3
Factuur
BALANS
€ =
tu k
T
ds
VRAAG
vo or
L
Lift3D GO_Front-Back cover.indd 1
oo f
F
el dh
AANBOD
I
be
BUY IT NOW
Economische wetenschappen Bedrijfswetenschappen deel 1 Doorstroomfinaliteit GO!
21/06/2021 10:02
tu k
ds
oo f
el dh
be
vo or
tu k
1 oo f
ds
THEMA
vo or
be
el dh
De economische kringloop
Lift3D GO_Thema 1.indb 6
21/06/2021 07:28
tu k ds
STEP-UP
LEVEL
Hoe stel je de economische spelers voor in een kringloopschema?
p. 9
STEP-IN
p. 8
vo or
be
el dh
1
oo f
Presentatie van een economische kringloop
p. 20
Lift3D GO_Thema 1.indb 7
21/06/2021 07:28
tu k
2 oo f
ds
THEMA
vo or
be
el dh
De goederen- en dienstenmarkt
Lift3D GO_Thema 2.indb 2
18/06/2021 13:04
NEXT LEVEL
tu k
ds
STEP-UP
p. 67
LEVEL
Hoe komt het aanbod van goederen en diensten tot stand?
el dh
3
oo f
Onderzoek: economische berichtgeving
LEVEL
vo or
be
2
Lift3D GO_T2_L1.indd 3
LEVEL
1
Hoe komt de vraag naar goederen en diensten tot stand?
p. 61
p. 41
p. 23
Welke keuzes moeten een consument en een producent maken?
p. 5
STEP-IN
p. 4
21/06/2021 07:42
tu k
3 oo f
ds
THEMA
vo or
be
el dh
De marktwerking
Lift3D GO_Thema 3.indb 2
18/06/2021 12:52
NEXT LEVEL
ds
tu k
p. 37
STEP-UP
el dh
oo f
Onderzoek naar de cacaomarkt
p. 34
LEVEL
be
2
vo or
LEVEL
Lift3D GO_Thema 3.indb 3
1
Hoe komt de prijs op de goederenen dienstenmarkt tot stand?
p. 15
Welke marktvormen zijn er op de goederen- en dienstenmarkt?
p. 5
STEP-IN
p. 4
18/06/2021 12:52
tu k
4 oo f
ds
THEMA
vo or
be
el dh
De arbeidsmarkt
Lift3D GO_Thema 4.indb 2
08/11/2021 08:12
ds
STEP-UP
tu k
NEXT LEVEL
LEVEL
Hoe grijpt de overheid in op de arbeidsmarkt?
el dh
3
oo f
Onderzoek: arbeidsmarkt
LEVEL
p. 83
Hoe ontstaat er een onevenwicht op de arbeidsmarkt?
p. 51
Hoe komt een marktevenwicht op de arbeidsmarkt tot stand?
p. 6
STEP-IN
p. 4
vo or
be
2
p. 109
Lift3D GO_Thema 4.indb 3
LEVEL
1
08/11/2021 08:12
tu k
5 oo f
ds
THEMA
vo or
be
el dh
Ondernemingsvormen
Lift3D GO_Thema 5.indb 2
14/10/2021 14:24
tu k
oo f
ds
NEXT LEVEL
STEP-UP
el dh
Keuze ondernemingsvorm
LEVEL
vo or
be
1
Lift3D GO_Thema 5.indb 3
p. 27
p. 24
Welke ondernemingsvormen zijn er?
p. 6
STEP-IN
p. 4
14/10/2021 14:24
tu k
6 oo f
ds
THEMA
vo or
be
el dh
De boekhouding
Lift3D GO_Thema 6.indb 2
08/11/2021 09:30
NEXT LEVEL STEP-UP
LEVEL
7
LEVEL
tu k p. 111
Hoe boek je kosten en opbrengsten?
Hoe kun je fouten in de boekhouding vermijden?
el dh
6
Welke boekhoudkundige verplichtingen heeft een onderneming?
ds
8
p. 123
oo f
LEVEL
Ontwerp van een factuur met een rekenblad
LEVEL
5
LEVEL
be
4
LEVEL
vo or
3
Lift3D GO_Thema 6.indb 3
LEVEL
2
LEVEL
1
p. 98
p. 88
Hoe stel je een journaal op?
p. 78
Hoe voer je een boekhouding via rekeningen?
p. 63
Hoe ziet de inventaris, de balans en resultatenrekening eruit?
p. 37
Hoe stel je facturen op?
p. 18
Hoe werkt het btw-systeem?
p. 5
STEP-IN
p. 4
08/11/2021 09:30
3 ds
tu k
T
el dh
oo f
F
vo or
be
I
L
Lift3D GO_Thema 1.indb 1
Thema 1: De economische kringloop
21/06/2021 07:27
Starten met Lift Welkom bij Lift. We leggen graag even uit hoe je met dit leerpakket aan de slag gaat.
1 OP WEG MET LIFT
F
Elk thema begint met een Step-in. Daar maak je kennis met de rode draad doorheen het thema. Hier vind je ook de doelen die je moet bereiken op het einde van dat thema. Ze omvatten de leerplandoelen, maar ook uitdagende doelen en opstapdoelen.
Bestudeer de afbeeldingen van de shoppingcentra. a
Wie zie je zoal in een shoppingcentrum?
b
Waarom bezoeken mensen een shoppingcentrum?
Good to know
oo f
I Thema 3: De marktwerking
Mensen worden gedreven door behoeften, door dingen die ze nodig hebben of willen. Daarom eten mensen, zoeken ze liefde en vriendschap, kopen ze de nieuwste smartphone ...
STEP-IN
L
1
2
In dit thema doorloop je drie levels waarin je leert …
3
Elk level biedt je een stukje kennis dat je nodig hebt om de opdracht van de Step-up uit te voeren.
1
hoe consumenten en producenten behoeften kunnen bevredigen om hun welvaart te verbeteren;
2
hoe consumenten de vraag naar goederen en diensten bepalen in functie van de prijs;
3
hoe producenten het aanbod van goederen en diensten bepalen in functie van de prijs.
Daarin duik je onder in de actualiteit en maak je zelf een krant of een journaal over de vraag naar en/ of het aanbod van een bepaald product.
THEMA 2
AANBOD
STEP-IN
ds
T
VRAAG
BUY IT NOW
In totaal zul je zes thema’s doorlopen: de economische kringloop, de goederen- en dienstenmarkt, de marktwerking, de arbeidsmarkt, ondernemingsvormen en boekhouden. Elk thema start met een Themapagina.
© rullala / Shutterstock.com
3
tu k
Het leerwerkboek bestaat uit zes thema’s en online ICT-fiches. Elk thema is op dezelfde manier opgebouwd.
4
el dh
Lift3D GO_T2_L1.indd 4
Je doorloopt per thema verschillende Levels, waarbij je telkens een centrale onderzoeksvraag beantwoordt. Je verkent de onderzoeksvraag aan de hand van verschillende opdrachten, onder de noemer Explore.
Explore 4— Hoe verloopt het collectieve aanbod van een product?
Je gaat verder met de optie die je gekozen hebt. Vink de gekozen optie aan. Optie 1
Bij verschillende opdrachten kun je kiezen uit twee of meerdere Opties. De opties geven je de keuze of je graag een uitdaging wilt aangaan of liever meer ondersteuning wenst. Het kan ook zijn dat je kunt kiezen volgens je interesse.
dienstenstromen (rode pijlen) tussen de verschillende partijen. De gezinnen werken bij de bedrijven en de overheid.
De bedrijven en de overheid geven in ruil voor hun arbeid een inkomen aan de gezinnen.
3
De gezinnen sparen een gedeelte van het inkomen.
4
De gezinnen ontvangen voor hun spaargeld een vergoeding onder de vorm van rente.
5
De bedrijven leveren de goederen en diensten die de gezinnen en de overheid bij hen aankopen.
vo or
1 2
6
De gezinnen en de overheid betalen de bedrijven voor de geleverde goederen en diensten.
7
De overheid levert ook goederen en diensten aan de gezinnen en de bedrijven.
8
De bedrijven en de gezinnen betalen de goederen en de diensten door onder andere belastingen te betalen aan de overheid.
9
De bedrijven kopen ook goederen en diensten in het buitenland.
10
De bedrijven betalen voor die goederen en diensten geld aan het buitenland.
11
De bedrijven verkopen goederen en diensten aan het buitenland.
12
De bedrijven ontvangen voor die goederen en diensten geld uit het buitenland.
13
De financiële instellingen staan kredieten toe aan bedrijven en gezinnen zodat ze hun
Pizza
de tabel zie je hoeveel pizza’s Luigi en zijn
hoe de aanbodcurve van drie verschillende Nike-
concullega’s willen verkopen bij verschillende
verkopers eruitziet.
prijzen. Bestudeer hoe de aanbodcurve van drie verschillende aanbieders eruitziet. Tabel 3.2
AANGEBODEN
De verworven leerstof is gebundeld in To the point. Daarin staat wat je moet onthouden uit het level. Bij het onlinelesmateriaal vind je de verworven leerstof in een overzichtelijke mindmap.
AANGEBODEN
PRIJS PER
HOEVEELHEID
HOEVEELHEID
PAAR NIKE-
NIKE-SNEAKERS
PRIJS PER
PIZZA
SNEAKERS
PIZZA
VER-
VER-
KOPER 1
KOPER 2
KOPER 3
0
2
4
10,00
1
3
5
40,00
3
6
5
11,00
2
4
6
70,00
6
9
8
15,00
3
5
7
100,00
4
6
8
130,00
12
15
14
26,00
5
7
9
160,00
13
16
15
30,00
IN EURO
LUIGI 0
10
MAR-
IN EURO
VER-
CELLO 3
13
MARIO 2
12
5,00
21,00
© Qiongna Liao / Shutterstock.com
1
Ga ervan uit dat de drie Nike-verkopers de volledige markt voorstellen en dat zij dus alle
1
Ga ervan uit dat de drie pizzeria’s de volledige markt voorstellen en dat zij dus alle
aanbieders zijn op de Nike-sneakermarkt.
aanbieders zijn op de markt. Bereken nu het
Bereken het totale aanbod van Nike-sneakers.
totale aanbod van pizza’s.
LEVEL 3
In de kringloop zie je de voorstelling van de geldstromen (groene pijlen) en de goederen- en
Optie 2
Niet alleen pizzeria Luigi verkoopt pizza’s. In
verkopers van Nike-sneakers. Je bestudeert nu
THEMA 2
De relaties tussen de gezinnen, de bedrijven, de overheid en het buitenland worden schematisch weergegeven in een economische kringloop.
Nike-sneakers
Op de Nike-sneakermarkt zijn er meerdere
Tabel 3.1
be
TO THE POINT
18/06/2021 12:08
49
Lift3D GO_T2_L3.indd 49
18/06/2021 12:10
investeringen kunnen financieren.
De bedrijven en gezinnen betalen voor die kredieten een vergoeding onder de vorm van rente.
O V U R
Je gaat een onderzoek uitvoeren. Een onderzoek bestaat uit verschillende stappen. Ga naar het onlinelesmateriaal en raadpleeg het document met de verschillende stappen. Interview minstens drie personen over hun behoeften. a
een persoon jonger dan 16 jaar een persoon tussen 18 en 24 jaar een persoon tussen 24 en 35 jaar een persoon tussen 35 en 60 jaar een persoon ouder dan 60 jaar b
BEKIJK DE KENNISCLIP
Vermeld dat het interview anoniem is en hoogstens zes minuten duurt.
c
Neem een blad papier of een tablet om de antwoorden te noteren.
d
Stel deze vragen en bedenk nog een drietal nieuwe vragen.
Welke behoeften heeft u nu, waar heeft u op dit moment nood aan? (Meerdere antwoorden mogelijk.)
Welke behoeften of noden heeft u de komende weken en maanden?
Welke behoeften of noden heeft u de komende vier jaar?
Hoe zult u proberen om die behoeften te bevredigen?
18/06/2021 12:11
e
f
g
THEMA 2
LEVEL 1
STARTEN MET LIFT 2
Vink de categorie aan waartoe de geïnterviewden behoren.
14
Lift3D GO_T1_L1.indd 14
Nu is het tijd om je opgedane kennis in te oefenen aan de hand van verschillende Actions.
Action 1— Interview behoeften
THEMA 1
LEVEL 1
14
h
Geef aan welke van die behoeften:
economische of niet-economische behoeften zijn,
primaire, secundaire of tertiaire behoeften zijn.
Geef aan:
welke goederen individueel of collectief zijn,
welke producten goederen of diensten zijn.
Verwerk de vragen en de antwoorden met een tekstverwerker.
Geef het document een titel en gebruik daarvoor koptekst 1.
Nummer de vragen met behulp van opsommingstekens.
Zet de vragen vetjes.
Zet de antwoorden cursief.
Bewaar het resultaat in je portfolio. Maak een map voor elk thema en een submap voor elk level en geef die submap de naam ‘Thema_X_Level_Y’. Geef het bestand een duidelijke naam zoals ‘Action_1_Interview_behoeften’.
20
Lift3D GO_T2_L1.indd 20
Lift3D GO_Thema 1.indb 2
18/06/2021 12:12
21/06/2021 07:27
Een Action More bevat een verbreding van het leerplandoel en bevat
Action 2— Hoe stel je de economische kringloop voor met MORE
MORE
inbegrip van de arbeidsmarkt, de markt voor goederen en diensten en de vermogensmarkt?
uitdagende doelen. Het is niet verplicht die Action te maken om het leerplandoel te behalen. De Action More biedt je de mogelijkheid om (als je voor de anderen klaar bent of als je Bedrijfswetenschappen volgt) je kennis van het leerplandoel te verruimen en dat doel in een breder kader te situeren. De Action More maakt ook differentiatie in interesse mogelijk.
MORE
Good to know Wanneer je op internet naar een afbeelding zoekt van een economische kringloop, zie je heel verschillende opmaken. De kringloop kan ook nog uitgebreid worden met de verschillende markten. Dat wordt toegelicht in deze Action More.
In de onderstaande economische kringloop is het schema uitgebreid met de arbeidsmarkt, de markt voor goederen en diensten en de vermogensmarkt. Vul de goederen- en dienstenstroom en de geldstroom aan door de letter bij de juiste pijl te noteren. Raadpleeg indien nodig de ontdekplaat bij het onlinelesmateriaal. Peter Delrue werkt als vrachtwagenchauffeur bij een transportbedrijf.
B
Een kledingketen koopt T-shirts aan bij een Chinese textielfabriek.
C
De koffiebranderij betaalt de geleverde partij koffiebonen aan een Braziliaanse leverancier.
D
Catherine Bertels werkt als treinbestuurster bij de NMBS.
E
Samira ging langs bij Kreatos voor een kappersbeurt.
F
Het gemeentehuis van Wommelgem betaalt de factuur voor de geleverde mondmaskers.
G
Yousef gaat dagelijks met de trein naar het werk.
H
Het gezin Decorte gaat bij de bank een lening aan voor de financiering van de nieuwe auto.
I
Brasserie Het Hof betaalt Xander voor zijn vakantiejob.
J
Nv Coque betaalt de vennootschapsbelasting aan de overheid.
K
Het gezin Somers betaalt de meubelwinkel voor de geleverde slaapkamer.
L
Laurens betaalt btw (belasting over de toegevoegde waarde) bij de aankoop van zijn smartphone.
M
Het gezin Degroof spaart maandelijks 150,00 euro op een spaarrekening bij de bank.
N
Bakkerij Mues betaalt de factuur van de nieuwe bakoven.
tu k
A
Action 3— Smartschool Beluister het audiofragment.
Good to know Op de markt van goederen en diensten worden goederen en diensten verhandeld. De aanbieders zijn de bedrijven. De vragers zijn de gezinnen, de bedrijven, de overheid en het buitenland. Op de arbeidsmarkt wordt arbeid gevraagd en aangeboden. Het aanbod van arbeid komt van de mensen die hun arbeid aanbieden. De vraag komt van de bedrijven en de overheid. —
Op de vermogensmarkt komen het aanbod van en de vraag naar geld samen. De vragers naar geld zijn de gezinnen, de bedrijven en de overheid die meer geld LEVEL 1
uitgeven dan hun inkomen. Het aanbod komt van de gezinnen en de bedrijven die
17
Waarom is er toch de indruk dat Smartschool een monopoliepositie heeft?
d
Wat is het gevaar indien Smartschool een monopolie zou zijn?
Aan het einde van elk level sta je stil bij de actualiteit omtrent de inhoud van dat level in de rubriek Breaking news. Bij het onlinelesmateriaal vind je de bijhorende artikels of filmpjes en de bijhorende opdracht.
18/06/2021 12:30
BREAKING NEWS
1
Ga naar het onlinelesmateriaal. Je vindt er een actualiteitsitem over het onderwerp.
2
Los de vragen op.
3
Bewaar het resultaat in je portfolio. Maak een map voor elk thema en een submap voor elk level en geef die submap de naam ‘Thema_X_Level_Y’. Geef het bestand een duidelijke naam zoals ‘Breaking_News’.
CHECKLIST
Duid aan of je de onderstaande vaardigheden voldoende beheerst.
JA
oo f
Lift3D GO_T1_L1.indd 17
Is er sprake van een monopolie van Smartschool? Waarom (niet)?
c
ds
THEMA 1
een deel van hun inkomen niet uitgeven en willen sparen.
Vat het fragment samen in een mindmap of in twee zinnen.
b
STEP-UP
1
Ik kan het begrip markt omschrijven.
2
Ik kan de goederen- en dienstenmarkt
LEVEL 1
—
a
3
Ik kan aan de hand van voorbeelden een
THEMA 3
—
4
Ik kan de kenmerken van een marktvorm
KAN
EXTRA OEFENMATERIAAL
BETER
omschrijven.
1
In dit onderzoek geef je een antwoord op de vraag ‘Welke artikels neem je op in de economische krantenpagina of het economisch nieuwsbericht voor leeftijdsgenoten?’
Elk level eindigt met een Checklist. Het is een hulpmiddel om te beoordelen of je de doelen van dat level onder de knie hebt.
Zoek krantenartikels en nieuwsfragmenten van de afgelopen twee maanden. Die artikels en nieuwsfragmenten moeten verband houden met de vraag naar of het aanbod van goederen en diensten. Hier volgen enkele tips of zoektermen die je kunt gebruiken om te zoeken naar artikels en
Tip:
nieuwsfragmenten. Je kunt zoektermen combineren of zoektermen met andere woorden
stijging verkoop huizen
daling vraag aardappelen
meer vraag naar mondmaskers
invoer appelen uit Polen
Verwerk die krantenartikels en nieuwsfragmenten. a
slechte oogst
stijging grondstoffenprijzen
el dh
2
stijging van de beurskoersen
concurrentie
inkomen gezinnen
inflatie
daling appartementen
proberen als zoekterm.
Volg voor je onderzoek de OVUR-strategie. Dat houdt in dat je de volgende stappen doorloopt om
Lift3D GO_T3_L1.indd 14
18/06/2021 12:14
THEMA 2
STEP-UP
tot de oplossing van dit onderzoek te komen.
opsommen.
14
Elk thema sluit af met een Step-up die je uitdaagt om je kennis toe te passen in een grotere (onderzoeks)opdracht.
Kies afhankelijk van je interesse of je een economische krant wilt maken (optie 1) of een televisiejournaal (optie 2). Vink de gekozen optie aan.
b
marktvorm benoemen.
61
18/06/2021 12:07
be
Lift3D GO_T2_L3.indd 61
vo or Kies, afhankelijk van je interesse, de oefening met de filmtickets of de tennisrackets. Optie 1
1
Filmtickets
Op een markt is er natuurlijk meer dan een vrager. Om het niet te moeilijk te maken, ga je uit van drie consumenten of vragers. Muhammed was niet alleen op de markt van filmtickets. a
Bekijk de onderstaande tabel.
b
Bepaal de totale vraag op de markt van filmtickets. Tel voor elke prijs de gevraagde hoeveelheid op.
Tabel 1.1
GEVRAAGDE HOEVEELHEID FILMTICKETS
PRIJS PER
HOEVEELHEID
FILMTICKET
FILMTICKETS
IN EURO
MUHAMMED
DARIO
CAS
2
1
0
11,00
3
2
1
9,00
4
3
2
7,00
5
4
3
5,00
6
5
4
3,00
7
6
5
1,00
F I L
ICT-fiches
Teken de grafiek. Bepaal zelf of je de grafiek met pen en papier of met een rekenblad maakt.
67
Lift3D GO_T2_Next.indd 67
18/06/2021 12:16
De ICT-fiches vind je bij het onlinelesmateriaal. Ze helpen je om zelfstandig met een tekstverwerker, een rekenblad of een presentatiepakket aan de slag te gaan; infographics te creëren, foto’s en video’s te monteren en online samen te werken.
STARTEN MET LIFT
THEMA 2
NEXT LEVEL
LEVEL 2
2
TOTALE GEVRAAGDE
T
Een Action Next Level is moeilijker en geeft je een idee van wat er in de volgende jaren op je afkomt. De Action Next Level zorgt dus ook voor een differentiatie in moeilijkheidsgraad en is sowieso een uitdaging. Je vindt de Action Next Level bij het onlinelesmateriaal.
LEVEL 2
NEXT
Action 1— Vraag naar filmtickets en tennisrackets
3
3
Lift3D GO_Thema 1.indb 3
21/06/2021 07:27
2
2
Zet de gegevens van de tabel uit op de
Zet de gegevens van de tabel uit op de
grafiek.
grafiek.
a
a
Schrijf de juiste benaming bij de X-as en de Y-as.
Verdeel de assen zodat je de punten kunt uitzetten.
b
Zet de punten uit.
c
Verbind de punten met een blauwe
b
Schrijf de juiste benaming bij de X-as en de Y-as.
rechte lijn.
c
Zet de punten uit.
d
Verbind de uitgezette punten met een blauwe lijn.
2 HANDIG VOOR ONDERWEG Grafiek 5.2: Vraag naar pizza door alle vragers
Grafiek 5.1: Vraag naar Nike-sneakers door alle vragers
4
In elk thema vind je dezelfde hulpmiddelen.
Denk even aan de markt van elektrische auto’s. Wat gebeurt er met de prijs van een elektrische auto als naast Tesla, nog vele andere producenten elektrische auto’s aanbieden?
180,00 160,00 140,00 120,00 100,00 80,00
Zoals je merkt komt de prijs van een product tot stand door de vraag naar en het aanbod van dat product.
Y-as:
20,00 0
5
10
15
Explore 1— Welke partijen maken deel uit van de economische kringloop?
20
X-as:
X-as:
tu k
Y-as:
40,00 0,00
Prijszetting
Doorheen het thema vind je de belangrijkste zaken op een rijtje in de rode kenniskaders.
60,00
ECONOMISCHE KRINGLOOP
TO THE POINT De economische kringloop is een schematisch model van de werking van
COLLECTIEVE VRAAG
Moeilijke woorden worden uitgelegd de economie als systeem. Die kringloop is een abstracte voorstelling van de Op de markt komt evenwichtsprijs of marktprijs (p ) tot stand. Bijbuitenland. die evenwichtsprijs tussen dedegezinnen, de bedrijven, de overheid en het Die hoort ook e in een relaties begrippenkader. Die woorden ). Het is bij de de evenwichtsprijs datkringloop. qa en qv gelijk zijn. Het snijpunt van de evenwichtshoeveelheid (qeactoren vier partijen noemt men de van economische de evenwichtshoeveelheid en evenwichtsprijs is het marktevenwicht. vallen extra op door de stippellijn.
De collectieve vraag of de marktvraag is het verband tussen de prijs van een product en de gevraagde hoeveelheid van een product door alle consumenten. Het is de som van de individuele vraagfuncties.
Wanneer de aangeboden hoeveelheid groter is dan de gevraagde hoeveelheid is er sprake van een
aanbodoverschot. Dan zal de prijs afnemen tot de evenwichtsprijs is bereikt. Wanneer de gevraagde hoeveelheid groter is dan de aangeboden hoeveelheid is er een vraagoverschot. Dan zal de prijs
ds
Good to know toenemen tot de evenwichtsprijs is bereikt.
Explore 5— Hoe bekijk je de vraag wiskundig?
Dezijn financiële instellingen, met andere de banken, zijn een apart onderdeel in Er bepaalde externe factoren die dewoorden vraag kunnen de voorstelling van verschuiving de economische Nochtans is een financiële instelling een beïnvloeden en een van kringloop. de vraagcurve tot Begrippenlijst Thema 1 Je vindt die woorden ook achteraan bedrijf,hebben. net zoals winkel zijn en daarom neem je ze op bij de bedrijven. gevolg Dieeen oorzaken bijvoorbeeld: – inkomen, in de Begrippenlijst.
STEP-UP
Good to know In dit level heb je onderzocht hoe de diverse stromen binnen de economische kringloop worden voorgesteld.
LEVEL
Nu is het aan jou om een klein onderzoek te doen over de economische kringloop. Voor deze opdracht heb je de
–
keuze. Kies optie 1 en beantwoord deze onderzoeksvraag: ‘Hoe stel je de volledige economische kringloop voor
Om het makkelijk houden je ervan dat de vraagcurve een rechte is. In wiskunde wanneer bedrijven geld lenente en sparen?’ Als je van ga een uitdaging houdt, kiesuit je optie 2 en beantwoord je deze
IN JE EIGEN WOORDEN
en aangeboden. Het aanbod van arbeid
LEVEL 2
a
Werk alleen of in een groepje van maximaal drie personen.
b
Bedenk een verhaal of een situatie waarbij de bovenstaande onderzoeksvraag wordt behandeld. Tip:
c
Hou rekening met:
oo f
In de Step-up doorloop je kringloop. – individueel prijs van een substitutiegoed of complementair hoeveelheid (q) op de X-as. Het vak economie gebruikt ook symbolen: goed. — Gevraagde hoeveelheid: q of in groep een aantal of alle fasen — Prijs: p Amira in hetvan derde jaar van het secundair Een verschuiving het aanbod doet zich voor bij: onderwijs. van een onderzoeksopdrachtzitom een De vergelijking van de vraagcurve is dan p = -aq + b, want het is een dalende rechte dagelijks de aantal bus van De Lijn naar school. De –Zij neemt een wijziging van het producenten; en dus is de rico (a) negatief. (Het getal a is een positief reëel getal. Het minteken is om onderzoeksvraag te beantwoorden. Amira is verantwoordelijk de –vader eenvan technologische vernieuwing (in de voor productiemethode bijvoorbeeld) waardoor de duidelijk te maken dat de rico negatief is.) productiviteit milieudienst bijverandert; de gemeente. Haar moeder werkt Je integreert aan de hand van –deeltijds een wijziging van de kostprijs voor de productie (en de verkoop). in een grootwarenhuis en ze heeft sinds kort haar eigen schoonheidssalon in bijberoep. Daarvoor de OVUR-methode informatie uit In het vraagaanbodschema zal door die bank. verschuivingen ook de prijs heeft ze eenenlening aangegaan bij een Amira en veranderen. welke mate de prijsZe verandert, is niet altijd correct te bepalen. diverse bronnen, de inhoud vanInhet haar ouders zijn vegetariërs. eten vaak speciale Er zijn immers verschillende factoren die tegelijk op de vraag en het aanbod fruitsoorten en groenten die gekweekt worden door BEKIJK DE thema of van de eerste graad. kunnen inspelen. Optie 2: stel jevertaling de volledige economische kringloop voor wanneer de overheid geld leent? Wanneer jeHoede maakt naar economie, dan staat de prijs (p) op de Y-as en de
1
economische
Dat is een schematisch model van de
kringloop
werking van de economie als systeem.
Die kringloop is een abstracte voorstelling van de relaties tussen de gezinnen, de
bedrijven, de overheid en het buitenland.
v
—
alle schakels en hun onderlinge relatie,
—
de pijlen die de geldstroom en de goederen- en dienstenstroom voorstellen.
1
De geldstroom houdt in dat de bedrijven
en de overheid de gezinnen betalen voor
Volg voor je onderzoek de OVUR-strategie. Dat houdt in dat je de volgende stappen doorloopt om tot de
de geleverde arbeid. De gezinnen, de
v
oplossing van dit onderzoek te komen.
geldstroom
bedrijven, de overheid en het buitenland betalen op hun beurt voor de geleverde
goederen en diensten. De gezinnen sparen
AANDACHTSPUNTEN BIJ DE ONDERZOEKSVRAAG
meestal een gedeelte van hun inkomen bij de bank die hen daarvoor vergoedt met
Wat wordt er van mij
rente. De banken stellen op hun beurt het
verwacht?
geld ter beschikking aan de bedrijven en de
Wat zijn de
gezinnen die het geld nodig hebben voor
doelstellingen?
V
hun investeringen. Zij betalen daarvoor interest aan de bank.
Hoe ga ik het doen?
Voorbereiden
1
Welke bronnen heb ik nodig?
Op de goederen- en dienstenmarkt worden
dienstenmarkt
goederen en diensten verhandeld. De
aanbieders zijn de producenten, de vragers
18/06/2021 12:20
U
Welke invulling
Uitvoeren
geef ik aan de
Wat vind ik van het
Reflecteren
geleverde werk? Wat kan er beter?
THEMA 1
STEP-UP
Wat was goed?
d
O V U R
Lift3D GO_T1_L1.indd 22
Geef het bestand een duidelijke naam en bewaar het in je portfolio.
goederen- en
De goederen- en dienstenstroom bestaat
dienstenstroom
uit de gezinnen die arbeid leveren, en uit de
rente
Dat is de vergoeding die de banken betalen
KENNISCLIP
bedrijven, de overheid en het buitenland die goederen en diensten leveren.
1
aan gezinnen wanneer zij sparen bij de bank. Het begrip wordt ook gebruikt voor de vergoeding die de gezinnen, bedrijven en de
GEZINNEN
BEDRIJVEN
OVERHEID
BUITENLAND
Amira
grootwarenhuis
De Lijn
landbouwers
vader
schoonheidssalon
de gemeente
moeder
de bank
Verwerk het geheel tot een infographic in Canva en stel hem aan de klas voor. Gebruik daarvoor de ICT-fiche_C_01.
e
22
en het buitenland
1
landbouwers in verre landen.
onderzoeksvraag?
R
zijn de gezinnen, de bedrijven, de overheid
el dh
Lift3D GO_T2_L2.indd 34
goederen- en
LEVEL 2
MOGELIJKE VRAGEN
Wat moet ik doen?
Oriërenten
01/06/2021 08:55
overheid betalen aan de banken.
Lift3D GO_T1_L1.indd 21
THEMA 3
O
BEGRIPPENLIJST
STAP
O V U R
34
THEMA 1
THEMA 2
VERKLARING
Op de arbeidsmarkt wordt arbeid gevraagd
consument, aanbieden, de vraag komt van de bedrijven en de overheid. Lees–de tekst over Amira. Noteer de onderstreepte woorden onder de juiste actor van de economische het aantal consumenten,
gekozen optie aan. is dedevergelijking van een rechte: y = ax + b
Optie 1: Hoe stel je de volledige economische kringloop voor wanneer bedrijven geld lenen en sparen?
BEGRIP
1 voorkeur (voor een product of dienst) van dearbeidsmarkt
komt van de mensen die hun arbeid
onderzoeksvraag: ‘Hoe stel je de volledige economische kringloop voor wanneer de overheid geld leent?’ Vink
25
21
18/06/2021 12:21
vo or
In een Forum voer je in groepjes of met de hele klas een gesprek over een bepaalde stelling. Het is de bedoeling dat je luistert naar elkaars mening en leert hoe anderen denken, maar ook dat je je eigen mening leert onderbouwen met argumenten.
18/06/2021 12:19
Good to know
THEMA 1
be
In de Good to know-kaders staan handige tips of weetjes bij de uitvoering van de opdrachten.
LEVEL 1
Lift3D GO_T3_L2.indd 25
Bedrijven zoals De Lijn en de NMBS zijn overheidsbedrijven. Dat zijn bedrijven die in handen zijn van de overheid, en dus door de staat gecontroleerd worden.
10
Explore 6— Is welvarend zijn het belangrijkste?
Lift3D GO_T1_L1.indd 10
18/06/2021 12:22
Forum Bespreek de titel van deze explore.
1
In de vorige explore leerde je dat België een welvarend land is. Wil dat zeggen dat alle inwoners het goed hebben? Lees de volgende tekst en bestudeer de tabel. Beantwoord daarna de vragen. a
Hoe scoort België op het vlak van zelfdodingen?
b
In welke landen is het onderzoek van Unicef uitgevoerd?
De volgende iconen helpen je ook nog een eind op weg: c
Welke problemen worden in het rapport van Unicef aangehaald?
Je vindt online extra (ondersteunend) materiaal.
STARTEN MET LIFT
Het beeldfragment dat hierbij hoort, vind je online.
4
Lift3D GO_Thema 1.indb 4
Het luisterfragment dat hierbij hoort, vind je online.
Waar kun je het beste opgroeien? België krijgt in Unicef-rapport slechte punten voor mentale Je moet iets bewaren in je portfolio. gezondheid en kinderarmoede Je vindt online een ontdekplaat.
Je oefent je ICT-vaardigheden.Nederland, Denemarken en Noorwegen zijn de beste landen om als kind op te groeien. Dat blijkt uit een nieuw onderzoek van de kinderrechtenorganisatie Unicef naar de fysieke en mentale gezondheid van minderjarigen in de 41 meest welvarende landen. België staat op een algemene achtste plaats. Niet slecht, al is het niet allemaal goed nieuws. Zo scoren we slecht als het gaat over de gezondheid van kinderen, kinderarmoede en sociaal beleid.
In het rapport ‘Worlds of Influence: Inzicht in wat het welzijn van kinderen in rijke landen vormgeeft’ onderzoekt Unicef de mentale en fysieke gezondheid van kinderen in de 41 meest welvarende lidstaten van de Europese Unie en de OESO. De kinderrechtenorganisatie nam ook de sociale en academische vaardigheden onder de loep. Nederland, Denemarken en Noorwegen halen in de algemene rangschikking de beste score, met andere
21/06/2021 07:28
Je kunt vrij oefenen of de leraar kan opdrachten voor jou klaarzetten.
oo f
Hier vind je de opdrachten die de leraar voor jou heeft klaargezet.
ds
Leerstof kun je inoefenen op jouw niveau.
tu k
HET ONLINELEERPLATFORM BIJ LIFT
el dh
Hier kan de leraar toetsen en taken voor jou klaarzetten.
be
Benieuwd hoe ver je al staat met je oefeningen en opdrachten? Hier vind je een helder overzicht van je resultaten.
Hier vind je het lesmateriaal per hoofdstuk (onder andere videobestanden, instructiefiches en instructiefilmpjes).
STARTEN MET LIFT
vo or
Ga ook hier aan de slag met ontdekplaten en de bijhorende werkblaadjes.
5
Lift3D GO_Thema 1.indb 5
21/06/2021 07:28
tu k
1 oo f
ds
THEMA
vo or
be
el dh
De economische kringloop
Lift3D GO_Thema 1.indb 6
21/06/2021 07:28
tu k ds
STEP-UP
LEVEL
Hoe stel je de economische spelers voor in een kringloopschema?
p. 9
STEP-IN
p. 8
vo or
be
el dh
1
oo f
Presentatie van een economische kringloop
p. 20
Lift3D GO_Thema 1.indb 7
21/06/2021 07:28
STEP-IN 1
In onze maatschappij spelen verschillende partijen een belangrijke rol in de economie. Herken je ze? Noteer de namen onder de afbeeldingen.
D
E
C
tu k
B
be
el dh
oo f
ds
A
STEP-IN THEMA 1
2
I
© Mariusz Bugno
In dit thema doorloop je een level waarin je leert … 1
3
© Dafinchi / Shutterstock.com
H
vo or
G
F
wat de relatie is tussen de verschillende actoren in de economische kringloop.
Dat level biedt je een stukje kennis dat je nodig hebt om de opdracht van de Step-up uit te voeren. Daarin stel je de economische kringloop voor op een originele manier.
8
Lift3D GO_Thema 1.indb 8
21/06/2021 07:28
LEVEL 1
tu k
Hoe stel je de economische spelers voor in een kringloopschema? INTRO 1
De wagen van het gezin Vermoesen heeft het begeven. Het gezin gaat dus op zoek naar een nieuwe staande relaties op de juiste plaats in het schema.
ds
wagen. Daar komen verschillende economische spelers bij kijken. Noteer de letters van de onder-
De Zuid-Koreaanse autofabrikant levert de nieuwe auto bij de garage.
B
Het gezin Vermoesen betaalt de bestelde auto aan de Hyundai-garage in de buurt.
C
Het gezin Vermoesen betaalt de belasting op inverkeerstelling (inschrijvingstaks) aan de overheid.
Het gezin Vermoesen sluit een omniumverzekering af bij een verzekeringsmaatschappij.
el dh
D
oo f
A
Bedrijven
vo or
be
Gezinnen
Overheid
In dit level beantwoord je stap voor stap deze onderzoeksvraag: Hoe stel je de relaties tussen de verschillende economische spelers voor in een
THEMA 1
kringloopschema?
LEVEL 1
2
Buitenland
9
Lift3D GO_Thema 1.indb 9
21/06/2021 07:28
Explore 1— Welke partijen maken deel uit van de economische kringloop?
ECONOMISCHE KRINGLOOP
De economische kringloop is een schematisch model van de werking van
tu k
de economie als systeem. Die kringloop is een abstracte voorstelling van de
relaties tussen de gezinnen, de bedrijven, de overheid en het buitenland. Die
ds
vier partijen noemt men de actoren van de economische kringloop.
Good to know
De financiële instellingen, met andere woorden de banken, zijn een apart onderdeel in
oo f
de voorstelling van de economische kringloop. Nochtans is een financiële instelling een bedrijf, net zoals een winkel en daarom neem je ze op bij de bedrijven.
kringloop.
el dh
Lees de tekst over Amira. Noteer de onderstreepte woorden onder de juiste actor van de economische
vo or
be
Amira zit in het derde jaar van het secundair onderwijs. Zij neemt dagelijks de bus van De Lijn naar school. De vader van Amira is verantwoordelijk voor de milieudienst bij de gemeente. Haar moeder werkt deeltijds in een grootwarenhuis en ze heeft sinds kort haar eigen schoonheidssalon in bijberoep. Daarvoor heeft ze een lening aangegaan bij een bank. Amira en haar ouders zijn vegetariërs. Ze eten vaak speciale fruitsoorten en groenten die gekweekt worden door landbouwers in verre landen.
Good to know Bedrijven zoals De Lijn en de NMBS zijn overheidsbedrijven. Dat zijn bedrijven die in
GEZINNEN
BEDRIJVEN
OVERHEID
BUITENLAND
THEMA 1
LEVEL 1
handen zijn van de overheid, en dus door de staat gecontroleerd worden.
10
Lift3D GO_Thema 1.indb 10
21/06/2021 07:28
Explore 2— Wat houdt de goederen- en dienstenstroom in? GOEDEREN- EN DIENSTENSTROOM
De goederen- en dienstenstroom bestaat uit de gezinnen die arbeid leveren en uit de bedrijven, de overheid en het buitenland die
tu k
goederen en diensten leveren.
ds
Good to know
Goederen, zoals een smartphone, zijn tastbaar. Diensten, zoals een doktersbezoek, zijn
oo f
niet-tastbaar. Als je geen onderscheid wilt maken, spreek je van een product.
Vul de goederen- en dienstenstroom aan door de letter bij de juiste pijl te noteren. De vader van Amira werkt bij de gemeente.
B
De moeder van Amira werkt in een grootwarenhuis.
C
Amira gebruikt dagelijks De Lijn om naar school te gaan.
D
De Belgische supermarkten kopen fruit en groenten aan bij buitenlandse landbouwers.
E
De ouders van Amira kopen fruit en groenten in de supermarkt.
F
Een Belgische chocolatier verkoopt pralines aan een Nederlandse supermarktketen.
G
Een fabrikant van digitale borden levert vijf borden aan de school van Amira.
Gezinnen
vo or
be
el dh
A
Bedrijven
Buitenland
THEMA 1
LEVEL 1
Overheid
11
Lift3D GO_Thema 1.indb 11
21/06/2021 07:28
Explore 3— Wat houdt de geldstroom in? GELDSTROOM
De geldstroom houdt in dat de bedrijven en de overheid de gezinnen overheid en het buitenland betalen op hun beurt voor de geleverde goederen en diensten. Meestal geven de gezinnen niet al het verdiende geld uit maar sparen bij de bank. Ze stellen hun geld ter
tu k
betalen voor de geleverde arbeid. De gezinnen, de bedrijven, de
beschikking bij de bank en die bank betaalt hen er rente voor. Op hun beurt stellen de banken het geld ter beschikking aan de bedrijven,
ds
de gezinnen en de overheid die het geld nodig hebben voor hun
investeringen. De bedrijven, de gezinnen en de overheid betalen daar
Good to know
oo f
dan rente voor aan de bank.
De termen rente en interest worden vaak door elkaar gebruikt. Er is geen verschil qua
el dh
betekenis, maar binnen een economische context geniet de term ‘rente’ de voorkeur.
Vul de geldstroom aan door de letter bij de juiste pijl te noteren.
De moeder van Amira ontvangt haar salaris van het grootwarenhuis.
B
Peter Van Damme, de leraar economie van Amira, ontvangt zijn salaris van het ministerie van Onderwijs.
C
De ouders van Amira betalen het abonnement van De Lijn.
D
De Belgische supermarkten betalen buitenlandse landbouwers voor de geleverde groenten en
be
A
fruitsoorten.
E
De ouders van Amira betalen personenbelasting waarmee de overheid onder andere het
vo or
onderwijs kan financieren.
F
Amira zet het geld dat ze voor haar verjaardag van haar grootouders heeft gekregen, op haar spaarrekening.
G
De ouders van Amira betalen de supermarkt voor hun aankopen.
H
De gemeente Wommelgem betaalt de geleverde stookolie aan de betrokken leverancier.
I
De Nederlandse supermarktketen betaalt de
J
De bank geeft een lening aan de moeder van Amira zodat ze met haar schoonheidssalon kan starten in bijberoep.
THEMA 1
LEVEL 1
geleverde pralines.
12
Lift3D GO_Thema 1.indb 12
21/06/2021 07:28
ds
tu k
Gezinnen
Bedrijven
oo f
Overheid
el dh
Buitenland
Explore 4— Wat is de meerwaarde van een model als de economische kringloop?
2
Lees de onderstaande tekst.
be
1
Markeer de meerwaarde van een model als de economische kringloop. De economische kringloop is een vereenvoudigde voorstelling van de economische relaties tussen de
vo or
belangrijkste economische spelers: de gezinnen, de bedrijven, de overheid en het buitenland. Economen werken graag met modellen omdat de economische werkelijkheid te complex is om in haar volledigheid te overzien.
De economische kringloop focust op de geldstroom en de goederen- en dienstenstroom. Doorheen je schoolloopbaan in het secundair onderwijs zul je nog heel wat andere economische modellen tegenkomen zoals dat van de marktwerking met het spel van vraag en aanbod. Doorheen de methode wordt er waar mogelijk naar de economische kringloop verwezen om duidelijk te maken welk onderdeel je op dat moment bestudeert. Zo helpt de economische kringloop jou ook om het grote plaatje niet uit het oog te
THEMA 1
LEVEL 1
verliezen!
13
Lift3D GO_Thema 1.indb 13
21/06/2021 07:28
TO THE POINT De relaties tussen de gezinnen, de bedrijven, de overheid en het buitenland worden schematisch weergegeven in een economische kringloop.
dienstenstromen (rode pijlen) tussen de verschillende partijen.
tu k
In de kringloop zie je de voorstelling van de geldstromen (groene pijlen) en de goederen- en
De gezinnen werken bij de bedrijven en de overheid.
2
De bedrijven en de overheid geven in ruil voor hun arbeid een inkomen aan de gezinnen.
3
De gezinnen sparen een gedeelte van het inkomen.
4
De gezinnen ontvangen voor hun spaargeld een vergoeding onder de vorm van rente.
5
De bedrijven leveren de goederen en diensten die de gezinnen en de overheid bij hen aankopen.
6
De gezinnen en de overheid betalen de bedrijven voor de geleverde goederen en diensten.
7
De overheid levert ook goederen en diensten aan de gezinnen en de bedrijven.
8
De bedrijven en de gezinnen betalen de goederen en de diensten door onder andere belastingen te betalen aan de overheid.
oo f
ds
1
De bedrijven kopen ook goederen en diensten in het buitenland.
10
De bedrijven betalen voor die goederen en diensten geld aan het buitenland.
11
De bedrijven verkopen goederen en diensten aan het buitenland.
12
De bedrijven ontvangen voor die goederen en diensten geld uit het buitenland.
13
De financiële instellingen staan kredieten toe aan bedrijven en gezinnen zodat ze hun
el dh
9
investeringen kunnen financieren.
De bedrijven en gezinnen betalen voor die kredieten een vergoeding onder de vorm van rente.
BEKIJK DE KENNISCLIP
THEMA 1
LEVEL 1
vo or
be
14
14
Lift3D GO_Thema 1.indb 14
21/06/2021 07:28
15
Lift3D GO_Thema 1.indb 15
21/06/2021 07:28
THEMA 1
be
LEVEL 1
8
2
Goederen- en dienstenstroom
Geldstromen
Overheid
1
7
5
7
Buitenland
8
6
3
6
14
4
10
12
1
11
9
5
14
13
tu k
Bedrijven
13
ds
oo f
el dh Gezinnen
2
Goederen- en dienstenstroom / Geldstroom
vo or
Action 1— Hoe werkt de economische kringloop? Vervolledig de economische kringloop door deze activiteiten met pijlen aan te duiden.
2
Noteer: a
de letter van de goederen- en dienstenstroom in het rood,
b
de letter van de geldstroom in het groen.
tu k
1
Ferre Verplanken werkt als inspecteur bij de politie.
B
Koffiebranderij Fascino koopt een partij koffiebonen bij een landbouwer in Peru.
C
Stijn betaalt Panos voor het broodje dat hij kocht tijdens de middagpauze.
D
Cleandienst poetst dagelijks de gebouwen van het gemeentehuis van Ravels.
E
De Duitse hotelketen betaalt de kaasfabrikant voor de geleverde Belgische kazen.
F
De bank staat de kaasfabrikant een lening toe om de uitbreiding van het magazijn te financieren.
G
Treinbestuurder Gomez ontvangt zijn maandelijkse salaris van de NMBS.
H
Het gezin Neirens betaalt 4 358,00 euro personenbelasting aan de fiscus.
I
De firma Gabriels vult de brandstoftank van het gezin Yilmaz.
J
Het gezin Bilgun ontvangt 21,00 euro rente van de bank als vergoeding voor een spaarrekening.
el dh
oo f
ds
A
be
Gezinnen
Bedrijven
vo or
Overheid
Geldstromen
Buitenland
THEMA 1
LEVEL 1
Goederen- en dienstenstroom
16
Lift3D GO_Thema 1.indb 16
21/06/2021 07:29
Action 2— Hoe stel je de economische kringloop voor met inbegrip van de arbeidsmarkt, de markt voor goederen en diensten en de vermogensmarkt? RE
MORE
MO
MORE
tu k
Good to know Wanneer je op internet naar een afbeelding zoekt van een economische kringloop, zie je heel verschillende opmaken. De kringloop kan ook nog uitgebreid worden met de
ds
verschillende markten. Dat wordt toegelicht in deze Action More.
In de onderstaande economische kringloop is het schema uitgebreid met de arbeidsmarkt, de markt voor goederen en diensten en de vermogensmarkt. Vul de goederen- en dienstenstroom en de geldstroom aan door
oo f
de letter bij de juiste pijl te noteren. Raadpleeg indien nodig de ontdekplaat bij het onlinelesmateriaal. Peter Delrue werkt als vrachtwagenchauffeur bij een transportbedrijf.
B
Een kledingketen koopt T-shirts aan bij een Chinese textielfabriek.
C
De koffiebranderij betaalt de geleverde partij koffiebonen aan een Braziliaanse leverancier.
D
Catherine Bertels werkt als treinbestuurster bij de NMBS.
E
Samira ging langs bij Kreatos voor een kappersbeurt.
F
Het gemeentehuis van Wommelgem betaalt de factuur voor de geleverde mondmaskers.
G
Yousef gaat dagelijks met de trein naar het werk.
H
Het gezin Decorte gaat bij de bank een lening aan voor de financiering van de nieuwe auto.
I
Brasserie Het Hof betaalt Xander voor zijn vakantiejob.
J
Nv Coque betaalt de vennootschapsbelasting aan de overheid.
K
Het gezin Somers betaalt de meubelwinkel voor de geleverde slaapkamer.
L
Laurens betaalt btw (belasting over de toegevoegde waarde) bij de aankoop van zijn smartphone.
M
Het gezin Degroof spaart maandelijks 150,00 euro op een spaarrekening bij de bank.
be
N
el dh
A
Bakkerij Mues betaalt de factuur van de nieuwe bakoven.
vo or
Good to know —
Op de markt van goederen en diensten worden goederen en diensten verhandeld. De aanbieders zijn de bedrijven. De vragers zijn de gezinnen, de bedrijven, de overheid en het buitenland.
—
Op de arbeidsmarkt wordt arbeid gevraagd en aangeboden. Het aanbod van arbeid komt van de mensen die hun arbeid aanbieden. De vraag komt van de bedrijven en de overheid.
—
Op de vermogensmarkt komen het aanbod van en de vraag naar geld samen. De uitgeven dan hun inkomen. Het aanbod komt van de gezinnen en de bedrijven die
THEMA 1
een deel van hun inkomen niet uitgeven en willen sparen.
LEVEL 1
vragers naar geld zijn de gezinnen, de bedrijven en de overheid die meer geld
17
Lift3D GO_Thema 1.indb 17
21/06/2021 07:29
tu k ds oo f el dh Gezinnen
Arbeidsmarkt
Vermogensmarkt
Overheid
Bedrijven
Buitenland
THEMA 1
LEVEL 1
vo or
be
Markt van goederen en diensten
18
Lift3D GO_Thema 1.indb 18
21/06/2021 07:29
BREAKING NEWS 1
Ga naar het onlinelesmateriaal. Je vindt er een actualiteitsitem over het onderwerp.
2
Los de vragen op.
3
Bewaar het resultaat in je portfolio. Maak een map voor elk thema en een submap voor elk level en geef
tu k
die submap de naam ‘Thema_X_Level_Y’. Geef het bestand een duidelijke naam zoals ‘Breaking_News’.
CHECKLIST
JA Ik kan de economische relaties tussen de
KAN
BETER
EXTRA OEFENMATERIAAL
oo f
1
ds
Duid aan of je de onderstaande vaardigheden voldoende beheerst.
gezinnen, de bedrijven, de overheid en het buitenland omschrijven. 2
Ik kan de goederenstroom in de economische
3
el dh
kringloop illustreren met een voorbeeld.
Ik kan de geldstroom in de economische kringloop illustreren met een voorbeeld.
4
Ik kan de economische kringloop voorstellen aan de hand van een schema.
Ik kan een infographic maken.
THEMA 1
LEVEL 1
vo or
be
5
19
Lift3D GO_Thema 1.indb 19
21/06/2021 07:29
STEP-UP In dit level heb je onderzocht hoe de diverse stromen binnen de economische kringloop worden voorgesteld. Nu is het aan jou om een klein onderzoek te doen over de economische kringloop. Voor deze opdracht heb je de keuze. Kies optie 1 en beantwoord deze onderzoeksvraag: ‘Hoe stel je de volledige economische kringloop voor
tu k
wanneer bedrijven geld lenen en sparen?’ Als je van een uitdaging houdt, kies je optie 2 en beantwoord je deze onderzoeksvraag: ‘Hoe stel je de volledige economische kringloop voor wanneer de overheid geld leent?’ Vink de gekozen optie aan.
Optie 1: Hoe stel je de volledige economische kringloop voor wanneer bedrijven geld lenen en sparen? Optie 2: Hoe stel je de volledige economische kringloop voor wanneer de overheid geld leent? Werk alleen of in een groepje van maximaal drie personen.
b
Bedenk een verhaal of een situatie waarbij de bovenstaande onderzoeksvraag wordt behandeld.
c
Hou rekening met: —
alle schakels en hun onderlinge relatie,
—
de pijlen die de geldstroom en de goederen- en dienstenstroom voorstellen.
oo f
Tip:
ds
a
Volg voor je onderzoek de OVUR-strategie. Dat houdt in dat je de volgende stappen doorloopt om tot de oplossing van dit onderzoek te komen.
O
MOGELIJKE VRAGEN
AANDACHTSPUNTEN BIJ DE ONDERZOEKSVRAAG
el dh
STAP
O V U R
Wat moet ik doen?
Oriërenten
Wat wordt er van mij verwacht?
Wat zijn de
doelstellingen?
V
Hoe ga ik het doen?
Welke bronnen heb ik
be
Voorbereiden
nodig?
Welke invulling
Uitvoeren
geef ik aan de
vo or
U
onderzoeksvraag?
R
Wat vind ik van het
Reflecteren
geleverde werk? Wat kan er beter?
THEMA 1
STEP-UP
Wat was goed?
20
d
Verwerk het geheel tot een infographic in Canva en stel hem aan de klas voor. Gebruik daarvoor de ICT-fiche_C_01.
e
Lift3D GO_Thema 1.indb 20
Geef het bestand een duidelijke naam en bewaar het in je portfolio.
21/06/2021 07:29
Begrippenlijst Thema 1 1
BEGRIP
VERKLARING
economische
Dat is een schematisch model van de
kringloop
werking van de economie als systeem.
IN JE EIGEN WOORDEN
Die kringloop is een abstracte voorstelling
van de relaties tussen de gezinnen, de
bedrijven, de overheid en het buitenland. 1
geldstroom
De geldstroom houdt in dat de bedrijven de geleverde arbeid. De gezinnen, de
bedrijven, de overheid en het buitenland betalen op hun beurt voor de geleverde
ds
en de overheid de gezinnen betalen voor
tu k
LEVEL
goederen en diensten. De gezinnen sparen
oo f
meestal een gedeelte van hun inkomen bij
de bank die hen daarvoor vergoedt met
rente. De banken stellen op hun beurt het
geld ter beschikking aan de bedrijven en de
gezinnen die het geld nodig hebben voor
hun investeringen. Zij betalen daarvoor
1
interest aan de bank.
goederen- en
De goederen- en dienstenstroom bestaat
dienstenstroom
uit de gezinnen die arbeid leveren, en uit de
rente
el dh
1
bedrijven, de overheid en het buitenland die
goederen en diensten leveren.
Dat is de vergoeding die de banken betalen
be
aan gezinnen wanneer zij sparen bij de
bank. Het begrip wordt ook gebruikt voor de
vergoeding die de gezinnen, bedrijven en de
BEGRIPPENLIJST THEMA 1
vo or
overheid betalen aan de banken.
21
Lift3D GO_Thema 1.indb 21
21/06/2021 07:29
NOTITIES
tu k
ds
oo f
vo or
be
el dh
LIFT-Thema 1.indb 115
16/03/2020 15:28
tu k ds oo f el dh be vo or LIFT-Thema 1.indb 116
16/03/2020 15:28
tu k
ds
oo f
vo or
be
el dh
LIFT-Thema 1.indb 116
16/03/2020 15:28