ijk
In k ex em pl aa r
ijk
In k ex em pl aa r
pl aa r
STAP STEEN
ex em
7
In
ki
jk
Kurt Vermet Korneel Verté
INHOUD
D
jk eli
p. 109
ki
jk
p. 81
ID
ij-willi r V
In
g
p. 5
rd, pla a h
p. 51
jeezes
og
Wo nd
m
n z ij n e er
Wo rk
ex em pl aa r Sk i
p. 35
p. 95
ard yh
s nt
p. 21
l ( no ll te
vs. tale s ll
il ew
t)
Tim
18 +
p. 65
INHOUD
jk eli
Wo rk
p. 109
jk
p. 81
ex em pl aa r
og
Wo nd
m
D
p. 51
jeezes
p. 5
ij-willi r V
g
In
ID
ki
Sk i
s nt
n z ij n e er
rd, pla a h
ard yh
p. 95
p. 21
p. 35
l ( no ll te
vs. tale s ll
il ew
t)
Tim
18 +
p. 65
jk
ki
In pl aa r
ex em
pl aa r ex em
ID
In
ki
jk
Waar sta ik nu?
OPSTAP Wat is een ‘avatar’?
In
ki
jk
ex em
pl aa r
Wat is de oorsprong van het woord 'avatar'?
Is jouw avatar een beeld van wie je zou willen zijn? Hoe ziet jouw avatar er vandaag uit?
6 6
WAAR STA IK NU?
Waarom gebruiken mensen een avatar?
LES 1
Dit ben ik (of dat zou ik toch willen)
A Me, myself and my avatar 1 Waarom wordt de avatar voortdurend aangepast?
pl aa r
ki
jk
ex em
2 Omcirkel de avatars die lijken op de jouwe. Teken eventueel de jouwe erbij.
In
3 Kruis aan wat mensen met hun avatar willen bereiken. Ze willen met hun avatar duidelijk maken waarvoor ze staan. Ze willen uitdrukken hoe ze er willen uitzien. Ze willen dat anderen hen zo bekijken. Ze verstoppen hun echte persoonlijkheid achter hun avatar. Ze verbergen hun onzekerheid achter hun avatar.
WAAR STA IK NU?
7
4 Waarom zetten mensen tattoos? Kruis aan. Om stoerder te lijken. Om hun persoonlijkheid uit te drukken. Omdat ze zichzelf op die manier mooier vinden. Omdat ze daarmee een 'verhaal’ willen vertellen. Omdat het grappig is.
pl aa r
Omdat ze hun ‘lege’ uiterlijk te eentonig vinden. Ze doen het in een opwelling.
5 Vul in de opsomming hierboven aan waarom Matt Gone zijn tattoos plaatst.
6 Welke nicknames gebruik jij op verschillende fora, chatprogramma’s of in games?
ex em
7 Duid op de schaal aan welk doel je daarmee wilt bereiken.
jk
Een deel van mijn persoonlijkheid uitdrukken. 5
1
5
1
2
3
4
helemaal niet
6 heel sterk
ki
Vertellen wat me op dit moment bezighoudt. 2
3
4
In
helemaal niet
6 heel sterk
Mezelf beschermen door mijn echte naam niet te gebruiken. 1
2
3
4
5
helemaal niet
6 heel sterk
Grappig doen. 1
2
3
helemaal niet
8
WAAR STA IK NU?
4
5
6 heel sterk
B Uiterlijke schijn, innerlijke pijn? 1 Waarom creëren mensen avatars, gebruiken ze nicknames, plaatsen ze tattoos of piercings, dragen ze extreme kledij? Kruis de drie redenen aan waarvan jij denkt dat ze het meest voorkomen. Omdat ze niet helemaal tevreden zijn met wie ze zijn. Omdat ze anderen willen duidelijk maken wie ze willen zijn.
Omdat ze in de knoop liggen met zichzelf. Omdat ze niet tevreden zijn over hun uiterlijk.
pl aa r
Omdat ze zich anders willen voordoen dan wie ze zijn.
Omdat ze hun echte persoonlijkheid willen uitdrukken op deze manier. Omdat ze hopen dat anderen zo meer van hen zullen houden. 2 Waarom zijn mensen niet tevreden over zichzelf, denk je?
ex em
3 Waarom is het zo belangrijk wat anderen over ons denken?
4 Waarom doen mensen zich anders voor dan ze echt zijn?
5 Ga je akkoord met de onderstaande stelling? Leg kort uit.
MENSEN VERTELLEN NOOIT WIE ZE ECHT ZIJN
ki
Ik ga wel / niet akkoord, omdat
jk
In
ALLEEN WIE ZE GRAAG WILLEN ZIJN!
6 Probeer in één zin te formuleren wie jij echt bent.
WAAR STA IK NU?
9
ki
jk
ex em
pl aa r
7 Duid aan wie of wat jou helpt te ontdekken wie je echt bent. Vul zelf aan met woorden, een tekening, een afbeelding ...
In
STAPSTEEN
We gaan vaak op zoek naar een beeld van
we op dat moment
. Tattoos, piercings, kledij, avatars, nicknames ‌ vormen van hoe we hopen
Daarbij vergeten we vaak wie wie je
10
in plaats van wie
. zijn. Daarom is het belangrijk op zoek te gaan naar wat of
bij jezelf kan brengen.
WAAR STA IK NU?
LES 2
MIJN STAND VAN ZAKEN Waar sta ik nu?
A Tijdreis door mijn leven
We kijken terug ‌
Beantwoord telkens in korte kernwoorden de vragen die bij elk van jouw levels horen.
18+
Plaats 18 jaar
secundaire school
Ouders
lagereschooltijd
geboorte
ex em
kleutertijd
pl aa r
Datum
Sterrenbeeld
Naambetekenis
Anekdote
Mooiste herinnering
18+
jk
Slechtste herinnering
18 jaar
ki
secundaire school
Graag naar school
In
lagereschooltijd
kleutertijd
geboorte
Waarmee speelde je? Wat vergeet je nooit?
WAAR STA IK NU?
11
Wat deed je graag? Plezantste en slechtste herinnering?
18+ 18 jaar
Wat wou je worden?
pl aa r
secundaire school lagereschooltijd
Goede punten?
kleutertijd
geboorte
Beste leerkracht? Waarom?
ex em
Beste vriend? Waarom?
Studiekeuze?
Mooiste en slechtste herinnering?
jk
Geloof?
ki
Welke kledij?
18+ 18 jaar secundaire school
lagereschooltijd
In
Wat wou je later worden?
Welke vrienden?
geboorte
Hobby?
12
WAAR STA IK NU?
kleutertijd
Eerste lief?
verliefd?
God? Geloof? 18+ 18 jaar
Geld?
Toekomstsdromen?
pl aa r
secundaire school
lagereschooltijd
kleutertijd
Beste levensles?
Buitenland?
geboorte
ex em
Seks?
Gezin?
18+
jk
18 jaar
Waarin geloof je?
secundaire school
Huis?
ki
lagereschooltijd
In
kleutertijd
geboorte
Werk?
Dromen?
WAAR STA IK NU?
13
B Mijn Google Maps 1 Kleur waar jij al was in op de wereldkaart en landkaart. Hier leefde/woonde ik
Hier was ik op reis/ vakantie/stage
Hier trok ik door
Hier leef/woon ik nu
In
ki
jk
ex em
pl aa r
2 Plak/teken in het lege vak een kaart van het land waar jij geboren werd of als kind woonde, als dat niet BelgiĂŤ is.
STAPSTEEN
We hebben elk ons
afspeelt. Doorheen onze verschillende we stilaan naar de persoon die we
14
WAAR STA IK NU?
, dat zich op andere leren we lessen en .
LES 3
Mijn leven, mijn keuzes?
2 Wat zijn de belangrijkste keuzes die jij tot nu zelf maakte?
ex em
pl aa r
1 Kijk aandachtig naar belangrijke momenten in je leven. Wat koos jij zelf? Wat werd voor jou beslist? Wat is jou overkomen? Kleur ze in op p. 7-9 en noteer ze hieronder in de vakken.
ki
jk
3 Wat beschouw je als hoogtepunt(en) van je leven? En de dieptepunten? Schrijf er enkele op.
In
4 Omcirkel de hoogte- of dieptepunten waarover je zelf besliste. Vul ze aan bij het juiste level op p. 7-9.
WAAR STA IK NU?
15
5 Welk 'downmoment' maakte de zangeres mee?
What
doesn’t
kill you makes you
pl aa r
stronger
6 Hoe maakte dat haar sterker?
ki
jk
ex em
7 Op welke manier maakten jouw downmomenten jou sterker? Noteer in korte zinnen.
STAPSTEEN
maken. Vaak waren die
niet
ze voor ons. Ook zijn er
In
Op heel wat momenten in ons leven moe(s)ten we of maakten
keuzes waar we geen invloed op konden uitoefenen. We maken heel wat
16
mee in ons leven. Toch blijkt dat we ook heel wat kunnen uit onze voor- en tegenslagen.
WAAR STA IK NU?
- en
LES 4
Jezus in de tempel
De twaalfjarige Jezus in de tempel OT
NT
ex em
pl aa r
Zijn ouders gingen jaarlijks voor het Pesachfeest naar Jeruzalem. Toen hij twaalf jaar was, maakten ze weer hun gebruikelijke pelgrimstocht. Na afloop van het feest vertrokken ze naar huis, maar Jezus bleef in Jeruzalem achter zonder dat zijn ouders het wisten. In de veronderstelling dat hij zich bij het reisgezelschap bevond, reisden ze een hele dag voordat ze hem overal onder hun verwanten en bekenden begonnen te zoeken. Toen ze hem niet vonden, keerden ze terug naar Jeruzalem om hem daar te zoeken. Na drie dagen vonden ze hem in de tempel, waar hij tussen de leraren zat, terwijl hij naar hen luisterde en hun vragen stelde. Allen die hem hoorden stonden versteld van zijn inzicht en antwoorden. Toen zijn ouders hem zagen, waren ze ontzet, en zijn moeder zei tegen hem: ‘Kind, wat heb je ons aangedaan? Je vader en ik hebben met angst in het hart naar je gezocht.’ Maar hij zei tegen hen: ‘Waarom hebt u naar me gezocht? Wist u niet dat ik in het huis van mijn Vader moest zijn?’ Maar ze begrepen niet wat hij tegen hen zei. Hij reisde met hen terug naar Nazareth en was hun voortaan gehoorzaam. Zijn moeder sloot alles wat er met hem gebeurd was in haar hart. Jezus groeide verder op en zijn wijsheid nam nog toe. Hij kwam steeds meer in de gunst bij God en de mensen. (Lucas 2, 41-52) 1 Hoe merk je dat Jezus naar een volgend level upgradede? Markeer. Hij scheurt zich los van zijn ouders. – Hij denkt dat hij zonder zijn ouders kan. – Hij is twaalf jaar. – Hij kan al voor de schapen zorgen. – Hij kan al luisteren. – Hij durft zijn mening aan vreemden vertellen. –
2 Welke drie gelijkenissen zie jij tussen de twaalfjarige Jezus en de dertigjarige Jezus? dertigjarige Jezus
ki
jk
twaalfjarige Jezus
Het volk in de tempel staat versteld om het inzicht van de twaalfjarige Jezus.
Mensen luisteren naar Jezus' verhalen en inzichten.
In
Jezus zegt dat hij bij zijn vader was.
Na drie dagen vinden zijn ouders hem terug in de tempel
WAAR STA IK NU?
17
3 Geef enkele eigenschappen, vaardigheden, karaktertrekken … die je nu sterk hebt en die al aanwezig waren in je vorige levels. Nu
Al in de kleuterklas was ik dol op auto’s.
In mijn vrije tijd sleutel ik aan de auto’s van familie en vrienden.
pl aa r
Vroeger(e) level(s)
4 Markeer in de tekst de reactie van Maria als ze Jezus terugvindt. 5 Wat betekent die zin? Markeer.
ex em
Ze waren ongerust. – Jezus maakte hen ongerust. – Jezus verwittigde hen niet. – Ze dachten Jezus kwijt te zijn geraakt. – Ze wisten niet waar Jezus was. – Ze dachten dat Jezus was weggelopen/weggenomen. –
6 Was de twaalfjarige Jezus angstig?
Ja / Nee, want
jk
7 Hoe verklaar je dat? Markeer. Jezus dacht niet aan zijn ouders. – Jezus was alleen met zichzelf bezig. – Jezus had belangrijkere dingen te doen. – Jezus voelde zich groot genoeg om zonder zijn ouders te kunnen. – Jezus voelde zich goed in de tempel. – Jezus had vertrouwen (in God).
ki
STAPSTEEN
Heel wat mensen zijn
naar zichzelf. Dat is niet gemakkelijk
In
. Ook
18
ondervond al op jonge leeftijd hoe dat mensen
maakt. Het is nodig onderscheid te maken tussen en die van
WAAR STA IK NU?
. Zo zien we ons eigen pad
dragen tegenover elkaar blijft wel belangrijk.
.
HOUVAST
1 Bekijk het filmpje. Vul daarna de tabel aan. Wat? (kernwoorden)
Reactie van anderen?
Reactie van jezelf?
Wat heb je eruit geleerd?
Jezus bleef alleen in de tempel achter zonder zijn ouders te verwittigen.
boos ongerust opgelucht verwijtend vertrouwen angstig
boos ongerust opgelucht verwijtend vertrouwen angstig
Dat hij vertrouwen mag hebben (in God). Dat hij zijn ouders laat weten waar hij is.
jk
boos ongerust opgelucht verwijtend vertrouwen angstig
boos ongerust opgelucht verwijtend vertrouwen angstig
boos ongerust opgelucht verwijtend vertrouwen angstig
boos ongerust opgelucht verwijtend vertrouwen angstig
ki
Jij
ex em
Jezus
Simone
pl aa r
Elf jaar geleden verdween de dertienjarige Simone van Dorst uit Maassluis spoorloos. Een zoekactie met posters werd op touw gezet en zelfs landelijk was er aandacht voor deze verdwijningszaak. Familie vreesde dat ze in verkeerde handen was gevallen. Drie weken later dook ze op en werd ze uit huis geplaatst. Nu doet ze haar verhaal.
2 Hoe kun je als ouder best reageren om je kind niet met jouw angst op te zadelen?
In
WAAR STA IK NU?
19 19
MIJN VERHAAL
ex em
pl aa r
Noteer in de omringende puzzelstukken de skills die jij hebt.
In
ki
jk
SKILLS
Met deze skills kunnen we verder! Let's play
20 20
WAAR STA IK NU?
pl aa r ex em
18+
In
ki
jk
¨ Wie of wat beinvloedt mij?
OPSTAP 18+ in 18 1 Hoe denk jij/denken jullie nu over ‌?
volwassen
pl aa r
drugs
jk
sociale media
ex em
discriminatie
seksualiteit geaardheid gender
In
ki
religie
toekomstplannen
2 Maak met jullie smartphone een gelijkaardig filmpje. 3 Welke (opvallende) gelijkenis(sen) stel je vast als je die filmpjes met elkaar vergelijkt?
22 22
18+
LES 1
Generation Z
A Een scharniergeneratie Generatie na generatie 1901
1945
2000
20..
2100
pl aa r GENERATION
ex em
1 Vul de namen van de generaties aan.
GENERATION
GENERATION
21e eeuw
GENERATION
GENERATION
20e eeuw
2 Wat betekent de term ‘generatie’?
3 Markeer jouw generatie op de tijdlijn.
4 Tot welke generatie behoort:
- de sollicitante:
- de rekruteerder:
5 Wat wordt bedoeld met de term 'millennial'?
jk
6 Som drie redenen op waarom dit sollicitatiegesprek mislukt.
ki
In
STAPSTEEN
• Een
is een groep mensen die in dezelfde periode van
geboren zijn.
• Deze leeftijdsgenoten zijn met elkaar verbonden door: - een gedeelde
van de tijdsgeest,
- een gedeelde
op die tijdsgeest,
- een gedeeld
.
18+
23
Millennials: tussen Gen Z en Gen Y 1 Markeer de begrippen waarmee Simon millennials omschrijft.
pl aa r
aanmatigend – nonchalant – lui – enkel geïnteresseerd in zichzelf – moeilijk te leiden – niet gelukkig – willen zinvol werken
2 Welke vier kenmerken verhinderen millennials om écht gelukkig worden? Vul ze aan. 3 Noteer bij elk kenmerk vijf kernwoorden.
ex em
O
In
ki
jk
T
24
18+
O
O
pl aa r
B Gen Z: Generation swipe a.k.a. screenagers
© John Atkinson, Wrong Hands
1 Omcirkel de socialemediakanalen waar jij (regelmatig) gebruik van maakt. Vul eventueel aan. 2 Vergelijk hoe jij jezelf voorstelt op twee erg verschillende socialemediakanalen.
ex em
Tienermeisjes die op YouTube laten zien met welk oogpotlood je de perfecte smokey eyes creëert. Gamers die zichzelf filmen terwijl ze nieuwe spellen uitproberen. Fashionista's die op Instagram de zonnebrillen, tassen en outfits showen die je deze zomer écht moet hebben … Jongeren kijken niet meer naar popartiesten, sporticonen en filmsterren om te zien wat hot, hip & happening is, daar hebben ze een nieuw soort helden voor: socialemediahelden. Sinds de opkomst van platformen als Facebook, YouTube en Instagram zijn zogenoemde 'social influencers' aan een onstuitbare opmars bezig. Bron: Het Parool
jk
3 Wie zijn jouw socialemediahelden? Waarom zijn ze belangrijk voor je?
ki
4 Beoordeel de invloed deze social influencers op jouw leven. 1
2
3
4
5
6
In
STAPSTEEN
Uit onderzoek blijkt dat generation Z gemiddeld Screenagers hebben nooit een wereld zonder
of Google gekend. Het gebruik van
uur per dag spendeert aan verschillende media. telefoons, is voor hen vanzelfsprekend. Hun
interesses liggen bij: entertainment, nieuwe technologieën en sport. Hun ‘helden’ zijn en
.
18+
25
C Gen Z vs. Gen Y
pl aa r
Plaats gelijkenissen en verschillen van beide generaties tegenover elkaar.
ex em
=
ki
jk
â‰
In
STAPSTEEN
Jongeren vandaag vormen een groep die samengesteld is uit generatie
kunnen zich een wereld zonder aanslagen, problemen en met levensstijl.
26
18+
en generatie
. Beide groepen
niet indenken. Ze groeien samen op in een tijdgeest van stromen, economische
,
die een groeiende invloed heeft op hun
D Gen Z vs. Generation X
ex em
pl aa r
1 Plaats de apps van generatie Z bij de mediamiddelen van generatie X. Skype – Foursquare – LinkedIn – Imgur – YouTube – Pinterest – Twitter – Tumblr – Facebook – Reddit – Instagram – Wordpress
jk
© John Atkinson, Wrong Hands
2 Noem drie opvallende verschillen tussen deze generatie en die van hun ouders.
ki
3 Welke term past bij welke generatie? Digital Immigrants:
Digital Natives:
Technoholics:
In
4 Welke evolutie maken deze termen duidelijk?
18+
27
LES 2
Mijn identiteit is een verzameling van kenmerken
A Op het lijf geschreven door de anderen?!
Onze identiteit is eerder een verzameling van kenmerken die we uit onze omgeving halen.
ki
jk
ex em
We worden niet geboren met onze identiteit, wel met een aantal mogelijkheden.
pl aa r
1 Ga met jouw groepje aan de slag met een van de onderstaande uitspraken van professor Paul Verhaeghe. - Bewijs zijn (on)gelijk met drie concrete voorbeelden uit jullie eigen leven. - Bedenk zelf twee gevolgen van de uitspraak die jullie kozen. - Breng jullie resultaten voor de klas.
In
Onze identiteit is een geheel van meningen over onze afkomst en onze bestemming.
Onze identiteit geeft ons richtlijnen over hoe we ons moeten gedragen tegenover ons lichaam, het andere geslacht en de andere(n) in het algemeen.
STAPSTEEN
Wie we worden, hangt af van de
de
waarvan we de eigenschappen die ons
overnemen of weigeren.
28
met de andere(n), de
18+
, en geven,
B De interactie met de andere(n) Je plaats veroveren YouTuber en comedian Bas van Teylingen geeft via zijn eigen YouTubeschool les aan jongeren die even populair willen worden als Enzo Knol. In twaalf lessen legt Van Teylingen van alles uit over de gedragsregels, het monteren en de strategie om online succes te hebben.
pl aa r
Bron: Het Parool
1 Scoor hoe sterk jouw verlangen is om een plaats in de groep te veroveren en te behouden. 1
2
3
4
5
6
2 Hoe maak jij gebruik van sociale media om je plaats in de groep te veroveren/behouden?
3 Hoe slaag je erin om zo veel mogelijk ‘jezelf’ te blijven in de groep?
ex em
4 Geef twee voorbeelden van situaties waarbij je niet anders kon dan je aan de groep aanpassen.
Identiteit en migratie
'Rode Duivels plukken vruchten van diversiteit'
Net als Duitsland en Frankrijk, profiteert België van generaties migranten: West-Europeanen, Afrikanen en OostEuropeanen. Die etnische mix heeft voor een ongewone harmonie in de huidige ploeg gezorgd, waarbij jonge spelers als Eden Hazard, Romelu Lukaku en Adnan Januzaj, hoog worden aangeschreven. Bron: www.sportmagazine.knack.be 5 Kies drie stellingen over migratie en identiteit, waarover je je mening geeft.
Migratie daagt je identiteit uit.
Migratie is een verlieservaring.
Migratie zorgt voor een groter bewustzijn van je eigen identiteit. Migratie bestaat al zo lang als de mensheid bestaat. Belg ben je door geboorte. Belg zijn zit in je genen. ‘Belg’ zegt iets over je woonplaats; niets over je persoonlijkheid. Belg ben je, je wordt het niet.
In
ki
jk
Migratie heeft invloed op vele vlakken van iemands identiteit.
STAPSTEEN
Iedereen wil of meerdere
groepen kan erg omgeving bepaalt de
veroveren in deze wereld. Voor mensen is tot een behoren een heel
gevoel. De samenstelling van die
zijn: gezin, klas, jeugdbeweging, school, werk … Ook de bredere identiteit van een groep: nationaliteit, cultuur, religie …
18+
29
pl aa r
C De interactie met de omgeving
1 Pas de volgende quotes van James Wildman toe op jouw leven in onze samenleving.
'Als de leugen lang genoeg verteld wordt, dan wordt het een deel van jouw werkelijkheid.'
'Als een hoop mensen die leugen aanleren, dan wordt die leugen een deel van de cultuur.'
'Als die generatie die leugen ook aanleert aan de volgende generatie, dan wordt het een traditie.'
'Ons ethisch aanvoelen en de ontstane traditie kunnen sterk van elkaar verschillen.'
ex em
'Als we terugkijken in de tijd, vinden we sommige tradities vandaag barbaars en totaal onaanvaardbaar.'
2 Wat bedoelt James Wildman met ‘The Matrix’?
3 Wat bedoelen de moderne media met de term ‘fake news’?
4 Markeer de uitspraken die waar zijn. Motiveer je antwoord!
Afrikanen lopen sneller.
De mens stamt af van de aap.
Minder dan 10 % van de wereld woont in de EU.
Eén pint bier maken, kost 75 liter water.
Meisjes zijn intelligenter dan jongens.
De enige goede terrorist is een dode terrorist.
Spaans is de meest gesproken moedertaal.
Groenten uit je eigen tuin zijn gezonder.
Een Boeiing 747 verbruikt 12 l kerosine per minuut.
Wie verder studeert, verdient méér.
Homo zijn is tegennatuurlijk.
In
ki
jk
Steve Jobs had een universitaire titel.
STAPSTEEN of nepnieuws wordt verspreid via websites, . Nepnieuws verspreidt zich zes keer misleid, zodat bedrijven meer
meer grip krijgen op de mening van een grote groep mensen.
30
18+
en klassieke dan echt nieuws. Mensen worden behalen of
.
pl aa r
D De interactie met cultuur
1 Beschrijf de reactie van de leden van de Amazonestam als ze voor het eerst beelden zien van: westerse tuinen:
westerse oorlogsvoering:
een terreuraanslag:
bejaarden in een tehuis:
operazangeres Maria Callas:
ex em
2 Wat ervaren zij als het meest bedreigend aan de westerse cultuur?
3 Plaats deze voorwerpen en gebruiken van het Westen bij hun continent van origine. de eerste mens – dreadlocks – voetbal – landbouw – koffie – frieten – baksteen – roken – brood – ananas – pita – chocolade – cijfers – sushi – swastika – yoga – Sinterklaas – rijst
Amerika
Azië
Europa
Oceanië
In
ki
jk
Afrika
18+
31
E De interactie met religie(s)
pl aa r
1 Markeer wat dit beeld in je oproept.
© Belgaimage
WK 2018 België-Panama: Romelu Lukaku heeft twee keer gescoord, en knielt na de match voor een gebed, vlak naast een Panamese speler die hetzelfde doet. Ook in interviews gaat Lukaku vragen over zijn spirituele kant niet uit de weg.
de eerste mens – geschift – voor anderen – bewondering – overdreven – aandacht trekken – larie –hoort in privésfeer – maakt me nieuwsgierig – herkenbaar – zenuwachtig – knap – schaamte 2 Verklaar deze getuigenis van Romelu Lukaku: 'Als ik ergens naartoe ga en ik vergeet mijn Bijbel, voel ik mij slecht. Ik haal mijn kracht daaruit.' 3 Schrijf bij elke uitspraak het nummer van de juiste voetbalster.
E James Rodriguez (Colombia) F David Luiz (Brazilië) G Edinson Cavani (Uruguay) H Radamel Falcao (Colombia)
ex em
A Lionel Messi (Argentinië) Sergio Aguero (Argentinië) B Manuel Neuer (Duitsland) C Jakub Blaszczykowski (Polen) D Olivier Giroud (Frankrijk)
jk
Op zijn 11e is hij getuige van de moord op zijn moeder Anna door zijn vader. Samen met zijn oudere broer trekt hij in bij zijn oma. Daar begint hij te lezen in de Bijbel en wordt hij een devoot katholiek. Meerdere keren per dag bladert hij door het boek. Het maakte van hem een beter mens, zou hij later zeggen.
Dankt op sociale media zijn succes vaak aan God.
In
ki
Sinds hij in Engeland speelt, heeft hij de tijd niet meer om naar de kerk te gaan. Maar dat weerhoudt hem er niet van om regelmatig te bidden. Dat is voor hem heel belangrijk: 'Mijn geloof geeft me rust.' Wilde een pelgrimstocht van 50 kilometer ondernemen naar bedevaartsplaats San Nicolas bij WK-winst.
Kleeft religieuze bumperstickers op zijn auto.
Verklaarde aan El Pais: 'Ik speel voor Christus, om hem te prijzen, om hem te danken dat ik voetbal kan spelen op zo’n hoog niveau.'
Steunt in zijn geboorteplaats een katholieke campagne tegen kinderarmoede en ondersteunt de plaatselijke kapucijnen van Onze-Lieve-Vrouw van Smarten. Hij richtte ook een eigen kinderfonds op.
Deze verdediger werd een aanvaller en van ‘bad boy’ een devoot christen. Hij heeft altijd een Bijbel bij de hand. Het was ook in de kerk dat hij zijn vrouw ontmoette. Bron: www.kerknet.be
4 Welke rol speelde religie tot nu toe in jouw leven?
32
18+
HOUVAST Wie verandert wie? Depeche Mode is een Britse band die opgericht werd in 1980. Ze scoorden hits met Personal Jesus en Enjoy the Silence. Albums zoals Violator, Songs of Faith and Devotion en Playing the Angel behoren tot de klassiekers.
ex em
wards We're going back technology Armed with new Going backwards tality To a cavemen men
pl aa r
e
od ds – Depeche M Going Backwar yet We are not there soul r ou st lo We have en set be s ha The course own hole We're digging our
Depeche Mode
Jay Shetty
eigen generatie
kritiek op Gen Z
jk
alternatief voor Gen Z
In
ki
Jay Shetty leefde als monnik in India en is nu motivational & lifestyle vlogger in Londen. Hij wil mensen helpen om hun levensdoel te vinden via eeuwenoude wijsheid. Daarnaast is hij aan de slag als digitale strateeg bij een consultingbedrijf dat praktische, toegankelijke technieken wil delen.
© AFP/GETTY
logy w the same techno It’s phenomenal ho re fa e e to those that ar are that brings us clos at th away from people away takes us far actually close… r times is that we The paradox of ou ore s but less sense. M have more degree e or M t. ss judgemen knowledge but le lutions. experts but less so ean up at we’ve tried to cl Doesn’t is seem th d our soul? the air but pollute
18+
33 33
MIJN VERHAAL My universe
In
ki
jk
ex em
pl aa r
Vul de factoren aan die jouw leven het meest beĂŻnvloeden. Motiveer telkens je keuzes.
34 34
18+
pl aa r ex em
SKILLS VS. TALENTS
In
ki
jk
Wat bezit ik?
OPSTAP Het verhaal van mijn leven Welke antwoorden gaf je in het deel 'Waar sta ik?' op deze vragen?
Wie was de beste leerkracht? Waarom?
pl aa r
Wat deed je graag thuis? Wat wou je worden?
jk
ex em
Had je goede resultaten?
Wat deed je graag op school?
In
ki
36 36
SKILLS VS TALENTS
Wat waren je hobby’s?
Wat is je mooiste herinnering?
LES 1
Is dit nu later?
1 Waarom stelt de zanger de vraag ‘Is dit nu later?’
pl aa r
2 Wat bedoelt de zanger wanneer hij zegt dat we nog steeds verstoppertje spelen? Duid aan. Veel mensen tonen nog steeds niet wie ze echt zijn. Veel mensen halen niet alles uit hun leven. Veel mensen hebben heimwee naar hun kindertijd.
Veel mensen maken de dromen die ze hebben/hadden niet waar.
ex em
Het is onmogelijk jouw dromen waar te maken.
3 Markeer wat de zanger bedoelt met de zin ‘Een diploma vol met leugens, waarop staat dat je volwassen bent?' Dat een diploma maar een vodje is dat vertelt dat je goede punten behaalde. – Dat mensen veel meer zijn dan hun diploma. – Dat een diploma niets zegt over wie je echt bent. – Dat mensen door een diploma te halen hun echte dromen niet waarmaken. – Dat een diploma gewoon iets is waarmee anderen over jou oordelen. – Dat een diploma niets met volwassenheid te maken heeft. 4 Wat bedoelt de zanger met ‘Mag het licht aan op de gang?' Duid aan. Dat hij nog altijd te bang is om zijn dromen waar te maken. Dat hij bang is in het donker.
jk
Dat hij nog steeds niet weet wie hij is. Dat hij zijn mama mist.
ki
5 ‘Wat is de bedoeling dat je later doet?’ Welk antwoord zou jij Stef Bos willen geven op zijn vraag?
In
SKILLS VS TALENTS
37
LES 2
Vaardig met talenten?
A Waar je schat is, daar zal ook je hart zijn? Deel 1 - Een vat vol mogelijkheden 1 Kijk naar het eerste deel van het filmpje. Markeer de juiste kleuren en vul de betekenis in. Kleur
Zoon/dochter
oranje – blauw – rood – grijs – verschillende kleuren - glans
Vader
oranje – blauw – rood – grijs – verschillende kleuren - glans
Vader wanneer hij er werk bij krijgt
oranje – blauw – rood – grijs – verschillende kleuren - glans
Andere werknemers en mensen in de stad
oranje – blauw – rood – grijs – verschillende kleuren - glans
Violist
oranje – blauw – rood – grijs – verschillende kleuren - glans
ex em
jk ki
2 Omcirkel wie jij bent in dit fragment.
In
vader – zoon/dochter – violist – stadsmensen
38
Betekenis
pl aa r
Personage
SKILLS VS TALENTS
Deel 2 – In de kiem gesmoord 1 Waarom heeft de zoon/dochter niet veel zin om te doen wat de leerkracht vraagt?
2 Waarom krijgt de vader zijn kleur pas terug wanneer hij zijn zoon/dochter na school omhelst?
pl aa r
3 Waarom zijn de andere leerlingen op de schoolbanken grijs gekleurd?
Deel 3 – Een plek vol kleur
In
ki
jk
ex em
1 Kijk naar het derde deel van het filmpje. Vul de betekenis in.
2 Omcirkel wie jij bent in dit fragment. vader – zoon/dochter – violist – andere leerlingen – stadsmensen
SKILLS VS TALENTS
39
pl aa r
B De violist
1 Waarvoor staan de violist en het vioolspelen symbool? Markeer. talent – skills – waar je toe aangetrokken wordt – kunst – interesse – geld – kwaliteit – wat je echt wilt (doen) – bewondering – liefde – levensdoel – vreugde –
2 Wat bezorgt mensen hun kleur en glans? Schrijf bij elk cijfer de letter van een stelling, van minst (1) naar meest (10) glanzend. 2
3
4
5
6
7
8
ex em
1
9
10
B
A
Wanneer ze doen waarmee ze veel geld verdienen.
Wanneer ze doen wat ze graag doen.
C
D
Wanneer ze dingen doen met passie.
Wanneer ze doen wat ze goed kunnen.
jk
E
In
ki
Wanneer ze dingen doen om roem te verwerven.
I
Wanneer ze doen wat hen en anderen vreugde schenkt.
40
SKILLS VS TALENTS
F
Wanneer ze dingen doen om anderen tevreden te stellen. H
G
Wanneer ze dingen doen waar ze zich slecht bij voelen.
Wanneer ze dingen doen uit angst voor anderen. J
Wanneer ze iets doen waar anderen beter van worden.
C Vaardig of getalenteerd? 1 Waar is de vader erg vaardig in?
2 Is dit een talent? Ja / Nee, omdat
pl aa r
3 Maken deze vaardigheden van hem een gelukkige man? Ja / Nee, want
4 Welk talent heeft de vader? Duid aan. Geen Knuffelen Zijn zoon/dochter steunen
ex em
Documenten snel verwerken
Is niet af te leiden uit het filmpje
5 Markeer telkens de juiste antwoorden. Vul eventueel aan. Welk talent heeft het kind?
vioolspelen – studeren – tekenen – knuffelen – plezier maken – spelling – Welke vaardigheden heeft het kind?
jk
vioolspelen – studeren – tekenen – knuffelen – plezier maken – spelling –
Welke vaardigheden dient het kind nog te ontwikkelen?
ki
vioolspelen – studeren – tekenen – knuffelen – plezier maken – spelling –
Wie steunt het kind in zijn/haar vaardigheden?
In
leerkracht – violist – vader – hij-/zijzelf – mensen van de stad –
Wie maakt het kind van zijn/haar talent bewust? leerkracht – violist – vader – hij-/zijzelf – mensen van de stad –
Wie beperkt de jongen/het meisje in de ontwikkeling van zijn/haar talent? leerkracht – violist – vader – hij-/zijzelf – mensen van de stad –
SKILLS VS TALENTS
41
D Skills versus talents
In
ki
jk
ex em
pl aa r
1 Bespreek eerst met je buur. Welke afbeeldingen gaan over talenten? Duid aan.
2 Was je het steeds met elkaar eens? Ja / Nee
42
SKILLS VS TALENTS
3 Bespreek dan met je buur de stellingen hieronder. Kleur het steentje rood als je het er niet mee eens bent en groen als je het ermee eens bent. Geef ook de mening van je buur en je klas weer. Ik
Buur
Klas
Goed ontwikkelde vaardigheden zijn ook een talent. Terwijl je talent ontwikkelt, is het al een talent.
Talent ontwikkelt zich pas op latere leeftijd. Ware kunst heeft altijd met talent te maken.
pl aa r
Een talent is niet per se iets wat je erg graag doet.
Wanneer je werk iets met je talent te maken heeft, ga je nooit met pensioen.
4 Bespreek de stellingen daarna in klas. Stem er eventueel over. Tot welke besluiten komen jullie? 5 Zet de onderstaande begrippen in de juiste kolom. Welke horen thuis bij vaardigheden, welke bij talent?
ex em
beroep – aangeboren – zul je altijd hebben – maakt je niet noodzakelijk gelukkig – komt vaak voor – hobby – moet je onderhouden – vraagt leuke inspanning – geeft energie – moet je zelf ontdekken – verbonden met levensdoel – ruimer dan werk – brengt vreugde – aan te leren – ben je goed in – uniek – van kinds af – maakt je gelukkig – vraagt veel inspanning – iedereen kan ze ontwikkelen
Talent
In
ki
jk
Vaardigheid
STAPSTEEN
Elk mens heeft
en
Vaardigheden kun je Het is indien je
. , talenten
.
jouw talent waar te maken; het is ook
,
wilt worden. Vaardigheden kunnen je helpen bij het verder van je talent.
SKILLS VS TALENTS
43
LES 2
Een Russisch sprookje?
pl aa r
In 1956 ziet Mikhail Bezverkni voor het eerst een viool. Hij is dan negen en gaat mee naar de muziekschool waar zijn moeder lesgeeft. Wanneer hij er een klein rood viooltje ziet, weet hij het onmiddellijk: ‘Ik wil op die rode viool spelen.’ Zijn vader sterft vroeg. Maar Mikhail houdt altijd het briefje van zijn vader bij zich: ‘Proficiat met je negen jaar. Houd van je viool, ze zal je nooit bedriegen.’ Vanaf dan oefent de kleine Mikhail als bezeten op zijn viooltje. Op 17-jarige leeftijd vlucht hij naar Moskou om er aan het conservatorium te studeren. Er zijn 26 kandidaten voor één plaats. Hij speelt er een auditie voor de bekende violist Jankilevish en krijgt de plaats. Dan heeft hij één jaar om zich te bewijzen. Hij werkt elke dag keihard en weet de meester te overtuigen. Die neemt hem mee naar verschillende muziekconcoursen in het buitenland. Waar andere leraars hem leerden spelen, leert hij Mikhail zijn instrument voelen.
ex em
Maar in 1973 sterft ook Jankilevish. Enkele jaren later valt het oog van Mikhail op de prestigieuze Koningin Elisabethwedstrijd in België. Hij traint maniakaal en wint, het hoogtepunt van zijn leven. Het wordt een jaar van triomf maar ook van neergang. Hij beleeft een romance met een Russische vrouw die de politiek in haar vaderland slecht gezind was. De flirt komt hem duur te staan, want terug in Rusland wordt hij onder toezicht geplaatst door de KGB. Alle concertaanvragen worden geannuleerd, zijn carrière wordt gebroken.
Mikhail raakt op de dool. Hij wordt nachttaxichauffeur, verkoopt illegaal gestookte wodka. Tot Vladimir Raekov hem vindt. Dankzij de therapie van deze psychotherapeut wordt de muzikant Mikhail kunstschilder en dichter. Hij verlaat Rusland definitief en speelt in 1988 de violist in de film Fiddler on the roof. Hij speelt opnieuw op alle grote podia ter wereld en geeft les aan het conservatorium in Gent. Maar als hij 65 is, moet hij op pensioen. Daarop besluit hij in Gent op straat te spelen: ‘Ik leef omdat ik met mijn microben zo veel mogelijk mensen wil aanzetten. Ik wil een epidemie ontketenen.’
ki
jk
1 Markeer in de tekst: roze de talenten van Mikhail; oranje waar, wanneer, hoe Mikhail zijn talent ontdekt; blauw de mensen die hem steunen bij de ontwikkeling van zijn talent; groen de vaardigheden die Mikhail aanwendt om zijn talent te ontwikkelen; geel wat Mikhail als zijn levensdoel ziet, te bereiken aan de hand van zijn talent(en); grijs welke tegenkanting om zijn talent verder uit te bouwen hij in zijn leven ervaarde. 2 Waarom kijk jij op naar Mikhail? Duid aan. Omdat hij blijft doorzetten.
In
Omdat hij de voeling met zijn talent absoluut niet wil verliezen. Omdat hij in zichzelf gelooft. Omdat hij zo’n grote discipline heeft.
3 Waarom zou jij eens naar Mikhail willen gaan luisteren in Gent?
44
SKILLS VS TALENTS
LES 4 2
NT
Parabel van de talenten
ex em
pl aa r
OT
Jezus over talenten
In
ki
jk
Of het zal zijn als met een man die op reis ging, zijn dienaren bij zich riep en het geld dat hij bezat aan hen in beheer gaf. Aan de één gaf hij vijf talenten, aan een ander twee, en nog aan een ander één, ieder naar wat hij aankon. Toen vertrok hij. Meteen ging de man die vijf talenten ontvangen had op weg om er handel mee te drijven, en zo verdiende hij er vijf talenten bij. Op dezelfde wijze verdiende de man die er twee had gekregen er twee bij. Degene die één talent ontvangen had, besloot het geld van zijn heer te verstoppen: hij begroef het. Na lange tijd keerde de heer van die dienaren terug en vroeg hun rekenschap. Degene die vijf talenten ontvangen had, kwam naar hem toe en overhandigde hem nog vijf talenten erbij met de woorden: 'Heer, u hebt mij vijf talenten in beheer gegeven, alstublieft, ik heb er vijf talenten bij verdiend.' Zijn heer zei tegen hem: ' Voortreffelijk, je bent een goede en betrouwbare dienaar. Omdat je betrouwbaar bent gebleken in het beheer van een klein bedrag, zal ik je over veel meer aanstellen. Wees welkom bij het feestmaal van je heer.' Ook degene die twee talenten ontvangen had, kwam naar hem toe en zei: 'Heer, u hebt mij twee talent in beheer gegeven, alstublieft, ik heb er twee talent bij verdiend.' Zijn heer zei tegen hem: 'Voortreffelijk, je bent een goede en betrouwbare dienaar. Omdat je betrouwbaar was in het beheer van een klein bedrag, zal ik je over veel meer aanstellen. Wees welkom bij het feestmaal van je heer.' Nu kwam ook degene die één talent ontvangen had naar hem toe en zei: 'Heer, ik wist van u dat u streng bent, dat u maait waar u niet hebt gezaaid en oogst waar u niet hebt geplant, en uit angst besloot ik uw talent te begraven, alstublieft, hier hebt u het terug.' Zijn heer antwoordde hem: 'Je bent een slechte, laffe dienaar. Je wist dus dat ik maai waar ik niet heb gezaaid en oogst waar ik niet heb geplant? Had mijn geld dan bij de bank in bewaring gegeven, dan zou ik bij terugkomst mijn kapitaal met rente hebben ontvangen. Pak hem dat talent maar af en geef het aan degene die er tien heeft. Want wie heeft zal nog meer krijgen, en wel in overvloed, maar wie niets heeft, hem zal zelfs wat hij heeft nog worden ontnomen. En die nutteloze dienaar, gooi die eruit, in de uiterste duisternis, waar men jammert en knarsetandt.' (Matteüs 25, 14-30) 1 Markeer in de tekst waar een talent ruim 2 000 jaar geleden voor stond. 2 Hoe kon je talenten (bij)verdienen?
SKILLS VS TALENTS
45
3 Duid aan waar elk personage voor staat. Personage
Symbool voor: God – vader – moeder – jijzelf – het lot – toeval – opvoeding – iemand met veel geld – iemand met veel talent – iemand met een grote wijsheid en mensenkennis –
pl aa r
iemand met veel talenten – iemand die geluk heeft – iemand die gelooft in zichzelf – iemand die een goede opvoeding had – iemand die goed handel kan drijven – iemand die iets doet met zijn talent – iemand die in de gunst van zijn meester wil vallen – een goede werker – iemand met veel talenten – iemand die geluk heeft – iemand die gelooft in zichzelf – iemand die een goede opvoeding had – iemand die goed handel kan drijven – iemand die iets doet met zijn talent – iemand die in de gunst van zijn meester wil vallen – een goede werker –
ex em
angstig persoon – iemand met weinig talenten – iemand die pech heeft – iemand die een slechte opvoeding had – luiaard – iemand die niet gelooft in zichzelf – iemand die zijn talent ontkent – iemand die geen risico durft te nemen – iemand die schrik heeft voor zijn baas –
4 Omcirkel in de tabel hierboven op welk personage jij nu het meest lijkt. 5 Waarom vertelde Jezus dit verhaal aan zijn toehoorders?
6 Markeer in blauw en groen welke gunsten de eerste en de tweede dienaar kregen. 7 Markeer wat er met mensen gebeurde die niets met hun talenten deden.
In
ki
jk
8 Wat betekenden de eerste en tweede dienaar voor anderen?
STAPSTEEN
Je hebt de
iets met je ontvangen talenten
je een
hebben. Wie zijn talenten
bewaart zonder er iets mee te doen, neemt zijn blijven naar
. Het is
ermee aan de slag te gaan.
46
SKILLS VS TALENTS
. Zo zul , ze ontkent of ze niet op. Hij zal steeds op zoek
je talent te
en
LES 5
Paus Franciscus over talent
A Zo vader, zo zoon?
ex em
Jongere: Hebt u nog een vraag voor ons?
pl aa r
Jongere: Ik geloof niet in God, maar uw handelingen en ideeën inspireren me. Hebt u misschien een boodschap voor ons, jonge christenen en mensen die niet in God geloven of op een andere manier geloven? Wij, jongeren, zijn de toekomst. Hoe kunnen we de wereld vooruit helpen? Paus Franciscus: Authenticiteit is heel belangrijk. Ik ben authentiek als ik met anderen spreek als gelijke. We zijn allemaal broers en zussen van elkaar: gelovigen of niet-gelovigen, joden of moslims, van welke geloofsovertuiging ook. We zijn in een wegwerpcultuur terechtgekomen. Wat niet opbrengt, wordt weggeworpen, zowel bejaarden als kinderen en jongeren. Jonge kinderen en ouderen vormen de toekomst van een volk. Jonge mensen zullen de samenleving vooruithelpen, maar het is aan de ouderen om hun de erfenis van hun generatie door te geven. Paus Franciscus: De vraag die ik aan jullie stel, is niet origineel, maar komt uit het evangelie. ‘Waar is jouw schat?’ Waar rust je hart? Bij welke schat vindt je hart rust? Want waar je schat is, daar zal ook je hart zijn (Lucas 12, 34). Het hart is verbonden met de schat die wij allemaal bezitten. Kies je voor macht, geld of trots? Of laat je je leiden door goedheid, schoonheid en het verlangen om het goede te doen? Veel dingen kunnen je schat zijn. Die vraag moeten jullie voor jezelf beantwoorden, als je alleen bent. 1 Markeer de woorden waarmee paus Franciscus naar talent verwijst. authenticiteit – hart – schat – trots – macht – erfenis
jk
2 Om welke twee redenen is het volgens hem belangrijk je schat te ontdekken? – –
ki
3 Op welke manier kun je volgens de paus je schat/talent vinden?
In
4 Markeer wat de paus bedoelt met het woord ‘authentiek’? Doen waar jij zin in hebt – Jezelf vinden – Met anderen als gelijke praten – Spontaan doen – Je talent vinden
SKILLS VS TALENTS
47
B Tweede Vaticaans Concilie over authenticiteit 1 Tijdens het Tweede Vaticaans Concilie (een vergadering van kerkvaders over belangrijke veranderingen binnen de Kerk) van 1961 tot 1965, stelt de Katholieke Kerk nadrukkelijk dat het andere godsdiensten erkent en waardeert. Markeer in het interview waar Paus Franciscus dat ook vertelt aan de jongere.
pl aa r
2 Leid de kerkelijke hiërarchie af uit het filmpje over het leven van Paus Franciscus en verbind de juiste functies met de juiste kleur en plaats in de piramide.
priester
paus
ex em
kardinaal
bisschop
3 Zoek nog twee belangrijke veranderingen op die in het concilie beslist werden.
ki
jk
4 Geef één verandering die jijzelf noodzakelijk vindt binnen de Kerk.
In
Het favoriete gedicht van Paus Franciscus:
Onze Vader, die in de hemel zijt, uw naam worde geheiligd, uw rijk kome, uw wil geschiede op aarde zoals in de hemel. Geef ons heden ons dagelijks brood en vergeef ons onze schulden, zoals ook wij vergeven aan onze schuldenaren, en breng ons niet in beproeving, maar verlos ons van het kwade. Amen.
STAPSTEEN heeft te maken met anderen als
Wanneer je de
vindt, is het eenvoudiger ook de schat in te erkennen. In en na het
erkent ook de Kerk
48
beschouwen.
SKILLS VS TALENTS
als gelijkwaardig.
jk
ex em
pl aa r
HOUVAST
ki
Bij welke afbeeldingen passen de onderstaande zinnen? (meerdere antwoorden mogelijk) Een talent is als een zaadje in jou geplant. Een talent kan zich op vreemde manier ontwikkelen. Wanneer je je talent ontwikkelt, straal je dat uit. Sommigen krijgen de kans niet om iets te doen met hun talent. Soms kun je je heel eenzaam voelen met je talent. Je talent kan stevig uitgroeien. Het kan moeilijk zijn jouw eigen talent te ontdekken. Een talent wil ontwikkeld worden. Met talent kun je iets betekenen voor anderen. De omstandigheden waarin je jouw talent ontwikkelt, kunnen erg moeilijk zijn. Anderen kunnen je doen twijfelen over jouw talent. De ontwikkeling van je talent kan uitgroeien tot iets uniek. Sommigen ontdekken nooit hun talent. Sommigen doen niets met hun talent.
In
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
SKILLS VS TALENTS
49 49
MIJN VERHAAL
Waar je schat is, daar zal ook je hart zijn (Matteüs 6, 21)
pl aa r
Omcirkel de uitspraak die je het meest aanspreekt. Schrijf eventueel zelf een uitspraak in het lege vak.
k, t they thin Fuck wha ing. do your th
If you can dream it, you can do it.
ex em
Find your hid den talent. It doesn’t matt if you die for er it. (Krishnam utri)
met een e hemel als d n va jk ri k vond hem et konin ker. Iemand k a e Het is met h d pen in g orgen la lles te verko schat die verb jn vreugde besloot hij a ) in zi atteüs 13, 44 opnieuw en te kopen. (M er k k a ie d en wat hij had
inden.
In
ki
jk
Ik b het is alle arst van de verbo rg en zo jam mer dat ik en talenten, ze zelf nie t kan v
en, je je eigen waard Je bent vrij als uikt. br ge s pa als kom en nt le ta en en drom
50 50
SKILLS VS TALENTS
Talent bepaalt wat je kunt bereiken. Inzet bepaalt of je het bereikt.
pl aa r ex em
WORK HARD, PLAY HARD
In
ki
jk
Wat heb ik te bieden?
“
OPSTAP Make the most of it?!
”
You get one shot, one chance. Make the most of it. Make sure that you are happy with your life.
1 Markeer het deel van de quote dat jou het meest aanspreekt en leg uit waarom.
jk
ex em
pl aa r
2 Noteer onder de foto’s drie begrippen die volgens jou bij ‘arbeid’ passen. Voeg er na het klasgesprek nog twee toe.
ki
3 Markeer de oudste betekenissen van het begrip ‘arbeid’ in onze taal.
In
arbeid zn. ‘werk’ Algemeen Germaans woord Onl. aruit(h) ‘moeite, nood, inspanning’ naast arbeit, -d, -th [10e eeuw; W.Ps.]; mnl. arbeit ‘werk’ [1200; CG II, Servas], [1240; Bern.]. Bron: M. Philippa e.a., Etymologisch Woordenboek van het Nederlands
4 Geef twee voorbeelden van hoe jij die betekenis van ‘arbeid’ al ervaren hebt.
52 52
WORK HARD, PLAY HARD
LES 1
Arbeid, een recht?!
A Een universeel recht Universele Verklaring van de Rechten van de Mens
1 Markeer het artikel met het universeel recht op arbeid.
pl aa r
- Mensenrechten zijn de basis van vrijheid, gerechtigheid en vrede. - Mensenrechten zijn een plicht van iedereen: regering, individu of maatschappelijk orgaan.
2 Markeer alle rechten die (on)rechtstreeks voortvloeien uit dat universeel recht. 22 Je hebt recht op maatschappelijke zekerheid.
23 Je hebt recht op werk naar keuze, met een eerlijk loon. Vakbonden zijn vrij. 24 Je hebt recht op rust, vrije tijd en betaalde vakantie.
25 Je hebt recht op voldoende inkomen, zo nodig moet de staat voor je zorgen. 26 Je hebt recht op onderwijs.
ex em
27 Je hebt recht om te genieten van kunst en cultuur. Cultuur moet worden beschermd.
Vaak gaan jongeren ervan uit dat in het Westen mannen en vrouwen al ‘eeuwen’ gelijke rechten hebben, ook op het vlak van arbeid. Dat blijkt nogal tegen te vallen …
3 Vergelijk het recht op arbeid tussen vrouwen en mannen vanaf het ontstaan van België tot op vandaag.
1830 -1900
jk
1900 -1918
+++
ki
1918 -1933 1933 -1947
In
1947 -1975 1975 -1985
+
1985 -
4 Markeer het moment op de tijdsbalk dat vrouwen en mannen in België over precies evenveel arbeidsrechten beschikken. 5 Hoe is het gesteld met het recht op arbeid bij vrouwen wereldwijd?
WORK HARD, PLAY HARD
53
B Werk op mijn lijf geschreven?! 1 Hoe reageer jij in situatie 1? Hoe beslis je in situatie 2? Vul eventueel het kader van jouw actie (denken, voelen, doen) verder aan.
-
VOELEN - Ik voel meteen een pak emoties op me af komen. - Mijn gevoelens verlammen me tijdelijk. - Ik moet tijd nemen om eerst tot rust te komen. -
DOEN - Ik ga op mijn buikgevoel af. - Ik pak meteen iets aan. - Ik neem geen tijd om erover na de denken, ik wil actie.
pl aa r
DENKEN - Ik beredeneer alles. - Ik maak lijstjes: pro en contra. - Ik bedenk een hoop scenario’s met oplossingen.
-
In
ki
jk
ex em
2 Bij welk type passen de volgende jobs volgens jou? Motiveer telkens je antwoord.
3 Geef een voorbeeld uit je leven waar er geen evenwicht was tussen je buik, hart en hoofd. Hoe zou je het anders kunnen aanpakken?
54
WORK HARD, PLAY HARD
C Werkattitudes Veel jobstarters missen de juiste werkattitude
pl aa r
1 Markeer de tekortkoming van schoolverlaters bij de start van hun eerste job.
2 Welke verklaring voor die tekortkoming geeft de CEO van Fun daarvoor?
ex em
'We rekruteren graag op de markt van de 45-plussers. Hun ervaring en maturiteit kunnen we goed gebruiken om jonge medewerkers op het juiste spoor te krijgen', zegt Bart Coeman, CEO van de de winkelketen Fun. 'Ik wil niet klinken als iemand die vindt dat vroeger alles beter was, maar toch kan ik er niet omheen: het vergt meer werk dan vroeger om jongere medewerkers de juiste werkattitudes aan te leren. Het is geen kwestie van kwade wil, maar jongeren hebben volgens mij tijdens hun schooljaren in een soort cocon geleefd waarbij kennelijk enkel wat op de sociale media gebeurt van belang is. Alhoewel ze dan weer hun rechten heel goed kennen. Bij velen lijkt een minuut langer werken dan wettelijk moet, al een groot probleem. Kennelijk is het zeer moeilijk geworden om verantwoordelijkheid te leren nemen. Het is ook lang geen evidentie meer om medewerkers te vinden die bereid zijn om ook op zaterdag te werken, wat in de retail natuurlijk een must is. Wij werken in ieder geval nog altijd met teams waarin iedereen hetzelfde uurrooster heeft en we hopen dat zo te houden.' Toch is Bart Coeman niet pessimistisch. 'Eens ze op het juiste spoor zitten, tonen medewerkers zich ook enthousiaste ambassadeurs van onze discountformule.'
Bron: www.hrmagazine.be
3 Wat zijn de grootste struikelblokken?
4 Hoe vul jij het begrip 'je verantwoordelijkheid nemen' in?
jk
5 Markeer de klemtonen waarop de firma Verhelst inzet om schoolverlaters op te leiden tot gewaardeerde medewerkers. Veel aandacht voor vorming tijdens hun loopbaan
Doorgroeimogelijkheden
Extra legale voordelen bij het loon
Flexibel = inzetbaar op meerdere plaatsen
Gratis groepsverzekering
Glijdende werkuren
Werkzekerheid = je veilig voelen
Vakmanschap = fier zijn op het eindresultaat
Werkmateriaal mag in het weekend worden gebruikt
In
ki
Een hoger loon dan de concurrentie
6 Hoe interpreteer jij deze stelling: 'Attitude is more important than intelligence'?
WORK HARD, PLAY HARD
55
LES 2
Gezocht: M/V/X in evenwicht y Hard Work Hard, Pla rd Work hard, play ha work, work, work, work, Work, work, work, work my ring nigga Diamonds all on ld chain nigga Gold watches, go champagne nigga Hundred thou' on sane nigga Yeah my money in it rain nigga Yeah I'm making the plane nigga But I was just on g here Buying gear, flyin year ard, it’s my time of Fuck what you he ks ac st , I get a hundred If I'm in the club at th r up so I get love fo I'm always rolling
pl aa r
A
Word hard, play hard?!
© Kathy Hutchins /
Shutterstock.com
ex em
De videoclip van Wiz Khalifa Work Hard, Play Hard biedt een kijkje in het alledaagse leven van vele verschillende mensen: bouwvakkers, balletdansers, atleten ... Die beelden van hun alledaagse strijd worden afgewisseld met scènes van clubfeestjes. 1 Hoe link jij de uitdrukking ‘struggle for life’ daaraan?
2 Wat is jouw invulling van het refrein 'Work hard, play hard’?
3 Markeer in de songtekst de regels die deze quote over Wiz extra in de verf zetten: 'For Wiz, partying is a full-time job as it is'.
jk
4 Hoe ervaar jij de verhouding tussen veel/weinig werken en veel/weinig geld verdienen?
ki
5 Markeer hoe verschillend deze rijke jonge mensen omspringen met hun berg centen. Lacey Myers
Daniel Norris
In
ongelimiteerde creditcard – inloopkleerkast – denkt na over de zin van het leven – gymzaal in huis – personal trainer – geen appartement/hotelkamer – auto van 80 000 dollar – extra appartement in huis – boot van 1 miljoen dollar – oldtimerbusje uit 1978 – laat het leven op zich af komen – bioscoop in huis – kickt niet op geld uitgeven – houdt van de natuur – massagekamer in huis – geen dure trainingsspullen
56
WORK HARD, PLAY HARD
B Zin-vol werk?! 1 Waarom ziet topscorer Lukaku zijn carrière als een ‘missie’ en niet als een dikbetaalde job?
pl aa r
2 Welke omstandigheden verklaren die sterke gedrevenheid?
3 Welke belofte blijft zijn werk zin geven? © Ververidis Vasilis / Shutterstock.com
4 Markeer in de tekst wat de auteur bedoelt met het ‘plichtsbesef onder christenen’.
ex em
Gelovigen hebben een sterker arbeidsethos dan niet-gelovigen. Met 74 procent steken protestanten met kop en schouders boven de rest uit. Dit schrijft het Nederlands Dagblad op basis van onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Van de mensen die zichzelf tot een kerkelijke gezindte of levensbeschouwelijke groepering rekenen, heeft 67 procent een sterker arbeidsethos. Van de mensen die geen religie of levensbeschouwing aanhangen, is dat 59 procent. Dick de Steeg van het CBS verwijst naar het 'aloude plichtsbesef' onder christenen. 'Zij vinden dat je moet werken voor je levensonderhoud en er voor je medemens moet zijn.' Bron: https://cip.nl 5 Scoor op de schaal hoe sterk jij dit principe toepast in jouw leven. Leg uit. 1
2
3
4
5
6
6 Wat drijft de 16-jarige Mustafa om voor een habbekrats te werken in het asielcentrum?
jk
ki
7 Markeer vijf motieven die jouw job zinvoller maken. Leg uit.
In
goeie collega’s – leuke werksfeer – verloning – vakantiedagen – resultaatgericht – recht van de sterkste – extra bijverdiensten – onregelmatige uren – faire werkgever – verantwoordelijkheid dragen – uitdagend – eigen inbreng mogelijk – weekplanning – kans om op te klimmen – duidelijke taakomschrijving – weten wat je maakt voor wie – werkzekerheid – respect voor je geaardheid – begrip voor je thuissituatie – rusttijden – respect voor je geloofsovertuiging – fair trade – ecologisch verantwoord – ergonomisch
STAPSTEEN
Het arbeidsethos is een verzamelterm voor persoonlijke overtuigingen over het
, houdingen en dat iemand hecht aan werk.
WORK HARD, PLAY HARD
57
C #opgebrand
pl aa r
1 Ga met je groepje aan de slag en breng de samenvatting van jullie bron voor de klas.
STRESS OVERSPANNEN BURN-OUT
ex em
BURN-OUT BIJ JONGEREN
TYPISCHE SYMPTOMEN
ki
jk
PRESTATIEDRUK ONDER JONGEREN
STAPSTEEN
ontstaat in ons lichaam als een
In
reactie die ons in staat stelt om snel en alert te reageren op gevaar. Die reactie is een belangrijk .
Stress wordt een probleem als iemands draag
Sta je langere tijd onder
groter is dan zijn draag
.
, dan kan de stress leiden tot overbelasting en .
In het ergste geval mondt dat uit in overspannenheid of zelfs
58
WORK HARD, PLAY HARD
.
LES 3
Een werkbare wereld
A De (on)gelijke verdeling van de rijkdom 1 Welke les leert Tom Waes ons over de verdeling van de rijkdom in de wereld?
Bron: CIA - The World Factbook 2009
ex em
pl aa r
2 Wat toont de Gini-coĂŤfficiĂŤnt van elk land op deze wereldkaart aan?
3 Stel de wereldwijde ongelijke verdeling van de rijkdom voor op de onderstaande schaal.
In
Bron: www.weforum.orgs
Bron: https://gizmodo.com
ki
jk
RIJK ARM
4 Wat stellen de rode vlekken op deze wereldkaart voor?
5 Welke oplossingen zie jij voor de 4 miljard mensen die geen toegang hebben tot internet?
WORK HARD, PLAY HARD
59
B Migratie: werkt dat? 1 Hoe schat jij de evolutie van de wereldbevolking in? Vul de tekst aan. telden we meer dan 7 miljard mensen. De wereldbevolking zal in
In
van 8 miljard mensen gaan. In het jaar 2100 zullen er al
over de grens
miljard zijn.
De landen in Europa kampen allemaal met een geboortecijfer dat te
is om het bevolkingsniveau in
stand te houden. Dat betekent dat de bevolking in deze landen onherroepelijk zal vergrijzen en als er geen grootschalige
pl aa r
De
plaatsvindt.
van de mondiale bevolkingsgroei gebeurt nu in maar negen landen: , Nigeria, Democratische Republiek Congo,
Oeganda en Indonesië. In 2050 zullen
van de twintig landen met het grootste inwonertal in Afrika
liggen. De onderzoekers gaan ervan uit dat aantal inwoners.
in 2025 China zal voorbijsteken als het land met het grootste , dat een erg grote bevolkingsgroei kent, zou tegen 2050 de VS hebben
voorbijgestoken, om op de derde plaats terecht te komen. In
, Ethiopië, Tanzania, VS,
kwam het aantal zestigplussers voor het eerst boven een miljard. In
zal het
Ongeveer een
ex em
aantal zestigplussers in de wereld meer dan verdubbelen, naar 2,1 miljard.
van de wereldbevolking bestaat uit kinderen onder de 15 en de gemiddelde leeftijd
van een wereldburger is
jaar.
Uit de cijfers blijkt dat er meer mannen dan vrouwen zijn:
nieuws is hier dat het verschil wereldwijd kleiner gaat worden: tegen
mannen voor elke 100 vrouwen. Het goede zouden er nagenoeg
evenveel mannen als vrouwen op de planeet zijn.
2 Markeer de positieve effecten van migratie volgens econome Ilse Ruyssen van de Universiteit Gent.
ki
jk
Migratie: een (economische) zegen? 'Open grenzen en een welvaartsstaat kunnen ook hand in hand gaan. Migranten doen ook de vraag naar private goederen en diensten stijgen, waardoor de vraag naar arbeidskrachten stijgt, ook voor autochtone werknemers. Dat leidt opnieuw tot een grotere economische groei. De meeste studies zijn het erover eens dat het dat het fiscale effect van migratie voor de bestemmingslanden netto positief of heel klein negatief is. Het positieve welvaartseffect op de economische groei blijft overeind voor alle Europese landen, inclusief België. Op vlak van arbeidsmarktparticipatie van migranten scoort ons land echter bijzonder slecht.' Bron: https://sceptr.net
In
3 Hoe kun je dit linken aan het Bijbelvers: 'De steen die de bouwers afkeurden, is de hoeksteen geworden'? (Lucas 20, 17b)
60
WORK HARD, PLAY HARD
C Made in Bangladesh Vooraf - Lijst de landen van herkomst van alle kledingstukken uit de klas op. - Duid de landen aan op een wereldkaart. - Scoor hieronder het aantal kledingstukken dat in Zuidoost-Azië werd gemaakt. 1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
pl aa r
Rana Plaza 1 Waarom komt de naam ‘Rana Plaza’ steeds weer terug als voorbeeld?
2 In welke mensonterende omstandigheden werd/wordt daar gewerkt?
ex em
3 Wat zijn ‘sweatshops’?
jk
4 Markeer de namen van de grote klerenketens die voorkomen in de documentaire. Lidl – Mango – S. Oliver – C&A – Marks & Spencer – Zara – H&M – Primark – Tommy Hillfiger – Aldi 5 Hoe slagen deze ‘sweatshops’ erin om ook kinderen daar te laten werken?
ki
6 Hoe verdoezelen de grote kledingmerken hun aandeel in deze wantoestanden?
In
© Kruit / Shutterstock.com
7 Welke verklaring kun jij bedenken waarom 82 % van de Vlamingen niet stilstaat bij de mensonwaardige omstandigheden waarin de arbeiders werken in die sweatshops?
WORK HARD, PLAY HARD
61
D Evenveel voor iedereen!? Jezus zei: ‘Dit voorbeeld leert je iets over Gods nieuwe wereld. Er is een man die een wijngaard heeft. Vroeg in de ochtend gaat hij op weg. Hij zoekt arbeiders om in zijn wijngaard te werken. Hij spreekt een bedrag met hen af: het normale loon voor een dag werken. En hij stuurt ze naar zijn wijngaard.
ex em
Later die ochtend gaat de eigenaar van de wijngaard weer op weg. Hij ziet mannen op straat die nog geen werk hebben. Hij zegt tegen hen: ‘Ga maar in mijn wijngaard werken. Ik zal jullie een eerlijk loon geven.’ De mannen gaan aan het werk. Om twaalf uur en om drie uur ’s middags gaat de man opnieuw op weg. Weer stuurt hij de mannen die hij tegenkomt, naar zijn wijngaard.
pl aa r
1 Noteer alle acties die de wijngaardenier onderneemt in de pijlen.
jk
Als de dag bijna om is, gaat de man nog één keer op weg. Weer ziet hij mannen op straat staan. Hij vraagt: ‘Waarom staan jullie hier de hele dag zonder werk?’ De mannen antwoorden: ‘Niemand heeft ons vandaag werk gegeven.’ Dan zegt de man: ‘Ga maar in mijn wijngaard werken.’
In
ki
De eigenaar zegt tegen een van die mannen: ‘Beste vriend, ik heb jullie niet oneerlijk behandeld. We hadden toch het normale loon afgesproken? Ga rustig naar huis met je geld. Ik wilde de mannen die het laatst kwamen, net zo veel geven als jullie. Het is mijn geld. Ik mag ermee doen wat ik wil. Waarom zijn jullie jaloers als ik anderen goed behandel?’ (Matteüs 20, 1-15)
2 Noem twee voorbeelden van situaties waarin christenen partij kiezen voor de zwaksten.
62
WORK HARD, PLAY HARD
HOUVAST
pl aa r
Ora et labora, ook vandaag
In het benedictijnse kloosterleven is het ora et labora (bid en werk) op een wonderlijke manier in evenwicht: de gehele dag door worden werken en bidden afgewisseld: drie keer acht uur. 1 Plaats in de juiste volgorde: sext – metten – noon – completen – vespers – priem – terts – lauden.
2 Vergelijk deze gebedsmomenten met de vijf tijdstippen van aanbidding door moslims.
ex em
3 Vul de vier basisprincipes van de Benedictijnse levensstijl verder aan. AARDING
AANDACHT
Doe maar gewoon, dan doe je gek genoeg: het
Een intense manier van luisteren en leven bij het
in alle eenvoud en
met aandacht en toewijding doen; geen
tussen belangrijke
jk
06.30 uur:
07.45 uur:
09.30 uur:
ki
05.00 uur:
In
20.30 uur:
GEDULD – MATIGHEID – MILDHEID aan
STABILITEIT en
doen wat hij aankan.
‘Commitment’: in een leefgemeenschap waarin je je
werken. Dus ook je aanvaarden. Berispingen en
straffen
.
14.00 uur:
17.00 uur:
De mens mag blijven
. Ik denk nu niet aan ‘gisteren’, niet
aan ‘morgen’. Alleen zó kan ik luisteren met mijn
en onbelangrijke taken.
12.15 uur:
: wat ik nú doe, doe ik met
door iemand te laten
niet zelf koos, duik je niet weg voor
als
het je even tegenzit. Samenleven betekent ook iets .
WORK HARD, PLAY HARD
63 63
MIJN VERHAAL Mijn werk is zinvol Pakan is het verhaal van een jonge man die de opdracht krijgt om zijn stam te behoeden voor uitsterven. Hij onderneemt een verraderlijke reis doorheen kurkdroge gebergtes en een dodelijke woestijn die uit alles het leven zuigt. Alle hoop om zijn stam te redden zit verzameld in een mysterieus doosje, dat hij op het juiste moment moet openen …
pl aa r
Leg Pakans verhaal op jouw ervaring(en) van werken. Verwerk in jouw verhaal deze begrippen:
In
ki
jk
ex em
opdracht – jobinhoud – uitdagingen – zoeken naar energie – volhouden – twijfelen – opgeven – doorbijten – in het rood gaan – jezelf verbazen – beloond worden – de scheppende kracht van werk
64 64
WORK HARD, PLAY HARD
pl aa r ex em
VRIJ-WILLIG
In
ki
jk
Hoe geef ik mijn leven zin?
OPSTAP Vrijwillig en geëngageerd 1 Streep de begrippen die passen bij vrijwilligerswerk aan in de woordzoeker. A
E
X
W
V
E
R
B
I
N
D
I
N
G
Z
G
Q
O
E
D
A
U
X
G
L
E
E
P
L
F
R
B
T
C
M
G
N
V
C
I
T
I
J
D
O
J
O
B
P
G
K
K
G
I
G
E
B
E
V
E
L
G
V
C
P
Q
G
E
L
O
O
F
D
V
K
Y
E
R
I
H
A
G
P
G
M
K
I
Z
O
F
O
K
U
R
R
P
C
V
D
G
V
A
G
J
V
S
B
I
S
Z
N
H
E
T
V
E
E
L
G
I
E
V
H
A
I
E
J
E
D
J
Q
W
L
I
D
A
D
O
V
D
R
E
W
V
Y
Y
R
L
Q
T
T
K
Z
H
Q
V
A
E
E
R
Z
A
D
H
E
X
G
E
V
E
N
M
E
A
M
J
U
D
R
A
O
O
P
U
J
L
V
N
N
P
Q
D
V
X
U
W
L
X
S
A
R
C
D
D
T
N
E
D
J
I
L
E
D
E
M
G
J
V
C
D
G
U
I
V
Q
I
I
B
Z
E
G
E
N
M
N
V
G
Y
H
E
E
M
B
L
O
Y
T
A
N
E
R
E
R
I
P
S
N
I
I
O
N
F
R
S
J
F
Z
T
A
S
P
P
N
M
H
E
L
N
L
G
S
J
H
I
O
A
S
S
A
J
F
C
P
L
I
X
X
N
S
Z
D
J
C
P
I
P
H
N
E
M
O
K
N
E
E
R
E
V
O
I
L
I
E
F
D
A
D
I
G
H
E
I
D
E
L
E
N
E
V
N
H
E
S
D
J
N
C
W
G
E
M
E
E
N
S
C
H
A
P
V
G
O
Y
V
C
V
Z
R
W
D
T
O
S
R
G
C
Y
K
T
X
K
K
J
I
L
E
D
R
A
A
W
R
O
O
V
N
O
E
V
GEMEENSCHAP VERENIGEN BEZIELEN INSPIREREN ATTITUDE NETWERKEN GEVEN VERSCHIL GOEDAARDIGHEID GAVE ONVOORWAARDELIJK TIJD VISIE VERBINDING LIEFDADIGHEID GELOOF MEDELIJDEN OVERVLOED OVEREENKOMEN HOOP DELEN VERZORGEN VREDE ZEGEN
ex em
pl aa r
V
2 Markeer de betekenis van ‘geëngageerd zijn’ in dit fragment over de woordherkomst.
ki
jk
vrijwillig 'niet gedwongen' zich engageren 'zich betrokken voelen' Ontleend uit het Franse engager 'verpanden; verplichten; in dienst nemen' [12e eeuw] en s'engager 'zich verbinden'. In het hedendaags Nederlands voornaamste betekenis 'zich betrokken voelen' manifesteert zich vooral in het deelwoord geëngageerd 'persoonlijk betrokken', meestal met betrekking tot politieke of maatschappelijke kwesties. Bron: M. Philippa e.a. (2003-2009) Etymologisch Woordenboek van het Nederlands
In
3 Pas deze uitleg toe op de getuigenis van de jongere over zijn/haar engagement.
66 66
VRIJ-WILLIG
LES 1
Hoe groeit engagement?
A Er is altijd een ander
”
Waarom namen van goden en sterren opzeggen? Ze zijn het schuim van een onzichtbare oceaan, het stuifmeel uit de meest afgelegen tuinen. Als het leven ons pijn doet, als elke dag voelt als het scheuren van darmen, als elke nacht valt met stuiptrekken, als vermoord.
Als de pijn van iemand anders ons pijn doet, van iemand die we niet kennen, maar die te allen tijden aanwezig is, en zowel slachtoffer als vijand en liefde is, en tevens al hetgeen we missen om compleet te zijn, drink de vreugde niet in één slok. Zeg dan nooit dat de duisternis de jouwe is. Drink geen slokje vreugde. Kijk om je heen: er is een andere, er is altijd een andere. Wat hij ademt, is wat jou verstikt, jouw honger is wat hij eet.
ex em
"L’enfer c’est les autres." (J.P. Sartre)
De Andere – Rosario Castellanos
pl aa r
“
© Gettymages / Rosmarie Wirz
1 Welke tegengestelde meningen over ‘de andere(n)’ vind je hieronder terug?
Hij sterft met het zuiverste deel van je dood.
2 Markeer wat Sartre bedoelde met zijn citaat: ‘De hel, dat zijn de anderen’.
ki
jk
De beroemdste zin van Jean-Paul Sartre, 'l’enfer c’est les autres' (de hel, dat zijn de anderen), wordt gebruikt wanneer iemand hinder ondervindt van de medemens. Toch is dat niet wat Sartre heeft bedoeld. Vrijheid bij Sartre is dus niet: 'Ik doe wat ik wil, wanneer ik wil, en als ik dat niet mag dan zijn de anderen de hel.' Wat hij wél bedoelde is: vrijheid = engagement = een zin/richting kiezen voor je leven, zin/richting geven aan je leven door daden. Voor Sartre is er geen god die regels opstelt over wat goed of slecht is. De rest van de maatschappij doet dat achteraf, de anderen beoordelen je daden. Er is dus altijd gevaar dat wat je doet achteraf als fout bestempeld wordt. Maar voor Sartre gaan keuzes maken/zich engageren vóór alles. Niets doen uit angst iets fout te doen, dat is pas immoreel! 3 Welke tegenstelling bevat de titel van het filmpje?
In
4 Op welke manier gaan de hoofdrolspelers in tegen hun natuur?
VRIJ-WILLIG
67
B Hebben wij de andere(n) nodig om te bestaan?
Wie?
ki
Wat?
jk
Achtergrond?
ex em
pl aa r
Wat denken deze negen wijze mensen over deze zinsvraag? - Kies met je groepje drie getuigenissen uit die je beluistert. - Vat hun getuigenissen kort samen. - Ga op zoek naar de verschillen en de gelijkenissen in hun getuigenissen. - Vul aan met jullie eigen bedenkingen.
In
Waarom – hoe?
68
VRIJ-WILLIG
pl aa r
C Het appel van de andere mens
ex em
1 Markeer welke gevoelens deze gezichten bij jou oproepen. vastberaden – warm – geprikkeld – optimistisch – verwachtingsvol – vurig – levendig – gelukkig – verwonderd – stil – angstig – aarzelend – in paniek – vijandig gebroken – verloren – bedroefd – beschaamd – vermoeid – uitgeblust – gekwetst – alleen – woedend
2 Pas deze uitspraak toe op een gezicht: 'Het gelaat van de andere is méér dan een neus, een mond, twee ogen. Daarachter gaat een diepte schuil die niet te vatten is. De andere blijft voor ons altijd een mysterie.'
3 Hoe reageren deze mensen bij het zien van mensen in nood?
jk
ki
4 Pas dit toe op deze quote: 'De kwetsbaarheid van het menselijk gelaat roept ons naar buiten, om verantwoordelijk te zijn voor de andere, zonder beslag te leggen op hem.'
In
5 Waarom reageerden de christenen uit Zuid-Amerika zo enthousiast op het kerkelijke document 'Vaticanum II'?
VRIJ-WILLIG
69
6 Markeer hoe je je voelt na het gesprek tussen de Italiaanse kustwacht en de man op het zinkende bootje. vastberaden – verwonderd – angstig – woedend – aarzelend – in paniek – vijandig – alleen – gebroken – verloren – stil – bedroefd – geprikkeld – beschaamd – vermoeid – uitgeblust – gekwetst
pl aa r
7 Welke gevoelens ervaarde de Syrische bootvluchteling?
ex em
Ik ben verantwoordelijk voor de ander. Ik sta in voor de ander. Mijn medemens maakt fundamenteel deel uit van mijn wereld. Waarin hij mij gegeven is zoals alles in de wereld. Mijn medemens doorbreekt het schouwspel van de wereld, omdat zijn gelaat mij aankijkt. Zijn gelaat is niet alleen een plastische vorm. Zijn gelaat betekent betrokkenheid voor mij, het doet een beroep op mij. De verschijning van dat gelaat geeft aan waar mijn plicht ligt. Het gelaat van de medemens houdt een bevel in. ’t Is de uitdrukking van Gods woord. basisprincipe van de filosofie van E. Levinas 8 Markeer de zin die je het meest opvalt in de filosofie van E. Levinas. Motiveer je keuze.
jk ki
“
© Gettymages / Dmitriy Bilous
In
10 Reageer op deze quote van Levinas:
In de nabijheid van de mens zien we het (enige) spoor van God. Geloven is je inzetten voor de waardigheid en het geluk van de andere(n).
Akkoord, omdat Niet akkoord, omdat
70
VRIJ-WILLIG
”
DE ANDEREN
IK
9 Vul het schema aan dat de filosofie van E. Levinas samenvat.
D Mensverdrukkende maatschappelijke systemen – kansarmoede 1 Welke persoon uit het filmpje is geraakt door het appel dat uitgaat van de dakloze? 2 Wat heeft die persoon zo getroffen?
© Jesse33 / Shutterstock.com
pl aa r
ex em
© clicksabhi / Shutterstock.com © Gettyimages / RichVintage
3 Benoem de soort (kans)armoede bij de onderstaande afbeeldingen.
In
ki
jk
4 Kies met je groepje één figuur uit: Marie-Helene, Nicole, Nancy of Danny. Plaats de stukjes uit hun verhaal bij het juiste kenmerk van (kans)armoede.
VRIJ-WILLIG
71
E Duurzame ontwikkelingsdoelstellingen
ex em
pl aa r
1 Welke maatschappelijke systemen veroorzaken / bestendigen deze vormen van (kans)armoede?
In
ki
jk
2 Omcirkel de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen waarmee de VN (kans)armoede uit de wereld wil helpen. Motiveer je antwoorden.
STAPSTEEN
Kansarmoede is een
waarbij mensen onvoldoende kansen krijgen op
kwaliteitsvol onderwijs, arbeid, huisvesting. Het gaat dus niet om een eenmalige gebeurtenis, maar om een toestand. Door vaardigheden raak je moeilijk of niet meer terug in de maatschappij.
72
VRIJ-WILLIG
aan geld, gezondheid of andere
LES 2
Vrijwilligen
A Waarom vrijwilligen? 1 Markeer wat je aanspreekt in deze getuigenis en wat je tegenstaat in deze getuigenis.
2 Som acht voordelen van vrijwilligerswerk op. Je krijgt er een
pl aa r
naïef – respectvol – onbetaald – dwaas – moedig – niet meer van deze tijd – voor onze mensen – bewonderen – je tijd zomaar weggeven – jong
van. Vrijwilligerswerk is
Je krijgt
.
, voelt voldoening en je
Je krijgt de kans anderen te Je leert
groeit.
, je betekent
voor anderen en voor je omgeving.
mensen kennen en hebt fijne
Je
je netwerk.
Je leert
dingen bij.
Je ontwikkelt je
en doet
contacten.
op.
ex em
3 Waarom is het interessant om je vrijwilligerswerk te vermelden op je cv als je solliciteert?
4 Waarom plaats je dat best onder je werkervaring?
5 Vul aan: als je als vrijwilliger start, moet de organisatie je deze zaken vertellen: verzekering – doel – kosten – geheimhoudingsplicht – soort het
organisatie: vzw, feitelijke vereniging …;
jk
de
van de organisatie: waar is ze mee bezig?
de de
die voor jou zijn afgesloten;
die je eventueel terugbetaald krijgt; hebt.
ki
dat jij
In
STAPSTEEN
Je bent een - je
als jij: voor een individu, een groep of een organisatie;
- je er geen
mee verdient;
- niemand je
om dat werk te doen.
Je hebt als vrijwilliger wettelijke
. Zo heb je het recht op
en ben je in veel gevallen beschermd tegen .
VRIJ-WILLIG
73
B Omdat één mens al een (groot) verschil maakt Forest man Sinds 1979 plantte Jadav Payeng bomen aan op het eiland Majuli (India). Vandaag is dit werk van één man uitgegroeid tot een woud dat even groot is als ‘ons’ Zoniënwoud. Zijn woud heeft het eiland veranderd van een kale woestenij in een weelderige oase, waarin nu neushoorns, tijgers en olifanten leven …
pl aa r
1 Hoe kwam Jadav op het idee om elke dag een boompje te planten?
2 Welk verschil in de reactie van de andere eilandbewoners bemerk je vanaf het begin tot nu?
3 Welke elementen uit het Bijbelse scheppingsverhaal Genesis herken je in het levenswerk van Jadav?
ex em
4 Leg uit: 'Het levenswerk van Jadav heeft de ecologische voetafdruk van de eilandbewoners sterk verkleind.'
Banglaboost!
jk
5 Markeer hoe Jean-Pierre vrijwilligerswerk omschrijft. vooral iets doen – geld ophalen – maakt niet uit waar – alleen in België – zonder iets te willen terugkrijgen – alleen kun je niets veranderen voor christenen – de dankbaarheid die je terugkrijgt aanvaarden 6 Waartoe roept Jean-Pierre jongvolwassenen op?
ki
7 Op welke manier verkleint / vergroot de aanpak van Banglaboost de ecologische voetafdruk van de bevolking?
In
STAPSTEEN '
verandert als ook maar
'Alles verandert als ook maar één mens durft
74
VRIJ-WILLIG
durft
te zeggen.' (Bertolt Brecht)
te zeggen.' (Team StapSteen)
C Omdat organisaties een groter verschil maken 1 Som drie redenen op waarom deze organisatie zo uniek is. Alle vrijwilligers betalen zelf hun
en
om te werken op het schip.
operaties, behandelingen én opleidingen .
pl aa r
voor plaatselijke dokters zijn Het schip vaart
naar de patiënten toe in
de
landen wereldwijd.
2 Kies een quote van een vrijwilliger uit en leg uit hoe die past in het verhaal van Mercy Ships. 'Love does make a difference.'
'We can change the individuals one life at a time.'
ex em
'We want the day to come that all the nations on earth are able to care for their people; there’s is still a long way to go …
'Every patient leaves with not only physical healing, but also emotional and spiritual healing.'
3 Mercy Ships hebben ook nood aan vrijwilligers met technische en beroepsprofielen! Vul in de tabel aan hoe Deb Beliën en Bert De Jonghe als vrijwilliger aan de slag gingen.
Bert
jk
Deb
ki
Wat?
In
Waarom?
Hoe?
VRIJ-WILLIG
75
D Omdat maatschappelijke keuzes het grootste verschil maken JES is een stadslabo voor kinderen en jongeren in Antwerpen, Brussel en Gent. Of ze nu muziek maken, een ontmoetingsplek zoeken, vorming willen …, ze krijgen alle ruimte om te experimenteren. Maar ook wie het spoor naar werk, opleiding of een zinvolle vrijetijdsbesteding even kwijt is geraakt, kan bij JES terecht. En in alles geven we jongeren een stem, en zetten hen zo aan het roer van hun eigen toekomst. JES werkt met jong geweld in de stad en met partners van die stad.
2 Hoe zet JES jongeren aan tot een vrijwilligersengagement?
Jeugdwerkers leren jongeren om hun
op te nemen en hun grenzen te verleggen. Er gaat veel aandacht naar de
ex em
van deze vrijwilligers. 3 Welke moeilijke doelgroep weet JES hiermee te bereiken?
4 Markeer hoe de ‘peer-to-peerlearning’ van JES in elkaar steekt. vrijwilligers – vrijwilligerswerk – meerwaarde – groeiend zelfvertrouwen – in team leren werken – leren groepen begeleiden – meer creativiteit – betere organisatorische skills – groeien – betere communicatievaardigheden – in Gent, Antwerpen en Brussel – ervaringen – leertraject
jk
5 Aan welke voorwaarden moet een ‘pleinpatron’ voldoen volgens de jongeren in Borgerhout?
ki
Mohamed
Haroune
In
Aziz
Mohsin
Youssra
76
VRIJ-WILLIG
© Dominique Vankan/JES
1 Welke visie over vrijwilligerswerk heeft JES ontwikkeld?
pl aa r
Bron: www.jes.be
E Omdat christelijk engagement nodig is Dietlinde is ingetreden in het klooster: 'Ik trouw met Jezus'
pl aa r
'Ik heb een date met Jezus', zei ze op Facetime de eerste keer dat ik haar sprak. Ze liep toen stage in een school in Argentinië. Spaanssprekende kindertjes helpen met hun huiswerk, aardrijkskunde leren, de Bijbel vertellen. Ik hoorde een lach in haar stem toen ze dat zei, een lach van geluk. Haar overtuiging, de rust en zekerheid in haar woorden maken indruk, maken dat je wilt weten waar ze dat haalt. Waarom ze het klooster in wil, als 20-jarige jonge, frisse vrouw in 2018. Waarom ze alles wat de meeste mensen begerenswaardig vinden achter zich laat. Dietlinde De Smedt is op 9 juli deze zomer ingetreden bij de Dienaressen van de Heer en de Maagd van Matará. Ik sprak haar drie weken daarvoor, net na haar afstuderen als lerares basisonderwijs.
Bron: www.vrt.be
1 Omschrijf in drie woorden wat je dacht of voelde bij de foto van Dietlinde vóór je de tekst las.
ex em
2 Markeer welke gedachten en gevoelens naar boven komen na het lezen van deze inleiding. dwaas – iets voor trutten – niet meer van deze tijd – bewondering – vreemde keuze – respect – geen interesse – (een beetje) nieuwsgierig – jammer – gelukkig zijn er nog zo’n (jonge) mensen 3 Ga op zoek naar de motivatie van Dietlinde waarom ze als twintigjarige het klooster in wil. Wat?
Waar?
jk
Waarom?
In
ki
Hoe?
VRIJ-WILLIG
77
F De impact van engagement De deugd is het juiste gebruik van de vrije wil. Augustinus, Romeins filosoof, theoloog en kerkvader (354-430)
pl aa r
1 Plaats bij elke goddelijke deugd tenminste één voorbeeld van engagement uit dit thema.
ex em
GODDELIJKE DEUGD
GODDELIJKE DEUGD
In
ki
jk
GODDELIJKE DEUGD
STAPSTEEN
- Een deugd is een - Christenen erkennen drie deugden als
die ons aanzet om
te doen. : ze geven mensen onverwacht grote kracht
om uitzonderlijk te presteren op menselijk vlak. Daarom ervaren gelovigen ze als
78
VRIJ-WILLIG
:
HOUVAST Het engagement van de barmhartige Samaritaan 1 Vul in de tabel bij elke omschrijving de naam van de groep en zijn aanzien in. jood – leviet – Samaritaan – priester – erg laag aanzien – gewoon – erg hoog aanzien – vrij hoog aanzien
Beschouwden zichzelf als de ‘echte’ joden, keken op naar de priesters en de levieten, reinigden zich op sabbat.
Werden beschouwd als vijanden door hun gemengde afkomst, joodse wetten verboden het om met hen te spreken of hen aan te raken.
pl aa r
Dienaar van de tempel in Jeruzalem, helper van de priesters, moest zich houden aan de reinheidswetten.
Stond tussen JHWH en de mensen die hij zegende namens JHWH, droeg offers op in de tempel, moest zich houden aan reinheidswetten.
2 Waarom koos Jezus ervoor om de Samaritaan de rol van de naaste van de jood te geven?
priester > leviet >
ex em
3 Vervang de vier hoofdrolspelers door mensen of groepen die vandaag in die rollen zitten.
jood >
Samaritaan >
4 Duid op de kunstwerken aan hoe moderne kunstenaars het oude verhaal actualiseren.
ki
jk
In
STAPSTEEN
Het verhaal van de barmhartige Samaritaan is een behulp van een
: een speciale verhaalvorm die met
een levensecht
in jouw leven plaatst en jou
oproept om te kiezen. Jezus maakte gebruik van parabels om zijn medemensen te engageren voor het een wereld vol vrede en
:
. En die naastenliefde is vooral een kwestie van .
VRIJ-WILLIG
79 79
MIJN VERHAAL Mijn persoonlijk standpunt over (gelovig) engagement 'Jongeren zijn veel minder bezig met geloof en kerk, maar wel met spiritualiteit, zingeving en het zoeken naar antwoorden. Iets wat je "iets-isme" zou kunnen noemen. Het lijkt alsof jonge mensen in een supermarkt van mogelijke zingevingsmechanismen rondlopen en niet weten waar te beginnen.' pedagoog Pedro Debruyckere in Humo
pl aa r
1 Markeer de vorm(en) van zingeving die jij nu zou uitkiezen in deze ‘supermarkt’.
In
ki
jk
ex em
2 Leg uit in de ‘winkelkar’ wat ze voor jou betekenen. christendom – islam – jodendom – hindoeïsme – boeddhisme – natuurgodsdiensten – atheïsme – yoga – meditatie – enneagram – mindfulness – sporten – pelgrimstocht – ecologie – fair trade – kapitalisme – nihilisme – astrologie – creationisme – huisje-tuintje-kindje – ietsisme –
3 Welke engagementen uit jouw leven kun je verbinden met je gekozen zingeving? Motiveer je keuze(s).
80 80
VRIJ-WILLIG
pl aa r ex em
VER-WONDER
In
ki
jk
Zijn wonderen mogelijk?
❤
OPSTAP Wat zijn wonderen? Was je ooit getuige van een wonder? Hoe ontstaan wonderen? Bestaan wonderen? Noteer jouw bevindingen, uitspraken, definities in de prent hieronder.
In
ki
jk
ex em
pl aa r
Een wonder?
82 82
WONDEREN ZIJN MOGELIJK
LES 1
Be-wonder-en
A Jij bent fantastisch!
ex em
pl aa r
1 Wie bewonder(de) jij? Schrijf zijn of haar naam in het licht van de handen. Noteer eronder waarom je hem of haar bewondert.
2 Luister naar je klasgenoten. Wie bewonderen zij en waarom? Herken jij deze eigenschappen?
In
ki
jk
3 Welke eigenschappen komen vaak terug? Noteer naast elke steen één eigenschap.
WONDEREN ZIJN MOGELIJK
83
B Gevoel voor tumor De 25-jarige student Tristan Devriendt heeft zijn leven helemaal op orde. Zijn studie geneeskunde loopt van een leien dakje en hij ambieert een plaats op de afdeling neurochirurgie. Daarnaast speelt hij met vrienden in een rugbyploeg en heeft hij veel succes bij vrouwen. Zijn leven wordt echter compleet overhoop gehaald als een dokter in zijn neus een agressieve tumor ontdekt.
1 Wat vind je van Tristans houding? Markeer. dom – te begrijpen – sterk – vol vechtlust – egoïstisch – geeft zich niet over – hij moet wel sterk zijn – zinloos – dwingt bewondering af – veel teamverantwoordelijkheid – hij is in ontkenning – hij is bang –
2 Heb jij bewondering voor Tristan? Waarom wel/niet?
ex em
pl aa r
Deel 1: rugby, koste wat het kost
3 Herken je eigenschappen van bewonderenswaardige personen in Tristan? Zo ja, welke?
Deel 2: party!
1 Aan wie had Tristan steun tijdens zijn ziekte? Markeer.
vader – teamgenoten – Hanne – moeder – opa van Hanne
2 Op welke manier(en) steunden zij hem om hem te helpen de ziekte te overwinnen?
jk
ki
3 Wat bewonder jij aan mensen die een ernstige ziekte overwinnen?
In
STAPSTEEN
De mensen die wij bewonderen bezitten drie belangrijke eigenschappen: - - -
84
WONDEREN ZIJN MOGELIJK
LES 2
Ver-wonder-en
A Dat verwondert me
In
ki
jk
© Shutterstock.com
ex em
pl aa r
Wat verwondert jou? Kleur het stapsteentje. Wat is het mooiste wat je ooit zag?
Het mooiste dat ik ooit zag:
WONDEREN ZIJN MOGELIJK
85
pl aa r
B Wat verwondert jou?
Bron: www.filosofie.nl
Cirkeldiagram: ‘Wat verwondert mensen? 1 Vink de stellingen aan die kloppen.
Staafdiagram: ‘Hoe belangrijk is verwondering?
Bijna de helft van de mensen geeft aan dat verwondering in de natuur te vinden is.
ex em
Geloof is de bron van veel verwondering.
De mensen die deelnamen aan de enquête vinden verwonderd worden eigenlijk niet belangrijk. Minder dan 10 % van de deelnemers vindt verwondering in zijn of haar relatie. 2 Komen de resultaten van de enquête overeen met wat jou verwondert en hoe jij verwondering ziet? Ja / Nee, omdat
In
ki
jk
‘We leven in een tijd waarin we de natuur vanuit een steeds meer utilitair oogpunt bekijken; natuurgebieden moeten ons iets opleveren. Deze houding maakt verwondering onmogelijk. Daarom ben ik blij dat zo veel mensen aangeven dat ze verwondering juist uit de natuur halen. De natuur beleven beschouw ik als een grenservaring. Aan de ene kant voel je je een onderdeel van de natuur, maar aan de andere kant overstijgt die je ook. De natuur omgrenst je en geeft je zo een plek. Immanuel Kant erkende de enorme impact die de natuur op een mens kan hebben als hij het heeft over het verhevene. Een gigantische waterval of een bodemloze afgrond trekken ons aan, maar zijn ook huiveringwekkend. Dit soort ervaringen geeft volgens Kant richting aan de morele oriëntatie van de mens omdat ze hem herinneren aan de kracht van de morele wet. De natuur is eindeloos verwonderlijk als je er voor openstaat. Het helpt wel als je een beetje kennis hebt over bepaalde processen en fenomenen, al bedoel ik zeker niet dat je een afgestudeerd bioloog moet zijn; een natuurdocumentaire bekijken geeft al ruim voldoende informatie. Je hoeft het land ook helemaal niet te verlaten om echte natuur te ervaren. Lopen door een bos met windkracht 8 kan je een originele natuurervaring geven. Maar de echte kathedraal van de natuur is voor mij toch het regenwoud.’ Johan van de Gronden is filosoof en auteur van het boek 'Wijsgeer in het wild'. Bron: www.filosofie.nl
3 Markeer groen in de tekst wat volgens de auteur een belangrijke reden is waarom mensen steeds minder verwonderd raken door de natuur. 4 Markeer blauw in de tekst twee redenen waarom we wel verwonderd kunnen raken door de natuur.
86
WONDEREN ZIJN MOGELIJK
C Verwondering tussen mensen Deel 3: Castel del Monte
pl aa r
Tristan leert in het ziekenhuis een bijzonder meisje kennen, Hanne, en haar grootvader. Die ondergaat ook een chemokuur, maar uiteindelijk verliest hij de strijd tegen kanker. Hanne rouwt diep om dit verlies. Tot Tristan het niet langer kan aanzien en haar ‘ontvoert’, om met een mobilhome een lange reis te maken. Hij rijdt naar Castel del Monte in Puglia. Het was de laatste wens van Hannes grootvader om haar daarnaartoe te nemen.
1 Hoe reageert Hanne? boos – egoïstisch – verwonderd – verdrietig – opgelucht – enthousiast – sereen – geraakt – 2 Duid aan wat haar doet reageren. Vul eventueel zelf aan. Haar grootvader die zo nabij voelt. Tristan die haar verrast.
ex em
Het contrast tussen de lelijke hoop stenen en de betekenis die het voor haar grootvader had. Dat Tristan haar omhelst.
Het uitstrooien van grootvaders as in de lucht/wind.
Deel 4: Tristan en Hanne
Duid aan wat jij zo wonderlijk aan een liefdesrelatie vindt. Vul eventueel zelf aan.
Dat je niet kunt bepalen op wie je verliefd wordt. Hoe het iemand kan doen openbloeien.
jk
Hoe een koppel enkel voor elkaar bestaat. Het doet je boven jezelf uitstijgen.
ki
Het hele leven lijkt een wonder.
In
STAPSTEEN
Mensen vinden vooral verwondering in
en
,
.
vinden het belangrijk verwonderd te worden.
Indien je verwondert wilt worden, dien je
.
Verwondering kan ervoor zorgen dat je op een andere manier
en .
WONDEREN ZIJN MOGELIJK
87
LES 3
Het wonder
A Wonderen: de taal van het hart
Deel 5: slecht nieuws 1 Begrijp jij Tristans reactie? Ja / Nee, omdat
2 Wanneer had jij ooit het gevoel dat je niets (niemand) was?
ex em
pl aa r
Op het einde van de reis begint Tristans neus opnieuw te bloeden. Een voorteken dat de kanker terug is. Ze trekken onmiddellijk terug naar België. Als student geneeskunde weet Tristan maar al te goed wat zijn diagnose en zijn opties inhouden en hoeveel kans op overleven hij heeft.
3 Wat/wie gaf je terug moed?
4 Wat vind je van de actie die Hanne onderneemt? stom – grappig – slim – mooi –
jk
5 Wat heb jij al gedaan om iemand te helpen die er erg aan toe was?
ki
6 Waardeerde die persoon jouw hulp? Ja / Nee, want
In
7 Welk gevoel gaf jou dat?
88
WONDEREN ZIJN MOGELIJK
B De verloren zoon NT
Gelijkenis van een vader met twee zonen – deel 1
pl aa r
OT
ex em
Hij zei: 'Iemand had twee zonen. De jongste zei tegen zijn vader: 'Vader, geef mij mijn deel van de erfenis.' En hij verdeelde zijn vermogen onder hen. Niet lang daarna vertrok de jongste zoon met al zijn bezit naar een ver land, waar hij het verkwistte in een losbandig leven. Toen hij alles opgemaakt had, kwam er een zware hongersnood over dat land en ook hij begon gebrek te lijden. Hij zwierf rond tot hij in dienst trad bij een van de inwoners van dat land; die stuurde hem het veld in om varkens te hoeden. Graag had hij zijn honger gestild met het voer dat de varkens aten, maar niemand gaf hem wat. Toen kwam hij tot zichzelf en zei: 'Zoveel dagloners van mijn vader hebben brood in overvloed, en ik verga hier van de honger! Ik ga terug naar mijn vader. Ik zal hem zeggen: 'Vader, ik heb gezondigd tegen de hemel en tegen u; ik ben het niet meer waard om uw zoon te heten, behandel me als een van uw dagloners.' En hij ging terug naar zijn vader. (Lucas 15, 11)
1 Hoe zou jij reageren als jouw verloren zoon/dochter plots zou opduiken? Markeer de woorden hieronder geel. boos – stuurt hem weg – vertelt hem dat hij nu zelf zijn brood moet verdienen – blij – ontgoocheld – beschouwt hem
jk
niet meer als zoon – trekt de andere zoon voor –
ki
2 Hoe zal de vader reageren als zijn zoon ineens weer verschijnt, denk je? Onderstreep de woorden hierboven groen. 3 Hoe reageerde jij toen iemand om wie je veel gaf jou verliet? Markeer. boos – angstig – teleurgesteld – ontgoocheld – onverschillig –
In
4 Is het al gebeurd dat zo iemand spijt kreeg en terugkwam? Zo ja, hoe reageerde je toen? Waarom?
WONDEREN ZIJN MOGELIJK
89
NT
Gelijkenis van een vader met twee zonen – deel 2
ex em
pl aa r
Toen hij nog ver van huis was, zag zijn vader hem al en werd ontroerd; snel liep hij op hem toe, viel hem om de hals en kuste hem. 'Vader,' zei de zoon tegen hem, 'ik heb gezondigd tegen de hemel en tegen u; ik ben het niet meer waard om uw zoon te heten.' Maar de vader zei tegen zijn slaven: 'Haal vlug de mooiste kleren en trek ze hem aan, doe een ring aan zijn vinger en schoenen aan zijn voeten. Haal het gemeste kalf en slacht het; laten we eten en feestvieren, want mijn zoon hier was dood en is weer levend geworden, hij was verloren en is teruggevonden.' En het feest begon. Maar zijn oudste zoon was nog op het land. Toen hij naar huis kwam, hoorde hij muziek en dans. Hij riep een van de knechten en vroeg wat er te doen was. Die antwoordde: 'Uw broer is thuisgekomen en uw vader heeft het gemeste kalf geslacht, omdat hij hem gezond en wel terug heeft.' Toen werd hij kwaad en hij wilde niet binnenkomen. Daarop kwam zijn vader naar buiten en probeerde hem tot andere gedachten te brengen. Maar hij gaf zijn vader ten antwoord: 'Ik dien u nu al zoveel jaren en nooit heb ik een gebod van u overtreden, maar mij hebt u nog nooit een bokje gegeven om met mijn vrienden feest te vieren. Maar nu die zoon van u is thuisgekomen, die uw vermogen met hoeren heeft verbrast, hebt u voor hem het gemeste kalf geslacht.' Maar hij zei: 'Jongen, jij bent altijd bij me en alles wat ik heb is van jou. We moeten feestvieren en blij zijn, want die broer van je was dood en is weer levend geworden, hij was verloren en is teruggevonden.' (Lucas 15, 21-31) 5 Duid aan waarom de vader zijn jongste zoon terug in de armen sluit nadat die hem zo oneerbiedig verliet. Omdat hij van zijn zoon houdt.
Omdat hij de jongste zoon beter vindt dan de oudste. Omdat een familieband nooit breekt.
Omdat alleen een vader/ouder zijn zoon kan vergeven. Omdat hij medelijden met zijn zoon heeft.
Omdat hij er opnieuw een werkkracht bij heeft.
ki
jk
6 Geef een voorbeeld uit je eigen leven. Wanneer ben/was jij zoals - de jongste zoon:
- de oudste zoon:
In
OT
- de vader:
90
IN TOPVORM?
pl aa r
C Een wonder voor elkaar
ex em
Hanne nodigt een verzwakte Tristan in het huis van haar grootvader uit. Tristan vindt echter dat ze haar talent verder moet ontwikkelen en dat ze naar Londen moet voor de presentatie van haar mutsenlijn. Tristan verlaat het huis en breekt met haar.
Deel 6: de breuk
1 Waarom breekt Tristan Met Hanne? Markeer. Hij houdt niet meer van haar. – Hij wil haar niet tot last zijn. – Tristan ervaart geen steun van Hanne. – Hanne ervaart geen steun van Tristan. – Ze was maar een flirt. – Door hem maakt ze haar talent niet waar. –
jk
2 Wat vind je van zijn reactie? Markeer en vul eventueel aan. vreemd – laf – egoïstisch – stom –
ki
3 Hoe voelt Hanne zich? begripvol – bedrogen – vernederd – onbegrepen – angstig – verdrietig – boos – afgewezen –beledigd 4 Wanneer had jij ooit dit gevoel?
In
5 Wat zou jij doen wanneer je: - Hanne was?
- Tristan was?
WONDEREN ZIJN MOGELIJK
91
Deel 7: de terugkeer
Gevoel voor tumor
ex em
Rembrandt, Terugkeer van de verloren zoon
pl aa r
Hanne is van plan naar Londen te trekken en neemt daartoe de oude koffer van haar grootvader. In de koffer vindt ze een iPad van haar opa. Daarop ontdekt ze een beeldfragment van een gesprek tussen haar en Tristan. Ze gaat Tristan toch opzoeken in het ziekenhuis. Tristan reageert onverschillig. Maar als Hanne vertrekt, heeft hij spijt.
1 Vergelijk de personages en gebeurtenissen uit het schilderij van Rembrandt met de scène uit Gevoel voor tumor. Terugkeer van de verloren zoon vader jongste zoon
Gevoel voor tumor
verlaat het ouderlijke huis
terug in de armen gesloten
jk
2 Wat verwondert Tristan op het moment dat hij het ziekenhuis verlaat?
ki
dat hij terug kan stappen – niets – de wind op zijn gezicht – De kus van Hanne – zijn genezing – het wonder
In
van het leven – de regen –
STAPSTEEN
- Velen maken keuzes die voortkomen uit
- Wil je keuzes maken die jou en anderen echt
of . maken, dan is het belangrijk naar en te
- Door zo te leven, kun je zelf een
92
WONDEREN ZIJN MOGELIJK
voor anderen zijn.
.
pl aa r
HOUVAST
Het verhaal van de vader en zijn zonen, het verhaal van Brian en Will: twee gelijkaardige verhalen.
ex em
1 Verbind de begrippen in de onderstaande vergelijkende oefening. verloren zoon
de rechter
oudste zoon
Will
losbandig leven
de afkoopsom
inbreken
het gemeste kalf
de omhelzing tussen vriend en rechter
de omhelzing tussen vader en zoon
vader
de media/het volk Brian
jk
terug thuiskomen
2 Bij welke mensen kun jij steeds terecht, ook al beschaamde je misschien hun vertrouwen/liefde?
ki
3 Voor wie kun jij als de vader (uit 'De verloren zoon') of als de rechter zijn?
In
4 'Markeer hieronder. Wie is het wonder in het verhaal van de vader en de zonen?
Wie is het wonder in het verhaal van de rechter en zijn vriend? de vader en twee zonen – de rechter en zijn vriend – jongste zoon – oudste zoon – vader – Brian – de rechter – Will
WONDEREN ZIJN MOGELIJK
93 93
MIJN VERHAAL
Wat betekent de spreuk voor jou?
pl aa r
Wat vertelt deze spreuk je?
ki
jk
ex em
Bemint gij iemand, laat hem dan gaan. Als hij terugkeert, was hij altijd al de uwe, anders was hij het nooit. (Khalil Gibran)
In
Welke mensen waren voor jou een wonder?
94 94
WONDEREN ZIJN MOGELIJK
Voor welke mensen zou jij graag een wonder zijn?
pl aa r ex em
TIME WILL (NOT) TELL
In
ki
jk
Wat doet tijd met mij?
OPSTAP
ex em
pl aa r
Tijd te koop
Een vader komt thuis van zijn werk. Het is weer laat geworden en hij is moe.
Zijn dochtertje van zeven staat hem al bij de deur op te wachten. 'Pap, mag ik wat vragen?' 'Natuurlijk, wat wil je weten', zegt vader zuchtend. 'Hoeveel verdien jij per uur?' 'Dat gaat je niks aan, waarom wil je dat weten?' 'Nou gewoon, wil je het me alsjeblieft vertellen?' Om er vanaf te zijn zegt haar vader kortaf: '20 euro per uur'. 'Oh', zegt het meisje beteuterd, 'mag ik dan 10 euro lenen?'
Nu wordt vader nijdig: 'Als je zeurt om geld voor weer een stuk speelgoed dat binnen de kortste keren kapot is, ga dan maar naar je kamer. Ik werk hard en heb geen zin in dit gedoe!'
jk
Het meisje staat op, sluit de deur zachtjes en vertrekt naar haar kamer. Eindelijk rust. Vader zakt in zijn luie stoel en sluit zijn ogen. Maar na een tijdje vraagt hij zich af of hij niet te hard is uitgevallen. Zijn dochter vraagt eigenlijk nooit om geld.
In
ki
'Slaap je?' vraagt vader als hij haar slaapkamerdeur opent. 'Ik viel misschien wat te hard uit. Ik was moe en reageerde dat op jou af. Hier heb je 10 euro.' Meteen schiet het meisje overeind: 'Dank je wel, papa!' Van onder haar kussen haalt ze een paar in elkaar gefrommelde bankbiljetten tevoorschijn. Als haar vader dat ziet, moppert hij: 'Waarom wil je nog meer terwijl je al geld hebt? Is het dan nooit genoeg?' Zijn dochtertje telt langzaam het geld en kijkt dan op naar haar vader: 'Ik had niet genoeg, maar nu wel! Pap, hier heb je 20 euro. Kan ik een uur van je tijd kopen?' 1 Wie zou jij willen betalen om tijd voor jou te maken?
2 Wie zou jou willen betalen om tijd voor hem of haar te maken? 3 Voor wie maak jij gratis tijd?
96 96
TIME WILL (NOT) TELL
LES 1
Tijd, wat is dat eigenlijk?
A Minuten en eeuwen De ouderdom van een voorwerp of het tijdstip van ontstaan kunnen we bepalen door onderzoek. Tijd wordt ook wel de vierde dimensie genoemd, naast de drie dimensies hoogte, breedte en diepte.
pl aa r
Duid aan welke beweringen kloppen. Ga ook zelf op zoek naar een interessant of leuk weetje over tijd. Noteer het in het lege vak.
De oudste boom is bijna 9 550 jaar oud.
Het licht van de zon heeft 8 minuten nodig om de aarde te bereiken.
ex em
Baby’s zijn zich niet bewust van tijd.
De aarde is 4,5 miljard jaar oud.
Een olifant leeft langer dan een muis omdat zijn hart trager slaat.
ki
jk
Mensen die in de bergen leven worden sneller oud.
In
Kwallen worden maar een week oud.
De zevende dag schiep God de tijd.
TIME WILL (NOT) TELL
97
B Vliegende en kruipende tijd 1 Markeer in de tekst hieronder de zin die jou het meest treft. Tijd is ook maar een bedenksel Ja, dat klinkt raar, maar het is waar. We doen met z’n allen net alsof tijd in beton gegoten is, maar tijd is in werkelijkheid ontzettend relatief.
pl aa r
Hoe relatief kan tijd zijn? Als jij in een ruimteschip naar het midden van het melkwegstelsel zou vliegen, zou de tijd voor jou veel langzamer verlopen dan voor iemand hier op aarde. Als je terug zou komen, dan ben jij een paar jaar ouder (er vanuit gaande dat je een héél snel ruimteschip hebt en niet ontzettend dood gaat door de zwaartekracht), terwijl er hier eeuwen voorbij zijn gegaan. Het is niet zo dat voor jou alles in slow motion verloopt. Voor jou gaat het leven door, zoals iedere dag. Zo relatief is tijd.
Daarnaast wordt tijd door iedereen anders ervaren. Soms lijkt de tijd te vliegen, soms kruipt hij voorbij. Plus dat onze tijdsbeleving in onze herinneringen vaak verandert. Verder is tijd voor iedere soort anders. Een fruitvlieg ervaart tijd heel anders dan een walvis. En een hond ervaart de dag die je met hem doorbrengt anders dan jij. Wij ervaren het als een chronologische tijdlijn, maar waarschijnlijk is tijd in werkelijkheid veel complexer dan dat.
ex em
Kortom: je horloge zegt minder dan je misschien dacht. Onze klok is in werkelijkheid een weergave van metingen in ons zonnestelsel. Door hecht samen te leven met je klok raak je opgejaagd en lijken je dagen voorbij te vliegen. Dat kan anders. Bron: https://sochicken.nl 2 Bekijk de foto’s hieronder. Markeer het steentje geel wanneer de tijd voor jou (te) snel gaat, blauw wanneer de tijd voor jou (te) traag gaat.
In
ki
jk
3 Vul aan met twee voorbeelden uit je eigen leven.
98
TIME WILL (NOT) TELL
pl aa r ex em
jk
- Voor mij ging de tijd traag toen
ki
- De tijd ging voor mij snel toen
In
STAPSTEEN
Tijd is heel
. Het is een uitvinding van de mens om
redenen.
beleven we tijd momenten
momenten
. Meestal lijken , en
te gaan.
TIME WILL (NOT) TELL
99
LES 2
Kijken naar tijd
A De lege bokaal 1 Waarvoor staat de lege bokaal symbool?
2 Hoe vul jij je bokaal?
pl aa r
De belangrijkste dingen:
Belangrijke dingen:
ex em
Minder belangrijke dingen:
Waar altijd een gaatje voor is:
jk
3 Waarin schuilt het gevaar als je de bokaal van je leven eerst met bier en zand vult?
4 Waaraan besteed jij te veel tijd?
ki
In
5 Waarvoor heb je te weinig tijd?
6 Heb je een golfbal of kiezelsteen voor nietsdoen? Ja / Nee 7 Duid aan hoeveel waarde jij hecht aan nietsdoen of stil zijn. 1
2
3
4
heel weinig
100
TIME WILL (NOT) TELL
5
6 heel veel
B De tijd is een rivier Lees de onderstaande getuigenissen. Verbind nadien levensbeschouwing met cultuur.
© Imageselect
ex em
© Matt Hahnewald / Shutterstock.com
Ik ben een meisje uit Namibië. In onze stam zien we de tijd als een rivier die voorbij stroomt. De toekomst ligt achter ons, want dat deel van de rivier is nog niet voorbij gestroomd, dat kennen we nog niet en zien we nog niet. Het verleden ligt voor ons, want dat is de rivier die al voorbij gestroomd is; die kunnen we dus zien.
pl aa r
Ik ben Shenpen uit Nepal. Wij bedenken elke dag hoe we de nieuwe dag die voor ons ligt, willen doorbrengen. De dag heeft 8 600 seconden; voor ons zijn dat 8 600 geldstukken. Wil ik die verstandig besteden en er wonderen mee verrichten? Of wil ik ermee gokken en ze verspillen? Elke dag herinnert ons aan de heiligheid van het leven en de onschatbare waarde van de tijd. Het is een voortreffelijke dag, maar ik maak hem maar één keer mee. Ik besteed dus alle aandacht aan deze dag.
Visie/levensbeschouwing Cultuur Wij volgen de maankalender. We zijn het verplicht aan de Koran.
Himba
De droomtijd is voor ons echter dan de werkelijkheid.
moslims
Het verleden ligt voor ons, het is als de rivier die al is langs gestroomd.
boeddhisten
Tijd is als geldstukken, we dienen er verstandig mee om te springen.
Aboriginals
In
© LittlePanda29 / Shutterstock.com
ki
jk
Wij geloven in twee vormen van tijd, twee parallelle stromen van activiteit. Eén is de dagelijkse objectieve werkelijkheid, de andere is de oneindige cyclus, de 'droomtijd'. Die is voor ons veel levensechter dan de realiteit zelf. Alles wat gebeurt in de droomtijd bepaalt de waarden, symbolen en wetten van onze cultuur en gemeenschap. We geloven ook dat bepaalde mensen met ongewone spirituele krachten een direct contact hebben met de droomtijd.
Hallo, ik ben Ismaël. Wij volgen een maangebonden kalender, die bestaat uit een jaar van 12 maanden van 29 of 30 dagen. Die 12 maanden samen duren ongeveer 354 dagen, waardoor onze kalender elk jaar 10 tot 12 dagen uit de pas met het zonnejaar loopt. De Koran verbiedt schrikkeldagen of -maanden. Daardoor vallen bijvoorbeeld de ramadan, het Suikerfeest en het Offerfeest elk jaar anderhalve week vroeger in het zonnejaar. Tijdens de ramadan mogen we van zonsopkomst tot zonsondergang niets eten of drinken, Als die maand in de zomer valt, is dat extra zwaar.
TIME WILL (NOT) TELL
101
LES 3
Slaaf of meester?
pl aa r
A Slaaf van de tijd
1 Zijn er mensen in jouw leven aan wie de man uit het filmpje je doet denken? Waarom?
ex em
2 Wanneer herken jij jezelf in de man? Waarom?
In
ki
jk
3 Welke symbolische betekenis hebben deze elementen volgens jou?
102
TIME WILL (NOT) TELL
4 Wat wil dit filmpje ons vertellen? In welke mate ga je akkoord met onderstaande stellingen?
1
2
3
4
5
Wie van het leven wil genieten, moet de tijd durven stilzetten. 1
2
3
4
5
5 Duid aan met welke stelling je het eens bent. Stellingen
Wie alleen aan tijd en verplichtingen (zoals werk) denkt, zal sterven zonder geleefd te hebben. 1
2
3
4
Wie zijn leven boeiend wil maken, moet de routine durven doorbreken. 1
2
3
4
Ik
Workaholics zijn mensen die weglopen van zichzelf. Het is noodzakelijk om ook af en toe niets te doen.
5
5
pl aa r
We kunnen zo bezig zijn met de tijd dat we geen oog meer hebben voor de mooie dingen van het leven.
Klas
ex em
Wanneer je op pensioen bent, is er nog genoeg tijd om van het leven te genieten. Time is money.
Wanneer je niets doet of niets plant, beleef je vaak de mooiste momenten.
In
ki
jk
Stress is louter het gevolg van jezelf te veel zorgen te maken om de tijd.
STAPSTEEN
Wanneer we te veel aandacht aan tijd en werk besteden, hebben we minder oog voor de . Het is belangrijk om tijd te maken voor
en
, zodat je de voeling met en het
niet verliest.
TIME WILL (NOT) TELL
103
NT
Op hun tocht kwam Hij in een dorp, waar een vrouw die Marta heette, Hem in haar woning ontving. Ze had een zuster, Maria, die gezeten aan de voeten van de Heer, luisterde naar zijn woorden. Marta werd in beslag genomen door de drukte van het bedienen, maar ze kwam er een ogenblik bij staan en zei: 'Heer, laat het U onverschillig, dat mijn zuster mij alleen laat bedienen? Zeg haar dan dat ze mij moet helpen.' De Heer gaf haar ten antwoord: 'Marta, Marta, wat maak je je bezorgd en druk over veel dingen. Slechts één ding is nodig. Maria heeft het beste deel gekozen.' (Lucas 10, 38-42)
1 Lijk jij het meest op Marta of Maria? Geef een voorbeeld uit jouw leven. 2 Op wie lijkt de man uit het filmpje het meest?
ex em
3 Van welke soort mensen houd jij zelf het meest? Mensen als Marta / Maria, omdat … 4 Voor welk gedrag spreekt Jezus zijn voorkeur uit? Markeer in de tekst. 5 Ga jij akkoord met het antwoord van Jezus? Ja / Nee, omdat
jk
6 Als Jezus nog eens op bezoek gaat en Marta beslist om ook te luisteren, dan stelt zich een probleem. Wat wil Jezus hiermee duidelijk maken? Omcirkel de juiste antwoorden. Er is een tijd om te werken, maar ook een tijd om naar elkaar te luisteren. – We moeten stoppen met zo veel te werken. – Tijd maken voor elkaar is belangrijk. – Het werk loopt niet weg, maak ook tijd voor elkaar. – Meer tijd maken voor God is belangrijk. – Zoek een partner die op Marta lijkt, dan hoef je zelf niet veel te doen. – Het is belangrijk dat we een goede middenweg vinden tussen werken, tijd voor onszelf en tijd voor anderen. –
7 Is er iets dat jou weerhoudt om tijd voor jezelf vrij te maken? Ja / Nee. Zo ja, wat?
ki
8 Is er iets dat jou weerhoudt om tijd voor God vrij te maken? Ja / Nee. Zo ja, wat?
In
OT
pl aa r
B Het beste deel
STAPSTEEN Het is nodig dat we tijd maken voor
en om te
Zo krijgen we een beter beeld van wie we zelf zijn en hebben we meer
104
TIME WILL (NOT) TELL
naar elkaar. voor anderen.
LES 4
Los van de tijd?
A Laat de tijd los Markeer in de tekst de nadelen van tijd rood en de voordelen groen.
ex em
pl aa r
De klok is een geweldige uitvinding. Vooral als je er bijvoorbeeld zeker van wilt zijn dat jij en het vliegtuig dat je wilt pakken tegelijkertijd op de afgesproken plaats verschijnen. Klokken zorgen ervoor dat onze samenleving synchroon loopt, wat ontzettend veel voordelen biedt. We hebben echter ook de neiging om de klok te gebruiken voor hele andere doeleinden. We laten bijvoorbeeld de klok bepalen wanneer we eten, wanneer we naar bed gaan of hoelang we met vrienden op stap gaan. De klok zorgt ervoor dat we onze intuïtie inruilen voor iets meetbaars. En dat heeft soms als resultaat dat we ons opgejaagd voelen. Als ik zie dat het 22:30 uur is, dan denk ik: 'De avond is bijna voorbij, ik ga zo naar bed'. Misschien dat ik pas rond 23:30 uur naar bed ga, maar ik heb al een uur lang het gevoel dat ‘de avond voorbij is', terwijl ik niet eens moe ben. Op die manier lijkt die avond dus heel snel voorbij te gaan. Als ik de avond gewoon van moment tot moment beleef, duurt hij voor mijn gevoel veel langer. Door minder te leven met de tijd kun je een stuk van je eigen ritme terugpakken. Het leven is een rivier van bewustzijn. Het is geen verzameling uren en minuten die zachtjes wegtikken. Door je minder bezig te houden met klokken, voel je de tijd minder. De aandacht komt dan te liggen op het hier en nu. Sterker nog, door je minder bewust te zijn van de tijd word je vrijer. Je voelt je minder gevangen in onze gejaagde maatschappij, je komt terug bij je eigen ritme en raakt meer verbonden met de natuur.
jk
“
”
In
ki
Vergeet hoe laat het is. Geen tijd te verliezen!
STAPSTEEN
Loskomen van de tijd houdt in dat we
naar ons
,
onszelf minder laten leven door de tijd. Daardoor krijgen we meer voeling met wie we en beleven we meer
aan het leven.
TIME WILL (NOT) TELL
105
B Leven zonder tijd Leven zonder tijd, kun je dat? Ga de uitdagingen aan. Noteer op het eind van elke dag wat je ervaarde. Draag geen horloge. Je hoeft niet constant te weten hoe
Hang geen klokken in je (woon)kamer of haal
1 laat het is. Of: schakel het klokje in je horloge uit (mocht je
2 de batterijen eruit (dan leer je het klokkijken
een hippe smartwatch hebben).
4
Schakel het klokje op je pc uit. Want we weten allemaal dat je die minstens drie keer per vijf minuten checkt als je aan het werk bent.
Let op die kleine klokjes waar je altijd op 5 kijkt zonder dat je het doorhebt: de oven, de magnetron, de wekkerradio, het klokje in de auto. Schakel ze uit of dek/plak ze af. Beetje extreem, maar afkicken vraagt soms om plakband!
Dag / Datum
Nadelen
Heb je een afspraak, of wil je weten wanneer het tijd is om in actie te komen? Stel dan een 6 reminder in op je smartphone. Zodra hij begint te trillen weet je dat het tijd is om iets te doen.
Voordelen
ex em
dag
pl aa r
Check niet constant de tijd op je smartphone.
3
snel genoeg af ).
dag
dag
dag
jk
dag
ki
dag
In
dag
1 Merk je verandering naarmate de week vordert?
2 Wat is het effect van minder met de tijd leven? Hoe voel je je?
106
TIME WILL (NOT) TELL
HOUVAST
pl aa r
About time
1 Welke verschillen merk je op tussen de eerste keer dat Tim de dag beleeft en de tweede keer? Plaats/moment
Dag 1
ex em
In de vergadering
Dag 2
In de winkel
In de rechtszaal
In het gerechtsgebouw
jk
In de metro
ki
In bed bij zijn vrouw
2 Leef jij zoals op dag 1 of eerder zoals op dag 2? Leg uit.
In
3 Lijkt Tim het meest op Maria op dag 1 of dag 2? Waarom?
TIME WILL (NOT) TELL
107 107
MIJN VERHAAL Stoelendans in ons klascafé
“
Het werk wacht wel tot jij je kind de regenboog hebt laten zien, maar de regenboog wacht niet tot je klaar bent met je werk.
pl aa r
De muziek valt stil.
De muziek start.
ex em
Kies een nieuwe stoel.
Geef elkaar een hand.
”
Neem plaats op een stoel.
Tijd om even
ki
jk
De muziek wordt luider.
De muziek verstilt.
naar elkaar te luisteren
In
Wees niet bang voor stilte.
Je zit tegenover een klasgenoot.
Voer tien minuten een gesprek De leerkracht geeft een gespreksonderwerp. 108 108
TIME WILL (NOT) TELL
Geef elkaar een hand.
pl aa r ex em
DJEEZES
In
ki
jk
Een inspiratie voor mezelf?
OPSTAP 1 Noteer in de rechthoek alles wat in je naar boven komt als je de naam ‘Jezus Christus’ hoort. Vergelijk jouw antwoorden met die van je klasgenoten in een open gesprek.
2014
ex em
pl aa r
2004
ki
jk
Jezus Christus
In
1988
2 Welke verschillen merk je tussen de Jezusfiguren van de babyboomers, Gen X, Gen Y en Gen Z?
110 110
DJEEZES
1961
LES 1
Jezus? Christus!
A Situering in tijd en ruimte 1 Plaats de belangrijkste momenten uit het leven van Jezus op de tijdlijn . start tijdlijn christenen
28
33
pl aa r
1
50
70
Paulus
evangelie Marcus
ex em
–5
20..
2 Plaats deze streken op de kaart van Palestina: Galilea – Samaria – Judea 3 Plaats deze steden op de kaart: Jeruzalem – Betlehem – Nazaret
jk
4 Plaats deze waterwegen op de kaart: Jordaan – Dode Zee – Middellandse Zee – Meer van Kafarnaum/Genesaret/Tiberias
ki
5 Duid de reisweg van Jezus aan op de kaart.
In
6 Markeer de eigenschappen van het Bijbelse Palestina. iets kleiner dan huidige België – iets groter dan huidige België – vruchtbaar – heuvelachtig – rotsig en dor – grote waterpartijen liggen onder zeespiegelniveau – grote waterpartijen liggen boven zeespiegelniveau – warm klimaat – koud klimaat – droog klimaat – vochtig klimaat
STAPSTEEN leefde bij het begin van onze christelijke jaartelling in , een klein landje aan de rand van het
de keizers
(onder
en Tiberius).
DJEEZES
111
B Jezus van Nazaret, een historische mens? Zijn Hebreeuwse naam luidde Jesjoe (Jesjoea) bij geboorte. Dat werd vertaald als Ièsous in het Grieks en ten slotte als Jezus in het Nederlands. Dat betekent ‘Jahweh is verlossing’. 1 Waarom startte het kritisch-wetenschappelijke onderzoek naar de figuur van Jezus pas met de Verlichting (18e eeuw)?
pl aa r
2 Welke historische bronnen hebben we ter beschikking? - N.T.: 4
: Marcus, Matteüs, Lucas en Johannes
Handelingen van de apostelen
Brieven van Paulus en andere
-
geschiedschrijvers: Flavius Josephus …
-
geschiedschrijvers: Tacitus, Suetonius, Plinius …
ex em
3 Markeer de stellingen die waar zijn. Alle evangelies werden in het Grieks geschreven.
© Gettyimages/Richard Neave
Geen van de vier evangelisten was een ooggetuige van de feiten (want de evangelies werden geschreven tussen ca. 70 en ca. 100). De evangelies bevatten biografisch en historisch materiaal, maar zijn geen historisch verslag, biografie of memoires. Evangelies zijn boeken van geloofsverkondiging: het gebruik van de religieuze beelden en symbolen vraagt om interpretatie.
4 De historici zijn het ondertussen eens geraakt over deze feiten: - Jezus is geboren ca.
v.C., vóór Herodes de Grote stierf.
- Hij bracht zijn kinder- en jeugdjaren door in
in Galilea.
jk
- Hij werd gedoopt door - Hij verzamelde - Hij
.
om zich heen.
in kleine steden, in dorpen en op het platteland de komst van het
.
ki
- Rond het jaar 30 ging hij naar Jeruzalem voor het joodse paasfeest.
- Hij verwekte opschudding in de
.
- Hij hield een
In
- Hij werd
met zijn leerlingen. genomen en
door Joodse gezagdragers in Jeruzalem.
- Hij werd terechtgesteld op bevel van de Romeinse landvoogd
.
STAPSTEEN
Jezus heeft
bestaan. Dat weten we uit
evangelisten bevatten naast een Ook
112
bronnen. De teksten van de ook historische feiten. geschiedschrijvers vermelden het bestaan van Jezus.
DJEEZES
C Jezus Christus, de joodse messias?! Om de impact van Jezus van Nazaret beter te kunnen inschatten, moeten we inzicht krijgen in het historische verlangen van het Joodse volk naar een verlosser: een messias. Tweeduizend jaar lang voerden de joden een onafhankelijkheidsstrijd in Palestina tegen opeenvolgende overheersers. 1 Plaats de volkeren die Palestina veroverden op de tijdlijn. -600
-500
-330
1
70
Romeinen -
verwoesting van de tempel door
de hele Helleense wereld
veroveren
Perzië – hellenisme
verslaan
Perzië verslaat Babylonië terugkeer 'Kleine Rest'
Juda veroverd door – ballingschap
– deportatie
Israël veroverd door
pl aa r
-700
en Judea
twee koninkrijken:
-1000
koningen: Saul, David, Salomo
-1250 twaalf stammen met één rechter
-1400
exodus o.l.v. Mozes, van Egypte naar Kanaän
in Egypte
-1600
Israëlieten worden
Abraham naar Kanaän
-1900
© mikhail / Shutterstock.com
ex em
2 Welk verlangen leefde heel sterk bij de joodse bevolking bij de start van onze tijdrekening?
3 Welke figuren van de Romeinse bezetting werden gevreesd door de vrome Joden in Jezus’ tijd? Pontius Pilatus – tollenaars – Herodes Antipas – Herodes -
: stadhouder van Jeruzalem (26 tot 6 n.C.).
-
(37 v.C. tot 4 n.C.): herbouwde de joodse tempel, maar werd gehaat om zijn wreedheid. : (20 v.C. tot 39 n.C.): bestuurder van Galilea en Perea; onthoofdde Johannes de Doper.
jk
-
-
: joodse belastingambtenaren, die steevast ook hun eigen zak vulden.
ki
4 Waarom dachten sommige joden dat Jezus de langverwachte joodse messias was?
In
STAPSTEEN
In Jezus’ tijd was het verlangen van het joodse volk
om de Romeinse bezetter te
verjagen. Daarvoor hoopten de gelovige joden op de komst van een ‘messias': een verlosser. Het N.T. is in het Grieks geschreven en vertaalde dat woord als 'Christos'. Dat werd later in het Latijn
.
DJEEZES
113
LES 2
Bijbelverhalen over Jezus Christus
A Het Nieuwe Testament 1 Benoem de grote delen van de Bijbelse boekenkast.
ex em
pl aa r
2 Benoem de vier onderdelen van het Nieuwe Testament.
3 Duid de meest waardevolle manier om Bijbelverhalen te interpreteren aan. Verklaar je antwoord.
VERHAAL
CONTEXT
LEVENSLES
INTERPRETATIE
jk
VERHAAL CONTEXT
INTERPRETATIE
ki
LEVENSLES
In
STAPSTEEN
Het interpreteren van Bijbelverhalen is
gemakkelijk, omdat de verhalen
zijn. Als je ze letterlijk leest, kun je er (te)
betekenis aan geven. Pas als je de
achter de verhalen begrijpt, kun je de
114
DJEEZES
ervan inzien.
B De Blijde Boodschap van Jezus Christus
“
Wat Jezus verkondigd heeft, valt niet met zekerheid te zeggen. Maar het was wél radicaal!
”
De mirakels – Philippe Lechermeier 1 Haal de drie levels uit het verhaal van de melaatse.
VERHAAL
CONTEXT - verhaal:
- context:
LEVENSLES
ex em
pl aa r
Met de wet van mensen heb ik niets te maken. Voor mij telt maar één wet: Gods wet.
INTERPRETATIE
- levensles:
De vrouw die van een andere man houdt – Philippe Lechermeier 2 In welke context vindt het verhaal van de ‘overspelige’ vrouw plaats?
LEVENSLES
INTERPRETATIE
ki
CONTEXT
jk
VERHAAL
In
3 Op welke verbluffende manier haalt Jezus deze onrechtvaardige wet onderuit?
DJEEZES
115
C Het engagement van Jezus
1 Benoem de zeven werken van barmhartigheid.
jk
ex em
pl aa r
2 Plaats voorbeelden van hedendaagse werken van barmhartigheid in de cirkel.
ki
STAPSTEEN
Barmhartig zijn, betekent dat je met jouw
en dat je daarmee
meevoelt, gaat.
In
De zeven werken van barmhartigheid zijn daden van christelijke .
Daarmee tonen christenen in
voor elke
mee
:
voor en je voelen voor het
van die medemens, zonder een
116
hun liefde
DJEEZES
te maken.
G
HOOP
L
pl aa r
Mt 25, 31-46
ex em
GELOOF
In
ki
jk
LIEFDE
STAPSTEEN De komst van het Rijk Gods speelt een rol in de verkondiging van
.
Met dit begrip bedoelt Hij niet een samenleving die van
, maar een kwaliteit is.
In die samenleving gaan mensen met het met elkaar en met de natuur om. Jezus benadrukt dat het Rijk Gods steeds verder
al begonnen is en
.
DJEEZES
117
LES 2
Het passieverhaal van Jezus van Nazaret
2
3
ex em
1
pl aa r
Ga op zoek naar de benaming van de staties van de onderstaande moderne kruisweg. (Gebruik daarvoor afbeeldingen van klassiekere kruiswegen uit de hele wereld.)
6
7
8
11
12
In
ki
jk
5
4
9
118
DJEEZES
10
Nadat Hij een weinig verder was gegaan, wierp Hij zich ter aarde en bad dat dit uur, als het mogelijk was, aan Hem mocht voorbijgaan. 'Abba, Vader,' zo bad Hij, 'voor U is alles mogelijk; laat deze beker Mij voorbijgaan. Maar toch: niet wat Ik maar wat Gij wilt.' (Marcus 14, 35-36)
ex em
Onder de maaltijd nam Jezus brood, sprak de zegen uit, brak het en gaf het hun met de woorden: 'Neemt, dit is mijn Lichaam.' Daarna nam Hij de beker en na het spreken van het dankgebed reikte Hij hun die toe en zij dronken allen daaruit. En Hij sprak tot hen: 'Dit is mijn Bloed van het Verbond, dat vergoten wordt voor (Marcus 14, 12-16) velen.'
pl aa r
A Een verhaal over vriendschap en doodsangst
1 Ontrafel de drie lagen in het Afscheidsmaal. joodse sedermaaltijd tijdens de Pesachweek
jk
Het christelijke Pasen is geĂŻnspireerd op het joodse Pesach.
CONTEXT
LEVENSLES
INTERPRETATIE
In
ki
VERHAAL
2 Welke gelijkenissen treffen je in de getuigenissen van deze jonge mensen met kanker en Jezus’ doodsangst in de Hof van Olijven?
DJEEZES
119
Even daarna zeiden de omstanders tot Petrus: 'Waarachtig, jij bent er ook een van; je bent toch ook een Galileeër.' Toen begon hij te vloeken en te zweren: 'Ik ken die man niet over wie jullie het hebben.' Onmiddellijk daarop kraaide een haan voor de tweede keer. Nu herinnerde Petrus zich, hoe Jezus tot hem gezegd had: 'Voordat een haan tweemaal kraait, zult ge Mij driemaal verloochenen.' En hij barstte in tranen uit. (Marcus 14, 70-72)
ex em
Daar kwam Judas, een van de twaalf, vergezeld van een bende met zwaarden en knuppels, gestuurd door de hogepriesters, schriftgeleerden en oudsten. Zijn verrader had een teken met hen afgesproken door te zeggen: 'Die ik zal kussen, Hij is het; grijpt Hem vast en voert Hem onder strenge bewaking weg.' Hij ging recht op Jezus af en zei: 'Rabbi!' En hij kuste Hem. (Marcus 14, 43-45)
pl aa r
B Een verhaal over verraad
Vergelijk de aard en de graad van het verraad van de drie hoofdrolspelers. lied Sam Smith
Petrus’ verraad
In
ki
jk
Judas’ verraad
You and me we made a vow For better or for worse I can't believe you let me down But the proof is in the way it hurts For months on end I've had my doubts Denying every tear I wish this would be over now But I know that I still need you here
120
DJEEZES
I have loved you for many years Maybe I am just not enough You've made me realize my deepest fear By lying and tearing us up
Nu brachten de soldaten Hem het paleis binnen, dat wil zeggen het pretorium, en riepen de hele afdeling bij elkaar. Zij hingen Hem een purperen kleed om, vlochten een doornenkroon en zetten Hem die op. Vervolgens gingen zij Hem het saluut brengen: 'Gegroet, koning der Joden.' Zij sloegen Hem met een rietstok op het hoofd, bespuwden Hem en brachten Hem hulde door op de knieën te vallen. (Matteüs 27, 27-31)
ex em
Pilatus vroeg hun: 'Wat zal ik dan doen met Jezus, die Christus genoemd wordt?' Zij riepen allen: 'Aan het kruis met Hem!'. Hij hernam: 'Wat voor kwaad heeft Hij dan gedaan?' Maar zij schreeuwden nog harder: 'Aan het kruis met Hem!' Toen Pilatus zag dat hij niets verder kwam, maar dat er veeleer tumult ontstond, liet hij water brengen en waste ten overstaan van het volk zijn handen, terwijl hij verklaarde: 'Ik ben onschuldig aan het bloed van deze rechtschapen man; gij moet het zelf maar verantwoorden.' (Matteüs 27, 22,24)
pl aa r
C Een verhaal over (on)macht
1 Vergelijk de besluitvorming van Pilatus als stadhouder met de actuele beleidskeuze(s) van een leider.
jk
In
ki
2 Vergelijk de mensonterende manier van Jezus’ geseling met de folterpraktijk van Syrische soldaten.
© AFP PHOTO/YOUTUBE
3 Tot welke pijnlijke vaststelling kom je?
DJEEZES
121
Toen zij Hem wegvoerden, hielden zij een zekere Simon aan, een man uit Cyrene, die van het veld kwam: hem belaadden ze met het kruis om achter Jezus aan te dragen. (Lucas 23, 26)
ex em
Zelf zijn kruis dragend trok Jezus de stad uit naar wat de Schedelplaats heet, in het Hebreeuws Golgota. (Johannes 17, 19)
pl aa r
D Een verhaal over vallen en opstaan
1 Markeer wat je verrast in de veronderstelling van Adriaan Soeting in het onderstaande fragment.
jk
Simon werd gedwongen een deel van het kruis, de dwarsbalk, die Jezus droeg over te nemen en naar Golgota te dragen. We mogen aannemen dat Jezus zelf daartoe niet meer bij machte was. Het moment waarop Jezus dreigde te bezwijken betekende voor de Romeinen een gevaarlijke situatie. Het oponthoud zou een incident kunnen veroorzaken. Er ontstond dus een probleem. Geen Romein die erover dacht, zelf dat hout te dragen. Maar een Jood? Zou een Jood zich zonder meer hebben laten dwingen dat vloekhout te dragen en dat pal voor het Pesachfeest? De Romeinen zullen uit tactische overwegingen geen incident hebben willen uitlokken, met zo veel Joden in de buurt die voor het paasfeest in Jeruzalem waren gekomen. Ze grepen Simon van Cyrene. Was die soms geen Jood? En hoe was dat dan te zien? Mogelijk aan zijn huidskleur. Hij kwam uit Cyrene, een Afrikaanse stad. Bron: Adriaan Soeting, De discriminatie van Simon de Cyrene.
Afrikaanse (kind)slaven
122
DJEEZES
Europese
In
Amerikaanse
ki
2 Bewijs dat de beruchte ‘triangle trade’ met Afrikaanse slaven vandaag in een nieuw kleedje steekt.
Ook een van de misdadigers die daar hingen, hoonde Hem: 'Zijt Gij niet de Messias? Red dan uzelf en ons.' Maar de andere strafte hem af en zei: 'Heb zelfs jij geen vrees voor God, terwijl je toch hetzelfde vonnis ondergaat? En wij terecht, want wij krijgen wat we door onze daden verdiend hebben; maar Hij heeft niets verkeerds gedaan.' Daarop zei hij: 'Jezus, denk aan mij, wanneer Gij in uw Koninkrijk gekomen zijt.' (Lucas 23, 39-42)
ex em
Een grote volksmenigte volgde Hem, ook vrouwen die zich op de borst sloegen en over Hem weeklaagden. Jezus keerde zich tot hen en sprak: 'Dochters van Jeruzalem, weent niet over Mij, maar weent over uzelf en over uw kinderen.' (Lucas 23, 27)
pl aa r
E Een verhaal over troost
1 Wat stel je vast als je de beelden en de emoties vergelijkt van de drie verschillende rouwstoeten?
jk
2 Plaats deze begrippen bij het passende Bijbelcitaat: vergeving – wraak – vergelding.
In
ki
Als iemand zijn naaste letsel toebrengt, moet hem hetzelfde aangedaan worden wat hij gedaan heeft: breuk voor breuk, oog voor oog, tand voor tand. Zoals hij de ander letsel heeft toegebracht, moet hem hetzelfde toegebracht worden. (Leviticus 2, 19-20)
Maar als er wel dodelijk letsel is, moet u geven leven voor leven, oog voor oog, tand voor tand, hand voor hand, voet voor voet, brandwond voor brandwond, wond voor wond, striem voor striem. (Exodus 2, 23-25)
Wees barmhartig zoals jullie Vader barmhartig is. Oordeel niet, dan zal er niet over je geoordeeld worden. Veroordeel niet, dan zal je niet veroordeeld worden. Vergeef, dan zal je vergeven worden. (Lucas 6, 36-37)
3 Welke evolutie in het Bijbelse denken merk je op?
DJEEZES
123
'Wat zoekt ge de Levende bij de doden? Hij is niet hier, Hij is verrezen.’ (Lucas 24, 5)
ex em
Het was nu omtrent het zesde uur; er viel duisternis over heel de streek tot aan het negende uur toe, doordat de zon geen licht meer gaf. Het voorhangsel van de tempel scheurde middendoor. Toen riep Jezus met luider stem: 'Vader, in uw handen beveel Ik mijn geest.' Nadat Hij dit gezegd had, gaf Hij de geest. (Lucas 23, 44-46)
pl aa r
F Een verhaal over hoop
1 Wat symboliseert de vallende regendruppel op het ogenblik dat Jezus sterft aan het kruis?
jk
2 Op welke manier paste Maximilian Kolbe het passieverhaal in concentratiekamp Auschwitz toe?
VERHAAL
124
DJEEZES
© Belgaimage
In
ki
‘Herr Commandant, ik wil u een verzoek doen. Ik wil sterven in plaats van gevangene Gajowniczek. Ik heb geen vrouw en kinderen. Bovendien ben ik oud en nergens goed voor. Hij heeft een veel betere conditie.
CONTEXT
LEVENSLES
De Heilige van Auschwitz bleef het langst in leven van alle tien. Hij stierf niet als gevolg van uitdroging of uitputting. Hij overleed pas na een injectie met carbolzuur.
INTERPRETATIE
HOUVAST The Ocean Maker De zeeĂŤn zijn drooggevallen; alleen de wolken bevatten nog een beetje water. Een jonge piloot vecht tegen het egoĂŻsme van piraten en probeert het te laten regenen voor iedereen die snakt naar water.
Inspiratie krijgen om er wat aan te doen.
ex em
Een noodsituatie zien/herkennen.
pl aa r
Plaats de voorgaande fragmenten uit de evangelies bij de passende afbeeldingen.
jk
De kans grijpen om je plan uit te voeren.
Na hen krijg je nog grotere problemen.
In
ki
Ze proberen je zelfs weg te pesten.
Anderen profiteren van jouw werk.
Wat doe je: opgeven of terugvechten?
En hoe ver ben je bereid daarin te gaan?
DJEEZES
125 125
MIJN VERHAAL Geeft geloven ZIN aan jouw leven?
pl aa r
Tweeduizend jaar terug stierf Jezus aan de schandpaal van het kruis, omdat hij geloofde in de liefde van de barmhartige JHWH-God die écht om alle mensen geeft: Ik-Zal-Er-Zijn. De manier waarop Jezus zijn leven gaf voor zijn vrienden en de idealen van JHWH-God blijft tot op vandaag tot de verbeelding spreken. Miljoenen mensen probe(e)r(d)en te leven in zijn voetsporen, elk op zijn/haar eigen manier. Sommigen volgden zijn voorbeeld tot de dood erop volgde.
ex em
Ook de pilote geloofde zo intens in haar taak dat ze haar leven opofferde om mensen de ogen te openen. Het zijn deze verhalen die ons (kunnen) inspireren, ons aansporen om te … GELOVEN. 1 Probeer te beschrijven hoe jij het passieverhaal van Jezus ervaren hebt.
jk
2 Markeer hoe jij vandaag aankijkt tegen ‘geloven’. iets persoonlijks – onbegrijpelijk – van een andere tijd – dapper – idioot – een zoektocht – verdient een kans – vervelend – moeilijk in woorden te vatten – de moeite waard – hopeloos – eindeloos – saai – een verhaal van alle tijden 3 Zoek een afbeelding, kunstwerk, quote, spreuk, liedtekst … die jouw gevoel over geloven ‘verbeeldt’.
ki
ik geloof
In
dat ik geloof
in het geloof maar heb geen geloof in een
geloof
geloof ik 126 126
DJEEZES