StapSteen 6 herwerkte editie - inkijkexemplaar by VAN IN

IN N VA Â©

Godsdienst voor het 6e jaar

STAP STEEN

Â©

Joep Gorinsek Joris Peeters Nele Verreyt

INHOUD

B os

Metro

p. 5

IN r

imkant

p. 41

p. 29

r te

tkanto s o

al w tiv ei s e

de p. 13 7

Â©

clagep y c

k ar

p. 77

Abdij

p. 14 9 p. 113

le ra

htcent c ra

p. 65

k li am ni a r

N W

ÂŠ rt

rb hte uu c A

p. 10 1

l ke

w eld in r e

trieter s u

in re

p. 53

p. 89

ven Ha

p. 125

p. 17

Â© N

VA IN

Metro

Â©

DWARSLIGGERS

Zakkenroller s steeds actiever in m etro

Nieuwe metro lijn feestelijk geop end

uze ultireligie m g in n e g o Inze te in metr im u r s d e b ge

VA ©

baby geboren s a p t d in Politie v ilnisbak metro in vu

OPSTAP

Nieuwe graffitimuur ingehuldigd in metro

Iedere metro is een ‘microkosmos’, de wereld in het klein.

1 Wat betekent de uitspraak op de laatste afbeelding?

2 Zoek of bedenk zelf nog drie krantenkoppen die aantonen dat een metronetwerk inderdaad een microkosmos is.

6 6

DWARSLIGGERS

LES 1

Op het juiste spoor?

A De wereld is om zeep, er gebeuren rare dingen rondom mij 1 Markeer twee termen die jouw gevoelens na het bekijken van The Brutal Truth About Today’s World best omschrijven of vul zelf aan. afschuw – herkenning – moedeloosheid – trots – angst – verwarring – ontnuchtering – hoop – verwachting – pijn – medelijden – ongeloof – enthousiasme – spijt – verdriet – wanhoop – 2 Vind je de titel van het filmpje goed gekozen? Waarom (niet)?

3 Kies een van de onderstaande stellingen. Wij vreten ons vol met ongezond voedsel.

Wij worden loonslaven zonder rechten in dienst van machtige e-commercebedrijven. Wij zijn niet langer alleen verslaafd aan drugs en alcohol, maar ook aan onze smartphone. Onze levensstijl veroorzaakt een onomkeerbare ecologische ramp.

Wij definiëren geluk alleen in functie van materiële welvaart.

Keuzes uit het verleden

4 Denk na over de stelling die je gekozen hebt. - Formuleer twee keuzes/beslissingen die tot deze toestand geleid hebben. - Formuleer twee alternatieven die tot een verandering kunnen leiden.

Alternatieven die toekomst scheppen

STAPSTEEN Veel

in ons leven maken wij bijna achteloos, zonder dat we stilstaan bij mogelijke

gevolgen: ‘Iedereen doet dat zo.’ Toch kun je tegen de stroom in zwemmen, een ander spoor kiezen. Denk nooit dat het onmogelijk is om het

te maken.

DWARSLIGGERS

B Neem een plannetje

tty Images

I'm not growing up t I'm just burning ou e lin in d And I steppe dead e th t gs to walk amon

Day Burnout – Green re no more I declare I don't ca bored d out and growing I'm burning up an t boring room In my smoked ou in my eyes My hair is shagging night to hit the street to Dragging my feet s ese shit town light To drive along th I'm not growing up t I'm just burning ou e lin in d And I steppe dead e th t gs to walk amon on me Apathy has rained like a soggy dream Now I'm feeling d ng but I don't min So close to drowni is mental cave I've lived inside th ns in the grave Throw my emotio em anyway Hell, who needs th

Never Miss a Beat – Kaiser Ch

iefs

What did you learn today? I learned nothing What did you do today? I did nothing What did you learn at school? I didn't go Why didn't you go to school? I don't know It's cool to know nothing Take a look, take a look, take a look At the kids on the street No they never miss a beat No they never miss a beat

DWARSLIGGERS

“

I'm not growing up I'm just burning out (Ik groei niet op Ik doof enkel uit)

1 Wat vind je van die uitspraak? Markeer de omschrijving die het best je mening omschrijft. onzin – heel herkenbaar – droef – meelijwekkend – cool – dagelijkse kost – verwerpelijk – beangstigend – heel normaal – onbegrijpelijk – wanhopig – suf

”

“

2 Welke betekenis geef je aan die uitspraken hiernaast? Markeer wat spontaan bij je opkomt of vul zelf aan. ??? – !!! – ggggrrrrrr – hahahahaha – joepie – chill –

It's cool to know nothing.

3 Verklaar kort je antwoord.

”

The kids on the street, they never miss a beat.

Journalist en leraar Jean-Paul Mulders beëindigt een column met deze zinnen: ‘Is het cool niets te weten? Ik geloof het niet. Het maakt je zwak en weerloos. Het maakt je een gewillig slachtoffer van marketeers en politici en andere lieden die zelf wel iets weten – al was het maar hoe ze je moeten manipuleren.‘

4 Hoe reageer je op zijn conclusie? Markeer je reactie. Ik voel mij aangesproken. – Ik weet niet waar die man zich druk om maakt. – Zijn tekst is heel herkenbaar en toepasselijk. – Waar bemoeit hij zich mee? – Ik voel de noodzaak om mijn houding tegenover kennis te veranderen. – Ik heb mijn smartphone, meer heb ik niet nodig. 5 Misschien herken je je in een van de vier bekentenissen hieronder? Noteer hieronder hoe je die in verband brengt met de uitspraak ‘it’s cool to know nothing’. Ik heb twee pintjes gedronken. Zelfs als je bob bent, kan dat geen kwaad.

Ik heb geen condoom gebruikt, maar ik ben wel voorzichtig geweest.

Ik heb de nieuwste iPhone gekocht voor één euro.

Ik heb me net ingeschreven op een gokwebsite. Honderd euro zomaar in the pocket.

6 Waarom maakt meer kennis je minder kwetsbaar als persoon? Gebruik een van de uitspraken om je antwoord vorm te geven.

DWARSLIGGERS

C Beware of pickpockets 1 Zaterdagavond, een vrijwel verlaten metrostation in Brussel. Een onbekende stapt op je af en vraagt om je smartphone te gebruiken. Wat doe je? 2 Markeer twee termen die jij met vertrouwen associeert. absoluut noodzakelijk – naïef – beangstigend – niet voor mij weggelegd – breekbaar – onbereikbaar – zeldzaam – werkwoord – warm – intiem – eeuwig – schijnheilig

Toen kwam er iemand naar hem toe die zei: ‘Meester, wat voor goeds moet ik doen om het eeuwig leven te krijgen?’ Maar hij zei: ‘Waarom stelt u mij die vraag over het goede? Eén is er goed. Als u het leven wilt binnengaan, houd u dan aan de geboden.’ ‘Welke?’, vroeg hij. Jezus zei daarop: ‘Niet doden, geen echtbreuk plegen, niet stelen, niet vals getuigen, uw vader en uw moeder eren, en uw naaste beminnen als uzelf.’ De jongeman antwoordde hem: ‘Aan dat alles heb ik mij gehouden. Wat ontbreekt mij nog?’ Jezus zei: ‘Als u onverdeeld goed wilt zijn, ga dan uw bezit verkopen en geef het aan de armen, en u zult een schat hebben in de hemel. Kom dan terug om mij te volgen.’ Toen de jongeman dat woord hoorde, ging hij verdrietig weg, want hij had veel bezittingen. (Matteüs 19, 16-22) 3 Markeer de plaats in de evangelietekst waar een vertrouwensbreuk plaatsvindt.

4 Som hieronder de redenen op die je ziet voor die vertrouwensbreuk. Maak telkens een persoonlijke evaluatie door een term uit de volgende lijst te kiezen. de logica zelve – onzin – volledig akkoord – beter nadenken – ongenuanceerd – dom – verwerpelijk – vanzelfsprekend – misschien wel

Mogelijke redenen voor de vertrouwensbreuk

Mijn persoonlijke evaluatie

STAPSTEEN Veel (jonge) mensen verbergen hun onzekerheid achter een

façade. Dat is jammer want op zoek gaan naar maakt je weerbaar en volwassen. Ook vertrouwen geven aan anderen is een kenmerk van groeiende volwassenheid. Dit hoeft niet naïef te zijn, maar kan vanuit een in de goede bedoelingen van de mensen om je heen.

DWARSLIGGERS

LES 2

Feestelijke inhuldiging van een nieuwe metrolijn

A Feestelijke inhuldiging Tony Soprano is het hoofdpersonage in de reeks The Sopranos. Hij is de godfather van de maffia in New Jersey. Maar hij is ook echtgenoot en vader. Hij krijgt het steeds moeilijker met het geweld, de afrekeningen en de moorden om hem heen. Daarom gaat hij in therapie bij een psychiater. In het fragment heeft zijn zoon Anthony Junior de auto van zijn moeder zwaar beschadigd tijdens een ritje met schoolkameraden. Hij was uiteraard zonder toestemming vertrokken. Het wordt een pittig gesprek daar bij de Soprano’s ... 1 Anthony Junior jaagt zijn ouders de gordijnen in. Denk eerst even na over de stellingen hiernaast. 2 Anthony Junior heeft die uitspraken niet zelf bedacht. Hij verwijst ermee naar een aantal belangrijke filosofen. Noteer hieronder een definitie van de term ‘filosoof’.

“

De dood toont alleen maar de ultieme zinloosheid van het leven aan. Er is geen God. Er zijn geen absolute waarden.

Anthony’s grote voorbeelden zijn Friedrich Nietzsche en Jean-Paul Sartre, filosofen die bij de stroming van het existentialisme horen.

Friedrich Nietzsche (1844-1900)

”

3 Zoek uit wie ‘de filosoof met de hamer’ was. - Wat waren zijn belangrijkste ideeën? - Waarom kun je zijn leven als tragisch omschrijven? - Waarom moest God dood? - Is de übermensch een broer van Superman? Jean-Paul Sartre (1905-1980)

4 Kom erachter wie ‘de filosoof met de pijp’ was. - Wat waren zijn belangrijkste ideeën? - Waarom verwierp hij het bestaan van God? - Waarom omschreef hij ‘de anderen’ als de hel? - Waarom is het belangrijk om altijd je handen te wassen? 5 Wat is existentialisme? Laat je inspireren door het citaat onderaan rechts op deze bladzijde.

The meaning of life is to give life a meaning. (Ken Hudgins)

DWARSLIGGERS

Brian: Alsjeblieft, luister! Ik heb een of twee dingen te zeggen. Menigte: Vertel op! We willen ze allebei horen! Brian: Luister, jullie hebben het helemaal mis. Jullie moeten mij niet volgen, jullie moeten zelfs helemaal niemand volgen! Jullie zijn allemaal individuen! Menigte: Ja! Wij zijn allemaal individuen! Brian: Jullie zijn allemaal verschillend! Menigte: Ja, wij zijn allemaal verschillend! Man: Ik niet. Menigte: Sssst! 6 Is Brian een existentialist? Waarom (niet)?

7 Welke boodschap zou Sartre hebben voor de menigte?

B Voelt iedereen zich fit? 1 Wie is de man op de foto?

2 Geef hieronder de kern van zijn denken weer.

ÂŠ

3 Waarom is de filmposter van Creation schokkend? Laat je inspireren door het gesprek hieronder.

Thomas Huxley: Meneer Darwin? Ofwel bent u onoprecht, ofwel begrijpt u uw eigen theorie niet helemaal. Het spreekt toch voor zich? Wat geldt voor de eendenmossel, geldt voor alle levende wezens, zelfs de mens. De Almachtige kan niet langer beweren dat hij alle soorten geschapen heeft in een week. U hebt God vermoord, meneer! U hebt God vermoord! Charles Darwin: Beeld je in dat de hele wereld ophield te geloven dat God een plan voor ons heeft.

STAPSTEEN Heel wat mensen proberen zin en

te geven aan hun leven zonder een

beroep te doen op een Goddelijke Aanwezigheid. Zij zien God als een voor menselijke vrijheid en ontplooiing. De enorme ontwikkelingen binnen de , de explosie van kennis waarmee wij geconfronteerd worden, zet het geloof in God schijnbaar nog meer onder druk.

DWARSLIGGERS

LES 3

Ik krijg er een punthoofd van

A Zendamateur 1

 Wat is er aan de hand met Dee? Ga 48 uur terug in de tijd en vertel haar verhaal. Waarom zit ze daar, helemaal alleen in een koffiebar?

 Je ziet de vinger van Dee naar de ‘send’-toets gaan. Wat wil je haar toeroepen? Begrijp je haar gedrag, de beslissingen die ze neemt?

 Hoe moet het nu verder met Dee? Vind je de houding van haar zus inspirerend en leerrijk?

Vat in drie punten samen wat je vandaag geleerd hebt over het nemen van beslissingen. 1

DWARSLIGGERS

B Een pijnlijke gebeurtenis

Toen koning Herodes over Jezus hoorde, want zijn naam was bekend geworden, zei hij: ‘Johannes de Doper is verrezen uit de doden en daarom werken die wonderkrachten in hem.’ Maar anderen zeiden: ‘Het is Elia’, en weer anderen: ‘Hij is een profeet zoals de andere profeten.’ Maar toen Herodes dit alles hoorde, zei hij: ‘Neen, het is Johannes, die ik onthoofd heb, die verrezen is.’ Herodes had namelijk zelf Johannes laten grijpen en in de gevangenis in boeien geslagen omwille van Herodias, de vrouw van zijn broer Filippus, want hij had haar tot vrouw genomen. Johannes had immers tot Herodes gezegd: ‘Het is u niet geoorloofd de vrouw van uw broer te hebben.’ Herodias was daarom op hem gebeten en wilde hem doden, maar zij kreeg geen kans want Herodes had ontzag voor Johannes. Hij wist dat hij een rechtschapen en heilig man was, en nam hem in bescherming. Telkens wanneer hij hem gehoord had, verkeerde hij in tweestrijd; maar toch luisterde hij graag naar hem. Er kwam echter een gunstige dag, toen Herodes bij zijn verjaardag een maaltijd aanrichtte voor zijn hoogwaardigheidsbekleders, zijn hoofdofficieren en de vooraanstaanden van Galilea. De dochter van Herodias trad op met een dans en zij beviel aan Herodes en zijn tafelgenoten. De koning zei tot het meisje: ‘Vraag me wat je wilt en ik zal het je geven.’ En hij bevestigde haar met een eed: ‘Wat je me ook vraagt, ik zal het je geven, al is het de helft van mijn koninkrijk.’ Zij ging naar buiten en vroeg aan haar moeder: ‘Wat zou ik vragen?’ Deze antwoordde: ‘Het hoofd van Johannes de Doper.’ Zij haastte zich naar binnen, naar de koning, en zei hem haar verlangen: ‘Ik wil dat u mij op staande voet op een schotel het hoofd van Johannes de Doper geeft.’ Dit deed de koning leed, maar om zijn eed gestand te doen en ook wegens zijn tafelgenoten wilde hij haar niet afwijzen. Terstond stuurde de koning dus een lijfwacht en gelastte hem het hoofd van Johannes te brengen. De man ging en onthoofdde hem in de gevangenis. Hij bracht het hoofd op een schotel en gaf het aan het meisje; het meisje gaf het weer aan haar moeder. Toen zijn leerlingen ervan gehoord hadden kwamen ze zijn lijk halen en legden het in een graf. (Marcus 6, 14-29)

1 Man, man, man ... wat een man, die Herodes. Waardoor laat hij zich leiden om beslissingen te nemen? Markeer in de tekst. 2 Herkenbaar? Geef hieronder een eigen voorbeeld.

3 Haal argumenten uit de tekst om een alternatief, waardevol beslissingsproces uit te tekenen.

STAPSTEEN (Verkeerde) keuzes maken is niet

. Ze hebben gevolgen die soms niet

omkeerbaar zijn.

voor je op een metrostel springt. Het

duurt soms lang voor je kunt overstappen richting juiste bestemming. Laat je beslissingen niet alleen afhangen van genot, macht en begeerte. Een volwassen visie op lange termijn vereist en een groot

DWARSLIGGERS

, .

HOUVAST

d Peas Where is the love? – Black Eye People killin' people dyin' n' Children hurt and you hear them cryi ? ach pre you t Can you practice wha Or would you turn the other cheek? the hell is goin' on Mama, mama, mama, tell us what Can we all just get along? Father, Father, Father, help us Send some guidance from above ning Cause people got me, got me questio Where is the love? shoulders I feel the weight of the world on my colder As I'm gettin' older, y'all, people gets makin' Most of us only care about money ng direction Selfishness got us followin' the wro the media Wrong information always shown by Negative images is the main criteria bacteria Infecting the young minds faster than cinema the in see y Kids wanna act like what the anity? hum of es Whatever happened to the valu ality? equ and s Whatever happened to the fairnes osity anim g adin Instead of spreading love we're spre ty uni away from Lack of understanding leading us Where's the love?

In augustus 2016 brachten de Black Eyed Peas een nieuwe versie uit van hun hit Where is the love? Een stukje van de tekst vind je hieronder, samen met drie foto’s.

De drie foto’s zijn het eindresultaat van een uitgebreid keuzeproces. Ga nu zelf op zoek naar een foto die het resultaat is van een keuzeproces op basis van Where is the love? Omschrijf kort hoe je tot de keuze van de foto bent gekomen.

DWARSLIGGERS

15 15

MIJN VERHAAL

Tough decisions ahead

‘He chose ... poorly.’ Dat is het nonchalante oordeel van deze graalridder over de man ernaast.

1 Ga op zoek naar wie deze (film)personages zijn en leg haarfijn uit waarom onze koene ridder gelijk heeft.

2 Welk besluit zou jij genomen hebben? Waarom?

3 Ben je zelf ooit al in een vergelijkbare situatie geweest? Heb je toen de juiste beslissing genomen? Waarom (niet)?

16 16

DWARSLIGGERS

Wereldwinkel

Â©

DE WERELD, EEN WINKEL?

OPSTAP Boodschappen doen Je moet naar de winkel om een aantal boodschappen. In de supermarkt heb je heel wat keuzemogelijkheden. Welke producten kies je? Duid aan en leg je keuzes uit.

Â©

VA N

Boodschapp enlijstje - tomaten - rijst - bananen - thee

18 18

DE WERELD, EEN WINKEL?

Heerlijk eerlijk

LES 1

A Test een merk We genieten er allemaal van om lekker eten te kopen in de supermarkt, af en toe de auto te nemen, ons volgens de laatste mode te kleden en verre reizen te maken. Maar wat is daar de prijs van? Op de website www.rankabrand.nl kun je vergelijken hoe duurzaam en maatschappelijk verantwoord verschillende merken zijn. 1 Bekijk onderstaande beelden. Wat is de prijs die we betalen voor onze consumptie? Noteer per beeld een gevolg.

2 3 2 Welk probleem stelt zich bij elke aankoop?

VA N

3 Rank a Brand wil graag weten hoe transparant, groen en eerlijk onze favoriete merken zijn. Aan de hand van criteria geven zij elk merk een score. Wat hopen ze daarmee te bereiken?

ÂŠ

4 Surf naar de website van Rank a Brand. Zoek enkele merken op van een product dat jij regelmatig gebruikt. Vul de score aan in de tabel en leg kort uit waarom het merk die score krijgt. Merk

Score

Uitleg

STAPSTEEN Duurzame ontwikkeling is een ontwikkeling die aansluit op de

van de

generaties. Daarbij mogen de mogelijkheden van generaties om in hun eigen behoeften te voorzien niet in gevaar komen. Het gaat om , milieuvriendelijk en

produceren.

DE WERELD, EEN WINKEL?

B Wereldwinkel of supermarkt? Als een van de meest bekende supermarktketens in ons land zet Colruyt Group zich in om op een duurzame manier om te gaan met product, mens en leefmilieu. 1 Ga op de website van Colruyt Group naar de pagina ‘duurzaam ondernemen’. Zoek daar een aantal voorbeelden op van hoe zij dat concreet in de praktijk brengen. 2

2 Verandert dat jouw mening over Colruyt? Zul je er vaker of net minder vaak boodschappen doen? Waarom?

VA N

3 Zou jij meer betalen voor een product omdat het in de juiste omstandigheden voor mens, product en milieu geproduceerd werd? Waarom (niet)?

4 Hoe belangrijk zou het aspect ‘duurzaamheid‘ zijn ten opzichte van het aspect ‘winst‘ voor het bedrijf?

5 Vind jij het belangrijk dat het bedrijf of de instelling waarvoor jij werkt een duidelijk standpunt inneemt over duurzaamheid? Waarom (niet)?

STAPSTEEN Duurzaam ondernemen en duurzaam consumeren gaat over om een iets hogere maar van de grote

prijs te betalen? Wij zijn ons niet altijd bewust die er zijn in de wereld. Verschillende organisaties zetten zich

in om de kennis daarover te vergroten. Enkel door ons verschil op grote schaal maken.

DE WERELD, EEN WINKEL?

maken. Kies ik ervoor

kunnen we een

LES 2

Money for nothing

A De waarde van geld 1 Hoe kom jij aan je geld? Duid aan. Ik krijg zakgeld van mijn ouders, grootouders ... Ik doe weekendwerk. Op een andere manier, namelijk 2 Waar besteed jij het meeste geld aan? Stel dat je 100 euro hebt, hoe zou je die dan verdelen? Duid de drie ‘producten’ aan waaraan je het meeste geld spendeert. kledij

muziek

eten

bioscoop

uitgaan

games

sport

gsm

reizen

sigaretten

cadeaus

auto

3 Vergelijk jouw uitgavenpatroon met dat van je klasgenoten. Wat valt je op?

4 Hieronder zie je afbeeldingen van een aantal ‘feestdagen’. Schrijf in de kaders in kernwoorden wat je erover weet en wat ze te maken hebben met ons koopgedrag. 

VA N

Because only in America people trample each other for sales exactly one day after being thankful for what they already have.



DE WERELD, EEN WINKEL?

5 Welke zin hoort bij welke 'feestdag'? Schrijf de nummers van de dagen bij de juiste zinnen. Een aantal uitspraken hoort bij meerdere feestdagen. Een dag, kort na Thanksgiving, waarop opgeroepen wordt om niets te kopen. De dag na Thanksgiving, waarop alle winkels langer open zijn en grote kortingen geven. Op deze dag uiten mensen hun dankbaarheid voor hun familie en vrienden, hun gezondheid, hun welvaart en andere zaken. Consumeren staat centraal. Consuminderen staat centraal. Op deze dag raken regelmatig mensen gewond door de drukte in de winkels. De religieuze betekenis van dit feest wordt vaak overschaduwd door het commerciële aspect.

The Minimalism Game Marie Kondo schreef er twee boeken over, James Wallman bedacht de term en ondertussen doen steeds meer mensen het: ontspullen.

Wat is het? Minder spullen kopen en spullen die je niet nodig hebt of niet mooi vindt, weggooien. Weg met de verzamelwoede en het excuus ‘misschien komt dit ooit nog eens van pas’!

VA N

Waarom? We hebben met z’n allen meer spullen. We proppen onze kamers en huizen vol met nieuwe aankopen, soms zo veel dat we niet meer weten wat we allemaal hebben. Bovendien beseffen we dat we daar niet gelukkiger van worden.

Hoe doe je het? Er bestaan verschillende manieren. Sommige mensen werken met drie categorieën (weggooien, weggeven en verkopen), anderen nemen één kamer per week onder handen. Nog anderen pakken het systematisch aan en beslissen om dertig dagen lang te ontspullen met als regel: de eerste dag gooi je één ding weg, de tweede dag twee dingen, enzovoort. Wat is het effect? Mensen die ontspuld hebben, zeggen allemaal hetzelfde: Meer plaats in je huis zorgt voor meer plaats in je hoofd. Ze voelen zich vrijer. Bovendien denken ze nu beter na over wat ze kopen.

DE WERELD, EEN WINKEL?

to The best way we find out what to really need is we get rid of what don’t

De b ding este het l en in zijn geven ding een en.

- Marie Kondo

–

6 Formuleer op basis van de vorige opdracht en de spreuken hierboven een omschrijving van het begrip ‘consuminderen’.

Consuminderen is

STAPSTEEN

VA N

Geld is belangrijk in ons leven. Toch merken we dat geld écht niet

maakt, om het

met een cliché te zeggen. Steeds meer mensen beseffen dat het kopen van spullen de die ze soms voelen niet kan opvullen. Ontspullen of te komen van het

is een manier om los

en meer te gaan waarderen wat je wel hebt. Je voelt je

als het ware bevrijd van de ballast.

B Alles te koop? 1 Duid aan met welke uitspraken jij akkoord gaat. Soms koop ik iets dat ik niet echt nodig heb, gewoon omdat ik er gelukkig van word. Gelukkig zijn is duur. Wie tevreden is, is rijk. Wie ontevreden is, is het nooit. 2 BNP versus BNG. Lees de tekst op de volgende bladzijde. Duid de kenmerken van BNP aan in het geel en de kenmerken van BNG in het groen. De waarde van de goederen en diensten die in een jaar door een land worden geproduceerd

Bruto Nationaal Product

Een manier om de levenskwaliteit in een land te meten

Bruto Nationaal Geluk

DE WERELD, EEN WINKEL?

Het BNP is een cijfer dat aanduidt hoe goed het met een land gaat op economisch vlak. De koning van het Himalayastaatje Bhutan vond echter dat economische welvaart niet het enige is wat bepaalt hoe goed het gaat met een land. Daarom bedacht hij het BNG, het Bruto Nationaal Geluk. Hij wil daarmee aantonen dat het welzijn van zijn onderdanen belangrijker is dan hun economische welvaart. Hij ziet het als een vorm van duurzame ontwikkeling, waarbij de armen niet zo arm zijn en de rijken niet zo rijk. Bovendien wil hij er ook voor zorgen dat het land minder afhankelijk is van andere landen. Bij elk nieuw project wordt ook de invloed ervan op het milieu onderzocht. Telkens stellen ze zich de vraag: Is dit goed voor ons welzijn, de veiligheid en het milieu? Bron: MO

3 Welk verband is er tussen het BNG en duurzaamheid?

4 Omcirkel hieronder in het groen wat te koop is met geld en in het rood wat niet te koop is met geld.

Psychologisch welzijn - je goed voelen - genieten - spiritualiteit

VA N

Materiële voorzieningen - bezittingen - dak boven je hoofd - inkomen Ecologie - zorg voor het milieu

BNG

Vitaliteit van de gemeenschap - acties - veiligheid - gezin

Goed bestuur - rechten - inspraak - regering die iets onderneemt

Cultuur - cultuur kunnen beleven - creatief kunnen zijn

Gezondheid - lichamelijk - geestelijk

Indeling van tijd - werk - slaap

Educatie - onderwijs - kennis - geletterdheid

STAPSTEEN Wie veel geld heeft, voelt zich maar zelden écht

. Mensen die zichzelf als ‘rijk’

bestempelen, zijn vaak mensen met een stevig zich heen, die fijne contacten hebben,

om halen uit hun job, kunnen

van kleine dingen en mooie momenten meemaken.

DE WERELD, EEN WINKEL?

LES 3

Religie in het winkelmandje

VA N

A Religie in de reclame

ÂŠ

1 Waarom zouden reclamemakers zo graag gebruikmaken van religieuze elementen in hun campagnes? Duid aan wat jij denkt. Om hun producten meer geloofwaardigheid te geven. Om het gebrek aan reclame voor kerk en religie te compenseren. Omwille van de herkenbaarheid. Omwille van de humor. Om op te vallen tussen alle andere reclameboodschappen die de wereld ingestuurd worden. Om te choqueren. Religie spreekt heel veel mensen aan. Met hun reclame hopen reclamemakers diezelfde grote groep mensen te bereiken. Om de kracht die het religieuze beeld oproept te laten overstralen op het product. 2 Wat zijn mogelijke gevaren van het gebruik van religieuze elementen in reclame?

DE WERELD, EEN WINKEL?

B Heeft religie reclame nodig? 1 In 2009 publiceerde de krant De Standaard een reclamecampagne voor God. Zo wilden ze Vlamingen die niet meer geloven of naar de kerk gaan, laten nadenken over God en hen aanzetten tot een gesprek. Wat vind jij van zo’n campagne?

2 Lees de teksten en bespreek de volgende vragen. - Heeft religie reclame nodig? - Onder welke voorwaarden zou dat kunnen werken? - Welke valkuilen zijn er bij het maken van reclame voor religie? Volgen

@JezusChristus, de eerste twitteraar?

Volgens het Vaticaan was Jezus de eerste twitteraar. Niet letterlijk natuurlijk, maar in de geest en het formaat van zijn boodschappen, die ‘kort, betekenisvol en verstaanbaar’ waren. En dus makkelijk deelbaar. De ideale tweets. (De Standaard)

“

VA N

Het is belangrijk dat we als kerk meer zichtbaar aanwezig worden. Dat kan onder andere door 'evenementen' te organiseren. (kardinaal Danneels)

”

4 Op welke andere manieren kun je de boodschap van God verkondigen?

STAPSTEEN In reclame worden vaak

elementen gebruikt. Sommigen vinden dat maar het wekt wel herkenning en

op. Ook reclame voor het geloof laat ons soms de wenkbrauwen fronsen. Toch is het belangrijk om het geloof te

, zodat mensen op de hoogte zijn, geïnspireerd worden en zelf een kunnen maken.

DE WERELD, EEN WINKEL?

3 Welke opdracht geeft Jezus aan zijn apostelen? Waarom moeten ze dat doen?

HOUVAST Stel: Met je klas moet je een festival organiseren, inclusief hapjes, drankjes, muziek en gadgets. Je wilt dat zo duurzaam mogelijk doen. Waarop let je?

ÂŠ

VA N

Artiesten - Welke soort muziek? - Waar overnachten de artiesten? - Hoe komen zij naar het festival?

Vipruimte - Is er een vipruimte? - Wie laat je daar toe? - Welke extra's krijgen ze daar?

Eten en drinken - Welke hapjes en drankjes voorzie je? - Werk je met drankkaarten? Bonnetjes? - Hoe bepaal je de prijzen? - Hoe maak je reclame?

Verkoop en reclame - Welke shops mogen spullen verkopen op het festival? - Welke producten worden er verkocht? - Welke reclamestanden laat je toe?

DE WERELD, EEN WINKEL?

27 27

MIJN VERHAAL Overloop in gedachten jouw dag. Bedenk welke keuzes je allemaal maakt en welke keuzes anders zouden kunnen. Denk daarbij aan de impact op mens, milieu en product, de invloed op jouw portemonnee en welke boodschap je met je keuze uitstraalt naar anderen toe.

Wat doe ik?

Wat kan anders?

Bij het ontbijt

Bij het kiezen

van mijn kledij

naar school

Bij de lunch

Â©

op school

VA N

Onderweg

In mijn vrije tijd

In mijn contacten met vrienden

28 28

DE WERELD, EEN WINKEL?

Festivalweide

Â©

VA N

HOLY GROUND

OPSTAP Bekijk de foto’s. Wat roept elke foto bij je op? Laat je inspireren door de lijstjes met woorden, maar vul ook zelf aan. rust – landschap – open vlakte – leegte – eenzaamheid – verlaten – stilte



VA N

aanschuiven – opwinding – enthousiasme – groepsgevoel – ongeduld – bedreigend – beklemmend

genieten – verbondenheid – feesten – ambiance – hysterie – drama’s – geestdrift – kippenvelmoment



afschuw – onverantwoord – schaamte – egoïstisch – 250 ton kapotte tenten – heimwee – jammer dat het voorbij is

30 30

HOLY GROUND

LES 1

What's your religion?

A Lookalikes?

VA N

Een kerk en een festivalweide hebben veel gemeen. Welke gelijkenissen vallen je op bij deze foto’s? Schrijf je antwoorden telkens onder de foto’s.

HOLY GROUND

B Ook een polsbandjesverzamelaar? Muziekfestivals zijn in opmars. Het zijn grote evenementen geworden die veel meer bieden dan alleen muziek. Wat zijn volgens jou de drie belangrijkste motieven voor jongeren om naar een festival te gaan? Duid aan of formuleer je eigen doorslaggevende motief. Een muziekfestival is voor mij een andere wereld die je binnenstapt. Je vergeet even het dagelijkse leven.

De meeste jongeren gaan met een groep vrienden. De mensen met wie ik ga, zijn voor mij heel belangrijk. Het zijn allemaal pretmakers.

De beleving en de sfeer van een festival zijn voor mij minstens zo belangrijk als de groepen die optreden.

VA N

Ik ga niet langer naar een festival om alleen maar te feesten. Ik ga echt om bepaalde groepen te zien. Voor sommige jongeren zijn feesten, drinken en seks een doel op zich, maar niet voor mij.

ges

Hier op de weide hoef je niet zo veel rekening te houden met wat anderen van je denken. Je kunt je eens echt uitleven.

Help me carry the fire We will keep it alight together Help me carry the fire It will light our way forever

ty Images

C Help me carry the fire ...

1 Sommige festivalgangers laten zich volledig gaan op de tonen van hun favoriete artiest. Wat beleeft de fan van Editors? Markeer of vul aan met een eigen antwoord. met hart en ziel meezingen – onvergetelijk moment – in volle trance – verzonken in extase – sterke innerlijke beleving van de muziek en de tekst –

2 Wat beleeft het publiek dat hem op het grote scherm ziet? Markeer of vul aan met een eigen antwoord. ontroering – enthousiasme – bewondering omdat hij zo opgaat in de muziek – een gevoel van verbondenheid – kippenvelmoment –

HOLY GROUND

3 Heb je zelf herinneringen aan pakkende muziekmomenten? Beschrijf zo’n moment.

4 Lees de vertaling van het stukje uit ‘No sound but the wind‘ van Editors. Wat roepen de gemarkeerde woorden in je op? Markeer de termen in de bijbehorende lijstjes of vul zelf aan.

Help me om het vuur te dragen den We zullen het samen brandend hou Help me om het vuur te dragen en Het zal onze weg voor altijd verlicht

 geestdrift – levensenergie – warmte – liefde –

verdriet delen –

VA N

ons laten aansteken door het enthousiasme van anderen – elkaar een hart onder de riem steken – ons optrekken aan elkaar – samen vreugde en

 de tocht die we samen ondernemen – onze levensweg – de weg die de mensheid af te leggen heeft – het avontuur dat we samen ondernemen –

de weg niet uit het oog verliezen – niet doelloos ronddwalen – onze bestemming bereiken –

STAPSTEEN De uiterlijke kenmerken van een muziekfestival lijken op die van een viering. In beide gevallen komen mensen samen om in leven te vieren. In onze en gemeenschap

het maatschappij is de behoefte aan verbondenheid

dan ooit. Daarom zoeken mensen naar nieuwe vormen daarvan.

Het festival biedt hen en hun gelijkgezinden een gelijkenissen vertoont met een

die veel ervaring.

HOLY GROUND

LES 2

Religie in de kijker

A Religie in beeld Wat is het verband tussen deze beelden en religie? Laat je inspireren door deze stellingen.

VA N © Dave Hogan / Getty Images

Het boeddhisme is geen godsdienst. – Het leven wordt beleefd als een geschenk van God. – De zorg voor een gezond leefmilieu is een heilige zaak. – Elke religie wijst geweld af. – Religies hebben volgelingen, sekten hebben slachtoffers. – De aarde is onze moeder. – Sommige plaatsen zijn heilige grond voor gelovigen.

HOLY GROUND

B Checklist! Welke van de volgende kenmerken horen volgens jou bij de term religie? Duid aan.

Geloven in één of meerdere goden

Een manier om met de onzekerheid van je bestaan om te gaan

De anderen zo goed behandelen als je zelf behandeld wilt worden

Een geheel van antwoorden op de grote levensvragen als: Waarom zijn we hier? Wat is goed of kwaad? Is er een opperwezen?

Geloven in geestelijke wezens als engelen en duivels

VA N

Je godsdienstige plicht doen, naar de samenkomsten gaan, gebeden opzeggen

De levenswijze van religieuzen, heilige boeken, heilige voorwerpen en gebedshuizen ...

Iets als de islam, het christendom, het jodendom ...

Opium van het volk (Karl Marx)

Een illusie (Freud)

Een manier van omgaan met sterke gevoelens en diepe gedachten over de zin van het leven

Een spirituele manier van leven

STAPSTEEN Met religie wordt meestal een vorm van antwoorden op de grote een hogere macht, die hogere macht beschouwd als de

bedoeld. Religies zoeken die op de mens afkomen. In veel religies staat of god in het middelpunt van de zingeving. Vaak wordt van het universum. Religies die in één of

meerdere goden geloven, noemen we de islam geloven allen in

. Het jodendom, het christendom en god, de god van Abraham.

HOLY GROUND

C Hoofd, hart, handen en voeten Religie spreek tot de hele mens: tot hoofd, hart, handen en voeten De verhalen, de kennis en de geloofsovertuigingen.

De beleving, de emoties, het gevoel van verbondenheid.

Het juiste handelen, de inzet voor de medemens en de wereld.

1 Er is één enkele alwetende en almachtige God.

Kruis bij elke uitspraak het bijbehorende symbool aan.

2 De boodschap van Kerstmis is: Vrede voor alle mensen van goede wil.

VA N

3 Op hun bedevaart naar Mekka gooien moslims stenen tegen de zuilen die Satan voorstellen. 4 Je zult niet liegen en je zult geen valse getuigenis spreken.

5 Samen zingen is een wereldwijd verspreid gebruik in religies.

6 Vijf keer per dag gedenken moslims Allah en hun relatie met hem.

7 ‘Waarmee kunnen we het koninkrijk van God vergelijken en door welke gelijkenis kunnen we het voorstellen? Het is als een zaadje van de mosterdplant ...’ ( Marcus 4, 30-31)

8 ‘Geliefden, laten wij elkaar liefhebben, want de liefde komt van God.’ (1 Johannes 4,7)

9 ‘Open je beurs wijd voor allen in je land die er ellendig aan toe zijn en armoede lijden.’ (Deuteronomium 15, 11)

STAPSTEEN De

, de kennis en de geloofsovertuigingen zijn het hoofd van de religie.

De beleving, de geven een hart aan religie. Het juiste

en het gevoel van en de

voor de medemens en de wereld kun je zien als de handen en voeten van een religie.

HOLY GROUND

LES 3

Sandalen uit

A Heilige grond In de wereld van de religies is het heel gewoon dat je je schoeisel uitdoet uit respect voor een plaats die heilig is. De priesters in de tempel van Jeruzalem liepen altijd op blote voeten. Een brahmaan doet zijn schoenen uit voor hij de pagode binnenstapt. De priesteressen in de Griekse tempels droegen blootsvoets de offerdiensten op.

De Heer zag hem naderbij komen om te kijken. En vanuit de doornstruik riep God hem toe: ‘Mozes, Mozes.’ Hij antwoordde: ‘Hier ben ik.’ Toen sprak de Heer: ‘Kom niet dichterbij en doe uw sandalen uit, want de plaats waar u staat is heilige grond.’ (Exodus 3, 4-5)

De auto is voor de meeste volwassenen van vandaag een heilige koe.

Lees deze uitspraken die het woord ‘heilig’ bevatten en verbind ze met de juiste betekenis.

VA N

Voor hen is het een onaantastbaar uitgangspunt, een onwankelbare waarheid.

Voor de vakbonden is het stakingsrecht een heilige zaak.

Daar durft hij zijn hand voor in het vuur te steken. Hij is er 100 % zeker van, er is geen twijfel aan.

De getuige is er heilig van overtuigd dat hij de beklaagde gezien heeft op de plaats van de misdaad.

Iets waar je niet aan mag komen, waarvoor je respect moet hebben

Het weekend is heilig voor mij en mijn gezin.

Het brengt ons bij elkaar. Het maakt ons weer heel. We kunnen onze batterijen opladen.

STAPSTEEN In veel religies gaan mensen

uit respect voor een heilige plaats.

Het is een teken van nederigheid en

met het mysterie waarmee

ze op die plaats in contact komen. We gebruiken het woord ‘heilig’ op veel manieren. Het duidt altijd op iets dat

verdient, dat met eerbied behandeld wordt en dat je in brengt met het mysterie van je bestaan. Heilig betekent ook

‘

’ of zelfs ‘opnieuw uit één stuk maken’.

HOLY GROUND

B Mozes en de brandende doornstruik Luc Blomme schilderde Mozes op de plaats van zijn ontmoeting met God: on holy ground. A

Luc Blomme, Het Brandende Braambos

1 Markeer op het raster in het geel de drie delen van het schilderij waarin de felle en warme kleuren van het vuur overheersen. 2 Markeer op het raster in het groen de vier vakken waarop de heilige grond wordt afgebeeld.

VA N

3 Vul aan. In het centrum van de compositie staat

afgebeeld. Hij is in de woestijn schapen aan het

hoeden. Hij heeft zijn kudde echter Zijn

tinten van de

staan, want hij

hand raakt hij de aarde aan. Met zijn rechterhand beschermt hij zijn

Met zijn

zijn opvallend zichtbaar. Ze zijn geschilderd in de

. In een uithoek zie je zijn

knielt

tegen de gloed van het vuur. De schilder suggereert dat hij het vuur zou willen

omarmen, maar de vuurgloed is te

, hij zou zich hieraan

4 Vat nu de boodschap van het schilderij samen.

STAPSTEEN Mozes voelt zich

aangetrokken tot het mysterieuze .

verschijnsel van de brandende doornstruik. Hij voelt zich persoonlijk opgeroepen en Dit is voor Mozes ‘heilige grond’. Hier treedt hij in van het bestaan.

HOLY GROUND

met het

HOUVAST Sacred soil Tijdens de Eerste Wereldoorlog sneuvelden er in en rond Ieper tweeënhalf miljoen soldaten. Onder hen waren honderdduizenden Britten. Voor de Britten is Ieper dan ook heilige grond. Jaarlijks bezoeken ze nog met duizenden de soldatenkerkhoven en de beroemde Menenpoort. Het groene grasperk naast het hoofdkwartier van de British Guards in Londen is aangelegd met aarde van WestVlaamse kerkhoven uit de Eerste Wereldoorlog. De ‘sacred soil’ werd ceremonieel overgebracht en uitgestrooid.

VA N

Leg uit waarom een soldatenkerkhof heilige grond kan zijn. Gebruik daarvoor elementen uit de stapstenen van dit hoofdstuk.

HOLY GROUND

39 39

MIJN VERHAAL Soms voel je de speciale sfeer van een plek meteen. De een heeft dat op een festivalweide of op de grasmat van Real Madrid. De ander voelt die geladenheid op de keukenvloer van een sterrenrestaurant of in de kraamkamer van een materniteit. ‘De grond waarop je staat, is heilige grond,’ hoort Mozes. In je hobby, in de jeugdbeweging, in je relaties met vrienden kun je een ontmoeting hebben met het mysterie van ons bestaan. Ook de plaats waar je woont, leeft en werkt, kan jouw heilige grond worden.

VA N

Noteer in de stapsteen met blauwe rand jouw ervaringen met heilige grond uit het verleden, in de stapsteen met groene rand die van het heden. In de laatste stapsteen noteer je twee ervaringen met heilige grond die je in de toekomst nog graag zou beleven.

40 40

HOLY GROUND

Postkantoor

Â©

VA N

BOODSCHAP IN EEN FLES

OPSTAP Liefdesbrieven aan Julia Club Giulietta Vanuit de hele wereld sturen mensen zulke brieven aan ‘Julia’ in Verona, een klein stadje in Noord-Italië. Ze vragen raad, zoeken troost of willen gewoon iets van zich af schrijven. Twintig vrijwillige Julia’s beantwoorden alle brieven. Maar ze zijn geen experts en kunnen niet altijd een oplossing bieden. Over het algemeen is hun boodschap: Als het goed en zuiver aanvoelt, vecht dan voor de liefde en geef niet op.

Lieve Julia Ik schrijf je omdat ik alles al heb gedaan om mijn liefde aan mijn vrouw te betuigen. Ik weet niet wat ik nog meer kan doen. Ze heeft me verteld

dat ze niet meer van me houdt (…).

VA N

1 Hoe verklaar je het succes van dat initiatief (en van brieven schrijven in het algemeen)? Duid de uitspraak aan die het best aansluit bij jouw mening. Een brief aan een vreemde schrijven is soms makkelijker. Je bent vrijer in wat je zegt omdat het anoniem is.

Door je gedachten en gevoelens op te schrijven zie je de zaken soms helderder.

Het schrijven van een brief heeft iets romantisch en nostalgisch.

Een brief kun je bewaren en steeds opnieuw lezen. Het is iets om te koesteren.

Het is iets bijzonders in dit digitale tijdperk. Je moet de tijd nemen om een brief te lezen én te schrijven. Het handschrift van de schrijver maakt het persoonlijker.

Het komt echter en oprechter over als het opgeschreven is. 2 Schrijf/krijg jij zelf vaak brieven? Wat voor brieven? Wat roepen ze bij je op?

42 42

BOODSCHAP IN EEN FLES

LES 1

Even voorstellen: Dit ben ik.

A Facebook of Fakebook? 1 Duid aan hoe jij over het filmpje denkt of vul het lijstje aan. Soms stel ik de waarheid ook wel iets mooier voor dan ze in werkelijkheid is. Ik herken dat uit mijn eigen leven. Ik denk dat mijn vrienden het ook vaak doen. Ik herken mezelf hier totaal niet in. Mijn Facebookpagina is een perfecte weerspiegeling van mijn leven: goed én minder goed. 2 Waarom denk je dat veel mensen de werkelijkheid wat opsmukken op Facebook?

”

“

Als we alleen maar gelukkig wilden zijn, dan zou dat eenvoudig blijken. Maar we willen gelukkiger zijn dan anderen, wat bijna altijd moeilijk is, omdat we anderen gelukkiger wanen dan ze daadwerkelijk zijn. (Montesquieu)

3 Lang voor het ontstaan van sociale media deed Montesquieu, een Franse filosoof uit de 18e eeuw, deze uitspraak. Waarom is die uitspraak vandaag nog altijd van toepassing?

VA N

STAPSTEEN Mensen hebben vaak de neiging om een

van zichzelf de wereld in te sturen.

Ze stellen de werkelijkheid mooier voor dan ze eigenlijk is. Op sociale media is er weinig ruimte voor écht of voor angst, twijfel en eigen leven te

. Door zichzelf en hun

met al die ‘perfecte’ levens, krijgen jongeren vaak een negatief

gevoel over zichzelf en hun eigen leven. Ze worden ‘vrienden’ voelen ze zich

en ondanks hun vele .

BOODSCHAP IN EEN FLES

B Kwetsbaarheid in beeld 1 Welke woorden komen bij je op bij de term kwetsbaarheid?

VA N

2 Bekijk de foto’s. Hoe stellen deze mensen zich kwetsbaar op? Noteer telkens je antwoord bij het beeld.

3 Markeer wat correct is. - Jezelf kwetsbaar opstellen is gemakkelijk / moeilijk. - Zo laat je zien dat je alles kunt / dat je onzeker bent / dat je alleen maar goede eigenschappen hebt / dat je soms twijfelt over dingen.

BOODSCHAP IN EEN FLES

C De kracht van kwetsbaarheid Brené Brown is een wetenschapster die veel onderzoek heeft gedaan naar kwetsbaarheid. Onderstaande vragen leiden je naar nieuwe inzichten over hoe kwetsbaarheid een kracht kan zijn. 1 Voor haar onderzoek heeft Brené veel mensen geïnterviewd. Wat kreeg ze te horen toen ze mensen vroeg naar liefde, erbij horen en verbondenheid? 2 In het verhaal van Brené hangen schaamte en verbondenheid samen. Verklaar. 3 Ze deelt mensen ruwweg op in twee groepen. Welke?

4 Zich geliefd voelen heeft heel wat positieve gevolgen. Som er enkele op.

VA N

5 De onderzoekster stelt dat kwetsbaarheid aan de basis ligt van ...

6 Hoe gaan we om met kwetsbaarheid die we niet toelaten?

7 Wat is daar de keerzijde van?

8 Welke andere manieren noemt ze om kwetsbaarheid niet toe te laten? 9 Welke raad geeft ze om je kwetsbaar op te stellen?

STAPSTEEN Je

opstellen is durven toegeven dat je niet

bent, dat je soms aan zaken twijfelt of dat het soms niet loopt zoals je gepland had. Dat is niet gemakkelijk en het vergt veel

. Een mooi woord daarvoor is ‘wankelmoed’: de moed om je

kwetsbaar op te stellen, te tonen dat je ergens over

en je open te stellen voor de

. van anderen.

BOODSCHAP IN EEN FLES

LES 2

Over vluchtigheid en authenticiteit

A De postbode belt niet meer aan 1 Kruis bij elke uitspraak aan of ze gaat over de postbode van vroeger en/of die van nu. Vroeger

Uitspraak

1 De postbode komt elke dag langs. 2 Mijn buren geven hun gespaarde centen mee met de postbode. Hij zet ze op hun spaarboekje. 3 Aan het einde van het jaar geven wij onze postbode een fles wijn om hem te bedanken.

4 Ik weet niet wie bij ons de post bezorgt. Het is vaak iemand anders. 5 Machines sorteren de post. De postbode stopt alles zo snel mogelijk in de juiste brievenbus.

VA N

6 De postbode komt elke dag binnen voor een kop koffie of een borrel.

7 Mensen bestellen maar en bestellen maar en meer dan de helft van de pakjes sturen ze terug.

2 Welke belangrijke verschuivingen merk je op tussen het leven van de postbode vroeger en nu?

STAPSTEEN Alles moet steeds

gaan, we nemen minder tijd voor elkaar en onze bezigheden.

Als je aan iemand vraagt hoe het gaat, is het antwoord heel vaak ‘

’. Alsof dat een synoniem is

voor ‘goed, succesvol, geslaagd in het leven’. En hoewel veel zaken in het dagelijks leven veel sneller gaan dan vroeger, lijken we toch voortdurend in stil en nemen we minder

BOODSCHAP IN EEN FLES

te zitten. Daardoor staan we minder voor personen en zaken die we belangrijk vinden.

B The real thing

VA N

Wat verkies je? Duid aan en leg je keuze telkens uit.

STAPSTEEN Vandaag de dag gaan veel dingen steeds Toch is het belangrijk om

te blijven hebben voor échte producten en

belevenissen en is het noodzakelijk om te kiezen voor Anders raken we het contact met de

. kwijt.

BOODSCHAP IN EEN FLES

C Echte tips 1 Stel: een vriend(in) vraagt tips om authentieker te zijn. Welke tips zou je hem/haar geven? Duid aan en vul aan. Geef voortdurend kritiek op jezelf en op anderen.

Als je mensen ziet fluisteren, denk dan meteen dat het over jou gaat.

VA N

Denk bij het maken van een keuze steeds na over wat je vrienden ervan zullen denken.

Vergelijk jezelf steeds met anderen.

2 Hoe kunnen we ‘authentiek zijn’ in verband brengen met ‘kwetsbaarheid’?

STAPSTEEN Authentiek zijn is trouw zijn aan en idealen. Handelen in

“

Authenticiteit is elke dag weer loslaten wie je denkt te moeten zijn en aanvaarden wie je werkelijk bent. (Brené Brown)

”

, aan je overtuigingen, gevoelens, dromen met je gedachten en

gevoelens, je bewust zijn van wie je bent en waar je voor staat en dat ook tonen aan de anderen. Dat geeft . Bovendien is authentiek zijn essentieel om een met anderen op te bouwen: mensen willen graag weten met wie ze nu echt te maken hebben.

BOODSCHAP IN EEN FLES

LES 3

Echt verbonden zijn

A Het laatste taboe Eenzaamheid is laatste taboe bij Facebookgeneratie 68 % van de jongeren is weleens eenzaam. Dat staat in het onderzoeksrapport Connected van In Petto. Toch zitten ze dagelijks op Facebook en hebben ze honderden vrienden. Maar die online vrienden worden minder als echte vrienden beschouwd dan de vrienden die ze in levenden lijve ontmoeten. De ondervraagde jongeren zijn sowieso erg waakzaam: de helft van hen vindt dat andere mensen niet te vertrouwen zijn. (...) Bron: www.allesoverjeugd.be

VA N

1 De tekst hierboven haalt een belangrijke tegenstelling in de leefwereld van jongeren aan. Welke?

2 Hoe komt dat volgens jou? Brainstorm hierover met de klas.

ÂŠ

3 Herken je dit uit je eigen leven of omgeving? Leg uit.

STAPSTEEN Mensen brengen veel tijd

door. Toch is de behoefte aan contact heel

menselijk. Iedereen heeft nood aan

relaties met anderen, aan

mensen op wie je kunt rekenen, aan mensen die je kennen en naast je staan in fijne en moeilijke momenten. kunnen het gevoel van eenzaamheid en onzekerheid , anderzijds kunnen ze bestaande relaties verder aanvullen en . Het komt erop aan ze juist te gebruiken.

BOODSCHAP IN EEN FLES

B Post van de Bijbel 1 Het Bijbelboek Spreuken bevat korte citaten en gezegden in dichtvorm die een wijsheid kernachtig samenvatten. Ook het internet barst van dat soort uitspraken. Lees ze en schrijf er telkens de betekenis bij. Verzin zelf ook een spreuk en noteer die op de lege postkaart.

Een arm mens wordt zelfs door zijn vriend gehaat, wie rijk is heeft veel vrienden. (Spreuken, 14:20)

Goede vrienden herken je vooral als het moeilijker wordt.

Wie niet met jou in de regen danst, zal ook niet bij je zijn in een storm. Wie niet bij jou is in de storm, heb je ook niet nodig bij zonneschijn.

Zoals een dolleman maar in het wilde weg schiet, met brandende pijlen dood en verderf zaait, zo is iemand die zijn vriend bedriegt en zegt: ‘Het was maar voor de grap.’ (Spreuken, 26:18-19)

Wie vriendschap zoekt, dekt fouten toe. Wie ze telkens oprakelt, verliest zijn vrienden. (Spreuken, 17:9)

VA N

2 Denk na over de volgende stellingen. Bespreek de meningen in de klas. Jezelf kwetsbaar opstellen is noodzakelijk om een relatie te kunnen aangaan met anderen.

Authentiek zijn is noodzakelijk om een relatie te kunnen aangaan met anderen.

STAPSTEEN Om een echte dus

met anderen op te bouwen, moeten we (1) tonen wie we écht zijn, zijn en (2) ons

lopen we dan het risico om gekwetst te worden.

BOODSCHAP IN EEN FLES

durven opstellen, ook al

HOUVAST In het MTV-programma Catfish brengen de programmamakers mensen samen die al lange tijd enkel digitaal contact hebben met elkaar. Als een van beiden vermoedt dat de ander niet is wie hij/zij beweert te zijn, gaan de presentatoren heel ver om de persoon achter het fake profiel te ontmaskeren. Er volgt dan meestal een zeer gĂŞnante confrontatie ... Gebruik de inzichten uit dit thema om een antwoord te geven op de vragen. 1 Waarom doen sommige mensen zich voor als iemand anders? 2 Is een vriendschaps- of liefdesrelatie die gebaseerd is op een fake profiel, gedoemd om te mislukken volgens jou? Waarom (niet)?

ÂŠ

VA N

3 Hoe zou jij reageren als iemand met wie je al een tijdje digitaal contact hebt, iemand anders blijkt te zijn? Zou je die persoon kunnen vergeven?

BOODSCHAP IN EEN FLES

51 51

MIJN VERHAAL Brief aan jezelf Schrijf een brief naar jezelf over een jaar. Denk goed na wat je erin wilt zetten. Gebruik deze vragen als inspiratie:

n? d jaar zal staa en lg vo ik t da ht ik - Waar verwac bang voor? - Waar ben ik op? - Waar hoop ik act te altijd goed cont g no ik p o ho - Met wie hebben?

? bereikt hebben ar ja d en lg vo - Wat wil ik verlost ik volgend jaar il w e nt o o w - Van welke ge

zijn?

ÂŠ

VA N

pelijk volgend jaar ho is en ng ba nu e - Wat maakt m orden? onbelangrijk gew

Pas over een ja ar openen!

52 52

BOODSCHAP IN EEN FLES

Kraamkliniek

Â©

VA N

HAPPY BIRTHDAY

OPSTAP 1 Kies twee foto’s. Welke gevoelens roepen ze bij je op? Noteer per beeld twee termen uit het lijstje hieronder. vreugde – hoop – angst – zorg – spijt – mooi – vol verwachting – gebonden – toekomst – geschiedenis – pijn – onrust – twijfel – last – vrede – verantwoordelijkheid – geschenk – geloof – onzekerheid – kwetsbaarheid

VA N

2 Verklaar per foto kort je keuze. :

Foto - Ik kies voor

omdat

- Ik kies voor

omdat

Foto

- Ik kies voor

omdat

- Ik kies voor

54 54

HAPPY BIRTHDAY

omdat

LES 1

Scherp gesteld

A Een zilveren lepeltje, iemand? Waar en hoe een kind wordt geboren, is als een spiegel van de maatschappij. Je verdere leven lijkt uitgestippeld door die paar vierkante meter waar je moeder je op de wereld zet. In de baarmoeder is er geen ruimte voor uiterlijk vertoon. Arm, rijk, zwart, blank, gelovig of ongelovig ... ieder kind begint met dezelfde eerste schreeuw. Dat moment duurt niet langer dan een fractie van een seconde. Nadien ... © Lieve Blancquaert

B Wij reizen om te leren

Vul de tekst hierboven aan met één goedgekozen zin.

VA N

Fotografe Lieve Blancquaert reisde de wereld rond en nam foto’s van zwangere vrouwen voor, tijdens en na hun bevalling. Ze werd geconfronteerd met een aantal opmerkelijke, schokkende en ronduit schrijnende situaties, die ze vastlegde in haar boek Birth Day. 1 Omschrijf onder elke tekst kort maar krachtig de problematiek waar Lieve Blancquaert naar verwijst. 2 Neem dan de plaats in van de politici van elk land. Kom telkens tot drie korte, concrete en werkbare initiatieven om een antwoord te bieden op het probleem. Vat elk initiatief samen in één woord.

Verenigde Staten Van alle zwangere tieners tussen vijftien en negentien jaar verwacht één op de vier meisjes al voor de tweede keer een kind. Veel tienermeisjes komen uit ontwrichte gezinnen. Ze willen zwanger worden om lief te hebben, om iets te betekenen. 1 Problematiek:

2 Initiatieven:

HAPPY BIRTHDAY

België Moeders die arm, ondervoed en soms dakloos zijn of leven in buurten met veel pollutie, baren dikwijls een heel zwak kind. Ze zijn het slachtoffer van huisjesmelkers, leven met te veel mensen in te kleine ruimtes bij elkaar, krijgen een te laag loon en ook hun voeding is slecht. 1 Problematiek:

2 Initiatieven:

Congo Schandalig veel vrouwen overleven hun bevalling niet. Tragisch veel kinderen sterven tijdens of vlak na de geboorte of halen hun vijfde verjaardag niet. Wie wil in een land dat kapotgaat aan corruptie, erosie, verkrachting, plundering, geweld en burgeroorlog, nog een gezin stichten? 1 Problematiek:

VA N

2 Initiatieven:

India Indiase meisjes groeien op in een land waarin vrouwen, ondanks alle emancipatie, nog vaak de speelbal zijn van mannen. Ze zijn als onroerend goed in het kille economische systeem van de bruidsschatten. Hun lichaam is vaak de spil van een economie.

1 Problematiek:

2 Initiatieven:

STAPSTEEN ‘Alle mensen worden vrij en gelijk in waardigheid en rechten geboren.’ Zo begint artikel 1 van de

. In werkelijkheid blijft die uitspraak jammer genoeg een

De economische, familiale, politieke en culturele omgeving waarin kinderen geboren worden, verschilt enorm. Dat zorgt voor

. Het is ieders verantwoordelijkheid om

alle kinderen maximale kansen te geven op een menswaardig en gelukkig leven.

HAPPY BIRTHDAY

C Short term 12 Marcus is een stille, teruggetrokken zwarte jongen van bijna achttien. Hij laat niet in zijn ziel kijken. Tot Mason, een van de begeleiders, het juiste ritme vindt om de rhymes van Marcus te begeleiden. Zo begint Marcus: It don’t matter now, damn near eighteen All the pretty pictures in my fucking head is faded And when I think about that trick that raised me I think about sick cause the bitch is crazy Fuck that bitch, nigger, fuck that pain Your body’s in a ditch inside this turned up brain I mean I can’t see how you claim it You be a mom?

‘I don't even know what to say,’ zegt Mason als Marcus de laatste woorden heeft uitgespuwd. Hoe zou jij reageren als je op dat bed zat in de kamer van Marcus? Wat zeg je, wat doe je?

VA N

D Krakende wagens

Bijna vier op de tien jongeren kampen met psychische problemen, zo blijkt uit een enquête van de Vlaamse Jeugdraad (juni 2016). Enkele redenen daarvoor zijn: - Ik word gepest: 4 % - Ik worstel met mijn geaardheid: 5,6 % - Ik heb financiële problemen: 7,2 % - Ik moest afscheid nemen van een dierbaar iemand: 22,5 % - Ik heb het moeilijk op school: 41,4 % De hoofdreden (60,2 %) werd nog niet genoemd. Lees de verklaringen hieronder en formuleer de hoofdreden voor de psychische problemen van zo veel jongeren. prestatiegerichte maatschappij – een weekendjob als financiële noodzaak – diploma halen – aantrekkelijke hobby’s hebben – constant vergeleken worden op sociale media (en nooit de beste, mooiste, rijkste ... zijn) – zelf verantwoordelijk zijn voor falen – sociale contacten blijven oppervlakkig

STAPSTEEN Niet alleen

armoede (honger, onderdak, gezondheidszorg) vormt een belangrijk

probleem bij grote groepen jongeren. Een minder zichtbaar maar even reëel obstakel is dat heel veel jonge mensen worstelen om

te blijven in onze keiharde, onverbiddelijke

samenleving. Een pasklare oplossing is niet voorhanden. Zorg vooral dat je je

met

familie en vrienden die echt van je houden.

HAPPY BIRTHDAY

LES 2

I am a mean, mean machine

A Op het randje 1 Wat denk en voel je als je deze foto ziet? Markeer twee termen uit de lijst hieronder. bewondering – noodzakelijk – verwondering – afkeer – angst – hoop – kennis – onnodig – onmenselijk – triomf – dankbaar – overbodig – onafwendbaar – vooruitgang © James L. Stanfield / National Geograph

ic Creative

2 Leg hieronder kort je keuzes uit. - -

B It is I, Robot

VA N

Stel je voor, met je twee kinderen veilig op de achterbank zoef je in je zelfrijdende auto door de groene buitenwijken van de stad. Plots steekt een spelend kind de straat over. Er is nergens een ouder of leerkracht te bespeuren. In theorie kan de auto je nog waarschuwen. Maar je bent net niet alert genoeg om in te grijpen. Er is geen ontsnappen aan: een botsing is onvermijdelijk. De enige vraag die rest is: wat doet de boordcomputer? Laat hij de auto het kind aanrijden? De verzekering kan jou onmogelijk de schuld geven van het ongeval. Jij deed niets verkeerd, het kind daarentegen ... Zwenkt hij uit naar links en riskeert hij een zware botsing met een tegenligger? Die tegenligger is een motorrijder die iets te snel rijdt en geen motorpak draagt. Of kiest hij voor rechts en offert hij het leven van de inzittenden op in een frontale botsing met een lantaarnpaal? Let wel, ook je partner zit in de auto. Hij of zij is een briljante chirurg die jaarlijks het leven van tientallen patiënten redt dankzij een revolutionaire techniek om tumoren te verwijderen.

Bedenk drie vragen bij de situatie die aantonen hoe moeilijk het is om een zelfrijdende auto te programmeren. De eerste vraag krijg je al cadeau. - Over de motorrijder: Hij draagt onaangepaste kledij en rijdt te snel. Heeft hij eventuele verwondingen dan niet zelf gezocht door de verkeersregels te negeren? Vormt hij daardoor niet de meest voor de hand liggende keuze als de boordcomputer zijn afweging maakt? - Over het kind:

- Over de chirurg:

- Over de boordcomputer:

HAPPY BIRTHDAY

STAPSTEEN De snelle ontwikkeling van de robottechnologie biedt mensen heel wat

Werk wordt bijvoorbeeld sneller, lichter en veiliger. Toch roept het een aantal belangrijke en moeilijke vragen op. Is de mens in staat om die fenomenale denkkracht blijvend te

C Zo vader, zo zoon Twee ouderparen, twee zonen, één bericht van het ziekenhuis: ‘Onze excuses, foutje gemaakt, wij hebben uw kinderen verwisseld bij de geboorte. Het kind dat u opvoedt, is niet uw biologische zoon.’ Die mededeling stelt de ouderparen voor fundamentele vragen:

VA N

1 Moeten ze de jongens ruilen? 2 Wie zien ze als hun echte zoon? Het kind dat ze opgevoed hebben en van wie ze met hart en ziel houden? Of wegen de biologische banden zwaarder door? 3 Wat vormt een echt gezin? De genetische verwantschap tussen de leden of het onderling opgebouwde vertrouwen? 4 Kijk je onvermijdelijk anders naar je kind als je weet dat het genetisch niet van jou is (bijvoorbeeld door eicel- of spermadonatie)?

Kies één van de vragen en schrijf hieronder zo duidelijk mogelijk je antwoord op die vraag. Houd daarna een klasdiscussie.

D Uit het leven gegrepen Journaliste Jacqueline Goossens woont in New York. Op een nacht hoort zij dicht bij haar huis geweerschoten. Twee undercoveragenten van de New Yorkse politie komen om het leven bij een mislukte wapendeal. De twee daders worden opgepakt en de schutter krijgt de doodstraf. 1 Ben je het eens met de straf? Waarom (niet)?

Ja / Nee, omdat

2 Wat zou je als extra informatie over de daders willen hebben om je mening over het vonnis op te baseren?

HAPPY BIRTHDAY

De twee politieagenten waren gelukkig getrouwd en hadden jonge kinderen. De media riepen om de doodstraf. De daders waren allebei zwart en de jury die de doodstraf uitsprak, was overwegend blank. De schutter werd geboren als een crackbaby in een kraakpand. Op tweejarige leeftijd kreeg hij een hersenvliesontsteking. Vanaf dan verliep zijn mentale ontwikkeling niet langer normaal. Hij bleef eigenlijk een kind. Bendeleden misbruikten hem om vuile klusjes op te knappen. In de Verenigde Staten is er weinig of geen opvang voor kinderen als hij. De meesten belanden uiteindelijk in de gevangenis.

3 Markeer de elementen die het leven van de dader beïnvloed hebben in het geel. 4 Markeer de elementen die een invloed gehad hebben op het verloop van het proces met groen. 5 Heb je elementen gelezen die je eerdere oordeel beïnvloed hebben? Waarom (niet)?

VA N

6 Personen worden zowel gevormd door hun natuur/genen/aanleg als door hun opvoeding/omgeving. Het eerste noemen we 'nature', het tweede 'nurture'. Markeer hieronder in het geel de elementen die te maken hebben met nature en in het groen de elementen die te maken hebben met nurture . mentale beperking – opvliegend karakter – verleden van jarenlang misbruik – foute vrienden – sociale fobie – dyslexie – religieuze overtuiging – huidskleur – opgroeien in armoede – wiskundeknobbel – gevoelig voor verslavingen – gepest als kind – harde werker

7 Waarschijnlijk kon je niet alle elementen onderbrengen in één van de categorieën. Hoe komt dat?

STAPSTEEN (natuur) en

(opvoeding) bepalen

ons mens-zijn in grote mate. Nature staat voor alles wat je van de natuur meekrijgt. De nadruk ligt daar op je genetisch materiaal. Nurture staat voor de invloed van je opvoeding en de omgevingsfactoren. De meest recente wetenschappelijke theorieën zeggen dat het geen of/of-verhaal is, maar dat nature en nurture één onafscheidelijk

HAPPY BIRTHDAY

vormen.

LES 3

Zwarte bladzijde

A 12 Years a Slave Regisseur Steve McQueen heeft met 12 Years a Slave een film gemaakt over dehumanisering. 1 Wat wil dat woord precies zeggen?

2 De film gaat over Solomon Northup. Hij werkte twaalf jaar lang als slaaf op een katoenplantage. Waarom is zijn verhaal opgenomen in het hoofdstuk Kraamkliniek?

B I got the blues

VA N

Ondanks hun ellendige bestaan op de katoenplantages bleven de slaven toch muziek maken. Meer nog, er ontstond een heel nieuw genre: de blues. Robert Johnson was een van de beste bluesartiesten. Op onovertroffen wijze zong hij over het bikkelharde slavenleven. Het verhaal gaat dat hij zijn ziel aan de duivel verkocht in ruil voor zijn meesterlijke en magische gitaarspel.

1 ‘Hij verkocht zijn ziel aan de duivel’. Robert Johnson was niet de eerste die dat deed. Ga op zoek naar het verhaal van een bekende voorganger. Gebruik ‘Faust’ als zoekterm en vul daarna het antwoordrooster in. Wie is die Doctor Faustus eigenlijk?

En wie is Mephistopheles? Moeten wij bang voor hem zijn? Wie is de auteur van het bekendste Faustverhaal?

Hoe zou jij reageren als je in de schoenen van Doctor Faustus stond? Wanneer voelde jij je net als hij?

HAPPY BIRTHDAY

Je laat een werkstuk maken door je vader, je presenteert het als eigen werk en je krijgt een schitterend cijfer.

Je fluistert je lief keer op keer in het oor hoe graag je haar wel ziet. En ja hoor, na tien minuten aandringen wil ze wel met je vrijen.

Op je Facebookpagina filter je altijd de foto’s weg waarop je mentaal en fysiek gehandicapte broer poseert. Echt geen zicht voor je vrienden.

Hij riep de menigte met de leerlingen bij zich en zei tegen hen: ‘Als iemand achter mij aan wil komen, laat hij dan met zichzelf breken, zijn kruis opnemen en mij volgen. Want wie zijn leven wil redden, zal het verliezen. Wie zijn leven verliest vanwege mij en de goede boodschap, zal het redden.‘ (Marcus 8, 34-35)

2 Gebruik de drie voorbeelden hierboven om in je eigen woorden te omschrijven wat deze zin betekent: ‘Wie zijn leven wil redden, zal het verliezen’.

3 Vergelijk het Faust-verhaal met de Bijbeltekst. Markeer de term die voor jou het verband tussen de twee verhalen het beste weergeeft. identiek – voor het grootste deel gelijklopend – lijnrecht tegenover elkaar – niets met elkaar te maken – sterk vergelijkbaar 4 Verklaar hieronder je keuze.

VA N

STAPSTEEN Mensen worden niet alleen in de kraamkliniek geboren. Heel soms wordt iemand ook tijdens zijn leven als mens herboren. Een slaaf krijgt zijn vrijheid terug, een junkie kickt volledig af. Ook het Nieuwe Testament beschrijft een

: juist wie zijn leven verliest, zal het redden.

HAPPY BIRTHDAY

HOUVAST 1 Dit schilderij is van Felix De Boeck. Ga op zoek naar het onderwerp. Begrijp je dat het gezin De Boeck vijf kinderen kreeg? Gebruik elementen uit dit hoofdstuk om de vraag te beantwoorden.

Felix De Boeck, Het dode kindje, 1929, olieverf op doek, Collectie Vlaamse Gemeenschap

2 Steven Spielberg regisseerde de uitdagende film A.I. Denk even na waar die titel voor staat. Zou jij ooit van een robot kunnen houden? Waarom (niet)? Gebruik elementen uit dit hoofdstuk om de vraag te beantwoorden.

VA N

3 In de aflevering Fetal Position van de televisieserie House zien we de scène hiernaast. Beschrijf uitgebreid wat er door het hoofd van dokter House moet gaan. Gebruik elementen uit dit hoofdstuk om de vraag te beantwoorden.

Parabel van de verloren vader

Zoon wil wereld veranderen. Vader eigenlijk liever zoon. Maar hij kan alleen een zin veranderen tot die niet meer anders wil.

4 Hoe zou je de relatie tussen de vader en zoon in het gedicht omschrijven? Waarom noemt de vaderfiguur zich een ‘verloren vader’?

Je zal maar jong zijn en meningen hebben van anderen, en verder niks, niet eens een dode vader.

'Dat eigen leven, begin daar gvd. eens mee, en kom over tien jaar eens terug met verdriet in plaats van gelijk, bijvoorbeeld na een vrouw of twee. Dat ik kan zeggen: je bent dezelfde gebleven.'

Het bovenstaande is tien jaar geleden geschreven. En aldus is tien jaar later geschied. (Herman de Coninck)

Uit: Vingerafdrukken, Herman de Coninck, 1997, De Arbeiderspers

HAPPY BIRTHDAY

63 63

MIJN VERHAAL Heel wat ouders proberen met heel veel vallen en opstaan hun kinderen heel graag te zien. 1 Welke foto geeft volgens jou de beste tip? Duid aan.

leugels

ev Knip d

rt.

t te ko

d nie n je kin

Dompel je kin magie va d onder in de n verhale n.

in Volg je kinderen hun avonturen.

VA N

De per fe Wees d cte ouder best us gewo a on een at niet. echte.

Laat je kinderen

zelf zoeken naar

Kinderen zijn meesters in imiteren. Geef dus het goede voorbeeld.

oplossingen.

2 Leg uit waarom je voor dit beeld gekozen hebt.

3 Teken, kleef, fotografeer, print, kleur ... op de ruimte hieronder jouw ultieme tip voor papa’s en mama’s.

64 64

HAPPY BIRTHDAY

Krachtcentrale

Â©

VA N

GEBUNDELD

OPSTAP

ÂŠ

VA N

Allebei de beelden hieronder vertellen een verhaal over kracht. Geef die verhalen een titel en een ondertitel zodat de kern ervan duidelijk wordt.

66 66

GEBUNDELD

LES 1

Berggids

A IJle hoogtes 1 Noteer bij elke foto twee termen die er volgens jou het best bij passen. Je kunt kiezen uit deze lijst of een eigen term gebruiken. adembenemend – idioten – compleet zen – onwerelds – helden – stress detox – goddelijk – angstaanjagend – droom – onzinnig – topervaring – vermoeiend – intens – overweldigend – grootheidswaanzin – rustgevend

VA N

2 Verklaar kort je keuze. Foto

Verklaring

1 2 3 4

GEBUNDELD

Tempel op berg Girnar, India

VA N

Mount Popa, boeddhistische tempel in Myanmar

Jabal-al-noor (de berg van het licht), Mekka

Benedictijnerabdij van Saint Martin du Canigou, Frankrijk

3 Waarom staan deze vier foto’s hier bij elkaar?

STAPSTEEN Doorheen alle tijden en culturen zijn gelovige mensen op zoek gegaan naar het het

, het ultieme. Vindplaats bij uitstek was de

Daar kon je God ontmoeten, daar was hij nabij. Op de top van een berg word je uitgetild boven de banaliteit van het dagelijkse leven.

GEBUNDELD

, .

B Topmomenten Ook in het Oude en Nieuwe Testament krijgt de berg(top) een belangrijke symbolische waarde. Lees deze vier Bijbelfragmenten aandachtig en beantwoord daarna de vragen. Genesis 22 - Wat is er aan de hand? Caravaggio, Het offer van Isaak

- Symbolische waarde van de berg(top)?

Exodus 31 - Wat is er aan de hand?

Rembrandt van Rijn, Mozes en de wet

- Symbolische waarde van de berg(top)?

VA N

Matteüs 5-7 - Wat is er aan de hand?

Mozaïek in Pompeï, De bergrede

- Symbolische waarde van de berg(top)?

Lucas 9, 28-36 - Wat is er aan de hand? - Symbolische waarde van de berg(top)?

Rafaël, De transfiguratie

GEBUNDELD

LES 2

Energieleverancier

A Wie zegt u? 1 Wat is volgens jou het krachtigste citaat? Kleur het stapsteentje. ‘Doen of niet doen. Proberen bestaat niet.’ Yoda, The Empire Strikes Back

‘Niemand zal je zulke harde opdoffers verkopen als het leven zelf. Maar het gaat er niet om hoeveel klappen je zelf kunt uitdelen. Het gaat erom hoeveel klappen je kunt incasseren zonder op te geven. Dat bepaalt wie wint.’ Rocky Balboa

‘Laat niemand je vertellen dat je iets niet kunt.’ Chris, The Pursuit of Happyness

‘Ze weten niet hoe het écht is om iets te verliezen, want dat voel je pas als je ergens meer van houdt dan van jezelf.’ Sean, Good Will Hunting

VA N

‘Weet je, de oude Egyptenaren hadden een mooie kijk op de dood. Als hun zielen voor de hemelpoort stonden, stelden de wachters hen twee vragen. Het antwoord bepaalde of ze de hemel in mochten of niet. ’ ‘Heb je vreugde gekend in het leven?’ ‘ Heeft je leven anderen vreugde gebracht?’ Carter Chambers, The Bucket List

‘Het leven gaat niet om het aantal ademteugen dat je neemt, maar wel om de momenten die je ademloos achterlaten.’ Hitch

‘Ik zal jou ook missen. Maar je vergist je als je denkt dat levensvreugde voornamelijk uit menselijke relaties komt. God is overal om ons heen, in alle dingen die we zien, in alles wat wij ervaren. Mensen moeten gewoon anders leren kijken naar dingen.’ Christopher McCandless, Into the Wild

2 Markeer drie termen of ideeën die voor jou heel betekenisvol zijn. Leg kort uit waarom.

GEBUNDELD

Maar Mozes sprak opnieuw tot God: ‘Als ik nu bij de Israëlieten kom en hun zeg: “De God van uw vaderen zendt mij naar u”, en zij vragen: “Hoe is zijn naam?” Wat moet ik dan antwoorden? ’ Toen sprak God tot Mozes: ‘Ik ben die er is.’ En hij zei: ‘Dit moet u de Israëlieten zeggen: “Hij die er is zendt mij naar u.” (Exodus 3, 13-14) 3 Hierboven lees je de Bijbelverzen waarin God zijn naam openbaart aan Mozes: ‘Jahwe, Ik ben die er is.’ Gebruik de filmcitaten om de naam Jahwe inhoud en betekenis te geven. Jahwe, Ik ben die er is, betekent voor mij:

STAPSTEEN De godsnaam Jahwe toont ons een

God die met ons

is en met ons meeleeft. ‘Ik zal er zijn voor u’: dat is de boodschap die wij in het boek Exodus lezen en die ons vertrouwen geeft. God laat zijn volk niet in de steek. Jahwe is een krachtige

B Stroompanne?

een nabije God die ons zekerheid en een toekomst biedt.

VA N

Pierre Anthon, de hoofdfiguur van de prachtige jeugdroman Niets, is ervan overtuigd dat het leven geen zin heeft. Daarom kruipt hij in een pruimenboom en verkondigt hij die boodschap aan zijn klasgenoten. Die gaan uiteindelijk in de tegenaanval en richten een ‘berg van betekenis’ op. Iedereen wordt gedwongen om iets te schenken wat voor hem of haar uiterst dierbaar is en betekenis geeft aan het leven. De kinderen maken het elkaar niet gemakkelijk, de lat wordt altijd hoger gelegd. Een happy end is niet langer aan de orde.

1 Ga met de klas in een kring zitten en leg om beurten een symbolische voorstelling van wat het leven voor jou echt zinvol maakt in het midden. Geef indien nodig een woordje uitleg. 2 Waardoor werd jouw bijdrage aan ‘de berg van betekenis’ vooral bepaald? Markeer de term die het meest van toepassing is of vul zelf aan. materieel waardevol – gekregen van een overleden persoon – verwijst naar een moment dat ik fier was op mezelf – te maken met beste vriend(in) – symbool van mijn hobby – in verband met schoolprestaties – belangrijke plaats binnen het gezin –

3 Hoe heb je de oefening ervaren? Markeer wat voor jou het meeste past. De klas was: lacherig – respectvol – positief – cynisch – apathisch (ongevoelig, emotieloos) – opbouwend – ongeïnteresseerd – venijnig – bereid om te luisteren – aandachtig

GEBUNDELD

C Windenergie? Daar ging hij een grot binnen en overnachtte er. Toen kwam het woord van de Heer tot hem: ‘Waarom bent u hier, Elia?’ Hij antwoordde: ‘Omdat ik mij met al mijn ijver ingezet heb voor de Heer, de God van de machten. De Israëlieten hebben uw verbond met voeten getreden, uw altaren omvergehaald en uw profeten met het zwaard gedood; ik alleen ben overgebleven en mij staan ze naar het leven.’ Maar de Heer zei: ‘Ga naar buiten en treed voor de Heer op de berg.’ Toen trok de Heer voorbij. Er ging een zeer zware storm voor de Heer uit die bergen deed splijten en rotsen verbrijzelde. Maar de Heer was niet in de storm. Op de storm volgde een aardbeving. Maar ook in de aardbeving was de Heer niet. Op de aardbeving volgde vuur. Maar ook in het vuur was de Heer niet. Op het vuur volgde het suizen van een zachte bries. Zodra Elia dit hoorde, bedekte hij zijn gezicht met zijn mantel, ging naar buiten en bleef staan bij de ingang van de grot. (1 Koningen 19, 9-13) 1 Reageer op de uitspraak van onze Russische vriend met drie goedgekozen termen.

“

Alleen wie zwak is, heeft de behoefte om zijn kracht te tonen.

”

(Ivan Toergenjev, Russische schrijver en dichter, 1818-1883)

- -

2 Op welke manier vind je de betekenis van het citaat ook terug in het Bijbelfragment?

VA N

Helft van de tieners wordt gepest – 1 op 5 is zelf een pester

Effecten van pesten op school zijn 40 jaar later nog merkbaar

Week tegen Pesten: 'Speelplaats lijkt wel een survival of the fittest'

3 Breng de krantenkoppen in verband met het citaat van Toergenjev en het verhaal van Elia. Concentreer je op de pester. Heeft die een sterke of een zwakke persoonlijkheid?

STAPSTEEN Opgroeien in de 21e eeuw is niet gemakkelijk. De toekomst is

en lijkt duister.

Veel (jonge) mensen stellen de zin van het leven in vraag. Misschien vinden ze in de Bijbel wel een onverwachte bondgenoot en inspiratiebron. Niet in (domme) kracht, maar in tedere vind je uiteindelijk zin en betekenis.

GEBUNDELD

LES 3

Draagbare batterijen

tterstock

A Zoals gebruikelijk

ONTGROENINGSCANTUS

VA N

Leden : € 10 Niet-leden: € 13 Ontgroeners: € 1,99

22 april, café Pavlov, Io Vivat: 20.30u

ock

1 Al deze afbeeldingen zijn illustraties van een belangrijk cultureel gegeven. Waarnaar zijn we op zoek? Laat je voor de definitie inspireren door de volgende woorden. herhaling – gegeven – speciale gelegenheid – betekenisvol – krachtig – van alle tijden in alle culturen – symbolisch – delen – overstijgend Het gaat om een

, dat is

GEBUNDELD

2 Deze twee foto’s geven heel krachtige gebeurtenissen weer. Gebruik de definitie van hierboven om die stelling te bewijzen. - The Last Post:

- Kaarsjes na ongeval:

B In goede en kwade dagen

VA N

Rogier van der Weyden was een van de beroemdste Vlaamse Primitieven. In 1440 schilderde hij zijn versie van de topmomenten uit het leven van een mens.

1 Herken je ze allemaal? Tip: Het zijn er zeven en engeltjes wijzen je de weg. Links:

Rechts: 5

Midden: 4

2 Het gaat hier over de zeven

3 Leg hieronder het verschil uit met de rituelen waarmee je eerder in de les kennismaakte.

STAPSTEEN Rituelen hebben veel functies in het leven van de mens. Ze bieden steun, ze zijn herkenbaar en zorgen zo voor echte krachtcentrales. Sacramenten vertalen rituelen naar een

en en geborgenheid. Rituelen zijn en kerkelijk

niveau. Belangrijke gebeurtenissen en ervaringen in het leven van de mens krijgen extra betekenis door de van Jezus van Nazareth.

GEBUNDELD

HOUVAST

Pinksteren Toen de dag van Pinksteren aanbrak, waren allen bijeen op dezelfde plaats. Plotseling kwam uit de hemel een gedruis alsof er een hevige wind opstak en heel het huis waar zij gezeten waren, was er vol van. Er verscheen hun iets dat op vuur geleek en dat zich, in tongen verdeeld, op ieder van hen neerzette. Zij werden allen vervuld van de heilige Geest en begonnen in vreemde talen te spreken, naargelang de Geest hun te vertolken gaf. Nu woonden er in Jeruzalem Joden, vrome mannen, die afkomstig waren uit alle volkeren onder de hemel. Toen dat geluid ontstond, liep het volk te hoop en tot zijn verbazing hoorde iedereen hen spreken in zijn eigen taal. Zij waren buiten zichzelf en zeiden vol verwondering: 'Maar zijn al die daar spreken dan geen Galileeërs? Hoe komt het dan dat ieder van ons hen hoort spreken in zijn eigen moedertaal. Emil Nolde, Pinksteren Wij horen hen in onze eigen taal spreken over de grote daden van God.' Allen waren buiten zichzelf, wisten niet wat ervan te denken en zeiden tot elkaar: 'Wat zou dit betekenen?' Maar anderen zeiden spottend: 'Ze zijn zich aan zoete wijn te buiten gegaan.' (Handelingen 2, 1-8 en 11-13)

1 Markeer in de tekst de elementen die wijzen op de krachtige aanwezigheid van God in het geel.

VA N

2 Gods krachtige aanwezigheid blijft niet zonder gevolgen. Markeer die gevolgen in de tekst in het groen. 3 Waardoor word jij begeesterd? Waarvoor zou jij naar buiten lopen?

In het Oude Testament hebben jullie kennisgemaakt met een krachtige, relationele God. Het boek Handelingen is de eerste kerkgeschiedenis en is geschreven door de evangelist Lucas. Hij vertelt over de gebeurtenissen na de dood en verrijzenis van Jezus van Nazareth. In het begin lees je hoe God ook bij de leerlingen van Jezus aanwezig blijft.

GEBUNDELD

75 75

MIJN VERHAAL

I want to run I want to hide I want to tear down the walls That hold me inside I want to reach out And touch the flame Where the streets have no name

VA N

(The Joshua Tree, U2)

Welke muren wil jij neerhalen? Welke vlam wil jij aanraken? Waar vind jij de naamloze straten waar je heen kunt vluchten, waar je veilig kunt schuilen? Schilder, kleef, teken, fotografeer of schrijf het hiernaast neer.

76 76

GEBUNDELD

Bos

Â©

VA N

DE HEMEL OP AARDE?

OPSTAP Waaraan denk je bij de krantenkoppen hieronder? Noteer je reactie in de wolken.

Wouter Deprez komt opnieuw in actie voor een bos, deze keer in Roeselare.

VA N

Joke Schauvliege: ‘Een boom heeft altijd de functie gehad om gekapt te worden.’

Bomen ‘praten’ met elk aar via hun wortels.

De Duitse boswachter Pe ter Wohlleben schreef ‘Het verborgen leven van bomen’. In da t boek stelt hij bomen voor als mensen, die gevoelens hebben en met elkaar communiceren. Da t laatste klopt alleszins.

78 78

DE HEMEL OP AARDE?

LES 1

Het eerste bos

A Een knallende start Iedereen heeft weleens van het woord ‘genesis’ gehoord. Je kent zeker het automodel, de Engelse rockband of de film. Maar de letterlijke betekenis van het woord is ‘oorsprong’ of ‘ontstaan’. Het is dan ook niet verwonderlijk dat het eerste boek van de Bijbel, waarin het scheppingsverhaal staat, de naam ‘Genesis‘ heeft gekregen. Ook Claude Nuridsany en Marie Pérennou werden erdoor geïnspireerd. Zij maakten een documentaire die ze de titel ‘Genesis‘ gaven. Daarin vertellen ze het verhaal van het ontstaan van de aarde aan de hand van beelden uit alle delen van de wereld.

1 Voor de verteller het verhaal van de aarde vertelt, staat hij stil bij zijn eigen ontstaan. Hij stelt zich ook deze vraag: Ben ik ontstaan op de dag dat mijn moeder mij gebaard heeft? Of op de dag dat mijn ouders de liefde bedreven? Wat denk jij?

Papa, waar komen wij vandaan?

VA N

In de vorige scenes kreeg je een wetenschappelijke verklaring voor het ontstaan van de aarde. De theorie van de big bang of de oerknal werd op een bevattelijke manier uitgelegd. Toch is het nog geen honderd jaar geleden dat de Leuvense onderzoeker Georges Lemaître met die theorie naar buiten kwam. Maar wist je dat de ontdekker van de oerknaltheorie ook priester was? Inderdaad, Lemaître was naast astronoom, kosmoloog, wiskundige en natuurkundige ook priester.

2 Welke moeilijkheden zou dat meegebracht hebben? Paus Pius XII zag dat niet als een groot probleem. Integendeel, hij vond het het beste bewijs dat God bestond. Lemaître was het daar niet mee eens en wou geloof en wetenschap gescheiden houden.

DE HEMEL OP AARDE?

B De oorsprong van Genesis 1 Lees de tekst over het ontstaan van het scheppingsverhaal. Markeer in het geel de elementen die wijzen op de sfeer die er heerste onder de Joden tijdens de ballingschap. Markeer in het groen het belang van het scheppingsverhaal voor de Joden van die tijd. Voor Lemaître de oerknaltheorie ontwikkelde, vroegen mensen zich al af hoe de aarde was ontstaan. Ze bedachten verschillende verhalen en verklaringen die een antwoord moesten bieden. Zo ontstonden de scheppingsmythes.

Het scheppingsverhaal ontstaat tijdens de Babylonische ballingschap. De Joden moeten hun verwoeste huizen, dorpen en tempel achterlaten en worden plots omringd door het Babylonische volk, dat een heel andere religie en cultuur heeft. Ze hebben het gevoel dat ze hun eigen identiteit verliezen en beginnen te twijfelen aan hun God. Heeft hij hen in de steek gelaten? Ze overwegen om zich aan te passen aan de nieuwe cultuur en zich te bekeren tot de nieuwe goden.

VA N

Maar hun priesters komen in actie. Ze voelen dat het volk sterke leiders nodig heeft om te overleven in die nieuwe cultuur en om het vertrouwen in God terug te vinden. Ze scheppen orde in de chaos en de wanhoop. Ze formuleren richtlijnen en voorschriften om zich te onderscheiden van de Babyloniërs. Het scheppingsverhaal is één van de manieren waarop ze proberen het Joodse volk te verenigen en te sterken. Dat verhaal gaat in tegen de Babylonische visie op de schepping waarin er meerdere goddelijke machten zijn (zon, maan, sterren, duister, zee ...) die over de mensheid heersen. In het Bijbelse scheppingsverhaal wordt één God naar voren geschoven die al die machten heeft geschapen en erboven staat. Bovendien wordt in het scheppingsverhaal de sabbat als officiële rustdag genoemd. 2 Wat kun je besluiten over de ‘waarheid’ achter het scheppingsverhaal?

STAPSTEEN We kunnen een verhaal pas echt begrijpen als we de

kennen waarin het

geschreven is. Dat geldt ook voor het scheppingsverhaal. Het is een een manier om bepaalde fenomenen te verklaren en het Joodse volk te het zegt niets over de

DE HEMEL OP AARDE?

, , maar

verklaring voor het ontstaan van het heelal en de aarde.

C Zeven dagen Hoe de aarde ontstond

Er was zelfs geen wind om over dat niets te waaien, Geen zon om het te verwarmen, Geen water om in te baden Of kou om van te rillen. Niets.

Ooit, lang geleden, Zweefde er door het heelal Een kale wereldbol Met niets erop of eraan. Niets.

Totaal niets. (Genesis 1, 1-2, 4a) Uit: Een Bijbel, Ed Franck en Philippe Lechermeier.

1 Vul aan de hand van het verhaal de tabel in. Schrijf daarna de juiste titel boven elke kolom: God schiep de omgeving. / God bevolkte de omgeving.

Dag 4:

Dag 1:

Dag 2:

Dag 7:

Dag 5:

Dag 6:

VA N

Dag 3:

2 Bekijk onderstaande natuurbeelden. De ongereptheid van de natuur doet soms aan de schepping denken. Noteer in elk stapsteentje het nummer van de dag uit de schepping die er volgens jou het best bij past. © Johnny Haglund / Getty Images

DE HEMEL OP AARDE?

LES 2

Door het bos de bomen zien

A Onderwerp haar De Bijbel vertelt niet alleen hoe de aarde en haar bewoners zijn ontstaan, maar geeft ons ook richtlijnen hoe we met die schepping moeten omgaan. Zo staat het in Genesis: God zegende hen, en God sprak tot hen: ‘Wees vruchtbaar en word talrijk; bevolk de aarde en onderwerp haar; heers over de vissen van de zee, over de vogels van de lucht, en over al het gedierte dat over de grond kruipt.’ (Genesis 1, 28)

1 Welk beeld past het meest bij die zin volgens jou? Duid aan.

VA N

2 Het onderwerpen van de aarde werd in het verleden vaak verkeerd begrepen. Wat zijn volgens jou de juiste betekenissen? Duid aan. De mens heeft een onbeperkte macht over de natuur en de dieren.

Het is de taak van de mens om orde te blijven scheppen in de chaos, zoals God deed in het scheppingsverhaal.

De mens moet zorg dragen voor de schepping, zonder haar kapot te maken.

De mens mag tijdelijk op aarde wonen, maar is nooit de eigenaar en moet er dus goed zorg voor dragen.

DE HEMEL OP AARDE?

De mens mag de natuur zomaar op haar beloop laten.

De mens mag doen wat hij/zij wil met de aarde.

B Ons gemeenschappelijk huis In 2015 schreef paus Franciscus een belangrijke brief aan de wereld. De brief heette Laudato si (Wees geprezen) en de ondertitel was: Over de zorg voor ons gemeenschappelijk huis. © Marcin Kadziolka / Shu

1 Waarover denk je dat die brief gaat?

tterstock

2 Waarom koos de paus ervoor om die brief in 2015 de wereld in te sturen? 3 Wie betaalt volgens Franciscus de prijs van onze hebzucht? Probeer in eigen woorden uit te leggen wat hij daarmee bedoelt. -

4 De paus roept iedereen op tot een echte bekering. Wat houdt dat in? Vul aan. en

in plaats van ik-gerichtheid.

in plaats van de wegwerpcultuur.

VA N

- -

5 Lees onderstaande stellingen. Duid met groen een stelling aan waarmee je akkoord gaat en met rood een stelling waarmee je niet akkoord gaat. Leg je mening uit in de klas.

Elke christen zou lid moeten zijn van een vzw die zich inzet voor de natuur, zoals het WWF of Greenpeace. Iemand die verantwoordelijk is voor een bosbrand, moet zwaar gestraft worden.

Natuurrampen zoals tsunami’s, aardbevingen en vulkaanuitbarstingen zijn een manier van de aarde om ons erop te wijzen dat we de aarde kapotmaken. God heeft ons geschapen zoals we zijn. Als wij niet genoeg zorg dragen voor de wereld, is dat Gods wil. Werken op zondag is een duidelijk teken dat je de schepping niet respecteert. Christenen moeten volgens het scheppingsverhaal kinderen krijgen, anders zijn ze geen goede christenen.

STAPSTEEN We krijgen de zorg voor onze schepping toevertrouwd. Op onze aarde zijn alle schepsels en we zijn er allemaal

voor.

In onze manier van omgaan met de schepping kunnen we keuzes maken. Ofwel

voor de schepping, ofwel . De Bijbel leert ons om in balans te leven met

de aarde en haar te respecteren.

DE HEMEL OP AARDE?

De boom in

LES 3

A De mens als schepper Als we getuige zijn van een natuurramp zoals een aardbeving of een overstroming, beseffen we hoe klein en nietig we zijn als individu in de schepping. Toch hebben mensen de kracht om de schepping ingrijpend te veranderen.

VA N

1 Schrijf bij de foto’s hieronder op welke manier de mens de schepping heeft veranderd.

Het is natuurlijk gemakkelijk om ons te verschuilen achter ‘de mensheid’. Iedereen doet eraan mee, maar niemand voelt zich echt verantwoordelijk. Denk daarom eens na over je eigen aandeel. 2 Op welke manier heb jij de afgelopen week positief of negatief ingegrepen in de schepping? Vul aan in de kaders. Positief

Negatief

STAPSTEEN Als mensen hebben wij een grote een positieve (bv.

op de schepping. We kunnen ze zowel op voor voedsel) als op een

manier (bv. bossen rooien voor vervuilende fabrieken) beïnvloeden.

DE HEMEL OP AARDE?

B Voor God spelen 1 Noteer per thema de essentie van wat je hoort in de klas. Genetische screening



Plastische chirurgie



Medicatie

VA N

Genetische manipulatie

DE HEMEL OP AARDE?

You Lot – Orbital Jullie zijn goden aan het worden. epping, en dat Er is een nieuwe meester van de sch zijn jullie. lijk kweek je Je hebt DNA ontrafeld, maar tege alle leven te doden. bacteriën die sterk genoeg zijn om macht? Denk je dat je klaar bent voor al die Jullie mensen? Jullie mensen? Brutale smeerlappen. deren die met Jullie beoefenen wetenschap als kin nieuwe wereld een en wapens spelen. Jullie schepp wegrotten is. het terwijl de wereld die je hebt aan d op als je denkt han Maar steek je hand op ... Steek je dat je goed bezig bent. Ja, er is er altijd één. Ik zie je wel. m er dan de Als je de positie van God wilt, nee verantwoordelijkheid bij.

VA N

2 De tekst bevat een aantal duidelijke aanklachten tegen de manier waarop mensen omgaan met de schepping. Markeer die in de tekst. 3 Omschrijf in eigen woorden wat bedoeld wordt met de laatste zin uit de tekst. Verwerk deze termen in je antwoord. verantwoordelijkheid – aarde – zorgzaam – toekomst – ingrijpen – leefbaar

STAPSTEEN Op verschillende domeinen grijpt de mens in in de schepping en neemt hij als het ware de plaats van in. Dat kan zowel positieve als negatieve gevolgen hebben en we moeten er altijd tegenover staan. We moeten onze opnemen tegenover de schepping, zodat de aarde ook voor generaties een leefbare plaats blijft.

DE HEMEL OP AARDE?

HOUVAST Welke fragmenten uit dit hoofdstuk kun je verbinden met de citaten uit de film? Noteer de omschrijvingen bij de citaten. keuzes maken – behoeden van de schepping – na zeven dagen was de schepping rond – scheppingsverantwoordelijkheid

“

En het was goed, het was allemaal goed.

VA N

“

”



“

En onze wereld was geboren. Onze prachtige, kwetsbare thuis.

Er was licht en lucht en water en grond, alles was zuiver en ongerept.

“

Toen maakte de Schepper de Man, met aan zijn zijde de Vrouw. Vader en moeder van ons allen. Hij gaf hen een keuze: volg de verleiding van het duister of hou je vast aan de zegen van het licht.

”



“

Er waren planten en vissen en vogels en dieren, elk met z’n eigenheid. Allemaal deel van het grote geheel. Elk op zijn plaats. En alles was in evenwicht.



”

DE HEMEL OP AARDE?

87 87

MIJN VERHAAL

En om het wat interessanter te maken ...

VA N

Als jij de wereld had geschapen, waarover zou je dan tevreden zijn? Wat zou je anders doen/gedaan hebben? Antwoord met een collage van foto’s, krantenkoppen, tekeningen …

88 88

DE HEMEL OP AARDE?

Haven

Â©

VA N

VEILIGE HAVEN

OPSTAP 1 Vul de nieuwsberichten aan met woorden uit dit lijstje. procent – gevaarlijke – vlucht – wanhopig – migranten – doods – migratietocht

De vluchtelingencrisis neemt historische proporties aan Tijdens de eerste helft van dit jaar zijn 167 000 de Middellandse Zee in omstandigheden overgestoken, een record. Het merendeel van hen was op de

voor

conflicten. Volgens cijfers van de Verenigde Naties gaat het om een stijging van 83

in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar.

Bron: deredactie.be

De Middellandse Zee: de zee des Vluchtelingen die

ter wereld. Verreweg de meeste migranten sterven op de

Middellandse Zee.

VA N

gevaarlijkste

met de boot Europa proberen te bereiken, riskeren de

Bron: deredactie.be

2 Probeer via de foto en de woorden op het stuk karton te achterhalen wat de boodschap is van deze twee vluchtelingen.

er staat niet meer op die foto

3 Klopt de tekst op de foto? Markeer en vul aan. © Paintings / Shutterstock

90 90

VEILIGE HAVEN

Ja / Nee, omdat

LES 1

Op zoek naar een veilige haven

A Rondzwalpen Lees de kenmerken van bootvluchtelingen en die van mensen in het westen. Sommige eigenschappen horen samen: noteer de bijbehorende nummers in de lege stapsteentjes. Ze zijn op zoek naar een veilige haven, een toevluchtsoord. De meest kwetsbare mensen komen in moeilijkheden. Kinderen leven in erbarmelijke omstandigheden en kunnen niet naar school. Velen sterven onderweg.

Ze vragen zich af of iedereen de tocht zal overleven. ‘Zal ik werk en onderdak vinden? Zullen de mensen mij aanvaarden zoals ik ben? Zal ik eeuwig een ‘vreemdeling’ blijven?’

Ze vluchten weg van oorlog, geweld en onrecht. Ze steken in gammele bootjes de zee over. Daarna willen ze doorreizen naar Duitsland of Engeland.

VA N

Wij maken ons zorgen voor morgen. ‘Zal ik wel een baan vinden als ik van school af ben? Word ik jarenlang werkloos? Zullen mijn collega’s me waarderen? Zullen ze mij links laten liggen?’

We leiden een onrustig bestaan. We spurten van de ene plaats naar de andere: we zijn altijd onderweg om overal op tijd te komen.

Soms vallen mensen uit de boot. Werkloosheid, ziekte of ouderdom maakt hen kwetsbaar. Hun eenzaamheid is moeilijk te dragen. Wie biedt hen een toevluchtsoord?

STAPSTEEN Alle mensen dromen van een betere

en een

al zijn de omstandigheden waarin ze moeten leven of overleven wel heel erg verschillend. Soms lijkt het wel of wij ook wanhopig op zoek zijn naar een We

weg van de uitdagingen en de drukte die op ons afkomen. Kwetsbare

mensen vallen in crisissituaties veel sneller uit de

en belanden in het slop.

VEILIGE HAVEN

B Iedereen immigrant? Iemand spoot deze spreuk op een muur op het Griekse eiland Kos. Dat ligt op zo’n vier kilometer van de Turkse kust. Daarom is het de plaats waar veel vluchtelingen de oversteek wagen.

“

”

We zijn allemaal immigranten. Ons thuisland is de hele aarde.

VA N

Duid de argumenten aan die aanleunen bij jouw visie op de stelling. Breng vervolgens ook je eigen mening onder woorden. Wat ik echt niet snap, is dat stinkend rijke Wij hebben in Europa een goede levensstandaard landen als Saoedi-Arabië en de Golfstaten opgebouwd. Waarom zouden we die niet mensen uit hun eigen cultuur niet opvangen. beschermen? Dat is toch ons goed recht? Zij hebben het geld en ze delen dezelfde culturele waarden. Als zij het niet doen, waarom zouden wij het dan doen? De aarde als thuisland voor alle mensen, dat vind ik een mooi idee. De mensen die zijn gevlucht voor oorlog en terreur, hebben ook recht op een menswaardig bestaan. Waarom zouden wij onze rijkdom niet delen?

We leven in een wereld waarin landsgrenzen hoe langer hoe meer vervagen. We hebben een wereldeconomie, een Wereldbank en ga zo maar door. Waarom zouden we ook niet solidair zijn met alle medemensen?

Ik vind dit een moeilijke zaak. Wij zouden onze welvaart moeten delen met de vluchtelingen. Maar zouden zij hetzelfde doen als de kaarten andersom lagen?

Oorlog en terreur kun je niet bestrijden. Als we erger willen voorkomen, moeten we een einde maken aan alle onrechtvaardige en mensonwaardige toestanden op onze planeet. Dat zal heel lang duren.

Een mooie droom, dat wel. Maar ach zo naïef! Ik geloof niet dat mensen de rijkdommen van onze planeet ooit met elkaar zullen delen.

STAPSTEEN Een onzekere toekomst maakt mensen hun

en laat hen krampachtig vasthouden aan . Dat geldt zowel voor de vluchtelingen als voor de mensen die de

vluchtelingenstroom op zich zien afkomen. Iedereen spreekt over Maar wie maakt er werk van?

VEILIGE HAVEN

LES 2

De boot afhouden

A Aanmeren of afvaren? Vul de zinnen aan. Kies daarbij uit onderstaand lijstje. ... zal nooit andere horizonten ontdekken. – ... alleen maar mensen zijn zoals hij. – ... als je vasthoudt aan het oude vertrouwde. – ... naar nieuwe mogelijkheden en nieuwe uitdagingen. – ... bereik je nooit een andere haven. – ... zal rijker terugkeren naar zijn thuishaven. – ... kun je geen reis ondernemen. – ... hij staat er juist voor open.

Als je het anker niet lost op je levensreis,

Zonder de haven te verlaten, . Wie zijn vertrouwde omgeving niet achter zich

Je mist veel kansen om tot ontplooiing te komen

kan laten, .

Een ontdekkingsreiziger is niet bang van het vreemde,

Elke nieuwe haven is een poort

VA N

De belangrijkste ontdekking van een reiziger

is dat de vreemdelingen die hij ontmoet,

Wie op zijn levensreis bereid is om nieuwe

hoe verschillend van huidskleur, cultuur en

horizonten op te zoeken,

godsdienst ook

STAPSTEEN Op je

krijg je veel kansen om jezelf te

als je bereid bent het oude

achter je te laten. Als je jouw eigen in vraag durft te stellen, kun je jouw vertrouwde haven uitvaren

en nieuwe

(horizonten) ontdekken. Wie bereid is dat te doen, zal als een persoon terugkeren naar zijn thuishaven. Wie

afhoudt, zal langzaam maar zeker op een

de boot

gaan leven.

VEILIGE HAVEN

B Navigeren De mensen die wij bewonderen, onze helden, zijn de bakens die helpen om veilig een haven te bereiken. De een denkt dan aan een grote voetballer, de ander aanbidt een filmster. Eén ding is zeker, die helden inspireren ons. Ze geven richting aan de vaarroute van ons leven. 1 Ga op zoek naar drie personen – echte of fictieve figuren – die jouw helden zijn. Schrijf bij elke persoon drie eigenschappen die je in hem of haar bewondert. Volgend lijstje kan je op weg helpen.

VA N

wijsheid – moed – onoverwinnelijke kracht – creativiteit – originaliteit – karakter – doorzettingsvermogen – oprechtheid – verantwoordelijkheid – hartelijkheid – uitstraling – bijzonder talent – inspiratiebron

Onze helden beelden uit wat het leven goed maakt, wat je echt gelukkig maakt, waarover je tevreden kunt zijn. De eigenschappen die we bewonderen, zijn heel vaak ook de eigenschappen die we zelf in ons leven willen nastreven. 2 Kies nu drie eigenschappen die je in jouw leven zou willen ontwikkelen. Schrijf ze in de eerste kolom en leg in de tweede kolom uit waarom ze belangrijk voor jou zijn. Eigenschap

VEILIGE HAVEN

Uitleg

C Mistbanken belemmeren het zicht

Wise Enough – Lamb ning dry I had a dream that all of time was run the sky from ng And life was like a comet falli g, oh so clear I woke so frightened in the dawnin here? How precious is the time we have we are? Are we not wise enough to give all e the stars? Surely we're bright enough to outshin ing its way The human kind gets so lost in find erence til our dying But we have a chance to make a diff day it's destiny And you might pray to God, or say we can be But I think we’re just hiding all that

Ik schrok angstig wakker in de ocht end, o zo helder Hoe waardevol is de tijd die wij hier hebben? Zijn we niet wijs genoeg om te zijn wie we werkelijk zijn? We schitteren toch helder genoeg om de sterren te laten ve rbleken? De mensheid raak t de weg kwijt bij haar zoektocht Toch kunnen we een verschil maken tot op onze sterfdag

we are? Are we not wise enough to give all e the stars? shin out to Surely we're bright enough its way ing find But human kind gets so lost in ce til our dying eren diff But we have a chance to make a day doing here? All I'm really asking is: what are we year to year? g livin Are we just killing time? Just our part play In this big world, no one else can all? it Ain't it time to just wake up and give

Ik droomde dat de tijd helemaal opra akte En dat het leven als een komeet ui t de hemel viel

VA N

En je zou tot God kunnen bidden of zeggen dat het ons lot is Maar ik denk dat we juist verberge n wie we werkelijk kunnen zijn

we are? Are we not wise enough to give all e the stars? shin out to Surely we're bright enough its way. ing find in The human kind gets so lost til our dying day ce eren We have a chance to make a diff

Zijn we niet wijs genoeg om te zijn wie we werkelijk zijn? We schitteren toch helder genoeg om de sterren te laten ve rbleken? Maar de menshei d raakt de weg kw ijt bij haar zoektocht Toch kunnen we een verschil maken tot op onze sterfdag

Het enige wat ik mij afvraag, is: wat zijn we hier aan het doen ? Zijn we gewoon de tijd aan het doden? Leven we van jaar tot jaar? In deze grote wer eld kan niemand onze rol overnemen Is het niet de hoog ste tijd om wakke r te worden en alles te geven? Zijn we niet wijs genoeg om te zijn wie we werkelijk zijn? We schitteren toch helder genoeg om de sterren te laten ve rbleken? Maar de menshei d raakt de weg kw ijt bij haar zoektocht En toch kunnen w e een verschil mak en tot op onze sterfdag

VEILIGE HAVEN

1 Volgens Lamb zijn mensen zo schitterend en geniaal dat de sterren erbij verbleken. Maar toch zijn we niet ‘wise enough’. Waarom niet?

2 De zangeres vindt het de hoogste tijd om wakker te worden. Welke redenen vind je in haar lied? Markeer ze in de tekst. 3 Op welk vlak is de mensheid de weg kwijt? Zet bij elke foto wat de uitdaging voor de mensheid is en noteer waarom ze daarin de weg kwijt is.

VA N

omdat

STAPSTEEN Wereldwijd wordt de mensheid

met enorme problemen.

Grote groepen mensen zetten al hun bieden. Wij hebben allen de kans om het

in om die uitdagingen het hoofd te te maken. De

en niets ondernemen is eigenlijk geen optie. Het is de hoogste tijd om en tot actie over te gaan.

VEILIGE HAVEN

Alle zeilen bijzetten

LES 3

A Geluk najagen of geluk vinden? 1 Welke vorm van geluk streeft de yogi na die kiest voor het kleed? 2 Welke vorm van geluk streeft de yogi na die kiest voor de gouden beker? 3 Welke vorm van geluk streeft de yogi na die kiest voor het boek? Vandaag

B Geluk vroeger en nu eleden

IN gelukkig

Geluk kàn, het moet alleen waar gemaakt worden. Liefst onmiddellijk ... Of dan toch wel na vele jaren van zwoegen en werken om het te bereiken.

te zijn

Het geluk najagen legt een enorme druk op ons. Ben je niet gelukkig? Dan moet je daar dringend iets aan doen. Uiteindelijk moet je gelukkig zijn of je leven is een mislukking en jij bent een ‘loser’.

om De drang

VA N

Het perfecte geluk vind je alleen in de hemel!

00 jaar g

2 Tot ruim

Vul aan. Wij zijn misschien de eerste samenleving in de geschiedenis waarin mensen zich

voelen

omdat ze niet

zijn. De drang om

gelukkig te zijn schept in feite

STAPSTEEN Geluk

maakt je ongelukkiger. Als je erin slaagt om voor je zelf uit te maken dat

je niet per se gelukkig hoeft te zijn, geeft dat uiterste te gaan. Een gelukzoeker heeft er

. Ik doe wat ik kan, maar ik hoef niet tot het mee dat het soms wat minder is.

VEILIGE HAVEN

C Aanmeren in een thuishaven 1 Wat betekent gastvrijheid voor jou? Duid jouw antwoord aan. Het gezin dat weggevlucht is voor de oorlog, heeft recht op onderdak in een opvangcentrum. Je moet iemand noodhulp geven: voeding, kleding en een plaats om te wonen. Daar stopt het dan ook. Je stelt je eigen huis open voor mensen die op de vlucht zijn.

In het weekend maak je tijd vrij om te helpen met koken en schoonmaken in het opvangcentrum voor vluchtelingen.

VA N

Op de oproep van de Be lgische bisschoppen van drie we ken geleden om vrijstaande wo ningen te verhuren aan asielzoe kers kwamen al meer dan 300 reacties binnen.

De bisschoppen werden voor hun actie geïnspireerd door deze Bijbeltekst:

Je moet een vreemdeling niet slecht behandelen en hem het leven niet moeilijk maken, want je hebt zelf als vreemdeling in Egypte gewoond. (Exodus 22, 20) 2 Markeer en vul aan. Ik vind hun oproep:

flauwekul – idealistisch – onrealistisch – moedig – profetisch – erg welkom

omdat

STAPSTEEN Christenen geloven dat elke mens wordt opgeroepen om zijn

als

een broeder of zuster te behandelen. Iemand die zijn verantwoordelijkheid als mens opneemt, kiest voor de moeilijke weg van solidariteit en bouwt mee aan de droom van een voor elke mens.

VEILIGE HAVEN

HOUVAST Verklaar de volgende drie uitspraken met elementen die je uit dit hoofdstuk haalt. ‘Wie zich veilig voelt in zijn eigen haven, staat open voor het vreemde en de vreemdeling.’

VA N

‘Our days are happier when we give people a bit of our heart rather than a piece of our mind.’

‘Wie vervolging, oorlog, milieuschade of een onrechtvaardige verdeling van de rijkdommen moet ontvluchten, is een broeder waarmee wij ons brood, ons huis en ons leven moeten delen.’ (Paus Franciscus)

VEILIGE HAVEN

99 99

MIJN VERHAAL

Â©

VA N

Schrijf in de bootjes welke hindernissen jou in de weg staan om jouw veilige haven te bereiken.

100 100

VEILIGE HAVEN

Achterbuurt

Â©

VA N

GETTOBLASTER

OPSTAP Ergens in de acht

erbuurt

As the snow flies On a cold and gray Chicago mornin' A poor little baby child is born In the ghetto And his mama cries don't 'Cause if there's one thing that she need It's another hungry mouth to feed In the ghetto People, don't you understand The child needs a helping hand man Or he'll grow to be an angry young some day Take a look at you and me Are we too blind to see? Do we simply turn our heads And look the other way? Well the world turns nose And a hungry little boy with a runny s blow Plays in the street as the cold wind

VA N

In the ghetto And his hunger burns t So he starts to roam the streets at nigh And he learns how to steal And he learns how to fight

Ergens diep in ee n achterbuurt Heeft een kind no od aan een helpen de hand Anders groeit hij op voor galg en ra d Nemen boosheid en frustraties zijn leven over Hij vraagt het ook aan jou en mij Durven we het aa n of kijken we de andere kant op? Zie je hem niet? Dat jongetje met de loopneus? Hij speelt op stra at met een vierde hands fiets Ergens diep in ee n achterbuurt Knaagt de honger zich door het lijf Van een wanhopi ge jongeman Hij schuimt de st raten af Op zoek naar iets bruikbaars Hij wordt een dief , een nietsnut

In the Ghetto – Elvis Presley

Het is een koude, grijze ochtend in Chicago Sneeuwvlokken gi eren door de verla ten straten Van de ijzige stad Ergens diep in ee n achterbuurt Wordt op dat mom ent een jongetje ge boren Je hoort geen vreu gdekreten Enkel het wanho pige huilen van de jonge moeder Wie zal mijn kind verzorgen? Wie zorgt er voor voedsel en onderd ak?

In the ghetto Then one night in desperation A young man breaks away He buys a gun, steals a car Tries to run, but he don't get far And his mama cries young As a crowd gathers 'round an angry man in his Face down on the street with a gun hand In the ghetto As her young man dies, On a cold and gray Chicago mornin' Another little baby child is born In the ghetto

Ergens diep in ee n achterbuurt Knapt er iets in he t hoofd Van een radeloze jongeman Een illegaal wapen , een gestolen wag en Het leek een fant astisch plan Met de politie ha d hij geen rekeni ng gehouden Een huilende moe der, een nieuwsgie rige meute

Verzamelt zich ro nd het levenloze lichaam Van de net nog ra deloze jongeman Het pistool als still e getuige in zijn ha nd geklemd Op diezelfde koud e, grijze ochtend Ergens diep in ee n achterbuurt Van de ijzige stad Chicago Kon je, als je heel goed luisterde Een pasgeboren ki nd horen huilen

‘De geschiedenis herhaalt zich.’ Een uitdrukking die we vaak gebruiken zonder erbij stil te staan. Pas de betekenis ervan toe op het nummer van Elvis Presley.

102 102

GETTOBLASTER

LES 1

Stadsplan

A Levenstraan Een man belooft zijn ex-vriendin dat hij haar verdwenen zoon in de stad gaat zoeken. Hoewel hij gezworen had er nooit nog een voet te zetten, keert hij terug naar de wijk waar hij opgroeide. Het is een lelijk reservaat waar ze alle nieuwaards en overbodigaards in sociale complexen stoppen. Een plek waar ooit al zijn illusies doorprikt werden. Dat is het thema van Lacrima, een theatermonoloog van Arne Sierens. De openingszinnen gaan als volgt: 'D'r zijn van die haken in het leven, als ge d'r aanhangt, dan hebt ge het aan uw kloten, ge moogt zo veel spartelen als ge wilt, ge zit eraan vast.' 1 Wat bedoelt Arne Sierens precies met die ‘haken’?

2 Kun je een aantal voorbeelden geven? Je krijgt er al twee cadeau. Vul aan.

VA N

- gezondheidsproblemen - een ouder die een dodelijk ongeluk krijgt - -

3 Met welke ‘haken’ werd jij al geconfronteerd in je leven? Vat ze samen in telkens één kernwoord en leg uit hoe je ermee omgaat.

4 Het hoofdpersonage komt in de wijk waar hij opgroeide. Wat hij zegt, is een aanklacht. Vat in één zin samen waartegen de man zich afzet.

5 Reageer op de aanklacht van de man. Markeer hieronder de term die jouw gevoelens, gedachten en eigen ervaringen het best omschrijft. helemaal akkoord – onleefbaar – gezellig – noodoplossing – goedkoop – anoniem – herkenbaar – eigentijds – voorbijgestreefd – onmenselijk – ver van mijn bed – ongelukkig – hard maar waar – vergeetput – verontwaardigd – opstandig – zo is het nu eenmaal

GETTOBLASTER

103

Het theaterstuk eindigt niet op een vrolijke noot. 'We staan daar in dat naftestation, Cato binnen in die winkel, ik zie daar die camions aanschuiven, van overal, van Roemenië, Slovenië, Hongarije, Polen, Spanje, Portugal, Griekenland, Litouwen, ze tanken hun bak vol en dan zijn ze weer weg naar overal, van hier naar daar, kriskras door Europa, treinen, camions, allemaal door

mekaar, naar de havens, inladen in boten en dan weg naar de rest van de wereld, boten die toekomen, die worden uitgeladen, transport dat direct vertrekt, rapper en rapper, just in time. Ik mag klappen, als mijn container, nog maar een kwartier te laat is, sta ik al aan den telefoon.

Goedkoper en goedkoper, het mag al niets kosten, het is een fabriek, het moet draaien. 'We gaan niet op u wachten, als ge niet mee kunt, vliegt ge d'r af, vliegt ge d'r uit. We zetten u aan de kant, gow, ge staat in de weg.' Dan staat ge alleen, trekt uwe plan.

6 Arne Sierens suggereert dat de wijk waarin Lacrima zich afspeelt, bewoond is door menselijk wrakhout. Door mensen die er zijn aangespoeld toen onze prestatiemaatschappij ze uitspuwde. Markeer in de tekst de plaats waar hij die gedachte verwoordt. 7 Ben je het eens met die stelling? Waarom (niet)?

8 Cato, de ex-vriendin van het hoofdpersonage, heeft zo haar eigen mening: ‘Uw leven, dat maakt ge zelf. En als ge dat niet doet, zijt ge 't niet waard. ’ Wat zou jij haar antwoorden?

VA N

B A second opinion

1 ‘Uw leven, dat maakt ge zelf. En als ge dat niet doet, zijt ge 't niet waard.’ Hoe zou Irene reageren als ze geconfronteerd werd met die uitspraak van Cato?

2 Zie je, na het beluisteren van de tekst, redenen om je eerste reactie op Cato’s overtuiging te herzien? Waarom (niet)?

STAPSTEEN Een groot deel van de bevolking in onze steden is socio-economisch erg Zij hebben geen goede vaste en goedbetaalde baan heel klein.

gehad. Dat maakt hun kansen op een worden blijft een onbereikbare

droom. Daardoor trekken ze zich terug in de onaangenaamste, minst leefbare delen van de stad: de achterbuurten. Elke achterbuurt is een rechtvaardigheid.

104

GETTOBLASTER

, een roep om verandering en sociale

LES 2

Motor City valt stil

A Hotline? Vertel het fascinerende verhaal van de stad Detroit door de ontbrekende stukjes aan te vullen. Wat gebeurde er in elke periode en wat waren de gevolgen voor de stad?

Wanneer? 1908 Wat? De eerste Ford T loopt van de band. Gevolg? Het is het definitieve begin van Detroit als leidende industriestad, gedomineerd door autoassemblagefabrieken.

Wanneer? 1967 Wat?

Detroit telt heel veel zwarte fabrieksarbeiders. Zij voelen zich gediscrimineerd en komen op voor hun burgerrechten onder leiding van Martin Luther King. De rellen symboliseren het begin van de (economische) ondergang van de stad.

VA N

Gevolg?

Wanneer? vanaf 1975 Wat? De hoge olieprijs leidt tot een enorme economische crisis. Goedkope Japanse wagens overspoelen de Amerikaanse markt.

Gevolg?

Wanneer? 2007-2011 Wat?

Gevolg?

Heel wat huizen van wanbetalers komen in handen van de bank. De huizen zijn niks meer waard. Steeds meer mensen verlaten de stad en de belastinginkomsten kelderen.

GETTOBLASTER

105

Wanneer? 18 juli 2013

Wat?

Gevolg?

Enerzijds een drama: leegstand, criminaliteit, werkloosheid, armoede ... Anderzijds: een kans op herbronning, hernieuwing, een nieuwe, betere toekomst.

Wanneer? 2016 - ... Wat? Langzaam kruipt Detroit uit het economische dal.

Gevolg?

Bouw van Little Caesars Arena, een footballstadium in Detroit © Mark Cunningham / Getty Images

VA N

B Kerkhofblommen

Detroit telt momenteel zo’n 78 000 verlaten woningen De organisatie ‘Reclaim Detroit’ (‘Wij eisen Detroit weer op.’) hergebruikt bouwmaterialen uit vervallen panden. Ongeschoolde arbeiders krijgen er een opleiding als bouwvakker, iets wat anders onbetaalbaar is. Zo staan zij sterker op de arbeidsmarkt in een stad waar bijna de helft van de bevolking functioneel analfabeet is. Ook op ecologisch vlak is het initiatief heel waardevol.

Ongeveer een derde van de totale oppervlakte van de stad (360 km²) kampt met leegstand of verwaarlozing Stads(moes)tuinen schieten als paddenstoelen uit de grond. Dat is niet alleen ecologisch een goede keuze, maar het is ook pure noodzaak, want twee derde van de kinderen in Detroit leeft in armoede.

106

GETTOBLASTER

De inwoners van Detroit blijven niet bij de pakken zitten. Ze bedenken talloze initiatieven om de stad een nieuw gezicht en een nieuwe toekomst te geven. Hieronder vind je daar drie voorbeelden van, telkens gelinkt aan een hallucinant cijfer over de stad.

In Detroit staan momenteel huizen te koop voor minder dan 500 dollar (380 euro). Verpaupering, leegstand en verloedering trekken criminaliteit aan. Dat is een bekend gegeven. Een onverwacht wapen in de strijd tegen de misdaad zijn de enorme murals (muurschilderingen). Tienduizenden toeristen komen ze bekijken, ze geven een meerwaarde aan de panden waarop ze geschilderd zijn en ze weerhouden huistuin-en-keukentaggers ervan om eigendommen te bekladden. Street art als verrassend wapen tegen armoede!

C Oost west, thuis best Ook Belgische steden en gemeenten kampen met leegstand, verloedering, armoede en werkloosheid. In Antwerpen, Brussel, Charleroi en Luik worstelen talloze inwoners met die problemen. Maak een portret van een van die vier steden door de vragen in het antwoordkader te beantwoorden.

Charleroi

Brussel

Mijn stad:

1 Dit zijn de drie grootste maatschappelijke problemen waarmee de stad worstelt:

VA N

- - -

2 Dit zijn twee belangrijke oorzaken: -

3 Dit zijn twee concrete voorbeelden van initiatieven die een oplossing dichterbij kunnen brengen: - -

STAPSTEEN Het tragische verhaal van Detroit herinnert ons eraan dat veel mensen steeds opnieuw het slachtoffer worden van de drang naar

van anderen. Ook wij worden uitgedaagd om na te denken over onze eigen . Hoe kunnen we ruimte geven aan solidariteit, hartelijkheid en betrokkenheid in deze verkilde maatschappij?

GETTOBLASTER

107

LES 3

Een man van zijn woord

A Invalshoek

Tiener sterft na auto-ongeval.

‘Dag collega, wij beschikken hier in Leuven over twee longen, een hart, twee nieren en een lever.‘

‘Jongelui, ik kan het niet genoeg benadrukken: Drinken en autorijden gaan niet samen.‘

1 Vier verhalen, vier vrienden, één gebeurtenis. Doet dat een belletje rinkelen?

2 Welke uitspraak vat de essentie van de teksten het best samen? Vier was in de Joodse cultuur een heilig getal. Het symboliseerde de vier windstreken. Een verhaal was niet ‘af’, niet volledig verteld, als er geen vier verschillende versies waren. Het verhaal van Jezus van Nazareth werd door vier verschillende auteurs verteld, ieder vanuit zijn eigen achtergrond en geloofsovertuiging. Zij schreven bovendien allemaal voor een andere doelgroep. Ook dat beïnvloedde hun werk diepgaand. Het resultaat is een rijkgeschakeerd palet, iedere versie voegt iets persoonlijks toe aan de kern van het verhaal van Jezus. Het mysterie van het leven en de dood van Jezus was groot en onvatbaar. Het is dan ook onmogelijk dat één auteur de volledige diepgang ervan zou kunnen ontdekken. Dat zou hoogmoed zijn. Nee, er zijn minstens vier versies nodig om vat te krijgen op de gebeurtenissen. De vier evangelies zijn het resultaat van een schrijfoefening in een Joodse Thoraschool. Het is puur toeval dat alle kopieën bewaard zijn gebleven. Onze vier evangelisten schreven de teksten die door een jury als beste beoordeeld werden.

108

GETTOBLASTER

VA N

‘Geachte familie, ik zou hier veel liever niet het woord nemen ...‘

B De kern van de zaak Het geloof in Jezus van Nazareth als verrezen Christus verspreidde zich razendsnel, maar de laatste ooggetuigen dreigden uit te sterven. Daarom was de nood aan een schriftelijke neerslag van de verhalen over Jezus heel dringend. Rond het jaar 70 werd Marcus de eerste auteur van zo’n evangelie. De manier waarop Marcus in Jezus geloofde, het antwoord op de vraag wie Jezus voor hem was, heeft een grote invloed gehad op zijn evangelie. Marcus worstelde met de vraag waarom Jezus, die toch de Christus (de Messias) was, moest sterven aan het kruis. Die vraag liet hem niet los. Zijn evangelie is één grote poging om daarop een antwoord te formuleren. De kern van dat antwoord lees je hier.

Marcus, 9e eeuw

Jezus en zijn leerlingen trokken naar de dorpen bij Caesarea van Filippus. En onderweg vroeg hij zijn leerlingen: ‘Wie zeggen de mensen dat ik ben?’ Ze zeiden hem: ‘Johannes de Doper, volgens anderen Elia, en weer anderen zeggen: “Een van de profeten.” Hij vroeg hun: ‘En jullie, wie zeggen jullie dat ik ben?’ Petrus antwoordde hem: ‘U bent de Messias.’ Hij verbood hun met iemand over hem te spreken. Hij begon hun uit te leggen: de Mensenzoon moet veel lijden, hij moet verworpen worden door de oudsten, hogepriesters en schriftgeleerden, ter dood gebracht worden, en na drie dagen opstaan. Hij sprak hierover ronduit. Petrus nam hem apart en begon hem de les te lezen. Maar hij keerde zich naar zijn leerlingen, keek hen aan en berispte Petrus: ‘Weg daar, achter mij, satan, want jouw gedachten zijn niet Gods gedachten, maar die van mensen.’ (Marcus 8, 27-33)

VA N

1 Petrus moet iets indringends tegen Jezus gezegd hebben, anders zou hij nooit zo fel gereageerd hebben. Wat zei Petrus volgens jou? Petrus was bang omdat hij misschien ook in gevaar was als volgeling van Jezus. Hij smeekte Jezus om veiliger oorden op te zoeken. Hij ging niet akkoord met de invulling die Jezus aan het woord ‘messias’ gaf. Volgens Petrus was de messias een gezant van God, die niet vatbaar was voor dood en lijden. Petrus probeerde Jezus ervan te overtuigen om de ‘krachten’ die hij gebruikte om armen en zieken te helpen nu in te zetten tegen de personen die hem wilden gevangen nemen en terechtstellen. 2 Stel, Jezus en Petrus leven in een grootstad. Wie van beiden woont in het ‘reservaat’, in de achterbuurt? Waarom?

GETTOBLASTER

109

3 Stel dat Petrus uit de Jezusbeelden hieronder er één zou mogen kiezen. Welk beeld zou dat zijn en waarom?

Christus Pantocrator, Sicilië © wikimedia.org

VA N

Nikolai Ge, Golgotha

The Body of the Dead Christ in the Tomb, and a detail, by Hans Holbein the Younger

Rogier van der Weyden, De Kruisiging

4 Hoe zou Jezus op de keuze van Petrus reageren?

5 Welk beeld zou Jezus zelf kiezen? Waarom?

STAPSTEEN Marcus heeft de krijtlijnen uitgetekend waarbinnen wij de figuur van Jezus van Nazareth moeten begrijpen. Jezus wordt de Christus,

doorheen lijden en dood. zijn onlosmakelijk verbonden met wie hij was. Dat mogen zijn

volgelingen nooit vergeten. Jezus zegt eigenlijk: De

maakt ook deel

uit van de stad. Je kunt en mag er als inwoner niet met een grote boog omheen lopen. Meer nog, je bent pas inwoner van de stad als je het leven in de achterbuurten kent en deelt.

110

GETTOBLASTER

HOUVAST Een zaak van leven of dood Kibera, de grootste sloppenwijk van Nairobi, Kenia. Three Bees, een farmaceutische multinational, verstrekt er medicijnen aan de vele uitgemergelde aidspatiënten. Eén addertje onder het gras: ongevraagd en ongewild worden die patiënten proefkonijnen voor een nieuw, revolutionair middel tegen tuberculose. Maar dat medicijn heeft dodelijke bijwerkingen. Politieke leiders knijpen een oogje dicht, want er staat te veel geld op het spel. Ook de Britse geheime dienst is op de hoogte, maar zij kijken de andere kant op omdat een nieuwe geneesmiddelenfabriek in Engeland heel wat werkgelegenheid zou opleveren. Tessa, mensenrechtenactiviste en echtgenote van de Britse diplomaat Justin Quayle, komt de moorddadige zwendel op het spoor. Zij bekoopt het met de dood. Kan Justin voor gerechtigheid zorgen? John le Carré, de auteur van het boek waarop The Constant Gardener gebaseerd is, schrijft in zijn nawoord het volgende: ‘Naarmate mijn reis door de farmaceutische jungle vorderde, ben ik tot het besef gekomen dat mijn verhaal, vergeleken met de realiteit, zo tam was als de tekst van een op vakantie verstuurde prentbriefkaart.’

1 Onwetende, straatarme en doodzieke mensen zijn het slachtoffer van meedogenloze multinationals. Welke parallellen zie je met het verhaal van het ‘reservaat’ uit les 1?

VA N

2 Dat is de realiteit waarmee Justin Quayle geconfronteerd wordt. Wat denk jij? Een goedbedoelde poging tot ontwikkelingshulp of schaamteloze misdadigheid?

“

Put $ 50 000 in the right hands and you can test battery acid as skin lotion.

”

GETTOBLASTER

111 111

MIJN VERHAAL Zo veel kansen om het verschil te maken. Welke keuzeknop klik jij aan en waarom?

MISSIO hulp aan missionarissen Praatcafé

Ziekenzo

Welkom op de website van de Parochie Onze-Lieve-VrouwZuidrozebeke.

VA N

Beste bezoeker, welkom op onze parochiesite. Klik op een van de knoppen om verder te gaan.

Sint-Vincentiusvereniging

het vormsel

A © Dirk Waem, BELG

bij Wat doen en? ijd rl e een ov

waag de sprong

elkom OKRA 55+ w

om te geloven

Werkgroep vorm selcateche

Chiro Zuidrozeb eke

Werkgroep liturgie

112 112

GETTOBLASTER

rozebeke, Onze-Lieve-Vrouw-Zuid een fairtradeparochie

Abdij

Â©

VA N

STILTE A.U.B.

OPSTAP Stilte zegt meer dan je denkt Noteer onder elke foto de begrippen die er volgens jou bij passen.

114 114

STILTE A.U.B.

IN VA N ©

concentratie – rust – eenvoud – vriendelijk – ernstig – gezongen gebed – werken en bidden – christelijke monnik – bezinning – zuster – orthodoxe monniken – gastvrijheid – soberheid – Sint Benedictus van Nursia

LES 1

Oorverdovende stilte

A A search for silence Dag in dag uit is er geluid en lawaai. Nergens is het ooit nog echt stil. Maar waar kun je dan in godsnaam die stilte en rust nog vinden?

Er zijn zoveel geluiden, maar er is maar één stilte.

1 Bekijk onderstaande stilteplekken. Wat vind je daar? Markeer en vul zelf verder aan.

 concentratie – samen in stilte lezen – geen gsm, geen sociale media – weten dat de anderen het ook moeilijk hebben om

stil te zijn –

alleen zijn – een met de natuur – inkeer – innerlijke rommel opruimen – een frisse neus halen – creatieve ideeën –

VA N

kalmte –

 ontsnappen aan het malen in je hoofd – de stress voelen wegvloeien – op adem komen – aandacht geven – thuis in je eigen woonkamer – heel ‘zen’ –

de rust voelen neerdalen – je zorgen naar boven laten komen – je hart luchten – geborgenheid – bidden – je openen voor meer – luisteren naar de stilte –

2 Waar of wanneer vind jij de stilte? Markeer in het geel en vul ook zelf aan. in de afwezigheid van storende geluiden – als de avond valt en de vogels zwijgen – in de onheilspellende stilte vlak voor het onweer losbarst – als er geen geluiden te horen zijn die vreemd zijn voor de omgeving – in de mysterieuze stilte in een kamer waar pas iemand overleden is – in de gespannen sfeer als een gesprek plots stilvalt en niemand iets kan of wil zeggen – in de stilte in de klas als niemand de boel op stelten zet –

STILTE A.U.B.

115

B Weg van het lawaai Een stiltegebied is een milieubeschermingsgebied. Een gemeente of provincie kan het kwaliteitslabel ‘stiltegebied’ aanvragen. Na een onderzoek worden er voor dat gebied dan één tot drie sterren uitgereikt. Het is een beetje vergelijkbaar met de sterren van een restaurant. © Vlaamse overheid

1 Waarom zou de overheid dat doen? Schrijf ten minste één reden op.

2 Vul de ontbrekende woorden over stilte aan.

levenskwaliteit – verlangzaming – hoofd – verstilling – rust – helder – naar waarde schatten

De stiltehoeve ligt midden in de natuur. Het is een oase van stilte en rust. Je kunt ernaartoe voor enkele dagen van

. Ook als je alle geluiden

Een op de vier Vlamingen heeft klachten die wijzen op een hoog tot heel hoog stressniveau. Dat blijkt uit een onderzoek van de Christelijke Mutualiteit (CM) bij 10 000 Vlamingen.

. © BZN Stiltehoeve Metanoia Damme

VA N

van buitenaf uitschakelt, kan alles toch nog voortrazen in je

In ons land zoeken mensen manieren om in een rustiger tempo te leven. Ze vonden er zelfs een nieuw woord voor: .

Als je gedurende een tijd de stilte opzoekt, worden je gedachten weer

zijn

en kun je de dingen

beter

voor de mensen van nu twee belangrijke elementen van levenskwaliteit geworden.

STAPSTEEN De

naar stilte is voor steeds meer mensen belangrijk geworden. Stiltegebieden

worden in Vlaanderen almaar

. Daarom worden ze

beschermd door de

en richten organisaties bijvoorbeeld stiltehoeves op. en

van

116

zijn vandaag twee kenmerken geworden.

STILTE A.U.B.

C Listening between sounds 1 Welke fragmenten uit de film zouden voor jou een stiltebeleving kunnen worden? Duid aan en vul zelf aan. de wandelaar langs de autoweg

in the middle of nowhere in de sneeuw wandelen en genieten van de ongerepte natuur

midden in de natuur wandelen met de monnik

in een Japanse tuin bij een boeddhistische meditatieleraar op bezoek gaan

op een stoel in het bos zitten

“

”

I have taken a vow of silence and am walking across America.

2 Waarom heeft deze man volgens jou een gelofte van stilte afgelegd?

VA N

Hij reist dwars door Amerika en wil mensen erop attent maken dat ze leven in een wereld vol lawaai en tumult. Hij heeft zelf ondervonden dat hij stilte nodig heeft en dat lawaai hem stoort en hem uit evenwicht brengt. Hij wil ontsnappen aan de drukte van de buitenwereld, maar hij wil ook zijn innerlijke tumult stoppen. Hij heeft een gelofte van stilte afgelegd om in alle rust bij zichzelf te komen. Hij wil zijn innerlijke stilte opzoeken en die ook delen op alle plaatsen waar hij komt.

In 1952 creëerde de wereldvermaarde componist John Cage het werk 4’33”. Hij noemde het een ‘stiltestuk’. De performance komt over als een grap, maar is zo allerminst bedoeld. In de traditie van de Oosterse filosofie betekent stilte voor de componist de afwezigheid van bewust voortgebracht geluid.

“

Eigenlijk bestaat er niet zoiets als een ‘lege’ ruimte of ‘lege’ tijd. Er is altijd iets te zien, iets te horen. Zelfs als we stilte willen maken, kunnen we dat in feite niet. (John Cage)

STAPSTEEN Sommige mensen zoeken de stilte op, anderen

”

ervan weg. Stilte kan

heilzaam zijn maar ook bedreigend, inspirerend of ontroerend. De meeste stiltes merk je pas op als jouw ernaartoe wordt getrokken. Stilte wordt pas stilte als je ze . Stilte en rust geven mensen opnieuw de

gewoon te ‘zijn’, dicht bij zichzelf zonder storende geluiden, gebabbel of gedoe.

STILTE A.U.B.

117

LES 2

Stille getuigen

A Toon me je agenda en ik zal je zeggen wie je bent! 1 Overloop een normale schooldag aan de hand van onderstaande vragen.

Hoeveel uren heb je geslapen vannacht? Hoeveel uren les heb je vandaag?



Hoeveel uren pauze heb je op een schooldag? Hoelang werk je vanavond nog voor school? Hoeveel tijd heb je nog voor jezelf na schooltijd?



Bereken

Jouw aantal uren rust Jouw aantal uren werk

VA N

2 Zet je dagschema nu uit op de 24-urenschaal. Kleur de rusturen groen, de werkuren rood en de uren ontspanning geel. Jouw dag Dag van een monnik

bidden

rust

Het dagschema van monniken is gebaseerd op de Regel van Benedictus.

werken

3 Wat valt je op? Welke conclusies trek je daaruit? Duid aan en vul ook zelf aan. De monniken leven op andere rust momenten van de dag dan ik. bidden

Ik heb de indruk dat hun leven veel beter geordend en gestructureerd is dan het mijne. Met zo’n dagritme zou ik me gewoon verloren voelen. Ik ben helemaal geen ochtendmens. Dat zou nooit lukken. Nooit eens uitslapen? werkenniet goed. Wat doen ze voor anderen als ze uren zitten te bidden? Ik snap die mensen

Hebben die mensen dan geen smartphone of tablet? Want ik zit daar uren op. Acht uur bidden? Is dat niet veel? Acht uur zitten suffen!?

118

STILTE A.U.B.

B Ontdek jouw stilteprofiel 1 Markeer hoe sterk de effecten van stilte jou aanspreken. Stilte ... in je hoofd is noodzakelijk om na te denken.

helpt je vooruit te kijken en je dromen waar te maken.

brengt rust in je hart.

helpt je om tot inkeer te komen.

helpt je om verdriet en pijn te verwerken.

toont je wat echt belangrijk is in je leven.

laadt je batterijen op.

totaal niet

6 heel sterk

2 Bestudeer je stilteprofiel aandachtig. Welke effecten van stilte zou je nog beter willen verkennen of toevoegen aan je stilteprofiel? Noteer ze hier. -

VA N

- -

3 Hoe hoog is je luistertemperatuur?

de ander aanvaarden

de ander begrijpen

proeven van gevoel

1 0

ruimte geven om te spreken

-1 -2

luisteren vanuit angst

horen wat de ander zegt

luisteren vanuit behoefte

- Markeer op de luisterthermometer de luistertemperatuur die je het meest gebruikt in de klas geel. - Markeer de luistertemperatuur die je het minst gebruikt in de klas groen.

“

”

Het tegenovergestelde van praten is niet zwijgen, maar luisteren.

STILTE A.U.B.

119

C Hunkeren naar rust Rick Timmermans is 24 en journalist. Hij schreef een boek over het leven van monniken. ‘In veel kloosters is de Regel van Benedictus nog altijd dagelijkse kost. Niet voor niets. Duizenden kloosterlingen ervaren steeds weer hoe wijs die regel is. Bij mij ging een bel rinkelen: zou Benedictus ook een boodschap hebben voor mensen buiten het klooster, in deze tijd? Met die vraag begon ik aan mijn pelgrimage langs kloosters in binnen- en buitenland.’ 1 Hoe denkt Rick aanvankelijk over het leven van de monniken en zusters?

2 Na zijn zoektocht bekijkt hij het heel anders. In welke zin?

3 Vul de tekst aan met zijn woorden:

‘Ik denk dat het leven van monniken zin heeft. Vooral omdat het ons een

Probeer

. Benedictus zegt tegen mij: ‘Kalm aan!

VA N

een spiegel voor

voorhoudt,

te leven en loof God.’

4 Hoe kijk jij nu naar Rick en zijn interesse voor het kloosterleven? Duid aan of vul zelf verder aan. Ik weet het zo nog niet. Kloosters zijn toch niet meer van deze tijd? Wat zou je daar kunnen vinden?

Die actieveling heeft wel iets ontdekt om rust in zijn leven te brengen.

Toch vreemd dat deze man zo geboeid raakte door kloosters. Dat lijkt me eerder iets voor oudere mensen.

Ik snap het wel, hoor. Rust en stilte, ik heb het zelf ook soms heel hard nodig. En waar vind je dat dan?

STAPSTEEN Bij monniken komen de

met God op de eerste plaats. Heel wat christelijke

monniken leven volgens de Regel van beschreven waarbij

. Daarin wordt een dagindeling ,

harmonisch samengaan. Deze levenswijze houdt jachtige mensen als wij een

120

STILTE A.U.B.

en voor.

LES 3

Leven in stilte om te luisteren

A Bidden en werken Vanaf het begin leefden er christenen teruggetrokken in de stilte en eenzaamheid van de woestijn. Die mensen werden ‘monnik’ genoemd, want ze leefden helemaal alleen. Maar hun levenswijze sprak veel jonge mensen aan en al snel ontstonden er gemeenschappen van monniken die in kloosters samenleefden. In de zesde eeuw schreef Benedictus van Nursia een leidraad voor het leven van monniken. Het werd na de Bijbel het meest gelezen boek van de middeleeuwen. Nog steeds leven wereldwijd enkele tienduizenden monniken en slotzusters volgens en vanuit de Regel van Benedictus. Jean Blaute en Ray Cokes komen in hun zoektocht naar de geheimen van het Belgische bier in de abdij van Westvleteren terecht. Daar leren ze ook het leven van de monniken kennen. Zo krijgt ‘trappist’ voor hen plots een andere invulling. 1 Vul onderstaande tekst over broeders Manu en Joris aan. Trappisten leggen een gelofte van en af. Hun leven staat in het teken van ‘ora et labora’: .

VA N

Broeder Manu: ‘Trappist is niet gelijk aan bier. We vallen er niet mee samen. We om te leven, we leven niet om te

‘Wij leven niet van

. Wij brouwen om te voorzien in ons eigen levensonderhoud, maar in het gedrang komt.‘

zonder dat het

Broeder Manu

.’ Broeder Joris:

Een monnik is iemand die God zoekt. Niet iemand die God al gevonden heeft. Een monnik weet het ook niet. Hij is een leerling, levenslang. Abt Philippe Vanderheyden

2 Vul de woorden van abt Philippe Vanderheyden over de monnik als zoeker aan. ‘Ik ben monnik aan het

, ik ben het niet. Er is nog iets diepers voor mij: ik wil een zijn. Ik wil een christen worden. Gelijkvormig worden aan Jezus Christus is het doel

van elke christen. Het is zoals met een euro die maar geldig is als hij aan twee kanten beslagen is: Gods komt tot uitdrukking in de

. Het heeft

geen zin om God te loven als je langs de andere kant je naaste niet ziet staan. De ene mens kan dat misschien beter door de stilte, de andere mens brengt misschien meer de naastenliefde in de praktijk, maar ze gaan wezenlijk samen.'

STILTE A.U.B.

121

3 Vul de woorden van zuster Hannah aan. ‘Een monnik is een

. Ik durf niet zeggen dat ik hem al gevonden heb.

Soms twijfel ik er zelfs aan of ik hem al ontmoet heb. Maar er is één ding waar ik zeker van ben, dat is dat hij mij al ontmoet heeft. Wat mij altijd gaande houdt, is dat de echte God, die ik misschien nog niet ken, de God is . En ik ken al een beetje God.’

“

B Luisteren met de oren van je hart

”

Luister, mijn zoon, naar de voorschriften van je leraar en spits het oor van je hart. (het allereerste zinnetje van de Regel van Benedictus)

Zuster Benedict

In het benedictijnse kloosterleven draait alles rond de kunst van het luisteren. Twee zusters vertellen hoe zij omgaan met stilte en luisteren. Vul hun woorden aan. ‘Luisteren met de

van het hart is echt kunnen luisteren, helemaal

VA N

, dat is heel moeilijk, dat is een proces van spanning met spreken. Je kunt iemand

en . Stilte staat in gezonde

. Je kunt ook zo veel spreken dat je aan het

eigenlijke waar het om gaat niet meer toekomt. Het is iedere keer weer het zoeken van een

Het stilzwijgen is geen doel op zich, het is een middel om dieper bij jezelf en je eigen gevoelens en motieven te

“

komen. Waarom wil je iets doen, waarom wil je iets zeggen? Zeg ik de waarheid of draai ik er toch omheen?

”

Als het stil is, dan kom je in voeling met de God die in je woont. Als het echt stil wordt, voel je al het lawaai dat er nog in je is: al je innerlijke conflicten, al de onopgeloste vragen. Echte stilte luistert. (zuster Hannah)

STAPSTEEN Een monnik is iemand die God

Zuster Hannah

, niet iemand die God al gevonden heeft.

Daarom draait in het Benedictijnse kloosterleven alles rond de kunst van het luisteren met de oren van het hart. Voor hun is stilte een middel om dieper bij

te komen en te

naar wat of wie in de stilte tot jou komt. Zo willen zij voor God en voor zijn Maar ook voor elke

122

STILTE A.U.B.

in wie zij het gezicht van Christus herkennen.

HOUVAST Gehoorzaamheid ... is zich onderwerpen aan een regel of een autoriteit. Meestal verstaan we dat als sulligheid, naïeve volgzaamheid of gebrek aan autonomie.

1 Vul verder aan met synoniemen: dwang, onderwerping,

“

Het monnikenleven is één grote oefening in luisteren. Het is leven in ge-hoor-zaamheid.

”

VA N

2 Verklaar die uitspraak met elementen uit dit hoofdstuk. Gebruik daarbij zeker volgende termen. verstilling – luistertemperatuur – harmonisch samengaan van arbeid, gebed en rust – luisteren met de oren van het hart – zich openstellen voor God en voor elke medemens

‘When you talk, you are only repeating what you already know. But when you listen, you may learn something new.’ (Dalai Lama)

STILTE A.U.B.

123 123

MIJN VERHAAL

VA N

Schrijf in de lege vorm wat stilte jou op dit moment in je leven kan brengen.

‘Het mooie van luisteren is horen wat er niet gezegd wordt.’

124 124

STILTE A.U.B.

Industrieterrein

Â©

VA N

VERMOGENSBEHEER

ÂŠ

VA N

OPSTAP

Jullie zijn de politici die moeten beslissen over de mogelijke inplanting van een nieuwe luchthaven. Welke beslissing nemen jullie op basis van de bovenstaande gegevens: komt ze er of niet? Noteer hieronder de belangrijkste elementen die jullie beslissing beĂŻnvloed hebben.

126 126

VERMOGENSBEHEER

LES 1

Droomjob?

VA N

A Arbeidsproces

1 Schrijf bij elke foto twee termen uit de lijst hieronder die de essentie ervan volgens jou het best weergeven. creëren – ervaring – instrumenten – werkplaats – resultaat – vermoeid – grondstoffen – verandering – vernuft – inspiratie – gevaar – handen – gezondheid – ontwikkeling – meerwaarde – collega’s – voldoening – routine – afmattend – rustgevend – intellectueel – concurrent – plezierig – levensonderhoud – natuur – evenwicht – kracht – macht – geestdodend – noodzakelijk – fundamenteel – uitbuiting – kleinschalig – virtueel – object – vernederend – onrechtvaardig – persoonlijkheid – kennis – ongezond – vrijheid 2 Markeer met groen de aspecten uit de lijst die voor jou essentieel zijn om je job later graag en goed te doen. Gebruik geel voor de dingen die voor jou minder belangrijk zijn.

VERMOGENSBEHEER

127

“

B Wake-upcall

Niemand maakt het in zijn of haar job zonder overtuiging, discipline en een volwassen arbeidsethiek. Hoeveel talent je ook hebt ... niemand.

“

”

De arbeidsmarkt is ontzettend competitief. Heel veel getalenteerde mensen zijn bereid heel hard te werken. Zelfs idioten zonder enig talent, maar die bereid zijn zich dubbel te plooien, nemen de plaats in van getalenteerde mensen zonder drive. Je hebt geen keuze, doe je schoolwerk en doe het goed.

”

VA N

Stel je in de plaats van Mason: een leerkracht zegt zoiets tegen jou. Wat zou je van die woorden vinden? Markeer of vul aan. onzin – de waarheid – ontnuchterend – beangstigend – wake-upcall – te relativeren – nieuw – verfrissend – negeren –

onrechtvaardig – vanzelfsprekend –

STAPSTEEN Arbeid is niet zomaar de kortste en meest vanzelfsprekende weg naar financiële onafhankelijkheid. Arbeid geeft zin en

aan je bestaan, ontwikkelt misschien nieuwe talenten. Daarom is het

erg belangrijk dat je aandacht besteedt aan de werk

aan mijn leven? Maar ook omgekeerd: Verricht ik mijn arbeid op een

kwaliteitsvolle manier?

128

van je arbeid: Geeft mijn

VERMOGENSBEHEER

LES 2

Werkingskost

A In historisch perspectief

Franklin Delano Roosevelt was president van Amerika van 1933 tot 1945. Op 11 januari 1944 stelde hij een programma van economische en sociale grondrechten voor. Daarin stond onder andere het volgende: (...) Daarom zijn er sociale en economische grondrechten nodig, wegwijzers naar voorspoed en geluk. Ik som er enkele op: - het recht op een zinvolle en rechtvaardig beloonde job, - het recht op een voldoende hoog inkomen om voeding, kleding en ontspanning te kunnen betalen, - het recht van elke handelaar, groot of klein, op handeldrijven, zonder monopolies of andere onrechtvaardige economische ingrepen, - het recht van elke familie op een degelijk huis, - het recht op hoogwaardige gezondheidszorg en de mogelijkheid om een gezonde levensstijl te ontwikkelen, - het recht op uitstekend onderwijs, - het recht op verzekering tegen ouderdom, ziekte, ongeval of werkloosheid. Al die rechten zijn gericht op zekerheid en bescherming. Zij zijn de enige weg naar een duurzame vrede.

VA N

In welke mate hebben wij de droom van president Roosevelt waargemaakt in de 21e eeuw? De krantenkoppen hieronder zetten je al een eindje op weg. Noteer de resultaten van je onderzoekswerk in het kader onderaan deze pagina. aald

â&#x20AC;&#x2DC;Steeds meer scholen zitten vol en weigeren kinderen.'

Werkloosheid eurozone fractie ged

(De Telegraaf 1/3/16)

Eigenbelang leidde tot bankencris

ÂŠ

(De Volkskrant 4/2/16)

(Knack, 15/9/15)

ten

Vervroegd pensioen kost je veel cen

(HLN 15/5/16)

Miljoenen voor onderzoek naar gezondheidszorg voor vrouwen

(NU.nl 7/3/16)

Werkgelegenheid

Armoede

Onderwijs

Vergrijzing

VERMOGENSBEHEER

129

B Rare jongen, die Obelix

VA N

In het album Obelix & Co. wil de jonge Romeinse aristocraat Caius Adolescentus het opstandige dorpje van Asterix bedwingen en er het kapitalisme invoeren. Alle Galliërs, met Obelix op kop, proberen zo snel mogelijk schatrijk te worden door menhirs te verkopen. Dat lukt, maar het gaat ten koste van hun vriendschap. (Maar geen paniek, het album eindigt zoals altijd met een everzwijnfestijn.)

1 ‘Je zult de rijkste man van het dorp worden ... en daardoor de machtigste.’ Hoe zou die voorspelling voor jou zijn? Markeer. totaal oninteressant – heel aantrekkelijk – te overwegen – onbegrijpelijk – vanzelfsprekend – topprioritair – verwerpelijk – raadselachtig 2 Verplaats het gesprek tussen Obelix en Caius Adolescentus naar onze tijd. Voor wie staat Obelix symbool? En Caius?

130

VERMOGENSBEHEER

Material Girl – Madonna Some boys kiss me Some boys hug me I think they're ok If they don't give me proper credit I just walk away

'Cause we are living in a material wor And I am a material girl You know that we are living in a material world and I am a material girl

4 Hoe zou je het standpunt van Madonna omschrijven? Markeer de termen die je mening het best weergeven. vanzelfsprekend – dom – naïef – vernederend – te overwegen – achterlijk – inhalig – ongelofelijk – cool – slim – oppervlakkig – eigentijds – achterhaald 5 Zou jij iets willen met zo’n meisje of jongen? Waarom (niet)?

VA N

Some boys romance Some boys slow dance That's all right with me I If they can't raise my interest then have to let them be

3 Zie je parallellen tussen het thema van het Asterix-album en de lyrics van dit nummer?

They can beg and they can plead right) But they can't see the light (that's cash hard cold the 'Cause the boy with is always Mister Right

Some boys try and some boys lie but I don't let them play (no way) Only boys who save their pennies make my rainy day

6 Bekijk een beeld uit het leven van deze man op zijn privéjacht. Welke gevoelens roept deze instagramfoto bij jou op? Markeer maximaal twee termen. verontwaardiging – afkeer – medelijden – jaloezie – schaamte – verlangen – opwinding – begeerte – schouderophalen – vertwijfeling – woede – onrust 7 Leg je gevoelens uit.

VERMOGENSBEHEER

131

C Rockin' in the free world?

Keep on rockin’ in the free world Neil Young

Psychoanalyticus Paul Verhaeghe trekt van leer tegen de organisatie van onze hedendaagse maatschappij. Die maakt mensen ziek en iedereen vindt dat vanzelfsprekend:

–

‘Ons huidige arbeidssysteem is gebaseerd op een zeer agressieve vorm van concurrentie. De mens is een competitief wezen, dat ontken ik niet, maar deze vorm van concurrentie gaat ten koste van de ander. Om dat uit te leggen gebruik ik het begrip 'rank and yank' uit het Amerikaanse bedrijfsleven. De besten mogen blijven, begrijp: zij die het meeste geld opbrengen. En wie minder presteert, moet eruit. Op de werkvloer vertaalt zich dat in een moordende concurrentie om te kunnen blijven, waardoor solidariteit verdwijnt en de normale sociale verhoudingen vernietigd worden. Wie vroeger bijvoorbeeld bij SIDMAR werkte, voelde zich betrokken bij dat bedrijf. Maar dat zie je nu niet meer. Bijgevolg halen mensen geen identiteit meer uit hun werk. Blijkbaar is er iets veranderd.’

VA N

I see a woman in the night With a baby in her hand Under an old street light Near a garbage can Now she puts the kid away And she's gone to get a hit She hates her life And what she's done to it There's one more kid That will never go to school Never get to fall in love Never get to be cool

1 Welk verband zie je tussen de songtekst en het citaat van Paul Verhaeghe?

2 Hoe reageer je op beide teksten? Markeer de reactie die je gevoelens het best omschrijft. ver van mijn bed – losers – angstaanjagend – de waarheid – zwaar overdreven – even slikken – te onthouden

STAPSTEEN De begeerte naar

is typisch menselijk. Toch kan en moet het anders. We mogen mensen niet degraderen tot pionnen in een wereldwijd economisch schaakspel. De menselijke

mag op geen

enkele manier aangetast worden. Daarom beschikt elke mens over een geheel van onaantastbare economische en sociale basisrechten (arbeid, gezondheidszorg, huisvesting ...).

132

VERMOGENSBEHEER

LES 3

Waardebepaling

A Meesterwerk

VA N

1 Het gebaar van Jezus van Nazareth heeft een diepe symbolische betekenis. Duid die betekenis aan in de lijst hieronder. Voeten wassen was slavenarbeid. Jezus toont zo dat je dienaar van anderen moet worden. Voeten wassen was een teken van diep respect. Ik kus als het ware de grond waarop jij loopt.

Voeten wassen was een plaatselijk ritueel vergelijkbaar met: ‘Een pintje?’ Het wassen van de voeten paste binnen een campagne tegen het voorkomen van de ziekte van Lyme (overgedragen door een teek die leeft in het woestijnzand). 2 Jezus die de voeten van zijn leerlingen wast, is een typisch voorbeeld van wat de Bijbel ‘metanoia’ noemt, een totale ommekeer van inzicht en handelen. Duid aan welke van de verhalen hieronder voorbeelden zijn van zo’n metanoia. Ik ben jarig. Uiteraard breng ik taart mee voor iedereen op kantoor. Ook Johan, mijn baas, heeft tijd vrijgemaakt om een stukje te komen eten. Is hij geen schatje? Hij heeft mij zelfs drie kussen gegeven. Mijn firma heeft een loge in de VIP-tribune van Racing Genk. Iedere thuismatch wordt de Medewerker van de Week (de verkoper met de grootste omzet) uitgenodigd om te komen kijken. Spannend toch? Deirdre is de nieuwe directeur van het AZ Sint-Jan. De eerste drie maanden heeft zij overal in het ziekenhuis meegewerkt. Gepoetst, catering verzorgd, geholpen bij de verzorging van de zieken. Ze heeft zelfs even op het mortuarium gewerkt. ‘Ik wil alle medewerkers leren kennen’, zei ze. ‘Ik moet weten wat ze allemaal doen om hen zo beter te kunnen ondersteunen’. Wij zijn echt een farmaceutisch bedrijf met het hart op de juiste plaats. Onze geneesmiddelen die dreigen te vervallen, sturen we naar Afrika. Oké, wij zijn gespecialiseerd in afslankproducten, maar het is het gebaar dat telt natuurlijk.

VERMOGENSBEHEER

133

B Muziek terwijl u werkt

1 Hoe gaat het verhaal volgens jou verder?

VA N

een – Bruce Springst Sinaloa Cowboys orden van Mexico. renigde n stadje in het no ei kl n ee in Californië in de Ve n ar re na bo r, ge oe d br er w jn l zi ue s, Mig met Lui den trok hij samen ien was. Zo’n drie jaar gele toen Luis net zest er ov s en gr de l aa illeg re rivierdelta. Staten. Ze staken en in de vruchtba ek zo an ga k er w Ze wilden Amerikanen vergeet niet dat de huis, hun familie. s, n en hu ng en ‘Jo et : rli ee ve m j Zi chuwing g een laatste waars Hun vader gaf no illen.’ w il geven iets in ru voor alles wat zij arden, ga en ze in de boom Zij aan zij zwoegd at la . zelf wilden doen. oeg tot ’s avonds al lang niet meer en an ik er van ’s morgens vr Am ke nwerk dat de blan en kon Zij deden het slave wat helpende hand el w a lo na Si n va bende cht de ronde dat de Er deed een geru krot, aan de n klein vervallen ee In ij. er ek n. kw ke . gebrui rlaten kippen methamfetamines esno stond een ve g. Ze maakten er sla de n aa s In het hart van Fr ui L en l jn, gingen Migue rand van een ravi

2 Hoe ervaar je dit nummer van Bruce Springsteen? Markeer in de lijst hieronder de term die jouw gevoelens het best omschrijft. aangrijpend – ondenkbaar – de realiteit – niet slim – dat is het leven – collateral damage (nevenschade) – onvergetelijk – droef – naïef – blijf waar je bent – eigen schuld – logisch – wraakroepend

3 Hoe omschrijf je de gebroeders Rosales? Als misdadigers of als slachtoffers? Verantwoord je keuze.

4 Welke keuze zou jij maken als je in hun schoenen stond? Waarom?

STAPSTEEN Arbeid is nooit waarde-loos. Steeds opnieuw is het jouw verantwoordelijkheid om de waarde van je arbeid te evalueren. Zie ik nog altijd mogelijkheden om als persoon door te groeien? Word ik verplicht tot handelingen waar ik mij als mens niet mee kan vereenzelvigen (fraude plegen, wetgeving overtreden, veiligheids-

134

voorschriften negeren ...)? Jezus van Nazareth blijft ook daarin een

Hij reduceert arbeid nooit tot louter geldgewin. Hij benadrukt het

belang ervan.

VERMOGENSBEHEER

HOUVAST

Geld is geweldig. Toch merkwaardig dat je er niet gelukkig van wordt.

VA N

Beantwoord de vragen hieronder aan de hand van het volledige hoofdstuk. 1 Wie is de man in de cartoon? Geef hem een beroep en achtergrond, vertel zijn verhaal.

2 Heeft hij arbeiders in dienst? Hoe gaat hij met hen om? Schets hun onderlinge verhouding. (Beperk je niet tot voor de hand liggende clichés, maar wees kritisch en genuanceerd.)

3 Hoe verhoudt hij zich tot bezit, geld en macht?

4 Hoe zou je in dat verband de cartoon omschrijven? Markeer. cynisch – ironisch – onbegrijpelijk – juist – belachelijk – meelijwekkend – afgunstig 5 Hoe zie je zijn toekomst? Evolueert hij verder in een bepaalde richting?

VERMOGENSBEHEER

135 135

MIJN VERHAAL

I will shoot you It's fine. I'm a photograph

VA N

Â©

Ontwerp een creatief, aantrekkelijk visitekaartje voor jouw droomberoep. Laat je inspireren door de voorbeelden hierboven.

136 136

VERMOGENSBEHEER

Interimkantoor

Â©

VA N

ERVARING VEREIST

OPSTAP

With My Own Two Hands â&#x20AC;&#x201C; Jack Johnson feat. Ben Harper

Eigenhandig

I can change the world With my own two hands Make it a better place With my own two hands Make it a kinder place With my own two hands With my own With my own two hands

Ik kan de wereld veranderen En dat doe ik eige nhandig Ik maak er een m ooiere plek van En dat doe ik eige nhandig Het wordt een te dere plaats Die ik boetseer m et mijn eigen hand en Ik heb alleen mijn twee handen nodi g Ik maak van de w ereld een vredige plaats En dat doe ik eige nhandig Ik maak de aarde helemaal schoon En dat doe ik eige nhandig Ik bouw een brug naar jou toe Die leg ik met m ijn eigen handen Ik heb alleen mijn twee handen nodi g Ik laat de wereld weer schitteren En dat doe ik eige nhandig Ik maak er een ve ilige plek van En dat doe ik eige nhandig Iedereen gaat met reuzensprongen vo oruit Door wat ik helem aal eigenhandig do e Ik hou je vast, ge ef je troost en zeke rheid Het enige wat ik nodig heb, zijn m ijn twee handen

I can make peace on earth With my own two hands I can clean up the earth With my own two hands I can reach out to you With my own two hands With my own With my own two hands

VA N

e I'm going to make it a brighter plac ds han two With my own I'm going to make it a safer place With my own two hands I'm going to help the human race With my own two hands With my own With my own two hands I can hold you In my own two hands I can comfort you With my own two hands But you've got to use Use your own two hands Use your own Use your own two hands With our own two hand

ÂŠ

Volg mijn voorbe eld Steek je handen ui t de mouwen Je twee handen, m eer heb je echt ni et nodig

1 Zie jij jezelf als deze jongen of dit meisje? Waar ben je dan naar op weg? 2 Staat het lied hierboven op je iPod? Waarom (niet)? 3 Zou With My Own Two Hands gespeeld moeten worden tijdens de diploma-uitreiking? Waarom (niet)?

138 138

ERVARING VEREIST

LES 1

Arbeidsvermogen

A Handelsmerk 1 Geef in één zin weer wat voor jou de kern van elke foto is. 1



VA N

2 Ga daarna op de volgende bladzijde op zoek naar de visie van de persoon bij wie de handen horen. Noteer de kleur van het kader bij de bijbehorende foto in de tabel hieronder. Foto

Visie

Mijn reactie

1 2 3 4 3 Geef nu je reactie weer aan de hand van een term hieronder. verrassend – mooi – vertederend – oppervlakkig – juist – ongepast – doordacht – naïef – pijnlijk – vanzelfsprekend – saai – verstandig – diepzinnig

ERVARING VEREIST

139

1 ‘Onze handen zouden moeten kunnen spreken ... Ik heb veel momenten van uitzinnige blijdschap meegemaakt, maar mij ook machteloos gevoeld als ik bij een bevalling dacht dat een gezin beter geen kinderen had kunnen krijgen.’

‘Tot spijt van de verzekeringsmakelaars misschien, maar ik heb mijn handen niet laten verzekeren. Ik bekijk het potentiële risico eerder filosofisch. Als er iets met mijn handen zou gebeuren, dan is dat voor mij een signaal dat ik wat anders moet gaan doen.’

‘Die mooie karkassen stevig vastpakken is het liefste wat ik doe. Ik draag ze dan naar de winkel en leg ze met liefde in de toog. Ik kan daar zo blij van worden als een kind. Voor mij is dat een voorstelling. Ik voel mij dan zoals een acteur zich moet voelen: voilà mensen, daar doe ik het nu voor. Dit is de essentie van mijn metier.’

‘Ik beantwoord aan het clichébeeld van de schrijnwerker. Ik kan met mijn linkerhand maximaal vier pintjes bestellen. Voor de meeste mensen van mijn generatie was 1976 het jaar met die hete zomer, maar voor mij is dat het jaar dat ik mijn pink verloor.’

4 Herneem nu de oefening voor de vier foto’s hieronder. Geef de essentie weer van wat deze mensen doen met hun handen.



VA N



STAPSTEEN Een fiere schrijnwerker, fietsenmaker, doventolk of beenhouwer zijn ... dat is een soort magie die niets te maken heeft met spectaculaire of buitenaardse gebeurtenissen. Je uit de mouwen durven steken en onverzettelijk blijven werken aan je daar draait het om. Dan komt de echte magie binnen handbereik.

140

ERVARING VEREIST

B Wegwerpmens Tuur Viaene is een historicus die op zoek ging naar een job via uitzendkantoren. Hij schreef er het boek Wegwerpmens over. Viaene holde van de ene robotachtige job naar de andere. Hij werkte ‘s nachts, ‘s ochtend en ’s middags in ploegen en legde koekjes op een lopende band, schilderde de stukje spaanplaat die de verfmachine vergeten was en kleefde acht uur lang stickers op tapijten. Zijn laatste interimjob – een zeer interessant project, volgens de uitzendconsulente – was het garneren van toastjes in een fabriek. Zijn zelfbeeld ging erop achteruit. Wat hij nog het meest miste, was het gevoel ergens goed in te zijn. ‘Die jobkes waren altijd heel simpel, maar je moet je toch inwerken. Als je niet vanaf het eerste uur even snel bent als de anciens, word je uitgekafferd. Op den duur geloof je echt dat je voor niets deugt. Na enkele maanden uitsluitend op een denigrerende manier te zijn aangesproken, heb ik een metamorfose ondergaan. Ik was niet langer de fiere, afgestudeerde historicus. Als arbeider zonder technische competenties was ik maar een goedkoop wegwerpproduct.’

1 Onrechtstreeks bewijst Tuur Viaene het belang van een vaste job voor het welzijn van de mens in onze samenleving. Markeer die bewijzen in de tekst. 2 Hoe ga je op een eerlijke en menswaardige manier om met een interimarbeider? Zoek vijf kernwoorden die volgens jou zeker hun plaats moeten krijgen in het antwoord op die vraag. -

VA N

3 Een interimjobje van niets is geen opsteker voor je eigenwaarde, je motivatie en je zelfvertrouwen. Benoem de inhoud van nog enkele dozen die in deze cartoon passen volgens jou.

ERVARING VEREIST

141

LES 2

Werkloosheidsval

A U wordt bedankt voor bewezen diensten 1 Hoe realistisch is de reactie van deze liefhebbende echtgenote? 2 Hoe reageert een gezin echt als iemand zijn of haar job verliest?

3 Som kort de belangrijkste gevolgen op van werkloosheid voor een individu en voor een gezin. -

- -

VA N

B Stellingen met vast contract

1 Welke stellingen op deze en volgende bladzijde zijn volgens jou juist en welke zijn fout? Markeer.

2 Noteer voor elk antwoord een doorslaggevend argument. Gebruik dit citaat van professor De Witte als referentiepunt. ‘De hele samenleving is georganiseerd rond werk. Een baan is dé sleutel voor maatschappelijke participatie en integratie. Werken is niet alleen de norm, maar ook een plicht: wie kan werken, móét werken. En werklozen voldoen niet aan die plicht. Werklozen werken niet, maar krijgen toch een inkomen en genieten dus van een soort luilekker leventje. Zo kijken werkenden doorgaans naar werklozen. Dat beeld klopt natuurlijk niet. Uit alle wetenschappelijk onderzoek blijkt dat werklozen op zowat alle vlakken - fysiek, psychisch, sociaal en dus zeker niet alleen financieel - slechter af zijn dan wie werkt. Geld is maar het topje van de ijsberg.‘ (Hans De Witte, professor arbeidspsychologie aan KU Leuven)

1 Als je werkloos wordt, heb je dat helemaal aan jezelf te wijten!

Juist / Fout 2

De gevolgen van werkloosheid zijn erger voor hooggeschoolden.

Juist / Fout

142

Argument:

ERVARING VEREIST

Hoe groter je kans op werkloosheid, hoe negatiever je houding tegenover andere mensen. (Bv. Die verdomde allochtonen pikken mijn job in.)

Juist / Fout

Werkloosheid heeft de grootste impact op ‘de middengroep’ (werkende veertigers).

Juist / Fout

Werkloosheid leidt tot ernstige fysieke en psychische problemen.

Juist / Fout

Kinderen uit een gezin dat getroffen werd door werkloosheid, maken later meer kans om zelf ook werkloos te worden.

Juist / Fout 7

Argument:

Hoe groter de dreiging van schorsing door de VDAB, hoe sneller een werkloze aan de slag gaat.

Juist / Fout 9

Argument:

Hoe langer je werkloos bent, hoe minder erg het wordt.

Juist / Fout 8

Argument:

VA N

Argument:

Als je werkloos wordt, verlies je een belangrijk deel van je identiteit.

Juist / Fout

Argument:

C Gevraagd: Interim met uitzicht op vast contract (handicap geen bezwaar) De acht profielen hieronder zijn gebaseerd op echte mensen die in de werkloosheid verzeild zijn geraakt. Didier (23) is webontwikkelaar met een tso-diploma. Didier is doof. Telefoneren ligt moeilijk, maar persoonlijke gesprekken gaan prima omdat hij kan liplezen en een hoorapparaat draagt.

Manu (25) is een historicus met een universitair diploma. Hij volgde ook de lerarenopleiding en heeft ervaring in het vrijwilligerswerk. Manu verplaatst zich met een elektrische rolstoel. Hij omschrijft zichzelf als een perfectionist.

Laura (28) heeft een masterdiploma pedagogie en is autistisch. Bovendien lijdt ze ook aan het chronischevermoeidheidssyndroom. Daarom kan ze slechts halftijds werken. Haar droom is te kunnen meedraaien in een CLBteam op een middelbare school.

Fons (24) sukkelt al zijn hele leven met zijn nieren. Twee transplantaties hebben soelaas gebracht. Jammer genoeg heeft zijn lichaam regelmatig behoefte aan rust. Dat maakt werken in een continu ploegensysteem vrijwel onmogelijk. Fons heeft een bso-diploma auto-elektriciteit en een attest heftruckchauffeur.

ERVARING VEREIST

143

Lena (21) komt uit het Buitengewoon Secundair Onderwijs. Zij wil niet terechtkomen in een beschutte werkplaats, ook al gaat het bij haar allemaal wat trager. Enthousiast is ze wel, dat bewijst ze tijdens een stage in een kledingwinkel.

Helena (31) uit Deurne heeft een diploma kantoor en is een ervaren medewerkster van een callcenter. Een faillissement dwong haar in de werkloosheid. Ze heeft een genetische afwijking waardoor ze niet langer dan twintig minuten kan rechtstaan. Haar werk moet met het openbaar vervoer te bereiken zijn.

Saïd (32) heeft een diploma maatschappelijk werk, een zwarte labrador die Rasha heet én een visuele beperking. Hij volgde een beroepsopleiding informatica. Hij zoekt werk bij een helpdesk die plaats heeft voor een hondenmand. Zijn handicap maakt hem verbaal erg sterk.

Ibrahim (50) is een politieke vluchteling uit Syrië. Hij verblijft legaal in ons land. Door een rugoperatie kan hij geen zwaar werk meer aan. Pluspunt is zijn talenkennis. Ibrahim wil alle kansen grijpen die hij krijgt.

1 Markeer het woord dat je reactie op de profielen samenvat of vul zelf aan. begrijpelijk – vanzelfsprekend – hartverscheurend – onrechtvaardig – zaken zijn zaken – that’s life – frustrerend –

herkenbaar – te verwachten –

Vacature

Naam

VA N

2 Jij bent directeur van een groot interimkantoor. Werk voor een van de werkzoekenden een korte vacature uit van zijn of haar droomjob. Hou rekening met alle elementen uit hun persoonsbeschrijving.

3 Evalueer de vorige opdracht. - Heb je voor iemand geen passende vacature gevonden? Waarom? - Welke handicap vond je het moeilijkst in te passen in een arbeidsomgeving? Waarom? - Welke was het makkelijkst in te passen? - Heb je nog ‘verborgen handicaps’ herkend? Welke?

STAPSTEEN Het recht op arbeid is een universeel

. Dat maakt van werkloosheid

een onrecht. Maar een vaste, kwaliteitsvolle baan geeft niet enkel financiële zekerheid. Ze biedt ook groei en ontwikkeling, dingen die nog veel belangrijker zijn. Je ontmoet boeiende mensen, ontwikkelt nieuwe vaardigheden en krijgt meer De

is dus verplicht er alles aan te doen om het aantal

werklozen zo laag mogelijk te houden.

144

ERVARING VEREIST

LES 3

Gezond en wel

A Leeftocht

VA N

Jonge mensen komen soms in een gesloten instelling terecht omdat ze domme fouten maken, begeleiding missen of verkeerde vrienden hebben. Ze staan voor de uitdaging om hun leven terug in handen te nemen, een bocht te maken en dat tijdperk af te sluiten. Verandering van lucht kan ze dan goeddoen. Dan zijn ze even weg van de verlokkingen van vrienden en drugs. Ze hebben nood aan tijd om na te denken, het hoofd leeg te maken en een nieuwe start voor te bereiden. Ze krijgen daarvoor de gelegenheid tijdens een maandenlange voettocht naar Santiago de Compostela, het bekende bedevaartoord in Spanje. Er stapt enkel een begeleider mee, ze moeten het redden met een tentje en een stuk brood en ze moeten de hitte in de vlaktes en de kou in het hooggebergte trotseren. Als ze de tocht succesvol afleggen, dan wordt hun juridische dossier geschrapt en zijn ze klaar voor een nieuw en beter hoofdstuk.

1 Gebruik de getuigenis om vijf termen te verzamelen die voor jou de kern van het Oikoten-project uitmaken.

2 Je zou kunnen zeggen dat deze jonge mensen ‘uitgezonden worden’. Welke verschillen en gelijkenissen zie je met een echt uitzendkantoor? - Verschillen:

- Gelijkenissen:

ERVARING VEREIST

145

B Bij het begin van de uitzending De elf leerlingen trokken naar Galilea, naar de berg die Jezus hun had aangewezen. Toen ze hem zagen, vielen ze op de knieën, sommigen twijfelden. Jezus kwam op hen toe en zei: ‘Mij is alle macht gegeven in de hemel en op de aarde. Ga, en maak alle volkeren tot leerling; doop hen in de naam van de Vader, de Zoon en de heilige Geest, en leer hun alles onderhouden wat ik jullie geboden heb. Weet wel, ik ben met jullie, alle dagen, tot aan de voleinding van de wereld.’ (Matteüs 28, 16-20) 1 ‘Sommigen twijfelden.’ Waarom twijfelden ze?

2 Kleur het stapsteentje bij de foto waarin de oproep van Jezus volgens jou het best in de praktijk wordt gebracht.

VA N

3 Verantwoord kort je keuze.

STAPSTEEN Gezonden zijn betekent het goede

maken. Gezonden zijn betekent groeien als mens.

Niet alleen door anderen (kinderen, zieken, armen) meer mens te laten worden, maar ook door consequent aan jezelf te werken.

laten je

uitgroeien boven je eigen kleinheid en kwetsbaarheid en geven je de kans een waarachtig mens te zijn.

146

ERVARING VEREIST

HOUVAST

ÂŠ

VA N

Vluchtelingenwerk Vlaanderen zoekt een nieuwe medewerker. Hij of zij is verantwoordelijk voor de ontvangst, huisvesting en integratie van Syrische vluchtelingen die de Middellandse Zee zijn overgestoken uit angst voor de bloedige burgeroorlog in hun land.

Stel de vacature op. Over welke eigenschappen en kwaliteiten moet die nieuwe medewerker beschikken?

Vacature

ERVARING VEREIST

147 147

MIJN VERHAAL

Kijk eens heel goed, dat ben jij op al die schilderijen. Je bent tien jaar ouder en aan het werk. Gebruik telkens één term om uit te drukken hoe jij je daarbij zou voelen.

Diego Rivera, The Detroit Industry Murals

VA N

Pablo Picasso, De strijkster, 1904

Gustave Caillebote, Werken aan het parket

Edouard Manet, De serveerster

Henri de Toulouse-Lautrec, Het hoertje

p 148 148

Winslow Homer, Het dorpsschooltje

ERVARING VEREIST

Recyclagepark

Â©

VA N

AFVALBELEID

ÂŠ

VA N

Wij recycleren volop petflessen, drankblikjes en batterijen. Volkomen terecht: iedere grondstof is waardevol en verdient een tweede, derde en vierde leven. Kostbare en zeldzame materialen mogen niet verloren gaan. Maar hoe zit het met mensen? Gaan wij er even zorgzaam en omzichtig mee om? De evangelist Johannes schreef er een prachtig verhaal over (en Rembrandt illustreerde het op een even grandioze manier).

OPSTAP

Lees de verzen 1 tot 11 uit het 8e hoofdstuk van Johannes. Gebruik daarna de invullijntjes om uit te leggen dat Jezus (zover was Hij zijn tijd vooruit) zelfs mensen recycleerde.

150 150

AFVALBELEID

LES 1

Indien mogelijk, keer om alstublieft

A En … actie!

15 april 2019: de beroemde kathedraal NotreDame de Paris staat in lichterlaaie. Jonge mensen tonen biddend hun solidariteit met de reddingswerkers.

VA N

Reddingsteams brengen Afrikaanse vluchtelingen, gestrand op de Middellandse Zee, naar een veilige haven.

De 'Witte Helmen' helpen alle slachtoffers van de bloedige burgeroorlog in Syrië. Zij werden genomineerd voor de Nobelprijs voor de Vrede.

Jongeren van overal ter wereld pikken het niet langer dat de aarde stelselmatig verwoest wordt. Onder leiding van Greta Thunberg organiseren zij ‘School strike for the climate’.

A B

1 Op welke ‘probleemsituatie’ wordt hier gereageerd?

C D 2 Welke actie is volgens jou het meest/minst dringend? Waarom?

3 Welke actievorm is volgens jou het meest/minst efficiënt Waarom?

AFVALBELEID

151

B Paus Franciscus: laffe wereldleiders verwoesten aarde De aarde wordt verwoest en geplunderd, de economie wordt voortgedreven door geldzucht en regeringen zijn te laf om iets te doen. Dat is een zware zonde, zei paus Franciscus tegen 1 500 rooms-katholieke activisten in Bolivia. ‘Het economisch systeem sluit uit, vernedert en doodt’, zei de paus. Voor een perfecte economie bestaat geen recept, maar volgens hem biedt het evangelie ons principes die wel kunnen helpen om de huidige crisis om te keren.

‘De tijd lijkt op te raken’, zei hij. ‘We verscheuren elkaar nog niet, maar we verscheuren wel ons gemeenschappelijk thuis. Dat wordt geplunderd, verwoest en straffeloos beschadigd.’ En de wereldleiders? Die komen niet verder, uit 'lafheid'. De oorzaak van dit alles ligt bij de geldzucht, zei de paus. Als geld een god wordt, dan wordt hebzucht de belangrijkste drijfveer van mensen. Uiteindelijk ‘verwoest dat de maatschappij en maakt het mannen en vrouwen tot slaven.’

VA N

'Het doel moet een economie zijn waar de menselijke waardigheid centraal staat, waar het recht op land, huisvesting en werk gegarandeerd is, maar ook toegang tot onderwijs, gezondheidszorg, cultuur, communicatie en vrije tijd.' Dit is een christelijk geïnspireerde economie, aldus de paus, waar de noden van ieder individu worden beantwoord in het sociale leven. Bron: www.dewereldmorgen.be

1 Markeer in de tekst de drie basisideeën die paus Franciscus in zijn toespraak wil uitdragen. Geef daarna deze drie ideeën kort weer in je eigen woorden

- 2 Vind je dat paus Franciscus best wat duidelijker en concreter mocht zijn? Steek een handje toe en bedenk een nieuw en persoonlijk voorbeeld dat zijn gedachtegang zo goed mogelijk illustreert.

152

AFVALBELEID

C Opzij, opzij, opzij. Maak plaats, maak plaats, maak plaats

1 Hoogstwaarschijnlijk komen deze twee bedrijfslogo’s je niet onbekend voor. Beschrijf kort hun 'corebusiness'. Waarvoor staan deze bedrijven? - Uber:

VA N

2 Bekijk de twee reportages over de vrouwelijke Uberchauffeur en de arbeidsomstandigheden in een Amazonverdeelcentrum aandachtig. Welke overeenkomsten en/of verschillen zie je met onderstaande still uit Modern Times, een beroemde film van Charlie Chaplin uit 1936?

- Amazon:

STAPSTEEN De wereld wordt vandaag geconfronteerd met een heel aantal dringende problemen: , een steeds grotere kloof tussen arm en rijk, ‘onwerkbaar’ werk enz. Niets doen is niet langer een optie, wij hebben oplossingen nodig, en snel. Wij zullen in de nabije toekomst moeten bewijzen dat we eigenbelang,

en kortetermijndenken kunnen

overwinnen.

AFVALBELEID

153

LES 2

Opgelost staat netjes

A Lig ik net lekker te dromen, komt de toekomst voorbij 'I have a dream that one day on the red hills of Georgia the sons of former slaves and the sons of former slave owners will be able to sit down together at the table of brotherhood. I have a dream that my four little children will one day live in a nation where they will not be judged by the color of their skin but by the content of their character. I have a dream today.

VA N

Martin Luther King (1929-1968) was het gezicht van de Afro-Amerikaanse burgerrechtenbeweging. Zwarte Amerikanen werden (en worden jammer genoeg tot op de dag van vandaag soms) gezien als tweederangsburgers, die niet over dezelfde rechten hoeven te beschikken als de blanken, die zichzelf intellectueel en maatschappelijk superieur wanen. King werd in 1968 vermoord.

I have a dream that one day, down in Alabama, with its vicious racists, with its governor having his lips dripping with the words of interposition and nullification; one day right there in Alabama, little black boys and black girls will be able to join hands with little white boys and white girls as sisters and brothers. I have a dream today.'

Het volk dat ronddwaalt in het donker, ziet dan een helder licht, over hen die wonen in een land vol duisternis gaat dan een stralend licht op. Uitbundig laat Gij hen juichen en overstelpt hen met vreugde; zij verheugen zich voor uw aanschijn zoals er vreugde is bij de oogst en gejuich bij het verdelen van de buit. Want het drukkende juk, de stang op hun schouders, de stok van de drijver, Gij breekt ze stuk als op de dag van Midjan. Want alle dreunend stampende laarzen en met bloed doordrenkte mantels worden verbrand en verteerd door het vuur. Want een kind wordt ons geboren, een zoon wordt ons gegeven. De heerschappij rust op zijn schouders; men noemt hem: Wonder van beleid, Sterke God, Vader voor eeuwig, Vredevorst. Groot is de macht en eindeloos de vrede voor de troon van David, voor zijn koninkrijk; hij zal het stichten en stutten door recht en gerechtigheid van nu af en voor altijd. De ijverzuchtige liefde van Jahwe der legerscharen zal dit bewerken. (Jesaja 9, 1-6)

Hij zei: 'Waarop gelijkt het Koninkrijk Gods, waarmee zal Ik het vergelijken? Het gelijkt op een mosterdzaadje, dat iemand in zijn tuin zaaide, het groeide en werd een grote boom en de vogels uit de lucht nestelden in zijn takken.' Hij zei ook nog: 'Waarmee zal Ik het Rijk Gods vergelijken? Het gelijkt op gist, die een vrouw in drie maten bloem verwerkte, totdat deze in hun geheel gegist waren.' (Lucas 13, 18-21)

154

AFVALBELEID

Drie prachtige teksten, drie krachtige figuren ... Maar waar dromen Martin Luther King, de profeet Jesaja en Jezus van Nazareth nu ĂŠcht van? Vat samen in je eigen woorden. Martin Luther King

Jesaja

ÂŠ

VA N

Jezus van Nazareth

AFVALBELEID

155

B Dromen krijgen vorm De Kerk heeft haar traditie (de boeken van het Oude en Nieuwe Testament) niet verloochend. Keer op keer heeft ze geprobeerd de prachtige dromen van de profeten, van Jezus zelf, ook waar te maken. In de 19e eeuw bijvoorbeeld, vond de toenmalige paus Leo XIII de leef- en werkomstandigheden van de fabrieksarbeiders zo schandalig en weerzinwekkend dat hij niet anders kon dan actie ondernemen.

Leo XIII schreef in 1891 een beroemde encycliek: Rerum Novarum (Over politieke verandering). Deze invloedrijke tekst betekende het begin van de sociale leer van de kerk, het begin ook van de christelijke arbeidersbeweging. Leo XIII veroordeelt zowel het kapitalisme als het marxistisch socialisme. De oprichting van vakbonden, die de rechten van arbeiders zouden verdedigen, werd mogelijk gemaakt.

VA N

Midden 20e eeuw was de kerk opnieuw toe aan herbronning. De paus riep in het Vaticaan een concilie samen, een bijeenkomst van alle bisschoppen ter wereld: Vaticanum II of het Tweede Vaticaanse Concilie (het eerste vond plaats in de 19e eeuw, maar was lang niet zo belangrijk en invloedrijk). De bisschoppen bedachten antwoorden op de grote uitdagingen van de moderne tijd (in het Italiaans: aggiornamento), zij dachten bijvoorbeeld na over seksualiteit, gezin, democratie en globalisatie (de ‘Derde Wereld’ wint aan belang, de invloed van niet-westerse religies en politieke systemen wordt steeds groter). De kerk ging zichzelf ook herdefiniëren. Van een gesloten hiërarchische structuur werd zij een gemeenschap, ‘het volk van God op weg naar het Rijk Gods’. De idee van 'aggiornamento' kreeg recent een nieuwe dimensie met de encycliek Laudato Si’ van paus Franciscus uit 2015. De paus doet een dringende oproep aan iedereen om de klimaatverandering te stoppen en de aarde te bekijken als ‘ons unieke huis’ dat absoluut respect verdient.

STAPSTEEN De Kerk is geen wereldvreemd instituut, maar een levende

. Soms met

vallen en opstaan heeft ze leiding gegeven aan uiterst belangrijke ontwikkelingen: abdijen waren bijvoorbeeld centra van kennis en onderwijs, er werd zorg gedragen voor armen, zieken en sociaal zwakken. De Kerk nam ook politieke standpunten in die uiteindelijk geleid hebben naar een meer samenleving.

156

AFVALBELEID

LES 3 2

Mensenlief

A Foutmelding Son of Saul vertelt over Saul Ausländer, een Hongaarse Jood die gevangen zit in het uitroeiingskamp Auschwitz-Birkenau. Hij moet de talloze Joodse mannen, vrouwen en kinderen van de trein rechtstreeks de gaskamer injagen. Op een dag meent hij in één van de lijken zijn zoontje te herkennen. Hij kan de gedachte om hem te zien verdwijnen in de verbrandingsovens niet verdragen en hij wil hem daarom een waardige Joodse begrafenis geven. Daarmee brengt hij zichzelf en zijn medegevangenen nog meer in gevaar.

'En dat met als onuitroeibare kern: het verhaal van een Mensch die een humanistische daad wil stellen in een waanzinnig, moreel geperverteerd klimaat waarin elke vorm van mededogen of verantwoordelijkheidszin op een akelige, fabrieksmatige manier wordt weggebrand.' © Belgaimage

VA N

Bespreking van Son of Saul door Dave Mestdach in Knack

Op de Grote Markt in Kortrijk is vorige week een man gestorven. Hij zat iets na middernacht op een muurtje op de Grote Markt. Hij werd onwel, viel en overleefde dat uiteindelijk niet. De politie vond hem pas twee uur later. Toen die man daar lag, passeerden acht mensen die niet hielpen. Ze belden ook niet naar de hulpdiensten. De politie voert een onderzoek naar schuldig verzuim. Bron: www.vrt.be

1 Stel dat jij een voorbijganger bent en de man ziet liggen. Zou je – net als Saul – niet rusten vooraleer hij in veiligheid is gebracht? Waarom (niet)?

2 Misschien heb je de man in Kortrijk al echt ontmoet. Wanneer heb jij ooit het gevoel gehad dat je niet anders kon dan reageren, een gebaar stellen, je mond opendoen? 3 Hoe heb je die situatie ervaren? Kies de term die het best past uit de onderstaande lijst. angstaanjagend – bemoedigend – boeiend – heerlijk – moeilijk – onmogelijk – onvergetelijk – opvorderend – uitdagend – vanzelfsprekend – verschrikkelijk – verwerpelijk

AFVALBELEID

157

B Human Rights Watch Mensenrechten zijn fundamentele rechten en vrijheden voor alle mensen, ongeacht hun nationaliteit, geslacht, etnische afkomst, ras, religie, taal of andere status. De ‘Universele Verklaring van de Rechten van de Mens’ uit 1948 vormt de meest invloedrijke en gezaghebbende formulering van de mensenrechten. Twee sleutelwaarden liggen aan de basis van het begrip mensenrechten. De eerste is 'menselijke waardigheid' en de tweede is 'gelijkheid'. - Mensenrechten gelden in gelijke mate voor alle mensen. - Mensenrechten zijn universeel: ze zijn altijd hetzelfde voor alle mensen waar ook op de wereld. Je hebt geen mensenrechten omdat je burger van een bepaald land bent, maar omdat je een lid bent van de menselijke familie. Dat betekent ook dat zowel kinderen als volwassenen mensenrechten hebben.

- Mensenrechten zijn onvervreemdbaar: je kunt deze rechten niet verliezen, net zomin als je kunt ophouden een mens te zijn. - Mensenrechten zijn ondeelbaar: niemand kan een recht afnemen omdat het ‘minder belangrijk’ of ‘niet essentieel’ is.

VA N

Bron: www.amnesty-international.be

Deze inleidende tekst blijft wat vaag en abstract. Formuleer hieronder vijf belangrijke, concrete mensenrechten die jij als eerste op je lijstje zou zetten. 1 2 3

4 5

STAPSTEEN De recente wereldgeschiedenis oogt helemaal niet fraai: de oorspronkelijke bevolking van Noord- en MiddenAmerika uitgeroeid, slavernij, twee wereldoorlogen, de

... ontelbare dodelijke

slachtoffers. En toch moeten wij meer dan ooit blijven geloven in de kracht van de mens om boven zichzelf uit te stijgen. De kunnen doen.

158

AFVALBELEID

warm omarmen is daarom echt wel het minste wat we

HOUVAST Je kunt de foto van deze vogel (misschien jammer genoeg) gebruiken als synthese van dit hoofdstuk. Een onschuldig dier, vermoord door de afvalproducten van onze industriële samenleving. Ga in iedere les op zoek naar een idee, een situatie of een beeld dat je in verband kunt brengen met de ‘mensonwaardige’ foto. Ga op zoek naar oorzaken, gevolgen, oplossingen op korte en lange termijn.

Les 1:

Les 3:

VA N

Les 2:

AFVALBELEID

159 159

MIJN VERHAAL Yad Vashem in Jeruzalem herdenkt de Joodse slachtoffers van de Holocaust en de redders van Joden. Yad Vashem betekent ‘gedenkteken’ en de naam is ontleend aan Jesaja 56, 5: 'Aan hen geef Ik in mijn huis en binnen mijn muren een gedenksteen en een naam, een eeuwige naam geef Ik hun, een die nooit wordt uitgewist.' © Alexandre Rotenberg / Shutterstock.com

De Taj Mahal is een imposant, witmarmeren mausoleum in India. Shah Jahan liet het grafmonument tussen 1632 en 1648 bouwen als laatste rustplaats voor zijn geliefde echtgenote.

Nello, een arme weesjongen, sluit vriendschap met Patrasche, een achtergelaten trekhond. Samen sterven ze van ontbering in de kathedraal van Antwerpen. Het beeld herinnert ons aan de waarde van onvoorwaardelijke vriendschap.

VA N

Het 9/11 Memorial in New York, op Ground Zero, is het herdenkingsmonument voor de slachtoffers van de terroristische aanslagen op het World Trade Center in 2001.

Het is 2085, jullie leven loopt ten einde.

1 Voeg minstens één ‘memorial’ toe aan de reeks op deze bladzijde. 2 Wat is er in jullie leven gebeurd dat je mag of moet herdenken?

3 Welke vorm geef je aan je herdenkingsplaats? Waarom?

160 160

AFVALBELEID

VENSTERS

Â©

VA N

HOE LINK-ED BEN JIJ?

ILC 'S

Kennis: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 Vaardigheden en attitudes: 10, 11, 14, 15, 17, 19, 20, 21, 22, 23, 24

Voel jij je soms eenzaam? a Hieronder vind je een tabel met stellingen rond eenzaamheid. Geef elke stelling een score van 1Â (helemaal niet mee eens) tot 6 (helemaal mee eens). b Bespreek de resultaten in de klasgroep. Stelling

Alleenstaanden kampen vaker met gevoelens van eenzaamheid. De sociale media zorgen ervoor dat ik me minder eenzaam voel. Mijn levensbeschouwing heeft me geholpen wanneer ik het moeilijk had. Jongeren voelen zich eenzamer dan oudere mensen.

Eenzaamheid maakt ziek.

Warme en duurzame relaties zorgen ervoor dat je je niet eenzaam voelt.

In de stad is de kans dat je je eenzaam voelt kleiner, want er is zo veel te beleven.

VA N

Als je ziek en arm bent, voel je je nog eenzamer. Sociaal isolement verandert het brein.

Het gezamenlijk beleven van rituelen en activiteiten die verbonden zijn aan je levensbeschouwing, geeft je een gevoel van samenhorigheid. Eenzaamheid is ongezonder dan obesitas.

ÂŠ

Samenzitten met vrienden en gesprekken hebben over zingeving geeft me het gevoel erbij te horen.

162

VENSTERS

2 Heb je ooit al het gevoel gehad dat de wereld onverschillig was voor wat jij voelde? a Bekijk een aantal cijfergegevens.

58% van de Vlamingen voelt zich soms eenzaam 15% voelt zich zelfs regelmatig of altijd eenzaam vooral jongeren tussen de 18 en 25 jaar voelen zich eenzaam Bron: VRT

b Wanneer was dat? Kun je een voorbeeld geven?

Heb jij tijdens deze momenten beroep gedaan op je levensbeschouwing? Bespreek de onderstaande vragen. - Op welke manier heeft je levensbeschouwing je geholpen? - Heb je andere mensen gecontacteerd om je gevoel met haar/hem te delen?

ÂŠ

VA N

d Wat roept het onderstaande beeld bij jou op?

HOE LINK-ED BEN JIJ?

163

3 Er gebeuren heel wat vreselijke dingen in de wereld: oorlog, ziekte, natuurrampen … Lees de onderstaande tekst over de oorlog in Syrië. Beantwoord daarna de vragen.

Een boodschap van hoop van de kinderen uit Syrië De oorlog in Syrië duurt al ruim zes jaar. Het begon met vreedzame protesten tegen Assad, vanwege hoge werkeloosheid, corruptie en gebrek aan politieke vrijheid. Inmiddels is het een ontzettend ingewikkeld en langdurig conflict, met vier strijdende partijen en buitenlandse inmenging.

Nog niet zo lang geleden leefden deze kinderen, die nu aan het dansen en het zingen zijn, in een nachtmerrie. Tijdens hun jonge leven zijn ze al getuige geweest van te veel geweld en angst. Ze zijn allemaal – soms tot zevenmaal toe – hun thuis moeten ontvluchten. Ze hebben allemaal vrienden en familieleden verloren, maar ook hun school en het gevoel ergens bij te horen. Vandaag verspreiden ze een boodschap van liefde en hoop. De clip werd opgenomen tegen de schokkende achtergrond van een dorp op het platteland rond Damascus, dat volledig is verwoest door het conflict. Te midden van het puin zingen de kinderen hun aangrijpende boodschap van hoop. Gekleed in felle kleuren, met rozen en emmers verf in de hand brengen de kinderen terug leven in het verwoeste dorp op de muren van de bouwvallen. Ze vormen een contrast met de sombere ruïnes en de uitgebrande auto’s.

VA N

Door de oorlog in Syrië is het land letterlijk in een puinhoop. De infrastructuur, scholen en ziekenhuizen in het hele land zijn volledig vernield. 11 miljoen Syriërs (de helft van het totaal aantal inwoners) ontvluchtten hun steden en dorpen. Deze mannen en vrouwen hebben niet alleen alles achter moeten laten, maar hebben vaak geen werk en dus geen inkomen. Kinderen gaan niet naar school. Zij hebben dus geen dagbesteding en ook geen toekomstperspectief. Daarnaast hebben veel mensen psychische problemen door de traumatiserende ervaringen die ze hebben moeten doorstaan.

Te midden van al deze ellende en puinhopen horen we ook verhalen van hoop. Van mannen en vrouwen die zijn teruggekeerd naar Syrië om een nieuw leven op te bouwen, of zich daarop voorbereiden. Van vluchtelingen die in buurlanden werken aan hun toekomst. Zij houden hoop en geloven in een nieuwe start. Kinderen uit Damascus schreven samen een lied met een boodschap van hoop die ze de wereld willen insturen. Ze hebben één vraag: geef onze kindertijd terug. 'Ik ga terugkeren naar huis, de liefde zal terugkeren', klinkt de melodieuze stem van Ansam, een tienjarig Syrisch meisje dat blind geboren is. Gezien de Syrische kinderen nog hun hele leven voor zich hebben, kunnen ze zich nog een toekomst voorstellen. Zoals Ansam zingt: 'Alles wat we nu doormaken zal ooit eindigen.' Ze doet dit samen met een koor van 40 andere kinderen. De 22 meisjes en 18 jongens komen allemaal uit opvangcentra in Damascus voor families op de vlucht die gesteund worden door UNICEF. Ze maken deel uit van de 3 miljoen kinderen die hun woonplaats zijn moeten ontvluchten voor het geweld.

Het was Zade Dirani die het lied aan UNICEF schonk om aandacht te vragen voor het conflict dat zijn zevende jaar ingaat. Hij is een JordaansAmerikaanse pianist en regionaal ambassadeur voor UNICEF Midden-Oosten en Noord-Afrika. 'Muziek heeft de ongelofelijke capaciteit om mensen te verenigen en ze te helpen de hoop niet op te geven', vertelt Zade Dirani. 'We moeten naar de oproep van de kinderen luisteren, die de stem vertegenwoordigen van miljoenen kinderen als zij die zoveel verloren hebben. Al wat ze vragen is dat ze hun kindertijd terugkrijgen, en dat de oorlog, waarvan ze niet de oorzaak zijn, eindigt, zodat ze eindelijk in vrede kunnen leven.'

Naar: www.unicef.be

164

VENSTERS

a Hoe denk je dat mensen hoop kunnen koesteren wanneer ze zich in zulke moeilijke situaties bevinden?

b Denk je dat geloof op die momenten een houvast kan zijn? Waarom wel/niet?

4 Rudi Vranckx probeerde de pijn en het leed te verzachten door muziek te brengen naar Syrië. a Bekijk de video en lees daarna de onderstaande tekst.

bevonden zich zo’n 120 instrumenten geschonken door Vlamingen om de muziekschool van Mosul weer op te bouwen. Rudi Vranckx en MNM-dj Brahim stonden in Erbil klaar om de kostbare vracht over land verder te vervoeren. En dat werd een hele beproeving. Want net op dat moment was er het Koerdische onafhankelijkheidsreferendum en een belangrijke sjiitische feestdag. Het konvooi met de instrumenten geraakte maar niet door de checkpoints. Het duurde uiteindelijk drie dagen om een afstand van amper 100 kilometer af te leggen. Maar het lukte, en in de muziekschool van Mosul was de ontlading groot. De muzikanten konden voor het eerst in meer dan drie jaar weer openlijk muziek spelen. 'Muziek is de taal van de wereld. Bedankt, vrienden uit België, om terug leven naar Mosul te brengen', aldus muziekleraar Nabeel Atraqchi.

VA N

In juni 2017 bracht Rudi Vranckx een bezoek aan de puinhopen van de muziekschool van Mosul in Irak. IS had niet alleen de gebouwen vernield, maar ook haast alle muziekinstrumenten. Daarop lanceerde Rudi via Radio 1 een actie om muziekinstrumenten in te zamelen en naar Mosul te brengen.

De actie was een succes en Rudi Vranckx trok samen met MNM-dj Brahim naar Irak om 120 instrumenten af te leveren in Mosul. Maar dat ging moeizamer dan verwacht… De documentaire Imagine Mosul vertelt het hele verhaal, van de ontroerende versie van John Lennons Imagine in de gebombardeerde muziekschool in Mosul tot het afleveren van de instrumenten in de nieuwe muziekschool.

Het verhaal van Imagine Mosul begint ergens in juni met de uitvoering van het vredeslied Imagine van John Lennon, tussen het puin van de kapotgeschoten muziekschool van Mosul. Het nummer werd gespeeld op de twee laatste gitaren van de stad. Ze overleefden IS omdat muziekleraar Nabeel ze begraven had. De beelden die Rudi en z’n ploeg maakten, lieten niemand onberoerd. Vlaanderen wou helpen. Enkele maanden later, op een zonnige ochtend in september, vertrok in Melsbroek een C130 van het Belgische leger richting Erbil, Irak. Aan boord

Bron: www.vrt.be

b 'Muziek is de taal van de wereld', zegt muziekleraar Nabeel Atraqchi. Wat denk jij van deze uitspraak? Bespreek met je groepsgenoten.

HOE LINK-ED BEN JIJ?

165

5 Beluister het lied Hallelujah van Leonard Cohen, gecoverd door Pentatonix. a Wat betekent het woord 'hallelujah'?

b Waarover gaat het liedje volgens jou?

Zoek op het internet of andere levensbeschouwingen ook dit woord kennen.

VA N

6 Binnen elke levensbeschouwing vinden we verwijzingen naar gebed, bezinning, meditatie, stiltemomenten … Houd een groepsgesprek over de onderstaande vragen. - Heb jij zelf ooit gemediteerd, gebeden, aan bezinningsmomenten deelgenomen, de stilte opgezocht om je innerlijk te herbronnen? Leg uit. - Waarom was het belangrijk voor jou om dat te kunnen doen? - Waaraan dacht je tijdens deze momenten? - Hoe voelde je je tijdens deze momenten? - Voelde je je verbonden met de mensen die rondom jou waren op dat moment?

7 Wat is het verschil tussen religie en spiritualiteit?

‘Spiritualiteit geeft betekenis aan de realiteit’

166

VENSTERS

8 You only live once! Hoe kun je deze uitspraak linken met spiritualiteit?

VA N

9 Wat vind jij van het idee om in elke school een ‘interlevensbeschouwelijke’ stille ruimte te hebben? Bespreek het voorstel aan de hand van de onderstaande stellingen.

Levensbeschouwing is een privéaangelegenheid en dient geen plaats

op school te krijgen.

Soms is school wel stresserend, dus het zou goed zijn indien we een rust te komen.

plek hadden om even tot

Een interlevensbeschouwelijke stille ruimte geeft ons de kans om samen in een ruimte tot rust, bezinning, meditatie, gebed … te komen. Dit brengt ons dichter bij elkaar.

is moeilijk om dan Iedereen geeft op een andere manier inhoud en vorm aan ‘stilte’. Het allemaal samen in een ruimte ‘stilte’ en ‘rust’ te vinden.

Door een interlevensbeschouwelijke stille ruimte in te richten, geeft de school aan dat iedereen zich ‘thuis’ kan voelen op school.

10 Zou jij gebruikmaken van de stille ruimte op school? Bespreek je antwoorden met de andere groepsleden. Ja, omdat …

Nee, omdat …

HOE LINK-ED BEN JIJ?

167

11 Kies uit de onderstaande zinnen er één die je raakt. a Schrijf kort op waarom die zin je raakt, je aanspreekt …

b Bespreek ook met je groepsgenoten waarom die zin je raakt en je aanspreekt. Ik heb nooit spijt gehad van mijn stiltes. Van momenten van spreken wel. (Omar ibn al-Khattab)

reikt vaak Eén korte stilte be tvloed van meer dan een stor woorden. pper)

Min de stilte in uw wezen. Min de stilte die bezielt. Zij die alle stilte vrezen, Hebben nooit een hart gelezen, Hebben nooit geknield.

(Mary Frances Tu

n Bergh)

(Paul van de

(Guido Gezelle)

ilte die van de st Wie de melo id van ok de volhe kent, kent o de leegte.

Woorden mogen alleen dienen om de stilt e te verbeteren.

VA N

(Karel Jonckheere

)

uin der Stilte is de T Gedachten. )

(Ali ibn Talib

Spreek mooie woorden of onthoud je van spreken. (profeet Mohammed)

Stilte verlicht je levenspad. Door niet te spreken, zie je duidelijker. (Mahatma Gandhi)

168

VENSTERS

Stilte is niet de afwezigheid van het geluid. Stilte is de diepste klank. (Tao Meng)

Stilte is het verschil tussen niks zeggen, en alles al gezegd hebben. Tussen gewone stilte, en de stilte na de laatste regel van een gedicht over de stilte. (Herman de Coninck)

De stilte is een vr

iend die je nooit verraadt. (Confucius)

12 Is geloven ‘H.I.P.’?

Hedendaags Individueel Postseculier

a Ga je akkoord met dit acroniem? Waarom wel/niet? Bespreek met je groepsgenoten. b Geef drie argumenten pro en drie argumenten contra. Pro

Contra

Geloof zal verdwijnen ‘dankzij’ de technologische en digitale vooruitgang.

VA N

13 Ga aan de slag met een creatieve opdracht. Kies een van de onderstaande opties. - Maak een cartoon waarin je illustreert wat jou hoop geeft in moeilijke tijden. - Schrijf een liedjestekst, op bestaande of zelf gecomponeerde muziek, waarin je ‘gebed' of 'meditatie’ verwerkt. - Schrijf een verhaal of gedicht waarin de thema’s 'spiritualiteit' en 'stilte' centraal staan.

HOE LINK-ED BEN JIJ?

169

NOTITIES

170

NOTITIES

Â©

VA N

Â©

VA N

NOTITIES

171

SPOOR 1

NATUURLIJK

1 Iedereen veggie?

172

NOTITIES

Â©

VA N