StapSteen 5 Herwerkte editie - inkijkexemplaar by VAN IN

IN VA N Â©

Godsdienst voor het 5e jaar

STAP STEEN

VA N

Â©

Joep Gorinsek Joris Peeters Jan Sauvillers

INHOUD

ermar p Su

p. 17

p. 5

VA N

p. 14 9

Club

p. 11 3

p. 89

er nt

s sc tne e i F

Â©

s at

fp raa la g e

scoo p

Bio

ec t

wproj u o

p. 29

swon

W i

p. 125

VA N

p. 10 1

p. 137

e mol np d n

se u m

ÂŠ

p. 77

chtban e R

k ar

in z e

g in

n eke hu i Z

g van en e G

p. 53

p. 65

Â© VA N IN

Bioscoop

Â©

VA N

HONGERIG

OPSTAP

Dertien districten komen in opstand tegen het Capitool. Zij worden verslagen en één district wordt weggevaagd. De andere twaalf moeten nu ieder jaar een meisje en een jongen opofferen voor de Hongerspelen. Een strijd op leven en dood die alleen de winnaar eer en roem oplevert. Zo straft en vernedert het Capitool de opstandelingen. Brengt Katniss Everdeen daar verandering in?

The Hunger Games speelt zich af in een niet al te verre toekomst. Toch heeft Suzanne Collins zich op het verleden geïnspireerd voor haar trilogie. De twee afbeeldingen hieronder zijn daar voorbeelden van.

VA N

1 Hier zie je

2 Dit zijn

6 6

HONGERIG

LES 1

Gezichtsbedrog

A The real thing?

VA N

1 Omcirkel telkens ‘the real thing’ met groen.

2 Schrijf eronder waarom het andere beeld dit etiket niet verdient.

3 Wat zie je tijdens dit filmfragment?

4 Hoe kun je daar zo zeker van zijn?

STAPSTEEN Het is belangrijk dat wij nadenken over de relatie tussen de

en de

die we ervan maken. Dat komt omdat we vergeten zijn hoe de echte wereld eruitziet. We kijken liever naar beelden ervan op onze televisie, computer of tablet. Daardoor maken we ons steeds minder druk over de alleen nog wat de verschillende

achter een situatie of gebeurtenis. We geloven ons vertellen.

HONGERIG

B Wat verbeelden zij zich wel?

“

Katniss en Peeta moeten een liefdespaar spelen omdat de kijkers daar dol op zijn. Zo proberen ze aan water, voedsel en geneesmiddelen te komen, allemaal zaken die hun leven kunnen redden.

It's a television show, and being in love with that boy might just get you sponsors which could save your damn life.

” (Haymitch)

VA N

1 Welke beelden vind jij geschikt als profielfoto voor je Facebookaccount? Kleur de stapsteentjes groen. Welke wijs je af? Kleur de stapsteentjes rood. Verklaar telkens je keuze.

2 Heb je de indruk dat je (een beetje) valsspeelt? Ja / Nee, omdat

3 Geeft je account je volledige leven, je hele persoonlijkheid weer? Duid het antwoord aan waarin je jezelf herkent. Ik gooi alles op het net, als het niet klinkt, dan botst het maar. Zo ben ik, met mijn goede en slechte kanten, te nemen of te laten. Ik kijk wel uit met wat ik post. Ik moet er altijd goed uitzien, ik moet bezig zijn met leuke dingen, want ik ben toch geen loser? Ik wil vooral de dingen delen die mij gelukkig maken. Mijn donkere momenten gaan niemand iets aan, die houd ik voor mezelf. Likes zijn voor mij ontzettend belangrijk. Ik heb nood aan bevestiging. Als mijn vrienden positief reageren op een foto of een post, geeft me dat een boost. Niemand hoeft te weten dat ik me eigenlijk voortdurend verveel. Op het net speel ik de coole gast. Leugentjes om bestwil noem ik dat.

HONGERIG

C Een massief hogedrukgebied Peeta: Ik wil niet dat ze me veranderen. Katniss: Hoe zouden ze je veranderen? Peeta: Ik weet het niet. Misschien maken ze iemand van me die ik niet ben. Ik wil geen pion in hun spel worden, snap je? Katniss: Bedoel je dat je niemand zult vermoorden? Peeta: Nee ... Dat zal ik vast wel doen als het zover is, maar ik wil ze laten zien dat ik hun bezit niet ben. Als ik sterf, wil ik nog altijd mezelf zijn. Slaat dat ergens op? Herken je Peeta’s gevoel? In onze wereld kun je bijna niet meer jezelf zijn. Je moet aan allerlei verwachtingen voldoen en veel mensen en instanties proberen je naar hun hand te zetten. Je dreigt jezelf te verliezen.

VA N

Waarin zou jij niet willen veranderen? Duid de foto(‘s) aan en motiveer je antwoord.

STAPSTEEN ‘Jezelf zijn’, met al je mogelijkheden en tekortkomingen, wordt in onze samenleving steeds moeilijker. De zeggen ons wat we moeten denken en doen. Toch blijft het noodzakelijk om aan je eigen kuddedier, een

te bouwen, anders word je een anoniem . Sta daarom open, maar

in het leven, neem niets zomaar voor waar aan, waai niet mee met elke nieuwe rage of trend.

HONGERIG

LES 2

No time for losers

“

A Eigen schuld, dikke bult

ns – Queen We Are The Champio my friends We are the champions, g till the end And we'll keep on fightin We are the champions We are the champions No time for losers pions 'Cause we are the cham

De eenzame winnaar baadt in rijkdom en herinnert iedereen aan onze gulheid en vergevingsgezindheid.

”

(President Snow)

1 Je kent dit nummer zeker. Je zong het vast al in voetbalstadions en op feestjes. Maar geloof je de tekst ook echt?

Ja / Nee, omdat

2 Zit hier een ‘schuldige’ voor het bureau van de directeur?

VA N

Ja / Nee, omdat

3 Herken je jezelf in de personages van de cartoon hiernaast? Ja / Nee, want

HONGERIG

B Een frisse wind Een genezing op sabbat Op een andere sabbat ging hij naar de synagoge en gaf er onderricht. Daar was iemand wiens rechterhand verschrompeld was. De schriftgeleerden en de farizeeën letten op hem, om te zien of hij op sabbat genezingen verrichtte, dan zouden ze hem kunnen aanklagen. Maar hij wist wat ze dachten en zei tegen de man met de verschrompelde hand: ‘Sta op en kom naar voren.’ En hij stond op en kwam. Daarop zei Jezus tegen hen: ‘Ik vraag u of men op sabbat goed mag doen of kwaad, een leven mag redden of verloren laten gaan.’ Hij keek hen allemaal aan, en zei tegen hem: ‘Strek uw hand.’ Hij deed het en zijn hand herstelde zich. Maar zij werden razend en spraken er met elkaar over wat ze met Jezus zouden doen. (Lucas 6, 6-11) 1 Jezus van Nazareth was zeker geen slappeling. Hij volgde altijd zijn eigen koers. Dat merk je duidelijk in dit genezingsverhaal. Duid aan wat juist is. Hij duldt niet dat de man met de verschrompelde hand op de grond blijft zitten. Hij hecht totaal geen belang aan de sabbatwetgeving. Hij geneest de zieke, ook al is het sabbat.

Hij voelt zich ver boven iedereen verheven, daarom geeft hij les in de synagoge.

Hij geneest de man en toont zo dat de geest van de wet belangrijker is dan de letter ervan. 2 Stel je voor: Jezus zit achter het bureau van de werkgever en op de sofa naast het echtpaar. Vat telkens zijn reactie samen in de tekstballon.

VA N

HONGERIG

“

De moeder van Zach ontdekte op Facebook dat haar zoon homo is. Als reactie schreef ze hem deze brief:

Zach, ik was verrast door je Facebookpost waarin je uit de kast kwam. Ik wil dat je weet dat ik onvoorwaardelijk van je hou. Ik hou niet alleen van je in woorden, maar ook in daden. Ik ben zo trots op je. Je bent de moedigste persoon die ik ken. Ik zal altijd voor je vechten. Je seksuele geaardheid bepaalt niet wie je bent. Jij blijft de jongen die voor altijd mijn hart gestolen heeft. Het enige wat me zorgen baart, zijn al die lege frisdrankbekers en ijstheeflesjes in je kamer. Gooi ze weg voor je kamer vol mieren zit. Ik zal altijd van je houden, je moeder.

”

(Michelle McClain, moeder van Zach)

VA N

3 Hoe zou je de reactie van de moeder van Zach omschrijven?

4 Is ze in de leer geweest bij Jezus van Nazareth? Waarom (niet)?

STAPSTEEN Wij leven in een

tijd. We worden schijnbaar overspoeld door werklozen,

armen, vluchtelingen ... die dingen meemaken waar wij ook bang voor zijn. Die angst vertaalt zich in een afwijzende, beschuldigende en

houding. Dat geeft ons even zekerheid

en zelfvertrouwen. Maar ook wij staan voor de uitdaging om de uitgestotene, de kleine en kwetsbare mens letterlijk te omarmen, net als

HONGERIG

LES 3

Kan ik u van dienst zijn?

A Tekens van tegenspraak

1 Waarom is de foto hierboven een perfecte illustratie van ‘tegenspraak’?

VA N

“

Gelukkig vind je niet alleen in fantasyromans en –films prachtige voorbeelden van mensen die ‘tekens van tegenspraak’ zijn. Ook in het echte leven zijn mensen in staat tot onverwachte en heldhaftige daden.

This list ... is an absolute good. The list is life.

”

(Uit de film Schindler's List)

De man die op de foto de lange lijst met namen nakijkt, is de industrieel Oskar Schindler. Tijdens de Tweede Wereldoorlog woonde hij in Polen, dat toen bezet was door Duitsland. Hij runde er een emailfabriek met alleen Joodse arbeiders. Oskar Schindler, en de lijst in zijn handen, zijn tekens van tegenspraak. 2 Verwoord hieronder waarom. De onderstaande termen kunnen je op weg helpen.

onverwacht – heldhaftig – tegendraads – diepmenselijk – onnavolgbaar – spannend – Auschwitz – risico’s – dwingend

HONGERIG

B Solidarność Na de dood van Rue uit Katniss haar solidariteit met de mensen van district 11. Zij putten daar de kracht uit om in opstand te komen tegen het Capitool. Het eenvoudige gebaar van Katniss heeft dus een diepe betekenis.

1 Vat de betekenis van het gebaar van Katniss hieronder samen. Volgende termen kunnen je op weg helpen.

VA N

moed – toekomst – verlossing – nieuw begin – engagement – geloof – opoffering – visie – overtuiging – consequent

Emile Nolde, Kruisiging

STAPSTEEN tonen, zorg dragen voor elkaar, verantwoordelijkheid opnemen, het recht van de sterkste in twijfel trekken ... dat is mens-zijn op zijn best. Jezus van Nazareth toonde die tot het einde toe. gaf hij zijn leven voor ieder van ons.

HONGERIG

2 Duid de afbeelding aan die aansluit bij de omschrijving hierboven.

HOUVAST De film vertelt ons hoe westerse jongeren naar het leven kijken. Je leeft in een wereld in verval, midden in een crisis, met een extreem rijke bovenlaag en wordt teruggeworpen op jezelf. Je beseft dat het nooit meer wordt zoals het was en dat je keihard moet knokken. Je imago, je media-uitstraling, is daarbij veel belangrijker dan de realiteit. Je gaat vooral relaties aan die goed zijn voor je eigen succes. Maar je weet ook dat slechts een enkeling het zal redden, terwijl de rest van je generatie, en misschien jijzelf ook, wegzakt in middelmatigheid, armoede en schulden. Uit: Trouw , 05/05/2012

Het citaat hierboven komt uit een filmrecensie van The Hunger Games. Het vat ook de inhoud van dit hoofdstuk perfect samen.

Wij leven in een angstige tijd.

VA N

Wij geloven alleen nog maar wat de verschillende media ons vertellen.

Hieronder lees je in elk vak een kerngedachte uit dit hoofdstuk. Verbind ze met een zin uit de recensie. (Gebruik daarvoor de pijlen van Katniss, ze heeft er genoeg.)

ÂŠ

Medelijden tonen, zorg dragen voor elkaar, verantwoordelijkheid opnemen, het recht van de sterkste in twijfel trekken ... dat is mens-zijn op zijn best.

HONGERIG

15 15

MIJN VERHAAL Toespraak op de berg Hieronder lees je het begin van de beroemde Bergrede, de hoofdstukken 5 tot 7 uit het Matteüsevangelie. Na de inleiding beginnen de Zaligsprekingen. Op een verrassende manier prijst Jezus daarin een aantal mensen zalig of gelukkig.

Bij het zien van deze menigte ging hij de berg op, en toen hij was gaan zitten, kwamen zijn leerlingen bij hem. Hij nam het woord en onderrichtte hen met deze toespraak: ‘Gelukkig die arm van geest zijn, want hun behoort het koninkrijk der hemelen. Gelukkig die verdriet hebben, want zij zullen getroost worden. Gelukkig die zachtmoedig zijn, want zij zullen het land erven. Gelukkig die hongeren en dorsten naar de gerechtigheid, want zij zullen verzadigd worden. Gelukkig die barmhartig zijn, want zij zullen barmhartigheid ondervinden. Gelukkig die zuiver van hart zijn, want zij zullen God zien. Gelukkig die vrede brengen, want zij zullen kinderen van God genoemd worden. Gelukkig die vervolgd worden vanwege de gerechtigheid, want hun behoort het koninkrijk der hemelen. Gelukkig zijn jullie, als ze jullie uitschelden en vervolgen en je van allerlei kwaad betichten vanwege mij. Wees blij en juich, want in de hemel wacht jullie een rijke beloning. Zo hebben ze immers de profeten vóór jullie vervolgd.’ (Matteüs 5, 1-12) Duid een vraag aan die je persoonlijk aanspreekt en beantwoord ze eronder.

VA N

Wanneer heb jij jezelf ‘arm van geest’ (nederig of bescheiden) gevoeld? Wanneer heb je verdriet gehad zonder te wanhopen? Wanneer ben je zachtmoedig geweest?

Op welk moment heb je barmhartigheid getoond of heb je geoordeeld met een zuiver hart? Wanneer heb jij vrede gebracht of honger en dorst naar gerechtigheid gevoeld?

Wanneer vond je dat je niet anders kon handelen of oordelen, ook al kreeg je op je donder?

Rembrandt van Rijn, Matteüs en de engel

16 16

HONGERIG

Caravaggio, De inspiratie van Matteüs

Supermarkt

Â©

VA N

KEUZESTRESS

OPSTAP 1 Kijk eens naar de coverfoto van de rekken in de supermarkt. Welke zin omschrijft het best wat je erbij denkt en voelt? Duid aan. Heerlijk, het is weer vrijdagavond. Met het gezin boodschappen doen voor de hele week. Ik kies een pizza bolognese om deze avond voor de televisie op te eten. Lekker en chill. Potverdomme, ‘yoghurt’ staat er op het briefje dat mijn moeder me meegaf. Er zijn wel duizend soorten. Hallo, mama? Welke ... ? Hmmm. Hoe wil ik dat mijn bad vanavond ruikt? Roos? Lavendel? Of toch maar perzik? Heerlijk toch dat ik iedere keer een nieuw geurtje kan uitproberen. Ik kijk echt uit naar mijn bad. Misschien eet mijn lief me daarna wel op ... Hallo, kan iemand mij helpen? Ik zoek de afdeling charcuterie. Iemand? Echt niemand? Nu is het genoeg geweest, ik loop verloren in dit ‘winkelparadijs’. Volgende keer ga ik gewoon naar de slager in het dorp. Blitse reclames, grote kortingen, enorme prijzen te winnen ... Ze doen er alles aan om mij te laten kopen. Ook dingen die ik niet nodig heb. Daar bedank ik voor. Ik ben een bewuste consument. Wat een rotdag op school. Ik kan die trut van Nederlands wel vermoorden. Gelukkig is er nog het shoppingcenter. Waar liggen die chocoladerepen?

2 Leg je keuze uit.

VA N

3 Deze zin verwoordt mijn gedachten en gevoelens nog beter:

18 18

KEUZESTRESS

LES 1

In wa veur ne wereld leven wij na ...

A Remember this? 1 Noteer telkens drie opvallende verschillen.

1 2 3

VA N

1 2

2 Vat alle verschillen die je gevonden hebt samen in drie tegenstellingen. 1

vs.

STAPSTEEN Onze wereld evolueert razendsnel, alles

, niets staat nog vast. Die veranderingen

komen er onder meer door de vele

die wij kunnen en moeten maken. Dat is

verrijkend, maar ook vermoeiend en het maakt ons veel

. Het is dan ook jammer dat wij

kwijt zijn. Denk maar aan een vaste baan, een relatie voor het leven,

enzovoort. Een moeilijk woord om onze wereld te omschrijven is ‘postmodern’.

KEUZESTRESS

B Identiteitscrisis IK BETEKEN IETS!

Schreeuwde het stofje.

VA N

Bill Watterson, Casper en Hobbes

Michelangelo, De Schepping van Adam, Sixtijnse kapel

1 Casper en Michelangelo kijken heel verschillend naar de mens en de wereld. Markeer de termen die bij het stripverhaal horen groen en de termen die bij het schilderij passen geel.

betekenisloos – gewild – waardevol – goddelijk – nietig – blijvend – onvoorstelbaar – ongelooflijk – uitdagend – droevig – engagerend – ontgoochelend – verlammend – verantwoordelijk 2 Met welke visie ben jij het eens? Waarom?

3 Hoe probeer jij betekenis en zin te geven aan je leven? Geef twee concrete voorbeelden.

4 'Quelqu’un m’a dit', zingt Carla Bruni. Denk je dat haar nummer Casper van mening kan laten veranderen? Waarom (niet)?

KEUZESTRESS

C Tegenwind Op het meer Meteen hierna dwong hij de leerlingen om aan boord te gaan en alvast voor hem uit over te steken, dan zou hij intussen de mensen wegsturen. Toen hij de mensen had weggestuurd, ging hij de berg op om te bidden, hij alleen. Toen het avond geworden was, was hij daar nog alleen. Toen de boot al veel stadiën uit de kust was, had die het zwaar te verduren van de golven, omdat de wind tegenzat. Op het einde van de nacht ging hij lopend over het meer naar hen toe. Toen de leerlingen hem op het meer zagen lopen, raakten ze in paniek. ‘Een spook!’, riepen ze, en ze schreeuwden van angst. Meteen zei Jezus: ‘Rustig maar, ik ben het. Wees niet bang.’ Petrus gaf hem ten antwoord: ‘Heer, als u het bent, laat me dan over het water naar u toekomen.’ Hij zei: ‘Kom.’ En Petrus stapte overboord, liep over het water en kwam naar Jezus toe. Toen hij lette op de kracht van de wind, werd hij bang, en toen hij begon te zinken, schreeuwde hij: ‘Heer, red me.’ Meteen stak Jezus zijn hand uit en greep hem vast. Hij zei: ‘Kleingelovige, waarom heb je getwijfeld?’ Toen ze in de boot gestapt waren, ging de wind liggen. (Matteüs 14, 22-32)

1 Petrus beleeft een spannende tijd daar op het meer van Gennesaret. Wij hebben zijn avonturen in een grafiek gegoten. Vul de lege vakjes aan. Jezus stelt de leerlingen gerust. 'Ik ben het!' De boot met de leerlingen op het meer

VA N

Jezus redt Petrus maar betreurt zijn gebrek aan geloof

Storm steekt op

2 Hoe zou jij Petrus omschrijven? Als een stripfanaat die de boeken van Casper en Hobbes leest of als een cultuurfreak die de Sixtijnse Kapel bewondert?

3 Markeer in de tekst waar Petrus Jezus om een teken vraagt dat zijn geloof kan versterken in het geel. Markeer waaraan je merkt dat hij toch twijfelt in het groen.

STAPSTEEN Onze wereld, en alles wat daarin gebeurt, komt soms

over. Betekenen wij wel iets in die onmetelijke ruimte, miljarden lichtjaren groot? En toch bevestigt het christelijk geloof de ultieme waarde van ieder mensenleven. Als je gelooft, blijf je hoe dan ook met God

, wat er ook gebeurt.

KEUZESTRESS

LES 2

De jeugd van tegenwoordig

A Op peil? De Bond zonder Naam vroeg in de Eerste Nationale Waardepeiling (2010) aan een grote groep jonge mensen tussen 15 en 34 jaar hoe hun ideale samenleving eruitziet. Dit zijn de waarden die zij belangrijk vonden. Top 10 Belgische jongeren

Mijn top 10

1 respect 1

2 eerlijkheid

3 milieubewustzijn

4 levenskwaliteit

5 vrede

6 behulpzaamheid

8 betaalbare huisvesting

7 zorg voor toekomstige generaties

8 9

VA N

9 strijd tegen armoede 10 aandacht voor de verre toekomst

1 Hoe zou jouw top tien eruitzien? Je mag de volgorde omgooien of andere waarden toevoegen.

ÂŠ

2 Vergelijk jouw antwoord met dat van je klasgenoten. Zie je opvallende verschillen? Welke?

KEUZESTRESS

B Doe eens iets zinnigs Voor 14- tot 18-jarigen zijn verbondenheid met anderen, zelfontplooiing en plezier redenen om ’s morgens op te staan. Zingeving maakt deel uit van hun leefwereld. En ze halen waarde uit zaken die volwassenen misschien banaal vinden.

- 90 % van de jongeren wil gewoon van het leven genieten (leuke dingen doen met vrienden). - 72 % zoekt plezier en genot in een liefdesrelatie. - 71 % vindt het uiterlijk belangrijk en wil er goed uitzien. - 64 % zegt dat (huis)dieren hen gelukkig maken. - 53 % ziet een liefdesrelatie als de ultieme manier om gelukkig te worden. - 50 % wil later goed geld verdienen. - 61 % wil later een baan waarin ze vooral kunnen bijleren. - 71 % wil later een baan waarin ze samenwerken met andere mensen. - 33 % hoopt op een baan waarmee ze de wereld kunnen verbeteren. - 85 % voelt zich goed als ze kunnen terugdenken aan mooie herinneringen. - 84 % vindt het nemen van eigen beslissingen belangrijk om zich goed te voelen. - 83 % vindt het fijn om nieuwe dingen te leren. - 82 % denkt op moeilijke momenten na over zichzelf en de wereld. - 44 % zoekt anderen op als ze hulp nodig hebben.

Hij vertelde hun een gelijkenis: Er was eens een rijke, wiens land veel had opgebracht. Hij dacht bij zichzelf: ‘Wat moet ik doen? Ik heb geen ruimte om mijn oogst op te slaan.’ ‘Dit ga ik doen,’ dacht hij, ‘ik breek mijn schuren af en ga grotere bouwen, dan kan ik daar al het graan en mijn andere goederen in opslaan, en tegen mezelf zeggen: Je hebt daar nu heel wat liggen, jongen, je kunt jaren vooruit. Rust nu maar eens uit, eet, drink en neem het ervan.’ Maar God zei tegen hem: ‘Jij dwaas, nog deze nacht wordt je leven opgeëist, en voor wie zijn dan al die voorraden die je hebt aangelegd?’ (Lucas 12, 16-20)

VA N

(Resultaten van een enquête bij 846 tieners in Vlaanderen, gepubliceerd in De Standaard 21/11/2015)

1 De enquête en de tekst van Lucas staan hier niet toevallig op dezelfde pagina. Markeer de inhoudelijke verschillen in het geel. 2 De enquête benadrukt vooral

3 De evangelietekst benadrukt vooral

KEUZESTRESS

4 Jezus roept ons op om rijke schatten te verzamelen voor God. Is Beyoncé al op de goede weg of kan ze nog wat hulp gebruiken? Geef haar een aantal nuttige tips.

Me, Myself and I – Beyoncé

Cuz I realized I got Me myself and I That's all I got in the end That's what I found out And it ain't no need to cry I took a vow that from now on I'm gonna be my own best friend

VA N

STAPSTEEN Zinvol leven in een postmoderne en enge wereld kun je niet alleen. Andere mensen vormen niet noodzakelijk een bedreiging.

, samen met hen bouw je stap voor stap aan zekerheid,

engagement en vertrouwen. Jezus maakt deze dynamiek duidelijk in een prachtige parabel. De ultieme ander, , moet centraal staan in onze keuzes.

KEUZESTRESS

LES 3

Clap along if you feel like happiness is the truth

A Gelukkig zijn is ...

Verliefd worden. – Zo hard lachen dat je gezicht pijn doet. – Een warme douche. – Niet hoeven aan te schuiven bij de kassa van de supermarkt. – Die heel speciale blik van een bijzonder iemand. – Post krijgen. – Cruisen op een mooie landweg. – Je favoriete nummer op de radio. – In bed liggen en naar de regen op je dakraam luisteren. – Een warme handdoek, recht uit de droogkast. – Een milkshake met chocolade … Of nee, aardbeien, vanille ... – Een bubbelbad. – Giechelen. – Een goed gesprek. – Het strand. – Een briefje van 20 euro vinden in de binnenzak van je winterjas. – Om jezelf lachen. – Oogcontact maken met die beauty van verkoop. – Nachtelijke telefoontjes die uren duren. – In de zomer door de tuinsproeiers lopen. – Zomaar de slappe lach krijgen. – Iemand die je vertelt dat je er schitterend uitziet. – Lachen om een binnenpretje. – Vrienden. – Per ongeluk iemand afluisteren die iets aardigs over je zegt. – Wakker worden en beseffen dat je nog een paar uur kunt slapen. – Je eerste kus. – Nieuwe vrienden maken of rondhangen met de oude bende. – Met een jong hondje spelen. – Iemand die met je haar speelt. – Mooie dromen. – Warme chocolademelk. – Uitjes met vrienden. – Schommelen in de speeltuin. – Een knipoog krijgen van een knappe vreemde. – Chocoladekoekjes bakken en ze allemaal opeten. – De hand vasthouden van een dierbare. – Een oude vriend tegenkomen en merken dat er niets veranderd is. – De reactie van iemand die jouw speciale cadeau openmaakt. – Naar de zonsopgang kijken. – Iedere morgen opstaan en dankbaar zijn voor een nieuwe prachtige dag. – Beseffen dat iemand je mist. – Een knuffel krijgen van iemand die je heel dierbaar is. – Weten dat je het juiste gedaan hebt, wat anderen ook beweren. 1 Markeer hierboven drie dingen die jou gelukkig maken in het groen.

Gelukkig zijn is voor mij

Geld, auto's en vrouwen?

Of enkel geld en auto's?

WEL?!

Wat is volgens jou de betekenis van geluk?

VA N

2 Kun je nog iets bedenken? Noteer dat dan hier.

3 Hier hebben we Casper weer. Waarom is Hobbes niet meer te zien op het laatste plaatje van deze cartoon?

4 Zou jij ook weglopen van Casper? Waarom (niet)?

KEUZESTRESS

B Aspecten van geluk 1

2 3

VA N

Wetenschappers hebben ontdekt dat acht elementen belangrijk zijn voor je geluk. Iedere foto geeft één aspect weer. Noteer bij elke aspect het nummer van de bijbehorende foto. Je hebt genoeg materiële voorzieningen.

Je wordt omgeven door (liefdevolle) anderen.

Je voelt je goed. Je kunt genieten in de meest brede zin van het woord. Je bent gezond, één met je lichaam.

Je bent verbonden met een religie of een atheïstische spiritualiteit. Je bent in staat om vrij te handelen en onafhankelijke keuzes te maken. Je kunt genieten van cultuur. Je bent creatief.

Je begrijpt jezelf en je plaats binnen de wereld.

STAPSTEEN Gelukkig zijn heeft

te maken met het winnen van de lotto. Veel essentiëler dan geluk is gelukkig

. Een gelukkig mens is in

Je verschillende relaties (met jezelf, de anderen, de wereld en – eventueel – God) zijn harmonisch en op elkaar afgestemd.

KEUZESTRESS

HOUVAST De Angst Ik wil rijk worden, echt schatrijk. Of iemand verstandig is, grappig ... het kan mij niet boeien. Een karrenvracht kleren wil ik en talloze diamanten. Ik zou er mijn leven voor geven.

The Fear – Lily Allen money I want to be rich and I want lots of about funny care 't don I er, I don't care about clev of diamonds s load fuck I want loads of clothes and g to find them tryin ‘re I heard people die while they

En ik trek mijn kleren uit, doe alles wat jullie willen. De kortste weg naar de roem. Ik kijk overal om me heen, ik heb alles onder controle. Ik ben in de laatste rechte lijn naar de overwinning. Ik weet niet langer wat goed of kwa ad is, droom of werkelijkheid. Ik ben ook vergeten wat dat is: ‘Iets voelen’. Wanneer wordt alles opnieuw duid elijk? Ik voel nu alleen maar angst.

will be shameless And I'll take my clothes off and it you get famous ‘Cause everyone knows that's how mirror the in look I'll I'll look at the sun and winner a to on I'm I'm on the right track, yeah real anymore I don't know what's right and what's feel anymore And I don't know how I'm meant to me clear? And when do you think it will all beco fear the by over ‘Cause I'm being taking

‘Het’ leven draait alleen maar om filmsterren, echte moeders zijn onbelangrijk. Het draait om snelle wagens en elka ar belachelijk maken. Niets is nog belangrijk, niets is nog echt. Alles is van kunststof. Fantastisch toch?

t mothers Life's about film stars and less abou other It's all about fast cars and cussing each ing plastic But it doesn't matter cause I'm pack ing fantastic fuck so life my And that's what makes umption And I am a weapon of massive cons rammed to And it's not my fault, it's how I'm prog function mirror I'll look at the sun and I'll look in the a winner to on e we'r yeah I'm on the right track,

VA N

Ik ben een massaconsumptiewapen. Dat is niet mijn keuze, ik ben voor geprogrammeerd. Ik kijk overal om me heen, ik heb alles onder controle. Ik ben in de laatste rechte lijn naar de overwinning.

unition Forget about guns and forget amm own little mission ‘Cause I'm killing them all on my er Now I'm not a saint but I'm not a sinn ing thinner gett I'm as long as And everything's cool

ted

Hoe sterk mijn tegenstanders ook zijn, tot de tanden bewapend. Ik maak ze allemaal af, ik ben niet te stoppen. Ik ben geen heilige, ik ben ook de duivel niet. Niets is nog belangrijk, alles valt op zijn plaats, zolang ik er maar slank uitzie.

Dit nummer van Lily Allen vat dit hoofdstuk perfect samen. Noteer minstens vijf elementen uit de songtekst die rechtstreeks verwijzen naar wat je de voorbije lessen hebt geleerd.

KEUZESTRESS

27 27

MIJN VERHAAL Een perfecte da

Just a perfect day Drink sangria in the park And then later, when it gets dark We go home Just a perfect day Feed animals in the zoo Then later, a movie, too And then home Oh it's such a perfect day I'm glad I spent it with you Oh such a perfect day You just keep me hanging on You just keep me hanging on

VA N

Just a perfect day Problems all left alone Weekenders on our own It's such fun Just a perfect day You made me forget myself I thought I was someone else Someone good

Zomaar een perfe cte dag Cocktails drinken in het park En wanneer het la at wordt Gaan we naar huis Zomaar een perfe cte dag Samen naar de zo o en de bioscoop En wanneer het la at wordt Gaan we naar huis Een perfecte dag Ik ben zo gelukk ig dat jij De hele tijd bij m ij was Een perfecte dag Ik hunker reeds na ar de volgende Een perfecte dag Geen vuiltje aan de lucht Wij zijn onafsche idelijk Eén groot feest Een perfecte dag Jij maakt van mij een beter mens Niet langer een eg oïst Een perfecte dag Ik ben zo gelukk ig dat jij De hele tijd bij m ij was Een perfecte dag Ik hunker reeds na ar de volgende Zo zie je maar Niets is tevergeefs Niets is tevergeefs Niets is tevergeefs …

Perfect Day – Lou Reed

Oh it's such a perfect day I'm glad I spent it with you Oh such a perfect day You just keep me hanging on You just keep me hanging on

sow You're going to reap just what you sow you t wha You're going to reap just sow you t wha You're going to reap just sow ... you t You're going to reap just wha

ck.com

sto © Mavrick / Shutter

Samen naar de zoo en de bioscoop ... een prachtige dag. Maar misschien denk jij er anders over? Wat mag niet ontbreken op jouw perfecte dag?

28 28

KEUZESTRESS

Bouwproject

Â©

VA N

UNDER CONSTRUCTION

OPSTAP

- op de eerste foto?

- op de tweede foto?

VA N

1 Bekijk de foto’s. Wat zie je:

2 Waar hou jij rekening mee als je je levensmuur bouwt? Laat de foto van de muur je inspireren bij je antwoord.

3 ‘Veel verschillen in het leven kunnen zorgen voor een mooi geheel.’ Breng die uitspraak in verband met de foto van het kasteeltje.

30 30

UNDER CONSTRUCTION

LES 1

Constructiefoutjes

A To walk again 1 Welke indruk geeft de man op de foto jou?

2 Zou je op het eerste gezicht denken dat Marc een beperking heeft? Waarom wel/niet?

3 Met welke beperking kampt Marc?

4 Hoe gaat Marc (positief ) om met zijn beperking?

Pak uw bed en ga naar huis Toen hij enkele dagen later weer in Kafarnaüm kwam, hoorde men dat hij thuis was. Er liepen zoveel mensen te hoop dat ze zelfs niet meer bij de deur konden komen, en hij sprak hen toe. Ze kwamen een verlamde bij hem brengen, door vier man gedragen. Omdat ze de man niet bij hem konden krijgen vanwege de menigte, haalden ze de dakbedekking weg boven zijn hoofd, en toen ze een opening gemaakt hadden, lieten ze het bed waar de verlamde op lag, zakken. Bij het zien van hun vertrouwen zei Jezus tegen de verlamde: ‘Vriend, uw zonden worden u vergeven.’ Nu zaten daar een paar schriftgeleerden die hun bedenkingen hadden: ‘Hoe kan die man zoiets zeggen? Hij lastert God. Wie anders dan de enige God kan zonden vergeven?’ Jezus doorzag meteen dat ze deze bezwaren hadden en zei tegen hen: ‘Waarom hebt u eigenlijk bezwaren? Wat is eenvoudiger? Tegen de verlamde zeggen: “Uw zonden worden vergeven”, of zeggen: “Sta op en pak uw bed en loop?” Maar opdat u weet dat de Mensenzoon bevoegd is om op aarde zonden te vergeven’, zei hij, nu tegen de verlamde: ‘Ik zeg u, sta op, pak uw bed en ga naar huis’. En hij stond op, pakte meteen zijn bed en ging weg voor het oog van iedereen, zodat ze allemaal verrukt waren en God verheerlijkten. ‘Zoiets hebben we nog nooit gezien’, zeiden ze. (Marcus 2, 1-12)

VA N

5 Ken jij nog mensen (eventueel BV’s) die een beperking hebben?

6 Wat is de link tussen het Bijbelverhaal en Marcs verhaal?

7 Waarom schrikken de mensen van de genezing?

8 Wat is Marcs doel na zijn ongeval? Duid aan. Hij wil weer kunnen lopen.

Hij wil genieten van het leven, met zijn beperking.

Hij is zijn doel in het leven kwijt.

Hij wil tonen dat zijn beperking hem nauwelijks beperkt.

9 Wat is de werkelijke betekenis van To Walk Again?

UNDER CONSTRUCTION

B In elk bouwwerk een fout? 1 Noteer onder elke foto de beperking die die persoon heeft. slechtziend – dagje ouder – syndroom van Down – dyslexie – kanker – suikerziekte – verlegen – zwanger en alleen

VA N

2 Selecteer een foto door het stapsteentje in te kleuren en er vul er onderstaande vragen over in.

- Wat houdt deze beperking in?

- Hoe kan deze persoon daar positief of negatief mee omgaan? + – - Hoe ga jij ermee om als je geconfronteerd wordt met zo iemand?

STAPSTEEN Een beperking kan zowel innerlijk als beperkt, soms als

zijn. Elke mens is wel op een of andere manier , soms blijvend, soms ernstig, soms minder ernstig. Je kunt zowel positief

omgaan met een beperking. Het vraagt

beperking om te gaan. Maar als je daarin slaagt, zie je nieuwe met een beperking kunnen immers net zo

UNDER CONSTRUCTION

om positief met je in het leven. Mensen leven als mensen zonder beperking.

C Goede bedoelingen Team Spirit 1 Welke beperking heeft de vader van Franky?

2 Wat klopt er niet aan de manier waarop Franky met zijn vader omgaat?

3 Wat zou een betere aanpak zijn?

Whatâ&#x20AC;&#x2122;s Eating Gilbert Grape?

1 Met welke beperking kampt de moeder van Gilbert?

VA N

2 Op welke manier verwerken Gilbert en zijn familie de dood van hun moeder?

3 Wat zou een betere aanpak zijn?

Shallow Hal

1 Rosemary heeft overgewicht. Op welke manier is Hal beperkt?

ÂŠ

2 Wat is er mis met de manier waarop Hal omgaat met vrouwen?

3 Wat zou hij beter kunnen doen?

STAPSTEEN Het is geen

taak om op een goede manier om te gaan met de beperking van

een ander. Ook als het iemand is die dicht bij je staat, is het een

. Het is niet

goed om de ander te veel te beschermen en keuzes in zijn plaats te maken. Je moet reacties van de buitenwereld trotseren, je eigen voluit kiezen voor de

opzijzetten en van de ander.

UNDER CONSTRUCTION

LES 2

Een ander bouwplan

A Bang voor jezelf 1 Vul de ontbrekende woorden aan. bang – kast – gevoelens – hetero – onderdrukt – meezit – zichzelf

Hij droomt van zichzelf als

Hij praat als man tegen gekleed als vrouw. Hij vertelt ons dat het hem nooit eens

maar merkt dat hij niet trouw kan zijn aan die droom.

in het

leven.

homoseksuele omgaat: hij

ze en wil

ze niet aanvaarden.

Op het einde van de videoclip trekt hij zijn vrouwenkledij uit omdat hij

voor wie hij echt is: een homoseksueel. Daarom

Hij klaagt over de manier waarop hij met zijn

beslist hij om in de

te blijven.

VA N

2 Welke uitleg uit vraag 1 hoort bij welke zin uit het lied? Noteer de cijfers in de stapsteentjes.

Nothing ever comes your way

You always complain about the way I behave with you

3 De man zit niet lekker in zijn vel. Welke raad zou je hem geven? Duid aan. Goed dat je niet uit de kast komt als jij je daar niet goed bij voelt. Jammer dat je jezelf niet kunt zijn. Ik zou je hoe dan ook aanvaarden. Andere raad:

4 Hoe zou jij reageren als je beste vriend(in) uit de kast komt? Leg uit waarom. Ik zou het er wel / niet moeilijk mee hebben, omdat en omdat 5 Ken jij mensen (vrienden, kennissen, familieleden, BV’s ... ) die holebi zijn?

UNDER CONSTRUCTION

It’s very hard to stay faithful to a dream of you; think about the lies that we told to each other Scared of yourself

B Coming-out

Hoi, mijn naam is Kelly, 17 jaar, en ik ben lesbisch. Nu durf ik dat wel zeggen, maar dat heeft een tijd geduurd ... Het begon toen ik 14 werd: ik voelde dat ik anders was. Er was veel verwarring: ik keek naar mooie meisjes, want jongens interesseerden mij niet. Op mijn 15e begon ik mezelf te vergelijken met andere meisjes van mijn klas en ik zag dat zij begonnen te daten met jongens. Ik heb dat dan ook maar gedaan, maar ik voelde me er nooit goed bij. Even later kwam de erkenning: ik ben lesbisch. Toch wou ik dat liever voor mezelf houden. Ik schaamde me zelfs een beetje ... Wat zouden mijn vrienden zeggen? Toen ik 16 was, kreeg ik voor de eerste keer aandacht van een ander meisje. Ik voelde me zo goed. Op dat moment kwam de aanvaarding: ik ben 100 % lesbisch and I love it! Een paar maanden geleden, op mijn 17e verjaardag, was mijn coming-out voor mijn familie en vrienden: mijn grootouders schrokken wel, maar tijd heelt alle wonden. Mijn vrienden en de rest van mijn familie aanvaarden mij. Ik stelde mijzelf jarenlang de vraag: ben je tot meer in staat als je jezelf aanvaardt? Ik denk het wel. Kijk maar naar mij. Ik ben trots op mezelf, want ik ben wie ik ben. Omdat ik anders ben, kan ik de vragen van jongeren die worstelen met hun seksualiteit beantwoorden op mijn blog. Ik krijg daar veel positieve reacties op. Nu overweeg ik zelfs om journalistiek te studeren en mij te focussen op het welzijn van holebi’s. Zo wil ik dat mensen zich mij later herinneren om mijn journalistiek talent, ook al ben ik anders.

VA N

1 In welke zin is Kelly in het verhaal anders?

2 Hoe gaat ze om met haar anders-zijn?

3 Hoe zorgt Kelly ervoor dat mensen haar om een andere reden herinneren dan om haar anders-zijn?

 Markeer de fasen naar outing die ze doorloopt in het oranje. 5 Aanvaarden de mensen haar na haar coming-out?

6 Is het groeiproces van het meisje volledig af?

7 Ben je tot meer in staat als je jezelf aanvaardt?

UNDER CONSTRUCTION

C Buiten de lijntjes 1 Schrijf onder elke foto op welke manier die persoon anders is dan de meerderheid. student praktijk – jongen die ballet danst – transgender – zuster – holebi – huidskleur – moslim – gothic

VA N

2 Selecteer een foto door het stapsteentje in te kleuren en er vul er onderstaande vragen over in.

- Wat houdt het anders zijn in?

- Hoe kan deze persoon daar positief of negatief mee omgaan? + – - Hoe ga jij ermee om als je geconfronteerd wordt met zo iemand?

STAPSTEEN Je kunt op veel manieren anders zijn en dat is maar goed ook: het zou maar iedereen hetzelfde was. Als je anders bent dan de moeilijker om jezelf te aanvaarden, zeker als de meerderheid

zijn als , is het soms reageert op

je anders-zijn. Dat aanvaardingsproces verloopt in verschillende stappen. Niet iedereen durft het hele proces doorlopen. Toch kun je zelf pas echt

UNDER CONSTRUCTION

zijn als je jezelf aanvaardt zoals je werkelijk bent.

LES 3

Aan de slag met mijn talent

A 10 miljoen talenten

VA N

We zijn in het jaar 3100. Op de planeet Ikanda woont keizer Tallentium. De beroemde keizer vertrekt voor een half jaar naar de verre planeet Ikanikske met zijn supersonische, zelfgebouwde turbo injectionwaterraket. Hij gaat op missie om de bevolking van Ikanikske, die in grote armoede leeft, te helpen. Hij wil ze vooral het magische Ikanda-gevoel bijbrengen. Het Ikanda-gevoel krijg je als je dingen doet die je graag doet. Want dingen die je graag doet, kun je meestal ook goed. Ondertussen laat hij zijn prachtige rijk over aan zijn twee zonen. Belangrijk om te weten is dat in Ikanda geen geld wordt gebruikt. Hoe mensen dan leven? Hier leven ze van hun talenten. Voor zijn vertrek spreekt de keizer tot zijn zonen: ‘Mijn liefste zonen, ik heb jullie elk 10 miljoen talenten gegeven. Koester ze met passie. Draag er zorg voor.’ De twee zonen beloven hun vader om met die talenten zorgvuldig om te springen. Een halfjaar lang verblijft de keizer op de planeet Ikanikske. Hij leert de mensen nadenken over wat ze graag doen. Over dingen die ze goed kunnen. Over dingen waar ze ooit al complimentjes voor kregen. Dat zijn hun passies, hun talenten. Daarmee moeten ze aan de slag. Op die manier krijg je het Ikanda-gevoel. Ze veranderen daarom de naam van hun planeet in de naam Ikanveelalsikdawilske. De missie van de keizer is geslaagd en hij keert terug naar zijn twee zonen en vraagt wat ze met de talenten hebben gedaan. De oudste zoon zegt trots: ‘Vader, ik heb de 10 miljoen talenten heel goed bewaard. Ik ben steeds binnengebleven en heb heel goed opgelet dat ze niet zouden verdwijnen.’ De vader fronst zijn wenkbrauwen en zegt koeltjes: ‘Mijn zoon, hier ben ik eigenlijk niet zo blij mee. Je hebt het niet goed begrepen.’ Daarna laat hij zijn jongste zoon aan het woord. ‘Vader, ik heb met veel plezier en goesting gewerkt. Ik heb mijn talenten gebruikt, ik heb geoefend en geprobeerd. En nu zijn mijn talenten ongelooflijk gegroeid.’ De vader is ontzettend trots en geeft zijn zoon drie dikke kussen. Drie jaar later wordt de jongste zoon, Ikgaervoor, de nieuwe keizer van Ikanda.

Auteur: Luc Stevens

1 Markeer wat de oudste zoon met zijn talenten gedaan heeft in het geel en wat de jongste zoon bereikt heeft in het groen. 2 Wat is er zo goed aan wat de jongste zoon heeft bereikt? Duid aan.

Hij heeft gebruikgemaakt van zijn talent en is daar rijker van geworden. Hij heeft een zware gok gedaan, maar het is goed afgelopen. Er is niets goed aan.

3 Wat is er mis met wat de oudste zoon heeft gedaan? Duid aan. Hij maakt geen gebruik van de kans die hij krijgt om zijn talent te benutten. Hij is waardeloos, want hij heeft geen geld verdiend. Er is niets mis mee. Hij speelt op veilig en zo hoort het ook. 4 Duid de uitspraken aan waarmee je het eens bent. Iemand je geld toevertrouwen is gevaarlijk. Je kunt het beter zelf bewaren. Iemand die een beperking heeft, kan best geen risico’s nemen. ‘Als we allemaal anders willen zijn, worden we hetzelfde. Koester je eigenheid.’ (Patrick Mundus) Je bent mooi als je bent wie je bent.

UNDER CONSTRUCTION

B Talent om op te bouwen Hoi allemaal, ik ben Nora. Begin juli 2010 was ik 22. Onder de douche voelde ik een harde knobbel in mijn borst. Toen ik hoorde dat ik borstkanker had, zonk de moed me even in de schoenen. Ik huilde als een klein kind. Maar toen het nieuws kwam dat ik geen uitzaaiingen had, kreeg ik weer hoop, ook al werd ik erg ziek en verloor ik na enkele chemobehandelingen ook mijn haar. Meteen na de diagnose heb ik besloten om mij niet af te sluiten van het leven, maar om het verhaal van mijn beperking te delen met de wereld via mijn blog Met Volle Borst Vooruit. Sindsdien heb ik enorm veel reacties gekregen van lotgenoten die inspiratie hebben gehaald uit mijn blog en heb ik ook al een presentatie gegeven in een middelbare school om de jeugd te tonen dat je perfect gelukkig kunt zijn met een beperking. Mijn beperking heeft mij met andere woorden sterker gemaakt. 1 Wat is de beperking van Nora?

VA N

3 Waar is ze toe in staat als ze haar talent benut?

2 Wat is haar talent?

LEERLINGEN VTI RENOVEREN ELEKTRICITEIT VAN CHIRO GUST

UIt: Gazet Van Antwerpen, 29/04/201

NIJLEN - Twaalf leerlingen van het VTI in Lier zijn momenteel druk aan de slag om de elektrische installatie van Chiro Gust uit Kessel de 21e eeuw binnen te loodsen. De lokalen hebben inmiddels hun leeftijd. Een grondige renovatie van de elektriciteit was er dan ook aan de orde. De renovatie maakt deel uit van het leerplan van de jongeren

en voor de Chiro opent hun werk perspectieven. Als alles volgens plan verloopt, kunnen de werken vandaag afgerond worden. ‘Er ging veel voorbereiding vooraf aan het project. Een halfjaar geleden kwamen we al eens langs om alles op te tekenen’, vertelt de klastitularis. ‘In overleg met de Chiro gingen we op zoek naar de meest betaalbare oplossing. Daarna hebben de leerlingen zelfstandig bestellingen geplaatst en werkschema's opgesteld.’

4 Wat maakt de klas anders anders dan bv. een aso-klas?

5 Wat is hun talent?

6 Waar zijn ze toe in staat als ze hun talent benutten?

STAPSTEEN Als je goed gebruikmaakt van de

die je hebt en durft nemen, dan maak je wat van je leven. Als je

doet met wat je hebt, bereik je niets. Bij te gaan met wat je wel nog kunt: het helpt je om opnieuw

UNDER CONSTRUCTION

is het net extra belangrijk om aan de slag te geven aan je leven.

HOUVAST

VA N

Er was eens een belangrijke en vrome rabbi, die al op hoge leeftijd was gekomen. Hij wist dat hij niet lang meer te leven had. Hij had echter nog één vurige wens: voordat hij stierf te mogen zien wat de hemel was. Hij bad veelvuldig tot God en smeekte hem zijn wens in vervulling te doen gaan. En eindelijk willigde God zijn wens in en zei tegen hem: ‘Ga dan maar mee, dan zal ik het je laten zien.’ God nam hem mee naar een groot en prachtig huis. Ze betraden een brede trap en gingen door een rijkversierde deur naar binnen. Ze kwamen in een brede binnenplaats met vele deuren. God zei tegen hem: ‘Voordat ik je de hemel laat zien, laat ik je ook eerst de hel zien.’ God liep regelrecht naar een bepaalde deur, opende die en zei: ‘Ga hier maar naar binnen en kijk: dit is de hel.’ De rabbi keek en kon z’n ogen niet geloven: hij zag een grote kamer vol met mensen, die rondom een lange tafel zaten. De tafel was gedekt met de heerlijkste gerechten uit alle windstreken. De rabbi begreep er niets van en vroeg aan God: ‘Hoe kan dit nu de hel zijn; deze mensen met al dit lekkers?’ Je hebt niet goed gekeken, kijk nog maar eens goed’, zei God. De rabbi keek nog eens en toen schrok hij van wat hij zag: al deze mensen hadden stijve armen, die ze recht voor zich uit staken. Van al dat lekkers konden ze niets eten, omdat ze hun lepel niet bij hun mond konden brengen. Toen begreep de rabbi dat dit inderdaad wel de hel moest zijn. ‘Nu zal ik je de hemel laten zien, loop maar met me mee’, zei God. Hij liep voor hem uit een aantal gangen door en opende een deur naar een ander vertrek. Ook hier keek de rabbi naar binnen en wat hij zag, verwarde hem nog meer: hij zag weer een kamer vol met mensen rondom een rijk gedekte tafel; ook deze mensen hadden stijve armen. Hij begreep er niets meer van en vroeg: ‘Hoe kan dit nu de hemel zijn?’ God antwoordde: ‘Je hebt weer niet goed gekeken, kijk nog eens beter.’ De rabbi keek en wat hij toen zag, ontroerde hem zeer: hij zag dat deze mensen hun overbuur te eten gaven. Wat ze zelf niet in hun eigen mond konden stoppen, konden ze wel bij de ander. Toen begreep hij dat dit dus de hemel was ... Auteur: Wilma te Plaskse

1 Waarom is de rabbi in eerste instantie in de war als hij de hemel en de hel ziet?

2 Wat is voor de mensen in de hel het probleem?

3 Hoe lossen de mensen in de hemel datzelfde probleem op?

UNDER CONSTRUCTION

39 39

MIJN VERHAAL Vul je eigen bouwproject in. 1 Schrijf boven het prikkeldraad wat je volgens jou nooit zult bereiken in het leven. ď&#x2DC;ş Schrijf in de bovenste rij stenen wat je nog zou willen bereiken in je leven. 3 Schrijf in de middelste rij stenen wat je al bereikt hebt in je persoonlijke leven. 4 Schrijf in de onderste rij stenen wat je al bereikt hebt in je schoolloopbaan.

ÂŠ

VA N

5 Schrijf onder de stenen wat je wilt dat er nooit gebeurt in je leven.

40 40

UNDER CONSTRUCTION

Straat

Â©

VA N

STREETWISE

OPSTAP

1 Duid aan met welke foto je jouw straat zou typeren.

2 Welke eigenschappen heeft jouw straat? Markeer in het geel en vul zelf verder aan.

VA N

achterbuurt – autoloos – dorpssfeer – fleurig – gezellig – groen – huisje-tuintje – in de natuur – lawaaierig – luchtverontreiniging – mensenmassa – oase van rust – onbewoonbaar – onverzorgd – platteland – stadsleven – van steen en beton – verkeersdrukte – verkommerd – wandelstraat – winkelstraat – woonerf – zwerfvuil –

–

3 Zo denk ik nu over mijn straat. Duid aan en vul verder aan.

Mijn straat is cool. Ik hang er graag rond met mijn maten. Het is echt de plaats waar we elkaar vinden. Er is altijd wel iets te beleven.

Vroeger was het leuk wonen in mijn straat. Nu zijn er te veel vreemde mensen komen wonen. Pfff ... ik wou dat ik kon verhuizen.

Vorige winter was de elektriciteit uitgevallen in onze wijk. Geen straatverlichting, geen tv, geen internet, niks meer. Dat vond ik best gezellig. Iedereen kwam op straat. De mensen maakten een praatje met elkaar. Hier en daar was er iemand die kaarsen begon aan te steken. Zonder elektriciteit is mijn straat een stuk leuker.

De buren in mijn straat zijn heel toffe mensen. We kunnen altijd een beroep op ze doen. Ze zorgen zelfs voor onze kippen als we op vakantie zijn.

Als iedereen voor zijn eigen deur veegt, is de hele straat schoon.

42 42

STREETWISE

Ik ken de mensen van de straat waar ik woon, maar verder heb ik er niks mee te maken. Toen ik klein was, kwam ik veel bij Jean en Hilda. Ze wonen twee huizen verder. Ze waren zo’n beetje opa en oma voor mij. Nu zijn ze stokoud. Misschien moeten ze binnenkort naar een bejaardentehuis.

LES 1

Leven op de straat

â&#x20AC;&#x153;

A De jeugd van tegenwoordig

De jeugd van tegenwoordig houdt van luxe, heeft slechte manieren, heeft minachting voor alle gezag en heeft geen eerbied voor ouderdom. Jongeren praten als ze zouden moeten werken. Ze spreken hun ouders voortdurend tegen, kletsen in gezelschap, smakken bij het eten, slaan hun benen over elkaar en tiranniseren hun ouders.

Van wie zou die uitspraak zijn? Duid aan.

â&#x20AC;?

Van een vader of moeder van een van de jongeren op de foto.

Van een wanhopige schooldirecteur die zijn frustraties uit over de jongeren op de foto.

De uitspraak is van de

VA N

Van een politicus die roept om naleving van waarden en normen.

en is al

B Nergens gewenst, overal verwenst

1 Duid de kenmerken van hangjongeren aan in de lijst hieronder. Vul zelf ook aan.

ÂŠ

Je vindt ze ergens op een plein of in de buurt van een parkje waar ze elkaar ontmoeten. Soms hangen ze rond in een station, in een winkelcentrum of op een speelplein. Ze wekken de ergernis op van de buurtbewoners, zelfs als ze niets verkeerds doen. Ze hebben de gewoonte om aan dingen als verkeersborden en daken van tramhaltes te gaan hangen. Ze hopen zo sneller te groeien. Buurtbewoners klagen dat die tieners een klimaat van onveiligheid scheppen en de omgeving vervuilen met peuken, kauwgom en bierblikjes. Ze spuwen op de grond, blowen en vallen oude vrouwtjes lastig. Sommige steden en gemeenten zoeken samen met hen naar een oplossing, zodat ze geen irritatie meer opwekken. Ze vinden dat ze voortdurend worden weggepest van hun favoriete ontmoetingsplaatsen. Ze zorgen voor geluidsoverlast en vernielen straatmeubilair en verkeersborden. Via identiteitscontroles probeert de politie hen weg te houden van plaatsen waar ze voor overlast zorgen.

STREETWISE

2 Geef bij elke stelling over hangjongeren jouw persoonlijke mening.

De straat is van iedereen. Waarom zouden die hangjongeren daar niet mogen hangen? 1

oneens

6 eens

De politie moet de buurt veilig en rustig houden. Buren hebben recht op hun nachtrust. De hangjongeren moeten dan maar verhuizen naar een plaats waar ze niemand storen. 1

6 eens

oneens

VA N

Vandalisme kost handenvol geld. Het is absoluut niet oké om straatmeubilair te vernielen of autoruiten in te slaan voor je eigen plezier en andere mensen zo problemen te bezorgen. 1

oneens

6 eens

De gemeente kan toch een skatepark aanleggen? Dan zullen die jongeren daar wel gaan rondhangen. 1 oneens

6 eens

STAPSTEEN De straat is een

leefruimte en dus een plaats waar iedereen mag komen.

Daarom is het vanzelfsprekend dat er afspraken en Een goede

gelden voor iedereen. kan veel misverstanden uit de wereld helpen.

Zowel jongeren als ouderen moeten manieren zoeken om op een aangename manier samen te leven. Dat is al vele eeuwen een moeilijk punt.

STREETWISE

LES 2

Straatarm

A Leven op straat Duid bij elke stelling aan of ze juist of fout is. Stelling

Juist

Fout

1 In België leven op dit ogenblik 5 000 mensen permanent op straat. 2 Het grootste deel van de daklozen is bijna onzichtbaar. Ze hebben geen vast dak boven hun hoofd, maar wonen nu eens bij een vriend of familielid en dan weer op straat of in een station. Zo sukkelen ze verder. 3 Jongeren maken de grootste groep uit van de ’nieuwe daklozen’. Ze lopen vooral een risico als ze in een moeilijke thuissituatie zitten.

B Een dak boven je hoofd

Mensen komen tegenwoordig op straat terecht zonder dat er sprake is van psychische problemen of verslavingen. Ze raken hun werk kwijt en komen in de arm oede terecht. Ondertussen blijven alle kosten maar stijgen en duurt de economische crisis voo rt.

VA N

n. er dan 2 600 dakloze In Brussel zijn er nu me er is n zijn mannen, maar 73% van de dakloze zijn uwen en jongeren. Er ook een stijging bij vro en ere n niet genoeg om ied opvangcentra, allee te helpen.

4 Vroeger waren het vooral vreemdelingen die op straat leefden. Recent zien we steeds meer Belgen. Mensen met kinderen die plots op straat belanden, zijn zeker geen uitzondering meer.

Grondwet, Artikel 23 ‘Ieder heeft het recht een menswaardig leven te leiden. (...) Die rechten omvatten: het recht op arbeid, het recht op sociale zekerheid, het recht op een behoorlijke huisvesting, het recht op de bescherming van een gezond leefmilieu en het recht op culturele en maatschappelijke ontplooiing’

1 Welke bevolkingsgroep loopt het grootste risico om dakloos te worden?

2 Markeer in de teksten de verschillende oorzaken waardoor mensen dakloos worden in het geel. 3 Wat lees je in de Belgische Grondwet over wonen?

STAPSTEEN België kampt met een grote daklozen die proberen te overleven in

. Vooral in de stad zijn er veel en een

leefomgeving. Voor je het weet kun je dakloos worden, maar het is moeilijk om uit die situatie te raken. Een behoorlijke

is een recht en staat trouwens in de

STREETWISE

C Uitgesloten? Straathoekwerkers, wat doen die nu eigenlijk? Vul de woorden hieronder in de tekst in. uitsluiting – vertrouwelijke relatie – sociaal uitgesloten – kwaliteitsvoller – overlast – aansluiting – gasten – aanwezig te zijn – leefbaarheid Straathoekwerkers komen op voor mensen die vaak negatief bekeken worden. Ze willen het bestaan van

mensen

verbeteren en

maken. Dat proberen ze te doen door in de leefwereld van de meest kwetsbare mensen uit onze

samenleving, op de straat dus. Vanuit een

zijn ze een

luisterend oor voor vragen en problemen. Ze zorgen ook voor de aanpak van in de buurt te vergroten. Zij kiezen voor hun ‘ ’ en werken met hen aan samenleving in plaats van

met de

VA N

D Op straat gezet

op straat om zo de

Reconstrueer het verhaal van Rob. Zoek de juiste volgorde van de tekstfragmenten en nummer ze.

Hij leeft jarenlang op straat en heeft geen dak boven zijn hoofd. Elke dag heeft hij een andere verblijfplaats en andere middelen nodig om rond te komen. Het is voor hem een dagelijkse strijd om te overleven. Hij zwerft door de straten van Antwerpen en maakt veel mee. De angst om terug te keren naar zijn vroegere leven blijft groot. ‘Mijn contract eindigt hier binnenkort, dus ik ben wel bang voor wat er kan gebeuren. Er zou meer goedkope huisvesting moeten komen voor mensen die de opvang verlaten.’ Door een samenloop van omstandigheden gaat Rob niet meer naar school. Hij verliest de motivatie om aan een toekomst te bouwen. ‘Voor ik het wist, was ik dakloos en maakte ik mij zorgen waar ik moest slapen en wat ik moest eten. Ik had nooit gedacht dat ik op 18-jarige leeftijd dakloos zou worden.’ Rob werkt nu als jongerenbegeleider in een Antwerpse secundaire school en kan zichzelf ex-dakloze noemen. Na jaren als dakloze krijgt hij zijn leven weer op de rails en voelt hij de ambitie om iets van zijn leven te maken. Hij heeft een eigen appartement en zoekt allerlei zaken om zich mee bezig te houden. De belangrijkste daarvan is zeker muziek.

STREETWISE

“

E Niet bij de pakken blijven zitten 1 Ga je akkoord met de uitspraak in het kadertje?

Being positive in a negative situation is not naive. It’s leadership.

Ja / Nee, omdat

”

2 Is er volgens jou een verband tussen het citaat en het werk van straathoekwerkers? Schrijf dat neer in enkele regels.

3 Noteer hieronder drie dingen die je bewondert aan straathoekwerkers en drie dingen die je zelf moeilijk zou vinden als je straathoekwerker was. Wat ik moeilijk zou vinden

VA N

Wat ik bewonder

4 Waarom blijven straathoekwerkers niet bij de pakken zitten?

STAPSTEEN Straathoekwerkers streven naar

voor iedereen omdat elk mens daar recht op

heeft. Ze kiezen voor waarden als gelijkheid, met veel

, vrijheid en emancipatie. Ze worden

geconfronteerd, maar blijven niet bij de pakken zitten. Zo vormen ze

verbindingsfiguren tussen deze mensen in de

en de rest van de maatschappij.

STREETWISE

LES 3

Sloop de muren tussen de buren

A De straat van Lidewij Nuitten Lidewij wil kennismaken met haar buren en gaat bij hen op bezoek. Ze wil vrienden worden met al de mensen in haar straat en dat lukt haar aardig. Voor het Eén-programma Iedereen beroemd maakt ze een wekelijks verslag van haar ontmoetingen. Toch gaat dat voor haar niet zonder slag of stoot. 1 Welke muren moest Lidewij eerst bij zichzelf slopen om aan haar project te kunnen beginnen?

2 Duid aan met welke uitspraak over Lidewijs initiatief je het eens bent.

Ik vind haar een beetje naïef. Vrienden worden met al je buren lukt toch nooit. Wat zij doet in haar straat, vind ik bewonderenswaardig. Door de bezoekjes worden mensen die eerst vreemden voor haar zijn langzaamaan goede buren. Tof dat ze al die mensen aanspreekt en zelf(s) bij hen op bezoek gaat. Ik zou dat nooit durven.

VA N

Ze is erg sociaal. Ze raakt al snel bekend bij de buren omdat ze de mensen zelf aanspreekt en vraagt of ze een bezoekje mag brengen. Respect! Misschien doen de menselijk vriendelijk tegen elkaar omdat het voor televisie is. Ik vraag me af of ze ook zo vriendelijk zouden zijn als er een gewoon meisje ineens aan hun deur kwam kloppen: ‘Hallo, ik woon hier pas. Ik wil vrienden met je worden.’

“

Ik volg haar helemaal. Mijn buren zijn stilaan vreemden voor mij geworden. De anonimiteit is zo groot in een stad als Brussel. Daar moet iets aan gedaan worden. 3 Herken jij het gevoel dat Lidewij hiernaast beschrijft? Ja / Nee, omdat

Ik ben van nature iemand die graag de anonimiteit opzoekt. Als ik de deur uit ga, wil ik liever niet te veel mensen tegen het lijf lopen. Ken je dat gevoel? Ik wil met mijn marginale sweater naar de winkel kunnen gaan zonder opgemerkt te worden of me ervoor te hoeven generen. (Lidewij Nuitten)

STREETWISE

”

B Buren is een werkwoord Stel, je woont in een appartementsgebouw en je buurvrouw heeft op haar balkon een schutting gezet waardoor de zon pas in de late namiddag op jouw balkon valt. Kan dat wel? Volgens het Burgerlijk Wetboek alvast niet. Je buur mag uiteraard niet zomaar jouw zonlicht op het terras blokkeren, dat is namelijk een basisrecht. 1 Wat zou jij in dat geval ondernemen? Duid aan en/of vul aan. Niets, ik wil geen burenruzie. Bovendien zit ik toch nooit te zonnen op mijn balkon. Ik ga gewoon naar de politie en laat die een pv opstellen. Een inbreuk op het Burgerlijk Wetboek is een inbreuk en dan moet de politie haar werk maar doen. Daar zijn ze voor. Ik ga toch eerst eens met de buurvrouw praten. Misschien zal ze uit eigen beweging die schutting weghalen. Het is best mogelijk dat ze niet eens beseft dat het mij zo hindert.

Ik ga naar mijn buurvrouw. Ik maak haar duidelijk dat ze iets doet wat tegen het Burgerlijk Wetboek ingaat. Ik vraag haar of ze de schutting wil weghalen, maar vertel haar meteen ook welke stappen ik zal zetten als ze het niet doet. Ik zou

VA N

2 Welke van de volgende tips werken volgens jou om de muren tussen de buren te slopen? Welke tip wil jij er zelf aan toevoegen? Ik heb bijvoorbeeld al een ouder koppel leren kennen. Ze zijn een beetje op de sukkel en missen een kleinkind in hun leven. Ik bedacht dat ik een beetje die rol van kleindochter kan vervullen door er af en toe eens binnen te springen. Maar ik moet realistisch zijn. Ik kan niet elke buur helpen. Als mijn buren elkaar meer zullen helpen door mijn project, dan is mijn opzet meer dan geslaagd. (Lidewij)

Een vriendelijk gebaar is toch een kleine moeite: je hand opsteken of een goeie dag wensen. Zo laat je jouw buren voelen dat je ze erkent. Je hoeft daarom niet elke keer een praatje te maken.

(Myriam, 16j)

Ik zeg altijd tegen de mensen: ‘Word de buur die je zelf zou willen hebben.’ Daarvoor heb je maar twee dingen nodig: houd rekening met elkaar en respecteer mekaar. Als beide partijen van goede wil zijn, is het prettig om buren van elkaar te zijn.

Ons buurmeisje Jolien kwam laatst aanbellen. Ze werd 18 en wou een feestje geven in de tuin, maar vond het een goed idee om de buren even te waarschuwen dat er wat lawaai zou zijn. Dat vond ik tof. Ze gaf me ook haar gsm-nummer. ‘Je moet bellen als je vindt dat we overdrijven, oké?’ Op die manier gun ik haar een feestje.

(Johan, burenbemiddelaar)

(Dirk, 56j)

STREETWISE

C Durven oversteken 1 Lidewij organiseert een feest voor haar buren. Ze heeft een jaar lang met hen gepraat en zo zijn haar buren langzaamaan haar vrienden geworden. Jong en oud vieren een straatfeest. Mensen van verschillende culturen versieren het plein, spelen muziek, delen fruit en drankjes uit, dansen met elkaar ... Vul haar uitspraken hieronder aan.

“ “

Ik ben heel blij dat we vandaag

” zijn.

jullie zijn mijn beste vrienden, jullie zijn mijn

”

niet dezelfde

”

moeten hebben om vrienden te worden.

VA N

geworden.

“

Als ik iets van jullie heb geleerd, dan is het dat we

Jullie zijn niet alleen mijn

2 Markeer in de Bijbeltekst hieronder de elementen die ook op het straatfeest aanwezig zijn in het groen en de elementen die er niets mee te maken hebben in het oranje.

De groep die het geloof had aanvaard, leefde eendrachtig samen. Geen van hen beschouwde zijn bezittingen als zijn persoonlijke eigendom, want ze hadden alles gemeenschappelijk. Niemand onder hen leed enig gebrek: wie een stuk grond of een huis bezat, verkocht het, bracht de opbrengst naar de apostelen. (De Handelingen van de Apostelen 4, 32-34)

3 De tekst uit Handelingen beschrijft het ideaal van een christelijke gemeenschap. Niemand leed er enig gebrek want alle bezittingen hadden ze gemeenschappelijk. Beschrijf in enkele zinnen hoe jouw leven er zou uitzien zonder persoonlijke eigendom.

STAPSTEEN Als je gelukkig wilt zijn, moet je blij van samen een feest te organiseren of zich in te zetten voor dromen al eeuwen van een gemeenschap waar geen wordt uitgesloten. Als je dat kunt waarmaken, dan leef je in een

STREETWISE

zoeken met anderen. Mensen worden . Christenen zijn, waar niemand .

HOUVAST Goede buren gezocht

Kris is verstandelijk beperkt en droomt in dit filmpje samen met zijn buren over een goede buurt. Het project Goede Buren Gezocht gaat over een heel bijzondere buurt. Erg verschillende mensen willen er gaan samenwonen. Ze willen er een sociale buurt van maken waar burenhulp heel gewoon is. Niemand is dus op zichzelf aangewezen.

1 Vul de tekst aan van het lied dat ze samen maakten.

Doe maar gewoon wat je leuk vindt met . Hier mag je zijn

In deze wijk vol goede buren, waar iedereen

, waar iedereen je buur

VA N

. Voor elke buur een

, beperkt of gezond.

2 Welke puzzelstukken moeten in elkaar passen om die droom waar te maken? Schrijf de negen belangrijkste elementen over in de puzzelstukken.

goede communicatie – veel misverstanden uit de wereld helpen – verbinding zoeken met anderen – emancipatie – op een aangename manier samen zijn – zowel jongeren als ouderen moeten zoeken naar manieren om samen te leven – een gemeenschap waar geen armen zijn – iedereen heeft een (t)huis nodig – niemand wordt uitgesloten – streven naar welzijn voor iedereen – iedereen heeft recht op een plek waar hij zich goed kan voelen – solidariteit – waarden als gelijkheid en vrijheid – niet bij de pakken blijven zitten – zoeken naar oplossingen – een hemel op aarde maken

STREETWISE

51 51

MIJN VERHAAL

VA N

Schrijf links van de afbeelding in het hart wat er zou gebeuren als de mensen in jouw straat het allemaal voor elkaar zouden opnemen. Schrijf rechts wat jij zou kunnen doen om van jouw straat een goede buurt te maken.

52 52

STREETWISE

Rechtbank

Â©

VA N

DE RECHTE WEG

OPSTAP Michelle Martin was de vrouw van de beruchte Marc Dutroux, een kindermoordenaar die België in de jaren ’90 van de vorige eeuw in rep en roer zette. Zij had de kans om de kinderen te redden, maar deed dat niet. Daarom belandde ze ook in de gevangenis. De rechter sprak dertig jaar cel voor haar uit. Na zestien jaar achter de tralies kwam Martin in aanmerking voor vrijlating en werd ze korte tijd later vrijgelaten onder voorwaarden. Een van die voorwaarden was dat ze in een klooster moest gaan wonen. De zusters daar kregen doodsbedreigingen en werden het slachtoffer van vandalen omdat ze Martin onderdak verleenden. Dagenlang werden er protesten voor de deur van het klooster gehouden en was de internationale pers er verzameld. © Francois Lenoir / BELGA

1 Lees onderstaande stellingen en duid alle stellingen aan waarmee je akkoord gaat.

We moeten de politie met de vinger wijzen. Waar waren zij toen Dutroux die kinderen verkrachtte en vermoordde? Ons rechtssysteem loopt helemaal spaak en moet dringend hervormd worden.

Michelle Martin mocht vrijkomen: ze maakte gewoon gebruik van ons rechtssysteem. De zusters kregen terecht doodsbedreigingen: als je kinderen pijn doet, verdien je geen tweede kans. Vrijheid onder voorwaarden is altijd fout en moet afgeschaft worden.

VA N

Oog om oog, tand om tand. Doe jij mij pijn? Dan doe ik jou pijn.

Elke situatie moet je van twee kanten bekijken.

Dertig jaar cel is dertig jaar cel.

2 Bespreek de stellingen klassikaal. Ben je na de klasdiscussie van mening veranderd?

54 54

DE RECHTE WEG

LES 1

Afspraken voor een waardevol leven

A Waarden-vol 1 Lees de nieuwsberichten hieronder en noteer je antwoorden. Bisschop Muskens wil dat mensen respect tonen voor armen. Hij zegt dat armen brood mogen stelen om te zorgen dat ze gezond blijven. Ze zijn een menswaardig leven waard.

t - Wat verwacht de bisschop van de mensen?

- Waarom mogen armen volgens hem stelen?

- Geef jij de bisschop gelijk? Vertel.

- Wat verwacht de wielrenster van haar fans? u

- Wat verwachten de fans van de wielrenster?

- Wie heeft volgens jou gelijk? Vertel.

In de ﬁets van een wielrenster Femke van den Driessche werd een motortje ontdekt. Zij voelt zich gekrenkt in haar waardigheid en wil absoluut begrip van haar fans. De fans eisen eerlijkheid.

VA N

Een inbreker die spijt voelde bij het stelen van een televisie heeft een briefje achtergelaten voor de bewoners. De bewoners waarderen zijn oprechtheid.

t - Wat voelt de inbreker na het stelen?

- Wat waardeert de bewoner na de diefstal?

- Wat vind jij van het gedrag van de inbreker? Vertel.

2 Welk woord keert terug in de woorden in groen? 3 Wat zijn de antwoorden op de eerste twee vragen telkens?

STAPSTEEN Een waarde is een vindt om te

dat een mens of een groep mensen belangrijk of na te streven. Enkele waarden zijn: gezondheid, , vrijheid, eerlijkheid, liefde ... De waarden die belangrijk zijn voor een

mens, een groep mensen of een

, kunnen verschillen.

DE RECHTE WEG

B Norm-aal 1 Welke afspraak kun je maken om deze waarden te bereiken? - Vrijheid: - Rechtvaardigheid: - Gelijkheid: 2 Schrijf onder elk beeld een waarde die je met de regel in verband kunt brengen.

HANDEN WASSEN VERPLICHT

3 Markeer in de tekst de waarde in het geel en de norm in het het groen.

VA N

Vorige week ging ik tijdens de middagpauze buiten ... Normaal mag dat niet, want de regel op onze school is: geen middagpasje = binnen eten. Ik kreeg strafstudie en de directeur zeurde maar door over veiligheid, maar als ik voorzichtig ben buiten de school, dan is er toch geen probleem?

4 Bekijk het schoolreglement. In welke regels kun je deze waarden terugvinden? - Gezondheid: - Respect: - Eerlijkheid:

5 Kies drie regels uit het schoolreglement. Welke waarde schuilt achter de norm?

6 ‘Als je de waarden goed omzet in normen, heb je meer rechtvaardigheid.’ Klopt dat? Ja / Nee, omdat

STAPSTEEN Om waarden te bereiken zijn

nodig. Die geven precies aan wat kan en

wat niet kan. Die afspraken of regels zijn worden omgezet, hoe meer

je zult hebben. Het is de

bedoeling dat iedereen akkoord gaat met die met elkaar.

DE RECHTE WEG

. Hoe beter waarden in normen

en ze dan ook naleeft. Zo kun je goed

C Recht in mijn schoenen Duitse bejaarde veroordeeld voor doden inbreker (16)

daardoor in doodsangst, temeer omdat eerder in de buurt iemand was gedood bij een overval. Maar volgens de rechtbank had de man op de benen moeten mikken om niet het hart van de inbreker te raken. Ook werd het de man aangerekend dat de inbrekers al op de vlucht waren geslagen toen de man schoot.

In een zaak die in Duitsland veel stof heeft doen opwaaien, is maandag een 81-jarige gepensioneerde veroordeeld voor het doodschieten van een 16-jarige inbreker. Het Openbaar Ministerie en de verdediging hadden om de vrijspraak gevraagd. De man was thuis in Sittensen (Nedersaksen) overvallen door vijf gemaskerde mannen. Hij raakte

Bron: Het Laatste Nieuws, 27/10/2014

1 Noteer bij elke betrokkene twee argumenten om hem te verdedigen. - De bejaarde man:

- De inbreker:

2 Kleur de stapsteentjes van de stellingen waarmee je het eens bent groen en die waarmee je het oneens bent rood. Iemand die inbreekt, is altijd de schuldige.

VA N

Veiligheid is belangrijk en daar mag je alles voor doen.

Je moet een minderjarige altijd anders berechten dan een volwassene. Eerst vaststellen, dan pas geweld gebruiken.

Een inbreker die vlucht, mag je met geweld tegenhouden. Ik vertrouw 100 % op het oordeel van de rechtbank.

Omdat de inbreker dood is, heeft de bejaarde man al genoeg moeten boeten.

ÂŠ

3 Jij bent rechter in de zaak. Zou je de bejaarde een straf geven? Zo ja, welke? Zo nee, waarom niet? Ik zou hem wel / niet straffen. Omdat

4 Met welke waarden en normen heb je rekening gehouden toen je een straf bedacht? Duid aan en vul aan. Veiligheid

De familie van de dode inbreker

Respect

De familie van de bejaarde man

Gerechtigheid

De mate van het geweld

'Gij zult niet stelen'

Wraak

'Gij zult niet doden'

STAPSTEEN Als je een

beoordeelt, hou je rekening met verschillende waarden en . Die hebben invloed op je

een

. Met die mening vorm je

. Het is belangrijk om te weten dat elke situatie anders is.

DE RECHTE WEG

LES 2

Vooroordelen bij het oordelen

A Op het eerste gezicht 1 Hoe denk je dat de dakloze het geld zal besteden? Waarom denk je dat?

2 Had je die keuze verwacht? Waarom wel/niet?

4 Verklaar je keuze onder elk beeld. 5 Is je mening veranderd nu je weet wie die mensen zijn? Verklaar.

DE RECHTE WEG

VA N 3

3 Welke mensen zou jij niet in je huis laten? Duid aan.

“

Zeg ... Ik heb net een verhaal gehoord bij de bakker. Er is gisteren een ongeval gebeurd hier op straat. Ze zeiden dat het zou gaan om een jonge knul, waarschijnlijk een student, die vol piercings en tatoeages stond. Hij was achter het stuur wiet aan het roken. Ik vind persoonlijk dat ze zulke personen serieus moeten straffen. Maar ja, wie ben ik?

”

6 Een eerste indruk is gebaseerd op zes aspecten. Noteer bij elke categorie een voorbeeld aan de hand van bovenstaande situatie. - Situatie: - Uiterlijk: - Gedrag:

- Sociale categorie: - Sociale beïnvloeding: - Eigen referentiekader:

VA N

7 Bekijk de foto’s hiernaast nog eens. Op welke van de zes aspecten heb jij je telkens gebaseerd?

STAPSTEEN Het is gevaarlijk om te want dan vertrek je vaak vanuit

op basis van een eerste

. Bij een eerste indruk baseer

je je op zes aspecten: de situatie waarin je zit, het uiterlijk, het gedrag en de sociale categorie van de betrokken personen, de sociale beïnvloeding (wat zeggen de media?) en je eigen referentiekader.

DE RECHTE WEG

B Snel-recht-vaardig? Lees het verhaal. Neem vervolgens binnen de tien minuten een beslissing over de vragen onder de tekst. De Derde Wereldoorlog breekt uit. Overal ter wereld, dus ook in België, vallen bommen. Niemand is nog veilig. Gelukkig heb jij een schuilkelder. Veel mensen weten dat en kloppen bij je aan. Plots zitten er, inclusief jijzelf, twaalf mensen in je schuilkelder. Maar er is slechts zuurstof, ruimte en voedsel voor tien. Twee mensen moeten de schuilkelder dus verlaten.  Welke twee mensen moeten volgens jou de schuilkelder verlaten? Duid ze aan. Nathalie, 28 jaar, een wereldberoemde filmster

Wim, 45 jaar, een boekhouder

Wendy, 43 jaar, de vrouw van Wim

Toon, 35 jaar, een gewapende militair

Barbara, 26 jaar, een huisdokter

Filip, 17 jaar, een bekende voetballer

Gerard, 55 jaar, een schrijver

Katrien, 18 jaar, een hoogzwangere vrouw

Renske, 8 jaar, een meisje dat verdwaald en helemaal alleen is

Tamara, 16 jaar, een saai maar slim meisje

2 Bij welke persoon kon je snel beslissen dat hij/zij de bunker moet verlaten? Markeer die persoon in het rood. 3 Bij welke persoon kon je snel beslissen dat hij/zij in de bunker mag blijven? Markeer die persoon in het groen.

VA N

4 Was het moeilijk om alleen tot een beslissing te komen? Waarom wel/niet?

5 Is het in jouw ogen verantwoord om op deze manier (alleen) te beslissen over de toekomst van mensen als je ze niet eens kent? Waarom wel/niet?

6 Zou je oordeel anders zijn als je meer tijd had om na te denken? Markeer. ja / nee

Ja / Nee omdat

7 Vergelijk je antwoorden klassikaal met die van je medeleerlingen. Is je mening anders na de klasdiscussie?

8 Beoordeel klassikaal de volgende stellingen door het steentje groen (eens) of rood (oneens) te kleuren. Alleen voor rechter spelen is makkelijker dan in groep. Als ik moet beslissen over mensen, voel ik mij slecht. Het is soms echt nodig om het recht in eigen handen te nemen. Wie een beslissing neemt, mag zich niet door zijn emoties laten meeslepen. Het is een slimme zet om het op een akkoord te gooien met de tegenpartij, zodat het niet tot een proces komt.

STAPSTEEN Mensen zouden het

niet in eigen handen mogen nemen: een die in je ogen vandaag juist lijkt, kan over enkele dagen

blijken. Vaak laten mensen zich bij recht leiden door hun denk je niet logisch na en maak je

DE RECHTE WEG

, maar als je dat doet, .

LES 3

De speech op de berg

Jezus stelt zijn wetten en regels aan ons voor in De Bergrede. Ontdek de verhalen uit De Torrie van Mattie met de opdracht die de leraar je geeft.

De toekomst is aan de mensen. De brutalen en corrupten hebben de

wereld, de

mensen die God willen volgen, hebben de

Goede mensen moeten zorgen dat het goede in de wereld langer houdbaar blijft door

wereld.

te geven aan het leven. Maar toch zijn er mensen die Jezusâ&#x20AC;&#x2122; woord horen mee doen.

ÂŠ

VA N

en er

God wil geen mooie

Hij wil jou gewoon zoals je bent. Veel mensen vasten ook: de tijd die vrijkomt door niet te

Jezus gaat tot op het bot. Hij laat zien dat ruzies, moorden, overspel ... al

, kun je gebruiken om te en na te denken.

beginnen: in ons

en in ons

hart. God ziet in ons hart, we kunnen dus beter zijn voor hem.

DE RECHTE WEG

Wil je weten hoe iemands hart is? Kijk dan 5

naar wat het meest

Wie ben jij en wie ben ik om over anderen te 6

is in zijn of haar leven. De enigen die weten wat je nodig hebt, zijn God en

? Wees voorzichtig met wat je zegt en doet. Behandel anderen steeds

. Zoek de wil van God en zoek

voor

zoals je zou willen dat ze jou behandelen. Dan ziet God je graag, no matter what.

VA N

iedereen in het leven.

ÂŠ

Jezus volgen is revolutie*, want je 7

met de wetten van

deze wereld. Hij was zichzelf en kreeg daardoor met de politieke en religieuze leiders van zijn tijd. Hij zei niet alleen mooie dingen, hij

alles

wat hij op die berg zei.

*Jezus zou het lang niet eens zijn met de wetten nu.

DE RECHTE WEG

HOUVAST Het vonnis Als de moordenaar van zijn vrouw door een procedurefout wordt vrijgelaten, slaan bij Luc de stoppen door. Hij neemt het recht in eigen handen en vermoordt de moordenaar van zijn vrouw. De rechtsstaat start een procedure tegen Luc.

1 Bekijk de foto. Welke eerste indruk geeft het gezin jou? Let op de zes aspecten van p. 59.

VA N

3 Vul de vragen in onderstaand kader in.

2 Beschrijf je gevoelens bij het bekijken van het fragment.

Luc

vs.

de rechtstaat

2 Welke waarde plaatst de staat eerst?

3 Welke norm telt voor Luc?

4 Welke norm telt er voor de staat?

5 Hoe handelt Luc?

6 Hoe handelt de staat?

7 Verklaar waarom het in jouw ogen (niet) correct is wat Luc doet.

8 Verklaar waarom het in jouw ogen (niet) correct is wat de staat doet.

ÂŠ

1 Welke waarde plaatst Luc eerst?

DE RECHTE WEG

63 63

MIJN VERHAAL  Maak een collage van krantenartikelen over waarden en normen waar jij belang aan hecht.

VA N

2 Schrijf bij elk artikel waarom die waarde of norm zo belangrijk voor je is.

64 64

DE RECHTE WEG

Gevangenis

Â©

VA N

PRISON PARDON

OPSTAP Markeer de feiten geel en de meningen groen.

Voor ex-gedetineerden is het lastig om opnieuw te beginnen. De meesten verliezen hun job, hun huis, hun sociaal netwerk ... Probeer zo maar eens opnieuw te integreren in de samenleving.

Veel gevangenissen in België zijn overbevolkt.

Een gevangenis is een broedplaats voor criminelen en geradicaliseerde terroristen.

96 % van de gevangenen zijn mannen.

VA N

Ongeveer vier op de tien gevangenen in België zijn geen Belgen.

Misdadigers hebben het goed in de gevangenis. Ze krijgen er onderdak, eten, tv op hun kamer en zelfs internet. Maar hun slachtoffers zitten levenslang met de pijn.

Een gevangenisstraf wordt vaak gezien als een kans. Via scholing en therapie bereiden ze de gedetineerde voor op een succesvolle terugkeer naar de maatschappij.

Alleen in films belanden mensen onschuldig in de gevangenis.

Gevangenissen willen de maatschappij beschermen tegen gevaarlijke individuen.

Een gevangenis draagt bij tot een gevoel van rechtvaardigheid en herstel in onze samenleving.

66 66

PRISON PARDON

Ook als je verdacht wordt van een misdaad, kun je de gevangenis in gaan. Dat heet dan ‘in voorlopige hechtenis’ of ‘in voorarrest’.

Opsluiting is een straf voor de overtreders en tegelijk ook een afschrikmiddel.

LES 1

Achter de tralies

A Muren van onmacht Gedetineerden zitten niet alleen achter muren van steen en beton. Ze staan ook dagelijks voor een muur van onmacht. Dat merk je in de verhalen hieronder. ‘Twee jaar ‘binnen zitten’, da’s lang. Ik voel zo dat mijn vrouw het er moeilijk mee heeft dat ik in de gevangenis zit. Als het nog lang duurt, loopt onze relatie op de klippen. Ik versta dat hoor. Maar voor mij zou dat nog een grotere straf zijn dan hier nu gevangenzitten. En wat kan ik nu nog doen om het goed te maken?’ (Georges, 43 jaar)

1 Op welke muur van onmacht botst Georges? Vul aan.

- Hij ziet hoe de relatie met zijn vrouw op de klippen loopt. Hij

VA N

- Hij ziet zijn vrouw nog graag. Als zij hem in de steek laat, is dat

Anja en Cindy zijn allebei veroordeeld voor de moord op hun partner. Praten over de feiten is moeilijk, maar ze denken er constant aan. Anja: ‘Elke nacht schiet ik wakker. Alles komt altijd terug naar boven. Ik kan niet plaatsen wat er gebeurd is.’ Cindy: ‘Er is geen enkele dag dat je er eigenlijk niet aan denkt.’

2 Op welke muren van onmacht botsen Anja en Cindy? Vul aan. Ze denken nog elke dag aan de dramatische feiten. Heidi schrikt er elke nacht van wakker. Ze kunnen er . Ze kunnen

wat er gebeurd is.

‘In de gevangenis zitten is niet alleen erg voor wie het overkomt. Het is ook zeer ingrijpend voor de partner die achterblijft. Je moet elke maand je huur zien te betalen, maar je inkomen is meer dan gehalveerd. Ik moet altijd allerlei smoesjes verzinnen om de schoolrekeningen van mijn kinderen te betalen.’ (Frieda, 38 jaar)

3 Op welke muren van onmacht botst Frieda? Vul aan. - Ze moet de eindjes aan elkaar zien te knopen, want - Ze kan de schoolrekeningen niet betalen

PRISON PARDON

B Tralies uit de weg Tralies uit de weg is een project dat een brug wil slaan tussen de mensen buiten en binnen de muren van de gevangenis. Marijke vertelt over haar werk. 1 Wat doet Marijke voor de familie en vrienden van de gevangenen?

2 Hoe is Marijke ertoe gekomen om die stap te zetten?

3 Marijke voelt zich geroepen om dit werk voor de familieleden van gevangenen te doen. Duid aan welke van de motieven hieronder zij noemt voor haar werk.

Ondanks al het negatieve dat iemand gedaan heeft, moet je blijven geloven in het positieve van die persoon en hem daarin bevestigen. Dat is voor Marijke een erg waardevolle zaak. Ze voelt zich schuldig omdat ze ooit als jurylid in een assisenzaak iemand veroordeeld heeft en hem zo naar de gevangenis hielp sturen.

VA N

Vertrouwen, vriendschap en eerlijkheid zijn zowel voor mensen buiten de gevangenis als voor mensen binnen de muren van groot belang. Marijke wil mensen hiervan bewust maken. Ze ziet haar inzet als een antwoord op het evangelie waarin Jezus vraagt om tussen de uitgestotenen te gaan staan. 4 De vrouw van Youssef komt elke dag op bezoek. Markeer de woorden die je gevoel het best uitdrukken in het geel, of vul zelf aan.

naïef – moedig – onnozel – liefdevol – vooruitziend – vergevingsgezind – ze durft niet anders, voor zijn familie – begripvol – ze is meelevend en trouw aan haar man – 5 Zou je zelf ook zo’n beslissing nemen als je levenspartner in de gevangenis zat? Ja / Nee, omdat

STAPSTEEN Familieleden en vrienden van gedetineerden worden met de vinger Ze voelen zich

. Ze moeten zelf veel verwerken, maar toch houden ze nog

van de persoon in de gevangenis. Ze zien wel dat degene die ze liefhebben een fout heeft gemaakt, maar ze weten ook dat die persoon niet meer is dan dat.

PRISON PARDON

en dat hij of zij veel

LES 2

We're all prisoners of our minds!

A Gekluisterd

VA N

1 Bekijk de afbeeldingen. Welke manieren van ‘gevangenzitten’ herken je in de afbeeldingen? Noteer dat telkens met enkele woorden onder de afbeelding.

2 In welke van de ‘gevangenissen’ hierboven herken jij jezelf het meest? Duid aan en leg uit.

PRISON PARDON

B Het adelaarsei Een man vond een adelaarsei en legde dat in het nest van een boerenkip. Het adelaarsjong kwam gelijk uit met de kuikens en groeide samen met hen op. De adelaar deed zijn hele leven wat de kuikens deden, want hij dacht dat hij een scharrelkip was. Hij krabde de aarde op zoek naar wormen en insecten. Hij tokte en kakelde, sloeg met zijn vleugels en wist zich een stukje in de lucht te verheffen. Jaren gingen voorbij en de adelaar werd heel oud. Op een dag zag hij een prachtige vogel hoog boven zich in de wolkenloze lucht. Hij gleed met majestueuze gratie door de krachtige thermiek en bewoog zijn sterke, gouden vleugels amper. De oude adelaar keek met ontzag omhoog en vroeg: 'Wie is dat?' 'Dat is de adelaar, de koning van de vogels,' zei zijn buurman. 'Zijn rijk is hoog in de lucht. Wij zijn kippen, wij horen op aarde.' Dus de adelaar leefde en stierf als een kip, want dat meende hij te zijn. Uit: Anthony de Mello, Eindeloos bewustzijn

1 Markeer de vraag die de adelaar stelt als hij de prachtige vogel in de lucht ziet in het geel.

2 Hoe komt het dat de adelaar nooit is weggevlogen uit het kippenhok? Som enkele elementen op die de oorzaak kunnen zijn. -

VA N

3 Hoe komt het dat de adelaar niet beseft dat hij kan vliegen?

ÂŠ

4 Kun je verwoorden wat de vogel gevangenhoudt?

5 Op welke momenten in je leven voel jij je net als de adelaar?

PRISON PARDON

6 Wat houdt jou dan gevangen?

C Ontsnappings-poging Gurdjieff, een spirituele leraar uit de vorige eeuw, vroeg eens aan zijn leerlingen: ‘Als een gevangene wil ontsnappen uit de gevangenis, wat is dan het eerste wat hij moet weten?’ ‘Je moet weten wie de bewaker is’, zei een leerling. ‘Je moet weten waar de sleutel is’, zei een andere. ‘Nee’, zei de leraar, ‘Het eerste wat je moet weten als je uit een gevangenis wilt ontsnappen, is dat je in een gevangenis zit. Zolang je dat niet weet, is ontsnappen onmogelijk.’ 1 Denk je dat de tekst op de kaart klopt? Is het mogelijk om je eigen gevangenis te verlaten zonder daarvoor te ‘betalen’ of zelf inspanningen te leveren?

KANS

Ja / Nee, omdat

Verlaat de gevangenis zonder betalen

Gezond proberen te eten.

VA N

Je nek uitsteken als iemand onterecht wordt beschuldigd.

2 Welke inspanningen zouden dat kunnen zijn? Laat je inspireren door de mogelijkheden hieronder. Duid aan wat je herkent en vul ook aan met een persoonlijke inspanning.

Zwijgen in plaats van een halve waarheid vertellen over iemand die je niet graag mag.

Stoppen met het wegdrinken van je frustraties en je boosheid.

Vechten tegen ingesleten gewoonten (vreetbuien, roken, te veel drinken ...).

Vechten tegen je angst om in groep voor je mening uit te komen.

De neiging onderdrukken om ruzie te maken met je ouders als je weet dat ze het goed bedoelen.

STAPSTEEN Elke mens heeft het diepe verlangen om zichzelf te kunnen eigen talenten, wat die ook zijn. De

met zijn beelden over jezelf zijn muren van

. Het is een werk van lange adem om jezelf te bevrijden uit je eigen gevangenis, maar je wordt er vast en zeker een beter mens door.

PRISON PARDON

Prison pardon

LES 3

A Kiezen voor verzoening In een spontane reflex willen mensen soms wraak nemen voor het leed dat hen is aangedaan. 1 Markeer de spontane wraakreflex geel en de reacties van wrok groen.

‘Die van Frans heeft echt iets tegen mij. Mijn taak was te laat, ik heb weer een nul. Wacht maar, ik zet haar klas op stelten volgende les!’

‘Jorden heeft mijn lief afgepakt. Ik heb zijn gsm gepakt en in het toilet gesmeten.’ (Kevin)

(Anaïs)

‘Ik heb een C-attest gekregen. Wat een rotschool! Ze moeten niet denken dat ik hier op school blijf. Ik ga naar de concurrentie.’

‘Mijn vader heeft mijn moeder laten zitten. Ik wil die kerel nooit meer zien.’

VA N

(Tamara)

(Yasin)

De burgemeester van Beringen heeft de voorbije dagen haatmails in zijn mailbox gevonden, nadat hij opkwam voor het toelaten van tijdelijke slachtvloeren voor het offerfeest. 'Vuile dierenhater' en 'dierenbeul' zijn maar enkele van de fraaie bewoordingen die hij te lezen kreeg. Eén mail was ondertekend, de andere waren anoniem.

Jan De Cock noemt zichzelf een tralie-trotter. Hij verbleef vrijwillig in 184 gevangenissen over de hele wereld. Hij liet zich opsluiten om van binnenuit de polsslag te voelen van de mannen en vrouwen achter de tralies. Ook ontmoette hij overal ter wereld tientallen slachtoffers van gruwelijke misdaden. Zij kozen niet voor wrok en haat maar voor verzoening.

2 Wat vind je ervan dat Abigail de moordenaar van haar dochter in de ogen kan kijken en hem kan zeggen dat ze hem vergeeft? Duid aan en vul zelf ook aan. Die vrouw is niet goed snik. Zoiets kun je niet vergeven. Ik begrijp wel dat iemand in staat is om dat te doen, maar je mag het niet verwachten van iedereen. Misschien wil ze hem wel vergeven, maar ik geloof nooit dat ze zo’n tragedie kan vergeten. Ik bewonder die vrouw. Ik denk dat ik nooit in staat zou zijn om het hem te vergeven.

PRISON PARDON

B Gevangenen voor gevangenen In een opvanghuis in Leiden voor ex-gedetineerden die onder voorwaarden vrij zijn, werd een campagne gelanceerd voor een kindergevangenis in Oeganda. Daar worden 300 kinderen tussen drie en zeventien jaar gevangengehouden. Er is geen geld voor een school, ze hebben amper voedsel en de watervoorziening is een groot probleem. De bewoners van het opvanghuis in Nederland bedachten het plan om waterflesjes te verkopen. Ze haalden voor meer dan 16.000 euro op. Zo kon meteen een nieuwe waterpomp geĂŻnstalleerd worden in de gevangenis. De kinderen hebben er nu alle dagen zuiver water dankzij de (ex-)gevangenen in Leiden. 1 Zou jij de actie van de gevangenen steunen door een flesje te kopen? Ja / Nee, omdat

VA N

2 Met hun actie slopen de ex-gevangenen de muren van onmacht voor de kinderen in Oeganda. Prima plan. Maar ze treden zo ook uit hun eigen onmacht. Noteer met enkele woorden welke muren van onmacht hier gesloopt worden voor de opgesloten kinderen in Oeganda enerzijds en voor de ex-gevangenen in Nederland anderzijds.

Nederland:

ÂŠ

Oeganda:

STAPSTEEN Kiezen voor

in plaats van haat en wraak is voor ieder van ons een

moeilijk proces. Sommige slachtoffers slagen erin om de dader toch te vergeven. Dat zien ze als een belangrijke stap om hun innerlijke

te genezen en de

achter de dader te zien. De dader op zijn beurt ziet de vergiffenis van het slachtoffer vaak als een om nog iets van zijn leven te maken.

PRISON PARDON

C Ik zat in de gevangenis en jullie kwamen naar me toe 1 Surf naar www.santegidio.org en vul de ontbrekende woorden in. In 1968 wilde Andrea Riccardi in Sant’Egidio samen met enkele vrienden luisteren en het beleven. Dat groepje

naar het

van vijftig jaar geleden is intussen uitgegroeid tot een beweging van ongeveer

leden. De vrijwilligers

van de Sint-Egidiusgemeenschap nu gevangenen, schrijven hen brieven en steunen hen ook op andere manieren. Als het nodig is, zorgen ze voor voedsel en medicatie. Ze geloven dat vriendschap geen kent. Niet alleen in België, maar ook in andere landen helpen ze zo om de af te breken.

2 Markeer in de volgende evangelieteksten de fragmenten die hen inspireerden in het oranje. ‘Ik had honger en jullie hebben me te eten gegeven, ik had dorst en jullie hebben me te drinken gegeven, ik was vreemdeling en jullie hebben me opgenomen.

Toen kwam Petrus bij hem en zei: ‘Heer, hoe vaak moet ik mijn broeder vergeven als hij mij iets misdoet? Tot zeven keer toe?’ Jezus zei hem: ’Niet tot zeven keer toe, zeg ik je, maar tot zeventig maal zeven keer toe.’ (Matteüs 18, 21-22)

‘Ik verzeker jullie, alles wat je voor één van deze minste broeders van mij hebt gedaan, heb je voor mij gedaan.’ (Matteüs 25, 40)

VA N

Ik was naakt en jullie hebben me gekleed, ik was ziek en jullie hebben naar me omgezien, ik zat in de gevangenis en jullie kwamen naar me toe.’ (Matteüs 25, 35-36)

‘Wie van u zonder zonde is, moet dan maar als eerste een steen op haar werpen.’ En weer bukte hij zich om op de grond te schrijven. Zij echter trokken na die woorden weg, de een na de ander, te beginnen met de oudsten, zodat hij alleen achterbleef met de vrouw daar vóór hem. Jezus keek op en vroeg haar: ‘Waar zijn ze gebleven, vrouw? Heeft niemand u veroordeeld?’ ‘Nee Heer, niemand’, antwoordde ze. Waarop Jezus zei: ‘Ik veroordeel u ook niet. Ga nu maar, en zondig voortaan niet meer.’ (Johannes 8, 7-11)

STAPSTEEN De woorden van minderbedeelden. Het evangelie vernoemt Werken aan geloof ernstig neemt.

PRISON PARDON

inspireren christenen wereldwijd om te zorgen voor en zieken zelfs uitdrukkelijk. is een belangrijke godsdienstige opdracht voor iedereen die zijn

HOUVAST

Hilde Van Geel is zorgjuf in een basisschool in Mechelen. Nadat haar zus vermoord werd, nam Hildes leven een onverwachte wending. Als vrijwilliger kreeg ze de kans om het sociaal-artistiek project Geef Gevangenen een Gezicht mee uit te werken. Het project betekende het grote keerpunt in haar herstelproces. Ze ging samen met Jan De Cock op bezoek bij de dader van het levensdelict. Vandaag geeft ze haar getuigenis, binnen en buiten de muren, over haar verwerkingsproces en visie op herstel. Ze wil daders en slachtoffers dichter bij elkaar te brengen. Zo gaat ze in tegen de stroom van heel wat mensen die vandaag juist het omgekeerde willen: strengere straffen en het opnieuw invoeren van de doodstraf.

“

VA N

1 Op welke muren van onmacht zou Hilde gebotst zijn na de moord op haar zus? Beschrijf ze kort.

Zowel daders als slachtoffers zitten gevangen in hun situatie. Zij gaan elk op hun eigen manier om met de verwerking van de feiten. Ik wil hen dichter bij elkaar brengen in respect voor elkaar. (Hilde Van Geel)

”

2 Kun jij in dit hoofdstuk twee redenen vinden voor de acties van mensen als Hilde? -

PRISON PARDON

75 75

MIJN VERHAAL

Â©

VA N

Hoe ontdek je de adelaar in jezelf? Schrijf in de vleugels hoe je beter zou kunnen omgaan met de beperkende opvattingen in je leven, met jouw muren van onmacht.

76 76

PRISON PARDON

Museum

Â©

VA N

MUSEUM VOOR LEVENSKUNSTEN

OPSTAP

In de kijker

ÂŠ Constantin Ciosu/toonpool.com

VA N

1 Een groep keurig geklede mannen brengt een bezoek aan het museum. Wat trekt hun aandacht?

2 Waarom haast een man zich naar de groep?

ÂŠ

3 Waar is de man in het blauwe pak mee bezig op de cartoon?

4 Welke verschillen merk je op tussen de mond en de ogen van de man in het blauw en die van de mannen in het grijs? Mannen in grijze pakken

Man in blauw pak

Mond Ogen 5 Wat is de boodschap van de cartoonist? Duid aan. De man in het blauw herkent het schilderij en wil vertellen dat het een beroemd schilderij is. De mannen in het grijs kijken naar een voetbalmatch en zijn gekluisterd aan de tv. De man in het blauw staat vol bewondering voor het schilderij en wil zijn enthousiasme delen met de andere mensen. De mannen in het grijs vergapen zich aan een match. Ze zijn blind voor de schoonheid van de schilderijen in het museum.

78 78

MUSEUM VOOR LEVENSKUNSTEN

LES 1

Van kijken naar zien?

Pure kunst! Hier heb je niet goed tussen de lijntjes gekleurd ...

A Kijk uit je ogen! 1 Vul de zinnen hieronder aan met kijken of zien. - Mijn vrienden

me niet meer staan.

goed uit je ogen als je de weg oversteekt.

- Eigenlijk ben ik op mijn oude wintertrui uit - Je

niet verder dan je neus lang is.

- Waarom sta je zo naar me te

? Is er wat?

- Het gaat goed met jou. Ik - De reiziger

het aan de lichtjes in je ogen. de gewonde man liggen en verzorgt hem.

niet zo. Ik word er zenuwachtig van. Heb ik soms iets van je aan?'

- Ik ga in die winkel eens een

je nemen. Dat verplicht me nergens toe.

- Sommige relaties worden verbroken omdat mensen niets meer in elkaar - Als we uitgaan, let ik goed op mijn jongere broer. Dat is normaal, ik

. hem graag.

VA N

- Door die kleinerende opmerkingen van jou voel ik me te kijk gezet. Net of iedereen door me heen

- Veel mensen kunnen veel met hun handen, maar ze mogen niet het gevoel hebben dat ze op hun vingers worden.

2 Welke eigenschappen horen bij kijken en welke bij zien? Duid aan. Eigenschap

Kijken

Zien

1 Dit is oppervlakkig waarnemen. 2 Dit gaat vluchtig en snel.

3 Als iemand dit met je doet, word je zenuwachtig. 4 Als je dit doet, dring je door tot de kern. 5 Zo kun je iemand bewonderen. 6 De blik van anderen kan ‘dodelijk’ zijn. 7 Je hebt aandacht voor de ander. 8 Dit leidt makkelijk tot controleren en in de gaten houden. 9 Hier heb je rust en tijd voor nodig. 10 Zo ontdek je het wonderlijke in iets. Het heeft te maken met de meest onvergetelijke momenten in je leven.

MUSEUM VOOR LEVENSKUNSTEN

B Kijkers en zieners Kleur de stapsteentjes bij de kenmerken van een kijker geel. Kleur de stapsteentjes bij de kenmerken van een ziener groen. Iemand die de dingen oppervlakkig bekijkt. Iemand die het wonderlijke in iets of iemand kan ontdekken. Iemand die aandacht heeft voor wie de ander is. Iemand die de rust en tijd neemt om tot zien en inzicht te komen. Iemand die zijn oordeel baseert op snelle indrukken.

Iemand die door het oppervlakkige van de dingen heen dringt. Iemand die op afstand blijft en zich niet betrokken voelt bij wat te zien is.

VA N

Iemand die vertrekt van vertrouwen en niet snel een oordeel velt.

C Het teken van de broden

In elk van de vier evangeliën vind je dit verhaal over een wonderlijke gebeurtenis. Hieronder lees je een fragment uit de versie van Matteüs. NT

Op zekere keer was er op een afgelegen plaats een grote groep mensen naar Jezus komen luisteren. Bij het vallen van de avond suggereerden zijn leerlingen om de mensen naar de dorpen te laten gaan om eten voor zichzelf te kopen.

Maar Jezus zei: ‘Ze hoeven niet weg, geven jullie hun maar te eten.’ Ze antwoordden hem: ‘We hebben hier niets, alleen vijf broden en twee vissen.’ Hij zei: ’Breng ze mij.’ En nadat hij de mensen opdracht had gegeven op het gras te gaan zitten, nam hij de vijf broden en twee vissen, keek omhoog naar de hemel, sprak het zegengebed uit en brak de broden; hij gaf ze aan de leerlingen en de leerlingen gaven ze door aan de mensen. Iedereen at en werd verzadigd ... (Matteüs 14, 15-20)

Beschrijf met enkele kernwoorden hoe deze wondere gebeurtenis in beeld wordt gebracht. 1 Wat gebeurt er met Jezus?

2 Wat gebeurt er met de broden en de vissen?

3 Is de maker van dit filmpje een kijker of een ziener? Markeer jouw antwoord en verduidelijk het. De maker is duidelijk een kijker / ziener, want

MUSEUM VOOR LEVENSKUNSTEN

D Wonder en mirakel 1 Kruis in de tabel hieronder aan welke eigenschappen horen bij wonder en welke bij mirakel. Eigenschap

Wonder

Mirakel

1 Het heeft te maken met verwondering en met ‘zien’. 2 Dit moet het hebben van zijn verbluffend effect. 3 Als je er geen oog voor hebt, zie je niets. 4 Zonder er aandacht en tijd aan te besteden ontdek je het niet. 5 Alle omstaanders kunnen getuigen, want het effect was duidelijk waar te nemen. 6 Het is zo overduidelijk dat niemand ernaast kan kijken. 7 Je kunt de gebeurtenis fotograferen of filmen. 8 Het gaat in tegen de natuurwetten. 9 Het heeft altijd te maken met kijken.

10 Heel wat mensen blijven er blind voor. Ze slagen er niet in om hun kijk op de dingen te veranderen.

2 Vertelt het filmpje nu over een wonder of een mirakel? Markeer jouw antwoord en verduidelijk het.

E Blind

VA N

Het filmpje vertelt over een wonder / mirakel omdat

1 Hoe zou het komen dat mensen blind blijven voor een wonder? Duid aan en/of voeg een eigen verklaring toe. Ze leven erop los. Ze staan niet stil bij de dingen en missen zo wat er gebeurt. Ze sluiten zich af omdat ze niet kunnen geloven dat er nog nieuwe mogelijkheden op hun pad liggen. Door allerlei gebeurtenissen (tegenslagen, ongelukken, ziekte, lijden ... ) raken mensen ontredderd en zien ze hun leven als één grote puinhoop. Angst remt sommige mensen af, zodat ze hun kijk op gebeurtenissen en situaties niet kunnen veranderen. Mensen zijn soms bang voor hun eigen kracht. Ze weigeren te geloven dat ze het verschil kunnen maken. Ze zien geen uitweg meer in hun leven. Ze raken verstrikt in zichzelf. Mensen laten zich zo meeslepen door hun zorg voor een inkomen en voor hun huisje en tuintje, dat er geen tijd meer overblijft om te genieten van de kleine dingen die je dag goed maken.

MUSEUM VOOR LEVENSKUNSTEN

De dichter Leo Vroman heeft een lang gedicht geschreven waarin hij de betekenis van een wonder prachtig onder woorden brengt. In dat gedicht is God uitvoerig aan het woord. Hieronder lees je een fragment waarin hij bij twee mensen een kind ziet geboren worden.

(Leo Vroman)

”

“

God dacht meteen: daar heb je het gedonder, ze vragen je om een wonder en dan begaan ze er zelf een.

VA N

2 Waarom noemt de dichter de geboorte van een kind een wonder en geen mirakel? Duid het juiste antwoord aan en/of noteer er zelf een. Een kind is op zich niets ongewoons. Elke dag worden er duizenden geboren. Toch is dat kind voor zijn ouders een klein wonder. Ze verwonderen zich elke dag weer over wat het al kan: fruitpap eten, over de vloer kruipen, de eerste woordjes spreken, de eerste stapjes zetten, naar school gaan ... Sommige mensen smeken God om een wonder. Ze hebben een kinderwens, maar dat loopt niet altijd van een leien dakje. Als ze dan in verwachting zijn, zijn ze zielsgelukkig.

Een kind is een groot mysterie. Door de versmelting van een zaadcel en een eicel ontstaat er een levend wezen. Na negen maanden wordt het kind geboren en is de hele familie blij met het nieuwe leven.

STAPSTEEN Om de

in je eigen leven te ontdekken, oefen je beter het ‘zien’ dan het

afstandelijke

. Zien vraagt

voor wat op je afkomt

door er tijd voor te nemen. Zo krijg je beleven. Je wordt een ‘

voor wat andere mensen voelen en ’ in plaats van een ‘

en een

’. Je kunt verwonderd

zijn om wat en wie je in je leven ontmoet. Je wordt mens en je ontwikkelt het talent om voor anderen een te zijn naar de wonderen in hun leven.

MUSEUM VOOR LEVENSKUNSTEN

LES 2

Hou je het voor bekeken?

A Nu is het er, nu is het er niet!

VA N

1 Wat zie je op deze twee foto’s? Beschrijf dit bondig.

2 Verandert jouw kijk als je de derde foto hebt gezien? Ja / Nee, omdat

3 Waarom zou een kunstenaar zo’n installatie laten aanbrengen in een museum? Duid aan en vul zelf ook aan. Doordat slechts vanuit één punt te zien is hoe de constructie in elkaar past, wil de fotograaf de toeschouwers laten nadenken. De boodschap is: ‘Wie bereid is om van standpunt te veranderen, vindt uiteindelijk de plaats waar alle stukken in elkaar passen en nieuwe betekenis krijgen.’ De fotograaf wil gewoon een grapje uithalen en voor de bezoekers een illusie scheppen, zodat ze verbaasd staan over zijn kunde. Mensen moeten hun eigen standpunt leren relativeren. Door zich te verplaatsen in het standpunt van een ander kunnen ze ervaren hoe relatief de begrippen zijn die wij dagelijks gebruiken. Groot en klein, dominant en ondergeschikt: het hangt er helemaal vanaf vanuit welke hoek je het bekijkt.

4 Klopt de uitspraak op de volgende pagina voor de afbeeldingen? Ja / Nee, omdat

MUSEUM VOOR LEVENSKUNSTEN

“

5 Geldt de uitspraak hiernaast ook voor gebeurtenissen in je eigen leven? Duid aan en vul zelf ook verder aan. Geen idee. Ik geloof van wel, maar dat durven toegeven is vaak lastig. Ik heb er nooit over nagedacht. Het lijkt me aannemelijk. Ja, dat is wel zo. Het is alleen moeilijk om in te zien dat je vanuit een verkeerde invalshoek keek.

Wanneer je jouw kijk op de dingen verandert, veranderen de dingen waar je naar kijkt.

”

Een voorbeeld? Vroeger vond ik de school een gruwel. Nu ik mezelf meer gevonden heb en weet wat ik met mijn leven wil, heb ik de school leren zien als een kans.

B Uitgenodigd op je eigen begrafenis 1 Zullen die mensen voortaan anders naar hun rijgedrag kijken? Duid jouw antwoord aan.

Ik geloof niet dat ze iets zullen veranderen aan hun rijgedrag.

Misschien zullen ze in het begin wel minder snel rijden, maar als de routine terugkeert, is het net hetzelfde als ervoor.

VA N

Ik geloof het wel. Door hun rijgedrag vanuit een andere invalshoek te bekijken, zijn ze zich veel bewuster van de gevaren van agressief rijden. 2 Waarvoor waren de hoofdfiguren in het filmpje blind? Kies één of meerdere mogelijkheden uit. Vul zelf aan. Voor het feit dat ze met hun rijgedrag hun eigen leven in gevaar brachten. Voor de schade die hun rijgedrag kon berokkenen aan andere weggebruikers. Voor het verdriet en het lijden van hun geliefden en familie als ze zouden omkomen in een verkeersongeval.

Voor de snelheidsbeperkingen in het verkeer.

STAPSTEEN Wanneer

op dingen verandert, veranderen de dingen waar je naar kijkt. Dat is niet

alleen

zo. In je leven veranderen zo ook s

Door vanuit een ander

en g

te kijken, worden mensen zich bewuster van de

gevolgen van hun woorden en hun daden. Ze verbreden hun Ze

zich zo voor nieuwe

Ze krijgen meer zelfvertrouwen en groeien als persoon.

MUSEUM VOOR LEVENSKUNSTEN

. en mogelijkheden.

LES 3

Van verblinding naar ver-wonder-ing

VA N

A Vanuit een andere hoek

El Greco, De genezing van de blinde

1 Neem een lat. Duid met rechte lijnen de kijkrichting aan van de personages op het schilderij van El Greco.

2 Wie heeft oog voor de blinde man?

3 Welke figuren zien de blinde man niet staan?

4 Wie is hier eigenlijk blind?

B Jezus en de blinde 1 Markeer in de Bijbeltekst op de volgende pagina met geel de woorden over zien, met groen de woorden over kijken en met oranje de woorden over hand(en). 2 In het verhaal vind je drie fasen: blind – kijken – zien. Duid elke fase aan met een verticale streep naast het bijhorende fragment.

MUSEUM VOOR LEVENSKUNSTEN

Ze kwamen in Betsaïda.

t Betsaïda betekent in het Hebreeuws vissersdorp.

Er werd een blinde bij hem gebracht en men smeekte hem om de man aan te raken.

t Een aanraking is een intiem gebaar. Het straalt nabijheid uit en geeft vertrouwen.

En hij pakte de blinde bij de hand en bracht hem buiten het dorp.

t Jezus neemt de man bij de hand. Hij geeft hem een gevoel van veiligheid. Hij brengt hem buiten het dorp, in een onveilige, vreemde omgeving. Want de blinde kent in het dorp elke straathoek, elke struikelsteen. Hier moet hij uitkijken waar hij gaat en staat.

Hij deed wat speeksel op zijn ogen, en legde er zijn handen op.

t Vandaag stelt de geneeskunde vast dat speeksel inderdaad een genezende werking heeft door zijn antimicrobiële, pijnstillende en bloedstollende eigenschappen.

En hij keek op en zei: 'Ik zie mensen, het zijn net bomen maar ze lopen rond’.

VA N

Daarna legde hij weer zijn handen op de ogen van de blinde.

En vroeg: 'Ziet u iets?'

Deze sperde zijn ogen open en genas; hij zag nu alles helder.

t Nu de man helder ziet, is het geen goed idee om weer de vertrouwde omgeving op te zoeken en zijn nieuwe vermogen niet verder te ontwikkelen.

Hij stuurde hem naar huis met de waarschuwing: ‘Ga het dorp niet in!’ (Marcus 8, 22-25)

STAPSTEEN Evolueren van

naar

dat zijn de drie fasen die optreden in het wonderverhaal. Ze zijn ook kenmerkend voor ons leven. Soms

je het helemaal zitten. Dat zijn de momenten waarop alles voor jou is. Maar soms val je terug in een

Je leeft op automatische piloot omdat je liever niet je tot

wat er aan de hand is. Dan verval

. Je trekt je terug in je eigen veilige

Het vraagt moed en doorzettingsvermogen om dat weer te doorbreken.

MUSEUM VOOR LEVENSKUNSTEN

HOUVAST

“

Wachten op het wonder

Ik heb gehoord dat velen van jullie op een wonder zitten te wachten, een wonder dat ik, jullie God, de wereld zal redden. Maar hoe zal ik redden zonder jullie handen? Hoe zal ik kunnen rechtspreken zonder jullie stem? Hoe zal ik liefhebben zonder jullie hart? Vanaf de zevende dag heb ik alles uit handen gegeven, heel mijn schepping en heel mijn wondermacht. Niet jullie, maar ik wacht nu op het wonder.

”

VA N

(Luk Gorrebeeck)

1 Welke wonder verwachten de mensen van God volgens het gedicht?

2 Op welk wonder zit God nu te wachten?

3 Beschrijf in enkele zinnen hoe de evolutie van blind naar kijken en zien zou kunnen gebeuren. Misschien helpt de foto van de boom je wat vooruit met zijn suggestie.

MUSEUM VOOR LEVENSKUNSTEN

87 87

MIJN VERHAAL

Â©

VA N

Om het wonder te zien is er telkens een switch nodig van kijken naar zien. Lees de voorbeelden. Beschrijf ernaast een voorbeeld van dat proces uit jouw leven.

88 88

MUSEUM VOOR LEVENSKUNSTEN

Fitnesscenter

Â©

VA N

IN TOPVORM?

OPSTAP

1 Plaats

op de as tussen:

afstotelijk

draaglijk

onweerstaanbaar

VA N

3 Plaats ook deze foto’s op de as.

2 Waarom zet je de foto daar?

90 90

IN TOPVORM?

LES 1

Lichaamstaal

A Over slapers en waterlanders

VA N

Ssssttt. Luister naar je lichaam. Het vertelt mooie, enge, opwindende, spannende, tedere of rauwe verhalen. Alles wat je moet doen, is het stil maken, aftasten, kijken en luisteren.

1 Welke foto spreekt jou het meest aan? Duid aan.

2 Welk verhaal vertelt het lichaam op de door jou gekozen foto? De woorden hieronder geven je misschien inspiratie. onzeker – angstig – kwetsbaar – mooi – gewoontjes – levensecht – hoopvol – ontredderd – zelfverzekerd – toekomstgericht – uitdagend – onzichtbaar – twijfelend – sexy – naïef – geil – fier – stoer – jong – onoverwinnelijk

3 Welke termen zou jij gebruiken om je spiegelbeeld te omschrijven?

IN TOPVORM?

B B-boys, fly girls, throw your hands in the air

1 Zoek een nummer dat je leuk vindt. Werk een choreografie uit van minstens drie minuten en toon het resultaat aan de klas. Trek daarna je strakste T-shirt aan en geef een intensieve work-out van vijf minuten aan de klas.

2 Hoe reageer je als je leerkracht je die opdracht geeft? Duid je reactie op de choreografie aan in het blauw, op de work-out in het rood. Het is eens iets anders.

Ben je gek? Over mijn lijk.

Dit is wat ik wil.

Hier kun je me niet toe verplichten.

Tof, dit gaat vonken geven!

Veel beter dan verwacht.

Ik bak er niets van.

VA N

Heerlijk!

Nee, ik schaam me heel erg.

3 Je mag er ook voor kiezen om niet mee te doen en vanaf de zijlijn toe te kijken. Waarom zou jij voor die oplossing kiezen?

tty Images

STAPSTEEN Je lichaam is net als je kleine broer en zus. Die wens je soms naar de hel omdat ze lastig en onvoorspelbaar zijn, maar toch zou je ze geen seconde kunnen missen. Je bent onlosmakelijk met ze verbonden. Je schrijft samen geschiedenis. Ook je lichaam is tegendraads. Het geeft zich . Het vraagt geduld, volharding en mededogen om erin

te komen. Maar toch is het een veilig en

IN TOPVORM?

“

C Bedtime stories

”

I had sex today ... Holy shit. (The Diary of a Teenage Girl)

“

VA N

One day, it'll be your turn. You can escape everything, but not this. (Puppylove)

”

Denk jij dat de hoofdrolspelers van deze films genoeg zelfvertrouwen hebben om in een videoclip te dansen?

- The Diary of a Teenager Girl: Ja / Nee, omdat

- Puppylove: Ja / Nee , omdat

STAPSTEEN Vrijen met elkaar (en daar plezier aan beleven) is niet vanzelfsprekend. Misschien ben je wel over je lichaam of nog niet vertrouwd genoeg met je partner? Dat is niet zo erg, ook een leerproces kan heel leuk zijn. Laat je nooit

om dingen te doen

waar je niet klaar voor bent, waar je geen zin in hebt. Een echte ruimte om te groeien. Hij of zij zal je

geeft je de nooit beschamen.

IN TOPVORM?

LES 2

Onvoorziene omstandigheden

A Hasta la Vista Hasta la Vista vertelt het verhaal van drie twintigers met een fysieke beperking. De eerste is blind, de tweede zit in een rolstoel door een rugletsel en de derde lijdt aan terminale kanker en epilepsie. Onder het verfrissende motto ‘ik wil poepen’ trekken ze samen naar een gespecialiseerd bordeel in Spanje. 1 Hoe staan deze jongens tegenover seksualiteit? Omschrijf hun houding in slechts vier termen. -

2 Zou jij jouw houding tegenover seksualiteit in andere termen omschrijven? -

VA N

3 Verklaar de (eventuele) verschillen.

B Met het hoofd in de wolken

1 Zowel de cartoon als de tekening verwijzen naar een ernstige ziekte. Welke?

2 Ga op zoek naar vier belangrijke symptomen.

IN TOPVORM?

3 Markeer in het geel twee termen die jouw gevoelens het best omschrijven na het zien van de filmfragmenten uit Feel My Love. angstaanjagend – afkeer – betrokkenheid – hoop – herkenbaar – misselijk – mooi – ziekelijk – nieuw – veeleisend – te mijden – zielig – verwerpelijk – motiverend – vertederend – kwetsbaar – diepmenselijk

4 Waarom heb je juist voor die twee termen gekozen?

omdat

VA N

'Een paar jaar geleden kreeg mijn moeder Alzheimer. Toen ze mij in het begin zag, zei ze: Ik ben zo blij dat ik je zie. Na een paar maanden werd dat: Ik ben zo blij. Op het einde van haar leven keek ze naar mij en zei ze: Ik ben zo. En helemaal op het einde werd dat: Ik ben. Toen dacht ik: dat is het, eigenlijk moeten we loslaten wat we met ons brein geleerd hebben, en naar de essentie gaan van wie we zijn. Voor mij gaat dat eigenlijk om 'zijn'. Heel gewoon.' (Anne Van der Wee, documentairemaakster)

5 Vergelijk de manier waarop Anne Van der Wee en Kamagurka naar dementie kijken. Welke verschillen zie je?

6 In welke houding herken jij je het meest? Waarom?

IN TOPVORM?

Vrouw (72) 3 weken opgesloten bij lijk van haar man Een 72-jarige vrouw die aan dementie lijdt, heeft meer dan drie weken opgesloten gezeten bij het lichaam van haar overleden man in een appartement in de Pater Strackestraat in Antwerpen. Dat tragische verhaal raakte gisteren bekend. Ongeruste buren beukten vrijdag de deur in van het appartement van de vrouw en haar echtgenoot. Ze troffen Lou L. (72) dood aan in zijn slaapkamer. Tigchelt. ‘Het labo kwam ter plaatse en de onderzoeksrechter liet een autopsie uitvoeren om de doodsoorzaak te achterhalen. Allicht is de man drie of vier weken geleden overleden. Hoe de vrouw de voorbije weken kon overleven, is niet duidelijk.’

Buren hadden de voorbije weken ’s nachts geklop gehoord. Ze beseften niet dat de vrouw op die manier de aandacht probeerde te trekken. Het parket beklemtoont dat niets wijst op kwaad opzet. ‘Het gaat om een tragische gebeurtenis’, zegt woordvoerder Paul Van

Recent kwamen gelijkaardige tragische verhalen in Antwerpen aan het licht. Zo werd in november in een appartement op het Kiel het lijk aangetroffen van een man die al twee jaar dood was. Organisaties als Familiehulp stellen vast …

VA N

Zijn vrouw Celine besefte totaal niet wat er aan de hand was. Ze sprak over een pop die in de slaapkamer lag, en zei ook dat ze al een tijdje niet naar buiten kon. Vermoedelijk omdat de buitendeur was uitgerust met een speciaal slot dat moest verhinderen dat de demente vrouw wegliep.

Uit: Gazet van Antwerpen, 15/02/2011

7 Verwoord zelf het besluit van dit artikel. Wat stellen organisaties als Familiehulp vast?

C Met het mes op de keel

Vrouw wordt na zware val opgenomen in woonzorgcentrum waar ze niemand kent. Ze wil euthanasie.

Deze vrouw vraagt aan de arts om haar leven bewust en doelgericht (actief ) te beëindigen. Ze zit in een uitzichtloze situatie. Haar psychische en/of lichamelijke pijn is ondraaglijk. ‘Ik zit hier enkel te wachten op de dood’, zo vat ze haar situatie samen. 1 Hoe kijkt zij naar haar bestaan, naar haar lichaam?

IN TOPVORM?

Jonge vrouw wil weten of haar ongeboren kind het syndroom van Down heeft. Ze weigert een vruchtwaterpunctie, ze verkiest de nieuwe maar dure bloedtest NIPT (Niet-Invasieve Prenatale Test).

Deze vrouw wil geen enkel risico lopen: - bij een vruchtwaterpunctie bestaat het gevaar op een miskraam; - bij een NIPT-test weet je vrijwel 100 % zeker dat ze het syndroom opsporen. Als uit de test blijkt dat het kind het syndroom van Down heeft, dan eindigt de zwangerschap bijna altijd op een abortus. 2 Hoe kijkt deze vrouw naar haar lichaam?

3 Hoe kijkt deze vrouw naar het lichaam van haar kind?

4 Met welk(e) argument(en) zou jij het eens zijn als ze voor een abortus kiest? Duid aan. Een gehandicapt kind is in onze samenleving sowieso ongelukkig. Ik ben alleen tevreden met het beste.

VA N

Een gehandicapt kind zou mijn vrijheid beperken. Het zou te veel zorg vragen. Ik zou afschuw voelen, angst om het aan te raken en zeker om het te verzorgen. Zo erg is dat toch niet? Het was nog maar een hoopje cellen.

Ik had nooit trots kunnen zijn op het kind. Geen diploma-uitreiking, geen eerste prijs op de muziekacademie ... Ik heb aan niemand verantwoording af te leggen. It’s my life and I’ll do what I want.

5 Zou je haar van het tegendeel kunnen overtuigen? Vul de lijst met argumenten aan. - Ik draag verantwoordelijkheid voor mijn eigen vlees en bloed. - Een kind is een geschenk, het is niet (helemaal) van mij. -

STAPSTEEN Een (haperend) lichaam stelt je voor grote dilemma’s en uitdagingen. De lijdende mens staat voor moeilijke vragen over Helaas is het

, over

om die zomaar met ja of nee te beantwoorden. Daarvoor

zijn de omstandigheden te beslissend. Twee dingen zijn belangrijk: Je moet weten dat je altijd een grote draagt voor je eigen lichaam en dat van anderen. En je moet begrip, mededogen en

tonen.

IN TOPVORM?

LES 3

Liegende lijven

A Ontrouw Hij was nog niet uitgesproken of daar kwam Judas aan, een van de twaalf, en hij had een hele bende bij zich met zwaarden en knuppels, gestuurd door de hogepriesters, schriftgeleerden en oudsten. Hij die hem overleverde, had een teken met hen afgesproken: ‘Die ik zal kussen, die is het. Grijp hem en zet hem veilig vast.’ Toen hij eraan kwam, ging hij recht op hem af en zei: ‘Rabbi’, en kuste hem. Ze grepen hem en overmeesterden hem. Een van de omstanders trok zijn zwaard, sloeg in op de knecht van de hogepriester en hakte hem een oor af. Daarop zei Jezus: ‘Alsof ik een bandiet ben, zo bent u met zwaarden en knuppels op mij afgekomen om mij in handen te krijgen. Dag in dag uit gaf ik bij u in de tempel onderricht, en u hebt me niet opgepakt. Maar de Schriften moeten in vervulling gaan.’ Ze lieten hem allemaal in de steek en vluchtten weg. (Marcus 14,43-50) Caravaggio, De gevangenneming van Christus 1 Breng dit stukje uit het Nieuwe Testament in verband met de titel van deze les. Omschrijf de houding van Judas met drie goedgekozen woorden. -

2 Kun je een situatie bedenken waarin jij iets gelijkaardigs zou doen? Omschrijf die situatie.

VA N

B Trainspotting

Trainspotting is het tragikomische verhaal van een stel vrienden uit Schotland die verslaafd zijn aan heroïne. De drie personages uit het filmfragment ‘liegen met hun lichaam’. Leg uit hoe ze dat doen.

1 2 3

STAPSTEEN Je hebt de plicht om

te zijn tegen je lichaam.

: doe

niets wat je lichaam schade kan berokkenen (roken, drinken, drugs gebruiken, onveilig vrijen ... ). Maar ook : gebruik je lichaam nooit om onrecht aan te doen, niet aan jezelf, maar ook niet aan anderen (vrijen met iemand waar je niets om geeft, diefstallen plegen, onverantwoord rijden ... ).

IN TOPVORM?

HOUVAST Hieronder zie je vier beroemde piëta’s. Dat zijn voorstellingen van Maria met de dode Jezus in haar schoot. De kunstenaar geeft telkens eigen accenten aan zijn of haar werk. Ieder kunstwerk had ergens in dit hoofdstuk als illustratie kunnen dienen. Geef ze alle vier een plaats en verklaar telkens je keuze.

t Aan de piëta in Milaan heeft Michelangelo tot op zijn sterfdag gewerkt. Toch is het beeld niet af. Die jarenlange worsteling staat symbool voor het gevecht van de kunstenaar met zijn eigen sterfelijkheid. Zie je hoe Jezus eigenlijk Maria draagt (en niet omgekeerd)?

Michelangelo, Milaan

VA N

Berlinde De Bruyckere toont het lichaam en het leven van de mens in u al zijn kwetsbaarheid. Haar werk is een evenwichtsoefening tussen troost en angst, liefkozing en geweld, lijden en schoonheid.

t De piëta van Michelangelo in Rome valt op door de jeugdige uitstraling van Maria. Zij lijkt nauwelijks ouder dan haar zoon. Je ziet ook een innige verbondenheid tussen Maria en Jezus. Merk bovendien op dat Jezus nauwelijks de grond raakt. Dat is een verwijzing naar zijn ‘hemelse’ identiteit. Maria is erg ‘aards’, gegrond in dit leven.

Michelangelo, Rome

De piëta Lubiaza (+/- 1360, anonieme kunstenaar) is te zien in Warschau en u toont Jezus met een onnatuurlijk mager en misvormd lichaam. Dat symboliseert zijn onmetelijke lijden. Maria lijdt mee, maar zij voelt alleen onmacht. De situatie is onomkeerbaar.

Anonieme meester, Warschau

IN TOPVORM?

99 99

VA N

MIJN VERHAAL

Nogal vulgaire kalkoenen (pauwen, eenden, korhoenen ... ?) hierboven. Dat kun jij veel beter. Druk hieronder uit (met een foto, tekening, tekst ... ) hoe jij naar je eigen lichamelijkheid en naaktheid kijkt.

100 100

IN TOPVORM?

Gezinswoning

Â©

VA N

IT'S ALL IN THE FAMILY

OPSTAP

VA N

Wie zit er in Modern Family allemaal mee aan tafel op zondagmiddag?

Fulgencio, zoontje van Jay en Gloria

Luke, Alex en Haley, de drie kinderen van Phil en Claire

Phil, echtgenoot van Claire

Gloria, tweede vrouw van Jay, komt uit Colombia

Claire, dochter van Jay uit zijn eerste huwelijk

Jay, Pater Familias

Many, zoon uit eerste huwelijk van Gloria

Lily, geadopteerd, dochtertje van Mitchell en Cameron

Mitchell, zoon van Jay uit zijn eerste huwelijk, homo

Cameron, partner van Mitchell

1 Wat is volgens jou het uitgangspunt van de televisiereeks Modern Family? Markeer het woord dat jouw gevoelens het best omschrijft in het geel. verwerpelijk – doodgewoon – raar – uitdagend – verwonderlijk – grappig – origineel – alledaags – banaal – beloftevol – beangstigend 2 Verklaar hieronder je keuze.

102 102

IT'S ALL IN THE FAMILY

LES 1

De mooiste dag van je leven?

A Tortelduifjes 1 Vind je deze cartoon grappig? Ja / Nee, omdat

2 Welke (voor)oordelen over het huwelijk geeft de cartoon weer?

VA N

3 Zijn die (voor)oordelen volgens jou terecht?

B Wedding Day

Fotografe Lieve Blancquaert maakte met Wedding Day een prachtig fotoboek over bruiloften overal ter wereld. Ze sprak met een aantal jonggehuwden uit verschillende culturen, werelddelen en religies. 1 Plaats bij elke uitspraak een + als je akkoord bent en een – als je niet akkoord bent. 2 Markeer telkens één woord waar de bruid of bruidegom inhoudelijk de nadruk op legt in het geel. 3 Hoe reageer jij op de uitspraken? Bedenk een vraag die je aan de bruid of bruidegom wilt stellen.

‘Liefde is belangrijk, maar ik ben helemaal niet zo optimistisch over het huwelijk. Het voelt onnatuurlijk. Het is uitgevonden door de mens. Ik geloof meer in de ware liefde zonder een papier. Zelfs al duurt die maar een maand of een jaar.’ (Een bruid uit Mexico)

IT'S ALL IN THE FAMILY

103

‘Een meisje is een meisje, maar zodra dat meisje een vrouw is, moet ze huwen. Je bent niets als je niet trouwt. Hoe kunnen ze je anders ooit respecteren?’ (Een bruidegom uit Kenia)

‘Mijn oudste broer loopt drie keer om me heen met een rood lint, bidt en maakt dan een strik rond mijn middel. Zo bewijst hij mijn eerbaarheid aan de wereld. Ik laat aan mijn man en zijn familie zien dat ik nog maagd ben, en dat ben ik ook echt.’

VA N

(Een bruid uit Turkije)

‘In het Midden-Oosten is een huwelijk de manier om erkenning te krijgen in de samenleving. Als je in een kamp terechtkomt als vluchteling, heb je bijna niets meer. Trouwen is dan de enige manier om een soort van toekomst te bouwen. Alleen blijven is hier echt geen optie. Met zijn tweeën ben je sterker.’ (Een Syrische bruidegom die huwt in een Jordaans vluchtelingenkamp)

‘Alles kan en alles mag in dit deel van de wereld. Homo, hetero, oud, jong, voor een tweede keer, met of zonder kinderen. Vrouwen hebben hier de kans gekregen zich te ontwikkelen en te emanciperen. Onze economische onafhankelijkheid zorgt voor veel vrijheden die ook binnen het huwelijk een enorme impact hebben Met wie en wanneer we huwen, is geen opgelegde zaak, maar bijna altijd een vrije keuze. De vrijheid die we krijgen, is groot, en de kans dat we het niet uitzingen zoals we het beloofden, in goede en kwade dagen, is ook behoorlijk groot. Zo'n drie op de vijf huwelijken eindigen met een echtscheiding, en daarmee staat België aan de wereldtop.’ (Lieve Blancquaert als getuige van een typisch Vlaamse bruiloft)

104

IT'S ALL IN THE FAMILY

‘Trouwen in Las Vegas was onze droom. We hebben los van elkaar naar alle opties gekeken, en toevallig vonden we allebei het Oude Egypte een grappig thema. Nu sta ik hier op van die rare sandalen.’ (Ramon, pas getrouwd in Las Vegas)

‘Ik weet niet hoe dat gaat, zwanger worden.’

(Punam, vermoedelijk 16 jaar, de dag voor haar huwelijk in Nepal)

VA N

‘De stap naar het huwelijk is een van de belangrijkste in ons leven. We zullen voor het eerst samen slapen en dat is nieuw. Ik kijk ernaar uit. We knuffelen wel, maar seks hebben we nog niet gehad. In de Bijbel is seksualiteit een bekroning van het huwelijk. Zolang je verkering hebt, kun je de relatie stoppen. Stel dat je dan al die intimiteit met iemand gedeeld hebt, dat zou zó stom zijn. Je bent het kwijt en die persoon wordt een vreemde voor jou. Jelle en ik gaan trouwen en niet scheiden. Onze seksualiteit is heel veilig. Er zal nooit een andere komen.’ (Nelleke, een jonge bruid in Nederland)

‘Toen ik mijn vrouw voor het eerst zag, loste ze al mijn verwachtingen in. Mijn problemen waren van de baan. Zij wordt niet boos en maakt geen ruzie. Ze heeft geen problemen, heeft geen verwachtingen, valt mij niet lastig en wil alles wat ik wil. Tot nu toe is ze een echte vrouw.’ (Een bruidegom uit Senegal)

STAPSTEEN Het huwelijk is geen romantisch

uit Duizend-en-een-nacht. Huwen draait om

seksualiteit en vruchtbaarheid, liefde en engagement, maatschappelijke status en zekerheid. Als je huwt binnen een authentieke God die mensen diepgaand met zichzelf en met elkaar

, voel je de echte betekenis van religie: .

IT'S ALL IN THE FAMILY

105

LES 2

Echt gescheiden?

A In Treatment Oliver moet leren leven met het feit dat zijn vader Luke en moeder Bess uit elkaar gaan. Hierbij krijgt hij de hulp van Paul Weston, een psychotherapeut.

1 Oliver vraagt zich af de echtscheiding van zijn ouders zijn schuld is. Kun je die redenering volgen? Ja / Nee, omdat

2 Oliver en zijn moeder ontdekken dat papa Luke een nieuwe vriendin heeft. Is de verontwaardiging en woede van de moeder terecht?

VA N

Ja / Nee, omdat

De bekendste psychotherapeut is de Oostenrijkse psychiater Sigmund Freud (1856-1939). Hij is ook de grondlegger van de psychoanalyse. Volgens hem is de menselijke geest opgebouwd uit drie gebieden of principes:

- Het Es is het lustprincipe. Het zijn onze driften en seksuele verlangens. Veel van die driften zijn zo bedreigend dat we ze verdringen en opslaan in ons onderbewuste. Dat onderbewuste is erg belangrijk. Volgens Freud is de mens als een ijsberg. Alleen het topje is zichtbaar (bewust), 90 % zit onder water en geeft de richting aan (onderbewust). - Het Über-ich is zoiets als ons geweten. Het houdt ons onderbewuste onder controle. - Het Ich tot slot is de werkelijkheid zoals wij ze kennen. Met vallen en opstaan zoeken we een evenwicht tussen onze verlangens en begeerten (Es) en de morele waarden die onze opvoeding en maatschappij ons opleggen (Über-ich).

106

IT'S ALL IN THE FAMILY

VA N

1 Duid op deze schaal aan wat je van de cartoon hierboven vindt. Komisch

(Dit is grappig.)

Tragikomisch

Tragisch

(Moet ik lachen of juist huilen?)

(Dit is triest.)

2 Wat is een nieuw samengesteld gezin?

IT'S ALL IN THE FAMILY

107

In een tijdschriftartikel kwamen een aantal specialisten (relatietherapeuten, opvoedkundigen ... ) tot een opvallend besluit over nieuw samengestelde gezinnen. 'De nieuwe partners moeten eerst aan de eigen relatie werken. Die relatie moet prioriteit krijgen en is de basis van het nieuwe gezin. Kinderen mogen niet mee bepalen met wie de ouder een relatie heeft of hoe die relatie er moet uitzien. Vraag de kinderen dus niet al te vaak naar hun mening over de situatie. Die mening kun je makkelijk afleiden uit hun gedrag en hun houding tegenover de nieuwkomer. Natuurlijk mogen ze zeggen wat hen dwarszit, maar geef hen vooral niet het idee dat zij een belangrijke stem hebben in het verdere verloop.' (Isa Deschuyteneer, therapeute)

VA N

3 Vat de mening van de specialisten samen in een slogan op dit spandoek.

4 Ben je het niet eens met hun uitspraken? Schrijf dan je eigen slogan op dit feestelijke spandoek.

STAPSTEEN Een huwelijk is in principe een

engagement. Jammer genoeg is

de realiteit vaak anders. Heel wat huwelijken eindigen in een Kinderen kunnen daar het

van worden. Ze voelen zich schuldig of

zijn nergens meer echt ‘thuis’. Als gescheiden mensen een nieuwe liefdesrelatie beginnen, moeten ze dan ook aandacht hebben voor het

108

IT'S ALL IN THE FAMILY

van de kinderen.

LES 3

In goede en kwade dagen

A The Broken Circle Breakdown Elise en Didier (Alabama en Monroe) zien hun dochtertje Maybelle sterven aan kanker. Het verlies zet hun huwelijk erg onder druk.

If I needed you – Townes Van Zan

Als ik je nodig heb

If I needed you Would you come to me Would you come to me And ease my pain

Als ik je nodig heb Kom je dan naar me toe Reik je mij je hand En verlicht je mijn pijn?

If you needed me I would come to you I would swim the seas For to ease your pain

Als jij mij nodig had Ik kwam onmiddellijk naar je toe Ik zou de oceaan overz wemmen om je te troosten

In the night forelorn Aw, the morning's born And the morning shines With the lights of love You will miss sunrise If you close your eyes And that would break My heart in two

VA N

Hoe eenzaam de nacht ook is Er verschijnt steeds op nieuw een hoopvol licht Mis dat wonder niet Durf je ogen niet te slu iten Ik zou eraan kapotgaan

Jij bent nu voor altijd bij me Omdat wij leerden leven met elkaars kwetsbaarh eid Mijn lief Wat wij met elkaar hebb en Is onwezenlijk Onschatbaar

Lady's with me now Since I showed her how To lay her lilly Hand in mine Who would not agree She's a sight to see And a treasure for The poor to find

1 Stel je even voor. Didier neemt zijn gitaar en speelt 'If I Needed You', het prachtige nummer van Townes Van Zandt, voor Elise. Welk gevoel roept het bij jou op? Kies een kleur en markeer de titel in de vorige zin. Rood is instemming, blauw teleurstelling, groen hoop, geel zekerheid ... 2 Townes Van Zandt gelooft dat de liefde uiteindelijk alles overwint. Elise en Didier kunnen samen dus nog een toekomst hebben. Denk jij dat ook? Leg uit. Ja / Nee, omdat

IT'S ALL IN THE FAMILY

109

B Blijf hier!

William Blake, Jezus in de Hof van Getsemane

Nikolai Ge, Jezus en de leerlingen gaan naar Getsemane

Rembrandt van Rijn, Doodsangst in de tuin van Getsemane

1 Wat gebeurt er op deze drie kunstwerken?

2 Welke sfeer ademen ze uit? Omschrijf met twee woorden.

In Getsemane

VA N

Ze kwamen bij een plek die Getsemane heet, en hij zei tegen zijn leerlingen: ‘Ga hier zitten, terwijl ik ga bidden.’ En hij nam Petrus, Jakobus en Johannes met zich mee en begon angstig en onrustig te worden, en zei tegen hen: ‘Ik ben dodelijk bedroefd. Blijf hier, en blijf wakker.’ Hij ging een eindje verder en wierp zich op de grond. Hij bad dat dit uur, als het mogelijk was, aan hem voorbij zou gaan. ‘Abba, Vader,’ bad hij, ‘U kunt alles. Neem deze beker van mij weg. Maar niet wat ik wil, maar wat u wilt.’ Hij ging terug en vond hen in slaap, en hij zei tegen Petrus: ‘Simon, slaap je? Kon je niet één uur wakker blijven? Blijf wakker en bid dat jullie in de beproeving niet bezwijken. De geest is wel van goede wil, maar het vlees is zwak.’ Hij ging weer bidden met dezelfde woorden. Toen hij weer terugkwam, vond hij hen wederom in slaap, want hun ogen waren zwaar, en ze wisten niet wat ze hem moesten antwoorden. Hij kwam voor de derde keer en zei tegen hen: ‘Slaap nu maar rustig verder. Het is voorbij. Het uur is gekomen. Nu wordt de mensenzoon overgeleverd in de handen van de zondaars. Sta op, laten we gaan. Kijk, hij die mij overlevert, komt eraan.’ (Marcus 14, 32-42)

3 Lees de Marcustekst en let vooral op de relatie tussen Jezus en zijn leerlingen. Gebruik maximaal twee termen om duidelijk te maken hoe ze tegenover elkaar staan. - Jezus tegenover de leerlingen: - De leerlingen tegenover Jezus: 4 Vergelijk de evangelietekst met het theaterfragment uit The Broken Circle Breakdown. Welke overeenkomsten zie je? Vind je ook verschillen?

STAPSTEEN Gehuwd zijn of een relatie hebben met elkaar is niet moeten de partners voor elkaar blijven

. In goede en kwade dagen . Dat kost soms moeite. Maar trouwe liefde laat

mensen boven zichzelf uitstijgen. Misschien is Jezus van Nazareth ook hier een inspirerend voorbeeld voor jullie.

110

IT'S ALL IN THE FAMILY

HOUVAST

Tony Soprano is een maffiabaas in New Jersey. Maar hij is ook echtgenoot en vader. In deze scène heeft hij een nachtelijk gesprek met zijn dochter Meadow. Zij weet dat haar vader een misdadiger is.

1 Hoe zou Meadow zich voelen na dit gesprek? Markeer twee termen die haar gevoel volgens jou weergeven in het geel.

VA N

onzeker – opgelucht – vrolijk – ongerust – angstig – zelfverzekerd – beduusd – opgelaten – voldaan – ontgoocheld – herboren – volwassen – verward

2 Is het moeilijk om tegen je ouders te zeggen dat je van ze houdt? Leg uit.

3 Ben je verplicht om van je ouders te houden? Leg uit.

IT'S ALL IN THE FAMILY

111 111

MIJN VERHAAL

Het huis waarin ik wo

I'll light the fire s in the vase You put the flower day that you bought to r hours fo re fi e th Staring at listen to you and hours while I s all night Play your love song for me long for me, only and rest your head Come to me now od es, everything is go for just five minut , the windows Such a cozy room the are illuminated by em, th h ug ro Sunshine th only for you fiery gems for you,

Leg je naast mij neer Rust even uit, al is het maar vijf minuutjes Alles komt goed, meer hebben wij niet nodig Het is gezellig hier, ik voel mij thuis De zon valt binnen in de kamer Het licht schittert als ee n diamant Het schittert alleen voor jou

Het is gezellig hier, ik voel mij thuis Zelfs de katten in de tui n willen hier niet weg Jij hebt mijn leven beter gemaakt Alles voelt zo natuurlijk aan Als jij hier bent.

ÂŠ

VA N

ry, very, very fine Our house is a ve house e yard with two cats in th hard Life used to be so easy 'cause of you Now everything is

Ik steek het haardvuur aan Jij schikt de bloemen die je vandaag kocht in een va as Terwijl ik naar jouw ve rhalen luister Kijk ik uren in de vlamm en van de haard Jij zingt de hele nacht jou w mooiste liedjes Alleen maar voor mij

Our House â&#x20AC;&#x201C; CSN

Waar kun jij je echt thuis voelen?

112 112

IT'S ALL IN THE FAMILY

Club

Â©

VA N

CLUB-GENOOT

OPSTAP our We are the people out. ab us d parents warne

If you don’t get caught , everything is legal.

Live every m oment to its fullest because yo u'll never be y o unger than you are now.

Party like there is no tomorrow.

Don’t ever look back.

VA N

to I refuse p. grow u

One tequil a, two teq uila, three tequ ila, floor.

you and wise, To be old young have to be t rs fi t s u m . and stupid

1 Ontwerp je eigen partyshirt. Plaats de quote die het best bij jou past op je borst. 2 Waarom heb je juist voor die quote gekozen?

114 114

CLUB-GENOOT

Work hard, party harder.

e escape Music helps m ity I live in. from the real

LES 1

Ik lief jou

A Kvraagetaan Kun je twee mensen die elkaar niet kennen verliefd laten worden? De Amerikaanse psycholoog Arthur Aron denkt van wel. Hij maakte een lijst van 36 vragen. Als twee mensen in een gesprek van 90 minuten die vragen eerlijk beantwoorden, is de kans groot dat de vonk overslaat. Hieronder vind je tien van de vragen. 1 Zoek een partner in je klas, ga tegenover elkaar zitten en beantwoord de tien vragen. 1 Wat is te serieus om grapjes over te maken? 2 Waar ben je het meest dankbaar voor in het leven? 3 Als je beste vrienden wordt met je partner, wat zou die dan moeten weten? 4 Wat is het mooiste dat je ooit hebt bereikt? 5 Wat betekent vriendschap voor jou?

6 Geef drie echte wij-verklaringen. Bijvoorbeeld: We zitten nu in deze klas en ... 7 Vul deze zin aan: Ik wou dat ik iemand had die ...

8 Wanneer heb je voor het laatst gehuild in je eentje? Of in het bijzijn van iemand anders?

VA N

9 Stel: je huis brandt af. Je familieleden en huisdieren zijn in veiligheid, maar welk voorwerp neem je mee? Waarom?

ÂŠ

10 Vertel je levensverhaal zo gedetailleerd mogelijk aan de ander. Je hebt hiervoor vier minuten tijd.

2 Vul na afloop van het gesprek onderstaande enquĂŞte in. Helemaal akkoord

Neutraal

Helemaal niet akkoord

Ik kijk nu anders tegen mijn gesprekspartner aan. Ik zou zomaar verliefd kunnen worden op hem/haar. Ik had dolgraag de andere 26 vragen beantwoord. Ik ga de vragenlijst ook in het echte leven gebruiken.

CLUB-GENOOT

115

B Where do I begin? ... to tell the story of how great a love can be. 1 Wie zijn deze mensen? Geef ze een achtergrond, een verleden, een verhaal.

I fell in love with him the way you fall asleep: Slowly, and then all at once. (Hazel)

VA N

2 Ontwerp een storyboard voor de laatste vijf minuten van de film. Hoe zijn de personages geëvolueerd? Gebruik verschillende invalshoeken: relationeel, fysiek, emotioneel ... Noteer de hoofdlijnen van jullie werk in onderstaand kader.

3 Verklaar waarom jullie in je verhaal andere accenten legden, waarom jullie verhaal misschien een heel andere afloop kende. Markeer mogelijke verklaringen in onderstaande lijst in het geel of vul zelf aan.

116

CLUB-GENOOT

Ik kan niet tegen verdriet – Ziekte en dood staan heel ver van mij af – Ik heb te weinig aandacht voor uiteindelijk heel belangrijke details – Ik ben niet fijngevoelig – Ik reageer te impulsief – Ik kan niet overweg met gevoelens – Ik reageer altijd te egocentrisch – Dit is niet mijn wereld – Menselijke relaties interesseren mij niet – Ik loop niet te koop met wat ik denk of voel – Ik ga altijd voor een happy end – Liefde mag niet verloren gaan –

C Dat 'ietsje meer' . Het boek De belevenissen van een muurbloem vertelt het verhaal van Charlie, een teruggetrokken en verlegen jongen die gebukt gaat onder een moeilijke jeugd. Hij leert met vallen en opstaan hoe je vriendschappen onderhoudt en van iemand houdt. In dit fragment geeft hij een cadeau aan Sam, een meisje op wie hij een oogje heeft.

IN You know I believe

and how

VA N

Beatles Something – The way she moves Something in the other lover Attracts me like no way she woos me Something in the ave her now I don't want to le and how You know I believe r smile she knows Somewhere in he no other lover That I don't need e style that shows m Something in her ave her now I don't want to le

will my love grow You're asking me n't know I don't know, I do w, it may show no nd You stick arou n't know I don't know, I do way she knows Something in the do is think of her And all I have to me things she shows Something in the w ave her no I don't want to le and how You know I believe

1 Charlies definitie van een ‘mooi’ iemand is misschien wat ingewikkeld. Wat bedoelt hij?

2 Van mekaar houden ‘op de vriendenmanier’. Hoe doe je dat precies?

3 Wat zou jouw cadeau zijn voor zo’n mooie vriend of vriendin?

STAPSTEEN Liefde

, de bliksem die inslaat. Het kan natuurlijk, maar de

realiteit is meestal anders. Liefde is eerst en vooral een werkwoord, een

Langzaam ontdek je wie je vriend of vriendin echt is, wat je voor elkaar kunt betekenen. Dit proces vraagt tijd, en doorzetting. Speciale momenten krijgen een ‘

’ betekenis.

CLUB-GENOOT

117

LES 2

Voor het zingen de kerk uit

A This is my church This is where I heal my hurts 1 Je gaat een dag naar Werchter, Pukkelpop of Tomorrowland, je volgt een belangrijke wedstrijd van je favoriete voetbalploeg en je woont een bijzondere kerkelijke viering bij (huwelijk, vormsel, begrafenis, doop ... ). Verwoord kort onder elk beeld hoe je elk van die dingen beleeft. Laat je inspireren door de lijst met termen hieronder.

VA N

genieten – kicken – bewonderen – opwindend – bezielend – vervelend – bevreemdend – verslavend – ontnuchterend – beangstigend – hersenloos – onbetaalbaar – leerrijk – dierlijk – rustgevend

2 Hoe verklaar je de (eventuele) verschillen?

B Wist Je Dat?

In 1984 riep paus Johannes Paulus II de Wereldjongerendagen in het leven. Elke drie jaar komen honderdduizenden jongeren uit de hele wereld samen om hun geloof te vieren. De WJD hadden al plaats in Rome, Parijs, Manilla en Rio de Janeiro. Naast religieuze vieringen en catechese staan ook muziek, kunst en ontspanning op het programma. Het is het grootste jongerenevenement ter wereld. De organisatoren noemen het een feest van ontmoeting, gebed, kunst, muziek, geloof, dans, catechese, theater, spektakel, vriendschap en veel ambiance.

118

CLUB-GENOOT

‘Daarom kijk ik zo uit naar de WJD: het is fijn om te weten dat ik niet alleen sta in het geloof. Op school ben ik de enige, maar hier ontmoet ik veel mensen met hetzelfde geloof in de ene God. Ik wil graag zien hoe anderen over geloof denken en hoe zij hun geloof beleven en waarmaken. Ik kijk vooral uit naar de avondwake: de laatste avond verzamelen twee miljoen jongeren op een veld voor een avondviering en een wake. Ik heb al van anderen gehoord hoe indrukwekkend het is om met zoveel mensen uit alle werelddelen samen te bidden. Ik denk dat je nergens anders zo sterk voelt dat God er is. Een groot geloofsevenement als de WJD is belangrijk. Voor mijn eigen geloofsbeleving, maar ook omdat de buitenwereld dan ziet dat er vandaag nog jongeren zijn die geloven. Toch moet je ook verankerd zijn in een lokale parochiegemeenschap, want die helpt je om je geloof te voeden en te vieren.’

Uit: Pieter Nolf en Hilde Ingels, De Madridgeneratie

1 Markeer in de getuigenissen hierboven de stukjes die je aanspreken in het groen, de stukjes waar je vragen bij hebt in het oranje, en de stukjes die je koud laten in het geel.

VA N

2 Met welke gevoelens/ervaringen zou jij graag terugkeren van de Wereldjongerendagen?

3 Luister naar het Bijbelverhaal. Matteüs schrijft hier een wonderverhaal. Wat is er volgens jou zo wonderlijk aan?

4 Hoe voltrekt dat wonder zich op de Wereldjongerendagen?

STAPSTEEN Geloven doe je De

. Het is belangrijk je geloof te delen. geeft structuur, inhoud en zekerheid aan je

geloofsovertuiging. Maar weinig jonge mensen zijn vandaag betrokken bij de Kerk. Die staat dan ook voor een uitdaging: hoe bieden wij een geloofwaardig antwoord op de van onze samenleving?

CLUB-GENOOT

119

LES 3

Verbonden

A Onoverbrugbaar Kloof tussen arm en rijk blijft groeien

De rijkste 1 procent van de wereldbevolking bezit in 2016 meer dan de andere 99 procent samen.

62 mensen hebben samen evenveel als de armste helft van de wereldbevolking. Kloof tussen arm en rijk ondermijnt economische groei

De inkomensongelijkheid tussen arm en rijk is de laatste dertig jaar nog nooit zo groot geweest. Dat blijkt uit een werkdocument van de OESO, de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling. De rijkste 10 procent heeft vandaag 9,5 keer het inkomen van de armste 10 procent. In 1980 was die verhouding nog 7 op 1. Die tendens is slecht voor de economische groei, waarschuwt de OESO.

VA N

We moeten onze ogen openen: er is een wereldwijd netwerk van belastingparadijzen. Zo verwerven de allerrijksten en multinationals een gigantisch vermogen. Ontwikkelingslanden lopen daardoor elk jaar 156 miljard (!) aan belastinginkomsten mis.

Paus veroordeelt groeiende kloof tussen arm en rijk

ROME (KerkNet) –In zijn boodschap voor de Wereldvrededag veroordeelt paus Franciscus de groeiende kloof tussen arm en rijk. Hij bekritiseert ook de hoge bonussen. Die zijn een symptoom van een economie die is gebaseerd op hebzucht en ongelijkheid. Landen moeten zich inspannen om de groeiende kloof tussen arm en rijk kleiner te maken. ‘We hebben een beleid nodig dat de overdreven kloof tussen inkomens kan verlichten.’ 1 Als ik deze cijfers en krantentitels zie, reageer ik door: mijn schouders op te halen en te denken ‘wat kan ik daaraan doen?’

boos en opstandig te worden. Ik vraag mij af hoe ik het verschil kan maken. Misschien moet ik mij inzetten voor de plaatselijke Broederlijk Delen-groep? te zeggen dat er geen probleem is. Mensen die hard werken en risico’s nemen mogen het toch beter hebben dan alle anderen? Of niet soms? alle politici uit te schelden voor dieven en profiteurs. 2 Waarom reageer je zo?

3 Vind je dat een goede reactie? Of kun je nog groeien en veranderen?

120

CLUB-GENOOT

B Gemeen Luister naar de voor- en tegenstanders van elke stelling. Noteer telkens het argument dat je het meest overtuigend vond.

Als je werkloos bent, komt dat door je eigen beslissingen. Je had maar aan de slag moeten gaan in een knelpuntberoep of harder moeten werken. © zaza

Sterke vakbonden zijn nodig voor een evenwichtige en rechtvaardige relatie tussen werknemers en werkgevers.

Het is je eigen verantwoordelijkheid om je te verzekeren tegen ziekte of ongeval. Dat is niet de taak van de samenleving.

Een sociale uitkering moet je verdienen. Jongeren kunnen dus beter geen gegarandeerd leefloon krijgen.

Het budget voor ontwikkelingssamenwerking mag omlaag. In ons land zijn er genoeg problemen die we eerst moeten oplossen.

VA N

“

C In de naam van God, de Erbarmer, de Barmharige

Het geven van aalmoezen (zakat) wordt duidelijk vermeld in de Koran. De zakat is nu een van de vijf pijlers van de islam. De vijf pijlers van de islam 1 Getuigen dat er geen god is behalve Allah en dat Mohammed zijn boodschapper is; 2 het gebed verrichten; 3 de zakat betalen; 4 vasten tijdens de maand ramadan; 5 de hadj (de bedevaart naar Mekka) uitvoeren.

Neem aalmoezen van hun rijkdommen aan opdat je hen daardoor mag reinigen en louteren.

”

(Soera Berouw nr. 9, vers 103)

CLUB-GENOOT

121

Als je als moslim een vermogen hebt dat meer waard is dan 85 gram goud, dan moet je elk jaar de zakat betalen. Die bedraagt 2,5 % van je vermogen. Het geld gaat vooral naar de armen en naar projecten die de islam verder verspreiden zoals de bouw van een nieuwe moskee. ‘Inderdaad voorspoedig zijn de gelovigen die ootmoedig zijn in hun gebeden, die al hetgeen ijdel is schuwen en die zakat betalen.’ (Soera De Gelovigen, nr. 23, vers 1 tot 4) Moslims zien de zakat niet als liefdadigheid. Het is een recht van de armen. Zakat betalen is goed voor de broederlijkheid en de sociale rechtvaardigheid.

1 Rare jongens, die moslims! Of zou jij ook een deel van je loon afstaan uit religieuze overtuiging om zo de armen in je gemeenschap te helpen?

Hij keek toe hoe de rijken hun gaven in de offerkist wierpen. Ook zag hij een arme weduwe die er een paar muntjes in deed. Hij zei: ‘Om jullie de waarheid te zeggen, die arme weduwe heeft er meer in gegooid dan alle anderen. Want allen gooiden er iets in van hun overvloed, maar zij offerde van haar armoede alles wat ze heeft om van te leven.’ (Lucas 21, 1-4)

VA N

Ja / Nee, omdat

2 Rare tante, die joodse weduwe! Of niet? Hoe zou ook jij zo’n levenshouding kunnen aannemen? Geef een voorbeeld.

STAPSTEEN moet een kernwoord zijn in iedere levensvisie. Een gelovig iemand wordt uitgedaagd en opgeroepen tot een actieve Solidair zijn is een

122

CLUB-GENOOT

met anderen.

met gevolgen op politiek, economisch en cultureel vlak.

HOUVAST Music for life, de jaarlijkse solidariteitsactie van Studio Brussel, kende in 2012 een hoogtepunt. De Betties verzorgden het voorprogramma van Muse in het Antwerpse Sportpaleis. Opmerkelijk, want het koor bestond uitsluitend uit dementerende bejaarden. 1 Hoe zorgen De Betties voor verbondenheid? Geef drie voorbeelden. Laat je inspireren door volgende kernwoorden. warmte – vertrouwen – aanwezigheid – geloof – hoop – engagement – keuzes maken – prioriteiten stellen – relativeren – moed – groeien 1

VA N

2 Hebben De Betties inspiratie gehaald uit dit hoofdstuk? Geef hieronder één duidelijk voorbeeld.

CLUB-GENOOT

123 123

MIJN VERHAAL

VA N

Scoutsleider, tapverantwoordelijke in de jeugdclub, animator bij de plaatselijke speelpleinwerking, Rode Kruisvrijwilliger ... Je krijgt erg veel mogelijkheden om gemeenschap te stichten en je solidair te tonen. Plak hieronder jouw solidaire selfie en leg uit hoe jij zorgt voor verbondenheid tussen mensen.

124 124

CLUB-GENOOT

Windmolenpark

Â©

VA N

DROMENVANGERS

OPSTAP

Ertebreker

VA N

Eva en Paul willen al jarenlang kinderen. Dat gaat niet probleemloos, maar op een dag is het zover: Eva is vijf weken zwanger. Omwille van haar leeftijd (43) doet de gynaecoloog een NIP-test. Het resultaat blijkt onrustwekkend en enkele weken later bevestigt een vruchtwaterpunctie het verdict: Eva is zwanger van een meisje dat lijdt aan het syndroom van Down.

ÂŠ

'Of we de zwangerschap dan toch niet beter afbraken, vroeg de gynaecoloog ons. Wel vier keer kwam hij erop terug. "Bespaar jezelf en jullie kindje het leed", ging hij verder. Ik wist niet wat ik hoorde. Het ging niet om zomaar een kind. Het ging om onze dochter. Paul en ik hadden steun verwacht, maar kregen die niet. Ook onze omgeving reageerde niet zoals we hadden gehoopt. Wat wilden we onszelf aandoen? Hoe konden we zoâ&#x20AC;&#x2122;n kindje geboren laten worden? En eerlijk, heel even begon ik ook te twijfelen. Maar toch bleef mijn moedergevoel overheersen. Ik was er zo van overtuigd dat Julia mij had gekozen om haar mama te zijn. Hoe kon ik haar dan in de steek laten? Julia werd enkele maanden later geboren. Haar oogjes zaten dichtgeknepen en waren nog gezwollen van de bevalling, en ze stonden een beetje schuin. Ze was prachtig. Onze dochter, naar wie we zo lang hadden verlangd. Bezoek kwam er nauwelijks Onwennig keken mensen snel even naar de baby om het dan over iets helemaal anders te hebben. Niemand zei ons hoe mooi ze was. Julia is nu vier. Ze gaat naar de gewone kleuterschool. Een pienter meisje met heel veel vriendinnetjes. Als ik mijn kleine meisje tussen de andere kinderen zie lopen, ben ik trots. Julia is een gelukkig kind. En wij zijn gelukkige ouders. Ze leerde ons dat je bepaalde dingen in het leven niet in de hand hebt. Ook al zal ze een andere weg gaan dan de meeste kinderen, toch ben ik zo blij dat ik haar op de wereld heb gezet.'

Welke idee die uit de klasdiscussie naar voor kwam, heeft jou het meest geraakt?

126 126

DROMENVANGERS

LES 1

Liefdesgeschiedenis

A Trouwpartij

Alexander (95 jaar) en Jeanette (96 jaar) Toczko stierven op 17 juni 2015 na 75 jaar huwelijk in elkaars armen. ‘Sinds ze elkaar kenden (ze waren toen allebei 8 jaar), sloeg hun hart op hetzelfde ritme,’ zeggen hun kinderen.

Wat hebben deze tortelduifjes tijdens hun lange leven samen misschien allemaal meegemaakt? Vul de lijst aan met andere mogelijkheden. Plaats de gebeurtenissen daarna op de (fictieve) levenslijn. A Jeanette overwon borstkanker.

VA N

B Alexander werd levensgevaarlijk gewond tijdens WO II.

C Zij kregen vier kinderen, één kindje stierf ten gevolge van wiegendood. D Zij maakten een onvergetelijke reis doorheen Europa toen ze vijftig jaar getrouwd waren. E F

2015

1940

STAPSTEEN Liefde groeit, liefde struikelt, liefde viert overwinningen en overwint tegenslagen. Liefde is eerst en vooral , nooit één enkel, afgescheiden en niet-verbonden moment. Liefde vraagt tijd en geduld, liefde heeft soms nood aan vergeving en vergeten, maar

DROMENVANGERS

127

B And now for something completely different? 1

VA N

ÂŠ

1 Er gebeurt nogal wat in de Bijbel. Welke hoogte- en dieptepunten worden weergegeven op de zes schilderijen? Maak gebruik van de Bijbelperikopen die je bij het onlinelesmateriaal vindt. 2 Plaats de gebeurtenissen ook in een logische volgorde op de onderstaande tijdlijn die de verschillende Bijbelboeken symboliseert. Genesis

Apocalyps

STAPSTEEN Ook de (liefdes)relatie tussen God en het Joodse volk kent zijn zondigheid en verraad stellen de trouw van God danig op de proef, het volk kent zijn momenten van totale godverlatenheid. Maar nooit breekt de liefdesband, integendeel, de gezamenlijke maakt de relatie alleen maar sterker.

128

DROMENVANGERS

LES 2

Heb ik dit wel goed gehoord?

A Berggids

Gij hebt gehoord dat er gezegd is: Gij zult uw naaste beminnen en uw vijand haten. Maar ik zeg u: Bemint uw vijanden en bidt voor wie u vervolgen, opdat gij kinderen moogt worden van uw Vader in de hemel, die immers de zon laat opgaan over slechten en goeden en het laat regenen over rechtvaardigen en onrechtvaardigen. Want als gij bemint die u beminnen, wat voor recht op loon hebt gij dan? Doen de tollenaars niet hetzelfde? En als gij alleen uw broeders groet, wat voor buitengewoons doet gij dan? Doen de heidenen dat ook niet? Weest dus volmaakt, zoals uw Vader in de hemel volmaakt is. (Matteüs 5, 43-48)

Gij hebt gehoord dat er gezegd is: Oog om oog, tand om tand. Maar Ik zeg u geen weerstand te bieden aan het onrecht, doch als iemand u op de rechterwang slaat, keer hem dan ook de andere toe. En als iemand u voor het gerecht wil dagen en uw onderkleed afnemen, laat hem dan ook het bovenkleed. En als iemand u vordert een mijl met hem te gaan, ga er dan twee met hem. Geef aan wie u vraagt, en wend u niet af als iemand van u lenen wil. (Matteüs 5, 38-42)

VA N

In een lange redevoering (de beroemde Bergrede die je terugvindt in de hoofdstukken 5 tot 7 van het Matteüsevangelie) zet Jezus zijn visie uiteen over hoe je als mens behoort te leven. De vier foto’s werden natuurlijk niet zomaar naast de verzen uit de Bergrede geplaatst. 1 Hoe zou je de verhouding tussen de beelden en de woorden van Jezus omschrijven?

DROMENVANGERS

129

2 Markeer in de onderstaande lijst de term die volgens jou de visie van Jezus het best kernachtig samenvat. achterhaald – een wereld van verschil – geniaal – kinderlijk – misdadig – naïef – nieuw – onbegrijpelijk – onmogelijk – radicaal – schadelijk – uitdagend – vanzelfsprekend – wonderlijk

STAPSTEEN Vrijwel alle culturen ter wereld hanteren als basis voor hun samenleven een variant van de : ‘Behandel anderen zoals je door hen behandeld wilt worden’. Niets mis mee, maar deze regel vertrekt altijd vanuit (Ik wil niet dat mij iets overkomt, dat anderen mij iets aandoen). Jezus gaat veel en veel verder, zo ver dat het bijna dwaas wordt. Maar niets is minder waar: je realiseert waarheid, geluk en vreugde enkel door

VA N

B Door het stof, of ...?

(en niet jezelf ) onvoorwaardelijk centraal te stellen.

Ik had die twintig euro nooit uit de handtas van mama mogen pikken. Ze heeft er nooit iets van gezegd, maar het blijft absoluut niet oké.

Tuurlijk had ik kunnen komen helpen op de eetdag van de scouts. Maar ik had echt geen zin om twaalf uur aan een stuk in de stank van mosselen te gaan staan. Iedereen geloofde trouwens dat ik naar een bruiloft moest.

Ik had die jongen op dat feestje echt niet zijn gang mogen laten gaan, maar hij zag er zo schattig uit. Ik durfde mijn lief nadien niet onder ogen te komen.

Altijd lachen, dat jongetje uit het vierde jaar mietje en homo noemen. Kon er blijkbaar niet goed mee om, hij blijkt nu op een andere school te zitten. Nou ja, pech gehad.

1 Vier verhalen, vier mensen die iets goed te maken hebben. Hoe pakken ze dat volgens jou het beste aan?

130

DROMENVANGERS

2 De vier voorbeelden hierboven tonen aan dat er in één mensenleven al heel wat fout kan lopen. Stel je voor wat dat kan betekenen wanneer de Kerk terugkijkt op haar tweeduizendjarige geschiedenis.

Paus Johannes-Paulus II vraagt vergiffenis voor de fouten van de Kerk Het ‘Heilige Jaar’ 2000 aanleiding voor grootschalig ‘mea culpa’

Na een algemene schuldbekentenis en een belofte tot bekering vroeg Johannes Paulus II uitdrukkelijk vergiffenis voor: - onverdraagzaamheid en geweld tegenover dissidenten, godsdienstoorlogen, kruistochten en dwang tijdens inquisitie; - excommunicaties, vervolgingen en daden die de eenheid van de Kerk hebben geschaad; - minachting, vijandigheid en gebrek aan dialoog ten aanzien van de Joden; - fouten tegen de liefde en de vrede, schending van mensenrechten, gebrek aan respect voor andere culturen en godsdiensten tijdens de missionering; - zonden tegen de menselijke waardigheid, tegen vrouwen, rassen en etnische groepen; - zonden tegen de basisrechten van de persoon en tegen de sociale rechtvaardigheid: te weinig aandacht voor weerlozen, armen en ongeborenen, voor economisch en sociaal onrecht en voor uitsluiting.

VA N

Daarop kwam Petrus bij Hem staan en vroeg: ‘Heer, als mijn broeder of zuster tegen mij zondigt, hoe vaak moet ik dan vergeving schenken? Tot zevenmaal toe?’ Jezus antwoordde: ‘Niet tot zevenmaal toe, zeg ik je, maar tot zeventig maal zeven.’ (Matteüs 18, 21-22)

STAPSTEEN Mens zijn betekent

maken. Het is een absolute illusie te denken dat het

jou nooit zal overkomen (vergis je niet: dit betekent natuurlijk niet dat je zomaar je gang kunt gaan, integendeel). Belangrijk is hoe je ermee omgaat. Heb je het lef om je fouten te (h)erkennen? Durf je het aan te vragen en/of

te schenken?

Ben je in staat je af te vragen hoe je het weer goedmaakt, de schade herstelt, gebroken relaties hernieuwt? Ook de Kerk begrijpt het belang van schuldinzicht en de nood aan een nieuwe start. Daarom is er – met de houding van Jezus van Nazareth in het achterhoofd – het sacrament van de

DROMENVANGERS

131

LES 3

Sta op en schitter, je licht is gekomen, over jou schijnt de luister van de HEER. (Jesaja 60, 1)

A Ingrijpend

En dan is iets gebeurd dat ondenkbaar is. Eerst tastend en twijfelend, zoals het Evangelie ons laat zien. Niet dat Hij voor allen ten tonele is verschenen. Maar zijn leerlingen, die met Hem zoveel gedeeld hadden, zij hebben Hem ontmoet, herkend, gezien. Hij is verrezen! Uit dat geloof is de Kerk geboren. Hij die veroordeeld en vermoord werd, onder de misdadigers en het uitschot gerekend, Hij leeft. Voor de Kerk blijft dat de reden van haar bestaan: van Hem getuigen, zijn dood en verrijzenis niet in de doofpot steken. Getuigen van God die te vinden is niet in het centrum, maar aan de periferie, niet bij de overwinnaars, maar bij de slachtoffers. God die niemand in de steek laat, die wegen opent ook daar waar geen uitweg meer is. Die bron van hoop is ook daar waar alle hoop is vervlogen. Dat is de boodschap van Pasen: dat de macht van het kwaad en van de dood gebroken is. Het kwaad is er natuurlijk nog. We zien het om ons heen, zelfs in onszelf. Ook de dood is er nog. Maar toch wordt ons in de verrijzenis van Christus gezegd: kwaad en zonde en dood, ze hebben hun uiteindelijke kracht verloren. We leven niet ten dode. God heeft ons niet geschapen voor de dood, maar voor het leven.

(Kardinaal Jozef De Kesel)

VA N

De schilderijen illustreren telkens op meesterlijke wijze een beroemd evangelieverhaal: 1) De ongelovige Thomas (Johannes 20, 19-29), 2) De Emmaüsgangers (Lucas 24, 13-35) en 3) De wonderbare visvangst (Johannes 21, 1-14). Lees deze drie Bijbelteksten aandachtig. Hun verhalen bevestigen de uitspraken van kardinaal De Kesel die geel en groen gemarkeerd werden. Ontdekken jullie ook waarom?

Rise and shine

Ongelovige Thomas Geel

Groen

132

DROMENVANGERS

Emmaüsgangers

Wonderbare visvangst

B Grensverleggend

e Border

Bruce Springsteen – Across Th Tonight my bag is packed Tomorrow I'll walk these tracks That will lead me across the border Tomorrow my love and I Will sleep 'neath auburn skies Somewhere across the border

Where pain and memory Pain and memory have been stilled There across the border And sweet blossoms fill the air Pastures of gold and green Roll down into cool clear waters

For you I'll build a house High upon a grassy hill Somewhere across the border

Veelal denkt men dat de verrijzenis iets is dat pas begint na de dood. Maar dat is niet zo. Verrijzenis gebeurt al midden in het leven. Zoals ook de dood al heerst midden in het leven: overal waar het leven bedreigd, belemmerd of geweld wordt aangedaan of waar mensen elkaar de dood aandoen. Maar het is niet waar dat het altijd en overal zo zal zijn. Dat dit nu eenmaal het lot is waarin we ons te schikken hebben. Het paasgeloof is een en al protest tegen dit doemdenken.

VA N

We'll leave behind my dear The pain and sadness we found here dy water And we'll drink from the Bravo's mud e Where the sky grows gray and wid side r We'll meet on the othe There across the border

s And in your arms 'neath open skie eyes r I'll kiss the sorrow from you There across the border

Tonight we'll sing the songs I'll dream of you my corazón ng And tomorrow my heart will be stro

e And may the saints' blessing and grac s arm r you into Carry me safely There across the border

Deze wereld is niet het resultaat van het blinde toeval, maar Gods schepping. Overal waar mensen zich verzetten tegen kwaad en onrecht, binnen of buiten de Kerk, daar is de verrijzenis zich aan het voltrekken. Waar arme en uitzichtloze mensen niet aan hun lot worden overgelaten, waar weerstand geboden wordt aan alle egoïsme en zelfbetrokkenheid, waar mensen en volkeren en godsdiensten, hoe verschillend ook, elkaar niet als rivalen zien, maar elkaar de hand reiken, elkaar ontmoeten en de vrede betrachten, daar is Gods levenwekkende Geest werkzaam, hoe verborgen ook. Liefde en solidariteit: het zijn de tekenen van het nieuwe leven van de verrijzenis. (Kardinaal Jozef De Kesel)

For what are we Without hope in our hearts 's blessed waters That someday we'll drink from God And eat the fruit from the vine ine I know love and fortune will be m

Somewhere across the border

DROMENVANGERS

133

1 Bruce Springsteen zingt over de talloze vluchtelingen uit Zuid-Amerika die via de Mexicaanse grens de Verenigde Staten willen bereiken. 'Verrijzenis gebeurt al midden in het leven. Zoals ook de dood al heerst midden in het leven’, zegt kardinaal De Kesel. Hoe vind je deze uitspraak terug in de lyrics van het liedje (en op de foto’s)?

VA N

2 Heb jij al mensen laten verrijzen? Zo moeilijk kan dat immers niet zijn, je hebt alleen liefde en solidariteit nodig. Schrijf hieronder zo’n verrijzenisverhaal uit (of formuleer je goede voornemens om er in de nabije toekomst mee aan de slag te gaan).

134

DROMENVANGERS

HOUVAST

Daarom gelijkt het Rijk der hemelen op een koning die rekening en verantwoording wilde vragen aan zijn dienaren. Toen hij hiermee begon, bracht men iemand bij hem die tienduizend talenten schuldig was. Daar hij niets had om te betalen, gaf de heer het bevel hem te verkopen met vrouw en kinderen en al wat hij bezat om zo de schuld te vereffenen. De dienaar wierp zich voor hem neer en smeekte: Heer, heb geduld met mij en ik zal u alles betalen. De heer kreeg medelijden met die dienaar, liet hem gaan en schold hem de geleende som kwijt. Maar toen die dienaar buiten kwam, trof hij daar een andere dienaar die hem honderd denariën schuldig was; hij greep hem bij de keel en zei: Betaal wat je schuldig bent. De andere dienaar wierp zich voor hem neer en smeekte: Heb geduld met mij en ik zal u betalen. Maar hij weigerde en liet hem zelfs in de gevangenis zetten, totdat hij zijn schuld zou hebben betaald. Toen nu de overige dienaren zagen wat er gebeurd was, waren zij diep verontwaardigd en gingen hun heer alles vertellen. Daarop liet de heer hem roepen en sprak: 'Jij lelijke knecht, heel die schuld heb ik je kwijtgescholden, omdat je mij erom gesmeekt hebt. Had jij dan ook geen medelijden moeten hebben met je mededienaar, zoals ik met jou medelijden heb gehad? En in toorn ontstoken leverde zijn heer hem over aan de beulen, totdat hij zijn hele schuld betaald zou hebben. Zo zal ook mijn hemelse Vader met ieder van u handelen, die niet zijn broeder van harte vergiffenis schenkt.' (Matteüs 18, 21-25) Het lijkt wel alsof Matteüs deze prachtige parabel schreef met ‘Windmolenpark’ in zijn achterhoofd. 1 Wat leer je over trouw, vriendschap en intermenselijke relaties?

VA N

2 Wat leer je over vergeving en verzoening?

3 En wat leer je over het feit dat ‘verrijzenis’ ook een realiteit kan zijn in het hier en nu?

DROMENVANGERS

135 135

MIJN VERHAAL

e We shall overcom e m We shall overco e, some day We shall overcom art Oh, deep in my he I do believe e, some day We shall overcom hand We'll walk hand in hand We'll walk hand in hand in nd ha We'll walk hand, some day in nd ha We'll walk Deep in my heart art Oh, deep in my he I do believe I do believe e, some day We shall overcom e, some day We shall overcom

art Oh, deep in my he ve I do belie e, some day We shall overcom e, some day We shall overcom world around The whole wide world around The whole wide world around The whole wide e day world around, som The whole wide art Oh, deep in my he I do believe e, some day We shall overcom

VA N

ace We shall live in pe ace We shall live in pe

We are not afraid We are not afraid , today We are not afraid

m We shall overco

ace, some day We shall live in pe ace, some day We shall live in pe art Oh, deep in my he I do believe e, some day We shall overcom

We shall overcome was oorspronkelijk een gospelsong, gebaseerd op de Galatenbrief 6, 9: ‘Laten we daarom het goede doen, zonder op te geven, want als we niet verzwakken zullen we oogsten wanneer de tijd daarvoor gekomen is’. Het lied smeedde eenheid en troost onder zwarte slaven. Daarna werd de song in zijn huidige versie eerst een vakbondslied, gebruikt bij stakingen, en uiteindelijk dé hymne van de burgerrechtenbeweging in de Verenigde Staten (1950-1968). Tot op de dag van vandaag begeleidt het lied talloze politieke en economische bevrijdingsinitiatieven.

‘Ooit lopen wij met elkaar hand in hand’, ‘Ooit leven wij in vrede samen’, ‘Ooit hoeven wij niet meer angstig te zijn’. Mooie zinnen, veelbelovende toekomstbeelden. Maar hoe gaan jullie ze waar-maken? Wie heb je ooit een hand geweigerd? Met wie slaag je er niet in om vredevol samen te leven? Wie of wat boezemt je nog altijd angst in? En vooral: Wat ga je concreet doen om daar verandering in te brengen?

136 136

DROMENVANGERS

Ziekenhuis

Â©

VA N

HOSPITALITY

VA N

OPSTAP

1 Markeer de drie woorden die deze foto’s volgens jou het best omschrijven in het geel.

verwerpelijk – beangstigend – absurd – mooi – ontoelaatbaar – charmant – confronterend – droef – eng – schokkend – vertederend – provocerend – lelijk – ziekelijk – lief – egoïstisch – dom – overbodig – teder – meelijwekkend 2 Leg uit waarom je die woorden koos. -

omdat

3 Hoe zou jij de relatie tussen Angelo en Jennifer omschrijven?

4 Welke bedoeling had de fotograaf volgens jou met deze foto’s?

5 Hoe zou jij je voelen als je ernstig ziek in bed lag en iemand foto’s van je nam?

138 138

HOSPITALITY

LES 1

Mooi maar meedogenloos

A Weinig om het lijf

VA N

Rembrandt van Rijn, De anatomische les van Nicolaes Tulp

Henri Matisse, De dans

Markeer de woorden die bij Klimt passen in het geel, bij Rembrandt in het oranje en bij Matisse in het groen. Omcirkel daarna de drie woorden die het best omschrijven hoe jij je lichaam ziet. opwindend – afstotelijk – objectief – aantrekkelijk – genot – plezier – verbonden – ontwijken – angst – eeuwig – vergankelijk – verdriet – alleen – verwachten – beleven – hoop – tegen beter weten in – ding – mooi – moeilijk – onwennig

STAPSTEEN Uiteraard

wij een lichaam. We zijn ziek of gezond. We sporten erop los of zitten in

een rolstoel. Ons lichaam groeit om uiteindelijk te sterven. Maar we

ook een lichaam.

We vrijen en strelen, fluisteren en schreeuwen. Ons lichaam is een bron van genot en van relaties. En daarom is het misschien vooral

naar anderen.

HOSPITALITY

139

B Onomwonden .M

Iedereen gaat door een hel - R.E

zeker een troostende hand, een Een eindeloze dag, een eenzame, gefluisterd woord donkere nacht Gooi de handdoek niet in de ring Ik ken de routine, ik ben hier al Hoor je mij? Durf het niet te doen; geweest Ik sta immers achter je. n, leve je van dt wor jk seli Als je mis je Niemand om je heen, de kilte tast Geen perspectief meer ziet botten aan Hou dan toch vol, laat je niet gaan r Juist dan moet je volhouden Geloof me maar: iedereen gaat doo Durf de handdoek niet te gooien een hel Je bent tot veel in staat, hou vol Onvermijdelijk n Iedereen gaat door een hel Alles gaat verkeerd, de dagen lope Iedereen staat aan de rand van de ongemerkt over in uitzichtloze afgrond nachten Juist dan moet je volhouden tast e kilt de n, Niemand om je hee Durf de handdoek niet te gooien je botten aan Je bent tot veel in staat, hou vol Juist dan moet je volhouden Durf de handdoek niet te gooien Je bent niet alleen vol hou t, staa in l vee tot Je bent Ik sta achter je Je bent niet alleen Ik sta achter je

VA N

Iedereen gaat door de hel Kijk om je heen, je vindt vast en

1 Een eindeloze file op de snelweg. Op de radio speelt ‘Everybody Hurts’. Welke gedachten gaan er door je hoofd? Schrijf ze op de lijntjes.

140

HOSPITALITY

U haalde mij uit de schoot van mijn moeder En legde mij veilig aan haar borst Aan u werd ik toevertrouwd Vanaf mijn geboorte bent u mijn God En nu bent u zo ver weg Kom dan toch Want de nood is hoog En niemand komt mij te hulp (Psalm 22, 2-12)

2 Herken je deze tekst? Waar kun je er nog een stukje van lezen?

VA N

Ik word vertrapt als een worm Ik word bespot en veracht Wie mij zien, lachen mij uit Ze schudden het hoofd En roepen vol leedvermaak: ‘Verlaat je op de Heer Hij zal je wel redden Hij komt je wel helpen Hij houdt toch van je’

3 Vergelijk de psalm met de tekst van ‘Everybody Hurts’. Zoek twee overeenkomsten en twee verschillen. Markeer de overeenkomsten in het groen, de verschillen in het oranje.

Mijn God, mijn God Waarom hebt u mij verlaten? Ik schreeuw om hulp Maar u bent zo ver weg Dag en nacht roep ik Maar u, mijn God, antwoordt niet Voor mij hebt u geen aandacht U bent toch de heilige God Israël brengt u hulde Zonder ophouden Onze voorouders hebben op u vertrouwd En u hebt hen gered Zij riepen uw hulp in En ontkwamen aan de dood Zij vertrouwden op u En werden niet teleurgesteld Maar ik, ik heb niets menselijks meer

STAPSTEEN Alleen zijn doet lichamelijk pijn. De mens is niet gemaakt om alleen te zijn. Dat klinkt heel banaal, maar het is zeker waar. Een schouder om op uit te huilen, een arm die om je heen wordt geslagen: wij hebben er allemaal

aan. Anders wordt het leven donker en angstaanjagend. ziet God daarom als een noodzakelijke, troostende en liefdevolle . God is als het ware

aanwezig.

HOSPITALITY

141

Communicatie

LES 2

A Getekend

VA N

Judith Vanistendael tekende de strip Toen David zijn stem verloor. David heeft keelkanker. Hij wordt intensief behandeld. Hier spreekt Davids dochter met haar stiefmoeder over de ziekte van haar vader.

1 Wat verwijt de partner van David haar stiefdochter?

INT_DAVIDFEMMEMORT NEderlands 2e druk.indd 61

2 Is dat verwijt terecht?

3 Hoe zou je de houding van de dochter van David interpreteren?

NT_DAVIDFEMMEMORT NEderlands 2e druk.indd 61

23-11-16 15:08

4 Begrijp je haar? Waarom (niet)?

142

HOSPITALITY

B Truth or dare Professor Dua is een neurochirurg, een echte topdokter. Hier spreekt hij met de ouders van een slachtoffer van een verkeersongeval.

VA N

Een klein vergaderzaaltje op de afdeling intensieve zorgen. 'Ik vrees dat ik slecht nieuws heb,' zegt Guido Dua zacht. 'We hebben de slaapmedicatie stopgezet, omdat we moesten weten waar we aan toe waren na het ongeval. Uw zoon reageert niet. Er is niets veranderd. Dat betekent dat het hersenletsel véél ernstiger is dan de beelden laten zien.' Een loden stilte aan de andere kant van de tafel. 'Dat betekent dat het niet goed is. Echt niet goed.' Ogen vullen zich met tranen. 'U weet dat dokters veel kunnen doen. We kunnen mensen in leven houden. We zouden dat nu kunnen proberen, maar wij zien dat eigenlijk niet zitten. Er zouden zeer zware handicaps zijn. Spreken zal niet meer lukken, bewegen waarschijnlijk ook niet. Heeft hij hier ooit een wens over geuit?' Ja. De tranen die ze eerder nog probeerden tegen te houden, laten ze nu de vrije loop. 'Als we dit voortzetten, dan zijn er nog zware, pijnlijke operaties nodig. Wij denken dat dat te ver gaat, dat het niet meer menselijk is.' Er klinkt een oerschreeuw. Het rauwe geluid van een ouder die hier en nu beseft dat hij zijn kind verliest. 'Dit is geen beslissing die jullie moeten nemen, we nemen ze samen. Dat hij niet reageert, betekent dat ook de hersendelen die de ademhaling en bloeddruk regelen, zijn aangetast. Dan kom je bij een vegetatief leven. Een lichaam dat daar ligt. Daarom denken wij dat we best voor comfort kiezen. Zelfs als dat betekent dat we het leven daarmee verkorten. Het is niet goed voor hem om dit onnodig te rekken.' Een gestamelde vraag. Wat betekent dat concreet? 'Dat de kunstmatige beademing wordt afgebouwd en hij stilaan inslaapt.' Hoelang nog? Weken? Een paar dagen? 'Hooguit een paar dagen.' Uit: Humo

1 Hoe communiceert dokter Dua met de ouders van de jongeman? Geef vier termen die zijn houding het best omschrijven. -

2 Hoe zullen de ouders van de jongen later terugkijken op dit gesprek? Markeer de passende gevoelens geel. dankbaar – woedend – opgelucht – opstandig – gebroken – getroost – waarderend – onbegrepen 3 Heeft Maria een goede gesprekstechniek volgens onze topdokter? Waarom (niet)?

HOSPITALITY

143

C Te Lourdes op de bergen Journalist Serge Simonart gaat mee op bedevaartsreis naar Lourdes. 'Toch heerst in Lourdes een unieke sfeer. Wie een hart heeft, zelfs iets wat daar slechts van ver op lijkt, wordt hier ontroerd, dikwijls door tafereeltjes die je in andere omstandigheden met plaatsvervangende schaamte zou aanschouwen. Ik sta hier, verscholen achter een dikke rij kaarsen, en weet niet waar te kijken ...' Uit: Serge Simonart, Belgen op zondag

1 Stel je even in de plaats van Serge Simonart. Hoe reageer je op wat je ziet? Duid aan. Help! Waar is de uitgang? Kan ik helpen?

Ik krijg tranen in de ogen.

Ik begin onbedaarlijk te lachen. Ik kijk op mijn iPod welk nummer ik nu wil beluisteren.

Ik schaam mij.

Ik overweeg volgende keer als hulpambulancier mee te gaan op bedevaart.

VA N

2 Verklaar je antwoord.

Ik word opstandig.

'Op de gezichten lees je hier schrijnende verhalen van mensen voor wie Lourdes de laatste strohalm is. Mogen we hopen, of is het zelfbegoocheling? Waarom zou een God die de zaken eerst al die jaren op hun beloop heeft gelaten, de wonden van een leven vol verschrikking, verval en, straks, dood, hier en nu helen?' Uit: Serge Simonart, Belgen op zondag

ÂŠ

3 Serge Simonart stelt een aantal erg moeilijke vragen. Durf jij de uitdaging aan om er eentje te beantwoorden? Schrijf hieronder wat jij Philippine zou vertellen.

4 Hoe zou dokter Dua Philippine toespreken?

STAPSTEEN Lichamelijk lijden maakt ons erg

. We zijn bezorgd over onze (

gezondheid en die van onze naasten. Maar het maakt ons vooral

) en

kwetsbaar. Wij durven er niet over te praten. Lijden maakt eenzaam en verbitterd. Wij hebben ook

van zieke of gehandicapte mensen, alsof ze besmettelijk zijn. Het is

belangrijk dat je je daarvan bewust wordt. Pas dan zie je dat je je gedrag radicaal moet veranderen.

144

HOSPITALITY

LES 3

Lijdensverhaal

Hans Holbein de Jonge (1497-1543) was een Duits renaissancekunstenaar. In het altaarstuk hieronder geeft hij de passie, het lijdensverhaal van Jezus van Nazareth, weer. 2

VA N

1 Luister aandachtig naar het lijdensverhaal van de evangelist Matteüs. 2 Welke belangrijke momenten heeft Holbein afgebeeld? 1

HOSPITALITY

145

ÂŠ

VA N

3 Welk moment in het lijdensverhaal grijpt jou het meest aan? Gebruik de lege ruimte hieronder om dat vorm te geven. Doe dat hoe je maar wilt: met verf, fotoâ&#x20AC;&#x2122;s, tekst, muziek ... De ruimte is van jou alleen.

4 Voorzie je werk van een sprekende titel en noteer die in het kadertje hierboven.

STAPSTEEN Het lijdensverhaal van Jezus van Nazareth laat ons zien dat lijden verschillende vormen kan aannemen. Jezus wordt lichamelijk

. Kruisiging was de meest wrede doodstraf.

Maar hij wordt ook

. Heel zijn leven wordt gemaakt: zijn tomeloze inzet voor anderen en onwrikbare geloof in een goede God lijken zinloos. Dat is een vorm van lijden die meer pijn doet dan een lichamelijke straf.

146

HOSPITALITY

HOUVAST Femme de la rue Reportagemaakster Sofie Peeters veroorzaakte heel wat ophef met haar afstudeerfilm Femme de la Rue. Met een verborgen camera legde ze vast hoe opdringerige mannen haar lastigvielen in de straten van Brussel. ‘Het raakt je zo hard als zo’n man ‘hoer’ naar je kop slingert’, zegt ze.

1 Kun je begrijpen dat zij zich erg gekwetst voelt door de gebeurtenissen? Waarom (niet)?

2 Welke oorzaken liggen volgens jou aan de basis van dat gedrag? Duid aan en leg uit.

VA N

Cultuurverschillen:

Beleving van seksualiteit:

Angst:

Gebrek aan scholing:

3 Welke oplossingen zie je? Duid aan en/of vul aan. Scholing Werken aan integratie Fundamentalistische ideeën tegengaan Niet toegeven aan angst en bedreiging

HOSPITALITY

147 147

VA N

MIJN VERHAAL

Hopelijk hoeven jullie deze bladzijde nooit te gebruiken. Maar stel dat het toch gebeurt: een klasgenoot wordt ernstig ziek. Hij of zij moet opgenomen worden in het ziekenhuis.

ÂŠ

1 Zou jij op bezoek gaan? Waarom (niet)?

2 Wat zeg je tegen je klasgenoot als je op bezoek gaat?

3 Welke dingen zou je misschien verzwijgen?

4 Stel, de vooruitzichten zijn erg slecht. Ga je dan niet op bezoek of net wel?

5 Welk cadeau lijkt je veelzeggend? Waarom?

6 Hoe schenk je aandacht aan de andere leden van het gezin? Hoe kun je hen bijstaan?

148 148

HOSPITALITY

Begraafplaats

Â©

VA N

REQUIEM

OPSTAP 1 Plaats de volgende begrippen bij de foto’s.

VA N

columbarium – grafsteen – crematie – urne – militaire begraafplaats – begrafenis – teraardebestelling – uitvaart – grafzerk – rouwstoet – lijkwagen

Jacky kocht speciaal voor zijn hond een bos om in te ravotten. In dat bos mogen mensen hun hond (of kat) gratis komen begraven.

2 Waarom komen mensen hun dier hier begraven?

3 Duid de omschrijvingen aan die voor jou passen bij ‘begraven worden’. Lijden dat nu eindelijk voorbij is

Rouwen over wat nooit meer terugkomt

Je leven redden door het te verliezen

150 150

REQUIEM

Eren van een dierbare

Leven met verlies

Geloof in de verrijzenis

Vasthouden lukt niet meer

Dankbaarheid om wat geweest is

Herdenken van een leven dat verdwijnt in het niets

Verdriet een plaats geven

Liefde is sterker dan de dood

LES 1

Ashes to ashes, dust to dust

A Dood en begraven 1 Heb je heimelijk een idee over de manier waarop je zult sterven? Probeer dat eens kort te beschrijven.

2 Wat is voor jou het moeilijkste aan sterven en begraven worden? Duid aan en vul ook zelf aan.

VA N

Je wilt de persoon die gestorven is vasthouden, een plaats geven. Maar eigenlijk lukt dat niet. Zelfs een mooie grafsteen verbergt alleen een dood lichaam dat vergaat.

Het rouwen vind ik erg, het verdriet om wat nooit meer terugkomt.

Gewoon het idee dat ze je begraven of verbranden: dat vind ik zo angstaanjagend, griezelig eigenlijk.

Als je dood bent, verdwijn je in het niets. Je bent voorgoed weg. Vanaf dan is alles blanco. Dan is er helemaal niks meer.

Mensen vergeten je. Je wordt langzaam weggegomd uit hun geheugen. Dat vind ik het ergste, maar het is onvermijdelijk. Zelfs Napoleon of Einstein ... Wie kent die nog over duizend of tweeduizend jaar?

Je zou verder leven in je kinderen en kleinkinderen en achterkleinkinderen. Maar wat betekent dat nog? Ze strooien je lichaam uit, zodat het voedsel wordt voor het gras. Dat kun je toch maar moeilijk ‘verder leven’ noemen, hè?

Verdriet snijdt als een mes. Het doet echt pijn. Het doet lang pijn. Het is alsof een stuk uit je lichaam is gerukt.

REQUIEM

151

B Dust in the wind Stof in de wind

Dust in the wind, all we are is dust in the wind

VA N

Dust in the wind, all they are is dust in the wind in an st a drop of water Same old song, ju endless sea though we es to the ground, All we do crumbl refuse to see Dust in the wind, all we are is dust in the wind r but the thing lasts foreve Don't hang on, no earth and sky other ur money won't an It slips away, all yo minute buy

Ik sluit mijn ogen, maar even, en het moment is voorbij Al mijn dromen glijden aan mijn ogen voorbij, het is een vreem d iets Stof in de wind, alles wat ze zijn, is stof in de wind Hetzelfde oude liedje, slechts een druppel water in een eindeloze zee Alles wat we doen, verkr uimelt op de grond, hoewel we weigeren da t te zien Stof in de wind, alles wat we zijn, is stof in de wind Klamp je niet vast, niets blijft eeuwig, behalve de aarde en de hemel Het gaat voorbij en me t al je geld kun je geen minuut bijkopen Stof in de wind, alles wat we zijn, is stof in de wind.

– Kansas Dust in the wind and the ly for a moment, I close my eyes, on moment's gone , a curiosity ss before my eyes All my dreams pa

1 Is het leven van een mens volgens jou ‘just a drop of water in an endless sea’?

Ja / Nee, omdat

2 Markeer in de Bijbelteksten de woorden of zinnen die verband houden met 'Dust in the wind' van Kansas in het geel.

Lucht en leegte, alles is leegte. Welk voordeel heeft de mens van alles wat hij heeft verworven, al zijn moeizaam gezwoeg onder de zon? Generaties gaan en generaties komen, en de aarde blijft altijd bestaan. De zon komt op en de zon gaat onder en altijd snelt ze naar de plaats waar ze weer op zal gaan. De wind waait naar het zuiden dan draait hij naar het noorden. Hij draait en waait en draait, en al draaiend waait de wind weer terug. Alle rivieren stromen naar zee en toch de raakt zee niet vol. (Prediker 1, 3-4)

152

REQUIEM

Wie van jullie kan met al zijn zorgen een el toevoegen aan zijn leven? En wat maak je je bezorgd over je kleren? Leer van de lelies op het veld hoe ze groeien. Ze werken niet, ze spinnen niet. (Matteüs 6, 27-31) p De el is een lengtemaat in de Bijbel. Het is de afstand van de punt van je elleboog tot het topje van je middenvinger, wat ongeveer overeenkomt met 44 centimeter.

C Dagen van gras, dagen van stro Als gras zijn de dagen van een mens, hij bloeit als een bloem op het veld; de wind waait en weg is de bloem en niemand weet waar ze heeft gestaan. (Psalm 103, 15-16) 1 Stel dat je vanavond sterft zonder eerst nog met iemand te kunnen praten. Van welke onuitgesproken gedachte of emotie zou je dan het meeste spijt hebben?

2 Tegen wie zou je zeker nog iets willen zeggen?

3 Waarom heb je dat nog niet gezegd?

VA N

STAPSTEEN Elk mensenleven is bijzonder kwetsbaar en ook

. Wat betekent één leven in de

ontelbare generaties mensen die ooit leefden en die nog zullen leven? Toch ervaren we het afscheid van een geliefde als een proberen we ons verdriet overledenen

. In een periode van

te geven. De manier waarop we , maakt duidelijk hoe kostbaar hun leven voor ons was en welke

verbondenheid we met hen voelden.

REQUIEM

153

LES 2

Als God God is, is dood dood

A Meer dan een woordspelletje? Is de titel meer dan een woordspelletje? Wat betekent die uitspraak voor jou? Duid aan en vul zelf verder aan. Als God almachtig is, dan is het onmogelijk dat hij mensen laat sterven en hen daarna laat vergaan tot niets. Als het heelal geschapen is door een God, dan zou het akelig zijn dat hij mensen heeft geschapen die weten dat hun leven zinloos is en alleen maar leidt tot ziekte en dood. Dat is in strijd met mijn gevoel. Als het klopt dat God liefde is, dan is er zeker een leven na de dood. Als, als, als ... Wat als God niet God is, dan is dood wel dood, toch?

B Heeft de dood het laatste woord?

VA N

t Bye of goodbye, de groet waarmee je van iemand afscheid neemt, is een samentrekking van de Oud-Engelse zin ‘God be wy ye’, God zij met jou.

1 Waarom zou iemand die tekst op zijn graf willen? Duid het antwoord aan dat het dichtst bij jouw kijk ligt of vul zelf aan. Omdat hij origineel wou zijn.

Omdat de persoon onbekend wil blijven en zijn naam niet op de grafsteen wil. Omdat hij zelfs als hij begraven is toch nog grappig wil zijn. Omdat hij voorbijgangers wil aansporen om stil te staan bij wat het betekent dood en begraven te zijn.

2 Hoe zou de persoon die hier begraven ligt gedacht hebben over de dood? Duid aan en/of vul zelf aan. De dood is maar een overgang naar een andere manier van bestaan. Als je dood bent, is alles wat er overblijft onbelangrijk: je naam, je geboortedatum, je lichaam ... Er is leven na de dood. Daarom groet hij de voorbijgangers. Hij is er zeker van dat hij snel zal terugkomen in een ander lichaam. Dood is slechts een tussentoestand. Daarom is het voldoende om even ‘tot ziens’ te zeggen tegen de mensen die achterblijven.

154

REQUIEM

C Grafschrift

“

Op het graf van de beroemde schrijver Nikos Kazantzakis staat te lezen:

Ik hoop niet ik vrees niet ik ben vrij.

”

1 Waarop hopen mensen volgens jou na de dood? Duid aan en/of vul aan. Verder kunnen leven in een eeuwig leven

Niets: alles is gedaan na de dood

Herboren worden in een nieuw leven als mens

Overgaan naar een leven bij God

Terechtkomen in de eeuwigheid, zonder tijd, zonder zorgen, zonder lichaam

2 Waarop hoopt Nikos Kazantzakis niet volgens jou? Duid aan en vul aan. Hij zegt gewoon: ‘Luister, ik hoop niet, dan ben ik ook niet teleurgesteld, want uiteindelijk weet je toch niet wat dood zijn is, wat begraven zijn is.’

VA N

Hij hoopt niet op de wonderlijke dingen die mensen vertellen over een leven na de dood: een tunnel van licht waar je doorheen gaat, een liefhebbende aanwezigheid die je roept ...

3 Waar zijn mensen volgens jou bang voor als ze sterven en begraven worden?

4 Waar is Nikos Kazantzakis niet bang voor volgens jou? Duid aan en/of vul aan. Hij is niet bang om te verdwijnen in het niets.

Hij is niet bang voor de hel of een eeuwige straf van God.

5 Waarom zegt hij dat hij vrij is, terwijl hij toch dood en begraven is? Duid aan en vul aan.

Hij ziet zijn lichaam als een sterfelijk omhulsel dat hij aflegt en dat wordt begraven. Zijn ziel kan dan eeuwig voortleven.

Als hij zijn lichaam heeft verlaten, komt hij in een andere wereld waarin hij kan genieten van totale vrijheid.

Hij is na zijn dood bevrijd van alle bemoeienissen van mensen, van de voorschriften en wetten die ze hem oplegden. Na zijn dood kan hij eindelijk rusten in vrede.

REQUIEM

155

D Blijde boodschap? Als een graankorrel niet in de akkergrond sterft, blijft hij onvruchtbaar. Maar hij moet sterven, alleen dan brengt hij rijke vruchten voort. (Johannes 12, 24) Wie zijn leven probeert te behouden, zal het verliezen; wie het verliest, zal het vernieuwen. (Lucas 17, 33) 1 Vat de boodschap uit de Bijbelteksten samen door de ontbrekende woorden aan te vullen. 1

De graankorrel die niet sterft, blijft

De graankorrel die begraven wordt in de aarde en ...

De mens die zijn leven probeert

De mens die zijn leven

, zal het

brengt voort. zal het leven

...

verliezen.

2 Wat zouden die zinnen uit het evangelie kunnen betekenen voor een mensenleven? Beantwoord volgende vragen over de drie kolommen hierboven. 1 Mensen klampen zich soms hardnekkig vast aan zaken of gewoonten.

VA N

Bv.

2 Mensen kunnen ervoor kiezen om hun leven te ‘verliezen’. Hoe kunnen ze dat doen? Door een bezoek te brengen aan zieke of oude mensen

Door een succes te maken van een kamp voor gehandicapte kinderen

3 Hoe kunnen die mensen hun leven vernieuwen en rijke vruchten voortbrengen?

STAPSTEEN Voor gelovige mensen heeft de dood niet het

. Zij hopen op een leven . Niemand weet hoe dit leven er precies zal uitzien,

maar zij vertrouwen erop dat God het leven van mensen Wie

leeft en er niet in slaagt tijdens zijn leven iets voor anderen

te doen, zal geen terwijl ze nog leven.

156

, ook over de dood heen.

REQUIEM

voortbrengen. Die mensen zijn al

LES 3

Zand erover

A Huil niet aan mijn graf ...

VA N

p. Do not stand at my grave and wee p. slee I am not there; I do not h, When you awake in the morning hus I am the swift, uplifting rush of quiet birds in circling flight. I am the soft starlighted night. p. Do not stand at my grave and wee I am not there; I do not sleep.

Huil niet aan mijn graf. Daar ben ik niet. Ik sla ap niet. Ik ben duizend winden die waaien. Ik ben de diamanten sch ittering op de sneeuw. Ik ben het zonlicht op rijp graan. Ik ben de zachte regen in de herfst. Huil niet aan mijn graf. Daar ben ik niet. Ik sla ap niet. Als je wakker wordt in de stilte van de ochtend, ben ik de zwerm vogels die in een vlucht opstijgt , cirkelend in de lucht. Ik ben de zachte ster die 's nachts schijnt. Huil niet aan mijn graf, daar ben ik niet, ik slaap niet.

p Do not stand at my grave and wee e Fry Tekst: Mary Elizabeth Uitvoering: Libera p. Do not stand at my grave and wee p. slee not do I am not there; I I am a thousand winds that blow. I am the diamond glint on snow. I am the sunlight on ripened grain. I am the gentle autumn rain.

1 Hoe beleef je het lied? Welke gevoelens maakt het bij jou los? Markeer in het geel. weemoedig – teder – zachtmoedig – verwachtingsvol – nostalgisch – gelijkmoedig – sereen – ongemakkelijk – bedroefd – gevoelig – onthutst – melancholiek – terneergeslagen – verdrietig - ontroerend – gekweld – triest – ontredderd – miserabel – gebroken – hopeloos – machteloos – gelaten – onverschillig

2 Noteer in dit kadertje het beeld uit het lied dat jou het diepste treft.

STAPSTEEN Soms begraven mensen

of hevige emoties in een van hun hart. Omgaan met

is een erg moeilijke

opgave voor de mens. Als je iemand of iets kwijtraakt waar je aan gehecht bent, kan dat emotioneel zwaar zijn. kan dus evengoed gaan over verlies van werk, gezondheid, een relatie, een goede vriendschap, een huisdier of over het verlies van vertrouwen.

REQUIEM

157

3 Waarom begraven mensen hun pijnlijke herinneringen, denk je? Duid aan en/of vul aan. Ze kunnen er niet mee leven en daarom begraven ze ze diep vanbinnen. Ze beleven hevige emoties die samengaan met de pijnlijke herinneringen. De pijn is te hevig om hun verlies onder ogen te zien. Daarom stoppen ze het weg. Ze willen het geluk van hun gezin of vrienden niet vergallen door te treuren en er als een levend lijk bij te lopen. Ze hebben geen tijd om te rouwen. Ze moeten naar hun werk, ze moeten voor hun kinderen zorgen en de kost verdienen.

'Ik geloof dat elke mens de bagage heeft om met verlies om te gaan. Anders was de menselijke soort al lang uitgestorven.'

(Mieke Van Acker, zij verloor haar oudste zoon Tim aan kanker en schreef daar een boek over.)

4 Welke bagage heb je zelf om met verlies om te gaan? Duid aan wat je zelf belangrijk vindt.

VA N

“

steun zoeken bij een vertrouwenspersoon of vriend je gevoelens durven uiten praten over de pijn van je verlies

durven vooruit kijken

je niet afsluiten van de buitenwereld zorgen dat je voldoende slaapt

Rouwen hoort bij het leven. Je kunt er niet omheen. Je kunt er niet overheen. Je moet erdoorheen. Rouwen is een werkwoord.

”

het verdriet toelaten in je binnenste

op je voeding letten en voor ontspanning zorgen jezelf de tijd gunnen om te rouwen

niet vluchten in je werk of in een andere vorm van afleiding

STAPSTEEN

Droevige herinneringen, onbeantwoorde vragen en het verdriet zelf kunnen je helemaal in beslag nemen. Er is geen manier om de pijn te

te rouwen of te treuren. Mensen proberen soms door lang te slapen, te veel te drinken, overmatig te

internetten ... Maar die ‘verdoving’ brengt geen

. Het is alleen maar een tot je besluit met het verlies aan de slag te

gaan. Het is heel belangrijk om in contact te blijven met je kunnen

158

en delen met anderen.

REQUIEM

, die te

HOUVAST Elk mensenleven is bijzonder kwetsbaar. Omgaan met verlies is een erg moeilijke opgave voor de mens. In haar dagboekfragment geeft Maria nog een afscheidsboodschap mee. In de laatste periode van haar leven leerde ze omgaan met een zware ziekte en het vooruitzicht snel te sterven. Toch had ze nog de kracht om de televisiekijkers enkele dingen mee te geven die haar belangrijk leken in het leven. 1 Beschrijf in enkele woorden de tips die ze ons meegeeft. - Over genieten van het leven:

- Over de kans om iedere dag wakker te worden:

- Over stilstaan bij het leven:

VA N

De broer van Mike is omgekomen in een motorongeluk. Mike deelt in het filmpje zijn ervaringen bij dat tragische verlies. Hij vertelt dat God hem helpt om te gaan met zijn innerlijke pijn. 2 Vul de tekst aan.

In een moment van diep verdriet vroeg hij te helpen. Hij nam de van

om hem en voelde zich geleid

. Daardoor kreeg hij hoop en

hij voelde zich compleet anders.

‘Terwijl ik me door de periodes van rouw en verdriet sleepte, wist ik dat God en dat zelfs in onze

Hij bij ons is.’

3 Voor gelovige mensen heeft de dood niet het laatste woord en draagt God het leven van de mens. Omschrijf in enkele zinnen hoe zij dat zien.

REQUIEM

159 159

MIJN VERHAAL Ontwerp je eigen grafschrift. Laat je inspireren door de fotoâ&#x20AC;&#x2122;s en de teksten.

Sometimes the only way to catch your breath is to lose it completely. (Tyler Knott Gregson)

Hier lig ik dan, Begraven in een grazig stukje groen, En denk wat ik al eerder dacht: De dood is goed te doen.

ÂŠ

r geleend Ze zijn ons maa dingen de vele mooie d en veilig die lief, vertrouw ringen ons dagelijks om

VA N

(Bette Westera)

r geleend Het is ons maa elvaart, leven gezondheid, w maar aan wij pakken het gegeven al was het ons r geleend Het is ons maa wij sparen alles waarvoor innen alles wat wij bem aren alles wat wij bew

r geleend Ze zijn ons maa dingen de vele aardse aar eigendom Ons onbetwistb ringen zijn de herinne

160 160

REQUIEM

VENSTERS

Â©

VA N

DOOR DIK EN DUN

ILC 'S

Kennis: 1, 2, 3, 8, 9, 10, 11, 18, 19, 20 Vaardigheden en attitudes: 4, 5, 6, 7, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 21, 22, 23, 24

1 Vrienden voor het leven 1

Wat betekent vriendschap voor jou? a

Ga je akkoord met de stellingen of niet? Zet een kruisje in de kolom van jouw keuze.

Helemaal akkoord: 3 punten Mijn levensbeschouwing geeft me houvast en van daaruit bouw ik verder aan mijn toekomst.

Een vriend(in) is altijd iemand die levensbeschouwelijk op mijÂ lijkt.

Levensbeschouwing is belangrijk voor mij.

Ik vind het (soms) moeilijk om vriend(en) uit te leggen waarom ik voor mijn levensbeschouwing kies.

Een echte vriend(in) steunt jou zelfs al hebben we verschillende levensbeschouwelijke visies over de dingen van het leven.

Levensbeschouwing is voor mij belangrijk in mijn vriendschapsrelaties.

Vertrouwen is de basis voor een goede vriendschapsrelatie.

Een vriend(in) kan mij helpen om te zijn wie ik ben op levensbeschouwelijk vlak.

Ik vertrouw mijn vriend(in) toe hoe ik mijn levensbeschouwing beleef.

ÂŠ

VA N

10 Ik vind het een plicht vanuit mijn levensbeschouwing om mijn vriend(in) te helpen, bij te staan en te steunen. 11 Ik vertel mijn vriend(in) over mijn levensbeschouwelijke twijfels. 12 Ik ben onzeker over de plaats van levensbeschouwing in mijn leven. 13 Ik ben bang voor mensen met een sterke levensbeschouwelijke overtuiging. 14 Een vriend(in) met dezelfde levensbeschouwing begrijpt mij het best. 15 Ik ben trots om deel uit te maken van mijn levensbeschouwing. Score:

162

VENSTERS

Neutraal: 0 punten

Niet akkoord: 1 punt

20 punten of meer

Tussen 10 en 20 punten

Tussen 0 en 10 punten

Je bent duidelijk iemand die met levensbeschouwing bezig is en dat ook een belangrijke plaats geeft in je leven. Je probeert coherent te handelen in functie van je levensbeschouwing.

Jij bent iemand die nadenkt over je levensbeschouwing en die van je vrienden. Het is voor jou belangrijk dat je bevriend kunt zijn met mensen met een andere levensbeschouwing.

Levensbeschouwing is voor jou niet belangrijk.

Bespreek in groep je antwoorden in de bovenstaande tabel.

Denk in je groepje na over de positieve en negatieve elementen van het hebben van een levensbeschouwing. Vul het onderstaande schema aan.



Welke betekenis heeft vriendschap? Je krijgt van je leraar een aantal teksten. Werk in groepjes om onderstaande vragen te beantwoorden.

VA N



Welke boodschap schuilt er in de tekst?

Is deze boodschap universeel?

Bespreek klassikaal welke elementen van vriendschap in alle teksten terugkomen.

DOOR DIK EN DUN

163

Zou jij iemand met een andere levensbeschouwing als beste vriend(in) kunnen hebben? a

Welke factoren kunnen de vriendschap op een positieve manier beïnvloeden?

Welke factoren kunnen de vriendschap op een negatieve manier beïnvloeden?

Vul het schema aan en bespreek in groep.

164

VENSTERS

Negatieve factoren

VA N

Positieve factoren

VRIENDSCHAP

2 Waarden en normen Welke waarden zijn voor jou belangrijk? a

Maak een woordspin in het voorziene veld.

Omcirkel in de woordspin welke waarden volgens jou universeel zijn.

Bespreek in de klas.

Bekijk een videofragment van onze vier studenten en bespreek mondeling. a

Wat denk je van hun visie op solidariteit, vreedzame dialoog en verbinding tussen mensen?

Wat vind je van de manier waarop ze de waarden uitdragen die ze belangrijk vinden?

ÂŠ

VA N

Verschillende levensbeschouwingen geven niet altijd dezelfde invulling enÂ betekenis aan waarden. Daardoor ontstaan er conflicten.

DOOR DIK EN DUN

165

In welke levensbeschouwing vind je de onderstaande waarden terug? Noteer het nummer bij elke waarde in de kolom met geloofsovertuigingen. 1 2 3 4 5 6 7 8 9

barmhartigheid behulpzaamheid bescheidenheid betrokkenheid betrouwbaarheid dienstbaarheid eerlijkheid gelijkwaardigheid goedheid

HindoeĂŻsme

Islam

19 20 21 22 23 24 25

verantwoordelijkheid verbondenheid verdraagzaamheid vriendelijkheid vrijheid zelfrespect zelfstandigheid

Jodendom

Vrijzinnig humanisme

Rangschik nu samen met een partner de waarden volgens belangrijkheid: dat doe je door de cijfers in de cirkels te zetten. Argumenteer telkens waarom je een waarde niet belangrijk, neutraal of wel belangrijk vindt.

VA N

Christendom

integriteit loyaliteit medeleven openheid oprechtheid positivisme rechtvaardigheid respect solidariteit

Boeddhisme

10 11 12 13 14 15 16 17 18

Niet belangrijk

ÂŠ

Belangrijk

Neutraal

WAARDEN

Neutraal Belangrijk Niet belangrijk

166

VENSTERS

Behandel je medemens steeds zoals je zelf behandeld wilt worden.

Duik in de actualiteit en lees een aantal krantenkoppen. a

Welke achterliggende waarden komen in de krantenkoppen aan bod?

Welke gevoelens roepen de krantenkoppen bij jou op? Verklaar die gevoelens.

CURIEUS!

VA N

Waarden en normen geven richting en zin aan ons morele en sociale handelen. De waarden bepalen ‘wat’ we belangrijk vinden. De normen beschermen de waarden die we belangrijk vinden.

Er is onder de mensen een brede consensus over welke waarden we universeel en belangrijk vinden om vreedzaam te kunnen samenleven, ongeacht de levensbeschouwelijke achtergrond. Soms zijn er normen of regels nodig om die waarden te beschermen.

Wie of wat is jouw morele kompas? Baseer jij je hierbij op morele en sociale regels uit je eigen levensbeschouwing? Indien ja, geef voorbeelden. Indien nee, leg uit.

Je mag oorlog/wapens of geweld gebruiken om de waarden die we belangrijk vinden te beschermen en waarborgen.

DOOR DIK EN DUN

167

3 Liefde is vriendschap, vriendschap is liefde Waargebeurd Mohamed en Marina vieren dit jaar hun 25e huwelijksjubileum. Ze leerden elkaar kennen op een feestje van gemeenschappelijke vrienden. Mohamed – ‘de Mo’ voor de vrienden – was een stoere gespierde bink met groene ogen. Mo heeft Marokkaanse ouders en is moslim. Marina had mooie blonde krullen. Ze is praktiserend katholiek en gaat regelmatig naar de kerk. Ze vielen als een blok voor elkaar. Maar hoe gingen ze over hun relatie aan hun ouders vertellen? Hoe zouden die reageren? Wat zouden de andere familieleden en hun vrienden ervan denken? Bovendien had Marina ook al een dochtertje uit een vorige relatie. Op welke manier konden ze een ‘nieuw’ samengesteld gezin vormen? Je kunt wel zeggen dat hun ‘interlevensbeschouwelijke’ relatie uitzonderlijk was in die tijd. Niemand in de omgeving had zo’n relatie. Niemand kon hen tips geven of bijstaan met raad. Maar ze hadden elkaar!

Gelukkig reageerden hun vrienden positief. Ook familieleden vonden het prima toen ze zagen dat ze echt verliefd waren. Natuurlijk waren er ook veel vragen en fronsende wenkbrauwen. Blikken die zeiden: hoelang zal deze relatie duren? Vroeg of laat komen er meningsverschillen en ruzies over de religieuze feesten, de erediensten, de opvoeding van hun kinderen enzovoort.

VA N

Maar hun liefde was oprecht, authentiek en sterk! Ze zijn vandaag nog steeds gelukkig samen en kregen een dochter, Nora. PS Ja, de Mo ziet Marina’s eerste dochter als ‘zijn’ dochter!

Wat is het verschil tussen liefde en vriendschap?

Bekijk het videofragment van onze vier studenten.

168

Welke betekenis heeft liefde in jouw levensbeschouwing?

Kun je liefde voelen voor God, een profeet of andere heilige? Waarom wel/niet?

Zou jij alles kunnen opofferen uit liefde?

VENSTERS

Liefde = overgave. Kun je onvoorwaardelijke liefde voelen voor iemand met een andere levensbeschouwing?

Zou jij je vijand kunnen liefhebben zoals Jezus, Mohammed, Boeddha …?

Vind je dat gemakkelijk/moeilijk? Waarom?

Ga in groepjes creatief aan de slag. Maak een kunstwerk waarbij vriendschap, liefde en levensbeschouwing centraal staan.

VA N

Aan de ene kant van het spectrum staat liefde, aan het andere uiterste staat vijandschap.

Kies uit de onderstaande suggesties: - Haal verf, stiften, potloden, klei, papier … boven en maak een kunstwerk waarin de thema’s worden verwerkt. - Laat je pen spreken en schrijf een gedicht, haiku, kortverhaal … - Duik de geschiedenis in en ontdek hoe liefde wordt beschreven in de verschillende levensbeschouwingen door de tijd heen.

Bedenk een gepaste titel voor jullie kunstwerk.

Welke gevoelens komen bij jou op als je naar jullie werk kijkt?

DOOR DIK EN DUN

169

Â©

VA N

NOTITIES

170

NOTITIES

IN VA N Â©

NOTITIES

171

IN VA N Â© 172

NOTITIES