Meer weten?
Vraag een toelichting bij jou op school.
kim-versie
nieuw
Onze regioverantwoordelijken stellen graag vrijblijvend onze methoden voor bij jou op school. Aarzel niet om met hen contact op te nemen. Je vindt je regioverantwoordelijke via www.uitgeverijzwijsen.be. Je hoeft alleen je postcode in te geven. Annouk Thijs regioverantwoordelijke Vlaams-Brabant (incl. Brussel) en Limburg en alle immersiescholen tel. 0474 680 102 annouk.thijs@uitgeverijzwijsen.be
Evelyn Vernimmen regioverantwoordelijke Oost- en West-Vlaanderen gsm 0473 360 221 evelyn.vernimmen@uitgeverijzwijsen.be
Uitgeverij Zwijsen BE | Nassaustraat 37-41, 2000 Antwerpen | tel. 03 205 94 94 fax 03 205 94 99 | info@uitgeverijzwijsen.be | www.uitgeverijzwijsen.be
B02238102
Katleen Ledent regioverantwoordelijke Waasland, Antwerpen en Limburg gsm 0478 609 759 katleen.ledent@uitgeverijzwijsen.be
DĂŠ lees- en taalmethode voor leerjaar 1
Breng leren tot leven
Colofon Ontwerp & opmaak: ik-ook.nl, Yellow Submarine | Illustraties: Mariëlla van de Beek, Ann De Bode, Camila Fialkowski, Saskia Halfmouw, Alice Hoogstad, Nicolle van den Hurk, Mark Janssen, Jan Jutte, Nancy Kers, Jan van Lierde, Hugo van Look, Anjo Mutsaars, Milja Praagman, Daniëlle Schothorst, Leo Timmers, Jeska Verstegen, Sylvia Weve | Beeld: Oscar Casander (Vormgeving en animaties), Muller Design Delft (3-D), Renate Reitler | Fotografie: August Swietkowiak | Tekst & eindredactie: Marc Heezen, Heidi Hendrickx
Wat is nieuw?
Inhoud Wat is nieuw?
2
•
Vernieuwingen in didactiek
Focus op kwalitatief sterke teken-klankkoppelingen
Veilig leren lezen betrouwbaar en succesvol
Per structureerwoord 1 nieuwe letter naast eerder geleerde letters
4
Verkennen en ordenen Oefenen in alle mogelijke lettercombinaties
Opbouw en organisatie
6
Differentiatie
8
Woordstructuur leren ontdekken en gebruiken Focus op strategieën zoals zoemend lezen
Didactiek
10
Duidelijke koppeling tussen lezen en spellen • Materialen
Veilig & vlot maan én zon
Leerlijnen 11
Veilig gespeld Werkboekje Start
Van kern Start tot Afsluiting
12
Toetsing en evaluatie
22
Leesboekjes: onder andere voor leesbevordering Letterbord en magnetische letterdoos Leerlingsoftware voor leesbevordering en woordenschat Leerlingsoftware voor school én thuis
Overzicht materialen
24
Meer informatie
26
•
Opbouw en organisatie
Kern Start - kern 1 t.e.m. 11 - kern Afsluiting Leerkrachtassistent en Digiregie, sterke koppeling • Differentiatie
Drie aanpakken: ster, maan, zon Geoptimaliseerde zonlijn Nauwe samenwerking tussen maan en zon
2
27
•
Vernieuwde didactiek op basis van wetenschappelijke inzichten en praktijkervaringen Resultaatgericht leren met aandacht voor individuele verschillen • Gezamenlijk leesplezier, op school én thuis •
Het is de hoogste tijd om een eindje te gaan wandelen, vindt Gekkie de geit. ‘Kom je, Kim?’ roept Sim. ‘We moeten Gekkie uitlaten.’ Sim is er klaar voor, maar Kim heeft vandaag geen tijd. Ze kijkt om zich heen, zoekt in het zand, in het gras, in de wolken, op de wip. ‘Te druk,’ zegt Kim. ‘Ik heb vandaag een letter geleerd en die ga ik nu zoeken.’ ‘Ja maar Kim, Gekkie dan…, Gekkie moet...,’ Maar Kim luistert niet. ‘Gelukt, opa!’ roept ze. ‘Ik heb een i gevonden. Een heel grote.’ Kim wijst naar de lantaarnpaal. ‘De paal is het streepje en de lamp is puntje.’ ‘Fantastisch!’, zegt opa.
3
Veilig leren lezen – betrouwbaar en succesvol Ruim 70 % van de Vlaamse scholen werkt al tientallen jaren met Veilig leren lezen, de meest succesvolle lees- en taalmethode in leerjaar 1. Recente wetenschappelijke inzichten en praktijkervaringen hebben geleid tot een nieuwe versie van Veilig leren lezen: de kim-versie. Veilig leren lezen blijft het beste fundament voor de verdere lees- en taalontwikkeling van je leerlingen.
Voor alle lezers •
Zowel voor kinderen met letterkennis als zonder letterkennis
•
Aandacht voor risicolezers en voor vlotte lezers
•
De hele klas blijft één groep.
Gestructureerde opbouw De vernieuwde didactiek in Veilig leren lezen kenmerkt zich onder andere door een gestructureerde opbouw van het letteraanbod. Daarbij gaat alle aandacht uit naar het systematisch verkennen van de eigenschappen van letters en klanken en het oefenen van nieuwe letters in woorden met zoveel mogelijk combinaties van bekende letters. Dat zorgt voor een betere automatisering van de teken-klankkoppelingen. Danzij de systematische opbouw komen leerlingen sneller tot het vlot lezen van woorden, zinnetjes en korte teksten. Bovendien bevordert de duidelijke koppeling met spelling het proces van aanvankelijk lezen. Naast technisch lezen en spelling schenkt Veilig leren lezen veel aandacht aan begrijpend lezen, mondelinge taal en woordenschat, maar ook aan leesplezier en creatief schrijven.
Resultaatgericht leren Resultaatgericht leren doe je •
door hoge doelen te stellen en gericht hieraan te werken
•
door leerlingen systematisch te volgen in hun vorderingen
•
door toetsgegevens te analyseren en die te gebruiken om
elke leerling optimale leerresultaten te laten behalen. Op die manier biedt Veilig leren lezen de mogelijkheid om een optimale output te realiseren.
4
Maximale ondersteuning De gebruiksvriendelijke online software - Leerkrachtassistent, Digiregie en oefensoftware - maakt het werken met Veilig leren lezen heel eenvoudig. Hiermee breng je de kwaliteit van het aanvankelijk leesonderwijs naar een nog hoger niveau: •
effectieve instructie
•
interactieve lessen
•
directe en doeltreffende terugkoppeling van toetsresultaten
Ouderbetrokkenheid Dankzij een thuisversie van de leerlingsoftware worden ouders betrokken bij het leerproces van hun kind. •
Je leerlingen werken thuis met software die exact aansluit bij
wat ze op school krijgen aangeboden. •
De ouders kunnen zelf de vorderingen volgen die hun kind
maakt met de thuissoftware. Daarnaast kun je met Digiregie de ouders informeren over de vorderingen die hun kind maakt op school.
Haalbaar leesonderwijs Veilig leren lezen biedt leesonderwijs op maat van je leerlingen: •
door een doordachte opzet van de methode
•
door aandacht voor een goed klasmanagement
Met Digiregie kun je - binnen de grenzen van belangrijke toetsmomenten - de jaarplanning ook aanpassen aan je eigen situatie.
5
Opbouw en organisatie Veilig leren lezen begint met kern Start, daarna volgen kern 1 t.e.m. 11 en je eindigt het schooljaar met kern Afsluiting. Het totale programma beslaat 34 schoolweken, exclusief kern Afsluiting. Je hebt daarmee voldoende tijd om de methode volledig af te ronden.
Flexibele jaarplanning
Leerkrachtassistent Met de Leerkrachtassistent geef je op een aantrekkelijke manier les op het digitale schoolbord. Alle basismaterialen waarmee je leerlingen werken, zijn in het programma opgenomen.
• Kern Start twee weken
De Leerkrachtassistent biedt overzicht en ondersteunt je leesonderwijs: • van inzoomen op woorden van het ankerverhaal tot het maken
• Kern 1-6 twee weken per kern
van een woordweb • van een auditief dictee tot het flitsen van letters en woorden.
• Kern 7-11 drie weken per kern
Als een letter via de instructie met de Leerkrachtassistent aan bod ge-
weest is, kun je die letter vanuit de Leerkachtassistent meteen vrijgeven
Elke kern sluit af met twee herhalings- en toets-
in de leerlingsoftware. Leerlingen kunnen er dus direct mee oefenen.
dagen. Je bepaalt zelf of je deze dagen nodig hebt of niet, afhankelijk van je klasgroep.
• Kern Afsluiting flexibel programma De duur van deze kern is afhankelijk van het aantal herhalings- en toetsdagen dat je hebt gebruikt gedurende het schooljaar.
6
Digiregie Het online registratie- en planningsprogramma Digiregie helpt je
Tijdsbesteding per dag
bij het voorbereiden en monitoren van je onderwijs. In Digiregie is de Toetssite Veilig leren lezen integraal opgenomen. Daarmee kun
Per dag worden er 70 minuten aan lezen en taal
je eenvoudig resultaten invoeren en analyseren. Bovendien krijg je
besteed.
adviezen voor de leesontwikkeling om je leerlingen op maat te be-
De tijd per dag is onderverdeeld in:
geleiden.*
basisles
50 minuten
integratieles
20 minuten
Digiregie
Leerkracht assistent
Leerlingsoftware voor school en thuis
Nog mÊÊr in Digiregie De verschillende programma’s werken optimaal samen. Zo geeft
In Digiregie vind je bovendien de volledig digitale
Digiregie de letterkennis van je leerlingen door aan de Leerkrachtas-
handleiding, op maat te maken jaarplanningen en
sistent, waardoor je een instructie op maat kunt maken.
actuele kopieerbladen. Via Digiregie beheer je ook
Ook is er vanuit Digiregie uitwisseling met de leerlingsoftware zodat
de leerlingsoftware en kun je de oefenresultaten
je leerlingen aangepaste oefeningen krijgen.
inzien. *Zie ook pagina 22 en 23.
7
Differentiatie De methode werkt met twee leerlijnen
eind van kern Start welke leerlingen de
Leerlingen die de zonlijn volgen, werken
(maanlijn en zonlijn) en drie aanpakken
leerlijn zon gaan volgen.
veelal zelfstandig in leesboekjes en werk-
(maan, ster, zon).
Leerlingen met een zonaanpak moeten
boekjes met leerstof op een hoger niveau.
Tussen de leerlijnen is er altijd een nauwe
voldoen aan de volgende voorwaarden:
In de nieuwe versie van Veilig leren lezen
verbinding in instructie en materialen.
•
volledige letterkennis
krijgen deze leerlingen een eigen werkin-
•
vlotte beheersing van de letters
structie. Aan het eind van de les is er ook
•
voldoende vlot kunnen lezen van
een duidelijke terugkoppeling naar het
Maanaanpak
klankzuivere woorden met een mede-
Leerlingen met een normale leesontwik-
klinker-klinker-medeklinker- structuur
keling volgen de leerlijn maan.
•
Steraanpak Leerlingen met een moeizame leesontwikkeling volgen eveneens de maanlijn, maar krijgen extra aandacht in de vorm van preteaching, verlengde instructie en begeleide oefening.
Zonaanpak Met leerlingen die al beschikken over een volledige letterkennis kun je een zongroep vormen. Door toetsing bepaal je aan het
8
zelfstandig kunnen werken
werk van deze leerlingen.
Op eigen niveau en toch samen! Samen lezen is belangrijk en werkt motiverend. In kern 1 t.e.m. 6 zijn er samenleesteksten opgenomen in de leesboekjes
met afwisselend een tekstgedeelte voor maan en voor
zon. Daarnaast hebben de leesboekjes
een relatie met wat de leerlingen in de maangroep
leren. Als de maangroep in de instructieles de i van kip leert, leest de zongroep in het leesboekje zon en het werkboekje zon een verhaal of informatieve tekst over kip. Aan het eind van de les kunnen leerlingen uit de zongroep vertellen wat ze hebben gelezen over dit onderwerp. Zo blijven de leerlingen uit de zongroep betrokken, terwijl ze toch voldoende uitdaging krijgen met leermaterialen op hun niveau.
9
Didactiek Veilig leren lezen wordt gekenmerkt door onder andere een gestructureerde opbouw van het letteraanbod. Leerlingen leren nieuwe letters in een context van bekende letters, ze verkennen en ordenen de nieuwe letters en klanken en maken nieuwe woorden met bekende letters in zoveel mogelijk combinaties. Dat zorgt voor teken-klankkoppelingen. Dankzij de systematische opbouw komen ze sneller tot het vlot lezen van woorden, zinnetjes en korte teksten. Bovendien is de aanpak van lezen sterk gekoppeld aan spelling wat het proces van aanvankelijk lezen bevordert.
Van één nieuwe letter naar nieuwe woorden
Verkennen en ordenen
Om correct en vlot te kunnen lezen, is een sterke verbinding tus-
Leerlingen verkennen de letters
sen letters en klanken cruciaal. In Veilig leren lezen schenken we
vanuit verschillende invalshoeken:
daarom bijzondere aandacht aan het systematisch inslijpen van
luisteren, kijken, schrijven, voelen
teken-klankkoppelingen. De klank van het structureerwoord is
en ordenen. Op een actieve manier
hierbij het startpunt. Elk nieuw structureerwoord bevat slechts
maken ze de koppeling tussen de
één nieuwe klank/letter. De rest van het woord bestaat uit klanken
kerneigenschappen van de klank
en letters die al bekend zijn bij de leerlingen. Door in de struc-
en de letter. Ook bieden we leer-
tureerwoorden een letter te vervangen of weg te laten, ontstaan
lingen extra houvast door de letters
weer nieuwe woorden. Door gebruik te maken van overeenkom-
te ordenen in vier letterfamilies.
sten en verschillen tussen woorden en geoefende lettercombi-
Dit maakt hen sneller bewust van
naties systematisch in nieuwe woorden te herhalen, krijgen je
de eigenschappen van letters en klanken en geeft hen inzicht in
leerlingen inzicht in de ‘structuur’ van woorden. Dit inzicht kun-
de woordstructuur. Tijdens het lezen en de spelling van woorden
nen ze toepassen bij het lezen en spellen van nieuwe woorden.
ervaren ze daar veel steun bij. Vervolgens lezen en spellen ze de letters in nieuwe woorden in zoveel mogelijk lettercombinaties
start : ik - kim - sim kern 1: kip - aap - raak - rem - vis
en in zoveel mogelijk posities. Dit versterkt de teken-klankkoppelingen.
kern 2: maan - pet - meet - been - boot kern 3: doos - doek - zee - ijs - haar
Focus op strategieën als zoemend lezen
kern 4: wip - zon - zak - bus - jas
In de methode speelt het ‘zoemend lezen’ een belangrijke rol
kern 5: jeuk - ziek - lijm - hout - vuur
als strategie om leerlingen vlot woorden te leren lezen. Door niet
kern 6: mug - saus - muis - duif - geit
vast te houden aan het hakken en plakken zetten ze sneller de stap naar het direct lezen van groepen letters. Zo kunnen ze een woord sneller in zijn geheel lezen in plaats van spellend. Het hakken blijft een belangrijke strategie, maar dan in de vorm van auditieve analyse voor het spellen. En dus niet voor het lezen. Het zoemend lezen houdt in dat een leerling tijdens het lezen van een woord de klanken van het woord aanhoudt én verbindt, bijvoorbeeld in ‘vvvisss’. Voor klanken die niet zijn aan te houden, zoals de ‘p’, leren kinderen hun mondstand klaar te zetten.
10
Leerlijnen In de nieuwe Veilig leren lezen zijn de leerlijnen voor schriftelijke en mondelinge taal stevig verankerd.
• Technisch
Begrijpend lezen: in deze leerlijn wordt
en op diverse wijzen aan de orde stellen.
Start aandacht voor het lezen van nieu-
vooral gewerkt aan strategieën om leer-
Je leerlingen oefenen ook zelf met de
we woorden. De leerlingen gaan ook al
lingen inzicht te geven in relaties tussen
leerlingsoftware woordenschat.
vanaf het begin zinnen lezen. Hierdoor
woorden en zinnen. In de werkboekjes
Met de Leerkrachtassistent kun je op het
ervaren ze dat ze echt aan het lezen
leren ze op een gevarieerde wijze ken-
digibord telkens nieuwe woorden tonen
zijn en het biedt hen veel mogelijkhe-
nismaken met oefeningen op woord-,
en op diverse wijzen aan de orde stellen.
den om de leesvaardigheid te automa-
zins- en tekstniveau. Het aanleren van
Je leerlingen oefenen ook zelf met de
tiseren. Een belangrijke rol hierin speelt
verwijs- en signaalwoorden staat daar-
leerlingsoftware woordenschat.
Veilig & vlot. In de leerlingsoftware
bij centraal, bijvoorbeeld maar, want,
technisch lezen oefenen de leerlingen
hij, zij, deze, die, dat, hierop. Zo stimu-
zelf op de computer of tablet.
leren we het verbale begrip en reiken we
een toegepast karakter, de integratie-
leerlingen hulpmiddelen aan om relaties
lessen, werk je gericht aan doelen voor
het aanleren van de spelling-
tussen zinnen binnen een tekst te begrij-
spreken en luisteren. Hierbij komen zo-
vaardigheid is sterk gekoppeld aan
pen. Bij de teksten die de leerlingen le-
wel gespreksvaardigheden, luistervaar-
het aanleren van de leesvaardigheid.
zen in de leesboekjes, werken we verder
digheden als vaardigheden voor vertel-
Spellen biedt immers een sterke on-
aan strategieën ter voorbereiding op het
len en presenteren aan bod.
dersteuning voor het lezen. Tijdens het
begrijpend lezen. We leggen daarbij het
spellen, bij voorkeur gecombineerd met
accent op verhaalstructuur en verhaal-
het schrijven, moeten leerlingen elke
analyse (wie-wat-waarom-vragen, maar
de leerlijnen schenkt Veilig leren lezen
klank actief omzetten in een letter. Dat
ook ‘probleem-hoe oplossen’ en‘hoofd-
ook veel aandacht aan leesbeleving.
bevordert de kwaliteit van klank-teken-
figuren-bijfiguren’) en op het gebruikma-
Dit gebeurt met vragen die ingaan op
en teken-klankkoppelingen. De leerlijn
ken van voorkennis.
de eigen ervaringen van kinderen over
• Spelling:
lezen: er is al vanaf kern
•
spelling is voor de maan- en zonlijn ge-
•
•
Spreken en luisteren: in de lessen met
Leesbevordering: naast bovenstaan-
onderwerpen uit het ankerverhaal. In de Woordenschat: in de nieuwe Veilig le-
leerlingsoftware leesbevordering beant-
namelijk een sterke basis voor het goed
ren lezen werk je gericht aan woorden-
woorden de leerlingen dit soort vragen
inslijpen van de juiste spelling en het toe-
schatuitbreiding. Dat doe je o.m. met
naar aanleiding van gelezen boeken.
passen van de spellingstrategieën. Dit
de woorden uit de ankerverhalen die bij
Met behulp van de Leerkrachtassistent
leerproces is óók voor de betere of ex-
elke kern horen en met woorden die ge-
kun je de antwoorden klassikaal bespre-
cellente lezers van belang. De spellinglijn
relateerd zijn aan het thema van de kern.
ken.
biedt uiteraard voldoende uitdaging voor
Met de Leerkrachtassistent kun je op het
de betere spellers.
digibord telkens nieuwe woorden tonen
lijk. Het schrijven van de letters biedt
•
11
Van kern Start tot Afsluiting
Ankers en thema’s Elke kern begint met een ankerverhaal waarmee je het thema van de kern introduceert. Het voorlezen van de ankerverhalen draagt bij aan het uitbreiden van de woordenschat. De voorlees- platen van de ankers zijn opgenomen in de Leerkrachtassistent. • In kern Start maken de leerlingen kennis met een plein waarop zeven huizen staan. Ook dat van Kim, haar opa en hun geit Gekkie. Opa heeft een opvallende pet. Dat is zijn ‘verzinselspet’, waaruit hij de (anker)verhalen tovert over de mensen die aan het plein wonen. Tot en met kern 6 volgen de leerlingen in de ankerverhalen de belevenissen op dit plein in de verschillende seizoenen. • Kern 7-11 biedt losstaande verhalen aan. De ankerverhalen hebben daar een relatie met het leesboekje maan en zon van de betreffende kern. • In kern Afsluiting keren Kim en haar opa weer terug in het ankerverhaal. Kim en opa gaan op zoek naar verhalen. In deze kern kijk je met de leerlingen terug op wat ze in het afgelopen schooljaar hebben geleerd. Heel belangrijk in deze kern is om je leerlingen te stimuleren, om leerstof te herhalen en te stabiliseren. Om óók in de zomervakantie te blijven lezen en het zogenoemde zomerverval te voorkomen.
12
De thema’s Start Jij en ik kern 1 Beestenboel kern 2 Dag en nacht kern 3 Hoe voel jij je? kern 4 Waar woon jij? kern 5 Mag dat wel? kern 6 Verhalen in je buik kern 7 Spannend! kern 8 Wat kan jij? kern 9 Hoe kan dat? kern 10 Kijk eens om je heen kern 11 Wat bewaar jij? Afsluiting Een wereld vol boeken
13
Werkboekje Start
Veilig & vlot
In kern Start werken alle leerlingen in
Er is telkens één Veilig & vlotboekje per kern en er is
hetzelfde werkboekje. Hierin wordt
zowel een maan- als een zonversie. Aan elke aange-
nog geen onderscheid gemaakt tus-
leerde letter worden in Veilig & vlot in totaal zes pagina’s
sen maanlijn en zonlijn.
besteed.
•
Alle leerlingen maken kennis
met de werkwijze en de
materialen van Veilig leren lezen.
inslijpen nieuwe letter.
•
Leerlingen maken oefeningen
automatiseringspagina (lezen op tempo), woor-
op hun eigen niveau, maar er is
drijtjes van woorden met letters die al bekend zijn en
ook ruimte voor differentiatie.
enkele zinnen.
•
De opdrachten bieden mogelijkheden om verschillen tussen
leerlingen te observeren. Aan het eind van kern Start wordt aan de hand van toetsing bepaald welke leerlingen geschikt zijn om de zonlijn te volgen.
herhaalpagina, woordrijtjes en tekst waarin woorden voorkomen met letters die de leerlingen al kennen, inclusief de nieuwe letter. automatiserings-transferpagina, bedoeld om te zien of kinderen ook nieuwe woorden met bekende woorddelen op tempo kunnen lezen. Op deze pagina staan woordrijtjes en tekst, waarin (nieuwe) woorden voorkomen die zijn samengesteld uit eerder geoefende woorddelen. extra herhaalpagina, tekst met woorden met bekende letters, inclusief de nieuwe letter snuffelpagina, woordrijtjes en zinnen die uitdaging bieden met datgene wat geleerd is. Onder andere het lezen van clusterwoorden of een tekst met clusterwoorden.
14
Leesboekjes In kern 1 t.e.m. 6 lezen alle leerlingen in een leesboekje
In kern 7 t.e.m. 11 zijn
.
Dit leesboekje bevat:
er maan-leesboekjes
•
en zon-leesboekjes. De
Samenleespagina’s: de zwarte tekst wordt gelezen door
leerlingen die de maanaanpak volgen, de blauwe tekst
inhoud van beide lees-
door leerlingen die de zonlijn volgen.
boekjes sluit aan op het
•
Zelfleespagina’s: voor leerlingen in de maangroep. Het
ankerverhaal. Dit maakt
gaat in de leesboekjes vooral om leesplezier. Daarom ligt
het voor alle leerlingen
het leestechnisch niveau van de teksten één kern lager,
interessant om in de ge-
zodat alle kinderen de teksten zonder problemen kunnen
zamenlijke afronding van
lezen. De leerlingen in de zongroep hebben daarnaast
de les te vertellen over
nog een eigen leesboekje
wat ze gelezen hebben
•
.
Boekenpraatpagina’s: met elkaar praten over boeken.
in hun eigen boekje. Voor kern Afsluiting is er een leesboekje toneelllezen voor maan en zon.
15
r
aa
w
j
e
ui
u
g
au
p
1
veilig gespeld r
w p
aa p
r
r
v
p
a
e
o 7-11-2013 16:13:02
vll_vg_k4.indd 1
ui g
au ui
p
r
g
f
au
u
o w
f 7-11-2013 16:13:59
au
ei g
vll_vg_k6.indd 1
7-11-2013 16:14:48
Werkboekjes
Veilig gespeld
Vanaf kern 1 zijn er aparte werkboekjes maan en zon.
Hiermee oefenen de leerlingen het spellen van woorden en
•
zinnen. Bij elke kern hoort een Veilig gespeld boekje waarmee
Er zijn opdrachten voor technisch lezen,
begrijpend lezen en spelling.
de leerlingen in tweetallen of individueel werken. Het boekje is
•
bestemd voor zowel maan als zon omdat het spellen een sterke
Op elke eerste pagina van het werkboekje maan
staat het letterblad. Hierop zien de leerlingen
basis biedt voor het lezen.
welke letters al zijn aangeboden, welke letters ze
Daarnaast maakt Veilig gespeld de koppeling met het schrijven
in de betreffende kern leren en welke letters ze in
mogelijk. Door het leren van spellingstrategieën biedt Veilig ge-
de volgende kernen zullen leren.
speld óók voor de betere of excellente lezers voldoende uitda-
•
ging. Op de snuffelpagina’s vinden zij moeilijkere woordtypen.
Op de laatste pagina van het werkboekje kern 1-6
staat een leuk letterversje.
16
w a
u
f ei
ui ui
j
w
aa
6
f ei
u
v
g
g
u
a
o
aa
vll_vg_k1.indd 1
au j
o
e r
veilig gespeld
o j
u
p v
4
veilig gespeld
e
aa
Wandplaten
Bij de nieuwe Veilig leren lezen horen uiteraard ook 34 nieuwe wandplaten.
Welke structureerwoorden bied je aan?
kern ik - kim - sim
kern
1
kip - aap - raak - rem - vis
kern
2
maan - pet - meet - been - boot
kern
3
doos - doek - zee - ijs - haar
kern
4
wip - zon - zak - bus - jas
kern
5
jeuk - ziek - lijm - hout - vuur
kern
6
mug - saus - muis - duif - geit
17
Letterbord
Magnetische letterdoos
Het klassikale Letterbord gebruik je om een nieuwe letter
•
aan te bieden.
•
34 magnetische letterkaartjes: één nieuwe letter per
ondersteunt het ordenen in letterfamilies versterkt het inzicht in de eigenschappen van letters en
•
klanken
structureerwoord
•
4 letterfamilies: korte klinkers, lange klinkers,
•
slijpt de teken-klankkoppeling beter in bevat alle letters die in de methode worden aangeboden.
•
tweetekenklinkers en medeklinkers •
De leerlingen kunnen in alle kernen met de letterdoos werken:
en als in de magnetische letterdoos
dezelfde indeling als op het letterblad in de werkboekjes
•
vooral te gebruiken in kern Start t.e.m. kern 6.
•
in kern 7 en 8 inzetbaar bij het aanleren van de sch, ng,
•
• •
voor letter-, woord- en zindictees
in combinatie met Veilig gespeld voor creatieve schrijfopdrachten
nk, en ch. De letters zijn aan beide zijden magnetisch. Hierdoor blijven alle letters keurig op hun plaats, ook als de doos wordt omgekeerd.
18
Leerlingsoftware Bij Veilig leren lezen hoort uiteraard rijke, gevarieerde educatie-
Het programma biedt vooral woorden aan met letters die leer-
ve leerlingsoftware. Deze software is te gebruiken op de com-
lingen nog niet goed kennen.
puters op school, maar ook thuis en op een tablet. Het gaat
Alle leerlingen oefenen standaard met de letters die zijn aange-
om één programma waarin drie leerlijnen worden geoefend:
boden in de methode. Als die verplichte basisoefeningen zijn
technisch lezen en spellen, begrijpend lezen
afgerond, kunnen ze keuze-oefeningen maken. Daarin krijgen
•
woordenschat
de leerlingen ook letters aangeboden die ze zelf nog extra ken-
•
leesbevordering.
nen en oefeningen met een uitdagend karakter.
Je bepaalt zelf welke leerling je met welk onderdeel laat oefe-
Beloning
nen. Moet een leerling bijvoorbeeld werken aan lezen en spel-
Een beloningssysteem stimuleert de leerlingen om bepaalde
len? Dan zet je dat onderdeel van het programma open. Een
oefeningen eerst te maken. Met deze oefeningen kunnen ze
unieke, adaptieve toepassing zorgt ervoor dat de programma’s
punten winnen en dat zet hen aan om die eerst af te werken.
de leesontwikkeling van de leerlingen heel precies bijhouden.
Zoem de bij begeleidt de leerlingen in het programma en be-
•
loont hen met grappige animaties.
19
Handleiding Basisles Goed lees- en taalonderwijs in leerjaar 1 vergt een tijdsbesteding van 70 minuten per dag. Veilig leren lezen verdeelt de geadviseerde onderwijstijd in twee onderdelen: basisles en integratieles. De basisles is bedoeld om een goede technische lees- en spellingvaardigheid te verwerven.
De basisles bestaat uit vier lesfasen: • introductie • instructie •
verlengde instructie en
zelfstandig werken • afronding
Differentiatie vindt plaats in de vorm van drie verschillende aanpakken: maan-aanpak
voor
methodevol-
gers, ster-aanpak voor risicolezers, zon-aanpak voor excellente lezers.
In de handleiding vind je een overzichtelijke beschrijving van elk lesonderdeel. Welke letter leren we vandaag? Je ziet ook de bijbehorende wandplaat die je in de klas ophangt. De lesdoelen voor zowel ster, maan als zon staan duidelijk omschreven. Je hebt een handig overzicht van de materialen waarmee je tijdens deze les werkt. Er staan ook suggesties in die je kunt gebruiken tijdens de les. Na de aparte werkinstructie zon laat je de zongroep zelfstandig aan de slag gaan.
20
Handleiding Integratieles Integratielessen hebben een heel ander karakter dan basislessen. Integratielessen zijn niet gericht op technische vaardigheden, zoals technisch lezen en spelling, maar wel op: ontwikkelen van plezier in lezen, interactief voorlezen, ontwikkelen van verhaalbegrip, mondelinge taal en uitbreiding van de woordenschat.
De integratieles heeft de volgende opbouw: • introductie • leskern • afronding
Alle leerlingen van de drie verschillende aanpakken zijn bij deze lessen betrokken. Zo krijgen ze de gelegenheid om van elkaar te leren. De lesdoelen voor zowel ster, maan als zon staan duidelijk omschreven.
Je hebt een handig overzicht van de materialen waarmee je tijdens deze les werkt.
21
Toetsing en evaluatie Veilig leren lezen heeft een digitaal leerlingvolgsysteem dat je ondersteunt bij het resultaatgericht werken. Na elke kern kun je eenvoudig een plan maken voor de volgende kern, rekening houdend met de verschillende instructiebehoeften van je leerlingen.
22
Aan de hand van toetsen krijg je zicht op de instructiebehoef-
Methodegebonden toetsen
ten van je leerlingen. Hierop kun je inspelen met behulp van de
Veilig leren lezen biedt methodegebonden toetsen en/of observa-
verschillende aanpakken die zijn uitgewerkt in Veilig leren lezen.
ties voor de leerlijnen technisch lezen, spelling, begrijpend lezen,
In het onderdeel ‘Evaluatie van Digiregie’ leg je de toetsscores
woordenschat en mondelinge communicatie. Je voert de
vast, waarna je de leerlingen indeelt in drie aanpakken.
toetsresultaten of je observaties in Digiregie in, waarna die overzichtelijk in beeld worden gebracht. De woordenschattoets is een
Aanpak
volledig digitale toets, die je leerlingen zelfstandig op een tablet
Leerlingen met een gemiddelde instructiebehoefte volgen de
of pc maken. De resultaten op deze toets worden automatisch in
maanaanpak, leerlingen die je intensiever wilt begeleiden volgen
Digiregie getoond.
de steraanpak en leerlingen die behoefte hebben aan verdieping van de stof en meer uitdaging aankunnen, volgen de zonaanpak.
Citotoetsen
In de lesbeschrijvingen vind je deze indeling ook terug.
Digiregie laat ook toe om de resultaten op de Citotoetsen voor technisch lezen, spelling, begrijpend lezen en woordenschat
Kernplan
in te voeren of, nog eenvoudiger, te importeren uit het digitale
Om tot een indeling in aanpakken te komen krijg je voor de ver-
leerlingvolgsysteem van Cito.
schillende leerlijnen een overzicht van de toetsscores van je klas, waarna je aan de hand van de adviezen en je eigen doelen een indeling in aanpakken maakt. Vervolgens zie je in een oogopslag aan welke doelen je met welke leerlingen in de volgende kern gaat werken en op welke manier je die doelen kunt bereiken. Aan dit kernplan kun je eigen aandachtspunten en organisatorische informatie toevoegen.
23
Overzicht materialen
Leerkracht
digitaal • Digiregie
24
(o.a. Toetssite, kern-
•
1 Ankerboek per kern
•
1 Letterbord
plannen, digitale lesbeschrijvingen,
•
Doosje met 2 sets letterkaartjes (verlengde instructie)
jaarplanningen en
•
Doos met wandplaten
extra lesmateriaal)
•
1 Handleiding per kern (folio en digitaal)
• Leerkrachtassistent
•
1 Gebruikswijzer (folio en digitaal)
Leerling
•
werkboekje Start
•
Veilig gespeld
•
Veilig & vlot
•
Veilig & vlot
•
Veilig gespeld
• werkboekjes • werkboekjes • leesboekjes • leesboekjes • leesboekjes
kern 1-11 kern 1-11 kern 1-11 kern 1-11 kern 1-11 1-11 kern 1-6 kern 1-11 kern 7-11
•
samenleesboekje Afsluiting
•
magnetische letterdoos
• klikklakboekje
digitaal Leerlingsoftware school en/of thuis (totaalpakket): •
technisch lezen en spelling
• woordenschat • leesbevordering
25
Meer informatie Nieuwsgierig geworden?
Toelichting op school
Website
Neem vandaag nog contact op met jouw regioverantwoorde-
Op veiliglerenlezen.be vind je snel actuele en inhoudelijke
lijke. Met deskundig advies geeft zij jou en je collega’s zowel
informatie over de methode en de materialen. Neem zeker
inhoudelijk als praktisch een duidelijke beeld van de nieuwe
eens een kijkje!
Veilig leren lezen!
Prijslijst Wil je weten wie jouw regioverantwoordelijke is? Ga naar
Prijsinformatie over alle materialen van Veilig leren lezen
www.uitgeverijzwijsen.be, geef je postcode in en je vindt je
kim-versie vind je in de prijslijst op veiliglerenlezen.be
regioverantwoordelijke.
Ter inzagepakket Vraag gratis en vrijblijvend je ter inzagepakket van Veilig leren lezen aan via www.uitgeverijzwijsen.be. Het pakket bestaat uit een representatief deel van de leerkracht- en leerlingenmaterialen.
Uitgeverij Zwijsen BE Nassaustraat 37-41, 2000 Antwerpen Tel. 03 205 94 94 | Fax 03 205 94 99 info@uitgeverijzwijsen.be | www.uitgeverijzwijsen.be
26
Colofon Ontwerp & opmaak: ik-ook.nl, Yellow Submarine | Illustraties: Mariëlla van de Beek, Ann De Bode, Camila Fialkowski, Saskia Halfmouw, Alice Hoogstad, Nicolle van den Hurk, Mark Janssen, Jan Jutte, Nancy Kers, Jan van Lierde, Hugo van Look, Anjo Mutsaars, Milja Praagman, Daniëlle Schothorst, Leo Timmers, Jeska Verstegen, Sylvia Weve | Beeld: Oscar Casander (Vormgeving en animaties), Muller Design Delft (3-D), Renate Reitler | Fotografie: August Swietkowiak | Tekst & eindredactie: Marc Heezen, Heidi Hendrickx
Wat is nieuw?
Inhoud Wat is nieuw?
2
•
Vernieuwingen in didactiek
Focus op kwalitatief sterke teken-klankkoppelingen
Veilig leren lezen betrouwbaar en succesvol
Per structureerwoord 1 nieuwe letter naast eerder geleerde letters
4
Verkennen en ordenen Oefenen in alle mogelijke lettercombinaties
Opbouw en organisatie
6
Differentiatie
8
Woordstructuur leren ontdekken en gebruiken Focus op strategieën zoals zoemend lezen
Didactiek
10
Duidelijke koppeling tussen lezen en spellen • Materialen
Veilig & vlot maan én zon
Leerlijnen 11
Veilig gespeld Werkboekje Start
Van kern Start tot Afsluiting
12
Toetsing en evaluatie
22
Leesboekjes: onder andere voor leesbevordering Letterbord en magnetische letterdoos Leerlingsoftware voor leesbevordering en woordenschat Leerlingsoftware voor school én thuis
Overzicht materialen
24
Meer informatie
26
•
Opbouw en organisatie
Kern Start - kern 1 t.e.m. 11 - kern Afsluiting Leerkrachtassistent en Digiregie, sterke koppeling • Differentiatie
Drie aanpakken: ster, maan, zon Geoptimaliseerde zonlijn Nauwe samenwerking tussen maan en zon
2
27
Meer weten?
Vraag een toelichting bij jou op school.
kim-versie
nieuw
Onze regioverantwoordelijken stellen graag vrijblijvend onze methoden voor bij jou op school. Aarzel niet om met hen contact op te nemen. Je vindt je regioverantwoordelijke via www.uitgeverijzwijsen.be. Je hoeft alleen je postcode in te geven. Annouk Thijs regioverantwoordelijke Vlaams-Brabant (incl. Brussel) en Limburg en alle immersiescholen tel. 0474 680 102 annouk.thijs@uitgeverijzwijsen.be
Evelyn Vernimmen regioverantwoordelijke Oost- en West-Vlaanderen gsm 0473 360 221 evelyn.vernimmen@uitgeverijzwijsen.be
Uitgeverij Zwijsen BE | Nassaustraat 37-41, 2000 Antwerpen | tel. 03 205 94 94 fax 03 205 94 99 | info@uitgeverijzwijsen.be | www.uitgeverijzwijsen.be
B02238102
Katleen Ledent regioverantwoordelijke Waasland, Antwerpen en Limburg gsm 0478 609 759 katleen.ledent@uitgeverijzwijsen.be
DĂŠ lees- en taalmethode voor leerjaar 1
Breng leren tot leven