren loop je als je blijft zoeken naar de grenzen van wat je (niet) kunt?

Daedalus was een prima architect en uitvinder. Samen met zijn zoon Icarus bouwde hij in dienst van koning Minos het labyrint voor de Minotaurus. Omdat zij als enige het geheim ervan kenden, werden ze door de koning gevangen gehouden. Daedalus bouwde daarom houten vleugels waarop hij veren plakte met behulp van was. Omdat was kan smelten, waarschuwde Daedalus Icarus om niet te hoog en te dicht bij de zon te vliegen. Na een tijdje nam Icarus toch risico’s. Hij vloog te hoog, de was smolt en hij stortte in zee.

Icarus (Bastille)

Voor welke gevaren waarschuwt Bastille als je experimenteert met drugs?

Hybris

Icarus vliegt te dicht bij de zon. Icarus’ leven is nog maar net echt begonnen en het voelt zo fijn om te vertrekken. Icarus vliegt recht naar een veel te vroege dood.

1 Wat betekent de uitdrukking ‘hoogmoed komt voor de val’?

Het verhaal van Icarus is een goed voorbeeld van het hybris-thema, dat vaak voorkomt in de Griekse mythologie. Daarin wordt een persoon afgestraft voor zijn eigen hoogmoed of overdreven zelfvertrouwen.

2 Plak hier een voorbeeld van iemand die door overdreven zelfvertrouwen in de problemen kwam.

VAN GOD (LOS)

B Is dit leven alles wat er is? Levensvragen Met welke levensvragen worstelen onderstaande mensen volgens jou?

In de chatroom 2 Vul zelf het laatste chatbericht aan.

1 Markeer in de chats de uitspraken die jij herkent.

Ik denk dat geloven mij kracht, troost en rust zal brengen. Dat heb ik nodig.

Ik ben niet gelovig opgevoed. Ook heb ik vreselijke dingen meegemaakt in mijn leven. Daarom heb ik nooit kunnen geloven dat er een God is. Het laatste jaar sta ik er meer voor open. Geen idee hoe dat komt.

ÂŠ

Ik ben niet op zoek naar een bepaalde religie. Wat ik wil, is dat ik eindelijk kan geloven in iets/iemand daarboven, die mij kracht geeft. Ik heb soms zin om eens naar een kerk te gaan. Gewoon om daar eens te zitten om te kunnen denken en voelen. Maar ik durf het niet.

Om te geloven heb je geen kerk of bijbel nodig. Als je diep in je hart voelt dat er meer is (God), dan is dat genoeg. Ik praat soms tegen God en vertel hem over mijn zorgen en verdriet. Hij luistert altijd naar je, ook al denk je van niet â&#x20AC;Ś Er zijn veel manieren om in God te geloven, denk ik. Ik haal kracht uit mijn geloof, maar ik geloof op mijn manier. Ik bid thuis of in de natuur. Ik ga niet naar de kerk.

VAN GOD (LOS)

C Een mens leeft niet van brood alleen

In de woestijn (Lucas 4, 1-8) Jezus trok weg van de rivier de Jordaan. Hij zwierf veertig dagen rond in de woestijn. Alleen Gods Geest bleef bij Hem. Al die tijd at Hij niets en toen de veertig dagen verstreken waren, had Hij grote honger. Toen werd Hij door het kwaad op de proef gesteld. De duivel zei tegen Hem: ‘Als U de Zoon van God bent, beveel die steen dan in een brood te veranderen.’ Maar Jezus antwoordde: ‘Er staat geschreven: 'De mens leeft niet van brood alleen.’ Toen bracht de duivel Hem naar een hooggelegen plaats en liet Hem in een en hetzelfde ogenblik alle koninkrijken van de wereld zien. De duivel zei tegen Hem: ‘Ik geef U de macht over dat alles en ook de roem die ermee gepaard gaat. Ik kan daarover beschikken en ik geef het aan wie ik wil … maar eerst moet U in aanbidding voor mij neervallen, dan zal dat allemaal van U zijn.’ Maar Jezus antwoordde: ‘Er staat geschreven: 'Aanbid de Heer, uw God, vereer alleen Hem.'

1 Markeer het Bijbelvers dat zegt: ‘Jezus heeft het een tijdlang moeilijk.’

2 Markeer het Bijbelvers dat zegt: ‘Hij twijfelt aan de zin van zijn bestaan.’

3 Markeer het Bijbelvers dat zegt: ‘Jezus zoekt naar levensantwoorden.’ 4 Markeer het Bijbelvers dat zegt: ‘Er is meer in het leven dan de dagelijkse sleur van eten, drinken en slapen. Kies niet voor snelle, egoïstische oplossingen, maar zoek naar zuivere kwaliteit.’

STAPSTEEN

Vul in. Is er méér in dit leven dan het tastbare, het meetbare, het zichtbare? Elke mens maakt momenten mee waarop hij/zij zich

stelt:

- ‘Wat is de

van mijn leven?’

- ‘Is er

na de

?’

- ‘Wat is de zin van het menselijk - ‘Bestaat (er een) In de

?’ ?’

zijn jongeren nadrukkelijk op die

naar vragen.

VAN GOD (LOS)

D Geloven, hoe doe je dat eigenlijk?

Manuel: 'God heeft het zo gepland'

Ivan: 'Ik wil God bedanken. Dit is zijn doelpunt.'

Manuel Reangelo speelt in de spits bij de voetbalbeloften. Hij kijkt op naar Ivan Santini, een profspeler. Hij vindt het fantastisch dat Ivan naast een geweldige spits ook een gelovig man is … Plaats deze ingrediënten van geloven bij de passende uitspraken van Manuel of Ivan.

Kies uit: durven veranderen – om vergeving vragen – danken voor het goede – durven loslaten – de Bijbel – je beperkingen leren aanvaarden – vertrouwen – God durven aanspreken

‘Momenteel loopt het prima voor me, ik heb het echt naar mijn zin bij Gent. Bij de beloften loopt het lekker, maar dat komt niet uit de lucht vallen. God beslist waar ik ooit beland, maar je moet keihard werken als je je droom wilt realiseren.’

‘Toen zag ik wat God had gedaan en hoe goed hij was voor ons. Daardoor begon ik te veranderen. Meteen. Ik voelde me beter.’

‘Ik geloof in God. Dat was niet altijd zo. Als klein kind snap je die dingen niet zo.’

‘Als ik scoor … ja, dan bedank ik God meteen eigenlijk …’

‘Ik ben verre van een heilige of een perfect mens. Ik ben een gewone man die net zoals iedereen stomme fouten maakt. Maar ik geloof in God. En daardoor weet ik dat hij van mij de best mogelijke mens zal maken. ’

VAN GOD (LOS)

HOUVAST Hoe beleven jongeren vandaag hun geloof? Als een vis in het water voelen wij - 14 gelovige jongeren - ons en daarom berichten we vers van de pers over vriendschap, geloof en ontmoeting. Een ervaring die we graag met u delen. Deel gerust verder! Mail: versevis@ijd.be www.versevis.be

1 Markeer wat bij je opkomt bij het zien van deze website van gelovige, Vlaamse jongeren. Kies uit: verrassend – stom – inspirerend – alternatief – uitzonderlijk – ouderwets – vreemd – vernieuwend – grappig – origineel

2 Hoe reageren deze Vlaamse jongeren (gelovig én ongelovig) bij het vooruitzicht dat zij een exclusief interview mogen afnemen van paus Franciscus?



Yes No Don't know God Only Knows!

   

Does God Exist?

3 Markeer en vul de passende kenmerken in bij deze (on)gelovige jongeren.

Haar ouders zijn:

ongelovig – gelovig – onverschillig

Ze noemt zichzelf:

ongelovig – open mind – gelovig – nieuwsgierig – reiziger – geen nerd

Dit vindt ze belangrijk:

Dit vindt ze sterke punten van de paus:

VAN GOD (LOS)

13 13

MIJN PLEK Mijn wortels

Vul de vakjes aan met de mensen, ervaringen, gebeurtenissen … die jouw leven zinvol maken.

14 14

VAN GOD (LOS)

Â©

WIE ZEG JIJ DAT IK BEN?

OPSTAP Wie het schoentje past ... 1 Verbind de personen met het juiste verwachtingspatroon bij een sollicitatie. de sollicitant

stil, voert de opdrachten uit, stelt weinig vragen

de werkgever

beleefd, gemotiveerd, aandachtig, bescheiden

de secretaresse

streng, veeleisend, stelt veel vragen, durft te beslissen

Intouchables (De onkwetsbaren) Philippe is een steenrijke edelman uit Parijs. Hij raakte bij een parapentesprong volledig verlamd van kin tot teen. Hij is voortaan aan een rolstoel gekluisterd. Daarom is hij op zoek naar een huishoudhulp die hem in al zijn dagelijkse handelingen bijstaat …

2 Omcirkel de sollicitant die het meest kans maakt met groen. Leg je keuze uit.

3 Omcirkel de sollicitant die het minste kans maakt met rood. Leg je keuze uit.

4 Duid aan wie zich niet houdt aan de verwachtingen die bij zijn/haar rol passen. Philippe (werkgever)

Magalie (secretaresse)

Driss (sollicitant)

5 Waarom neemt hij/zij dan toch deel aan de sollicitatie?

6 Markeer hoe je verwacht dat de werkgever daarop zal reageren. Kies uit: woedend – lachend – verbitterd – angstig – vermoeid – verrast 7 Welke keuze maakt Philippe (de werkgever)?

8 Waarom kiest hij uitgerekend voor die persoon?

16 16

WIE ZEG JIJ DAT IK BEN?

LES 1

Wie ben ik?

A Mijn identiteit 1 Schrijf de letters van je naam verticaal in de blokjes.

2 Vorm met vijf van die letters vijf woorden die goed omschrijven hoe jij als persoon in elkaar zit. Schrijf die woorden op de blokken.

3 Geef nu je boek door aan de leerling(e) die rechts van jou zit. - Opdracht 1: Vul links nog één kenmerk aan van de persoonlijkheid van je buur. - Opdracht 2: Markeer één ander kenmerk dat jij het best vindt passen bij je buur. 4 Geef dan je boek door aan de leerling(e) die links van je zit. - Opdracht 1: Vul rechts nog één kenmerk aan van de persoonlijkheid van je buur. - Opdracht 2: Markeer één ander kenmerk dat jij het best vindt passen bij je buur.

STAPSTEEN Vul in. Kies uit: puberteit – ingewikkelde – persoonlijkheid – zelfkennis De In de

van elke mens lijkt wel een krijg je beetje bij beetje meer

puzzel. .

WIE ZEG JIJ DAT IK BEN?

B Dat staat als een huis A VA RD IGH

PERSOONLIJKE UITBOUW

ED EN

T E M P E R A M E N T

OUDERS

FUNDAMENTEN

1 Schrijf de begrippen op de juiste plaats in de tekening.

Kies uit: talenten – voorouders – uiterlijk – karakter – lichaam – omgeving 2 Plaats de letters van deze zinnen bij het juiste onderdeel van de constructie. Ik heb al van in de lagere school goede cijfers voor wiskunde. Alle vrouwen in mijn familie zijn vrij klein, dus zal ik nooit de grootste van de klas worden. Ik lijk meer op mijn oom dan op mijn vader. Ik heb tijd nodig om alles te verwerken, maar daarna kom ik wel goed op dreef! Dit jaar heb ik al een opgestoken, een halflang en een kort kapsel uitgeprobeerd. Waarom moet ik vriendelijker zijn tegen jou? Jij ziet mij niet eens staan! Mijn backhand is heel wat beter sinds ik winterlessen volgde! Mijn pa heeft niet graag dat ik optrek met mijn vrienden van het skatepark …

A B C D E F G H

STAPSTEEN Vul in. Kies uit: persoonlijke uitbouw – omgeving – fundamenten – beïnvloedt – pijlers De

van je identiteit kreeg je via erfelijk materiaal. De aangeboren kun je niet veranderen. Aan de

nog (veel) veranderen. Vergeet niet dat je bouwt in een bepaalde Die

jouw constructie ook!

WIE ZEG JIJ DAT IK BEN?

kun je wel .

C Persoonlijkheidstest: DE KUBUS 1 Neem eerst een wit blad en teken jouw ‘kubusverhaal’. 2 Evaluatie van de beschrijvende oefening: Beeld je een woestijn in. In die woestijn zie je een kubus … klein

groot

in de grond

boven de grond

Wat zit er in de kubus?

Materiaalkeuze: Nu zie je een ladder, die ook in dit landschap staat … klein

groot

ver van de kubus

tegen de kubus

Hoeveel treden telt je ladder?

Materiaalkeuze:

Plots hoor je gehinnik en merk je dat er ook een paard aanwezig is … ver van de kubus

dicht bij de kubus

Gedrag van het paard?

Kleur van het paard?

En dan komt er een onweer opduiken … ver van de kubus

dicht bij de kubus

licht onweer

zwaar onweer

Wat doet het onweer met alles wat er aanwezig is? Nadat de storm is gaan liggen, zie je dat er ook bloemen staan ... ver van de kubus

dicht bij de kubus

weinig bloemen

veel bloemen

Soort bloemen?

Kleur van de bloemen?

STAPSTEEN Markeer de juiste antwoorden. Al jaren / eeuwen proberen wetenschappers de persoonlijkheden van mensen met elkaar te vergelijken. Ze bestuderen hoe mensen zich gedragen tegenover andere dieren / mensen en zich gedragen in verschillende / dezelfde situaties. Zo’n test is een momentopname, zeker niet / wel een waardeoordeel! Het kan je wel iets leren over hoe jij vandaag in elkaar zit.

WIE ZEG JIJ DAT IK BEN?

LES 2

XXXX Namen noemen N

A What's in a name? In de naam van … Onze verre voorouders hadden maar één naam. Iedereen kreeg een andere naam. Delen van namen werden gecombineerd. Zo kwamen er altijd nieuwe namen bij.

naam met naam en

naam

In de middeleeuwen is dat systeem langzaam maar zeker verdwenen. Mensen met dezelfde naam kregen ook een toenaam. Zo kreeg iedereen twee namen. Er kwamen vaste familienamen. Maar het duurde nog tot in de Franse tijd vooraleer die namen officieel werden vastgelegd. In België werden de familienamen officieel genoteerd in 1795. Kinderen kregen de familienaam van hun vader. De schrijfwijze van die namen kan niet meer veranderd worden, tenzij daar een ernstige reden voor is.

Familienamen bv. Willemsen

- aardrijkskundige namen

bv. Van Gent

- beroepsnamen

bv. De Smidt

- afstammingsnamen

1 Markeer de familienamen in deze strofe:

(Willem Vermandere, Voila, c'est ça)

- namen van eigenschappen bv. Decorte

't is proper zei Destroper 't is vanpasse zei Vanassche 't kan er deure zei Verscheure 't is 't gedacht zei Deschacht 't is te vele zei Versteele 'k weet iets beters zei Peeters z' is te dunne zei Debunne z' is te vet zei Billiet z' is te breed zei Vanreet z' is te rond zei d'Hondt z' is te bloot zei Poot blijft er af zei Staf

2 Vul bij elke soort naam ook een eigen voorbeeld aan op de lijnen.

Voornamen

Wat loopt er fout in de volgende voorbeelden? bord!’ Lerares: ‘Debock, kom eens naar het en t Reactie: drie leerlingen staan rech komen naar voren in de klas …

In de praktijkzaal maakt de leraar een opmerking over het werkstuk van Jarne: ‘Vandamme, dat trekt op niks!’ De jongen wordt kwaad en loopt weg …

Joy en Kirill zo enen in de so fa. Zij zegt plots : ‘Borovikovski ! Streel me!’

STAPSTEEN Vul in. Kies uit: waardering – je ouders – familie – respect – uniek – voornaam Jouw voornaam is de naam die in je

voor je uitkozen. Dat maakt je

en daarbuiten. Het is een teken van als je iemand bij de

WIE ZEG JIJ DAT IK BEN?

en aanspreekt.

Nickname – bijnaam – gebruikersnaam – pseudoniem – avatar 1 Plaats bovenstaande namen bij de juiste definitie. Noteer vervolgens het cijfer van de definitie bij de juiste afbeelding.

Een is meestal een zelfgekozen bijnaam. Het is vaak een korte, slim gekozen, grappige, alternatieve naam voor een mens of dier.

VA N

2 Een gebruik je in de computerwereld om toegang te krijgen tot een systeem of een service. Hij dient om je identiteit te controleren. Daarom wordt er een wachtwoord aan gekoppeld, zodat niet iedereen gebruik kan maken van jouw identiteit.

Internetgebruikers kiezen een nickname om meer anoniem te blijven tegenover andere aanwezigen op het internet.

Een is een plaatje dat als gebruikersafbeelding gebruikt wordt op spelsites, forums en sociale media. Een avatar stelt een échte persoon voor in de virtuele wereld. Die afbeelding geeft de visuele voorkeur weer van de gebruiker.

Een is een zelfgekozen schuilnaam. Daarmee kun je activiteiten opzetten voor publiek, zonder dat je echte identiteit bekend wordt. Soms is een pseudoniem zelfs een anagram: de letters van de echte naam worden dooreen gegooid, zodat er een nieuwe naam ontstaat. Bv.: striptekenaar Marc Sleen heet Marcel Neels.

Ludwig TheKing Fred99 iRock Smart Sally Sugar SlimmeRik Winner

Een is een breed bekende, niet-officiële naam. Een bijnaam kan voor de drager zowel een positieve (koosnaam) als een negatieve (spotnaam) bijklank hebben.

WIE ZEG JIJ DAT IK BEN?

B 'En jullie, wie zeggen jullie dat ik ben?' 1 Plaats deze voornaam, familienaam en bijnamen bij de juiste afbeeldingen.

VA N

Kies uit: Jezus – van Nazareth – Gezalfde – Messias – Christus – de Verrezene – Zoon van God – de Gekruisigde – de Mensenzoon – Herder van mensen

2 Markeer de eretitels die Jezus krijgt in dit fragment.

Wie zeggen jullie dat ik ben? (Marcus 8, 27) Onderweg vroeg Jezus aan zijn leerlingen: ‘Wie zeggen de mensen dat Ik ben?’ Ze zeiden Hem: ‘Johannes de Doper, volgens anderen Elia en weer anderen zeggen: ‘Een van de profeten.’ Hij vroeg hun: ‘En jullie, wie zeggen jullie dat Ik ben?’ Petrus antwoordde Hem: ‘U bent de Messias.’ Hij verbood hen met iemand over Hem te spreken. Maar Hij begon hen uit te leggen dat de Mensenzoon veel zou moeten lijden …

STAPSTEEN Vul in. Kies uit: christendom – Christus – respect – stichter – eretitels – Jezus van Nazareth – Messias wordt door gelovigen geëerd als de het

(2,2 miljard christenen wereldwijd). Uit

woorden en daden ontving hij tijdens zijn leven en erna heel wat =

WIE ZEG JIJ DAT IK BEN?

= de Gezalfde = de Uitverkorene

van voor zijn :

LES 3

Wie zeg jij dat ik ben?

A Je imago geeft je (on)macht 1 Zet de begrippen bij de passende T-shirts.

VA N

Kies uit: geld – kracht – macht/gezag – intelligentie – onverschillig – fun

2 Welk verband ontdek je tussen imago en macht?

3 Op welke manieren zoeken jongeren naar een bepaald imago?

Image Image is de eerste langspeelfilm van de Belgisch-Marokkaanse regisseurs Adil El Arbi en Bilall Fallah. Daarin wil de jonge journaliste Eva een reportage maken over de probleemwijken in Brussel. Ze laat zich rondleiden door de zware jongen Lahbib en raakt geboeid door hem en zijn leefwereld … 4 Markeer welk imago past bij Lahbib. Kies uit: geld – kracht – gezag – intelligentie – onverschillig 5 Waarom wil Lahbib absoluut niet dat Eva het dansfilmpje publiceert?

6 Wat betekent ‘nomen est omen’ (‘Je naam is een voorteken’)?

WIE ZEG JIJ DAT IK BEN?

B Profielpagina: you never get a second chance ... 1 Omcirkel de sociale media die jij gebruikt. 2 Markeer hoeveel tijd je er dagelijks aan besteedt. Kies uit: geen – 1 uur – 1,5 uur – 2 uur – 3 uur – 4 uur – meer 3 Hoe stel jij jezelf het liefst voor op je profielpagina?

4 Duid aan hoeveel je écht toont van je hele persoonlijkheid. heel weinig

heel veel

1 Markeer wat bij je opkomt bij deze afbeelding.

C Ontlabelen: wegwerpmensen!? Kies uit: afschuw – grappig – medelijden – vies – leuk – gemakkelijk – moeizaam – triest – normaal –toekomst – kansen – ramp

VA N

2 Welk ‘label’ geven we vaak aan mensen die leven van vuilnis?

3 Welke toekomstkansen krijgen deze kinderen?

4 Wat is de link tussen deze afbeelding en die hierboven?

5 Markeer welk waardeoordeel jij velt over de kwaliteit van dit instrument. Kies uit: rommel – creatief – duur – sterk – geniaal – amateurisme – klasse – vakwerk 6 Welke droom koestert dirigent Favio Chavez voor deze wegwerpkids?

STAPSTEEN Vul in. Kies uit: imago – rolmodellen – identiteit – spiegelen Jongeren zijn op zoek naar hun

. Daarom gaan ze zich op een bepaalde

manier kleden, gedragen en praten: ze meten zich een

aan.

zoals muziekidolen, topsporters en filmsterren reiken voorbeelden aan waar jongeren zich aan

WIE ZEG JIJ DAT IK BEN?

HOUVAST Selffulfilling prophecy Vul in elk leeg vak aan hoe het gele en blauwe verhaal verdergaan.

1 Je vormt verwachtingen

over de anderen.

Na de eerst volleybaltraining van het nieuwe seizoen denkt trainer Joris dat de wisselspelers veel meer kunnen. Bij de start van het nieuwe schooljaar neemt het CLB enkele testen af. De klassenleraar kiest ervoor om de zwakke resultaten van Marjan en Omar op te waarderen. Zo behoren ze plots bij de besten van de groep.

4 Je verwachtingen komen uit.

Onverwacht plaatst hij Eline in de ploeg en laat hij basisspeler Janne uit de ploeg. Net voor de wedstrijd fluistert hij beide meisjes iets anders in het oor.

VA N

Totaal onverwacht wint de ploeg de moeilijke uitwedstrijd. De anders zo stille Eline straalt en de zelfbewuste Janne kijkt dankbaar naar de trainer!

2 Je communiceert die verwachtingen (on)bewust op verschillende momenten.

ÂŠ

3 De anderen beginnen te reageren op die verwachtingen door hun gedrag eraan aan te pa ssen.

Omdat de leraar aangaf dat Marjan en Omar de beter e leerlingen zijn, gaat hij me er aandacht aan hen schen ken, eist hij van hen meer, zodat ze ook meer presteren.

Hoe je denkt over anderen beĂŻnvloedt hun gedrag. WIE ZEG JIJ DAT IK BEN?

25 25

MIJN PLEK 1 Markeer tenminste één beroemde uitspraak die jou aanspreekt. 2 Noteer in het lege vak onderaan een quote die jou al langer aanspreekt.

‘Denk voor jezelf, als je jezelf wilt vinden.’ (Socrates)

‘Be yourself, everyone else is already taken.’ (Oscar Wilde)

VA N

‘Als jij eenvoudig tevreden kunt zijn met jezelf en niet vergelijkt of wedijvert, dan zal iedereen jou respecteren.’ (Lao Tzu)

‘Don’t you ever let a soul in the world tell you that you can’t be exactly who you are.’ (Lady Gaga)

IEDEREEN NEEMT ME ZOALS IK BEN NOU IK NOG

Postbus 1045

www.loesje.nl em 6801 BA Arnh

‘Als je je identiteit verliest in hetgene waarmee je bezig bent, dan moet je stoppen.’ (Stephen King)

26 26

WIE ZEG JIJ DAT IK BEN?

Â©

VA N

STIL-LEVEN

OPSTAP Into the Wild Empty poc ke Allow a gre ts will Sense of w ater ealth (Eddie

. Ik uw hulp nodig S.0.S. Ik heb ijna dood en te b ben gewond, andaan te trekken. rv ie h m is zwak o aal alleen, dit Ik ben helem godsnaam, blijf geen grap. In redden. Ik ben hier om mij te en te zoeken en ss vlakbij om be terug. Bedankt. d n o av n va kom less d Chris McCan

Behind)

VA N

Vedder, Fa r

1 Markeer twee termen uit onderstaande lijst om de levenskeuzes van Chris McCandless te omschrijven. Kies uit: fascinerend – onnavolgbaar – dom – verwerpelijk – aantrekkelijk – doen! – waarom? – who cares? – opwindend – nutteloos – zoektocht – tragisch – vinden – eindeloos – jaloers – dombo – deprimerend – kans – vlucht – radeloos – verlies – vermijdbaar – onverantwoord – zonde – duimpje – lachwekkend – boeiend 2 Maak met alle antwoorden uit je klas een woordwolk. 3 Bespreek het resultaat met de volledige klas.

28 28

STIL-LEVEN

LES 1

Vallen, hervallen en toch

A Ademloos Een ‘doordeweekse’ woensdag bekeken door de ogen van Erik. 12.00u Middagpauze. Wat een gedoe in de refter! Geen gelegenheid om even rustig met Mia te praten. 11.00u Nederlands. Waarom houdt iedereen zijn mond niet? Ik vind meneer Pauwels nochtans onze beste leerkracht. Jammer.

VA N

09.00u Eerste praktijkles. Waar zijn mijn oorbeschermers? Focus Erik, of je bent je vingers kwijt.

13.00u Eindelijk vrij! Met de klas naar een hippe koffiebar. Leuk, maar ik wist niet dat koffie met techno geserveerd werd.

07.45u De laatste staanplaats op de schoolbus. Haringen in een ton hebben meer plaats.

07.00u Vlug opstaan of ik kom te laat. Natuurlijk is de badkamer bezet.

15.00u Oef, net op tijd voor de voetbaltraining. Birren, sportzakken die onder de douche verdwijnen... Hahaha, ik kom niet meer bij.

17.30u Thuis. Twee televisie-, twee iPad- en één laptopscherm heten mij welkom. Sfeer nodigt niet uit tot samen eten.

20.00u Naar theater met de school. De schermpjes van talloze smartphones maken spots overbodig. Ik heb geprobeerd te volgen, tevergeefs.

1 Erik verwoordt een aantal klachten. Schrijf er twee neer.

2 Tussen de regels door drukt hij ook een aantal verwachtingen uit. Schrijf er twee neer.

STIL-LEVEN

In welke mate herken je jezelf in het voelen en denken van Erik? 1

helemaal niet

heel sterk

4 Verklaar je antwoord.

VA N

5 Het is vrijdag. Je mag Erik een weekendje eropuit sturen. Duid aan waar je hem naartoe stuurt.

ABDĲ

6 Verklaar je keuze.

STIL-LEVEN

B Blessuregevoelig Nathan is 16. Hij is aangehouden, iets met zijn ex dat uit de hand gelopen is. Hij zit op het politiekantoor te wachten op zijn ondervraging. 1 Het laatste woord van het fragment heeft een dubbele betekenis. Waarom?

2 Waar heeft Nathan volgens jou het meeste nood aan?

C Het goede voorbeeld

De roeping van de eerste leerlingen (Lucas 5, 1-26) 1 Noteer hieronder de werkwoorden die de evangelist Lucas gebruikt om Jezus te beschrijven.

VA N

2 Als je de lijst met werkwoorden bekijkt, met welk dier zou je Jezus dan in verband brengen? Duid aan.

3 Leg uit waarom.

4 'Maar hij trok zich telkens terug in de eenzaamheid om te bidden.' Hoe klinkt dit vers over Jezus dan? Markeer. Kies uit: verrassend – logisch – tegenstrijdig – noodzakelijk – overbodig – geheimzinnig 5 Leg uit waarom.

STAPSTEEN Markeer de juiste woorden. Iedereen heeft het heel rustig / druk. We moeten overal bij zijn, alles zien, alles weten, alles gedaan hebben. We dreigen onszelf voorbij te lopen. Daarom zijn rust / drukte en lawaai / stilte voor ons van levensbelang. Alles even op een rij zetten, opnieuw overzicht krijgen, kan wonderen doen.

STIL-LEVEN

LES 2

XXXX Grensverleggend

A Zonder grenzen In 2014 maakt de wereld voor het eerst echt kennis met ebola, een dodelijke virusziekte. In grote delen van West-Afrika sterven duizenden patiënten. De niet-gouvernementele hulporganisatie Artsen zonder Grenzen bindt de strijd aan met ebola. Lees de teksten en beantwoord de vragen in de tabel. ‘Ik begin het erg warm te krijgen. Het is heel vochtig en omdat ik zo moe ben, kan ik niet lang in mijn beschermend pak blijven werken. Zweet druipt in mijn ogen en doet mijn handschoenen piepen. We moeten snel naar de volgende afdeling, de lijken in de lijkzakken leggen, voor we onwel worden.’ Cokie, specialiste in water en hygiëne AzG

VA N

‘Het mooiste moment voor mij was een meisje van zeven dat genezen was. Ik begeleidde haar terug naar haar dorp. We liepen een halfuur, hand in hand, door de brousse. In haar dorp was iedereen bang van haar. Behalve haar zusje van anderhalf: die omhelsde haar meteen. Dat was heel ontroerend: iedereen had schrik, behalve dat kleine meisje dat nog maar net kon lopen. Ik voelde me heel gelukkig toen. Ik had iets goeds gedaan. Ik had een meisje van zeven jaar geholpen. Alleen al dat maakt het allemaal de moeite waard.’

Carlotta, verpleegster AzG

‘Soms wil je je pak uittrekken en een stervende patiënt in je armen nemen. Je bent de enige mens die hij ziet.’

Cokie

Welke grenzen worden er in de tekst verlegd?

STIL-LEVEN

Welke oproep bevatten de teksten?

Bron: www.msf-azg.be

Welke moeilijkheden of weerstanden vallen jullie op?

B 'Action man' Maak kennis met Grégoire Vanneste, witte pater, 50 jaar missionaris in Congo. Hij mijmert over de taak van een missionaris. Lees de tekst en beantwoord de vragen in de tabel. Vroeger zeiden ze altijd dat een missionaris niet veel nodig had. Een tropenhelm, een muskietengaas, een miskoffer en een tang om tanden te trekken. Da’s nog altijd waar. Eigenlijk kom je met weinig toe. ‘t Belangrijkste is dat je tijd hebt. Om echt met die mensen hier te leren leven. Je moet er zijn voor hen, je moet tonen dat je klaarstaat.

Ik heb braille leren lezen, omdat wij met blinden zaten! In de Larousse kun je dat opzoeken, hé, bij elke letter staat erbij hoe die er in braille uitziet. Een hele namiddag heb ik dat alfabet zitten overschrijven in de bibliotheek van ons seminarie in Bukavu, en maar studeren elke avond bij mijn lampke om dat dan ‘s anderendaags aan die sukkelaars uit te leggen. En op een dag, ‘k zal ‘t nooit vergeten, ‘t was Pasen, liet ik een van mijn blinden de eerste lezing doen. Je had dat moeten zien! Die kerk ontplofte! Een blinde die kon lezen! Ze geloofden het niet, ze dachten dat hij het evangelie vanbuiten had geleerd en ik zei: kiest maar een bladzij. En toen las die jongen ook die bladzij.

VA N

Of in Sola! Daar had ik een jongen die op vier pootjes liep. Hij kwam altijd naar de mis op de rug van zijn broer. En bij de communie legde ik dan dat brood van Christus in die handen die hij gebruikte om op te lopen. En ik dacht: als ik hem nu toch een keer zo’n fietske zou kunnen geven, zo’n rolstoeltje, en ik vond er toch wel eentje zeker, in Burundi, voor tachtig dollar. En ‘s anderendaags stonden er natuurlijk tien aan mijn deur. En we hebben toen gezocht en vier studentes kinesitherapie van het Katho in Kortrijk zijn toen hier nog geweest. Met stukjes betonijzer en latten en lappen leer hebben wij apparaatjes kunnen maken. Meer dan tweehonderd mensen hebben we geholpen!

Tijd heb je nodig, veel tijd. Je hebt journalisten die hier veertien dagen rondlopen en denken alles begrepen te hebben. Maar als je hier vijftig jaar woont, snap je het hoe langer hoe minder. Die oorlog hier, die superstitie, die violeringen, dat is onvatbaar.

Welke grenzen worden er in de tekst verlegd?

Welke oproep bevat de tekst?

Uit: David Van Reybroeck, Missie

Welke moeilijkheden of weerstanden vallen jullie op?

STIL-LEVEN

C Geen halve maatregelen Lees het bijbelverhaal en beantwoord de vragen in de tabel. Het oog van de naald (Matteüs 17,16-24) Nu kwam er iemand naar Jezus toe met de vraag: ‘Meester, wat voor goeds moet ik doen om het eeuwige leven te verwerven?’ Hij antwoordde: ‘Waarom vraag je me naar het goede? Er is er maar één die goed is. Als je het leven wilt binnengaan, houd je dan aan zijn geboden.’ ‘Welke?’ vroeg hij. ‘Deze,’ antwoordde Jezus, ‘pleeg geen moord, pleeg geen overspel, steel niet, leg geen valse getuigenis af, toon eerbied voor uw vader en moeder, en ook: heb uw naaste lief als uzelf.’ De jongeman zei: ‘Daar houd ik me aan. Wat kan ik nog meer doen?’ Jezus antwoordde hem: ‘Als je volmaakt wilt zijn, ga dan naar huis, verkoop alles wat je bezit en geef de opbrengst aan de armen; dan zul je een schat in de hemel bezitten. Kom daarna terug en volg mij.’ Na dit antwoord ging de jongeman terneergeslagen weg; hij had namelijk veel bezittingen. Jezus wendde zich tot zijn leerlingen: ‘Ik verzeker jullie: slechts met grote moeite zal een rijke het koninkrijk van de hemel binnengaan. Ik zeg het jullie nog eens: het is gemakkelijker voor een kameel om door het oog van een naald te gaan dan voor een rijke om het koninkrijk van God binnen te gaan.

VA N

Welke grenzen worden er in de tekst verlegd?

Welke oproep bevat de tekst?

Welke moeilijkheden of weerstanden vallen jullie op?

STAPSTEEN Vul in. Overal om je heen zie je mogelijkheden om het

waar te maken, kansen om mensen

verder te helpen. Dat vraagt moed, een bewust besluit om je te engageren. Het is immers veel gemakkelijker om

te doen, je veilig terug te trekken in je eigen kleine wereldje.

Zowel de Artsen zonder Grenzen, pater Grégoire als Jezus van Nazareth bewijzen echter dat echt geluk bestaat in het

STIL-LEVEN

LES 3

Alomvattend

Bidden is een wereldwijd verschijnsel. In elke godsdienst of religie bidden mensen tot hun god, goden of heiligen. Bidden kan betekenen: vertrouwen uitspreken, danken, vragen, stil worden, loven en klagen. Bidden kan in vreugde en in verdriet. Overal in de wereld bidden mensen, samen of alleen, in woorden en in stilte, zingend en dansend, knielend, languit liggend op de aarde of rechtop, maar altijd verbonden met elkaar of met de ander. Bidden kan ook de betekenis hebben van ‘stil worden’: luisteren naar wat zich laat horen, kijken naar wat zich laat zien in jezelf en de schepping om je heen. Bidden wordt dan meditatie, concentratie, alert zijn, tot rust komen. Bij bidden hoort het besef dat er iets of iemand is die groter en machtiger is dan wijzelf. 1 Markeer in de bovenstaande tekst de vijf belangrijke elementen die de kern van bidden uitmaken.

VA N

Daarna opende Job zijn mond en vervloekte de dag van zijn geboorte. Hij zei: ‘Laat de dag dat ik geboren ben vergaan, en ook de nacht die zei: “Een jongen is verwekt.”' Laat die dag een dag van duisternis worden, laat God in de hemel er geen acht op slaan. Laat die dag niet baden in het licht. Waarom ben ik niet in haar schoot gestorven, niet gestikt toen ik ter wereld kwam! Hadden knieën mij maar niet ontvangen en borsten mij maar niet gezoogd!

2 Onderstaande afbeeldingen en teksten vormen één grote illustratie van wat bidden eigenlijk is. Welke elementen uit de definitie vind je terug?

Was ik maar als een misgeboorte weggestopt, als een kind dat het licht nooit heeft gezien.

Benedictijner monnik leest de Schrift

(Job hoofdstuk 3)

Palestijnen wenen en bidden voor hun vermoorde kinderen Draaiende derwisj uit het soefisme

STIL-LEVEN

‘Ik getuig dat (er) geen godheid is (dan) alleen God en ik getuig dat Mohammed de gezant van God is.’

(Matteüs hoofdstuk 6)

Boeddhistische monnik

VA N

[5] En wanneer je bidt, wees dan niet als de schijnheiligen; zij staan graag in de synagogen en op de hoeken van de straten te bidden, om op te vallen bij de mensen. Ik verzeker jullie, ze hebben hun loon al. [6] Maar als je bidt, ga dan je binnenkamer in, doe de deur dicht, bid tot je Vader, die in het verborgene is; en je Vader, die in het verborgene ziet, zal het je lonen. [7] Gebruik bij het bidden geen omhaal van woorden zoals de heidenen, want die menen dat ze vanwege hun talrijke woorden verhoord zullen worden. [8] Neem daar geen voorbeeld aan, want jullie Vader weet wat je nodig hebt, voordat je het Hem vraagt. [9] Jullie moeten zo bidden: Onze Vader in de hemel, uw naam worde geheiligd, [10] uw koninkrijk kome, uw wil geschiede, op aarde zoals in de hemel. [11] Geef ons vandaag het nodige brood, 12] en vergeef ons onze schulden, zoals ook wij hebben vergeven wie schulden heeft bij ons. [13] En breng ons niet in beproeving, maar red ons van het kwaad.

De geloofsbelijdenis van de moslims

STAPSTEEN (1) Vul in. Kies uit: de kerk – het leven – de woestijn – de wanhoop (2) Vul in. Kies uit: ontmoeting – belevenis – kick – vertoning – Facebookhit Bidden is geen onzinnig tijdverdrijf voor bejaarde mensen. Bidden staat midden in (1)

Wanneer je bidt, schreeuw je het uit van vreugde of van pijn, vraag je raad of vergiffenis, kruip je in je schulp of treed je juist naar buiten. Hoe je het ook doet, welke woorden of gebaren je ook gebruikt, zorg er alleen altijd voor dat het een echte (2)

STIL-LEVEN

is en blijft. Bidden is immers goddelijk.

HOUVAST

VA N

Nighthawks, Edward Hopper

1 Bekijk het schilderij aandachtig. Beschrijf in vijf woorden wat je ziet, denkt en voelt.

2 Stel jezelf daarna de volgende vragen:

- Wie zijn die mensen?

- Waar komen ze vandaan, waar gaan ze naartoe? - Wie wacht er op hen?

- Zijn ze op zoek naar iets?

- Hebben ze iemand nodig? - Hoe voelen zij zich? - Heb jij daar ook al gezeten? Wat ging er toen door je heen? 3 Schrijf op wat de personages op dit schilderij volgens jou willen zeggen.

4 Zoek een goede plek om naar elkaar te luisteren. Vind begeleidende muziek die je tekst nog sterker kan maken of kies ‘sprekende’ beelden die je verhaal verduidelijken. 5 Ga nu de uitdaging aan om samen een gebed te maken en/of een viering uit te werken.

STIL-LEVEN

37 37

MIJN PLEK

VA N

Vergeet Valentijnsdag, vier een ‘stiltedag’! Beschrijf rond de klok minstens drie ‘stiltemomenten’ waarop je op die dag bewust uit de stroom van de tijd gestapt bent.

38 38

STIL-LEVEN

Â©

VA N

GELOOFWAARDIG

Guernica, Picasso, Photographic archives Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofia

OPSTAP Pablo Picasso (1881-1973) was een Spaanse kunstschilder en beeldhouwer. Hij heeft de moderne kunst van de twintigste eeuw enorm beïnvloed. Met zijn schilderij Les Demoiselles d’Avignon (1907) stond hij aan de wieg van het kubisme. Die ‘revolutionaire’ kunststroming ontwikkelde een totaal nieuwe manier van kijken en schilderen. Kubistische kunstenaars gingen veel verder dan gewoon proberen weer te geven wat het oog ziet. Je kunt een voorwerp letterlijk van alle kanten bekijken. Een kubistisch schilder zal proberen om al die ‘invalshoeken’ gelijktijdig weer te geven. 1 Wat zie je allemaal op het schilderij als je Guernica heel aandachtig bekijkt?

2 Waarom denk je dat Pablo Picasso Guernica geschilderd heeft?

VA N

3 Waarom zou je een poster van Guernica (niet) op je kamer willen hangen?

uters/Corbis

4 Waarom heeft Guernica ook vandaag nog waarde voor ons? Gebruik bovenstaande foto’s bij het uitwerken van je antwoord.

40 40

GELOOF-WAARDIG

/Corbis

LES 1

Dat is toch niet waar zeker?

A Goed bekeken 1 Bekijk de afbeeldingen. Vul daarna het rooster in.

VA N

Van Gogh Museum, Amsterdam (Vincent van Gogh Stichting)

In welke vorm worden deze verhalen verteld?

ÂŠ

Met welke verwachtingen begin je te lezen/kijken/spelen?

Waarom zijn deze verhalen zo populair volgens jou?

Spanning, opwinding

3 Game 4

Ontsnappen uit de dagelijkse werkelijkheid spreekt mensen aan.

2 Waarom is dit krantenartikel zo opmerkelijk?

PedoďŹ el uit Thuis met dood bedreigd door kijkers

GELOOF-WAARDIG

3 Hoe laat dit filmfragment je nadenken over de ‘waarheid’ van een verhaal? Waarom is dat tragisch voor Jefke?

Vijf broden en twee vissen (Marcus 6, 34-44) Toen Hij van boord ging, zag Hij een grote menigte. Hij had zeer met hen te doen en genas hun zieken. Toen het avond werd, kwamen zijn leerlingen Hem zeggen: ‘Dit is een eenzame plaats en het is al laat geworden. Stuur de mensen weg, dan kunnen ze zelf in de dorpen eten gaan kopen.’ Maar Jezus zei: ‘Ze hoeven niet weg te gaan. Jullie moeten hun te eten geven.’ Zij zeiden Hem: ‘Wij hebben hier niets anders dan vijf broden en twee vissen.’ Hij zei: ‘Breng die hier.’ Hij verzocht de mensen op het gras te gaan zitten, nam die vijf broden en twee vissen, keek op naar de hemel, sprak de zegenbede uit, Hij brak de broden en gaf ze aan de leerlingen, en de leerlingen gaven ze aan de mensen. Allemaal hadden ze volop te eten. Ze haalden de brokken op die over waren, twaalf korven vol. Afgezien van vrouwen en kinderen waren het zo’n vijfduizend man die gegeten hadden. 4 Maak niet dezelfde fout als Jefke door een verhaal te letterlijk te nemen. Denk goed na over de betekenis van het verhaal over de broden en de vissen.

VA N

- Geef in één zin de kern van de inhoud weer.

- Wat zou er echt gebeurd zijn?

- Wat doet dit verhaal met jou?

STAPSTEEN (1) Vul in. Kies uit: echt gebeurd – populair – ontroerend – niet echt gebeurd – hedendaags (2) Vul in. Kies uit: leerling – mens – gamer – arbeider – leraar Goede verhalen (in boeken, films, strips, games, kunstwerken ...) doen je lachen, huilen, griezelen, nadenken ... Verhalen geven het leven vorm. Ze hoeven ook niet altijd (1) ‘waar’ te zijn. Een verhaal is ‘waar’ als het je diepste kern raakt, wanneer je er meer (2) van wordt.

GELOOF-WAARDIG

te zijn om

B Het Oude Testament 'alive and kicking' Het Oude Testament bevat tientallen ontroerende, spannende en zelfs gruwelijke verhalen. Hier staan enkele 'greatest hits' afgebeeld. Herken je de hoofdrolspelers en de situaties waarin ze verzeild geraakt zijn? 1 Kies met je groepje één afbeelding uit en beschrijf het bijpassende OT-verhaal. 2 Omschrijf daaronder in één zin de betekenis van het verhaal. 1

Michelangelo

VA N

Rembrandt van Rijn

GELOOF-WAARDIG

Jeroen Bosch

Jacob Jordaens

VA N

Pieter Paul Rubens

Caravaggio

STAPSTEEN Vul in. Kies uit: identiteit – leven – dood – actueel Deze verschillende verhalen uit het Oude Testament verouderen niet, ze blijven altijd brandend . Ook vandaag denken mensen na over geloof en ongeloof,

, goed en kwaad, verleden en toekomst. Echt gebeurd of niet: deze verhalen vormen onze persoonlijkheid, onze

GELOOF-WAARDIG

LES 2

Geschiedenislessen

A De jongen in de gestreepte pyjama Bruno, een jongen van tien, verhuist met zijn gezin naar ’Oudwis’. Zijn vader wordt daar de grote baas. Verbaasd kijkt hij naar al die mensen in gestreepte pyjama’s die achter in zijn tuin wonen. Hij sluit vriendschap met een van hen, Shmuel, een leeftijdsgenootje. Samen gaan ze op zoek naar de verdwenen vader van Shmuel. Bruno kruipt onder de prikkeldraad en trekt ook zo’n pyjama aan. 1 De beide jongens weten niet waar ze terechtgekomen zijn. Wat gebeurt daar toch in Oudwis?

2 Niets is wat het lijkt, zo zullen Bruno en Shmuel helaas ondervinden. Ook die gestreepte pyjama’s interpreteren zij verkeerd. Wat zullen zij ontdekken?

VA N

3 Die gestreepte pyjama’s zijn niet alleen gewone kledingstukken. In het fragment krijgen ze een heel symbolische betekenis. Ontdek jij welke?

Holocaust: de naam die gegeven wordt aan de systematische Jodenvervolging door het naziregime in Duitsland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zes miljoen Joden stierven in concentratiekampen zoals Auschwitz-Birkenau. De oorzaken van de Jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog moeten vooral gezocht worden in de zoektocht naar een zondebok voor de enorme economische crisis die Duitsland in de jaren twintig van vorige eeuw trof. De Joodse bevolking van Duitsland was voor de nationaalsocialistische partij van Adolf Hitler een makkelijk slachtoffer. De haat tegen het Joodse volk sluimerde in Europa al eeuwenlang. Maar meer dan 70 jaar na de feiten stelt de Holocaust ook aan ons nog altijd diepgaande vragen. Hoe zijn mensen ooit in staat geweest miljoenen anderen zomaar, op industriële schaal te vermoorden? Is de mens onvermijdelijk en ongeneeslijk gericht op het kwade? Waar ligt de oorsprong van dat antisemitisme (een ander woord voor Jodenhaat) en dragen wij daarin als christenen een bijzondere verantwoordelijkheid? Kan er binnen de context van de Holocaust sprake zijn van vergeving?

STAPSTEEN Vul in. Het

volk staat met beide benen in de geschiedenis. Niet alleen de

gebeurtenissen die beschreven worden in het Oude Testament hebben hun identiteit gevormd, ook de heeft een belangrijke invloed gehad. De Holocaust zou alle mensen, waar en wanneer ook, onophoudelijk moeten oproepen om af te zien van iedere vorm van Tegenover zo’n waanzin past alleen een

houding van stilte en inkeer.

GELOOF-WAARDIG

B Getekend 1 Welke betekenis hebben de vier onderstaande tattoos voor deze mensen? Schrijf het telkens onder de foto. Tattoo Auschwitz

Tattoo verwerking borstkanker

VA N

Tattoo criminele jongerenbende Mara Salvatrucha

'Niet iedereen die ronddwaalt, is verloren. Vanuit de schaduw zal licht verschijnen.'

Merkteken (Genesis 4,15) En de Heer gaf Kaïn een merkteken, om te voorkomen dat ieder die hem ontmoette hem zou doden. 2 Herinner je je het verhaal nog van Kaïn, die zijn broer Abel doodde? God gaf hem een merkteken. Welk merkteken zou jij aan Kaïn geven als je God was? Teken het hiernaast.

GELOOF-WAARDIG

LES 3

Ingrijpend

A De Vliegervanger Kaboel, Afghanistan, meer dan dertig jaar geleden. Amir is de zoon van de welgestelde Baba, zijn moeder is bij de geboorte overleden. Dienaar van zijn vader is Ali, die samen met zijn zoontje Hassan op het domein van Amirs vader woont. Amir en Hassan worden onafscheidelijk, ook al behoren zij tot verschillende sociale klassen. Baba en Amir zijn welvarende, leidinggevende Pashtun. Ali en Hassan zijn Hazara’s, leden van een sociale onderklasse. Amir is een getalenteerde vliegeraar; hij haalt alle concurrerende vliegers uit de lucht. Hassan maakt de overwinning volledig: hij zoekt de laatste gevallen vlieger en neemt hem mee als symbool van ultieme triomf. Tijdens zo’n zoektocht naar een vlieger gaat het ongelofelijk fout. Hassan ontmoet de misdadige jongen Assaf. Amir kijkt toe ...

1 Hoe zal deze gebeurtenis het leven van Amir en Hassan verder beïnvloeden?

- Hassan:

VA N

- Amir:

GELOOF-WAARDIG

2 Belangrijke gebeurtenissen markeren niet alleen de geschiedenis van een persoon. Ook landen en volkeren kennen dergelijke mijlpalen. Hieronder vind je twee voorbeelden. Hoe hebben die onze wereld veranderd?

VA N

STAPSTEEN Vul in. (1) Tegenovergestelde van verleden (2) Kies uit: levens – normen – mensen Geschiedenis maakt (1)

. Ingrijpende gebeurtenissen in onze eigen kleine

wereld of de grote buitenwereld kunnen ons leven onomkeerbaar veranderen. Er ontstaan nieuwe inzichten. Waarden, regels en (2) juist bevestigd. Onze identiteit blijft zich vormen en hernieuwen.

GELOOF-WAARDIG

veranderen of worden

HOUVAST In de bundel Stille Brieven kruipt Ed Franck in de huid van jonge tieners die hun verhaal kwijt willen. Wat is er belangrijk in hun leven? Wat kwetst hen, doet hen nadenken, maakt hen droef of vrolijk? Elk gedicht bevat veel meer dan zomaar een verhaal of anekdote. Schrijf onder elk gedicht wat de auteur er ‘echt’ mee wil zeggen. Welke diepe waarheid heeft hij, vermomd als eenvoudige ‘stille brief’, willen verwoorden?

dat mogen doen.

Mama, ALS IK BIJ M IJN NICHT LO GEER één nachtje maar en je belt ’s avonds laa t om te vrage n of ik mijn pilletje niet vergeten be n, doe je dat omdat je va n me houdt of omdat ik voor jou nog altijd een kind be n?

VA N

Beste moeder, . MOGEN DOEN JE HAD ’T NIET er Als je mijn kam opruimt laatst en dingen verp s dan wordt alle r aa m er ijk ordel ij. m n va minder Goed, dat slik ik door. Maar dat tekstje aan de muur vodje het was geen papier met en, zomaar woord het was het is en niet uit te legg et h t want je heb . weggegooid Nooit had je

Beste ouders, WE VERHUIZEN DU S Goed. Maar weet dat ik er niet om heb gevraagd . Dat scheurtje in het plafond van m ijn kamer, ik neem het mee.

Leentje GISTEREN geltje hield ik een vo . d in mijn han Het ademde razendsnel. otjes, Wat een tere b dacht ik, één kneep en het is dood. evoel. Een griezelig g meer, Ik wil het nooit een vogeltje in mijn hand want wie weet.

GELOOF-WAARDIG

49 49

MIJN PLEK

VA N

Welk ‘verhaal’ stuur jij de lucht in? Laat je inspireren door de reclamespot.

50 50

GELOOF-WAARDIG

Â©

VA N

THIS IS MY CHURCH

OPSTAP Building for beginners Gamen maakt deel uit van de leefwereld van heel wat jongeren. Gemiddeld spelen 12- tot 23-jarigen zo’n 11 uur per week games. Om mee te tellen in de wereld van digitaal entertainment moet je dus als jongere beschikken over voldoende kennis en skills. En die scherp je aan door veel te oefenen … Bekijk het instructiefilmpje. Beantwoord daarna de vragen. 1 Welke kennis moet je bezitten om te kunnen starten met een videogame?

2 Over welke skills moet je beschikken voor je echt aan de slag kunt met een game? © Pryimak Anastasiia / Shutterstock.com

3 Hoeveel oefentijd denk je nodig te hebben voor je een game volwaardig kunt spelen?

Als je kiest voor een actieve groepsreis, dan vergt dat ook heel wat voorbereiding.

VA N

4 Markeer welke kennis en welke skills je moet bezitten voor een actieve groepsreis. Kies uit: goede fysieke conditie – kaartlezen – kompas lezen – kunnen samenwerken – materiaalkennis medische fiche – onderhoudstechnieken materiaal – oriënteren – rekenen – sociaal vaardig zijn taal – wisselkoers 5 Hoeveel voorbereidingstijd kan zo’n reis kosten?

Geloven maakt ook deel uit van het leven. Voor heel wat jongeren lijkt dit een vreemd gegeven. Ze hebben er geen idee van waar een godsdienst om draait, wat er wel of niet waardevol aan is. Vaak krijgen ze er alleen negatieve berichtgeving over via de media, bv. radicalisering, vervolging, fundamentalisme. De warme, krachtige en menslievende geloofsboodschap die miljoenen mensen inspireert en stimuleert raakt amper in hun leefwereld binnen … 6 Welke kennis moet je hebben om te snappen hoe een godsdienst ineen steekt?

7 Over welke skills moet je beschikken om te geloven?

8 Hoeveel oefentijd denk je nodig te hebben voor je geloof een plaats kunt geven in je leven?

52 52

THIS IS MY CHURCH

De geboorte van het christendom

LES 1 wA

Verspreiding van het christendom

Het christendom ontstond aan de rand van het Romeinse Rijk. Duid aan op de kaart: Palestina Verspreiding christendom 1e eeuw Verspreiding christendom 6e eeuw

B De tijdlijn van de eerste kerk

België

1 Geef deze Bijbelfiguren een plaats op de tijdlijn: Jezus - Maria - apostelen - Mattëus - Johannes - Paulus.

VA N

2 Vul deze tijdlijn verder aan na elke les.

ROMEINSE OVERHEERSING

VEROVERING JERUZALEM > PALESTINA = ROMEINSE PROVINCIE

-6

JEZUS

33 50

70 80 90

-63

OPSTANDEN > MESSIASVERWACHTING

380 395

OPSPLITSING in WEST-R.R. en OOST-R.R.

vervolging eerste christenen

VERWOESTING JERUZALEM DIASPORA

STAATSGODSDIENST VAN HET R.R.

EERSTE KERK = eerste vier eeuwen christendom

THIS IS MY CHURCH

C Jezusbeelden Vergelijk jouw Jezusbeeld(en) met die van je klasgenoten, de media en de traditie. Mijn Jezusbeeld

Andere Jezusbeelden

De twaalf (1 Korintiërs 15, 5) Jezus is verschenen aan Kefas en vervolgens aan de twaalf.

1 Ga met je groepje op zoek naar de namen van 'de twaalf' in de vier evangelies.

VA N

(Petrus - Kefas)

(de Meerdere

Iskariot

D Apostelen

(de Zeloot)

(de Mindere) 2 In welke andere boeken uit het NT duiken hun namen vaak op?

STAPSTEEN - 'De twaalf' = de twaalf

, de twaalf

de twaalf leerlingen van Jezus. - De traditie schrijft de zeven ‘ apostelen, omdat ze stammen uit de

THIS IS MY CHURCH

brieven’ uit het NT toe aan enkele eeuw.

E Paulus, de laatste apostel

1 Markeer de kenmerken van Paulus via het moderne portret en het oude mozaïek uit Ravenna. Kies uit: apostel – geschoold – grote kerel – heiden – huismus – jong – jood – kleine man – krachtige leidersfiguur – lafaard – martelaar – meeloper – middelbare leeftijd – ongeschoold – organisator – oud – overtuigende spreker – reiziger – slechte leider – sterke persoonlijkheid

2 Maak een overzicht van alle plaatsen en mensen waar Paulus brieven naar schreef.

F Evangelisten

VA N

3 Duid deze plaatsen aan op de geprojecteerde kaart van het Middellandse Zeegebied.

Wie zijn de vier evangelisten en wat zijn hun symbolen? Vul aan.

70 n.C.

symbool:

80 n.C.

symbool:

80 n.C. symbool:

90 n.C. © DRIMOROND / Shutterstock.com

symbool:

STAPSTEEN - Paulus speelde een belangrijke rol in de - Paulus overtuigde de andere apostelen om

van het jonge christendom in de 1e eeuw. ook toe te laten tot het

christendom. Hij wordt beschouwd als de 'architect’ van de structuur van christelijke - Hij is de eerste christelijke auteur: de - Marcus, Matteüs, Lucas en Johannes schreven pas daarna elk een

. (50 n.C). ( = ‘Blijde

Boodschap’).

THIS IS MY CHURCH

LES 2

Zalig XXXX toch?!

A Acht zaligsprekingen De zaligsprekingen (Matteus 5, 1-11) Toen hij de mensenmassa zag, ging hij de berg op. Daar ging hij zitten met zijn leerlingen om zich heen. Hij nam het woord en onderrichtte hen.

Op welke acht levensvragen gaf Jezus een warm antwoord in de taal van zijn tijd? 'Vertaalâ&#x20AC;&#x2122; deze antwoorden naar onze tijd. 1 Gelukkig wie nederig van hart zijn, want voor hen is het koninkrijk van de hemel.

Vraag om

: mogelijk met een andere manier

- Er is een andere

= het R

van

3 Gelukkig de zachtmoedigen, want zij zullen het land bezitten.

Vraag om

: ; voor Hem mag je

- Voor God ben jij

2 Gelukkig de treurenden, want zij zullen getroost worden.

Vraag om een

krijgen, je mag .

VA N

openbloeien tot een

4 Gelukkig wie hongeren en dorsten naar gerechtigheid, want zij zullen verzadigd worden. 5 Gelukkig de barmhartigen, want zij zullen barmhartigheid ondervinden.

Vraag om een

: gaan verder dan het

- Onze diepste

geluk van deze moderne, digitale wereld.

Vraag om een

: af,

- Gods barmhartige liefde schrijft

ÂŠ

maar

- Niemand wordt graag vastgespijkerd op

6 Gelukkig wie zuiver van hart zijn, want zij zullen God zien.

Vraag om

: ;

- God is aanwezig in elk

dat het leven is.

ontdek Hem in het 7 Gelukkig de vredestichters, want zij zullen kinderen van God genoemd worden.

Vraag om

- In elke generatie zullen mensen opstaan die , in Gods naam.

8 Gelukkig wie vanwege de gerechtigheid vervolgd worden, want voor hen is het koninkrijk van de hemel.

Vraag om

- Het leven is geen grap of toeval: ons leven, ons werk, ons lijden heeft . - In en te hopen, ondanks alles.

THIS IS MY CHURCH

vinden we de moed om te werken

B De kracht van het gebed De kracht van het gebed (Lucas 11, 1-4) Op een keer was Jezus ergens aan het bidden. Toen Hij ophield, zei een van zijn leerlingen tot Hem: 'Heer, leer ons bidden, zoals Johannes het ook aan zijn leerlingen geleerd heeft.' Hij sprak tot hen: 'Wanneer ge bidt, zegt dan: Vader, Uw Naam worde geheiligd, Uw Rijk kome. Geef ons iedere dag ons dagelijks brood, en vergeef ons onze zonden, want ook wijzelf vergeven aan ieder die ons iets schuldig is; en leid ons niet in bekoring.' 1 Waarom krijgt het Onzevader-gebed zo’n belangrijke plaats bij christenen?

2 Het Onzevader bevat een evenwicht tussen het verlangen en de noden van elke gelovige. Welke betekenis ligt in elke regel van dit oergebed?

Onzevader die in de hemel zijt,

Aanspreking ‘Abba’ = ‘Onze Vader’ -

≠

= nieuwe

/ ‘band of brothers’

uw naam worde geheiligd,

Deel 1: de droom van het Rijk Gods

uw rijk kome,

1 met

uw wil geschiede op aarde zoals in de hemel.

, met

VA N

uitgesproken

2 het (Konink)rijk Gods met voor ieder mens

3 gerechtigheid van ‘

’ kwaliteit

Geef ons heden ons dagelijks brood en

Deel 2: de zorgen van de leerlingen

vergeef ons onze schulden, zoals ook

4 Geef voldoende

wij vergeven aan onze schuldenaren

5 Schenk

en breng ons niet in beproeving, maar verlos ons van het kwade.

. en

oprechte

6 verlangen naar 7 Laat het

niet winnen.

3 Het Onzevader bevat ook joods-christelijke getallensymboliek: - Getal 3 =

- Getal 7 =

4 Bewijs dat het Onzevader-gebed ook de naam gaf aan het katholieke gebedssnoer.

STAPSTEEN Het Onzevader is het Jezus zelf leerde het aan zijn

van alle christenen wereldwijd. .

THIS IS MY CHURCH

C De kracht van de zeven sacramenten sacrament (> Latijn: sacramentum) = eed van trouw, heilig geheim

1 Maak met je groepje een presentatie over ĂŠĂŠn sacrament. Breng het daarna samen voor de klas. 1 het doopsel

- handelingen:

- woorden:

- betekenis:

sacramenten:

2 het vormsel

- woorden:

VA N

- betekenis:

- handelingen:

- woorden:

- betekenis:

ÂŠ

sacramenten om

3 het eucharistie

4 de biecht

- handelingen:

sacramenten:

- woorden:

- betekenis:

bieden ondersteuning bij

5 de ziekenzalving

- handelingen:

THIS IS MY CHURCH

- handelingen: - woorden:

- betekenis:

- handelingen:

6 het huwelijk

- woorden:

7 de wijding

- handelingen:

- woorden:

- Een

ÂŠ

VA N

- betekenis:

sacramenten:

- betekenis:

is een

STAPSTEEN

van christenen, die

aanwezig brengt bij de mensen. - Sacramenten benadrukken

in ons leven als

. - We onderscheiden drie soorten: initiatie-, ondersteunings- en bekrachtigende sacramenten.

THIS IS MY CHURCH

LES 3

Het verhaal van de eerste kerk

A De zending van de apostelen De zending van de 72 leerlingen (Lucas 10, 1-11) Hierna wees de Heer tweeënzeventig anderen aan en zond hen twee voor twee voor zich uit naar alle steden en plaatsen, waarheen Hijzelf van plan was te gaan. Hij sprak tot hen: 'De oogst is groot, maar arbeiders zijn er weinig. Vraag daarom de Heer van de oogst arbeiders te sturen om te oogsten. Gaat dan, maar zie, Ik zend u als lammeren tussen wolven. Neem geen beurs mee, geen reiszak, geen schoeisel; en groet niemand onderweg. Laat in welk huis jullie ook binnengaan je eerste woorden zijn: Vrede aan dit huis! Woont daar een vredelievend mens, dan zal uw vrede op hem rusten; zo niet, dan zal hij op u terugkeren. Blijf in dat huis en eet en drink wat zij u aanbieden; want de arbeider is zijn loon waard. Gaat niet van het ene huis naar het andere. In elke stad waar je binnengaat en ontvangen wordt, eet wat u wordt voorgezet, genees de zieken die er zijn en zegt tot hen: Het Rijk Gods is u nabij. In elke stad waar je binnengaat en niet ontvangen wordt, trek daar door de straten en zeg: Zelfs het stof uit uw stad dat aan onze voeten kleeft, schudden wij tegen u af. Maar weet dit wel: Het Rijk Gods is nabij.

1 Welke betekenis geef jij aan een zending?

VA N

2 Wat is de oorspronkelijke betekenis ervan?

3 ‘Vertaal’ de Bijbelse getallensymboliek. - 12 apostelen = +

stammen van Israël

anderen = 6 x 12 = de andere volkeren op de wereld

samen: 7 x 12 ( =

is het getal van de perfectie)

mensen van de hele wereld

= Niet alleen voor ‘

’

 De boodschap van het Rijk Gods verkondigen is van ons

het werk van de 12 apostelen alleen, maar

4 Leg uit: 'Ik zend jullie als lammeren tussen wolven.'

5 Leg uit: 'Neem geen beurs, geen reiszak, geen schoeisel mee.'

THIS IS MY CHURCH

B Heilige Geest OT

Jezus verschijnt aan de apostelen (Johannes 20, 21-23) Nogmaals zei Jezus tot hen: 'Vrede zij u. Zoals de Vader Mij gezonden heeft, zo zend Ik u.' Na deze woorden blies Hij over hen en zei: 'Ontvang de heilige Geest. Aan wie ge de zonden vergeeft, zijn ze vergeven, en aan wie ge ze niet vergeeft, zijn ze niet vergeven.' 1 Wat bedoelde Jezus met zijn vredeswens?

2 Verklaar de eeuwenoude symbolische voorstelling van de Heilige Geest.

C De eerste kerk NT

De apostolische kerk (Handelingen 2, 41-47) Die zijn woord aannamen lieten zich dopen, zodat op die dag ongeveer drieduizend mensen zich aansloten. Zij legden zich ernstig toe op de leer der apostelen, bleven trouw aan het gemeenschappelijk leven en ijverig in het breken van het brood en in het gebed. Ontzag beving eenieder, want door de apostelen werden vele wonderbare tekenen verricht. Allen die het geloof hadden aangenomen, waren eensgezind en bezaten alles gemeenschappelijk; ze waren gewoon hun bezittingen en goederen te verkopen en die onder allen te verdelen naar ieders behoefte. Dagelijks bezochten ze trouw en eensgezind de tempel, braken het brood in een of ander huis, genoten samen hun voedsel in blijdschap en eenvoud van het hart, loofden God en stonden bij het hele volk in de gunst. En elke dag bracht de Heer er meer bijeen, die gered zouden worden.

3 Hoe begrijp jij deze quote van F. Jägerstätte?

VA N

hte "Een ec moet je christen an ennen a k r e h r e me an en dan a d a d n ĳ z rden." zĳn woo

1 Markeer hoe de eerste christenen met elkaar samenleefden. 2 Hoe kan hun vorm van gelovig samenleven ons inspireren vandaag?

THIS IS MY CHURCH

D De rol van Maria In de katholieke traditie speelt Maria een belangrijke rol als toegankelijke voorbeeldfiguur. Wees gegroet Maria, vol van genade. De Heer is met u. Gezegend zijt gij boven alle vrouwen, en gezegend is de vrucht van uw lichaam, Jezus. Heilige Maria, Moeder Gods, bid voor ons, arme zondaars, nu en in het uur van onze dood. Amen.

God heeft jou uitverkoren en jou rein gemaakt en Hij heeft jou uitverkoren boven de vrouwen van de wereldbewoners. O Maria, wees jouw Heer onderdanig en buig je eerbiedig voor Hem neer (in gebed) en buig met de buigenden' ... Toen de engelen zeiden: 'O Maria, God kondigt jou een woord van Hem aan, wiens naam zal zijn de Messias, Jezus zoon van Maria. Hij zal in het tegenwoordige leven en in het hiernamaals in hoog aanzien staan en behoren tot hen die in de nabijheid [van God] zijn. Als kind en als volwassene zal hij tot de mensen spreken en hij zal een van de rechtschapenen zijn'. (Koran 3, 42-46)

1 Markeer de passende kenmerken van Maria:

Kies uit: aanbeden – bemiddelaar tussen God en mensen – geliefd – gezegend boven alle vrouwen – maagd – Moeder Gods – ontrouw / trouw in gebed – sterke / zwakke vrouw – voorspreekster – vrouw van veel / weinig woorden – vrouwelijke toets in de Kerk geleid door mannen

Maria bezoekt Elisabet (Lucas 1, 39-42) In die dagen reisde Maria met spoed naar het bergland, naar een stad in Judea. Zij ging het huis van Zacharias binnen en groette Elisabet. Zodra Elisabet de groet van Maria hoorde, sprong het kind op in haar schoot; Elisabet werd vervuld met de heilige Geest en riep met luide stem uit: 'Gij zijt gezegend onder de vrouwen en gezegend is de vrucht van uw schoot.’

VA N

2 Duid de zinnen aan in de fragmenten uit de Bijbel en de Koran die je terugvindt in het Weesgegroet-gebed.

3 Wat is er veranderd aan de beeldvorming van Maria? Vergelijk de moderne en de antieke voorstellingen.

Nu: Maria afgebeeld als

. Antiek: Maria afgebeeld als

. 62

THIS IS MY CHURCH

HOUVAST Zelfbeeld > imago > identiteit Omgaan met veranderingen en persoonlijke groei is niet gemakkelijk, hoe goed je het ook bedoelt. 1 Jongeren kijken dagelijks honderden keren in hun ‘digitale spiegel’. – Duid aan hoeveel selfies per dag jij stuurt om je streaks te behouden. 20

500

1 000

100

– Duid aan hoeveel filters jij al hebt uitgeprobeerd. 2 – Duid aan hoeveel trofeeën jij hier al voor kreeg. 2

In de (digitale) spiegel kijken kan helpen, maar kan ook erg confronterend zijn. Ook deze ervaren man schrikt hard als hij in ‘de spiegel van de waarheid’ kijkt. Begrijpt hij zijn zelfbeeld? Slaagt hij erin om zich te bevrijden van de valse identiteiten in die ‘spiegelwereld’? 2 Plaats deze begrippen bij de juiste beelden van de kortfilm Identity.

VA N

Kies uit: geïnspireerd worden – imago – meervoudige identiteit – persoonlijk groeien – persoonsvorming – toebehoren aan een groep – trouw aan jezelf zijn – uniek zijn – zelfbeeld –zelfverstaan

THIS IS MY CHURCH

63 63

MIJN PLEK This is my church 1 Op welke puzzelstukjes van je persoonsvorming vind jij nu al een antwoord? - Mijn Jezusbeeld, omdat

- mijn roeping, omdat

- mijn favoriet sacrament, omdat

- Mijn stukje zaligspreking, omdat

Â©

VA N

2 Welke (Bijbel)figuur of (Bijbel)verhaal inspireert jou in je persoonsvorming?

64 64

THIS IS MY CHURCH

Â©

VA N

MENSENZOO

OPSTAP 1 Markeer wat jij voelt na het bekijken van Zero. Kies uit: blijheid – angst – wraak – medelijden – koud – warm – verdriet – grappig – eigen schuld – moet kunnen – dit kan niet – onverschilligheid – haat – happy end 2 Waarom kozen de makers van deze kortfilm voor de titel 'Zero'?

3 Welke titel(s) zou jij aan dit filmpje geven?

4 Zet de beelden hieronder in de juiste volgorde. Nummer ze van 1 tot 6.

VA N

5 Heb jij sommige situaties al meegemaakt? Kleur die steentjes in.

66 66

MENSENZOO

LES 1

Pesten stopt niet bij je voordeur

A Code rood Lees elk stukje aandachtig. Schrijf bij elke tekst de woorden die erbij passen. Kies uit: overdreven – tragisch – lachen!!! – zielig – beangstigend – verontwaardigd – droef – niets nieuws onder de zon – geeuw – onverwacht – opmerkelijk – vanzelfsprekend – ontnuchterend – weerzinwekkend – logisch – werk aan de winkel – watjes – grow up – herkenbaar

VA N

jongeren Een jongen van 13 roept ppen met op Facebook op om te sto et dat nadat pesten op school. Hij do rige week zijn oudere zus van 16 vo Volgens de uit het leven is gestapt. sing na slis be jongen nam ze die Gentse t He l. pesterijen op schoo . ak za parket onderzoekt de

Wat doet het met je als klasgenoten op je spuwen, als ook je vriend mee je fiets onderspuwt op de voorlaatste dag van het zesde leerja ar? Als je zes jaar lang uitgescholden wordt voor dikkerd? Als ze je op sch oolreis samen met die pestkoppen in een slaapkamer onderbrengen? Als ze de deur van het toilet opentrekken en je te kijk zetten voor de rest? Als ze in je drankje plassen en in je maag beuken? Als leraren niet optreden, maar meeheu len of hun kop in het zand steken?

3 tot 8 procent van de Vla amse jongeren wordt ernstig gepest. Dat zijn er 30 000 per jaa r. 2 op de 5 zeggen dat ze geen hulp krijgen.

toffer eren was het slach 57 % van de jong van pesten. . 49 % heeft gepest n. tuige van pesterije ge en ar w 4 op de 5 j bi en doen zich voor De ergste problem . 10- tot 14-jarigen stplek bij uitstek. pe De school is de

Bron: www.klasse.be

MENSENZOO

B Zeg, stop eens! 1 Hoe reageren de meeste mensen als ze het pesten zien?

2 Waarom reageren ze op die manier?

3 Waarom reageert de jonge vrouw wel op de situatie?

ÂŠ

VA N

4 Welke groep in het pestproces heeft dus de meeste troeven in handen om het pesten te stoppen?

STAPSTEEN

Vul in. We spreken over

als iemand steeds opnieuw

wordt

Elk

kent een rolverdeling: -

met assistent(en),

- meelopers, - buitenstaanders, - de

met verdediger(s).

De groep van de

heeft de beste troeven om het pesten te

MENSENZOO

C Weerwerk In deze campagnefilmpjes worden zes strategieën tegen pesten voorgesteld.

Beoordeel elk campagnefilmpje hieronder.

Waarom (geen) kans op slagen?

Alternatieve aanpak?

Ouders moeten chatgedrag streng opvolgen.

Opvoeden gebeurt niet enkel op school, aanpak moet ruimer zijn.

'Verlaag je niet tot hun niveau' maak het niet erger

Ja, maakt veel indruk.

1 2

Bron: Klasse

VA N

Welke strategie?

Kiezen voor een ruime aanpak: school, thuis, sportclubs ... Hoe groot is de stap om een hulplijn te contacteren?

STAPSTEEN Vul in. Pesten is geen

, slachtoffers lijden er echt onder. Pesten gaat ook niet

vanzelf over, je kunt het niet negeren. Sommige ‘oplossingen‘ (‘Sla terug!’, ‘Het gaat wel over als je ouder wordt’) klinken goed, maar zijn absoluut onbruikbaar of ontoereikend. Slachtoffers van pesten hebben nodig, zodat er altijd een

met de

dader(s) komt. Daarom moeten vrienden, ouders en leerkrachten op de hoogte zijn.

MENSENZOO

LES 2

XXXX Verwacht het onverwachte

A Hoe je een 'hoer' wordt door een poetsschort aan te trekken Hanne en Brecht kregen de kans om als 'Roadies' een jaar lang elke week een andere job uit te proberen, begeleid door een coach. Een week lang werkte Hanne als poetsvrouw op een Vlaamse school. Hieronder lees je haar verslag. De leerlingen lopen achteloos langs me heen en lopen knal door de hoopjes vuil die ik netjes bijeen had geveegd. Een paar leerlingen beginnen me uit te schelden voor ‘domme gans’ en ‘hoer’. Ik sta aan de grond genageld en weet niet waar te kruipen. Ligt het aan mij? Ik durf hen niet aan te kijken of er iets van te zeggen. Ik voel me gekrenkt. Maar hoe langer ik het drietal hoor schelden, hoe meer ik besef: het is die poetsschort. Blijkbaar is mijn ‘uniform’ voor deze gasten, die maar twee jaar jonger zijn dan ik, een uitnodiging om me ongestraft uit te kafferen.

VA N

Wanneer ik na mijn werkdag de school weer gewoon als Hanne buitenstap, met sneakers, jeans en hoodie, © Bram Petraeus heb ik zin om keihard te roepen dat ik hetzelfde meisje ben als enkele uren voordien. Dat ze lompe boeren zijn om mensen zomaar uit te schelden. Dat ze voorbij mijn schort moeten kijken, en wat ze ervan zouden vinden als hun moeder voor ‘hoer’ zou worden uitgescholden door tieners. Of hun zus of broer. In de kranten en op tv gaat het nu al een hele week over pesten en hoe we dat het best kunnen aanpakken. Maar misschien is er meer aan de hand. We zijn zo hard voor elkaar. En als we het zien gebeuren, kijken we naar onze tenen. Uit schrik om zelf slachtoffer te worden. Is het zo erg met ons gesteld?

Maak een vergelijking tussen de wereld van Zero en de ervaring van Hanne. Gelijkenissen

MENSENZOO

Verschillen

Bron: De Standaard

B De B van Businessclass? Ik dus weer naar 4 bso. Gefrustreerd en met het bittere gevoel dat leraren, medeleerlingen en zelfs het CLB zo laatdunkend praten over bso. Ook ouders toeteren rond dat hun kind ‘zeker nooit bso mag doen’. Mensen bekijken je alsof je de een of andere ziekte hebt. Elke dag die kleinerende opmerkingen en pesterijen op school, maar ook op het internet: het is niet leuk en vooral niet nodig. Want een bso-leerling is niet minderwaardig! Weet je wat leraren me vertellen als ik vraag waarom we geen examens hebben? 'Die van het bso gebruiken de namiddag als een halve dag vakantie, want ze studeren dan toch niet.' Apprecieer ons door ons óók examens te geven. Ze zeggen: 'Het is "beroeps", dus verder studeren zit er voor jou niet in.' Een vicieuze cirkel. En die start al in de lagere school: ‘dom’, ‘lui’, ‘minderwaardig’, ‘niet normaal’ … Allemaal stempels die ze op ons drukken. In plaats van naar onze sterktes en kwaliteiten te kijken.

Ik weet van mezelf dat ik heel veel aankan, en door ouder te worden, begrijp ik dat nog beter en bijt ik van me af. Jammer genoeg durft niet iedereen die handschoen op te nemen. Briljant Speciaal Origineel: dat betekent bso voor mij. (Roxanne Emmanuel, 16)

VA N

Bron: www.klasse.be

Opdracht: Stel je voor dat jullie klas een reclamebureau is. Werk een campagne uit rond het thema 'bso: briljant, speciaal, origineel'. Hoe zouden jullie het aanpakken om al die vooroordelen van ouders, leerkrachten en medeleerlingen te ontkrachten?

STAPSTEEN Vul in. Heel veel menselijke relaties zijn gebouwd op macht. Dat zorgt voor verdriet, frustraties en onbegrip. Vergeet nooit dat alle mensen zijn of arm, meer of minder intelligent. Gooi al je

zijn, wat ze ook doen, waar ze ook wonen, of ze nu rijk overboord.

MENSENZOO

C I Am Sam Sam Dawson (Sean Penn) is een mentaal gehandicapte man die een juridisch gevecht levert om het hoederecht over zijn dochter. Hier praat hij met zijn advocate Rita Harrison. Rita: 'Ik weet niet hoe ik jou moet noemen: achterlijk, geestelijk gehandicapt, debiel, verstandelijk beperkt, ontwikkelingsgestoord, psychisch onbekwaam, hulpbehoevend ...?' Sam: 'Je mag mij gewoon Sam noemen.' 1 Wie heeft hier een probleem?

2 Waarom?

VA N

D Misverstand

1 Markeer de twee termen uit onderstaande lijst die jouw gevoelens over deze foto het best uitdrukken. Kies uit: zielenpoot – onvoorstelbaar – ocharme – waanzin – respect – medelijden – onbereikbaar – ongelofelijk – weerzin – dankbaar

2 Wie is deze man op de foto die in 2009 de Presidential Medal of Freedom uit handen van de Amerikaanse president Obama ontving? - Het gaat om

- Hij is

3 Zou je de termen die je markeerde nog willen aanpassen? Waarom (niet)?

De film The theory of everything vertelt het levensverhaal van Stephen Hawking. Hij is pas 21 als hij te horen krijgt dat hij doodziek is. Zijn spieren en zenuwen zullen op korte tijd verzwakken en afsterven. Zijn vriendin reageert op het nieuws dat hij heel waarschijnlijk nog minder dan twee jaar te leven heeft. 4 Wat vind je van haar reactie? Markeer de term die je gedachten en gevoelens het best omschrijft. Kies uit: ongeloofwaardig – heldhaftig – normaal – bewonderenswaardig – vanzelfsprekend – onverwacht – idioot – verrassend – egoïstisch

MENSENZOO

LES 3

Geweldig toch?!

A Geweld(loos)?

1 Wat is hier allemaal aan de hand? 1 2

VA N

Als wij meer naar de man hiernaast geluisterd hadden, zouden bovenstaande foto’s misschien nooit bestaan hebben. Het gaat om Mahatma Gandhi (1869-1948).

1 2 3 4

2 Ga op zoek naar vier essentiële kenmerken die de man en zijn overtuiging samenvatten.

Het leven, het geloof en de overtuiging van Mahatma Gandhi werden bepaald door de term Satyagraha. Dat woord uit het Sanskriet (een prachtige oude Indische taal) betekent ‘vasthouden aan de waarheid’. Een belangrijk onderdeel van de inhoud van Satyagraha is de geweldloosheid. Verder legde Gandhi de nadruk op een heel aantal andere principes, zoals niet stelen, respect voor de waarheid, relativeren van materiële bezittingen, het belang van (lichamelijke) arbeid, respect voor alle religies (belangrijk in India, een land met grote groepen hindoes en moslims) en het afwerpen van alle angstgevoelens.

STAPSTEEN Je bent geweldloos als je in alles wat je doet respect toont voor: - jezelf, - de anderen, - de wereld.

MENSENZOO

B Oud maar niet versleten Het Oude en Nieuwe Testament vormden een grote inspiratiebron voor Mahatma Gandhi, zoals deze teksten.

De profeet Jesaja droomt over geweldloosheid (Jesaja 2, 4) Dan smeden zij hun zwaarden om tot ploegscharen en hun speerpunten tot sikkels. Geen volk heft het zwaard meer tegen een ander en oorlog leren ze niet meer. Bergrede (Matteüs 5, 43-48) Jullie hebben gehoord dat er gezegd is: je zal je naaste liefhebben en je vijand haten. Maar Ik zeg jullie: heb je vijanden lief en bid voor wie je vervolgen, dan zullen jullie kinderen worden van je Vader in de hemel, want die laat zijn zon opgaan over slechten en goeden, en Hij laat het regenen over rechtvaardigen en onrechtvaardigen. Want als je liefhebt wie jou liefheeft, welk loon verdien je dan? Doen de tollenaars dat ook niet? Als je alleen je broeders groet, wat voor bijzonders doe je dan? Doen de heidenen dat ook niet? Jullie zullen dus onverdeeld goed zijn, zoals jullie hemelse Vader onverdeeld goed is.

1 Hoe kun je die houdingen concreet maken?

VA N

- Je vijand liefhebben en bidden voor wie je vervolgen.

- Onverdeeld goed zijn.

2 Jezus van Nazareth vat een geweldloze levenshouding samen in één gebod. Markeer het gebod waarmee Jezus een geweldloze levenshouding samenvat. Jezus zet de liefde centraal (Johannes 13, 34) Ik geef jullie een nieuw gebod: heb elkaar lief. Zoals ik jullie heb liefgehad, zo moeten jullie elkaar liefhebben. Plaats het vers van Johannes op de volgende schaal: 1 staat voor ‘absoluut onhaalbaar en naïef’, 10 staat voor ‘de enige werkzame en doeltreffende strategie voor een gelukkig leven’. 1

STAPSTEEN Vul in. Iemand die geweldloos in het leven staat, is geen

. Wel integendeel.

Geweldloosheid veronderstelt een vaste overtuiging, een sterke wilskracht, vastberadenheid en . Mahatma Gandhi kan ons vandaag nog altijd inspireren, net zoals Jezus van Nazareth. Lees bijvoorbeeld Matteüs 5 eens, het mooiste stukje uit de beroemde Bergrede.

MENSENZOO

HOUVAST Monsieur Lazhar

VA N

Na een onrechtvaardige dood valt er niets te zeggen. Helemaal niets. Zoals we dadelijk zullen zien. Aan de tak van een olijfboom hing een kleine chrysalide met de kleur van smaragd. Morgen zou zij een vlinder zijn, bevrijd van haar cocon. De boom was blij de chrysalide te zien groeien, maar stiekem wilde hij haar nog een paar jaar langer bij zich houden. 'Als ze zich mij maar herinnert.' Hij had haar beschermd tegen windstoten, de mieren van haar weggehouden. Maar morgen zou ze uitvliegen om op eigen houtje roofdieren en slecht weer het hoofd te bieden. Die nacht verwoestte een brand het bos en de chrysalide werd nooit een vlinder. Bij zonsopgang – het vuur was gedoofd – stond de boom nog overeind, maar zijn hart was in de as gelegd, verteerd door de vlammen, verteerd door verdriet. Sinds die tijd vertelt de boom, telkens wanneer een vogel neerstrijkt, over de chrysalide die nooit ontpopte. Hij ziet haar met gespreide vleugels, fladderend in het blauw van een heldere hemel, dronken van nectar en vrijheid, als stille getuige van onze liefdesgeschiedenissen.

De boom en de chrysalide door Bachir Lazhar

Nergens in dit prachtige verhaal over de boom en de vlinder-in-wording kom je de term ‘pesten’ tegen. Toch vertelt meester Lazhar over de verwoestende gevolgen van pestgedrag. Kunnen jullie het verhaal zo navertellen dat dit duidelijk wordt?

MENSENZOO

75 75

MIJN PLEK 1 e vig he n ee is Hij Johan is je beste vriend. e. Hij vraagt je mee gg Bru b Clu n supporter va jke bekerwedstrijd. te gaan naar een belangri el, maar hé, hij is Voetbal zegt je niet zo ve trijd is nauwelijks je beste vriend! De weds supporters van de bezig of Johan begint de ren. Schunnige taal, tegenstander te provoce verstane armen bommetjes, niet mis te dt het allemaal vingerbewegingen. Je vin heel onprettig.

Hoe reageer je?

Hoe verklaar je het (eventuele) verschil tussen beide kolommen?

76 76

MENSENZOO

kers 'Kijk daar, twee flik straat. er ov hand in hand de rest Whoehoe!!!! ...' Voor oepje gr en van mijn vriend e al rm blijkbaar een no ens ng jo reactie. Maar die s et hebben mij toch ni , het zijn misdaan? Maar ja hé! 'Vuile wel mijn vrienden flikkers!!!!!'

VA N

Yep, het is weer zover, mi jn 3 ouders maken zich op vo or de zoveelste eindeloze dis cussie. Ik kan het nu ondertusse n wel dromen. Roepen, schree uwen, gooien, slaan ... Het is bij na routine geworden, maar ik vind het nog altijd ev en verschrikkelijk. Machtel oos, kwaad en opstandig, zo voel ik mij.

Wrists are fo r bracelets n ot for cutting. Alle maal goed e n wel, maar w ie begrijpt h oe alleen ik ben en hoe leeg ik me voel?

Hoe zou je moeten reageren?

Â© VA N IN

JOZEF

OPSTAP Fortune will find you Slumdog Millionaire begint in Bombay (India), waar een politieagent de straatjongen Jamal Malik aan het martelen is. Jamal is een deelnemer aan de quiz Who Wants to Be a Millionaire? en hij staat al op 10 000 000 Indiase roepie. De volgende dag zal de uitzending plaatsvinden waarin Jamal de laatste vraag, voor 20 000 000 roepie, zal krijgen. De politie verdenkt hem echter van valsspelen. Het kan toch niet dat iemand uit de sloppenwijken alle antwoorden weet? Stukje bij beetje vertelt Jamal zijn tragische levensverhaal …

1 Schrijf de sleutelmomenten van de film in het schema.

VA N

WHAT DOES IT TAKE TO FIND A LOST LOVE?

2 Wat bedoelt de regisseur van deze film met de ondertitel ‘Fortune will find you’?

3 Wat is jouw mening over zijn standpunt?

78 78

JOZEF

A. MONEY

B. LUCK

C. BRAINPOWER

D. DESTINY

Fortune will ﬁnd you

LES 1

Die dromer moeten we een lesje leren

VA N

A Mijn gezin versie 2.0

Markeer je mening over de stellingen en leg uit.

1 ‘Een nieuw samengesteld gezin (NSG) vergt veel organisatie.’

Akkoord / niet akkoord, omdat

2 ‘Het is niet de samenstelling die ervoor zorgt of het lukt, wel de liefde die je geeft.’ Akkoord / niet akkoord, omdat

3 ‘De meeste gezinnen zijn NSG vandaag!’ Akkoord / niet akkoord, omdat

4 ‘Als alles goed geregeld is, dan geeft een NSG geen problemen voor de kinderen.’ Akkoord / niet akkoord, omdat

5 ‘Een kind dat opgevoed wordt in een warm gezin staat sterker in zijn/haar schoenen.’ Akkoord / niet akkoord, omdat

JOZEF

B De 12 zonen van vader Jacob Lea

Rachel

Jozef

Jakob

Benjamin

Ruben

Simeon

Levi

Bilha

Zilpa

Dan

Naftali

Aser

Gad

Juda

Issachar

Zebulon

Dina

1 Welke gelijkenissen met hedendaagse NSG herken je in het ruime gezin van Jacob?

VA N

C Het lievelingskind van papa

2 Welke extra betekenis heeft ‘de benjamin van de bende zijn’?

Het verwijt

Het gevoel

DEEL 1

Oplossing Plannen

STAPSTEEN Vul in. Heel wat jongeren leven in een

(NSG).

Ze verblijven niet meer bij hun beide een nieuw gezin met een

moeder of

-broers. Het kost

vader,

voor alle betrokkenen om te

een nieuw

te vinden samen. Soms klikt het helemaal .

, maar afwisselend bij een van hen in

JOZEF

zussen en/of aan die nieuwe situatie en en ontstaan er

LES 2

From hero to zero

A Jozef wordt verkocht Schrijf de sleutelmomenten uit het tweede deel bij de tekeningen.

VA N

B Pit happens

DEEL 2

1 Schrijf onder elke foto de begrippen die erbij passen. Kies uit: happy – bitter – haat – liefde – zoet – verraad – vriendschap – verloren – gewonnen 2 Waarom voelen die momenten extra bitter aan?

STAPSTEEN Vul in. Topmomenten geven je een

gevoel, want je hebt

Op die momenten gebeurt er iets met de mensen uit je omgeving: - Sommigen zijn - Anderen raken vreselijk Jaloerse reacties kunnen je

op je, ze gunnen het je

op je succes en status. en je helemaal

JOZEF

C Op de slavenmarkt Bij de Romeinen, 2 000 jaar geleden

1 Op welke manier kiest Proximo de slaven uit die hij wil?

Trans-Atlantische slavenhandel, 1525-1867

2 Waarvoor werden de slaven gebruikt?

VA N

1 Tussen welke drie werelddelen ontstond de grootste slavenhandel ooit?

2 Op welke onmenselijke manier werden die slaven vervoerd?

Jozef wordt gekocht door Potifar

ÂŠ

Schrijf de sleutelmomenten van het derde deel bij de tekeningen.

JOZEF

DEEL 3

LES 3

From zero to hero

A Iemand vertrouwen De jaloerse vrouw van Potifar

DEEL 4

VA N

Schrijf de sleutelmomenten van het vierde deel bij de tekeningen.

Vertrouwen vs. wantrouwen

1 Duid de afbeelding(en) aan die jij herkent.

ÂŠ

2 Noteer ernaast hoe die situatie(s) verder liepen.

JOZEF

B Dromen vs. nachtmerries

Salvador Dali

Robert Steven Conn

ett

Michaël Borremans

VA N

1 Duid het kunstwerk over dromen/nachtmerries aan dat jou het meest aanspreekt. 2 Markeer de begrippen uit het rijtje die er het best bij passen volgens jou.

Kies uit: akelig – voorspellend – paradijs – wreed – gezellig – angstig – vriendelijk – warm – ijskoud 3 Markeer bij elke stelling of ze volgens jou waar of niet waar is.

waar / niet waar

2 ‘Dromen helpen je om gebeurtenissen te verwerken.‘

waar / niet waar

3 ‘In een droom kun je nieuwe ideeën opdoen.‘

waar / niet waar

4 ‘Elke droom bevat geheime informatie over jezelf.‘

waar / niet waar

5 ‘Dromen die terugkeren, hebben een bijzondere betekenis.‘

waar / niet waar

1 ‘Je droomt vaak over dingen die je overdag hebt meegemaakt.‘

Deze droom was speciaal voor me:

Deze nachtmerrie maakte me bang:

JOZEF

Henri Rousseau

C Drie mannen met nachtmerries DEEL 5

Jozef, de dromentemmer

Welke rol heeft deze man aan het hof van de farao? Waarom belandde hij in de gevangenis? Welke nare droom had hij?

Welke uitleg geeft Jozef voor zijn droom?

STAPSTEEN

VA N

Vul in. Vroeger dachten mensen dat dromen

waren van de goden en dat ze de

voorspelden.

Jozef durft de dromen van de farao uit te leggen

ÂŠ

Schrijf de sleutelmomenten van het vijfde en zesde deel bij de tekeningen.

DEEL 6

JOZEF

D Gemakkelijker gezegd dan gedaan 1 Leg deze tips over eerlijkheid uit met je eigen woorden.

I respect those that tell me the

If you tell the truth,

TH TnoRmaU tter how

you don’t have

to remember anything.

hard it is.

Mark Twain

2 Wat is de letterlijke vertaling van deze eed?

‘I swear that the evidence that I shall give, shall be the truth, the whole truth and nothing but the truth, so help me God.’

3 Waarom verwijs je naar je geloof als je moet getuigen?

VA N

4 Welke drie tips geeft de filosoof Socrates over ‘de waarheid durven zeggen’?

STAPSTEEN Vul in. Het vraagt heel wat

om ook in een moeilijke situatie de te durven spreken. Het lijkt veel

naar de mond te praten, maar in werkelijkheid maak je de

om iemand alleen maar

. Wie wél de waarheid durft te spreken, ontvangt soms verbluffend veel waardering.

JOZEF

HOUVAST 'Just leave it in Gods hands' 1 Hoe werd de graatmagere straatjongen Neymar Jr. uit Brazilië de prins van Barcelona?

Zoals andere Braziliaanse voetballers is Neymar Jr. erg gelovig. Hij bedankt God dikwijls in het openbaar voor de uitzonderlijke geschenken die hij kreeg: snelheid en creativiteit. Ook durft hij op zijn geloof te steunen als hij een moeilijke periode doormaakt. 2 Hoe dankt Neymar Jr. God daarvoor dagelijks?

3 Markeer in de teksten waar Neymar Jr. God bedankt met woorden, gebaren, symbolen, daden.

VA N

God zegende me. Twee centimeter verder, en ik had vandaag in een rolstoel kunnen zitten.

Gewoon vertrouwen hebben in God en gelukkig zijn als je op het veld staat.

Instagram: Laat het in Gods handen liggen.

Neymar neemt altijd een moment om God te danken: hij bidt, vraagt hem dingen, en dankt hem.

Neymar is opvallend rijp voor zijn leeftijd (hij is nog maar 22). Een deel van de verklaring kan zijn sterke geloof in God zijn: hij is een toegewijd christen. Hij geeft tien procent van zijn gigantische salaris aan zijn kerk.

Bericht

neymarjr 8 uur geleden

Ik dank u, Jezus, voor deze nieuwe vrolijke dag. Ik dank u, Jezus, voor deze nieuwe dag van overwinning. Ik dank u, Jezus, om mij wijsheid te geven en mijn geschiedenis te veranderen. Ik dank u, Jezus, om mij te helpen om te winnen.

JOZEF

87 87

MIJN PLEK 'Geketend' 1 Wanneer voelde jij je met je groep ‘geketend’?

VA N

2 Wanneer voelde jij je in je eentje ‘geketend’?

3 Wanneer hebben jij en je groep je ‘bevrijd’ uit een situatie waarin jullie je opgesloten voelden?

4 Wanneer heb jij je ‘bevrijd’ uit een situatie waarin jij je opgesloten voelde?

88 88

JOZEF

Â©

VA N

LEVENSECHT

OPSTAP Maak kennis met Amélie Poulain. Ze woont in Parijs en werkt als serveerster in het café ‘Des 2 Moulins’. 1 Hoe zou je haar op het eerste gezicht omschrijven? Markeer twee termen.

VA N

Kies uit: mysterieus – grappig – aantrekkelijk – beangstigend – vriendelijk – achterbaks – verwonderlijk – hulpvaardig – eenzaam – gelukkig – teder – intelligent – sexy

2 Welke meerwaarde geeft Amélie aan het leven van de blinde man?

3 Waarom is ze daartoe in staat volgens jou?

4 Ga nu zelf aan de slag. Blinddoek een klasgenoot, neem hem/haar bij de hand en geef een rondleiding door de school. Doe net zoals Amélie en geef volop commentaar bij de dingen die je opmerkt. Noteer hieronder wat je van de oefening vond. Vond je het bijvoorbeeld vervelend, moeilijk, verhelderend, onmogelijk, grappig, speciaal, een hele verantwoordelijkheid, leerrijk, verrassend …? Schrijf hier je ervaringen neer als begeleider.

5 Wil je in de voetsporen treden van Amélie? Waarom (niet)?

90 90

LEVENSECHT

Schrijf hier je ervaringen neer als blinde.

LES 1

Vooruitkijkspiegel

A Eindspel Je denkt altijd: Dat overkomt mij niet. Dat gebeurt ergens anders, ver weg van mijn familie en mijn vrienden, maar niet bij mij. Maar voor de zestienjarige Tessa is het bittere realiteit. Zij heeft kanker. Ze is terminaal ziek. Tessa weet dat ze zal sterven, dat haar leven bijna voorbij is. Zij stelt een lijst op met dingen die ze nog wil doen. Voor het te laat is ...

- Ik wil het gewicht van een jongen boven op me voelen. - Ik zeg een hele dag op alles ja. Wat het ook is en wie het ook vraagt. - Ik wil de wet overtreden.

- Ik wil weten wat het is om high te zijn. Wie helpt mij aan paddo’s?

- Ik ga met een auto cruisen, maakt niet uit dat ik nog geen rijbewijs heb. - Ik wil beroemd worden.

VA N

- Ik zorg ervoor dat pap en mam weer bij elkaar komen. - Liefde: ‘I want to know what love is’.

- Ik wil dat mijn vriend bij mij blijft in het donker, dat hij me vasthoudt, van mij blijft houden, me helpt als ik bang word. Hij moet met mij meekomen naar het randje en zien wat daar is.

- Ik wil erbij zijn als mijn beste vriendin bevalt. nestelt.

- Ik wil mijn broertje vasthouden terwijl de schemering zich in de vensterbank

Uit: Jenny Downham, Voor ik doodga

1 Markeer drie uitspraken van Tessa en bespreek waarom ze voor haar zo dierbaar zouden kunnen zijn. 2 Probeer in vier woorden een ‘portret’ te maken van Tessa. Markeer de vier woorden uit onderstaande lijst die Tessa volgens jou het best omschrijven. Kies uit: naïef – volwassen – stom – moedig – zielig – bang – lief – zorgeloos – betrouwbaar – losbol – wanhopig – attent – denkt alleen aan zichzelf – goedgelovig – iemand op wie ik jaloers ben – meelijwekkend 3 Beetje akelig misschien, maar wat zou jij nog willen doen of realiseren als je in de plaats van Tessa was?

LEVENSECHT

B Toekomstdromen Een groot aantal jongeren werd gevraagd naar hun toekomstdromen. Dit is het resultaat.

Als je aan de toekomst denkt, waar droom je van? 1%

Niets speciaals Iets anders dan de andere mogelijkheden

Beroemd worden

Het niet nodig hebben om te werken

Populair zijn bij mijn vrienden

Succesvoller zijn dan mijn ouders

11 %

Mijn geboorteplaats verlaten

11 %

Naar het buitenland verhuizen

14 %

Voor iemand belangrijk zijn

25 %

Van de wereld een betere plaats maken

26 %

Mijn eigen bedrijf opstarten

27 %

Rijk worden

28 % 30 %

Trouwen

30 %

VA N

De ‘ware’ vinden Kinderen hebben De beste zijn in wat ik doe

Mijn ouders trots maken Een aantrekkelijke job hebben

In een mooi huis wonen

omdat

LEVENSECHT

40 % 42 % 43 %

5 % 10 % 15 % 20 % 25 % 30 % 35 % 40 % 45 % 50 %

1 Kies uit de lijst jouw drie favoriete toekomstdromen. Vertel kort waarom je die koos. 1

34 % 35 %

2 Wat is de top 3 toekomstdromen van jouw klas? 1 2 3 3 Plaats elke droom uit de top 3 in het juiste vak. Het materiële is belangrijk

Aandacht voor anderen

VA N

Aandacht voor mezelf

Het materiële is niet belangrijk

4 Wat vind je van het klasresultaat? Markeer de twee uitspraken die je gevoel het best omschrijven. Kies uit: trots – beschaamd – werk aan de winkel – vanzelfsprekend – onverschillig – ontmoedigd – gesterkt – verwonderd – volwassen – veelzeggend – treurig – sterk – naïef – geschokt

STAPSTEEN Vul in. Kies uit: Falen – Leven – Voetballen – Dromen – Succes hebben – Genieten is geen voorspelbaar en vastgelegd mechaniekje. Je reageert op onvoorziene gebeurtenissen, je legt eigen accenten. Belangrijk is welke rol je andere mensen die je levenspad kruisen laat spelen en welk belang je hecht aan de materiële dingen om je heen.

LEVENSECHT

LES 2

XXXXje vrienden moet je het hebben Van

A Dichterbij

Als je me zoekt. Ik ben beneden in dat hoekje. Dat meisje met de bloedrode polsen. Met haar handen rood. Dat ben ik. Het meisje dat aan het sterven is. Dat rustig haar lot afwacht. Dat ben ik. Het meisje dat ongelukkig is. Dat altijd pijn heeft gekend. Dat ben ik. Dat was ik. Auto, hoe doe ik het? Vliegtuig, hoe doe ik het? Balkon, hoe doe ik het? Brug, hoe doe ik het? Appartementsgebouw, hoe doe ik het? Pillen, hoe doe ik het? Mes, hoe doe ik het? Trein, hoe doe ik het?

VA N

1 Deze gedichten zijn geschreven door een tienermeisje, Charlotte. Theatergezelschap De Kopergietery maakte er een toneelstuk van. Wat is er volgens jullie toch aan de hand met Charlotte?

ÂŠ

2 Lees hieronder het antwoord van Charlotte zelf.

Weten dat, weten dat als je ziek bent op school. Dat niemand je mist. Weten dat als je iets vertelt. Dat niemand luistert. Weten dat als je thuiskomt, dat je liever op school bent. Waar niemand je mist. Waar niemand naar je luistert. Je bent onzichtbaar dus je zwijgt. Zei ik iets? Nee. Ik schrijf het op. Omdat niemand ... omdat niemand luistert.

Heb je vragen over zelfdoding? Bel 1813 of mail/chat via www.zelfmoord1813.be 94

LEVENSECHT

3 Markeer wat jij vindt van Charlottes argumenten. Kies uit: heel goed te begrijpen – aanstellerig – onvolwassen – onrealistisch – geloofwaardig – meelijwekkend – te mijden 4 Charlotte komt terug naar school. Hoe ga je met haar om die eerste dag?

5 Vergelijk je antwoord met onderstaande ervaring van Charlotte. De verschillende acteurs verwoorden haar gedachten en gevoelens. 3

ELLA: Charlotte veel vrienden Charlotte veel lachen

INDIANA: Charlotte komt thuis 2

ELIAS: Charlotte bl

ilt

ELLA: Charlotte gaat naar school

VIOLET: Charlotte hu

VIOLET: Niemand meer haar vriendje zijn

VA N

INDIANA: Niemand tijd voor Charlotte 8

SEPPE: Charlotte hu ilt en huilt en huilt en huilt …

SEPPE: C

harlotte sn Waarom apt niet. ik?

n. Enkel op jezelf.

je vriende IEDEREEN: Alleen! Vertrouw nooit op Vraag maar aan Charlotte.

6 Hoe zou je het gedrag van de zogenaamde vrienden van Charlotte omschrijven?

7 Begrijp je hun reactie? Waarom (niet)?

8t Markeer twee gevoelens die overheersen bij jou na het lezen van dit fragment. Kies uit: betrapt – schaamte – verontwaardiging – herkenning – ongeloof – onverschilligheid – woede – medelijden – plezier – leedvermaak Heb je vragen over zelfdoding? Bel 1813 of mail/chat via www.zelfmoord1813.be

LEVENSECHT

B Dat is vriendelijk! Je bent een vriend van mij (Arno) Je bent een vriend van mij Jij bent een vriend van mij Ook als de weg er ruw bij ligt en je warm zacht bed is nergens in zicht en dan word je wakker zeg! Je bent een vriend van mij Jij bent een vriend van mij

Als je problemen hebt dan heb ik er ook en sta ik klaar om te helpen in nood We blijven samen tot ter dood Je bent een vriend van mij Jij bent een vriend van mij

Je bent een vriend van mij Jij bent een vriend van mij

Andere mensen zijn misschien een beetje slimmer dan wij een beetje groter, sterker ook maar we blijven samen tot de dood Je bent een vriend voor mij Jij blijft een vriend voor mij Je zal het zien je blijft mijn vriend Je bent een vriend van mij

Jezus over vriendschap (Johannes 15,12-15) Dit is mijn opdracht: dat jullie elkaar liefhebben met de liefde die Ik jullie heb toegedragen. De grootste liefde die iemand zijn vrienden kan betonen, bestaat hierin dat hij zijn leven voor hen geeft. Mijn vrienden zijn jullie, maar dan moeten jullie ook doen wat Ik jullie opdraag. Voor Mij zijn jullie geen dienstknechten meer: een knecht heeft geen begrip van wat zijn meester doet. Vrienden noem Ik jullie, omdat Ik alles wat Ik van de Vader heb vernomen, aan jullie heb meegedeeld.

VA N

1 Voor mij is een vriend/vriendin:

2 Markeer wat Jezus de grootste daad van liefde vindt. 3 Hoe zou je deze uitspraak van Jezus kunnen ‘vertalen’ naar jullie leefwereld?

STAPSTEEN Vul in. Kies uit: spelletje – geschenk – tijdverdrijf – noodoplossing ‘Vriend’ is een term die we soms veel te makkelijk in de mond nemen. Vriendschap is geen , niet vrijblijvend. Vriendschap is een opgave, een een verantwoordelijkheid. Wederzijds vertrouwen staat centraal in een waardevolle vriendschap.

LEVENSECHT

LES 3

Groepsdruk drukt de pret

A Bo In zijn boek Het Engelenhuis vertelt Dirk Bracke het verhaal van Bo. Het meisje is veertien en groeit op in een gezin dat het niet breed heeft. Ze ontdekt dat ze heel veel geld kan verdienen als ‘gezelschapsdame’. Niets aan de hand toch? Het boek werd verfilmd als ‘Bo‘. Markeer in de tekst de zinnen die verwijzen naar de titel van deze les: Groepsdruk drukt de pret. ‘Ha, daar ligt de schaar’, mompelde ze terwijl ze in de lade van de kast rommelde.

Haar wiskundeboek lag gesloten op de keukentafel die nu als bureau diende. Ze trok haar topje over haar hoofd en bleef in haar beha op de stoel zitten. Het etiket van het topje zag er heel gewoon uit, enkel wat technische gegevens. Maar morgen gingen ze met de klas zwemmen en dan kleedden de meisjes zich in een gemeenschappelijke kleedkamer om. Bo was als de dood dat iemand zou merken dat het topje in de Wibra gekocht was.

VA N

Ze streek over de stof. Die was dun, ja. Maar ook duurdere topjes waren dun. Nee, daaraan zouden ze het vast niet merken.

Jennefer verscheen voor haar ogen. Je zag zo dat die dure spullen droeg. Alles aan haar leek duur. Haar tas, haar kleren, haar ringen, haar armband, haar halsketting, haar Speedfight, zelfs haar valhelm. Haar ondergoed kocht ze ook vast in een dure lingeriewinkel. Bo zuchtte. Ze trok het topje weer over haar hoofd en liet het etiket in de keukenemmer verdwijnen.

De laatste week van juni huurden haar ouders een caravan op een camping in Blankenberge. De laatste schooldagen moest ze dan maar spijbelen. Je leert dan toch niks meer, had ma gezegd, en het scheelt een boel aan huur. Dat was dan hun vakantie. Terwijl de anderen babbelden over Frankrijk, Italië en Spanje, of zelfs de VS en Australië, zweeg ze. Wie pronkt er nu met een week stacaravan aan zee? Uit: Dirk Bracke, Het Engelenhuis

LEVENSECHT

B De puntjes op de i NT

De minste van allemaal (Marcus 9, 33-35) Ze kwamen in Kafarnaüm. Toen ze in huis waren, vroeg hij hun: ‘Waarover waren jullie onderweg aan het redetwisten?’ Ze zwegen, want ze hadden onderweg met elkaar getwist over de vraag wie van hen de belangrijkste was. Hij ging zitten en riep de twaalf bij zich. Hij zei tegen hen: ‘Wie de belangrijkste wil zijn, moet de minste van allemaal willen zijn en ieders dienaar.’

C Een echte beauté

VA N

1 Waarom heeft het merk Dove deze spot gemaakt?

Stel je voor: Jezus komt de kamer binnen waarin Bo haar topje aan het verknippen is (hij had wel eerst geklopt). Wat zou hij haar vertellen? Laat je inspireren door de tekst hierboven.

2 Wat kun je er zelf van leren?

STAPSTEEN Vul in. Kies uit: de mevrouw van de reclamespot – Bo – de leerlingen van Jezus – Jezus van Nazareth Echte vrienden geven niets om uiterlijke kenmerken, om rang of stand, om weelde en materieel bezit. Zij beoordelen je niet. De echte waarde zit in je persoonlijkheid, de manier waarop je in het leven staat. heeft dat goed begrepen. Zijn leven zou voor jullie een wegwijzer kunnen zijn.

LEVENSECHT

HOUVAST Jezus en de verlamde Met welke droom komt deze man bij Jezus?

Heeft hij redenen om te hopen op een goede afloop?

Wat vertelt dit vers over de vrienden van de verlamde man?

Marcus 2, 1-12 Toen hij enkele dagen later terugkwam in Kafarnaüm, werd bekend dat hij weer thuis was. Er stroomden zo veel mensen toe dat er zelfs voor de deur geen plaats meer was, en hij verkondigde hun de heilsboodschap. Er werd ook een verlamde bij hem gebracht, die door vier mensen gedragen werd. Omdat ze zich niet door de menigte konden wringen, haalden ze een stuk van het dak weg boven de plaats waar Jezus zat, en toen ze een opening hadden gemaakt, lieten ze de verlamde op zijn draagbed naar beneden zakken. Bij het zien van hun geloof zei Jezus tegen de verlamde: ‘Vriend, uw zonden worden u vergeven.’ Er zaten ook een paar Schriftgeleerden tussen de mensen, en die dachten bij zichzelf: Hoe durft hij dat te zeggen? Hij slaat godslasterlijke taal uit: alleen God kan immers zonden vergeven! Jezus had meteen door wat ze dachten en dus zei hij: ‘Waarom denkt u zoiets? Wat is gemakkelijker, tegen een verlamde zeggen: “Uw zonden worden u vergeven” of: “Sta op, pak uw bed en loop”? Ik zal u laten zien dat de Mensenzoon volmacht heeft om op aarde zonden te vergeven.’ Toen zei hij tegen de verlamde: ‘Ik zeg u, sta op, pak uw bed en ga naar huis.’ Meteen stond hij op, pakte zijn bed en ging weg; allen die dit zagen, stonden versteld en loofden God. ‘Zoiets hebben we nog nooit gezien,’ zeiden ze.

VA N

Wat kunnen de vrienden en vriendinnen van Charlotte leren uit de reactie van Jezus?

Wat is ‘het probleem’ van die schriftgeleerden? Pas hun houding toe op de reclameclip van Dove.

LEVENSECHT

99 99

MIJN PLEK Dit stukje kun je lezen op de achterflap van een boek speciaal geschreven voor jonge mensen met autisme. Zij hebben het soms moeilijk met vrienden maken en vriendschappen onderhouden. Het boek 'Vriendschap, een GPS op Mars' wil hen daarbij helpen. Maar jullie kunnen dat ook, veel beter zelfs. Opdracht: Vul onderstaande 'To Do List' in met jullie beste tips en goede raad. ‘Hoe word jij de beste vriend(in) ter wereld?’

Hoe kan ik het weten Als ik het niet kan zien? Hebben alle anderen Een handleiding misschie n? Hoe kan ik het weten Als niemand het me zeg t Of wat ik wil proberen Goed is of juist slecht?

Hoe kan ik het weten Als ik echt nergens vind Wat het juist betekent Zo’n vriendin of zo’n vrien d.

VA N

Uit: 'Vriendschap, een gps op Mars', Kathleen Peeters

1 2 3 4 5 6 7

100 100

LEVENSECHT

To Do List:

Â©

VA N

LUST FOR LIFE

OPSTAP Happy!

Als je slecht nieuws hoort Praatjes over die of dat wel, ga er dan voor en geef er niet aan toe

Je kunt een pauze nemen Ik ben een heteluchtballon die zo naar de ruimte kan vliegen

Misschien moet ik je waarschuwen Maar met mij zal he t gewoon prima ga an Voel je niet beledigd en verspil er je tijd niet aan

Want ik ben blij! Klap met me mee als je je voelt als een kamer zond er een dak

Klap met me mee als je weet wat gelukkig zijn met je doet

1 Welk gevoel bezingt Pharell?

2 Markeer de vergelijkingen die hij gebruikt om dat gevoel in woorden te vatten.

1 Duid de afbeeldingen aan die dat gevoel bij jou het best uitbeelden. 2 Zoek een afbeelding van een situatie waaruit jij kracht put. 3 Plak die in het lege vakje. 4 Schrijf hier in drie woorden waarom jij die afbeelding zo passend vindt.

102 102

LUST FOR LIFE

ge ÂŠ Dirk Waem / Belgaima

ÂŠ

Hoe happy ben jij?

VA N

3 Markeer de verzen die bewijzen dat Pharell kracht put uit dat gevoel.

LES 1

Levensgeluk

VA N

A Welk soort geluk wil jij?

1 Hoe reageren mensen als ze blijheid voelen opborrelen?

2 Kleur de steentjes groen bij de afbeeldingen die volgens jou 'oppervlakkig geluk' tonen. 3 Kleur de steentjes rood bij de afbeeldingen die volgens jou 'dieper geluk' tonen. Leg het verschil tussen beide soorten geluk uit in twee tegenstellingen:

§¨ §¨

5 Waarom is het zo verleidelijk om te kiezen voor oppervlakkig geluk?

STAPSTEEN Vul in. Als mensen

voelen, dan:

- hebben ze

in het leven;

- hebben ze

in het leven;

- voelen ze zich geluk komt geluk groeit

. maar verdwijnt ook snel.

, duurt

en is niet

LUST FOR LIFE

103

B Geluk is het warme gevoel van thuiskomen The monk and the monkey In 'The monk and the monkey' krijgt een jonge leerling, Ragu, van zijn leermeester een allerlaatste opdracht. Als hij slaagt, zal zijn droom in vervulling gaan: een monnik worden. De opdracht lijkt vrij eenvoudig, maar … draait uit op een onverwacht moment dat de echte waarde van zijn tocht onthult. 1 Zet de begrippen op de juiste plaats. Kies uit: gevaar – agressieve – geduldig – droom – puberteit – dieper geluk – bezitten 2 In 'The monk and the monkey' zitten enkele waardevolle inzichten over opgroeien verborgen. Verbind de afbeeldingen met de wijsheden die er volgens jou bij passen. De A

brengt uitdagingen met zich

mee die we niet uit de weg kunnen gaan: we moeten ervoor gaan!

Het is niet altijd gemakkelijk om onze kans af te wachten. Dikwijls forceren we het tempo, B

waardoor we blijven steken aan het oppervlakkige van de

VA N

uitdaging.

We kunnen er niet om lachen als anderen een

voor onze neus wegkapen. manier

Soms proberen we op een

D iets te pakken te krijgen waarvan we overtuigd zijn dat het

ons toebehoort.

In onze haast om te pakken te krijgen wat we zo graag E

zouden

, brengen we soms de .

andere(n) en onszelf in

Een noodsituatie herinnert ons er in één klap aan dat F

ontstaat uit waardevolle keuzes.

STAPSTEEN Vul in. geluk blijft aan je geluk komt vanuit je diepste laat je

104

komen!

LUST FOR LIFE

kleven … en

LES 2

Verbondenheid beleven

A Mede-mens of no-lifer?

en shared'

'Happiness is only real wh

VA N

1 Duid de afbeelding aan die jou het meest aanspreekt.

2 Wat bedoelt Christopher McCandless volgens jou met: ‘Happiness is only real when shared’?

3 Markeer waarom sommige jongeren het verwijt krijgen dat ze een ‘no-lifer’ zijn. Kies uit: doen niets zinvols – saai – niet sportief – komen nooit buiten – agressief

4 Wat denk jij van deze uitspraak: ‘De vriendenkring van die jongeren bestaat vooral uit virtuele vrienden en zelf zijn ze niet echt sociaal actief.’

5 Wat wil deze vader duidelijk maken aan zijn zonen?

STAPSTEEN Vul in. Gelukkig worden lukt je niet in je Wie Een

: je hebt

voor zichzelf zorgt, raakt verbinding is

nodig! en wordt

voldoende om mensen

. te ontmoeten …

LUST FOR LIFE

105

B Sharing = je leven delen 1 Wat bedoelt de vrouw met: ‘In nood kent men zijn vrienden’?

2 Waarom wil ze absoluut iets terugdoen voor alle helpers?

STAPSTEEN Vul in. - als je het

beleeft;

- als je het

;

- als je het

;

VA N

- als je

Geluk komt pas tot leven:

3 Kies met je groepje een organisatie uit. Onze keuze: 4 Ga op zoek naar de identiteit van jullie organisatie. - Hoe zetten de vrijwilligers zich in voor het levensverhaal van anderen?

- Hoe komt het dat hun vrijwilligerswerk een bron van geluk wordt?

106

LUST FOR LIFE

draagt voor anderen.

Bronnen waar christenen van leven

LES 3

A Christenen (her)ontdekken

www.jongerlo.org

www.taize.fr/nl

www.santegidio.be

www.wjd2016.bl

- WIE? - WAAR? - WANNEER? - WAT?

- WAAROM?

Onze keuze:

www.versevis.be

VA N

www.ijd.be

STAPSTEEN Vul in.

Kies uit: samenleving – momenten – christelijke – omgaan

In heel wat domeinen van onze

komen we

organisaties op het spoor. Ze leren ons

met gelukkige en moeilijke in ons leven.

LUST FOR LIFE

107

B Bronwater

Levend water (Johannes 4, 1-15) Hij kwam bij de Samaritaanse stad Sichar, dicht bij het stuk grond dat Jakob aan zijn zoon Jozef gegeven had, waar de Jakobsbron is. Jezus was vermoeid van de reis en ging bij de bron zitten; het was rond het middaguur. Toen kwam er een Samaritaanse vrouw water putten. Jezus zei tegen haar: ‘Geef mij wat te drinken.’ Zijn leerlingen waren naar de stad gegaan om eten te kopen. De vrouw antwoordde: ‘Hoe kunt u, als Jood, mij om drinken vragen? Ik ben immers een Samaritaanse!’ (Joden gingen namelijk niet met Samaritanen om.) Jezus zei tegen haar: ‘Als je zou weten welk soort water God jou wil geven via mij, dan zou ik je levend water geven.’ ‘Maar heer,’ zei de vrouw, ‘u hebt geen emmer en de put is diep – waar wilt u dan levend water vandaan halen?' ‘Iedereen die dit water drinkt, zal weer dorst krijgen,’ zei Jezus, ‘maar wie het water drinkt dat ik hem geef, zal nooit meer dorst krijgen. Het water dat ik geef, zal in hem een bron worden waaruit water opwelt dat eeuwig leven geeft.’ ‘Geef mij dat water, heer’, zei de vrouw …

VA N

1 Waarom ervaren mensen ‘een bron’ al eeuwenlang als een heel sterk symbool?

2 Welke kwaliteit wil Jezus de vrouw eigenlijk geven?

3 Wat bedoelen christenen dus met 'een bron van leven'?

STAPSTEEN Vul in. Geloven leert je:

dingen te waarderen;

- dat je Geloven geeft veel mensen een

108

LUST FOR LIFE

heel

is;

zijn. en

gevoel!

C Trappist RateBeer, een van ’s werelds belangrijkste internationale bierwebsites, nam twaalf Belgische bieren op in de lijst van de honderd beste bieren ter wereld. Vier ervan zijn trappisten: twee van Rochefort en twee Westvleterens. 1 Welke betekenis geven Vlamingen vaak aan de begrippen ‘pater’ of ‘trappist’?

2 Zoek alle abdijbieren in het letterrooster. Kies uit: Achel – Trefontane - Rochefort – Westmalle – Koningshoeven – Engelszell – Zundert – Orval - Spencer – Westvleteren – Monts de Cats - Chimay

VA N

3 Markeer de namen van de zes Belgische trappistenabdijen. Kies uit: Achel – Westvleteren – Engelszell – Chimay – La Trappe – Orval – Rochefort – Westmalle

LUST FOR LIFE

109

4 Markeer de zeven noodzakelijke ingrediënten bij het brouwen. Kies uit: (bron)water – spinazie – gist – hop – chocolade – rijst – graan – smaakmakers – ijzererts – mout – oud bier – ongemoute granen

VA N

5 Schrijf die zeven noodzakelijke ingrediënten bij de juiste afbeelding.

STAPSTEEN Vul in. Kies uit: evenwicht – gemeenschap – elke dag – mannen/vrouwen – kwaliteit – geen – monniken ordes bestaan al 1 700 jaar. Deze kiezen er voor om

gezin te stichten, maar toch samen te leven in . Ze gaan en

110

LUST FOR LIFE

weer op zoek naar in hun leven.

HOUVAST De bronnen waar trappisten van leven

1 Wat zijn monniken?

2 Wat is hun levensdoel?

3 Welke monnikenordes hebben een actieve abdij in ons land?

VA N

4 Ga op zoek naar de zeven onderdelen van het stille en bescheiden leven van de monniken.

5 Waarom noemen de monniken deze zeven onderdelen hun bronnen van leven?

LUST FOR LIFE

111 111

MIJN PLEK Mijn Lust for Life-brouwsel 1 Welke vier ‘bronnen van leven’ vormen de belangrijkste ingrediënten van jouw leven? Schrijf die bij een rode pijl.

VA N

2 Welke drie andere ‘bronnen van leven’ geven als ingrediënt een eigen smaak aan je leven? Schrijf die bij een groene pijl.

112 112

LUST FOR LIFE

Â© VA N IN

TOBIT

OPSTAP Elk schilderij vertelt een deel van het verhaal van Tobit. Zet de kunstwerken in de juiste volgorde, zodat je op een logische manier het volledige Bijbelboek kunt navertellen.

Rembrandt van Rijn

VA N

Arent de Gelder

ÂŠ

Pieter Lastman

Rembrandt van Rijn

Jan Steen

114 114

TOBIT

LES 1

'Vader, ik zal uw raadgevingen ter harte nemen'

A Zo vader, zo zoon en zo moeder, zo dochter De filmgeschiedenis heeft een heel aantal speciale, grappige, boeiende of angstaanjagende relaties tussen ouders en hun kinderen opgeleverd. Wat is er bijzonder aan de deze relaties?

De vader-zoonrelatie wordt gekenmerkt door:

VA N

De moeder-dochterrelatie wordt gekenmerkt door:

ÂŠ

De vader-zoonrelatie wordt gekenmerkt door:

De moeder-dochterrelatie wordt gekenmerkt door:

TOBIT

115

B Dichter bij elkaar 1 Bespreek met je groepje het gedicht dat je van de leraar krijgt. Beantwoord de volgende vragen. - Waarom verwondert dit gedicht jullie? - Welke (levens)vragen stelt dit gedicht? - Wat kan dit gedicht in beweging zetten bij mensen? - Wat kan mensen beangstigen in dit gedicht? - Formuleer drie tips voor de lezers van dit gedicht. 2 Presenteer de resultaten van jullie werk aan de volledige klas. Doe dat met een foto die de betekenis van het gedicht voor jullie samenvat. Kies uit de beelden hieronder of zoek er zelf een. 2

VA N

4 3

STAPSTEEN Vul in. Kies uit: kwetsbaar – echt – machtsrelatie De relatie tussen vader en zoon (tussen ouders en kinderen) is veel rijker en boeiender dan de eenvoudige (jij luistert naar mij want ik ben groot en jij bent klein). In een levensechte en eerlijke relatie kunnen zowel ouder als kind zich tonen.

116

TOBIT

C Nieuwe openingsuren van het containerpark Goedemiddag, mag ik u voorstellen: Belle. Ze is net 83 geworden en als je haar vraagt: ‘Hoe gaat het ermee?’ dan antwoordt ze: ‘Ik ben nog liever dood.' Belle is twee maanden geleden in het rusthuis komen wonen. Niet haar keuze. Weg thuis, weg katten, weg buren, weg kaartclub. En toen is ze gevallen, ’s nachts in de gang. Ruggenwervel kapot, ziekenhuis, fysiek en mentaal een wrak. Belle verdween ‘naar het tweede verdiep’, afdeling licht dementerenden. Weg privacy, weg waardigheid, welkom pampers, antidepressiva en overwerkte en onderbetaalde bejaardenhelpers. Belle dooft uit, wordt zot, een sukkel. Doodgaan, daar is Belle al heel lang niet meer bang voor. Laat maar komen, alles beter dan dit. ’t Is toch geen leven', hoor ik haar zeggen. Maar wie luistert er naar iemand van 83?

THUIS IN ONS MOEDERHUIS

Materniteit Sint-Jozefsziekenhuis zoekt een gemotiveerde verloskundige (m/v). Ben je gek op (heel kleine) kinderen?

VA N

Heb je niet de gewoonte om ze uit je handen te laten glippen?

Kun je verantwoordelijkheid opnemen en ben je een echte teamspeler? Heb je geen schrik voor grote, loslopende teddyberen? Word je graag bedolven onder de suikerbonen?

Dan ben jij onze man of onze vrouw. Stuur als de bliksem je geboortekaartje, sorry, je sollicitatiebrief naar mevrouw P. Pepermans, hoofdverpleegkundige van onze materniteit.

Opdracht: Stel een alternatieve vacature op voor een bejaardenhelper (m/v). Laat je inspireren door bovenstaand voorbeeld.

STAPSTEEN Vul in. Kies uit: bezoekje – eenzaamheid – kwalen – beroepskeuze Oudere mensen hebben inderdaad fysieke en psychische zorgen. Lichamelijke veroorzaken ongemak, pijn en beperken hun bewegingsvrijheid. Belangrijker nog zijn gevoelens van en onmacht. ‘Ik ben afgeschreven, voor niemand nog belangrijk’. Je engageren voor ‘ouden van dagen’ kan een dankbare

zijn. Al kom je met een regelmatig

aan je grootouders ook al een heel eind.

TOBIT

117

LES 2

‘Ik XXXX heb iemand gevonden die met me mee wil reizen.’

A Wegenwerker Tobias gaat op reis. Die reis staat symbool voor zijn levensweg. Hieronder worden een heel aantal (levens)wegen gesuggereerd. Voor welke weg kiezen jullie? Kies twee voor- en twee nadelen van die keuze uit. Kies uit: opwindend – efficiënt – vervelend – gevaarlijk – kicken – veilig – rustgevend – herkenbaar – uitdagend – vertrouwd – gemakkelijk – ongeduldig – risicovol – altijd hetzelfde – zinloos – frustrerend – mooi – boeiend – groeikansen – genieten – overzichtelijk – vernieuwend – inspirerend – kleinerend – dodelijk – macho – teder – verrassend – vermoeiend – uitdagend – grensverleggend – beangstigend – gezellig – saai – vrij – uitzichtloos – betuttelend autosnelweg

dorpsstraat

formule 1-circuit

bergpad

bospad

doodlopende straat

VA N

Wij hebben gekozen voor

118

TOBIT

omdat

B Kathedralenbouwer 1 Bekijk deze foto’s en sta even stil bij de vragen.

Stuur jij de ze kaart na ar je beste vrien d(in)?

Teken jij een contract voor onbepaalde duur?

Vissers van mensen (Matteüs 4,18-22) Toen Hij eens langs het meer van Galilea liep, zag Hij twee broers – Simon, die Petrus genoemd wordt, en zijn broer Andreas – het net uitwerpen in het meer; want het waren vissers. Hij sprak hen aan: ‘Kom achter Mij aan, en Ik zal jullie tot vissers van mensen maken.’ Meteen lieten ze hun netten achter en volgden Hem. Verderop zag Hij nog twee broers, Jakobus van Zebedeüs en zijn broer Johannes; ze waren in de boot met hun vader Zebedeüs hun netten aan het klaren. Hij riep hen. Meteen lieten ze de boot en hun vader achter en volgden Hem. 2 'Hij riep hen.’ - Bedoelt de evangelist dat Jezus deze vier vissers bij zich riep alsof het ongehoorzame hondjes waren, of krijgt hun ‘roeping’ een heel andere betekenis?

VA N

- Markeer in onderstaande lijst twee termen die duidelijk maken wat volgens jou 'roeping' is. Kies uit: passie – engagement – geduld – verwaarlozing – angst – onzekerheid – lef – liefde – trouw – hoop – verwachting – pijn – afhankelijkheid – ongeremd – hersenloos – sprong

Bijna 200 jaar werd er gebouwd aan de Notre-Dame. Wat dacht de architect die het ontwerp maakte?

3 'Meteen lieten ze de boot en hun vader achter en volgden Hem.' Markeer wat jij denkt bij deze beslissing van de leerlingen. Kies uit: bewonderenswaardig – riskant – onverantwoord – moedig – dom – onvoorstelbaar – inspirerend – verwerpelijk – onmogelijk – volwassen – toekomstgericht – vernederend 4 ‘Ik zal jullie tot vissers van mensen maken.’ Wat bedoelt Jezus met deze beeldspraak?

STAPSTEEN Vul in. Je levensweg uittekenen is geen exacte wetenschap, geen wiskunde of fysica. Je neemt altijd . Maar uiteraard draag je wel

je engageert je alleen voor waardevolle dingen. Je zou kunnen zeggen dat je een volgt, net zoals de leerlingen van Jezus.

TOBIT

119

LES 3

Ik ben Rafaël, een van de zeven engelen

A Titel gezocht ... Er lopen

op straat

Ze zijn te herkennen aan hun onopvallendheid, aan hun onzichtbare mantels van een oneindige kostbaarheid die losjes om hen heen wapperen, en aan hun verdriet. We moeten nu zelf een zijstraat inslaan, maar we durven niet, zo raken we steeds verder van huis, we zullen spoedig verdwalen, zo zullen we elkaar ontmoeten, in de regen, in de nacht.

Als we ze tegenkomen lopen we ze voorbij. Maar we horen iets ruisen. Als we omkijken zien we dat ze zich losmaken van de andere mensen, hun pas versnellen, zijstraten inslaan. Overal staan mensen stil en kijken om.

Uit: Toon Tellegen, Als we vlammen waren

VA N

1 Bedenk een mooie titel voor het gedicht. Over wie gaat het? Vul in.

2 Jij maakt deel uit van het gedicht: teken op onderstaand rooster de weg die je aflegt. Wanneer ontmoet je de engelen? Welke weg leggen zij af? hoopvol + verbonden

hoopvol + eenzaam

eenzaam + wanhopig

verbonden + wanhopig

3 Welke gelijkenis(sen) vertoont jouw weg met de weg die Tobias en Rafaël afleggen?

120

TOBIT

B EngelenHaar De boodschap (Lucas 1, 26-38) Maria is verloofd met Jozef, de timmerman. Binnenkort gaan ze trouwen en samenwonen. Maar op een dag … De engel Gabriël, de boodschapper van God, gaat binnen in het huis van Maria. 'Goedendag, Maria', zegt hij, 'God houdt van jou en Hij is bij jou.' Maria is er helemaal ondersteboven van. Ze vraagt zich af wat de engel bedoelt. De engel gaat verder: 'Je hoeft niet bang te zijn, Maria, want God heeft je zijn genade gegeven. Je zult zwanger worden. Je zult een zoon krijgen en je moet Hem Jezus noemen. Hij zal een groot man worden. De mensen zullen hem Zoon van God noemen. Hij zal het volk van God voor altijd leiden.' Maria vraagt aan de engel: 'Hoe kan ik zwanger worden? Ik ben nog niet eens met een man naar bed geweest.’ De engel antwoordt: 'De Heilige Geest van God zal over je komen. Daarom zal het kind Zoon van God worden genoemd.' En hij zegt ook: 'Je nicht Elizabet, die geen kinderen kon krijgen, is al zes maanden zwanger, ondanks haar hoge leeftijd. Want voor God is niets onmogelijk.' Dan zegt Maria: 'Ik sta klaar voor God. Laat alles maar gebeuren zoals je gezegd hebt.' Dan gaat de engel van haar weg.

Maria krijgt een heus geboortekaartje aan huis bezorgd. Haar kind zal ‘een groot man worden, de mensen zullen hem Zoon van God noemen ... ’.

VA N

1 Welke verwachtingen had jij graag op je geboortekaartje gezien?

2 Wat is ervan terechtgekomen?

3 Waar moet je nog aan werken? Waar ben je fier op?

STAPSTEEN Vul in. Je leven opbouwen tot iets waardevols kan en mag je nooit

doen. Je kunt

niet zonder de anderen. Mensen om je heen geven je schouderklopjes, moedigen je aan of wijzen je terecht. Dat is belangrijk, zelfs noodzakelijk. De Bijbelse traditie heeft daarvoor een prachtig beeld ontwikkeld. Zulke ‘goddelijke’ mensen noemt men

TOBIT

121

C Gevallen engelen het ruikt hier zo Wat een leuke winkel. En voor een flesje parfum? lekker. Wablieft, 83 euro u ik het graag hebben. Onbetaalbaar. En toch zo lijk wel op? Let die verkoopster eigen , zou u mij even 'Goedemiddag jongedame reau?' willen volgen naar het bu

Goedenavond meneer en mevrouw Peeters, het spijt mij u te moeten meedelen dat Johan een C-attest gekregen heeft. Vijf zwa re tekorten en een doorlopend gebrek aan inzet hebben ons daartoe verplicht.

iet komt keer dat je n e d jf vi e d u is n stant Myriam, dat maak je con t, n e b r e je als ek naar opdagen, en e maar op zo w n te e o m n op hien kassa te zitte fouten. Missc e d r te h ac ers om iemand and zondag. n e zaterdag

'Dag Stijn, hier zijn we we er. Vijf dagen Londen vlogen zo voorbij. Hoe is het met oma? Ben je iedere dag gaan kijken of ze iets nodig had?' 'Euh ...' 'Stijn, potverdomme, wa s zelfs dat te veel gevraagd?'

Het gaat niet zo best met deze vier tieners. Wat heeft hen in de fout doen gaan? Welke oplossingen zien jullie?

Winkeldiefstal

Johan krijgt C-attest

Werkzame oplossingen

VA N

Mogelijke oorzaken?

Stijn vergeet oma

Myriam verknoeit haar baantje

STAPSTEEN Vul in. De term ‘gevallen engelen’ gaat terug op de Bijbel, maar heeft ook een actuele betekenis. Je bent een ‘gevallen engel’ als je constante nood om aan je mens moet je elke dag opnieuw worden.

122

TOBIT

bent tegenover jezelf en/of anderen. De term duidt op de te werken. Een goed en betrouwbaar

HOUVAST 'Om in te kaderen'

Vader en zoon, 1949-2009

Deze vader en zoon hebben zeker en vast een hele levensweg afgelegd. 1 Bedenk drie sleutelmomenten en zoek er telkens een passende foto bij. Plak die in de vakken. 2 Geef elke foto een titel.

Kies uit: bospad – dorpsstraat – bergpad – formule 1-circuit – autosnelweg – doodlopende straat

VA N

3 Gebruik de wereldberoemde cherubijntjes van de schilder Rafaël als ‘joker’: wanneer hebben vader en zoon de hulp van een engel nodig gehad? Teken een pijl van de cherubijntjes naar die foto.

TOBIT

123 123

MIJN PLEK Eeuwig jong

May God bless and keep you always May your wishes all come true May you always do for others And let others do for you May you build a ladder to the stars And climb on every rung May you stay forever young Forever young, forever young May you stay forever young.

Ik hoop dat God je altijd wil beschermen Zodat al je dromen uitkomen Engageer je altijd voor de anderen En laat ook de anderen toe in je leven, Je kunt immers niet alles zelf Reik naar de sterren, stap voor stap Maar boven alles, blijf eeuwig jong. Word nooit verbitterd en star, blijf eeuwig jong

May you grow up to be righteous May you grow up to be true May you always know the truth And see the lights surrounding you May you always be courageous Stand upright and be strong May you stay forever young Forever young, forever young May you stay forever young.

Word rechtvaardig, Een eerlijk en oprecht man Moedig, fier en sterk Een huis van vertrouwen Laat het hoofd nooit zakken En boven alles, blijf eeuwig jong. Word nooit verbitterd en star, blijf eeuwig jong Word nooit lui of onverschillig Geef nooit toe aan laksheid Geen zweetdief, geen profiteur Sta stevig geworteld in het leven Niets brengt je aan het twijfelen Je brengt vreugde en geluk Een gouden hart, een zachte hand Maar boven alles, blijf eeuwig jong. Word nooit verbitterd en star, blijf eeuwig jong

VA N

May your hands always be busy May your feet always be swift May you have a strong foundation When the winds of changes shift May your heart always be joyful And may your song always be sung May you stay forever young Forever young, forever young May you stay forever young.

Forever Young

Bob Dylan, een rock- en folkartiest uit de tweede helft van de 20e eeuw, schreef in 1974 Forever Young voor zijn pasgeboren zoon Jacob. Hij werd in 2016 de allereerste singer-songwriter die de Nobelprijs voor Literatuur won. Droom een leven voor je pasgeboren zoon of dochter, schrijf het neer, stuur het op …

/Sygma/Corbis

124 124

TOBIT

Â©

VA N

HET LEVEN ZOALS HET IS

OPSTAP

De film Beasts of the Southern Wild vertelt het verhaal van de kleine Hushpuppy. Zij woont met haar doodzieke vader in The Bathtub, een arme maar vrijgevochten gemeenschap ver weg van de beschaving.

VA N

Opdracht: Gebruik onderstaande puzzelstukjes om met telkens één woord weer te geven wat je allemaal voelt, ziet en denkt tijdens het kijken. Misschien puzzel je wel de belangrijkste bouwstenen van het leven van Hushpuppy bij elkaar …

126 126

HET LEVEN ZOALS HET IS

LES 1

Yolo?

Per Nilsson is een Zweedse jeugdauteur. In 15 vertelt hij over Jonathan, een jongen die het moeilijk heeft: gepest op school en ongelukkig in de liefde. Ik was heel slecht in vijftien jaar zijn. Veel te volwassen en veel te kinderachtig. Ik bedoel ... niet alleen school ... Ik begreep gewoon niet goed hoe je je moest gedragen ... Ik begreep de anderen niet ... Ik had vaak het gevoel dat ik van een andere planeet kwam, alsof ik een heel andere soort was. Dat dacht ik vaak, dat ik het wilde overslaan ... gewoon mijn hele jeugd overslaan. Maar misschien hebben veel anderen dat ook wel, ik weet het niet. Uit: Per Nilsson, 15

1 Markeer een uitspraak over 15 zijn in de tekst. Leg uit waarom je je erin herkent of waarom niet.

2 Lees aandachtig de uitspraken over eenzaamheid hieronder. Geef bij elke uitspraak aan in welke mate jij het ermee eens of oneens bent.

VA N

‘Ik ben eenzaam.’ Dat zeg je gewoon niet makkelijk. Dus zeg je het alleen tegen mensen die je heel goed kent. Mensen van wie je weet dat je met hen kunt praten. Het heeft ook te maken met het gevoel van: ik ga mij niet gewonnen geven. eens

oneens

Eenzaamheid is goed. Je denkt dan na. Je leert jezelf beter kennen. 1

eens

Soms heb je problemen. Maar niemand kan die oplossen. Iedereen kan goede raad geven, maar daarmee is het probleem nog niet opgelost. Dat kan best eenzaam aanvoelen. Want niemand anders kan voelen wat jij voelt. eens

oneens

Er is een verschil tussen eenzaamheid en alleen zijn. Het alleen zijn vind ik soms best prettig. Als er mensen tegen je zitten te zeuren, dan wil je weleens alleen zijn. Je kunt dan nadenken. Werken voor school, daarvoor moet ik echt alleen zijn, in de klas kan ik dat moeilijk. eens

oneens

Ik vind het moeilijk om over eenzaamheid te praten. Omdat … euh … anderen verwachtingen hebben van jou en dat je daar niet aan kan voldoen. eens

oneens

Bron: Jeugdddienst In Petto, Het onderzoeksrapport Connected

HET LEVEN ZOALS HET IS

127

3 1 800 Vlaamse jongeren werden ondervraagd over eenzaamheid. Onderstaande woordwolk is daarvan het resultaat. Omcirkel de drie termen die volgens jou meer aandacht verdienen in het groen. Omcirkel de drie termen die volgens jou minder aandacht verdienen in het rood.

kwetsen

angst nachts

tijd

rust

verveling

vrienden

iedereen afstoting

grijze

gevangenis

grauw

mezelf

mama

ziekte

verlies

woonzorg

papa

dood

pijn koud

VA N

begrip

gepest

oorlog

nadenken verdriet

abnormaal

voelen

alleen vrijheid handicap

bloed

kleurloze

sleur

ruzie samenleving

steun

praten

kleur

STAPSTEEN Vul in. Kies uit: groeiproces – eenzaamheid – helpen – onzeker – opdracht Gelukkig en moeiteloos opgroeien tot een evenwichtige puber of adolescent is geen makkelijke . Er komen zo veel nieuwe dingen op je af die je erg kunnen maken. Geen paniek. Ook gevoelens van normaal

. Zorg er daarom voor dat je altijd terechtkunt bij mensen om je heen.

Zij kunnen je zeker

128

horen immers bij een

HET LEVEN ZOALS HET IS

als het moeilijk gaat.

LES 2

OOn the road

A Roadies begeleiden mensen met een beperking

Je kent 'Roadie' Hanne al uit MensenZoo, waar ze verslag uitbracht van haar ervaringen als poetsvrouw. Deze keer gaan zij en Brecht aan de slag als begeleiders van mensen met een beperking. Ontdek hier hoe ze deze week beleefd hebben.

Vijf reacties op Begeleider: Ineke zegt: 16 oktober om 21:15 Ik weet niet op wie jaloers te zijn, op de mensen van de boerderij die jullie een weekje op bezoek hadden. Of op jullie samen met de groenten tussen de mensen groeien … Weer een chique reportage!

Brecht zegt: 18 oktober om 17:35 Leuk om zien dat jullie (ook) genoten hebben van deze job, onze – zachte – sector is een waar plezier om te gaan werken, fluitend de dag door. Een aanrader! Samen grenzen verleggen.

VA N

Sandra zegt: 20 oktober om 19:29 Het is leuk om te horen en zien dat ze inderdaad menige harten doen smelten, gewoon zoals ze zijn. Daar kunnen veel ‘normale’ personen een voorbeeld aan nemen. Ik ben blij dat ook jullie deze kans gekregen hebben om dit persoonlijk te kunnen ervaren …

Eline zegt: 10 januari om 14:13 Superveel respect voor mensen die deze job uitoefenen! Ik bekijk deze mensen ook anders na het bekijken van dit filmpje! Ik zou zeker ook overwegen om deze job te doen, want het ziet er superleuk uit! Je krijgt ook veel liefde terug van deze mensen en dat is fantastisch! Uit deze job haal je zeker voldoening. Emma zegt: 29 april om 08:58 Het is inderdaad niet makkelijk om begeleider te zijn als je de opleiding niet gevolgd hebt, omdat je enkel jezelf hebt en dat is het enige waar je op kan rekenen. Maar toch vind ik dat Hanne en Brecht het zeer knap doen! Wat is jouw reactie op het filmpje? Stel jezelf eerst de volgende vragen: Waarom zou dit een job voor mij kunnen zijn? Wat zou mij tegenhouden? Ben ik jaloers op Hanne en Brecht of juist niet?

zegt:

Bron: www.roadies.be, een project van Klass

HET LEVEN ZOALS HET IS

129

B Goed nieuws vandaag 1 We hebben het blijkbaar steeds moeilijker om mensen die op een of andere manier ‘anders’ zijn (jong, oud, ziek, homo ...) te aanvaarden. Bewijs dat het ook anders kan. Herschrijf de verschillende krantenkoppen tot een echte ‘goednieuwskrant’. Daders eerste homofobe moord in België veroordeeld Zure buren willen kankerpatiënten weg uit Gents woonblok

Buurtbewoners Tomorrowland geven strijd niet op

Klagende buren van speelplein krijgen deels gelijk van rechter

VA N

Man heeft last van geluidsoverlast door ‘hangouderen’

Buur ten strijde tegen petanqueveld

2 Wat is er nodig voor zo’n ommekeer?

3 Markeer vier termen uit onderstaande lijst die je denkt nodig te hebben om de ‘goednieuwskrant’ te realiseren. Kies uit: moed – geloof – intelligentie – onverschilligheid – dankbaarheid – agressie – lef – boosheid – ergernis – wraak – egoïsme – geduld – inzet – onschuld – arrogantie – roekeloosheid – verontwaardiging

STAPSTEEN Vul de ontbrekende woorden in en markeer de juiste woorden. Normaal zijn is de norm. Andersvaliden, holebi's, zieke mensen ... wijken af van die norm. Ze roepen bij velen een gevoel van

of zelfs

op.

We maken onszelf en ons eigen gedrag tot de norm; dat is eigenlijk een vorm van egoïsme / ruimdenkendheid. Het gevolg is dat we het moeilijk hebben met mensen die ons 'in de weg staan'. We worden verdraagzaam / onverdraagzaam.

130

HET LEVEN ZOALS HET IS

LES 3

Mijn levensverhaal

A Aangenaam, Zeravan (uit Antwerpen) Ik ben Zeravan. Mijn familienaam is Ahmed Mustafa. Ik kom uit Irak. Ik ben geboren op 25 februari 1981. Mijn geboorteplaats is Mosul en het is daar heel mooi. Ik heb twee zussen. Zij zijn getrouwd en zij wonen in Mosul. Mijn moeder was heel goed voor mij. Nu woont mijn moeder samen met een van mijn zussen. Mijn vader heb ik nooit gezien. Toen ik 1 jaar was brak er oorlog uit tussen Irak en Iran. Mijn vader ging ernaartoe. Daarna hebben wij nooit meer iets van hem gehoord. We weten niet of hij dood is of nog leeft. Ik ben nooit naar school geweest omdat Koerdisch niet belangrijk was voor Saddam Hoessein. Ik heb zelf leren lezen en schrijven. Ik startte als kapper daar, maar kreeg problemen met terroristen. Al-Qaeda vond het niet goed dat mannen kapper zijn.

Op de morgen van 12 december 2006 kwamen drie terroristen naar mijn kapsalon. Twee hielden buiten de wacht en één terrorist kwam naar binnen met een pistool. Hij schoot negen keer. Zeven keer raak. Ik heb 40 dagen in het ziekenhuis gelegen en een grote operatie gekregen. Mijn oom zei dat ik weg moest uit Irak dus ik ging naar Turkije. Ik heb daar een week in een vrachtwagen geleefd. Dan kwam ik in België. Ik had honger en was ziek, maar was blij om zonder problemen met veel verschillende nationaliteiten samen te leven. Vandaag leef ik goed. Ik praat een beetje Nederlands, maar het blijft moeilijk. Ook werk vinden gaat niet makkelijk, maar ik ben tevreden en blij.

VA N

Zeravan, Irak

Bron: www.redstarline.be

1 Schrijf in enkele woorden je eerste indrukken neer nadat je dit verhaal hebt gelezen.

2 Noteer onder elke foto twee kernwoorden uit de geschiedenis van de Red Star Line.

3 Is je houding tegenover Zeravan veranderd, nu je weet waar de Red Star Line voor staat? Waarom (niet)?

HET LEVEN ZOALS HET IS

131

B Klein gebedje Tourist LeMC, een hiphopper uit Antwerpen, en zijn Nederlandse collega Sticks laten Klein gebedje in twee delen uiteenvallen: - Rap 1 en 2: het verhaal van een vluchtelingenfamilie. - Rap 3: een beschrijving van hoe wij als westerlingen naar politieke vluchtelingen kijken.

Eigenaardig dat het zo gaat, kijk het aan vanuit mijn sofa. Na een dag hard timmeren, aan de weg van mijn loopbaan. Ik loop in zeven sloten, alle even belangrijk. Althans wel voor mij, spijtig, momenteel geen handen vrij. Hypocrisie is het niet, â&#x20AC;&#x2122;t is de waan van de dag. Het is de onrust in mijn kop, begraven in het zand. Ik zou wel willen helpen, en heb ook een luisterend oor. Maar ook jij denkt hetzelfde, daar is het Rode Kruis toch voor? En je beide ogen sluiten, gaat sneller dan ze openen. Ik wens het beste voor eenieder, maar moet ik echt zelf ook wat doen? Ik zou niet weten waar, nee echt niet weten waar, te beginnen. Want een beetje rapper speelt de boel niet meer klaar. Overal is het smerig, overal slachtoffers. 40 miljoen mensen, vluchten voor de nacht om is. Te groot om te bevatten, en niemand gaat nog vrij. De boter op mijn hoofd klop ik af via giro drie maal vijf. Komt wel goed.

VA N

1 Markeer in deze derde rap vier kernwoorden die de boodschap ervan samenvatten.

ÂŠ

2 Hoe zouden Tourist LeMC en Sticks reageren op onderstaande foto? Hij werd genomen op een Italiaans strand waar net een aantal verdronken bootvluchtelingen aangespoeld waren.

3 Hoe reageer jij?

STAPSTEEN Vul in. Migrant zijn, op de vlucht slaan: het behoort tot het verleden van ons allemaal. Dat zou ons moeten inspireren tot een meer barmhartige en begripvolle houding tegenover

Een moeilijke opdracht, zo blijkt: misschien helpt het om achter ieder cijfer een mens te zien, een uniek persoon met een eigen

132

HET LEVEN ZOALS HET IS

C Uittocht

De uittocht is een belangrijke gebeurtenis voor het Joodse volk en hun geloof in Jahweh. Het verhaal begint bij een aantal Joodse families die via Jozef, de zoon van Jacob, in Egypte terechtkomen. Die mensen werden daar tot slaaf gemaakt. Mozes – ja, die van het mandje op de Nijl – krijgt van Jahweh de opdracht zijn volk te bevrijden. Volgens de overlevering zijn er tien plagen nodig om de farao tot inzicht te brengen, en zelfs dan achtervolgt hij nog het wegtrekkende Joodse volk, met de bekende gevolgen. Zijn leger wordt verzwolgen door het water van de zee. Bij de berg Sinaï openbaart God zich aan het volk en sluit Hij het verbond met hen. De Thora (de wet met de tien geboden) wordt het blijvend symbool van dat verbond. Je hoofd breken over het 'echt gebeurd zijn’ van al deze verhalen hoeft eigenlijk niet. Belangrijk is dat het verhaal van de uittocht vertelt over Jahweh die zich toont als een bevrijdende, verlossende God, die met het volk van Israël geschiedenis wil maken.

VA N

Hurt (Nine Inch Nails)

I hurt myself today To see if I still feel I focus on the pain The only thing that’s real The needle tears a hole The old familiar sting Try to kill it all away But I remember everything What have I become My sweetest friend Everyone I know goes away In the end And you could have it all My empire of dirt I will let you down I will make you hurt

I wear this crown of thorns Upon my liar’s chair Full of broken thoughts I cannot repair Beneath the stains of time The feelings disappear You are someone else I am still right here If I could start again A million miles away I would keep myself I would find a way

HET LEVEN ZOALS HET IS

133

Mozes verloste het Joodse volk uit de slavernij. Maar ook vandaag zijn er nog vormen van slavernij. De songtekst van Nine Inch Nails behandelt een totaal andere vorm van slaaf-zijn. 1 ‘Ik heb mezelf pijn gedaan vandaag.’ Wat bedoelt de auteur daarmee?

2 ‘Ik probeer alles voorgoed te vergeten, maar ieder detail blijft me achtervolgen.’ Deze zin geeft de waanzin van een verslaving heel goed weer. Waarom?

VA N

3 De auteur van het nummer droomt op het einde van een nieuwe toekomst. Die moet 100 % anders zijn. Waar ligt het verschil?

4 Verslaafd zijn betekent:

134

HET LEVEN ZOALS HET IS

HOUVAST 1

5 6

1 2

7 8

9 3 4

VA N

Horizontaal 1 (10 letters): Wanneer je alcohol, heroïne, nicotine of een ander verdovend middel ongecontroleerd en dwingend gebruikt, lijd je aan een ... 2 (10 letters): Dat heb je heel hard nodig wanneer je gaat werken met mensen met een beperking. 3 (5 letters): Had beter naar Mozes moeten luisteren. 4 (14 letters): Ontbreekt meestal bij pubers en adolescenten. Je krijgt het door succeservaringen. 5 (7 letters): Zo voelt de gemiddelde vijftienjarige zich vrijwel altijd. 6 (11 letters): Iemand die aankomt in ons land om politieke of economische redenen. 7 (7 letters): Het eerste boek van de Pentateuch, betekent: 'oorsprong', 'geboorte'. 8 (12 letters): De houding van christenen tegenover vluchtelingen: 'Ik sta naast jou!' 9 (5 letters): Hij had zelfs geen schrik van brandende braamstruiken. 10 (7 letters): Zo voelen wij ons als we mogen omgaan met mensen met een beperking, tegendeel van hoogmoedig. Verticaal 1 (11 letters): Het gevoel dat overweegt bij Jonathan uit het boek 15. 2 (8 letters): Heb je nodig, liefst veel, altijd, maar vooral als je 15 bent. 3 (9 letters): Onze maatschappij lijdt eraan, niemand kan nog iets verdragen, smaakt als pickles. 4 (4 letters): Iemand die verslaafd is aan harddrugs is een ... 5 (9 letters): Vertrekken uit een land op weg naar een onzekere toekomst. 6 (13 letters): Wanneer je je niets aantrekt van een ander ben je ... geworden, niets raakt je nog. 7 (5 letters): Hebreeuwse term voor ‘De Wet’.

HET LEVEN ZOALS HET IS

135 135

MIJN PLEK Aan het begin van dit hoofdstuk hebben jullie het leven van Hushpuppy bij elkaar gepuzzeld. Lukt dat ook met je eigen leven?

VA N

Opdracht: Schrijf in elk puzzelstukje een activiteit/overtuiging/ervaring/ … die je leven op een ingrijpende manier vorm geeft.

136 136

HET LEVEN ZOALS HET IS

Â©

VA N

CRASHTESTDUMMY

OPSTAP Met vallen en opstaan 1 Wat overkomt Kurt bij het biken?

2 Welke gevolgen heeft dat voor hem?

3 Hoe reageren zijn vrienden op dat vreselijke nieuws?

4 Pakt Kurt zijn revalidatie wel / niet goed aan? Markeer. Waarom vind je dat?

5 Pakken zijn vrienden de revalidatie wel / niet goed aan? Markeer. Waarom vind je dat?

VALLEN IS NIET ERG,

VA N

6 Vink aan welke van de drie spreuken volgens jou het best bij de videoclip past.

BLIJVEN LIGGEN WEL.

Fall seven times,

stand up eight.

De eersten om je te helpen opstaan zijn degenen die weten hoe het is om te vallen.

7 Leg uit hoe jij die spreuk begrijpt aan de hand van enkele momenten uit de videoclip.

8 Markeer de bronnen waar jij kracht uit put om weer overeind te komen. Kies uit: sociale media – vrienden – boek – ouders – klasgenoten – wellness – train(st)er – leid(st)er jeugdbeweging

138 138

CRASHTESTDUMMY

LES 1

Obstakels doen je soms struikelen

1 Teken een

VA N

A Struikelblokken kunnen dalmomenten worden

 in het steentje bij de foto’s die je het gevoel geven dat jou iets (heel) ergs kan overkomen.

2 Omcirkel een foto die nare herinneringen bij jou oproept. 3 Leg uit waarom je die foto koos.

4 Waar zou jij op eigen kracht weer uit geraken? Teken naast het steentje bij die foto’s een

.

STAPSTEEN Vul in. Soms zit het even je

mee in je leven. Zulke

kunnen je uit

brengen. Sommige jongeren raken

moeilijke situaties. Meestal kunnen we wel wat

uit

gebruiken …

CRASHTESTDUMMY

139

B Soorten struikelblokken Alleen of in groep?

Sociaal lijden

Individueel lijden

De aard van het beestje

Kleur de steentjes bij de dalmomenten in de kleur van het soort lijden.

ÂŠ

VA N

Lichamelijk lijden =

Geestelijk lijden =

Materieel lijden =

140

CRASHTESTDUMMY

LES 2

GGroeien door vallen en opstaan

A Vallen, hervallen en toch ... 1 Welke ongewone keuze maakte boer Wouter samen met 700 andere Vlaamse boeren?

2 Welke kansen geeft hij zo aan probleemjongeren zoals Jeffrey?

3 Waarom vind jij dat probleemjongeren wel / geen nieuwe kansen moeten krijgen? Markeer.

B Opstaan doet leven

Dokters gaven Jan 20 maanden geleden al op

VA N

Twee jaar geleden kreeg Jan Decoene (51 jaar) te horen dat hij twee hersentumoren had. De dokter voorspelde dat hij nog amper vier maanden zou leven. Maar een experimenteel medicijn kon de groei van de tumoren tegenhouden. 20 maanden later schreef hij een boek vol humor en levenslust over zijn strijd tegen kanker: ‘Het is geen boek over doodgaan, maar over verder blijven leven. De dokters vechten tegen de ziekte. Mijn vrouw en ik vechten voor kwaliteit voor ons en onze twee dochters. Ik ben zo dankbaar voor wat ik heb gehad en nog altijd heb.’

Bron: Het Laatste Nieuws, Bieke Cornillie

1 Met welk probleem werden Jan en zijn gezin plots geconfronteerd?

2 Markeer in de tekst de belangrijkste boodschap die Jan in zijn boek Leven voorbij de deadline meegeeft.

3 Waarvoor zijn Jan en zijn vrouw Katrien blijven vechten tijdens alle ‘extra’ maanden van Jans leven?

4 Waarom denk jij dat Jan alle opbrengsten van het boek schonk aan organisaties die zich inzetten voor kinderen met een beperking?

STAPSTEEN Vul in. Kies uit: groeiproces – niet – kwaliteit – crashen – niemand Of het nu je eigen fout is of je er niets aan kunt doen,

vindt

fijn. Toch zijn die ervaringen Ze vormen een

zinloos.

, dat jou kan motiveren om te kiezen voor in je leven.

CRASHTESTDUMMY

141

C Omdat ik geloof dat het helpt ontbreken

Koppen, VRT

1 Hoe reageren zijn klasgenoten op hoe Lars eruitziet tijdens het bezoek?

2 Duid aan wat volgens ambulancier Jan de echte wensen zijn van een terminale patiënt. hele eenvoudige dingen doen

hele gewone dingen doen

VA N

wraak nemen

extreme sporten doen

heel veel geld uitgeven

groot evenement organiseren

even met je voeten in de zee

iets kleins

3 Duid de uitspraken van ambulancier Jan aan die bewijzen dat hij voor levenskwaliteit kiest.

‘Ik heb extra tijd gekregen om zoiets te doen voor iemand anders.’

‘Een nieuwe ambulancewagen kost 80 000 euro.’

nog eens die ‘Gaan we straks en?’ van deze morg stunt herhalen

‘Wij proberen een klein beetje leven aan de dagen toe te voegen.’

‘Als je zo’n wens vervult van een pat iënt die bijna aan het einde van zijn leve n is en je ziet die opleven, dat is het mo oiste wat er is. Daarvoor doen we het.’

4 Wat bedoelt de papa van Lars als hij zegt: ‘Mensen doen nog hele mooie dingen voor elkaar. Het bestaat dus wel nog, naastenliefde.’

142

CRASHTESTDUMMY

LES 3

GGraag gezien worden doet je (her)leven

A Steun krijgen Surprise! 1 Welk probleem zorgde ervoor dat Sam niet naar het festival kon?

2 Waarmee komt Linde van StuBru hem ‘keihard verrassen’?

3 Waarom geven het filmpje en de gesigneerde cd van zijn muziekhelden Sam een ferme boost?

Steun geven

VA N

bouwen Wil mee bruggen et ASS/ tussen mensen m geving. ADHD en hun om

Verbind de logo’s met de juiste jongerendoelgroep die deze vzw’s proberen te helpen.

Brengen afleiding en plezier aan jonger en die door een tijde lijke of langdurige ziekt e of handicap in een verzorgende omge ving verblijven.

ngeren Helpt kwetsbare jo om en tienermoeders en een n de sterker te wor uit te st kansrijke toekom bouwen

Vervult de hartenw ens van kinderen die vechten tegen ee n levensbedreigend e ziekte.

CRASHTESTDUMMY

143

Wat moet er gebeuren voor de realiteit ons raakt? 1 Wie is hier de mens in nood? Duid aan op de foto. 2 Wie zijn de mensen die hulp kunnen bieden?

3 Wie helpt de mens in nood écht?

4 Waarom liet de ngo Dokters van de Wereld dit filmpje maken?

Wie is mijn naaste? (Lucas 10, 29-36) Maar de wetgeleerde vroeg aan Jezus: ‘Wie is mijn naaste?’ Toen vertelde Jezus hem dit verhaal: ‘Er was eens iemand die van Jeruzalem naar Jericho reisde en onderweg werd overvallen door rovers. Ze trokken hem al zijn kleren uit, mishandelden hem en lieten hem daarna halfdood achter. Toevallig kwam er een priester langs, maar toen hij het slachtoffer zag liggen, liep hij met een boog om hem heen. Er kwam ook een Leviet langs, maar bij het zien van het slachtoffer liep ook hij met een boog om hem heen. Een Samaritaan echter, die op reis was, kreeg medelijden toen hij hem zag liggen. Hij ging naar de gewonde man toe, goot olie en wijn over zijn wonden en verbond ze. Hij zette hem op zijn eigen rijdier en bracht hem naar een logement, waar hij voor hem zorgde. De volgende morgen gaf hij twee denarie aan de eigenaar en zei: ‘Zorg voor hem en als u meer kosten moet maken, zal ik u die op mijn terugreis vergoeden.’ Wie van deze drie is volgens u de naaste geworden van het slachtoffer van de rovers?’

VA N

5 Duid aan in de tekst: Markeer de mens in nood.

Markeer de mensen die kunnen helpen.

Markeer de mens die écht helpt.

6 Wat is er zo verrassend aan het gedrag van die mensen als je weet dat: - de Levieten in de naam van God verantwoordelijk waren voor het opstellen en uitwerken van de Joodse wet. Ze voelden zich onaantastbaar op dat terrein. - de Samaritanen door de andere Joden werden geminacht, omdat ze het geloof in Jahweh op een andere manier beleefden.

STAPSTEEN Vul in. , vrienden en je maken voor jou als je een jou te blijven niet op te

144

CRASHTESTDUMMY

, door jou niet los te .

kunnen een groot doormaakt, door , door jou

B Iemand dood-graag zien Oma Karolien Raeymaekers verloor enkele jaren geleden haar oma. ‘We hebben altijd een hechte band gehad, maar tijdens mijn studie kon ik haar niet vaak zien. Ik wist dat ze ziek was, maar heb te laat gehoord dat ze stervende was. Toen ik haar in het ziekenhuis ging opzoeken, lag ze al in een diepe coma. Een vreselijk zicht dat me een tijdje heeft achtervolgd in mijn nachtmerries. Elke keer zag ik haar opnieuw sterven, telkens in een andere, vreemde situatie ...’ Karolien maakte daarom als eindwerk het animatiefilmpje Oma. Bron: Het Nieuwsblad

1 Wat is het onderwerp van deze Vlaamse kortfilm?

3 Wat had ze ook kunnen doen?

Iemand verliezen

VA N

4 Welke stukjes herken je uit je eigen leven? Leg uit.

2 Waarom maakte Karolien Raeymaekers er een kortfilm over?

1 Ontkenning

1 Met welke pijnlijke gebeurtenis begint de kortfilm?

2 Waarom krijgen we veel geluid en alleen schaduwen te zien?

3 Hoe reageert het meisje eerst op die gebeurtenis?

CRASHTESTDUMMY

145

Rouwen om iemand 2 Onderhandelen

3 Woede

1 Waarom gaat het meisje steeds weer terug naar sommige plaatsen?

2 Welk gevoel geven die herinneringen haar?

3 Wat is de betekenis van het vreemde, angstaanjagende wezen volgens jou?

Loslaten doet herleven

g 5 Aanvaardin

VA N

4 Verdriet en depressie

1 Waarom loopt het meisje eerst enkele keren weg van het wezen?

2 Wat overwint ze als ze naar het wezen loopt en het omarmt?

3 Waarom laat het meisje de laatste zwarte vlokjes van het wezen los?

STAPSTEEN Vul in. Kies uit: ontkenning – afwezigheid – verdriet en depressie – tempo – pijn – manier – onderhandelen van die persoon pijn.

Als iemand sterft om wie jij geeft, dan doet de Iedereen verwerkt dat verlies op zijn eigen Een rouwproces telt 5 fasen: 1) 3) woede, 4)

146

CRASHTESTDUMMY

en , 2) en 5)

, .

HOUVAST Ster zonder benen Giusy Versace is het nichtje van modeontwerpster Donatella Versace. Toch is het niet haar opmerkelijke afkomst of haar stralende lach die haar veel fans oplevert, wel het feit dat ze als geen ander over het parket kan zweven … zonder benen. Sinds een verkeersongeval in 2005 draagt de Italiaanse prothesen. ‘Eerst voelde ik me een monster’, zegt ze. ‘Maar mijn nieuwe vriend Antonio, die ook maar één been heeft, heeft me nieuwe moed gegeven. Ik wist eerst niet wat het zou worden tussen ons, met maar één been voor ons alle twee. Maar samen halen we het beste uit onze situatie.’

2 Hoe krabbelde ze overeind uit dat dalmoment?

1 Welke gebeurtenis veranderde het modellenleven van Giusy drastisch?

VA N

3 Waarom wilde ze absoluut deelnemen aan het dansprogramma?

4 Waarvoor zetten Giusy en haar vriend Antonio zich nu samen in terwijl ze door Italië reizen?

5 Hoe kun jij mensen met een beperking steunen, denk je?

CRASHTESTDUMMY

147 147

MIJN PLEK Mijn crashtestdummy 1 Omcirkel de ‘onderdelen’ van jouw dummy die het al flink te verduren kregen tijdens jouw leven. 2 Hoe reageerde je op die problemen? Schrijf je antwoord naast de linkerkruk.

VA N

3 Op welk moment was jij ‘de kruk’ waarop de andere kon ‘steunen’ toen hij/zij het moeilijk had? Schrijf dat naast de rechterkruk.

Dure pop met hightech ingewanden Wetenschappers hopen dat de nieuwste testpoppen helpen om het aantal verkeersslachtoffers te doen dalen. Moderne crashtestdummy’s zijn al lang geen levensgrote poppen meer die hier en daar een lik verf kregen om te kijken op welke plaatsen ze de auto raken. De modernste dummy’s brengen tijdens een gesimuleerde botsing met behulp van sensoren en meetsystemen meer dan 130 verschillende data in kaart. Daarom kost een dummy vandaag tussen de 150 000 en de 400 000 euro. Bron: www.auto55.be

148 148

CRASHTESTDUMMY

Â©

VA N

GAME OF GODS?!

OPSTAP Op handen gedragen 1 Markeer vijf woorden die de uitstraling van Daenerys beschrijven. Kies uit: zwak – krachtig – laf – moedig – arrogant – lief – met gezag – onderdanig – geweldloos – gewelddadig – irritant – uitdagend – vernietigend – helend 2 Waarom zijn de onderstaande woorden van Daenerys zo verrassend voor die massa slaven, denk je?

‘Jullie zijn mij geen vrijheid verschuldigd. Ik kan die niet geven aan jullie, omdat jullie vrijheid mij niet toebehoort. Die vrijheid is van jullie en van jullie alleen. Als je die terug wilt, dan moet je die zelf pakken. Elk van jullie afzonderlijk.’

3 Welke menselijke grenzen doorbreekt ze daarmee (als aanvoerster van een machtig leger)?

VA N

4 Welke boodschap geeft ze daarmee aan de slaven?

5 Waarom beginnen de slaven haar te aanroepen met de naam ‘Mhysa’ (= moeder)?

6 Waarom dragen ze haar daarna letterlijk én figuurlijk op handen?

150 150

GAME OF GODS?!

LES 1

Opstaan uit inspiratie

A Inspiratie krijgen?! 1 Plaats de woorden bij de juiste afbeelding(en). Leg je keuzes uit. Kies uit: ingeving – inval – idee – inademen – inspiratie – inzicht

2 Markeer de eerste twee letters van de bovenstaande woorden.

3 Al deze woorden die beginnen met in verwijzen naar de binnenkant / buitenkant van een mens.

VA N

4 Leg nu deze uitspraak van de beroemde psycholoog Carl Jung uit in je eigen woorden.

'Alles wat ons ergert aan anderen, kan ons iets leren over onszelf.'

(Carl Jung)

Met ander woorden, we krijgen inspiratie door …

STAPSTEEN Vul in. Kies uit: naar binnen – krijgen – eerste – drie – goed Inspiratie zet jou als mens in beweging in De Inspiratie

stappen.

stap van je inspiratie is

gericht.

geeft je een geweldig

gevoel.

GAME OF GODS?!

151

B Inspiratie doet je ontwaken 1 Welke link kun je leggen tussen het beeld van de 'de komeet die inslaat' en 'inspiratie krijgen'?

2 Wat stellen die wassen figuurtjes in je hoofd of je hart voor?

3 Wat is de betekenis van het eerste figuurtje dat stolt/stilvalt na een eind?

4 Waarom offert het laatste mannetje zich op voor de lopers, denk je?

5 Was dit hele proces zinvol of zinloos volgens jou? Motiveer je antwoord.

6 Welke inzichten over inspiratie proberen Luc De Vos en Loesje mee te geven?

VA N

OP REIS

PASPOORT VERLOREN

IDENTITEIT GEVONDEN

belgie@loesje.org

STAPSTEEN Vul in. De

stap van je inspiratie doet je vanbinnen . De

die je

, en die ideeën

kreeg, doen allerlei ideeën , als een die niet

152

GAME OF GODS?!

www.loesje.org/belgie

C Inspiratie zet jezelf en anderen in beweging 1 Schrijf onder elke afbeelding enkele passende begrippen. Kies uit: waardeloos – waardevol – stilstaan – in beweging brengen – onmogelijk – dit kan lukken – snel – traag – klein – groot – je moet erin geloven

'Inspiration exists,

'To be

but it has to find you working.'

inspired is great,

to inspire

is incredible.'

(Pablo Picasso)

2 Probeer Nicks inspiratie te beschrijven met drie kernwoorden. Probeer de reacties van de jongeren te beschrijven met drie woorden.

Reacties

VA N

Inspiratie

STAPSTEEN

Markeer de juiste woorden. De eerste stap van je inspiratie zet je in beweging / laat je stilstaan. Je lusteloze / begeesterende manier van doen raakt alleen jezelf / ook de anderen. De anderen komen niet / ook in beweging.

3 Nick praat zonder omwegen over de inspiratie die hij haalt uit zijn geloof. Wat wil hij uitleggen met deze uitspraken? ‘God, als jij mij gemaakt hebt zonder ledematen, al was het maar voor één mens, dan is mijn leven meer dan waardevol.’

‘… wees dan zelf het wonder voor de andere(n).’

GAME OF GODS?!

153

LES 2

Jongeren XXXX begeesteren

A Willem raakte begeesterd door Bangladesh

Stap 2 = ontwaken

ÂŠ

VA N

Stap 1 = inspiratie krijgen

Damiaanactie in actie

STAP - Sommige mensen worden door noodsituaties van anderen. - Ze voelen zich slag te gaan en het leven te maken voor anderen.

n Wereldfoundatio

154

GAME OF GODS?!

in actie

om aan de

ASHA Fair Trade in actie

Willem Gees

Â©

VA N

Stap 3 = in beweging komen

STEEN - Hun

werkt vaak voor anderen.

Ze worden een

van inspiratie en .

- Die anderen gaan op hun beurt ook aan de slag, . Zo ontstaat een

Banglabari in actie

GAME OF GODS?!

155

B Willem begeestert anderen Luc Descheemaeker Stap 1: inspiratie krijgen

Stap 2: ontwaken

Stap 3: in beweging komen

Luc Descheemaeker in ac

VA N

tie

Willem Gees Gerald Holtvlüwer

Stap 1: inspiratie krijgen

Stap 2: ontwaken

tie

Gerald Holtvlüwer in ac

156

GAME OF GODS?!

Stap 3: in beweging komen

Kristien Vanpoucke Stap 1: inspiratie krijgen

Stap 2: ontwaken

Stap 3: in beweging komen

Kristien Vanpoucke in

actie

ÂŠ

VA N

Stap 3: in beweging komen

Rik Cloet

Stap 1: inspiratie krijgen

Stap 2: ontwaken

Stap 3: in beweging komen

Rik Cloet in actie

GAME OF GODS?!

157

LES 3

Profeten begeesteren gelovigen God in veelvoud

Christendom

VA N

God

Abraham Mozes David

Judaïsme

Mohammed

STAP Vul in. Kies uit: profeten – bron van leven – aanwezigheid – begeesterd – culturen – God – omgooien – diepe band – mensen van vlees en bloed – boodschap van liefde In alle

Islam

alle tijden ervaren mensen de een alles overstijgende Die bron noemen christenen

158

GAME OF GODS?!

waar ook ter wereld en in van . .

Deva

VA N

Hindoeïsme

Boeddha

Boeddhisme

STEEN Door de eeuwen heen bouwen mensen van vlees en bloed een erg Ze raken zo leven helemaal

op met die bron. dat ze hun

Andere levensbeschouwingen

en een uitdragen.

Gelovigen noemen deze begeesterde mensen:

GAME OF GODS?!

159

HOUVAST Kom naar beneden

Zacheüs de tollenaar (Lucas 19, 1-9) Jezus ging Jericho in en trok door de stad. Er was daar een man die Zacheüs heette, een rijke hoofdtollenaar. Hij wilde Jezus zien, om te weten te komen wat voor iemand het was, maar dat lukte hem niet vanwege de menigte, want hij was klein van stuk. Daarom liep hij snel vooruit en klom in een vijgenboom om Jezus te kunnen zien wanneer hij voorbijkwam. Toen Jezus daar langskwam, keek hij naar boven en zei: ‘Zacheüs, kom vlug naar beneden, want vandaag moet ik in jouw huis verblijven.’ Zacheüs kwam meteen naar beneden en ontving Jezus vol vreugde bij zich thuis. Allen die dat zagen, zeiden morrend tegen elkaar: ‘Hij is het huis van een zondig mens binnengegaan om onderdak te vinden voor de nacht.’ Maar Zacheüs was gaan staan en zei tegen de Heer: ‘Kijk, Heer, de helft van mijn bezittingen geef ik aan de armen, en als ik iemand iets heb afgeperst, vergoed ik het viervoudig.’ Jezus zei tegen hem: ‘Vandaag is dit huis redding ten deel gevallen, want ook hij is een zoon van Abraham. De Mensenzoon is gekomen om te zoeken en te redden wat verloren was.’

1 Markeer in het Bijbelverhaal de drie stappen van het inspiratieproces van Zacheüs. Stap 1: Inspiratie krijgen

Stap 2: Ontwaken

VA N

Stap 3: In beweging komen

2 Markeer nu het stukje waarin Jezus het inspiratieproces van Zacheüs flink vooruithelpt. 3 Hoe reageerden de mensen op de actie van Jezus?

4 Waarom reageerden ze op die manier, denk je?

5 Noteer een recent voorbeeld van zo’n reactie van mensen op een geïnspireerde actie.

6 Welke hedendaagse (groepen) mensen ervaar jij vandaag als tollenaars?

Een tollenaar was in de Romeinse tijd letterlijk een ‘weger’ van munten, graan of andere goederen die als belastingbetaling konden dienen. Het is dus een oude benaming voor een belastingambtenaar. In de tijd van Jezus werden die mensen gehaat, omdat ze te veel inden en zo zichzelf rijker maakten.

160 160

GAME OF GODS?!

MIJN PLEK Mijn inspiratiebron

Stap 2: doen mij ontwaken ...

Â©

VA N

Stap 1: geven mij inspiratie ...

Stap 3: zetten mij in beweging om ...

GAME OF GODS?!

161 161

Â© VA N IN

VENSTERS

Â©

VA N

ONTKIEM !

ILC 'S

Kennis: 1, 2, 3, 8, 9, 10 Vaardigheden en attitudes: 4, 5, 6, 7, 12, 13, 14, 15, 16, 17

A Van zaadje naar …

Bij mensen is dat ook zo. We ontstaan als een zaadje dat groeit tot een volwassen persoon met een eigen persoonlijkheid. Heel veel factoren bepalen wie we worden. Zoals het zaadje dus zon, water en zuurstof nodig heeft, hebben mensen liefde, tijd, aandacht, ondersteuning, begeleiding … nodig om te groeien tot wie ze zijn.

Wie of wat heb jij nodig om te groeien en bloeien?

Vul het schema/de mindmap eerst individueel in.

VA N

164

Elk zaadje dat geplant wordt, heeft zonlicht, water en zuurstof nodig om te groeien en bloeien. Zon, water en zuurstof zijn dus factoren die ervoor zorgen dat het zaadje kan uitgroeien tot een mooie bloem, plant of boom.

VENSTERS

Bespreek nu je antwoorden in groep. -

Zijn er gelijkenissen en/of verschillen? Vul de tabel aan. Gelijkenissen

Hoe komt dat denk je?

Denk dieper na over de factoren die jouw groei kunnen beĂŻnvloeden. Met wie heb je al leuke momenten gedeeld?

Wie stond er naast jou tijdens moeilijke momenten en steunde je?

Put je kracht uit je levensbeschouwing? Op welke manier?

Welke persoonlijkheidskenmerken kun je inzetten in de relatie met mensen met een andere levensbeschouwing?

VA N

Verschillen

ÂŠ

Je lijkt qua persoonlijkheid altijd op je vader of moeder, want je hebt als zaadje hun DNA meegekregen.

Tot wie ben je ondertussen ontkiemd en wat vind jij belangrijk? a

Omschrijf aan de hand van een aantal kenmerken jouw persoonlijkheid of identiteit.

Welke persoonlijkheidskenmerken zou je nog willen hebben? Waarom?

Bespreek met je klasgenoten jouw antwoorden op bovenstaande vragen vanuit je eigen levensbeschouwing.

ONTKIEM !

165

B Levensbeschouwelijke identiteit 1

Je levensbeschouwelijke identiteit geeft richting en zin aan je voelen, denken en doen. a

Speel ‘wie is het’ met de kaartjes hieronder en ontdek welke figuur zichzelf aan de hand van een kenmerkende eigenschap omschrijft. Kies uit: Abraham - Adam - Aïsha - Boeddha - Brahman - David - Descartes - Dharma Engel Gabriël - Esther - Ganesh - Jezus - Khadija - Maria - Mohammed - Mozes - Noah Plato - Salomon - Sara - Socrates - Vishu

Doorzettingsvermogen

id Menselijkhe

te mens. Mijn Ik ben de eers ebreeuws naam in het H ook ‘mens’ of betekent dan ‘mensheid’.

Wie ben ik?

Wijsheid

Ik was de zoon van koning David en Batseba.

VA N

Ik was de tweede koning van Israël. Ik was zo sterk dat ik Goliath overwon. Het symbool op de Israëlische vlag verwijst naar mijn naam.

Wie ben ik?

Gehoorzaam

Ik bracht de Woorden van God naar de profeten en Maria, moeder van Jezus. Ik vertelde en bracht de Boodschap van God, precies zoals Hij me ze had bevolen.

Wie ben ik?

Vriendschap

Ik ben de stamvader van het jodendom, christendom en de islam. Ik word ook de vriend van God genoemd.

Wie ben ik?

Leiderschap

Ik ben de man die de joodse slaven verloste van de farao. Op Gods beve l leidde ik hen naar het Beloo fde Land. Wie ben ik?

Medelevend Ik ben de Zoon van God, verwekt door een mirakel. Mijn naam betekent ‘verlossing’. Wie ben ik?

sterk

met mijn Ik reisde samen Nazareth naar man Jozef van n aar beviel ik va Bethlehem. D een zoon. Wie ben ik?

Ik ben opgegroeid in de stad Mekka. De mensen noemden mij de betrouwbare, omdat ik tijdens mijn leven niemand ooit heb bedrogen of belogen. Wie ben ik?

Moedig en dapper

Geduldig en

Betrouwbaar

God gaf mij de opdracht een ark te bouwen om samen met de dieren en de gelovigen de zondvloed te doorstaan.

Standvastig

Ik was de eerste vr ouw van de profeet Mohamm ed. Toen hij de openbaring kr eeg van de engel Gabriël gelo ofde ik hem meteen en steund e ik hem in zijn goddelijke op dracht. Wie ben ik?

d Wijshei

en ik n boom to e e r e d n Ik zat o op eigen eep dat ik r g e b ts an naar plo moest ga k e o z p o kracht ning. Ik lijke orde r u tu a n de India. leefde in ?

ik Wie ben

166

VENSTERS

Sociaal Ik heb een hoofd van een olifant en een lichaam van een mens. Ik neem hindernissen weg als hindoes mij vereren en help bij het maken van keuzes. Ik word ook ‘god van de menigte’ genoemd.

Wie ben ik?

Onveranderl

ijk

Ik ben een bela ngrijk begrip uit het hindoeï sme. Ik beteke n eeuwig, onverg ankelijk, oneindig en on veranderlijk. Ik word gezien als de Scheppe rGod. Wie ben ik?

Ik ben een belangrijke filosoof die gedurende de klassieke oudheid in Athene leefde. Een van mijn leerlingen was Aristoteles.

Wie ben ik?

Leergierig

Hoopvol

Wie ben ik?

Bewaker

wereld en grijp Ik bewaak de isgaat. Ik word in als er iets m we d met een blau vaak afgebeel . en r en vier arm lichaamskleu Wie ben ik?

Rationeel

Wie ben ik?

Communicatief

Ik leefde in de Romeinse tijd. Ik was leraar van Plato. Voor mij stond communicatie centraal. Daarom vond je me vaak in de agora met een groepje studenten. Ik word gezien als de grondlegger van het (westerse) humanisme.

VA N

se filosoof en Ik ben een Fran an mij ken je de wiskundige. V go raak: Cogito er bekende uitsp word dus ik ben. Ik sum. Ik denk vader van de daarom als de fie beschouwd. moderne filoso

Ik was een leergierige jonge vrouw die leefde in de tijd van de profeet Mohammed. Ik had kennis over geneeskunde, geschiedenis, recht en hield van poëzie.

Ik was de eerste vrouw van Abraham. Ik kreeg op heel late leeftijd nog een zoon, Isaak.

Wie ben ik?

Filosofisch

Moedig Ik ben een Joodse vrouw uit de Bijbel. Ik vroeg aan de koning om joden niet te vermoorden. Wie ben ik?

Wie ben ik?

CURIEUS

Je levensbeschouwelijke identiteit is je deelidentiteit die gekleurd is door je eigen levensbeschouwing. Iedereen heeft een 'levens-beschouwing'. Dat is de bril waardoor je naar de wereld kijkt en die je wereld- en mensbeeld bepaalt. Je levensbeschouwing geeft richting en zin aan waarom je bepaalde dingen doet of niet doet.

Waarom hebben profeten, religieuze personages en idolen volgens jou positieve kenmerken/ eigenschappen in de verhalen die over hen worden verteld?

Wat is het doel van die verhalen?

ONTKIEM !

167

Door de geschiedenis heen leefden er personen met een sterke persoonlijkheid. Ze hebben anderen kunnen inspireren door die persoonlijkheid en door wat ze betekenden voor de samenleving en de mensheid. a

Kies minstens één persoon uit onderstaande lijst: Al Gore - Ali Banat - Anne Frank - Aviccena - Dalai Lama - Denis Mukwege - Henry Dunant - Katherine Johnson - Marleen Temmerman - Martin Luther King - Mesu Özil - Nafi Thiam Nelson Mandela - Rosa Parks - Victoria Woodhull Zoek online informatie op over het leven van deze persoon. Denk na over zijn/haar impact op de samenleving en de mensheid. Noteer de belangrijkste gebeurtenissen en verwezenlijkingen.

Was deze persoon religieus? Indien ja, in hoeverre speelde religie een rol in zijn/haar leven?

Welk persoonlijkheidskenmerk omschrijft deze figuur het best?

Bespreek de verschillende figuren in groep. Door wie word jij geïnspireerd en waarom? Vul de tabel aan.

VA N

Wie?

168

VENSTERS

Persoonlijkheidskenmerken

Kenmerken die ik wil overnemen.

Waarom?

Zijn er nog andere voorbeelden van mensen die je inspireren? Verklaar waarom.

Je kunt enkel worden geïnspireerd door mensen uit je eigen levensbeschouwing.

Kleuren hebben vaak een speciale betekenis. Noteer in de onderstaande tabel voor vijf kleuren hun betekenis per levensbeschouwing. Zoek de info online op. Jodendom

Vrijzinnig humanisme

Boeddhisme

Hindoeïsme

VA N

Islam

Groen

Wit

Rood

Geel

Blauw

Christendom

ONTKIEM !

169

Niet alleen de kleur, maar ook de bloem, plant of boom op zich kan een bepaalde betekenis hebben. Zo staat een zonnebloem bijvoorbeeld voor kracht, bewondering en loyaliteit. Maak een powerpoint van verschillende bloemen, planten en bomen met een betekenis die bij jouw persoonlijkheid passen. a

Zet telkens de betekenis van de bloem, plant of boom erbij.

Vind je deze terug in een of meerdere levensbeschouwingen?

Hebben ze in alle levensbeschouwingen dezelfde betekenis?

VA N

Kunnen alle soorten bloemen, planten en bomen vredig naast elkaar groeien en bloeien?

Je identiteit of persoonlijkheid wordt bepaald en beïnvloed door verschillende factoren. Daarom zeggen we dat je identiteit meervoudig en meerlagig is. Dat wil zeggen dat je identiteit bestaat uit verschillende deelidentiteiten. Welke factoren bepalen je identiteit? Bijvoorbeeld de taal die je thuis spreekt, de cultuur waarin je opgroeit, je etnische achtergrond, je levensbeschouwing … Kortom, je leefomgeving bepaalt wie je bent als persoon. Je persoonlijkheid of identiteit groeit en bloeit heel je leven lang onder invloed van de factoren in je leefomgeving.

170

VENSTERS

Maak in groep een collage. De collage dient de persoonlijkheid of identiteit van iedereen uit de groep weer te geven. Het uiteindelijke resultaat is meer dan de optelsom van jullie deelidentiteiten en persoonlijkheidskenmerken. Verwerk volgende elementen in jullie collage: - minstens één bloem, plant of boom per groepslid die zijn/haar persoonlijkheid weerspiegelt; - de betekenis van de gekozen bloemen, planten en/of bomen; - de betekenissen van de gekozen kleuren; - afbeeldingen en foto’s uit magazines, kranten … en/of zelfgemaakte tekeningen, schilderijen … - een gedicht, vers, spreuk … dat/die bij jouw persoonlijkheid past.

Wat vinden de andere groepsleden van je keuze? Passen de gekozen bloemen, planten, bomen bij je persoonlijkheid of identiteit?

VA N

T I E T I T N IDE

ONTKIEM !

171

Â©

VA N

Notities

172

CURIEUS