ΜΑΤ: Η ΕΣΑ της Μεταπολίτευσης by UNFOLLOW

UNFOLLOW #7 / Iούλιος 2012 / Ρεπορτάζ

ΜΑΤ: Η ΕΣΑ της μεταπολίτευσης Η πολιτική εξουσία κατέπνιξε τις αδιάκοπες διαμαρτυρίες για τις πολιτικές λιτότητας με τη βία της αστυνομίας. Τα θύματα της καταστολής των ΜΑΤ ήταν δεκάδες: η Αγγελική Κουτσουμπού, ο Γιάννης Καυκάς, ο Μανώλης Κυπραίος, ο Μάριος Λώλος ήταν μόλις μερικά, τα πιο γνωστά, μέλη του εκτενούς καταλόγου της αστυνομικής κτηνωδίας. Η νικήτρια των εκλογών Νέα Δημοκρατία έχει υποσχεθεί ακόμη περισσότερη αστυνομία. Αν σε αυτή την υπόσχεση προσθέσουμε την αποθράσυνση της Χρυσής Αυγής, τους οπαδούς της στα ΜΑΤ, αλλά και την εκρηκτική πολιτική πορεία που προδιαγράφεται, το μέλλον μοιάζει ζοφερό. Η «νέα μεταπολίτευση», για την οποία μιλούν κάποιοι, θα βρει άραγε τρόπο να διαλύσει τη δική της ΕΣΑ; Tης Μαρινίκης Αλεβιζοπούλου http://marinikialevizopoulou.wordperss.com

UNFOLLOW #7 / Iούλιος 2012 / Ρεπορτάζ

«Επί του θέματος του ειδικού εξοπλισμού της Αστυνομίας και της Χωροφυλακής, είχον ήδη εκφράσει την απορίαν μου εις τον κ. Δασκαλόπουλον [σ.σ.: αρχηγό της Αστυνομίας Πόλεων], ο οποίος αν ενθυμούμαι καλώς μου είπεν ότι οσάκις προέκυπτε τοιούτον ζήτημα δεν εγίνετο δεκτόν. Προεδικάζετο ούτως ειπείν ότι εις περίπτωσιν σοβαροτέρων κάπως ταραχών, θα επενέβαινε ο στρατός. Εγώ αντιθέτως επηρεασμένος από όσα είδα εις την πλατείαν Χιλής εις το Παρίσι, όπου κατά σύμπτωσιν το έτος εκείνο ευρέθην όταν επρόκειτο να γίνη διαδήλωσις εις μνήμην του Αλιέντε, είχον εντυπωσιασθή. Διότι είδα αστυφύλακας με μάσκας και ασπίδας που ενεθύμιζον πολεμιστάς του μεσαίωνος καθώς και ειδικά μηχανοκίνητα της αστυνομίας. Και έκαμα τότε την σκέψιν, ότι όπως εξελίσσονται τα πράγματα η σημερινή Αστυνομία, του Αγγλικού τύπου ή και η Χωροφυλακή, ανήκει εις εποχήν η οποία έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί. Έφερα λοιπόν το θέμα εις τον ίδιον τον Πρόεδρον της Δημοκρατίας [σ.σ.: τον Παπαδόπουλο]. Αν η Αστυνομία και η Χωροφυλακή διέθετε αυτόν τον αναγκαίον και σύγχρονον οπλισμόν του οποίου η πρώτη παραγγελία έγινε επί των ημερών μου, είναι πάρα πολύ πιθανόν να καθίστατο περιττή η επέμβασις των τεθωρακισμένων εις το Πολυτεχνείον και να μη προέκυπτε ανάγκη κηρύξεως του στρατιωτικού νόμου». (Σπύρος Μαρκεζίνης, Αναμνήσεις 1972-1974) Ο κατ’ εντολή του δικτάτορα Γεωργίου Παπαδόπουλου πρωθυπουργός Σπύρος Μαρκεζίνης, που ανέλαβε να «εκδημοκρατίσει» το καθεστώς, είναι αυτός που συνέλαβε, όπως ο ίδιος αποκαλύπτει στα απομνημονεύματά του, την ιδέα δημιουργίας των ΜΑΤ. Τη δολοφονική επέμβαση ωστόσο της 17ης Νοεμβρίου του 1973 στο Πολυτεχνείο την ανέλαβε ο Στρατός. Το εάν θα είχε αποφευχθεί ή όχι η σφαγή αν καλούνταν από το καθεστώς οι «πολεμιστές του μεσαίωνα», που τόσο εντυπωσίασαν με τις μάσκες και τις ασπίδες τους τον Μαρκεζίνη, και όχι ο Στρατός, μάλλον δεν χρειάζεται απάντηση. Το σίγουρο σε κάθε περίπτωση είναι ότι στη μεταπολιτευτική ιστορία της αστυνομίας η ίδρυση των ΜΑΤ αποτέλεσε σταθμό. Όπως διαβάζουμε στο αφιέρωμα του «Ιού» της Ελευθεροτυπίας, ο οποίος επέλεξε να συμμετάσχει στον εορτασμό των 30 χρόνων της μεταπολίτευσης με την έρευνα «Η αστυνομική μεταπολίτευση: Πώς έφτιαξαν τα ΜΑΤ» (1/8/2004), ο απόστρατος υπαρχηγός της Αστυνομίας Πόλεων Ηλίας Ψυχογιός ήταν εκείνος που ανέλαβε τελικά τη νέα αυτή μονάδα. Τριάντα χρόνια μετά και όντας στο σώμα από το 1945, με ενεργό συμμετοχή στην προδικτατορική καταστολή διαδηλώσεων αλλά και στα γεγονότα του Πολυτεχνείου, αφηγήθηκε την ιστορία στην ερευνητική ομάδα. «Ήμουνα τότε υπαστυνόμος (1961) και μ' έστειλε η υπηρεσία στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής για να εκπαιδευτώ στο riot control [έλεγχος ταραχών]. Μέχρι τότε δεν είχαμε οργανωμένη υπηρεσία για ν' αντιμετωπίζει τις συγκεντρώσεις. Έπιανε κάθε μέρα η υπηρεσία τον τάδε ή τον δείνα αστυφύλακα, και τον έστελνε να τα βγάλει πέρα. Ανεκπαίδευτος, ανοργάνωτος» κρίνει ο απόστρατος υπαρχηγός. «Αποφάσισαν λοιπόν τότε οι Αμερικανοί και μας είπαν να στείλουμε μερικούς αξιωματικούς της αστυνομίας. Δώσαμε εξετάσεις στην αγγλική γλώσσα κι έστειλαν εμένα, τον Γεώργιο

UNFOLLOW #7 / Iούλιος 2012 / Ρεπορτάζ

Σαμπάνη –που αργότερα έγινε αρχηγός του σώματος– και τον Θεόδωρο Χαρλαύτη, που συνέχισε στα μηχανοκίνητα». Στους 4 μήνες της παραμονής τους δεν εντυπωσιάστηκαν «στο θέμα της αντιμετωπίσεως των διαδηλώσεων» καθώς «δεν ήταν και πολύ καλύτεροι από εμάς. Είχαν όμως ένα εργοστάσιο που έφτιαχνε τα δακρυγόνα. Πήγαμε εκεί πέρα, μιλήσαμε και μας τα πουλάγανε». Η χούντα δεν είχε ανάγκη τα ΜΑΤ. Είχε ήδη την ΕΣΑ… Το χουντικό ωστόσο καθεστώς, έχοντας αναβαθμίσει την ΕΣΑ (είχε δημιουργηθεί το 1951 με τη λήξη του εμφυλίου) με δύναμη 20.000 παραστρατιωτικών και με επικεφαλής τον Ιωαννίδη, δεν είχε λόγους να αναζητά κάτι άλλο. Με την πτώση της δικτατορίας και τη δίκη των βασανιστών της, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής είναι αυτός που θα ιδρύσει τη νέα αστυνομική ομάδα των ΜΑΤ. «Εμείς δεν είχαμε ειδικά σώματα για ν' αντιμετωπίσουμε αυτές τις καταστάσεις (σ.σ.: τις διαδηλώσεις). Φώναξε τότε (σ.σ.: ο Καραμανλής) τον υπουργό και του είπε “φτιάξτε τα”. Καθίσαμε στο Υπουργείο μια ομάδα αξιωματικών και τα σχεδιάσαμε. Δεν υπήρχε πρότυπον, τίποτα. Το βασικό, τους έλεγα εγώ, είναι να φτιάξουμε μια δύναμη που θα απασχολείται αποκλειστικά (ή σχεδόν αποκλειστικά) με το θέμα αυτό. Να υπάρχουν 100 άνδρες και, όταν χρειάζεται να αντιμετωπίσουμε κάποια συνάθροιση, να καλούμε αυτούς κι όχι άλλους. Φτιάξαμε έτσι μια ωραία οργάνωση των ΜΑΤ. Πήραμε διάφορα όργανα: ασπίδες, δακρυγόνα κτλ. Πήραμε προσφορές για θωρακισμένα από διάφορα κράτη και τελικά επιλέξαμε να αγοράσουμε "αύρες” από το Βέλγιο» καταλήγει ο Ψυχογιός στη συνέντευξή του στον «Ιό» της Ελευθεροτυπίας. Κάπως έτσι συγκροτήθηκαν οι Μονάδες Αποκαταστάσης Τάξης. Η ιδέα της ονομασίας τους δε ανήκε στον μετέπειτα υπουργό της κυβέρνησης Καραμανλή Αναστάσιο Μπάλκο. Για τη συγκρότηση των μονάδων δεν χρειάστηκε να ψηφιστεί ειδικός νόμος. Αρκούσε μια απλή υπουργική απόφαση. ΜΑΤ: Οι κρανοφόροι Το μεταπολιτευτικό αυτό κατασταλτικό Σώμα, όπως μας μεταφέρει στο βιβλίο του ΜΑΤ: Οι κρανοφόροι ο ΜΑΤατζής Χρήστος Μπρατάκος (παραιτήθηκε κατόπιν της δολοφονικής επέμβασης στην επέτειο του Πολυτεχνείου το 1980), από τη γέννησή του ταυτίζεται με τις πρακτικές που –έστω και κατ’ ευφημισμό– η Αστυνομία προσπαθούσε να αποβάλει. «Χρήστο, η αστυνομία δεν είναι τυχαίο επάγγελμα, σ’ το ξαναλέω... θα σου αλλάξει τη ζωή» είναι η αυτόματη αντίδραση της νεαρής Ελένης όταν ο Χρήστος της εκμυστη-

UNFOLLOW #7 / Iούλιος 2012 / Ρεπορτάζ

ρεύεται ότι η οικογένειά του βρήκε «άκρη» για να μπει στην Αστυνομία. «Σιγά... σιγά, φόρα πήρες. Πού βρισκόμαστε, στο Μεσαίωνα; Επειδή δείρανε παλιά το γέρο σου γιατί ήτανε κομμούνι στην αστυνομία, το πήραμε σχοινί-κορδόνι ότι μέχρι τώρα πέφτει ξύλο;» της απαντά εκείνος. Στο αυτοβιογραφικό αυτό βιβλίο παρακολουθούμε τόσο τη γέννηση του Σώματος όσο και την ιστορική θέση της αστυνομίας στη συνείδηση της ελληνικής κοινωνίας. Από τη μια, η μάλλον συντηρητική οικογένειά του και το «γλείψιμο» όπως λέει στην εξουσία προκειμένου να αποκατασταθεί. Από την άλλη, η αριστερή Ελένη με τις μνήμες της δικής της οικογένειας και την αυτονόητη απέχθειά της προς τους απόγονους των βασανιστών των ανθρώπων της. Και στη μέση ο Μίμης, ο επαρχιώτης συνάδελφος και φίλος του, ο οποίος, παρότι ξεκινούν μαζί, παρότι μαζί μουδιάζουν βλέποντας και μαθαίνοντας τους άγριους ξυλοδαρμούς, αφομοιώνεται απολύτως. Ο «αόρατος εχθρός καραδοκεί και το σημερινό δημοκρατικό καθεστώς δεν μας αφήνει να εργαστούμε ελεύθερα», τα «κομμούνια νομιμοποιήθηκαν και τώρα οι εγκληματίες αυτοί βρίσκονται μέσα στη Βουλή», οι «εξτρεμιστές αναρχικοί δρουν σε κάθε διαδήλωση ή συγκέντρωση» και «ο κόσμος δεν είναι όπως παλιά που έβλεπε τον αστυφύλακα “γκιουλέκα”. Έχουν αποθρασυνθεί». Η εκπαίδευση, το κανάκεμα των αξιωματικών προς τους «λεβέντες», ο (εκάστοτε) Υπουργός που «όσο πιο καλά τα πάμε, θα είμαστε τα αγαπημένα του παιδιά», το «όλη μέρα γυμναστική και ύπνο, καμία σχέση με τα οκτάωρα στο τμήμα» τους έκαναν όχι απλώς να παραμένουν, αλλά, όσο η κοινωνία και ο αντιπολιτευόμενος Τύπος αντιδρούσε, τόσο οι «Μίμηδες» πωρώνονταν. Ο βασανιστής ως όργανο της κρατικής εξουσίας Οι εμπειρικές μαρτυρίες του συγγραφέα συναντούν το επιστημονικό έργο της ομότιμης καθηγήτριας Ψυχολογίας στο ΑΠΘ Μίκας Χαρίτου-Φατούρου. Οι ομοιότητες της δικής του αφήγησης που αφορά τα ΜΑΤ είναι κάτι παραπάνω από εξόφθαλμες συγκριτικά με αυτές που η καθηγήτρια συνέλεξε από τους βασανιστές της χούντας. Η ίδια, έχοντας λάβει ειδική άδεια να παρακολουθήσει τη δίκη των ΕΣΑτζήδων στη Θεσσαλονίκη το 1975, είχε στο μυαλό της ότι θα μελετήσει το φαινόμενο του σαδισμού. Όπως όμως τελικά διαπιστώνει στο βιβλίο της Ο βασανιστής ως όργανο της κρατικής εξουσίας – Ψυχολογικές καταβολές, «καθώς η δίκη προχωρούσε […] σάστισα με όσα παρακολουθούσα. Αυτά τα πρώην μέλη της Στρατιωτικής Αστυνομίας κατηγορούσαν άμεσα ή έμμεσα τους ανωτέρους τους ότι τους είχαν “μετατρέψει” σε βασανιστές […]. Σταδιακά έγινε φανερό ότι περιέγραφαν ένα προσεκτικά σχεδιασμένο σύστημα εκπαίδευσης του οποίου υπήρξαν θύματα». Όπως λέει στο UNFOLLOW: «Χωρίς να το έχω μελετήσει, μυρίζομαι ότι υπάρχουν ομοιότητες με τα ΜΑΤ», ενώ στην ερώτηση αν ο βασανιστής γεννιέται ή γίνεται, η απάντησή της είναι κάθετη: «Γίνεται».

UNFOLLOW #7 / Iούλιος 2012 / Ρεπορτάζ

Στο δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ που βασίστηκε στην έρευνά της και φέρει τον τίτλο Ο γιος του γείτονά σου καθίσταται απολύτως σαφής η θέση της ότι στο ρόλο των βασανιστών θα μπορούσε να είναι ο οποιοσδήποτε. Ή σχεδόν… «Διάλεγαν νέους από συντηρητικές οικογένειες, κυρίως της επαρχίας, φτωχούς και κατά κανόνα αμόρφωτους. Ό,τι έκαναν στην πορεία στα θύματά τους, το είχαν υποστεί πρώτα οι ίδιοι κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσής τους». Κατά τη διάρκεια των συνεντεύξεων γνωστών βασανιστών, όπως ο Μιχάλης Πέτρου, ρωτά: «Δεν σκέφτηκες να λιποτακτήσεις;», «Η εκπαίδευση δεν σου άφηνε περιθώρια να σκεφτείς σαν άνθρωπος». «Με πόση επιτυχία θεωρείς ότι έκανες τη δουλειά σου όταν βασάνιζες; Ήσουν καλός σ’ αυτή τη δουλειά;», «Ναι, νομίζω ότι ήμουν καλός». «Αυτό σε ικανοποιούσε;», «Εκείνη την εποχή, ναι». «Σου έδιναν άδειες; Σου έλεγαν μπράβο; Έπαιρνες παραπάνω χρήματα;», «Έπαιρνα άδειες. Για έναν στρατιώτη είναι πολύ σημαντικό αυτό». «Υπήρχε κάποιο βασανιστήριο που δεν θα μπορούσες να κάνεις;», «Ό,τι σου ζητούσαν θα μπορούσες να το είχες κάνει». «Δεν μπορούμε να ικανοποιήσουμε το αίτημά σας» Κατά τη διάρκεια αυτής της έρευνας απευθύναμε αίτημα προς το Γραφείο Τύπου της Αστυνομίας ζητώντας να μιλήσουμε με αρμόδιους για την εκπαίδευση του Σώματος. Με μερικές ημέρες καθυστέρηση, η απάντηση ήταν πως «λόγω φόρτου εργασίας ενόψει των εκλογών, αδυνατούν». Το UNFOLLOW προτίθεται να επιμείνει στο… μετεκλογικό μέλλον. Μέχρι τότε, αρκούμαστε σε τρεις συνεντεύξεις με δύο αξιωματικούς των ΜΑΤ και έναν 30χρονο αστυνομικό, ο οποίος φοβάται να αναφέρουμε ακόμα και το Σώμα στο οποίο υπηρετεί. Και οι τρεις μάς μίλησαν ανώνυμα. Οι δύο αξιωματικοί δε μου απάντησαν διά αντιπροσώπου. Δεν είναι η πρώτη φορά που συζητιέται η κατάργησή τους. Για την ακρίβεια ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν ο πρώτος που υποσχέθηκε (ασφαλώς προεκλογικά) ότι θα τα καταργήσει. Μοναδικό αποτέλεσμα ήταν η μετονομασία τους σε ΥΑΤ (Υποδιεύθυνση Αποκατάστασης Τάξης), ενώ ταυτόχρονα δημιουργούνται και τα ΥΜΕΤ (Υποδιεύθυνση Μέτρων Τάξης). Στο δρόμο, τους ξεχωρίζεις γιατί οι πρώτοι φορούν πράσινα και οι δεύτεροι μπλε. Όπως ευθαρσώς θα απαντήσουν οι δύο αξιωματικοί, «οι μπλε λειτουργούν ως τυράκι. Κι αυτό γιατί πιο εύκολα ξεκινούν οι φασαρίες όταν βλέπουν τους μπλε. Με εμάς κωλώνουν». Στην υποθετική ερώτηση αν φοβούνται για τις θέσεις τους σε περίπτωση επικράτησης του ΣΥΡΙΖΑ, το ύφος της απάντησης είναι μάλλον ενδεικτικό για το «στάτους» που φέρει αυτό το Σώμα: «Κανείς που είναι στην εξουσία δεν διαλύει την ασπίδα του»… Ο αστυνομικός είναι λίγο πιο σκεπτικός. «Είναι μια συζήτηση που γίνεται μεταξύ των αστυνομικών. Η θέση αρκετών από εμάς είναι ότι τα ΜΑΤ δεν θα έπρεπε να ανήκουν στην Αστυνομία. Είναι στρατιωτική μονάδα. Τόσο αυτοί όσο και οι ΔΕΛΤΑδες δεν προφυλάσσουν, καταστέλλουν. Υπάρχουν για να ρίχνουν ξύλο. Το ξέρουν ότι είναι οι μπράβοι του συστήματος. Μέτρο λοιπόν στη βία με την οποία έχουν μάθει να ζουν,

UNFOLLOW #7 / Iούλιος 2012 / Ρεπορτάζ

δεν μπορείς να βάλεις. Δεν μπορούν να απορροφηθούν. Για έλεγχο να τους βγάλεις, στον πρώτο εριστικό πολίτη που θα πέσουν, θα τον πλακώσουν στο ξύλο. Πολλοί το παραδέχονται και από μόνοι τους». Η ευθύνη ωστόσο επιστρέφει πάντα στο αρχηγείο. «Στις πορείες οι εντολές έρχονται πάντα από ανώτατους αξιωματικούς που βρίσκονται στο κέντρο επιχειρήσεων. Έχουν τον έλεγχο από τις κάμερες διαχείρισης κυκλοφορίας. Ακόμα κι όταν χτυπιέται ένα γκρουπ ειρηνικών διαδηλωτών, η εντολή έχει δοθεί από πάνω. Λειτουργεί τρομοκρατικά για τους υπόλοιπους. Χημικά και επίθεση για να διαλυθεί η πορεία...» Η εκπαίδευση, η αναζήτηση από τους ανώτερους, από τις σχολές ήδη, των δυνατών αλλά ταυτόχρονα και «πυροβολημένων» που θα μπουν στα ΜΑΤ. Ο υποτιθέμενος εκδημοκρατισμός των Πανελληνίων δεν τους βγήκε. Μπήκαν πολλοί «βουτυρομπεμπέδες», όπως λένε. Γι’ αυτό και προκηρύσσουν θέσεις για ειδικούς φρουρούς που μπαίνουν χωρίς Πανελλήνιες. Το «ντοπάρισμα» από τη σχολή ακόμα για τον «εσωτερικό εχθρό», που δεν είναι πια οι κομμουνιστές –μετά τις διαδηλώσεις της 19ης και 20ης Οκτωβρίου και τη στάση του ΚΚΕ, όπως μαθαίνουμε, το κόμμα πήρε τα πάνω του στις τάξεις των αστυνομικών μιας και «νιώθουν ότι τους λείπουν σύμμαχοι στην κοινωνία»– αλλά οι αναρχικοί που «σκοπό έχουν να διαλύσουν την ειρηνική πορεία». Τα πλεονεκτήματα: μεγαλύτερος μισθός λόγω επιδομάτων (οπλισμού, νυχτερινών και ΜΑΤ) που φτάνουν το μισθό τους στα 1.200 με 1.300 ευρώ, αλλά και τα ρεπό μιας και δουλεύουν τετραήμερα. Οι μπράβοι της εξουσίας Η συζήτηση για το κατά πόσο θα μπορούσαν ή όχι να αφήσουν τη θέση με τα πλεονεκτήματα και το μισθό, μου είναι αδιάφορη. Έχω μπροστά μου τον Γιάννη Καυκά. Είναι ο διαδηλωτής που παρά λίγο να δολοφονήσουν οι «λεβέντες» του Χρήστου Παπουτσή, στις 11 Μαΐου του περασμένου χρόνου. Τον χτύπησαν σε μια απρόκλητη επίθεση κατά τη διάρκεια απεργίας και ενώ εκείνος πορευόταν συντεταγμένα, κρατώντας το πανό της συνέλευσής του και χωρίς να συμβαίνει κάτι που να δικαιολογεί τη βιαιότητά τους, ούτε καν ως «υπερβάλλοντα ζήλο», που λένε κι αυτοί προσπαθώντας να απαλλάξουν τους συναδέλφους τους. Τον χτύπησαν με κλομπ, κι εκείνος συνέχιζε να κρατάει το πανό και να φωνάζει στους συντρόφους του: «Ψυχραιμία... μένουμε στο πανό και προχωράμε». Τον ξαναχτύπησαν. Με γροθιές, με κλομπ, με ό,τι είχαν. Το τελειωτικό χτύπημα ήταν με πυροσβεστήρα στο κεφάλι. Το νοσοκομείο της Νίκαιας στο οποίο μεταφέρθηκε γέμισε με ανοιγμένα κεφάλια. Το δικό του όμως παραλίγο να τον άφηνε στον τόπο. Ο Γιάννης είναι απόφοιτος ψυχολογίας και κάτοχος μάστερ φωτογραφίας. Αρνείται ωστόσο να προσεγγίσει με ψυχολογικούς όρους τους «μπράβους της εξουσίας». «Η ψυχολογία» μου λέει «όπως και κάθε κοινωνική επιστήμη, είναι πολιτική.

UNFOLLOW #7 / Iούλιος 2012 / Ρεπορτάζ

Το νευροφυσιολογικό υπόβαθρο υπάρχει στη συμπεριφορά. Αυτού του είδους οι προσεγγίσεις όμως που περιγράφουν παθολογικά το φαινόμενο, υποκρύπτουν το πολιτικό του υπόβαθρο. Δεν μπορεί να μελετάς συμπεριφορές αποκόπτοντάς τες από το πλαίσιο. Είναι σαν να προσπαθείς να αναδείξεις ως αιτία το αποτέλεσμα. Η αιτία έχει πολιτική ρίζα. Το ίδιο και το αποτέλεσμα». Και έχει δίκιο. Το παραδέχονται οι ίδιοι οι ενδιαφερόμενοι όταν μιλούν για το «επιχειρησιακό κέντρο». Σε αυτό κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων υπάρχει πάντα ένας εισαγγελέας, οι ανώτατοι αξιωματικοί και συνήθως ένας πολιτικός. Έχουν τον απόλυτο έλεγχο με όρους «μεγάλου αδελφού». Οι επιθέσεις εντέλλονται. Και το αποτέλεσμα καλύπτεται πάντα πολιτικά. Το γνωρίζουν οι ΜΑΤατζήδες που συναντήσαμε. Καμία ΕΔΕ δεν τελεσφόρησε. Ο αστυνομικός της ΔΕΛΤΑ που πήρε φόρα και έπεσε πάνω στην Αγγελική Κουτσουμπού το 2009, χαρακτηρίστηκε «τροχαίο». Ο κάτοχος του πυροσβεστήρα που προσγειώθηκε στο κεφάλι του Γιάννη Καυκά, ακόμα αναζητείται. Αυτός που πέταξε την κρότου-λάμψης στη στοά όπου βρισκόταν ο Μανώλης Κυπραίος, που έμεινε κουφός, το ίδιο. Ο ΜΑΤατζής από τη χρυσαυγίτικη –κατά δήλωση των ανωτέρων του– διμοιρία που παραλίγο ν’ αφήσει ανάπηρο τον φωτορεπόρτερ Μάριο Λώλο, επίσης. Το λένε οι ίδιοι: «Κανείς που είναι στην εξουσία δεν διαλύει την ασπίδα του»… Συζητώντας με αστυνομικούς των ΜΑΤ, πολλοί μοιράζονται μαζί μας το φόβο τους για την «άλλη πλευρά» που συναντούν στον δρόμο. Έστω ανεδαφικά, οι περισσότεροι είναι πεισμένοι πως προστατεύουν τη χώρα από τους αναρχικούς αλλά και τους «ακραίους πολίτες». Κάποιοι, πιο αναστοχαστικοί, επισημαίνουν την πλύση εγκεφάλου της εκπαίδευσης και την αναπόφευκτη εσωστρέφεια, αποξένωση κι αλλοτρίωση ομάδων που περνούν όλη σχεδόν τη ζωή τους είτε σε κλούβες είτε σε διάταξη μάχης. Κι άλλοι πάλι τονίζουν τον απολύτως σωματικό τρόμο που νιώθουν οι ΜΑΤατζήδες, τον κίνδυνο που νομίζουν πως αντιμετωπίζει καθημερινά η ζωή τους και που τους οδηγεί να γίνονται ακόμη πιο αδιάφοροι στον πόνο αυτών που χτυπούν. Όλα αυτά μπορεί να είναι πράγματι και έτσι. Και θυμίζουν τη φράση που επισημαίνει ο Σλάβοϊ Ζίζεκ, με αφορμή τον Φράνκενσταϊν της Μέρι Σέλεϊ, όπου το «τέρας» εξανθρωπίζεται: «Εχθρός είναι κάποιος του οποίου την ιστορία δεν έχεις ακούσει». Αλλά αμέσως ο φιλόσοφος προσθέτει πως υπάρχει, ωστόσο, ένα ξεκάθαρο όριο: κανένας δεν θα ήταν πρόθυμος να πει πως ο Χίτλερ ήταν εχθρός επειδή δεν είχε ακουστεί η ιστορία του. Και, με μια αναφορά στη Χάνα Άρεντ, εξηγεί ότι έστω κι αν δεχτούμε ότι η υποκειμενική εμπειρία του καθενός είναι κατανοητή κι ανθρώπινη, το γεγονός αυτό στην πραγματικότητα δεν αλλάζει τίποτα: «Η εμπειρία της ζωής μας εσωτερικά, η ιστορία που λέμε στους εαυτούς μας για τους εαυτούς μας ώστε να αιτιολογίσουμε αυτό που κάνουμε είναι ουσιαστικά ένα ψέμα – η αλήθεια βρίσκεται έξω, σε αυτό που κάνουμε».