EKONOMIJA - HARGA SPECJALI 1 TA' MEJJU 2021

Edizzjoni Speċjali

1 ta’ Mejju 2021

TA’ MEJJU

ment Ref u n d Scheme u t -Te l ewo r k i n g Scheme huma żewġ miżuri m i ste n n i j a j i n ko ra ġ ġ i x x u lil min iħaddem s a b i ex j off r i lill-impjegati ra t t a k ta r st a b b l i , x i e ra q u fi t - t u l .

2

EKONOMIJA | 1 ta’ Mejju 2021

insaħħu lill-ħaddiem

Għandek ‘il fuq minn 40 sena?

Tixtieq tieħu l-vaċċin kontra l-COVID-19?

VACCIN.GOV.MT jew ibgħat in-numru tal-karta tal-identità tiegħek b’SMS fuq:

99180045

BIEX TITLAQQAM MALTA

99180044

BIEX TITLAQQAM GĦAWDEX Kun parti mis-suċċess

GVERN TA’ MALTA UFFIĊĊJU TAD-DEPUTAT PRIM MINISTRU MINISTERU GĦAS-SAĦĦA

1 ta’ Mejju 2021 | EKONOMIJA

insaħħu lill-ħaddiem 01.05

Imsaħħa l-kundizzjonijiet tal-ħaddiema tal-forzi dixxiplinati

GVERN TA’ MALTA MINISTERU GĦALL-INTERN, IS-SIGURTÀ NAZZJONALI U L-INFURZAR TAL-LIĠI

Dritt li jissieħbu f’unjin

Skema ta’ kumpens għal aċċidenti fuq ix-xogħol

Servizz ta’ 25 sena

Ħlas għas-sigħat maħduma wara l-40 siegħa

3

4

EKONOMIJA | 1 ta’ Mejju 2021

insaħħu lill-ħaddiem 01.05

insaħħu lill-ħaddiema b’ekonomija ta’ ġid għal kullħadd Fil-ġimgħa li propju qed niċċelebraw Jum

in-negozji biex ikomplu jinvestu tant li

il-Ħaddiem, iżjed minn qatt qabel nistqarr li

pajjiżna żamm l-anqas rata ta’ qgħad

kiber u ssaħħaħ dak il-pont essenzjali bejn

fl-Ewropa. Miżuri fit-tul li ġibdu l-attenzjoni

il-ħidma tagħna bħala Gvern li fl-aħħar snin

tal-aġenziji internazzjonali ta’ kreditu u

ġab suċċessi ekonomiċi kbar u li

l-Kummissjoni Ewropea u riċentament

fil-mument tal-prova qassam dak il-ġid

il-Bank Ċentrali ta’ Malta li qed ibassru li

biex ipproteġejna għadd kbir ta’ impjiegi.

pajjiżna se jkun fost l-ewwel li jirpilja. Bħala

F’ċirkustanzi straordinarju li d-dinja qatt rat

Gvern ser nibqgħu ta’ spalla u għalhekk

bħalhom, pajjiżna kien attrezzat biżżejjed

dan il-jum tant għal qalbna għandu jkun

biex ħarisna l-għixien, bqajna nieħdu

iċċelebrat b’serħan il-moħħ għaliex ser

deċiżjonijiet kuraġġużi, iebsin u għaqlin.

nibqgħu naraw li tassew nibnu ekonomija

Bit-tnedija tal-pjan ta’ riġenerazzjoni

ta’ ġid għal kulħadd

ekonomika salvajna iktar minn 80,000 impjieg kif ukoll qed nibqgħu nagħtu

Silvio Schembri

serħan il-moħħ u nnislu fiduċja fost

Ministru għall-Ekonomija u Industrija

GVERN TA’ MALTA MINISTERU GĦALL-EKONOMIJA U L-INDUSTRIJA

investimenti li jiggarantixxu iżjed xogħol u karrieri Il-kumpanija Gutenberg qed tinvesti €7 miljuni f’fabbrika ġdida f’Bulebel. L-investiment ta’ espansjoni f’fabbrika ġdida f’Bulebel qed isir bl-appoġġ tal-Gvern permezz ta’ Indis Malta se jpoġġi lil din il-kumpanija

Investiment ta’ €50 miljun minn Simonds Farsons Cisk u Trident Estates li se jospitaw mal-1,500 ħaddiem

f’pożizzjoni aħjar sabiex issaħħaħ l-operat tagħha filwaqt li tkompli toħloq impjiegi ġodda

1 ta’ Mejju 2021 | EKONOMIJA

Il-kumpanija E&L Enterprises Ltd kompliet tinvesti f’makkinarju ġdid li jsaħħaħ l-operat tagħha kif ukoll ħolqot 25 post tax-xogħol ġdid

Investiment ta’ €1.2 miljun f’espansjoni u makkinarju

Karrieri ġodda u

ġdid mill-kumpanija Grixti Mobili għal xogħol

opportunitajiet ta' xogħol

fil-manifattura tal-għamara. Fl-2020 esperjenzat

għall-istudenti fis-settur

l-aqwa sena bħala domanda – xhieda tas-serħan

tal-manutenzjoni

il-moħħ lin-negozji u l-konsumatur għandhom

tal-ħelikopters

fil-pjan ta’ riġenerazzjoni ekonomika

Tlestija tal-Villaġġ Artiġjanali f’Ta’ Qali - Iżjed Spazji Miftuħa – Ċentru Turistiku.

Il-villaġġ artiġjanali f’Ta’ Qali se jkun lest sa tmiem din is-sena, wara stennija ta’ iżjed minn 20 sena. Bħala Ministru tajt direzzjoni lil INDIS Malta sabiex tgħin lil dawk

Malta bħala ċentru ta’ eċċellenza fis-settur

l-artiġjana li waqgħu lura

marittimu fuq livell globali. Investiment ta’ €5

fil-bini tan-negozju tagħhom

miljun ta’ Melita Marine Group għal servizz tal-ogħla kwalità fil-marittima u fl-inġinerija.

Fis-snin li ġejjin din ser toħloq madwar 100 impjieg ġdid

Investiment ta’ €37 miljun għall-operat

Investiment ta’ €3 miljuni f’fabbrika ġdida

tal-Freeport li jkompli jnaqqas l-impatt

mill-kumpanija Consolidated Biscuit assistita

fuq ir-residenti tal-madwar fl-2021.

minn Indis Malta. Ħolqien ta’ iżjed xogħol ġdid

Potenzjal ta’ aktar xogħol fil-Freeport

fil-manifattura

b’tisħiħ fil-kummerċ Malti f’iżjed minn 100 port b’mod partikolari fl-Asja

Investiment ta’ €260,000 biex ideat

Investiment ta’ €1.5 miljun mill-kumpanija

innovattivi jinbidlu f’negozju u b’hekk

Magro Brothers. Imħabbar tkabbir

noħolqu opportunitajiet ta’ xogħol

fil-produzzjoni tal-ikel tradizzjonali għal

fil-qasam tal-ekonomija diġitali

konsum lokali u esportazzoni f’erba’ kontinenti, u ħolqien ta’ iżjed impjiegi f’Għawdex

5

6

EKONOMIJA | 1 ta’ Mejju 2021

insaħħu lill-ħaddiem 01.05

Iċ-Ċentru Ewlieni tat-Tilqim, fir-Rabat, Għawdex Fiċ-Ċentru Ewlieni tat-Tilqim fir-Rabat, Għawdex għaddej programm estensiv u spedit ta’ tilqim għall-Għawdxin kollha bil-Gvern ikompli jagħti prijorità lis-saħħa tan-nies.

Fi ftit jiem il-Ministeru għal Għawdex flimkien mal-Ministeru għas-Saħħa kkonvertew il-Gozo Conference & Expo Centre għal Ċentru Ewlieni ta’ Tilqim għal Għawdex li huwa kompletament aċċessibbli; biswit l-akbar parkeġġ f’Għawdex; qed jopera b’6 vaccination booths; u għandu kapaċità ta’ seating spazjat għal 40 ruħ f'salt.

GVERN TA’ MALTA MINISTERU GĦAL GĦAWDEX

Il-Gozo Employment Refund Scheme u t-Teleworking Scheme huma żewġ miżuri tal-Baġit 2021 li mistennija jinkoraġġixxu lil min iħaddem sabiex joffri lill-impjegati Għawdxin kuntratt aktar stabbli, xieraq u fit-tul.

Gozo Employment Refund Scheme 2021

Gozo Telworking Scheme 2021

Il-Gozo Employment Refund Scheme għal sena oħra se tkun qed tikkumpensa salarji ta’ impjiegi ġodda. Matul is-sena li

Il-Gozo Teleworking Scheme kienet miżura oħra li tħabbret fl-aqwa Baġit li qatt ġie ppreżentat f’pajjiżna. Din l-iskema

għaddiet, fl-2020, din l-iskema kienet waħda ta’ suċċess, fejn ġew sottometti aktar applikazzjonijiet mill-2018 u l-2019 flimkien.

jistgħu jibbenefikaw minnha l-kumpaniji bbażati f’Malta li joffru lill-ħaddiem jew lill-ħaddiema Għawdxin il-faċilità ta’ teleworking.

1 ta’ Mejju 2021 | EKONOMIJA

insaħħu lill-ħaddiem

Gozo Back Office Employment Refund Scheme 2021 Il-Gozo Back Office Employment Refund Scheme, hi waħda mill-miżuri ewlenin fil-Baġit għal din is-sena. L-għanijiet ewlenin ta’ din l-iskema huma li jinkoraġġixxu entitajiet privati jestendu, ikabbru u jinvestu fl-operat tagħhom fil-gżira Għawdxija. L-iskema hija mmirata kemm għal investiment barrani f’Għawdex kif ukoll għal kumpaniji Maltin u Għawdxin.

Dan sabiex jinħoloq ukoll xogħol ta’ kwalità u sostenibbli f’Għawdex.

Restoring and Upgrading Venues Miżura oħra tal-Baġit 2021 hija din l-iskema biex isir restawr jew rinnovar ta’ postijiet li fihom ikunu jistgħu jilqgħu diversi laqgħat, inċentivi, konferenzi u esibizzjonijiet internazzjonali (MICE). B’hekk, il-Gvern qed ikompli jsaħħaħ il-kapaċitajiet ta’ Għawdex u fl-istess ħin ipoġġi l-gżira fuq il-mappa ta’ niċċa turistika importanti oħra.

7

8

EKONOMIJA | 1 ta’ Mejju 2021

insaħħu lill-ħaddiem

Imnedija Konsultazzjoni Pubblika dwar Oqsma Tematiċi b’rabta mal-Istrategija Nazzjonali għal wara l-Pandemija tal-COVID-19

Ix-xogħol qed jitmexxa minn Steering Committee li hu magħmul minn esperti li għandhom ħiliet u esperjenza vasta u li ġejjin minn oqsma akkademiċi u entitjiet pubbliċi li jinkludu: l-Università ta’ Malta, il-Kunsill Malti għall-Iżvilupp Ekonomiku u Soċjali, id-Dipartiment tal-Politika Ekonomika, is-Supretendenza tas-Saħħa Pubblika,

Il-pandemija tal-COVID-19 hi bla dubju ta’ xejn Malta tinsab fil-proċess li tifformula Strateġija l-ikbar kriżi globali ta’ ġenerazzjonijiet sħaħ u

Nazzjonali għal wara l-Pandemija li se tkun

tippreżenta sfida dinjija straordinarja kemm

ippubblikata qabel l-aħħar ta’ Ġunju li ġej.

mil-lat ta’ saħħa, mil-lat ekonomiku u mil-lat

Din hija inizjattiva nazzjonali li għandha l-għan

umanitarju. Din il-pandemija wasslet għal

li tirrifletti kemm fuq l-isfidi u anke

telfiet kbar ta’ ħajjiet madwar id-dinja.

l-opportunitajiet li twieldu jew kibru

Il-pandemija kienet ukoll katalista biex

bil-pandemija. L-iStrateġija għandha l-għan li

taċċellera bidliet li kienu qegħdin diġà

tgħin biex jissawwar normal ġdid, issostni

jagħmlu differenza fil-mod ta’ kif iġibu

l-momumentum li ksibna qabel il-pandemija

rwieħhom is-soċjetà u n-negozji bħal

u tiffoka biex nibnu mill-ġdid aħjar. Hija

pereżempju fid-diġitalizzazzjoni u

opportunità li nibnu soċjetà iktar ġusta u iktar

s-sostenibbilità. Hija poġġiet ukoll fuq il-wiċċ

inklussiva, li mmorru għal prattiċi iktar ħodor u

u amplikat, sfidi oħrajn bħalma huma dawk

iktar sostenibbli, li nipproteġu l-wirt storiku ta’

relatati mas-saħħa mentali, inugwaljanza

Malta u l-ambjent, u li noħolqu ekonomija

soċjali u bidliet oħrajn fis-soċjetà. Hija wkoll

iktar kompetittiva u reżiljenti

ħolqot pressjonijiet sinjifikanti fuq il-finanzi

għall-ġenerazzjonijiet preżenti u anke dawk

tal-Gvern u tan-negozji madwar id-dinja.

futuri.

is-Segretarju Permanenti għall-Fondi Ewropej u s-Segretarja Permanenti għar-Riċerka, Innovazzjoni u l-Koordinazzjoni tal-Istrategija għal wara l-COVID-19. Il-Professur Simone Borg hija c-Chairperson ta' dan l-Isteering Committee.

L-iSteering Committee adotta pjan ta’ ħidma fuq żewġ binarji biex jidentifika fejn il-pajjiż irid jiffoka u jagħti prijorità. L-ewwelnett il-Kumitat għamel riċerka estensiva u ra x’qed jagħmlu pajjiżi oħra biex jindirizzaw u jegħlbu sfidi komuni li ġabet magħha l-pandemija. L-iSteering Committee għamel ukoll diversi laqgħat ta’ konsultazzjoni inizzjali ma’ stakeholders ewlenin u Ministeri tal-Gvern f’Malta u Għawdex. Dawn kollettivament jirrappreżentaw interessi varji u setturi differenti fi ħdan is-soċjetà u l-ekonomija. Dawn il-laqgħat servew biex jipprovdu spjega ta’ dak li għaddej bħalissa, l-isfidi ewlenin u l-oqsma li jirrikjedu

GVERN TA’ MALTA MINISTERU GĦAR-RIĊERKA, L-INNOVAZZJONI U L-KORDINAZZJONI TAL-ISTRATEĠIJA WARA COVID-19

attenzjoni nazzjonali.

1 ta’ Mejju 2021 | EKONOMIJA

Dawn il-laqgħat għadhom għaddejjin u se

Il-feedback għandu jasal sa mhux iktar tard

jkun hemm iktar matul ix-xahar li ġej.

mill-31 ta’ Mejju 2021 billi wieħed juża l-formola ta’ konsultazzjoni online fuq

L-iStrateġija qed tinbena madwar tliet domandi li jridu jiġu indirizzati: -

www.konsultazzjoni.gov.mt.

Kif nistgħu ntejbu l-kwalita’ tal-ħajja u l-benesseri?

-

Kif nistgħu nsostnu n-negozji u x-xogħol u mmexxu ‘l quddiem rkupru b’saħħtu?

-

Kif se nsostnu n-negozji u x-xogħol u mmexxu ‘l quddiem irkupru b’saħħtu?

Kif nistgħu nibqgħu reżiljenti u kompetittivi?

Abbażi tar-riċerka u konsultazzjonijiet li saru

5

sa issa, ġew identifikati tnax-il qasam tematiku

jmexxu l-kompetittivita’ u t-tkabbir

li fuqhom qed tiġi żviluppata l-Istrateġija

sostenibbli

Nazzjonali għal wara l-pandemija. Kull tema

6

hija marbuta mal-miri ta’ żvilupp sostenibbli

l-ekonomija bħala bażi tal-tiġdid

soċjali, ekonomiċi u ambjentali integrati.

ekonomiku 7

Bis-saħħa ta’ din il-konsultazzjoni pubblika,

immorru għal carbon neutrality 8

Jenfasizzaw u jelaboraw xi qasam tematiku

l-Pandemija; Jirrakkomandaw inizjattivi strateġiċi li jistgħu jittieħdu fid-diversi oqsma tematiċi.

Kif se nibqgħu reżiljenti u kompetittivi?

1

9

Inżommu l-focus fuq il-qasam tas-saħħa li

2

laqgħat ma’ stakeholders oħra. L-Istrateġija se tiġi

soluzzjonijiet ibbażati fuq evidenza għal

ppubblikata f’Ġunju 2021.

bidliet tas-soċjeta’ 3

Insaħħu l-koeżjoni soċjali, l-inklużjoni u

Sabiex din l-Istrateġija tiġi implimentata b’suċċess

l-ekwita’ biex nagħmlu l-ħajja aħjar u iktar

hemm bżonn koordinazzjoni b’saħħitha. L-istruttura

ġusta għal kulħadd 4

Nadottaw approċċ iktar koeżiv, aħdar u

flimkien ħidma ta’ Gvern sħiħ li se tkun ikkoordinata

sostenibbli fejn jidħol l-ippjanar u

mill-Ministeru għar-Riċerka, Innovazzjoni u

l-iżvilupp

Nagħlqu d-digital divide u ninvestu fl-infrastruttura diġitali, ħiliet u servizzi biex

Insaħħu l-kapital soċjali li jitmexxa mill-kommunita’ biex nipprovdu

l-Ko-ordinazzjoni ta’ l-iStrateġija għal wara

u kollaborazzjonijiet mal-industrija

Kif se nsaħħu l-kwalità tal-ħajja u l-benesseri?

jasal bis-saħħa tal-proċess ta’ konsultazzjoni u

ta’ implimentazzjoni u koordinazzjoni se ġġib

Immexxu ‘l quddiem l-innovazzjoni billi nimbottaw riżorsi Governattivi, politicies

Fil-qosor l-oqsma tematiċi huma dawn:

tmexxa ‘l quddiem bil-kriżi L-Istrateġija se tieħu in konsiderazzjoni dak kollu li

Naċċelleraw l-investiment u jobs ħodor bħala punt fokali għall-pjan ta’ Malta biex

l-partijiet kollha interessati qed jiġu mistiedna:

mill-iStrateġija Nazzjonali għal wara

Nagħmlu focus mill-ġdid u integrazzjoni tal-politika tal-edukazzjoni, ix-xogħol u

tan-Nazzjonijiet Uniti u jiffokaw fuq fatturi

ieħor li jidhrilhom li għandhom jifformaw parti

Niffaċilitaw l-investiment għal attivitaijiet li

intejbu l-mod ta’ kif ngħixu u naħdmu 10 Nindukraw kultura u kuxjenza nazzjonali mibnija fuq għan, interess pubbliku u governanza tajba 11

Insaħħu s-salvagwardja ta’ assi naturali u l-ambjent permezz ta’ edukazzjoni sistematika u konservazzjoni

12 Ninforzaw mill-ġdid il-preparazzjoni għall-irkupru minn diżastri, kapaċitajiet kritiċi u ekosistemi li jsaħħu r-reżiljenza

l-COVID-19.

insaħħu lill-ħaddiem

9

10

EKONOMIJA | 1 ta’ Mejju 2021

Ninvestu fil-ħaddiem Nappoġġjaw, nsaħħu u nirriġeneraw in-negozji Il-pandemija COVID-19 tat daqqa ekonomika globali 10 darbiet akbar mill-kriżi finanzjarja tal-2008. B’kuntrast ma’ pajjiżi Ewropej fejn l-għajnuna kienet limitata, Malta tat għajnuna b’saħħitha lin-negozji, lill-ħaddiema u lill-familji. Ħarisna l-kwalità tal-ħajja tal-familji u qed ngħinu lin-negozji jaħsbu għal għada

B’pakkett ta’ miżuri li jiswa €20 miljun u li se jħalli aktar minn €100 miljun fi bwiet in-negozji, il-Prim Ministru Robert Abela u l-Ministru għall-Enerġija, l-Intrapriża u l-Iżvilupp Sostenibbli Miriam Dalli ppreżentaw sett ta’ għajnunijiet biex ikunu ta’ sostenn għal-lum u inċentivi mmirati biex in-negozji jħarsu ‘l quddiem.

Il-Ministeru tal-Enerġija, l-Intrapriża u l-Iżvilupp Sostenibbli, taħt it-tmexxija tal-Ministru Miriam Dalli, qed jara li f’kull miżura, inċentiva u policy li jaħdem fuqha, jaħseb mhux biss fil-ħtiġijiet immedjati tad-dinja kummerċjali imma anke fil-futur tan-negozji. Kif se nittrasformaw f’ekonomija diġitali u ħadra, li tagħmel l-operat aktar sostenibbli .

GVERN TA’ MALTA MINISTERU GĦALL-ENERĠIJA, L-INTRAPRIŻA U L-IŻVILUPP SOSTENIBBLI

Għalhekk, li l-miżuri mħabbra fis-27 ta’ April huma intiżi biex jistimulaw l-attività ekonomika u jwettqu fil-prattika dak li l-Ministeru tal-Intrapriża u l-Ministru Miriam Dalli ilhom iħeġġu: is-sostenibilità bħala parti mill-operat ta’ kuljum tan-negozji.

“Irridu li n-negozji jirriġeneraw, jiddiversifikaw u jsaħħu l-operat tagħhom,” insistiet il-Ministru Dalli waqt il-konferenza tal-aħbarijiet fil-Berġa ta’ Kastilja.

1 ta’ Mejju 2021 | EKONOMIJA

Smart & Sustainable Investment Biex in-negozji jimxu fid-direzzjoni tal-Green Deal Ewropew, din l-iskema se tistimola investiment minn kumpaniji f’setturi

“Il-miżuri huma frott diskussjonijiet kontinwi li għamilna fl-aħħar xhur mal-istakeholders u l-imsieħba soċjali li magħhom żammejna kuntatt kontinwu u komunikazzjoni miftuħa.”

Change to Grow

lin-negozji laħqet aktar mis-17,700 negozju u aktar minn 100,000 ħaddiem.

Irridu ninċentivaw lin-negozji biex jirriġeneraw. Dan huwa importanti, speċjalment f’kuntest meta hu importanti aktar minn qatt qabel li n-negozji jiddiversifikaw u jaraw kif l-operat tagħhom ikunu aktar effiċjenti.

Għal dan il-għan, in-negozji kienu qed jagħmlu użu mill-Business Re-Engineering and Transformation Scheme. Din l-iskema issa qed tissaħħaħ, biex l-għajnun offruta se tkun qed tirdoppja minn €5,000 għal

“Fil-mument tal-prova, poġġejna x-xogħol tal-ħaddiema bħala prijorità billi tajna l-għajnuna lill-intrapriżi u n-negozji,” spjegat Dalli.

€10,000. Din l-għajnuna tkopri servizz ta’ konsulenza u titla’ għal €10,000 għal dawk li effettivament jimplimnetaw il-pariri li jingħataw. Din l-iskema qed tinfetaħ għal min jaħdem għal rasu u micro enterprises.

Sa issa, il-Malta Enterprise tat nofs biljun ewro f’għajnuna lin-negozji biex tkun ta’ sostenn għalihom matul il-pandemija.

F’wage supplement biss, ingħataw madwar €450 miljun. L-għajnuna

Fost l-għajnuna li ngħatat kien hemm is-sussidju fuq il-kont tad-dawl u l-kirjiet.

Miżuri li ntlaqtu ferm mill-komunità kummerċjali u li se jkunu qed jerġgħu jingħataw biex tingħata likwidità immedjata lil dawk li kellhom jingħalqu b’riżultat tal-legal notice LN90/2021.

L-investiment li qed isir fin-negozji huwa kruċjali biex il-pajjiż jassigura li tinżamm ir-rata ta’ qgħad baxxa u li l-familji jkollhom moħħhom mistrieħ li mhux se jitilfu xogħolhom. Dan huwa l-mument fejn il-Gvern, bħalma għamel tul l-2020, jkompli jkun ta’ sostenn.

Bl-istess mod, il-pajjiż għandu bżonn negozji b’saħħithom li jgħinu fit-trasformazzjoni tal-ekonomija. Għal dan il-għan, tħabbru inċentivi li jħeġġu lin-negozji jinbidlu biex jikbru, b’riżultat li jistimulaw l-attività ekonomika u jirriġeneraw.

Restart Din l-iskema toffri l-possibilità lin-negozji li, permezz ta’ business advisor jew konsulenza professjonali, jkunu jistgħu jerġgħu jibdew l-attività kummerċjali tagħhom wara li intlaqtu drastikament mill-pandemija. Din il-konsulenza sservi biex jadattaw għal mudelli ta’ negozji ġodda u sostenibbli. Se jkun iffinanzjat sa €5,000 għal servizzi ta’ pariri, li jistgħu jirduppjaw għal €10,000 fil-fażi ta’ implimentazzjoni ta’ din l-inizjattiva kummerċjali.

Barra minn hekk, Malta Enterprise se tkun qed tvara programm speċjali biex tingħata għajnuna psikoloġika lill-imprendituri li għaddew minn żmien diffiċli u jixtiequ din it-tip ta’ għajnuna.

L-aspett ta’ saħħa mentali huwa importanti f’dawn iż-żminijiet ta’ sfida.

differenti, f’attivitajiet eknomiċi varji li jagħmlu l-ekonomija Maltija waħda aktar sostenibbli u diġitali. Din l-iskema se tkun qed tkopri b’mod b’saħħtu investimenti li għandhom x’jaqsmu mal-iżvilupp sostenibbli jew diġitali tal-buisiness models tal-kumpaniji Maltin sa massimu ta’ €50,000 b’taħlita ta’ għotjiet ta’ flus u tax credits.

Fil-każ ta’ Għawdex, biex ikun xprunat l-investiment sostenibbli u diġitali, l-għotja ta’ cash grants se tkun aktar għolja. Dan jgħodd ukoll għal investimenti li jsiru minn start-ups u investimenti li direttament joħolqu green jobs ġodda.

Estensjoni tat-tax certificates Il-pandemija kellha effett fuq il-likwidità tan-negozji u għalhekk, Malta Enterprise se tkun qed testendi l-perjodu ta’ skadenza ta’ tax certificates li qed igawdu minnhom xejn inqas minn 9,000 kumpanija. B’din il-miżura, il-Gvern qed iħalli mat-€80 miljun fil-bwiet tan-negozji Maltin u Għawdxin, b’opportunità li jinvestu fin-negozju tagħhom. Dawn it-tax certificates qed ikunu estiżi bi tliet snin.

Il-miżuri kienu studjati u mfassla b’tali mod li jagħtu għajnuna b’saħħitha u sinjal ċar lill-imprenditur Malti ta’ fejn irid jimrah.

“Qedgħin ninvestu f’din l-għajnuna għax irridu ekonomija aktar b’saħħitha u sostenibbli li twassal mhux biss għal tkabbir eknomiku imma fuq kollox għal prosperità ġdida,” tenniet il-Ministru Miriam Dalli.

insaħħu lill-ħaddiem

11

12

EKONOMIJA | 1 ta’ Mejju 2021

insaħħu lill-ħaddiem 01.05

Id-dinja għaddejja minn żmien straordinarju. Dan iż-żmien ta’ Pandemija laqgħat il-ħajjiet ta’ diversi individwi madwar id-dinja. L-effetti li l-pandemija COVID-19 qed tħalli fuq is-soċjetà ivarjaw fuq tlett binarji: dak ekonomiku, soċjali u anke dak

Il-pandemija wriet ukoll li, issa iktar minn qatt qabel, l-ugwaljanza hija vitali

politiku. L-aktar li qed jiġu affettwati huma l-vulnerabbli, u dawk li qed

għall-benessere tas-soċjetà u għalhekk għandha tkun fuq quddiem ta'

jgħixu bi dħul baxx u/jew dawk li qed ibgħatu minn xi kundizzjoni ta’ saħħa

kwalunkwe rispons politiku u leġislattiv.

fiżika u/jew mentali.

Miżuri maħruġa mill-Awtoritajiet tas-saħħa Edward Zammit Lewis Ministru għall-Ġustizzja, l-Ugwaljanza u l-Governanza

Anke fi żmien Pandemija, l-Ġustizzja, l-Ugwaljanza, u l-Governanza baqgħu jissaħħu

GVERN TA’ MALTA MINISTERU GĦALL-ĠUSTIZZJA, L-UGWALJANZA U L-GOVERNANZA

Tajjeb illi nsemmi kif il-Gvern ta’ Malta f’dawn iż-żminijiet appoġġja lill-ħaddiem u salva mal-100,000 impjieg f’sena. Illum verament nistgħu niċċelebraw Jum il-Ħaddiem 2021. Dan għaliex Malta tista’ tiftaħar li fil-mument tal-prova poġġiet il-ħaddiema bħala prijorità. Dan billi għenet lill-intrapriżi u n-negozji sabiex ma jkeċċux lill-ħaddiema tagħhom. Il-Gvern ħa diversi miżuri ewlenin u investa man-nofs biljun f’wage supplement.

L-iskema Maltija tispikka għax tipproteġi lill-ħaddiema bl-aktar dħul baxx b’mod holistiku. Meta kkumparat ma’ pajjiżi oħra tal-Unjoni Ewropea, l-iskema Maltija hija aktar ġeneruża mill-maġġoranza tal-iskemi f’pajjiżi oħrajn.

Din il-pandemija aċċellerat ukoll l-inugwaljanza bejn il-ġeneru li wassal għal aktar persuni jirrikorru għallgħajnuna legali kull fejn ħassu li huma sofrew inġustizzja jew diskriminazzjoni.

Id-dipartimenti li jaqaw taħt il-Ministeru li minnu jien responsabbli politikament, beda billi implimenta b’mod immedjat il-miżuri li ġew irrakomandati mis-Supretendent tas-Saħħa Pubblika l-Professur Charmaine Gauci b’mod immedjat. Liema miżuri jinkludu, iżda mhux limitati għall-moniteraġġ tat-temperatura tad-deni; L-użu tal-maskra u sanitizers, miżuri ta’ distanza soċjali u affumigar tal-binja tal-Qorti hekk kif ikun hemm bżonn. Idaħħlet fis-seħħ ukoll il-miżura tat-teleworking fejn kien possibbli.

1 ta’ Mejju 2021 | EKONOMIJA

Ugwaljanza u d-Drittijiet Umani

Barra minn hekk, minħabba miżuri restrittivi, ħafna nisa kellhom iqattgħu l-ġurnata tagħhom id-dar biex jaħdmu, jieħdu ħsieb

Il-pandemija tal-COVID-19 affettwat l-ugwaljanza bejn is-sessi. Il-pandemija laqtet lil kull persuna minn kull sfera tal-ħajja, imma b’mod partikolari lin-nisa.

Dan iż-żmien wriena li, issa iktar minn qatt qabel, l-ugwaljanza hija vitali għallbenessere tas-soċjetà u għandha tkun fuq quddiem ta' kwalunkwe rispons politiku u leġislattiv.

Il-Qrati ta’ Malta L-għan prinċipali anke waqt din il-pandemija baqa’ li għalkemm ħafna minna kienu qed joqgħodu ġewwa djarhom, l-aċċess għas-sistema tal-ġustizzja f’pajjiżna baqa’ miftuħ, dejjem b’rispett lejn il-ħaddiem tal-Qorti, il-Ġudikanti, iċ-ċittadini li jużaw is-servizz u l-membri tal-professjoni legali.

It-teknoloġija għenet ukoll sabiex jiġi ggarantit aċċess għall-ġustizzja. Kien żmien fejn minħabba ċ-ċirkostanzi straordinarji li ġew fuqna għaġġilna sabiex daħħalna metodi ġodda ta’ kif fost oħrajn, jinstemgħu l-kawżi, kif idaħħal l-atti ġudizzjari l-qorti.

Tlaqna bi proċess ta’ diġitalizzjoni sħiħ tal-awli kollha tal-Qorti.

Saħħaħna wkoll is-servizzi tal-Għajnuna legali li tiżgura li kull ċittadin l’hinn mill-mezzi finanzjarji tiegħu jkollu aċċess għal rappreżentanza denja fil-Qrati tal-Ġustizzja.

Din xeħtet dawl fuq l-inugwaljanzi li kienu diġà jeżistu u li issa żdiedu b’mod konsiderevoli. Fejn qabel, l-attenzjoni kienet iktar fuq il-post tax-xogħol, issa minħabba l-imxija tal-COVID-19, din mxiet mill-post tax-xogħol għad-dar. Veru li forsi okkażjonijiet għal fastidju sesswali fuq il-post tax-xogħol setgħu naqsu imma mxew ukoll fid-djar residenzjali. Fil-fatt, bħal pajjiżi oħra, Malta rreġistratat qabża fil-każijiet ta’ vjolenza domestika, b'madwar 15% aktar ta’ każijiet irrappurtati fl-ewwel nofs tal-2020 meta mqabbel mal-istess perjodu fl-2019. F’dan il-mument tant kruċjali, sar ħafna xogħol mill-Gvern preżenti biex nipproteġu lin-nisa u l-bniet, b’mod partikolari minn forom differenti ta' vjolenza, fosthom assistenza legali b'xejn lill-vittmi u twaqqif tat-taqsima dwar il-Vjolenza Abbażi tal-Ġeneru u l-Vjolenza Domestika fil-Korp tal-Pulizija.

lit-tfal, id-dar u persuni oħra dipendenti. Ħafna minn dawn ir-responsabbilitajiet ġodda li ġabet magħha din il-pandemija waqgħu fuq in-nisa.

Il-Ministeru jibqa’ kommess li jkompli jħares l-ugwaljanza billi jsaħħaħ l-qafas legali dwar l-ugwaljanza. Fuq livell ta’ Governanza u qafas legali, fix-xhur li għaddew ressaqna numru t’ Abbozzi fil-Parlament sabiex tkompli tiġi mħarsa l-ugwaljanza. Fosthom, L-Att dwar l-Ugwaljanza, l-Att dwar il-Kummissjoni għad-Drittijiet Umani u l-Ugwaljanza u l-Abbozz ta' Liġi li jemenda l-Att dwar il-Professjoni Nutarili u l-Arkivji Nutarili u Liġijiet Varji. Wieħed jista’ jaċċessa dawn l-Atti u l-Atti kollha li jaqgħu taħt Leġislazzjoni Maltija fis-sit legislation.mt .

Filwaqt li ngħarfu l-konsegwenzi tal-pandemija u l-inugwaljanzi li żdiedu, żdied ix-xogħol biex negħlbu d-diskriminazzjoni u nħaddnu opportunitajiet ugwali għal kulħadd għall-ġid tas-soċjetà kollha. Huwa imperattiv li mhux biss f’dan iż-żmien straordinajru iżda bħala soċjetà b’mod ġenerali nagħmlu x-xogħol meħtieġ li bih nittrasformaw l-istrutturi u l-mentalità tagħna li bihom ngħelbu l-vjolenza u l-fastidju sesswali bbażata fuq il-ġeneru.

L-għan aħħari Konvint li bħala Malta magħquda ser jirnexxielna nilħqu l-għan aħħari tagħna li niġu għan-normal u b’xorti tajba ngħelbu l-pandemija, nitilqu b’ekonomija b’saħħitha. Dan kollu għandu jimlina b’kuraġġ li nimxu ‘l quddiem flimkien.

Dan iwassal għal Malta b’ekonomija b’saħħitha, pajjiż irrispettat fejn tirrenja l-ġustizzja soċjali u s-saltna tad-dritt fejn ser inkunu minn ta’ quddiem nett sabiex nirpiljaw mill-pandemija sabiex ikun hawn ġid għal kulħadd.

insaħħu lill-ħaddiem

13

14 EKONOMIJA | 1 ta’ Mejju 2021

insaħħu lill-ħaddiem

Jum il-Ħaddiem, jum sinjifikattiv illi jirrikonoxxi is-sehem strumentali ta’ kull ħaddiem. M’għandiex tkun biss ċelebrazzjoni ta’ ġurnata, iżda l-irwol tal-ħaddiem għandu jibqa’ stmat u apprezat sena sħiħa.

It-tapering tal-benefiċċji - introdott fl-2014 sabiex dawk li kienu jistrieħu fuq l-assistenza soċjali għal mill-anqas sentejn, jekk jidħlu fid-dinja tax-xogħol ma jitilfux il-benefiċċji f’daqqa, iżda b’mod gradwali fuq medda ta’ tlett snin.

-

Dan huwa Gvern li qalbu tħabbat fil-post

ntitolati għal 65% tal-assistenza

it-tajjeb, Gvern Laburista li minn dejjem kien

-

favur il-ħaddiem u ż-żgħir. Kien Gvern

iħaddimhom jingħata 25% tal-benefiċċju

il-pensjonijiet, u opportunitajiet ta’ xogħol

kull sena għal tliet snin.

ugwali għall-irġiel u n-nisa, fost oħrajn.

Fl-aħħar tmien snin rajna rivoluzzjoni sħiħa

-

fil-perċezzjoni tan-nies u s-suq tax-xogħol. persuni kienu komdi fuq il-benefiċċji soċjali.

Is-sistema kif kienet ma kinietx tinkoraġixxi dawn il-persuni jidħlu fid-dinja tax-xogħol.

Fl-2018 sar titjib fl-iskema tat-tapering sabiex iż-żmien li wieħed ried ikun ilu fuq l-assistenza soċjali biex persuna

F’dawn l-aħħar tmien snin irnexxilna nibdlu

tibbenefika minn dan l-inċentiv jinżel

l-kultura u l-mentalita’ marbuta mas-suq

għal sena minn sentejn.

tax-xogħol u rnexxilna nikkonvinċu lin-nies li bix-xogħol jaqbillek. Huma bosta ir-raġunijiet li wasslu għal dan ir-riżultat, ewlenija fosthom: -

il-ħolqien t’aktar opportunitajiet ta’ xogħol

GVERN TA’ MALTA MINISTERU GĦAS-SOLIDARJETÀ U L-ĠUSTIZZJA SOĊJALI, IL-FAMILJA U D-DRITTIJIET TAT-TFAL

Fit-tieni sena jieħdu 45% u fit-tielet sena 25%. Fl-istess waqt bħala nċentiv, min

Laburista illi daħħal il-minimum wage,

Tlaqna minn punt, fejn sezzjoni kbira ta’

Fl-ewwel sena, l-benefiċċjarji jibqgħu

-

‘tapering of benefits’

-

‘in-work benefit’

-

‘child care’ b’xejn

-

L-iskema infetħet ukoll għal single parents li għandhom tfal taħt it-23 sena sakemm jaħdmu minimu ta’ 10 siegħat fil-ġimgħa jew f’każ li tali single-parents jiżżewwġu, jidħlu f’unjoni ċivili jew jikkoabitaw uffiċjalment ma’ xi ħadd li jaħdem.

1 ta’ Mejju 2021 | EKONOMIJA

-

Fl-ewwel sena li bdiet din l-iskema

Is-servizz għal kull tifel u tifla jiswa

fl-2014 kien hemm 588 persuna li

madwar €4,000 kull sena liema flus issa

bbenefikaw, filwaqt li l-għola numru kien

qed jiġu ffrankati mill-familji.

fl-2017, bi 3,600 persuna. Aktar minn 80 fil-mija tal-parteċipanti baqgħu fid-dinja

-

L-għadd ta’ tfal f’dawn iċ-ċentri tela’ minn

tax-xogħol wara li ntemm il-perjodu ta’ 3

3,856 persuna fl-2014 għal 6,702 persuna

snin tal-iskema. Madwar 70% ta’ dawk li

fl-2020.

daħlu għaliha kienu nisa. insaħħu lill-ħaddiem

In-Work Benefit Tnaqqis fid-dependenza soċjali

Benefiċċju ieħor introdott fl-2015 għall-ġenituri li jaħdmu u li għandhom tfal taħt it-23 sena. Dan kien benefiċċju pjuttost imfittex tant li minn 1,359 persuna fl-2015, dawn telgħu għal 5,337 persuna fl-2020.

Aktar familji bdew jibbenefikaw minn rati għola tal-benefiċċju, wara li għolla t-‘threshold’ fl-2020.

Kull familja ntitolata għall-In-Work Benefit tħallset suppliment ta’ €250, fl-2020.

Il-frott minn dawn il-miżuri ħareġ ċar f’perjodu qasir ta’ żmien u dan grazzi ukoll għall-kontribut ta’ dawn il-miżuri.

Benefiċċjari tal-Assistenza Soċjali

Benefiċċjari tal-Assistenza Soċjali tal-Qgħad

Benefiċċjari tat-tnaqqis gradwali tal-benefiċċji

Benefiċċjari tal-InWork Benefit

Tnaqqis fid-Dipendenza Soċjali 2013 - 2020

2013

9,241

6,119

Sors: NSO

2014

10,007

5,915

588

2015

6,976

4,816

2,101

1,359

2016

6,301

3,594

3,060

2,112

2017

5,996

1,954

3,601

3,371

2018

5,520

1,392

3,473

4,514

2019

4,992

1,099

2710

5,135

2020

4,598

1,107

2,010

5,337

Mill-introduzzjoni tal-benefiċċju, aktar minn 7,400 familja ibbenefikat minn dan il-beneficcju f’xi zmien jew iehor li halla €16.5m fi bwiethom.

-

Baqa’ jingħata wkoll servizz ta’ ħarsien tat-tfal b’xejn għal ġenituri li jkunu jaħdmu jew li qed jistudjaw. Dan sabiex il-familji jkun f’qagħda aħjar li jisfruttaw il-potenzjal ta’ kull membru tal-familja u jsibu bilanċ bejn id-dmirijiet tal-familja u dawk tax-xogħol.

Inkomplu Nindirizzaw Inġustizzji Tal-passat

2.

Persuni li kienu

(i)

impjegati f’xi korporazzjoni jew entità fis-settur pubbliku wara li għamlu xi żmien iservu f’wieħed mill-korpi

Huwa stmat li aktar minn 5,000 persuna ser jkunu ntitolati għall-għotjiet li jitħallsu skont tliet skemi mfassla mill-Gvern sabiex ikunu

tax-xogħol imwaqqfa qabel l-1979; jew (ii) impjegati mal-Gas Board sakemm dan spiċċa u wara kienu impjegati

indirizzati inġustizzji tal-passat. B’kollox dawn il-persuni ser jitħallsu bejniethom madwar €10 miljun.

mal-korporazzjoni Enemalta; jew (iii) apprentisti mal-Malta Electricity Board sakemm dan spiċċa u wara kienu impjegati mal-korporazzjoni Enemalta.

Dawn l-iskemi se jibqgħu miftuħa sal-31 ta’ Lulju ta’ din is-sena. L-applikazzjonijiet ser jintlaqgħu skont it-termini u kundizzjonijiet imfassla fi tlett skemi u li ser jixxandru fil-ħarġa li jmiss tal-Gazzetta tal-Gvern. Dawn jgħoddu għal: 1.

Persuni li daħlu fis-servizz pubbliku wara s-16 ta’ Jannar 1979 u li qabel din id-data għamlu xi żmien iservu f’dipartmenti tal-Gvern, iżda mhux bħala uffiċjali pubbliċi;

3.

Ħaddiema tax-xatt li kienu liċenzjati bejn l-4 ta’ April 1973 u l-1 ta’ Gunju 2007 u li ma kienux hekk liċenzjati wara dan il-perjodu.

Il-Gvern qed iżomm kelmtu u ser joħrog dawn il-pagamenti minkejja n-nefqa qawwija li tkattret bla mistenni f’din l-aħħar sena biex jingħelbu l-isfidi li ġabet magħha l-pandemija tal-Covid-19 u jiġu mgħejjuna familji u negożji milquta.

insaħħu lill-ħaddiem

15

a. Dak jr ħlas k a’

16

EKONOMIJA | 1 ta’ Mejju 2021

insaħħu lill-ħaddiem

Komunità li ssaħħaħ lill-ħaddiema GVERN TA’ MALTA SEGRETARJAT PARLAMENTARI, GĦAĊ-ĊITTADINANZA U L-KOMUNITAJIET

Eżempju ċar ta’ kif l-istat Malti qed ikun

Fil-preżent hawn min qed jipprova jbeżża’,

innovattiv hija permezz tal-inizjattivi relatati

idaħħal dubji u jħawwad l-imħuħ fuq

ma’ residenza u ċittadinanza. Mhux għax

l-inizjattivi li qed nieħdu. Ma nistgħux

dawn huma ideat ġodda minnhom

ninjoraw il-fatt li qed ikollna ħafna pressjoni

infushom. Anzi, ħamsa mill-membri tal-G7 u

barranija li timmina l-inizjattivi tagħna. Dawn

L-ewwel tifkira ta’ Jum il-Ħaddiem saret

sebgħa mill-G20 għandhom programm ta’

l-istess nies li qed joħolqu stejjer li fil-verità

fl-1926 fil-Każin Laburista tal-Isla. Dak

migrazzjoni b’investiment, filwaqt li jeżistu ’l

ma huma stejjer xejn, probabli jkunu minn

iż-żmien, kienu ħafna l-ħaddiema li kienu

fuq minn 100 programm ta’ ċittadinanza u

tal-ewwel li jridu jkunu jafu kif se nwieżnu

jaħdmu sigħat twal, mingħajr ħlas xieraq

viża fid-dinja. Kull sena fl-Unjoni Ewropea,

lill-familji fil-pandemija.

għal xogħolhom, u mingħajr drittijiet. Il-Partit

jingħataw 600,000 ċittadinanza. Inqas minn

tal-Ħaddiema dak iż-żmien kellu viżjoni, li

300 huma ċittadinanza b’investiment f’Malta,

Se nwieżnu lil ħaddiema tagħna b’aktar

għadu jħaddanha sal-lum il-ġurnata. Viżjoni

jiġifieri madwar 0.05%. Din hija biss qatra

xogħol. Se nwieżnuhom billi nħabbru

ta’ ħaddiem li mhux biss jaħdem, imma joffri

f’oċean. Iżda għal pajjiżna, dan huwa

inizjattivi kemm għall-preżent, biex l-attività

ħidmietu b’dinjità.

kunċett relattivament ġdid. Il-fatt li huwa

ekonomika tibqa’ għaddejja, imma wkoll

ġdid ma jimpatta xejn fuq kemm qed irendi

billi nħabbru pjanijiet fit-tul, bħal ma qed

Jekk inressqu l-arloġġ ’l quddiem b’95 sena,

lill-pajjiż, speċjalment bħalissa. B’kollox,

nagħmlu bl-investiment tagħna f’setturi

insibu ruħna f’sitwazzjoni li, għalkemm għal

il-programm ta’ qabel, dak magħruf bħala

ġodda.

kollox differenti mill-passat, għandha sfidi bla

l-IIP, iġġenera 'il fuq minn biljun u nofs

preċedent. Il-ħaddiema, mhux biss Maltin,

f’attivita ekonomika sal-preżent.

imma dawk kollha madwar id-dinja,

Bl-inizjattivi tagħna, qed ninvestu direttament fil-komunità tagħna, f’niesna,

għaddejjin minn pandemija globali li biddlet

Dan mhux l-unika mod li bih, bħala

f’uliedna, f’saħħitna, fl-ambjent u fil-wirt

it-tifsira politika u soċjali ta’ Jum il-Ħaddiem.

Segretarjat, qed inkunu ta’ sostenn

storiku tagħna. Fi kliem ieħor, kommessi li

għall-ekonomija Maltija, u għalhekk

nkomplu ntejbu l-kwalità tal-ħajja

Dak li tul dawn l-aħħar snin konna bdejna

għall-ħaddiem Malti u Għawdxi. Fl-2020,

tal-ħaddiem Malti u Għawdxi, biex mhux

nqisuh daqs li kieku garanzija perpetwa,

inizjattivi ta’ identità, residenza u

biss jaħdem, imma jgħix fid-dinjita’ kollha li

illum sirna napprezzawh. Fosthom

ċittadinanza ħallew aktar minn €115-il miljun

jistħoqqlu.

il-ħolqien tax-xogħol u miżuri statali li

fil-Fond Konsolidat tal-Gvern. Dawn il-flus

jsostnu lill-ħaddiem u lil min iħaddem. Jekk

qed isostnu l-miżuri kollha matul

sa ftit ilu konna drajna bir-rota ekonomika

il-pandemija.

ddur, illum nafu li biex tkompli ddur, irridu nkunu aktar innovattivi.

Alex Muscat Segretarju Parlamentari għaċ-ċittadinanza u l-Komunitajiet

1 ta’ Mejju 2021 | EKONOMIJA

insaħħu lill-ħaddiem

Kun parti mis-suċċess tagħna lejn ambjent aħjar.

GVERN TA’ MALTA MINISTERU GĦALL-AMBJENT, IT-TIBDIL FIL-KLIMA U L-IPPJANAR

17

18

EKONOMIJA | 1 ta’ Mejju 2021

insaħħu lill-ħaddiem 01.05

GVERN TA’ MALTA MINISTERU GĦALL-INKLUŻJONI U L-KWALITÀ TAL-ĦAJJA

Estendejna l-beneffiċju għall-ġenituri ta’ tfal b’diżabbiltà

Nedejna l-konsultazzjoni pubblika dwar l-Istrateġija Nazzjonali tal-Awtiżmu għas-snin 2021-2030.

It-tema tal-Ġnus Magħquda għal din is-sena għax-xahar internazzjonali tal-awtiżmu hija ‘L-inklużjoni fuq il-post tax-xogħol’, Kapitlu 4 tal-istrateġija nazzjonali ta’ Malta dwar l-awtiżmu jitratta dan l-aspett.

Pjan ta’ emerġenza b’investiment ta’ €60,000

li jinkludi fih pjani aġġornati ta’ saħħa u sigurtà fil-binjiet tal-Aġenzija, inkluż f’disa’ ċentri ta’ matul il-jum li tmexxi din l-Aġenzija.

Waqqafna l-Helpline 153 għall-persuni b’diżabbilità

1 ta’ Mejju 2021 | EKONOMIJA

Frar 2021

4,020

persuna b’diżabbiltà fid-dinja tax-xogħol

Investejna

€65,000

fiċ-Ċentru Sonia Tanti Taqsima Ħajja Indipendenti, sabiex nassistu żgħażagħ b’tekonolġija assisstiva.

Investejna f’Dar Narċis biex ħaddiema u żgħażagħ li jispiċċaw b’diżabbiltà jieħdu t-terapija f’Dar Narċis

insaħħu lill-ħaddiem

19

20 EKONOMIJA | 1 ta’ Mejju 2021

insaħħu lill-ħaddiem

Dar dilapitada ħa ssir dar għall-awtiżmu

GVERN TA’ MALTA MINISTERU GĦALLAKKOMODAZZJONI SOĊJALI

1 ta’ Mejju 2021 | EKONOMIJA

Respite -

Dar dilapitada fis-Siġġiewi ser tkun qed tiġi riġenerata biex toffri servizz ta’

Benefiċċju -

affettwati mill-Covid-19 jistgħu jaċċessaw

respite għal tfal bl-awtiżmu.

-

benefiċċju tal-kera li jkopri sa 80% tal-prezz tal-kirja.

L-għan ta’ dawn is-servizzi huwa li jipprovdu sigurtà, individwalità u flessibilità ta’ sapport għal perjodu

-

mix-xogħol b’mod temporanju u

jieħdu ħsieb il-persuni b’diżabilità waqt

għalhekk qegħdin fuq unpaid leave,

li joffru spazju lil dawn it-tfal fejn ikunu

persuni self-employed li waqfilhom jew

jistgħu jintegraw ma’ tfal oħra fi struttura u

naqsilhom drastikament id-dħul tagħhom

jsegwu programmi skont il-bżonnijiet u

minħabba l-imxija tal-Covid-19 kif ukoll

x-xewqat tagħhom.

modern, speċjalizzat u attrezzat għal dawn it-tfal fosthom ukoll b’tagħmir ta’ teknoloġija assistiva.

-

dawk l-individwi li qed jesperjenzaw vjolenza domestika.

Il-faċilitajiet ta’ din id-dar se jkunu għalhekk qed jipprovdu spazju

Il-viżjoni għall-akkomodazzjoni f’pajjiżna qed tindirizza kemm l-isfidi ta’ dja dilapitadi u dik ta’ djar speċjalizzati

Dawk eliġibbli huma persuni li tilfu l-impjieg tagħhom, persuni li ġew sospiżi

stabbilit ta’ żmien lill-qraba u lil dawk li

-

Tejjibna l-benefiċċju tal-kera fejn dawk

-

Estendejna l-benefiċċju tal-kera ukoll għal dawk il-persuni maqbudin ġewwa djarhom flimkien ma’ persuni abbużivi għax fhimna li f’dawn iż-żminijiet, aktar minn qatt qabel, jeħtieġ li nagħmluha aktar faċli biex dawn il-persuni jkunu jistgħu jsibu post ta’ refuġju alternattiv.

għal nies vulnerabbli.

-

F’dawn iċ-ċirkostanzi l-Ministeru għall-Akkomodazzjoni Soċjali saħansitra qed jagħti l-importanza lill-ħidma relatata mal-bżonnijiet ta’ dawn in-nies vulnerabbli.

-

Għal dan il-proġett ħa jiġu investiti €320,000 fejn din id-dar se tkun attrezzata b’sensory rooms adegwati għal nies li għandhom l-awtiżmu, installazzjoni ta’ lift u spazji miftuħa fejn wieħed jista’ wkoll iqatta‘ ftit ħin ta’ mistrieħ.

insaħħu lill-ħaddiem

21

22 EKONOMIJA | 1 ta’ Mejju 2021

Michael Farrugia Ministru għall-Anzjani u l-Anzjanità Attiva

F’isem l-anzjani u l-qraba tagħhom, nieħu l-opportunità biex nirringrazzja lill-ħaddiema kollha li jaħdmu fid-dekasteru tal-anzjani u anzjanità attiva.

B’kollaborazzjoni bejn l-entitajiet li jaqgħu taħt dan il-Ministeru, saru divesi investimenti u llum, l-anzjani qed igawdu minn servizzi ġodda u speċjalizzati.

insaħħu lill-ħaddiem 01.05

Dan is-suċċess inkiseb grazzi għal dawk il-ħaddiema kollha li permezz tax-xogħol li jagħmlu b’responsabbilta’, jikkontribwixxu biex dan il-qasam jimxi ‘l quddiem.

Dan mhux qed ngħidu jien iżda studji li saru juru b’mod ċar il-fiduċja li teżisti fis-servizz li intom tagħtu, aktar u aktar fi żmien bla preċedent fejn qomtu għall-okkażjoni biex tiffaċilitaw ħajjet in-nies.

GVERN TA’ MALTA MINISTERU GĦALL-ANZJANI U L-ANZJANITÀ ATTIVA

1 ta’ Mejju 2021 | EKONOMIJA 23

Il-qasam tal-anzjanità joffri 20 servizz lill-anzjani fil-komunità u minn riċerka li saret riċenti, irriżulta li 97% tal-anzjani li jirċievu xi wieħed jew iżjed minn dawn is-servizzi, huma sodisfatti ħafna.

Iżda aħna mhux se nieqfu hawn u nkunu kuntenti biss b’dan ir-riżultat. Irridu nkomplu naħdmu biex eventwalment, jintlaħaq livell ta’ eċċellenza mifrux fuq il-qasam kollu.

Ejja nħarsu ‘l quddiem ħalli nkomplu ntejbu s-servizzi eżistenti u nintroduċu oħrajn ġodda għall-ġid tal-anzjani tagħna u l-qraba tagħhom.

Il-Gvern għandu r-responsabbilta’ tal-ġid tal-anzjani u għaddejjin bi pjanijiet biex l-istrateġiji li se nħabbru fil-ġimgħat li ġejjin, ikunu intenzjonati li jħarsu lejn is-settur b’mod ħolistiku.

insaħħu lill-ħaddiem

24 EKONOMIJA | 1 ta’ Mejju 2021

insaħħu lill-ħaddiem 01.05

It-Turiżmu f’Jum il-Ħaddiem Sa’ minn meta faqqgħet il-pandemija tal-COVID-19 f’Marzu tas-sena li għaddiet, il-prijorita’ ewlenija tal-Gvern kienet li jinħoloq, u jinżamm bilanċ bejn is-saħħa tal-poplu Malti u Għawdxi, filwaqt li jiġu salvagwardjati wkoll in-negozji tagħna, f’kull aspett, fosthom f’dak li għandu x’jaqsam ma’ l-impjiegi.

GVERN TA’ MALTA MINISTERU GĦAT-TURIŻMU U L-PROTEZZJONI TAL-KONSUMATUR

Kien għalhekk, li mill-bidu ittieħdu passi sabiex jinħoloq il-COVID Wage Supplement, fost diversi inċentivi oħra imħabbra fil-pjan ta’ riġenerazzjoni ekonomika sabiex kull ċittadin Malti u Għawdxi jkun megħjun bl-aħjar mod possibbli.

Naturalment, is-setturi kollha ta’ l-ekonomija ġew milquta bil-pandemija tal-COVID-19, iżda is-settur tat-turiżmu, kien wieħed minn dawk is-setturi li ġie affettwat mill-bidu nett, u huwa wieħed missetturi li tista’ tgħid għadu affettwat sa issa, u xhieda ta’ dan huma in-numri ta’ turisti li kellhom jikkanċellaw, jew jipposponu ż-żjara tagħhom f’pajjiżna. Jekk din il-pandemija ma’ ġabet xejn pożittiv magħha, wriet żgur ir-reżiljenza tal-Maltin u l-Għawdxin u ta’ dawk kollha li għandhom xi negozju fis-settur turistiku.

1 ta’ Mejju 2021 | EKONOMIJA 25

Il-Malti wera’ bżulija mill-aqwa hekk kif laqa’ għal din l-isfida, li ħadd u qatt ma’ seta’ jippreparana għaliha. Il-Malti kien innovattiv filbusiness models tiegħu, fejn stajna faċilment ninnotaw versatilita’ fil-mod ta’ kif dawn in-negozji setgħu jibqgħu joperaw, minkejja id-diversi limitazzjonijiet.

Minn naħa tagħna, bħala Ministeru u anke id f’id ma’ l-Awtorita’ Maltija għat-Turiżmu, użajna dan il-perjodu sabiex filwaqt li nħejju strateġija għas-settur turistiku, għall-għaxar snin li ġejjin, ikkommettejna ruħna li ngħinu lid-diversi niċeċ fi ħdan dan is-settur, permezz tal-pjan ta’ l-irkupru għas-settur tat-turiżmu, intiż sabiex jinċentiva lis-settur b’mod ħolistiku, hekk kif fi ftit ġimgħat oħra, dejjem jekk is-sitwazzjoni mill-lat tas-saħħa tibqa’ sejra kif inhi, pajjiżna jerġa jibda jilqa’ t-turisti fi ħdanu.

Sa issa ġew mnedija sitt skemi, b’valur ta’ aktar minn €14,000,000, minn total ta’ €20,000,000 li hemm allokati f’dan il-pjan ta’ rkupru.

Fiċ-ċirkostanzi preżenti dawn l-iskemi ser jgħinu lill-industrija tat-turiżmu f’Malta u Għawdex terġa titlaq b’pass sod sabiex taffaċċja l-isfidi tal-pandemija u lkompetizzjoni kbira li qed naffaċċjaw fis-swieq internazzjonali.

Għalkemm dawn l-iskemi huma intiżi sabiex jattrattaw turisti lejn pajjiżna, fl-aħħar mill-aħħar ser ikun qiegħed jibbenefika il-ħaddiem Malti u Għawdxi, speċjalment dawk li b’xi mod jew ieħor imissu ma’ dan is-settur.

Hawnhekk nieħu l-opportunita’ sabiex insellem u nagħti ħajr lill-ħaddiema kollha f’dan is-settur, talli kkollaboraw b’mod kostanti f’dawn iż-żmijijiet hekk diffiċli.

Jiġu f’moħħi bħalissa l-iskemi li nedejna, għal dawk li joperaw fis-settur tal-M.I.C.E., li ħafna jafuh bħala s-settur tal-konferenzi, fejn fl-aħħar mill-aħħar ser ikunu qed igawdu id-diversi kumpaniji u negozji li jaħdmu f’dan is-settur, minn kumpanija tad-dwal u tal-awdjo, għall-kumpaniji ta’ l-għamara dekorattiva, fost l-oħrajn. Bl-istess mod, l-iskemi intiżi għas-settur tal-iscuba diving, u għat-turiżmu sportiv, ser jkunu qed jaffettwaw direttament dawk il-ħaddiema u imprendituri Maltin li għandhom negozju jew interess

l-pagamenti li stabbilimenti turistiċi, jew persuni li joffru servizz fis-settur issoltu jħallsu lill-Awtorita’ Maltija għat-Turiżmu.

Din il-miżura, ser tkun qed tħalli mal-erba’ miljun ewro fil-bwiet tal-ħaddiem Malti u Għawdxi, wara sena fejn minkejja l-isfidi kollha, kellhom jsiru spejjeż finanzjarji li ma’ kienux ppjanati, liema spejjeż riedu jsiru ta’ bilfors, u dan minħabba lpandemija.

Bħala Ministeru aħna ninsabu konvinti li dan, u kulma għandna ppjanat sabiex nkomplu ngħinu lillħaddiema f’dan is-settur, ser jwassal sabiex, filwaqt li nassiguraw li ħadd ma’ jitlef xogħlu, nkomplu noħolqu opportunitajiet fejn il-prodott turistiku Malti jkun wieħed ta’ kwalita’, u sostenibbli, sabiex jkollna

d’dawn iż-żewġ niċeċ.

rkupru kif suppost fix-xhur li ġejjin.

Il-ħaddiem ser jibqa’ fiċ-ċentru anke fl-iskemi li għad iridu jiġu mnedija, fejn fi ftit jiem, fost l-oħrajn, ser inkunu qed invaraw skema oħra, immirata lejn dawk li għandhom skola li tgħallem il-lingwa

Meta ssaqsi lill-barranin, x’jiftakru minn Malta, ħafna jsemmu l-ikel, il-baħar, ix-xemx, l-istorja, u lista infinita li pero’ dejjem tinkludi n-nies, u b’wiċċi minn quddiem nemmen tassew li l-ħaddiem

Ingliża.

Malti u Għawdxi huwa wieħed mill-aktar riżorsi distinti u importanti li jkompli jtejjeb il-kwalita’ tal-prodott turistiku Malti, u jħalli lil kull min iżurna, b’togħma tajba li twassal lil dak li jkun biex jerġa jagħżel lil pajjiżna darba wara oħra.

Dan minbarra l-iskema li ħabbarna diġa, fejn operaturi Maltin qegħdin ukoll jingħataw għajnuna u inċentiv sabiex jinvestu fil-marketing ta’ l-istabbilimenti tagħhom ma pajjiżi Ewropej. B’dan il-mod pajjiżna ikun aktar viżibbli u joffri offerti kompetittivi f’dan il-mument fejn it-turiżmu internazzjonali qed jerġa jibda mill-ġdid. Apparti minn dan kollu, propju din il-ġimgħa ħabbarna, li, b’kollaborazzjoni mal-MTA, ser inkunu qed nikkanċellaw il-liċenzji u

Clayton Bartolo Ministru għat-Turiżmu ul-Protezzjoni tal-Konsumatur

insaħħu lill-ħaddiem

26 EKONOMIJA | 1 ta’ Mejju 2021

insaħħu lill-ħaddiem 01.05

Jintensifika l-ħarsien tal-ħaddiem waqt il-pandemija GVERN TA’ MALTA MINISTRU FL-UFFIĊĊJU TAL-PRIM MINISTRU

Ħarsa lejn ħidmet l-entitajiet li jaqgħu taħt il-Ministru fl-Uffiċċju tal-Prim Ministru fl-aħħar sena

Dipartiment tar-Relazzjonijiet Industrijali u tal-Impjiegi (DIER)

Ritratt meħud qabel ma ddaħħal l-obbligu tal-użu tal-maskri.

Fil-pandemija id-Dipartiment tar-Relazzjonijiet Industrijali u tal-Impjiegi assuma rwol importanti biex iħares l-interessi tal-ħaddiema permezz ta’ żewġ helplines, il-1575 u l-1576 intiżi biex impjegati u min iħaddem ikun jista’ jagħmel kuntatt mad-Dipartiment bil-mistoqsijiet tiegħu speċjalment rigward il-miżuri tal-Covid-19 li setgħu kellhom effett fuq ċerti negozji u fuq il-kundizzjonijiet tax-xogħol tal-ħaddiema.

Fost l-iżjed mistoqsijiet komuni kien hemm dawk dwar kif għandu jiġi implementat il-permess taħt l-Artikolu 42 biex il-kundizzjonijiet tax-xogħol jinbidlu għal żmien temporanju, l-applikazzjoni tal-leave ta’ kwarantina u d-distinzjoni tagħha mis-sick leave kif ukoll l-impożizzjoni tal-leave sfurzat fost l-oħrajn. Mil-1 ta’ April sal-lum, id-Dipartiment wieġeb mal-45,000 telefonata fuq dawn iż-żewġ linji u 19,000 email.

Fl-istess waqt, id-Dipartiment kompla jaħdem fuq it-titjib tal-kundizzjonijiet tax-xogħol b’mod ħolistiku. Fil-fatt id-Dipartiment ħarrex il-ġlieda kontra x-xogħol prekarju u żied l-infurzar sabiex ikun żgurat ħlas ugwali għal xogħol tal-istess valur u li l-ħaddiema kollha għandhom kuntratt tax-xogħol.

1 ta’ Mejju 2021 | EKONOMIJA 27

insaħħu lill-ħaddiem imqassma mal-Ministeri kollha, jiġu implimentati totalment. Jgħin ukoll biex fejn hemm sfidi fl-implimentazzjoni, dawn ikunu riżolti.

Ritratt meħud qabel ma ddaħħal l-obbligu tal-użu tal-maskri.

Il-Ministru fl-Uffiċċju tal-Prim Ministru wkoll kompla jaħdem sabiex jimplimenta l-miżuri li jaqgħu fi ħdanu. Miżura

biex fl-interess nazzjonali tintsab triq ‘il quddiem fid-dawl tat-taqlib ekonomiku tal-pandemija.

importanti li twettqet fl-aħħar sena kienet dik li l-ħaddiema jingħataw lura l-festi pubbliċi li jaqgħu fi tmiem il-ġimgħa, li kienu ttieħdu mingħand il-ħaddiema

Fil-fatt saru minn tal-inqas ħames laqgħat li trattaw l-effetti tal-pandemija, ħafna minnhom bis-sehem dirett tal-Prim Ministru Robert Abela. Dan wassal biex fl-2020 biss tressqu erba’ pakketti ta’ għajnuna fosthom il-pjan ta’ riġenerazzjoni ekonomika f’Ġunju kif ukoll il-baġit f’Ottubru. Dan il-livell ta’ djalogu soċjali tkompla matul din is-sena hekk kif il-Gvern kompla jagħti ħemel ta’ għajnuniet li mhux biss iħarsu lill-ħaddiema u n-negozji mill-effetti tal-pandemija iżda juru t-triq il’ quddiem għall-irkupru ekonomiku ta’ pajjiżna.

Id-Dipartiment kompla wkoll jassisti lill-Ministru fl-Uffiċċju tal-Prim Ministru speċjalment dwar it-transpozizzjoni ta’ direttivi Ewropej fil-liġijiet Maltin fosthom dik tal-Bilanċ bejn ix-Xogħol u l-Ħajja Privata u jinsab involut ukoll fid-diskussjonijiet dwar kif Malta se timplimenta r-right to disconnect meta jkun il-waqt opportun.

MCESD u d-Djalogu Soċjali Waqt il-pandemija l-Kunsill Malti għall-Iżvilupp Ekonomiku u Soċjali (MCESD) assuma rwol mill-iżjed importanti. Fil-fatt tul l-2020 saru numru rekord ta’ laqgħat hekk kif is-sħab soċjali ngħaqdu flimkien

Dan kollu jfisser li d-djalogu soċjali jkompli jkun strument ta’ sinerġija bejn il-Gvern, l-unjins u l-assoċjazzjonijiet u l-għaqdiet ta’ min iħaddem biex ikunu miġġielda d-diffikultajiet tal-pandemija fl-interess nazzjonali.

Implimentazzjoni tal-Manifest Elettorali Fl-2020 u minkejja l-isfidi kollha, il-Gvern kompla bis-sħiħ jimplimenta l-miżuri fil-manifest elettorali. Inqas minn erba’ snin wara l-aħħar elezzjoni ġenerali, diġa twettqu 83% tal-miżuri tal-manifest elettorali, li għandu mas-722 proposta konkreta. Miżuri oħra li għadhom mhux implimentati totalment jinsabu fi stadju avvanzat.

F’dan ir-rigward l-Uffiċċju tal-Ministru fl-Uffiċċju tal-Prim Ministru jservi bħala koordinatur sabiex il-miżuri tal-manifest,

fl-2005. Miżura li tfisser kwalità ta’ ħajja aħjar għall-ħaddiema u l-familji tagħhom.

Servizzi Ewropej f’Malta Tul il-pandemija l-aġenzija MEUSAC, li llum sar jisimha Servizzi Ewropej f’Malta, kienet minn ta’ quddiem nett li tkabbar l-għarfien tar-riżorsi disponibbli għaċ-ċittadini Maltin mill-Unjoni Ewropea. Fost il-ħidma tagħha hija tellgħet diversi attivitajiet ta’ outreach ma’ ċittadini u organizzazzjonijiet biex jikber l-għarfien u d-djalogu mal-imsieħba soċjali, mas-soċjetà ċivili u mal-pubbliku skont il-funzjonijiet tal-aġenzija.

Fil-fatt tul ix-xhur tal-pandemija l-aġenzija tellgħet diversi diskussjonijiet u attivitajiet biex fost oħrajn jikber l-għarfien ta’ kif se jkun qed jiġi utilizzat il-pjan ta’ rkupru Ewropew ta’ wara l-pandemija, ikun promoss id-dibattitu dwar id-Direttiva dwar il-Bilanċ bejn ix-Xogħol u l-Ħajja Privata u kif din id-direttiva se ttejjeb il-kwalità tal-ħajja tal-ħaddiema, u l-irwol tal-ħarsien soċjali, il-ġustizzja u l-ugwaljanza f’ekonomija reżiljenti u b’saħħitha.

Barra minn dan u minkejja l-pandemija, l-aġenzija kompliet evolviet l-operat tagħha biex tkompli tkun ta’ għajnuna għal diversi entitajiet biex mhux biss jaċċessaw fondi Ewropej iżda wkoll tgħin fl-implimentazzjoni ta’ proġetti ko-finanzjati mill-Unjoni Ewropea.

28 EKONOMIJA | 1 ta’ Mejju 2021

Il-Malta Enterprise

tgħin biex jiġu salvati 100,000 impjieg permezz tal-Wage Supplement u tibda tamministra ukoll il-Pjan ta’ Rkupru hekk kif imħabbar din il-ġimgħa Il-Malta Enterprise, l-aġenzija tal-Gvern responsabbli minn negozji, ilha għal-dawn l-aħħar 50 sena tgħin lin-negozji jiffaċċjaw l-isfidi u jieħdu l-opportunitajiet. Il-Korporazzjoni tinċentiva, tiffaċilita u tassisti negozji Maltin, minn self employed sa kumpanji żgħar u medji, sa kbar, kif ukoll dawk l-investituri barranin li jħarsu lejn pajjiżna sabiex jibdew l-operat tagħhom.

Din ir-relazzjoni simbijotika bejn ilkumapniji f’Malta ta’ Investiment Dirett Barrani flimkien mal-kumpaniji Maltin hija pern ewlieni tal-ekonomija Maltija.

Kif kumpaniji barranin jkollhom bżonn servizzi ta’ subcontracting, servicing tal-magni, ippakkeġġjar u esportazzjoni kif wkoll kif kumpaniji Maltin appart li jgħqdu is-suq lokali, jikbru biex huma stess jesportaw jew inkella jaħdmu fuq riċerka li tiġi assimilati f’kumpaniji oħra.

F’dan iż-żmien diffiċli tal-pandemija kienu dawn il-kumpaniji kollha u oħrajn li ingħataw l-appoġġ minn naħa tal-Gvern permezz tal-Malta Enterprise.

F’dan iż-żmien diffiċli tal-pandemija kienu dawn il-kumpaniji kollha u oħrajn li ingħataw l-appoġġ minn naħa talGvern permezz tal-Malta Enterprise.

Imma liema huma dawk is-setturi ekonomiċi li tiffokka l-iktar fuqhom l-Malta Enterprise filħidma tagħha tat-tisħieħ u t-tkabbir tal-ekonomija?

Il-Malta Enterprise hi responsabbli minn diversi setturi ekonomiċi fosthom: SPEĊJALMENT 1. IL-MANIFATTURA DIK TA’ VALUR MIŻJUD: din tinkludi manifattura ta’ komponenti industrijali magħmula mill-plastiks u lastiku, komponenti elettroniċi u komponenti tal-vetturi. Komponenti iffabbrikati f’Malta jmorru fi prodotti ta’ tal-ġganti globali tal-informatika, l-ikbar ditti tal-kożmetika u numru ta’ ismijiet sinonimi mal-industrija tal-karozzi.

F’ Malta għandna għexieren minn dawn l-aqwa kumpaniji tal-manifattura, xprunati minn investiment dirett barrani u li magħhom iħaddmu katina oħra ta’ kumpaniji lokali, f’ ekosistema waħda.

IL-FARMAĊEWTIKA u Lifesciences: fejn f’Malta 2. niffukaw fil-produzzjoni tal-prodotti magħrufin bħala ġeneriċi u batch release iżda mhux biss. Jinkludi ukoll diversi attivitajiet ta’ riċerka bbażati fil-Life Sciences Park f’ San Ġwann. U, fl-2018 rajna l-liġi l-ġdida tal-Produzzjoni tal-Kannabis għal-Skopijiet Mediċinali u ta’ Riċerka. Din il-liġi wasslet għal iktar kumpaniji tal-produzzjoni fis-settur tal-farmaċewtika biex jistabbilixxu attivita f’ Malta.

L-AVJAZZJONI U DRONES : is-settur tal-MRO 3. (maintenance, repair and overhaul), manutenzjoni u tiswijiet tal-ajruplani qed jkomli jissaħħaħ. Dan jgħamel parti mis-settur usa’ tal-avjazzjoni li jinkludi ir-reġistrazzjoni tal-ajruplani u l-linji tal-ajru, servzzi oħra t’ inġinerija u t-taħriġ. Illum ukoll jinkludi qafas sabiex nkunu nistgħu nattiraw l-industrija tad-drones lejn Malta, hekk kif il-Malta Enterprise flimkien ma Transport Malta qegħda kull ma jmur issaħħaħ din l-ekosistema. Drones li jistgħu joffru soluzzjonijiet teknoloġiċi lil setturi varji kif ukoll l-idea li Malta sservi ta’ bażi tajba fejn wieħed jista’ jittestja l-iżvilupp tad-drones jħarreġ l-operaturi tagħhom imma anke jimmanifatturhom.

021

21

1 ta’ Mejju 2021 | EKONOMIJA 29

4. INNOVAZZJONI DIĠITALI – dan is-settur jinkludi fih

l-attivitajiet ekonomiċi bbażati fuq it-teknoloġija bħal kumpaniji ta’ software li jservu niċeċ ta’ setturi speċifiċi bħalfarmaċewtika u s-settur finanzjarju, kumpaniji ta’ logħob diġitali, u attivitajiet oħra bħal intelliġenza artifiċjali, DLT’s, internet of things, cyber secuirty u augmented/ virtual reality.

5. SERVIZZI EDUKATTIVI INTERNAZZJONALI – Malta

tippromwovi lilha nnifisa bħala bażi tajba għal Universitajiet ta’ fama mondjali li minn Malta jistgħu iservu studenti li ma jintlaħqux faċilment permezz tal-campus eżistenti tagħhom.

Fejn minn Malta jista jingħata it-taħriġ b’mod iktar aċċessibbli iżda xorta fuq l-istess livelli ta’ l-għola professjonalita’ li huma magħrufa għalijhom dawn l-Universitajiet. L-aqwa eżempju ta’ dan huwa l-campus ta’ Barts Medical School ta’ Queen Mary University of London, ġewwa Għawdex. Qasam li iżda jattrattira wkoll studenti f’linji speċifiċi bħal fis-settur taż-żejt u l-gas, l-marittimu u kif diġa semmejna l-avjazzjoni.

Il-MaltaCEnterprise tkattar diversi ekosistemi sabiex LOSED l-investiment f’COMalta VID 19 mhux biss jiġi attirat, iżda jkollu l-ispazju tiegħu, u nkunu qed nixprunaw l-imprenditorjat. Dan iwassal għal kollaborazzjoni kontinwa ma’ entitajiet oħra tal-Gvern u anke dawk privati, u f’ ċerti każi jiġu ffirmati ftehimiet sabiex jintbgħat messaġġ lil entitatjiet partikolari bħal m’ għamilna għal-istartups u għassettur artistiku fost l-oħrajn.

Micro-Invest tax credit extension CLOSED

COVID-19

One-time Grant

STORE

We are OPEN!

OP EN

Restart Incentive Scheme 2021 Micro-Invest tax credit extension

Smart & Sustainable Investments Scheme 2021

CLOSE

D

COVID 19

CLOSED

COVID-19

Smart Investments Rent & Sustainable Electricity Scheme 2021 Scheme 2021

One-time Grant

IL-MIXJA TAL-MALTA ENTERPRISE FL-IMXIJA ...

Ir-responsabbilita’ ta’ din il-firxa wiesa’ ta’ oqsma tfisser li l-Malta Enterprise diġa kienet f’kuntatt ma tant kumpaniji għalhekk kien pass naturali li l-Malta Enterprise tamministra il-maġġoranza tal-assistenza tal-Gvern lin-negozji tul il-pandemija. Permezz tal-Wage Supplement il-Malta Enterprise issalvagwardjat mat-100,000 ħaddiem.

L-amministrazzjoni ta’ dawn l-inċentivi ressqet wkoll li l-Malta Enterprise eqreb ta’ setturi oħra – rabtiet li ser jwasslu għal kollaborazzjonijiet ġodda biex minnhom jiġu xprunati niċeċ imprenditorjali oħra.

Issa qed inħarsu lejn il-pjan ta’ rkupru hekk kif ġie mħabbar din il-ġimgħa li ser jiffoka kemm fuq iktar likwidita’ għan-negozji kif wkoll għajnuna għal iktar investiment. Ċertament qed naraw li nassistu diversi setturi ekonomiċi hekk kif huwa kruċjali li n-negozji tagħna, ġejjin minn fejn ġejjin, għandhom jadattaw għal tibdil, jibqgħu reżiljenti u joffri opportunitajiet ta’ xogħol sostenibbli.

Għal-iktar informazzjoni wieħed għandu jidħol fuq regeneration.maltaenterprise.com jew jsegwi l-paġni ta’ Facebook u Instagram.

Micro-Invest tax credit extension

STORE

We are OPEN!

Change to Grow 2021

OP EN

Restart Incentive Scheme 2021

Smart & Sustainable Investments Scheme 2021

Il-Malta Enterprise tkattar diversi ekosistemi sabiex l-investiment f’ Malta mhux biss jiġi attirat, iżda jkollu l-ispazju tiegħu, u nkunu qed nixprunaw l-imprenditorjat.

30 EKONOMIJA | 1 ta’ Mejju 2021

L‑Irkupru u t‑Triq ’il Quddiem Qed nisimgħu ħafna dwar pjanijiet għal meta fl‑aħħar noħorġu mill‑pandemija, imma wkoll dwar kif se nibqgħu għaddejjin sadanittant.

bis‑sħiħ

li

bil‑għaqal, biss

jekk

nippjanaw

nistgħu

nirkupraw

tal‑pandemija,

il‑ġimgħa tkellimt dwar l‑importanza li jkun

mhux

hemm appoġġ adegwat min‑naħa tal‑Unjoni

mill‑effetti

Ewropea lis‑settur tal‑ospitalità u dan fl‑ambitu

iżda

wkoll

ta’ dibattitu mal‑Kunsill u l‑Kummissjoni dwar

nibnu settur turistiku aħjar milli

l‑importanza li nsalvaw is‑Sajf li ġej. Dan hu

kellna ‑ wieħed li jkun aktar

settur li qed isofri minn inċertezza kbira, kif

reżiljenti u aktar sostenibbli.

ukoll sfidi finanzjarji kbar u għaldaqstant irid jiġi

Il‑Gvern lokali daħħal diversi miżuri biex

Meta jitmexxa b’mod xieraq, it‑turiżmu joħloq

jgħin lill‑ħaddiema u negozji lokali f’dan

opportunitajiet

iż‑żmien ta’ sfida. Fuq livell Ewropew l‑irkupru

naturali u jtejjeb il‑livell tal‑għajxien anke ta’

Hemm imbagħad il‑kwistjoni tal‑konnettività.

mill‑pandemija wkoll iddomina l‑aġenda. Settur

kommunitajiet li mhux soltu jgawdu mit‑turiżmu.

F’mistoqsija

li hu fuq fomm kulħadd bħalissa, hekk kif is‑Sajf

U propju dan hu l‑qofol tal‑ħidma tiegħi

Ewropea, kif ukoll f’laqgħa riċenti mal‑Kumissarju

jinsab wara l‑bieb, hu propju t‑turiżmu. Xogħli

kemm bħala Membru tal‑Kumitat tat‑Trasport

Ewropew Valean, tkellimt dwar l‑importanza

fil‑Parlament Ewropew jiffoka ħafna dwar suq

u t‑Turiżmu, kif ukoll tat‑Taskforce tat‑Turiżmu

ta’ rotot adegwati, minħabba li l‑pandemija

Ewropew sigur u sostenibbli fejn il‑gżejjer

fil‑Parlament Ewropew.

wasslet għal anqas titjiriet, wisq aktar titjiriet

ġodda,

jindokra

megħjun.

r‑riżorsi

Maltin jilħqu l‑potenzjal kollu tagħhom inkluż

diretti

u

Parlamentari

aċċessibbli

għal

lill‑Kummissjoni

min

jivvjaġġa,

Xtaqt niffoka ftit fuq il‑ħidma immedjata

sitwazzjoni li jaf ittul għal xhur jew saħansitra

relatata mal‑irkupru tas‑settur turistiku u anke

snin sħaħ. Filwaqt li l‑Gvern Malti għaddej

Nitkellem ma’ ħafna ħaddiema li ħobżhom

l‑preparamenti għall‑istaġun tas‑Sajf. F’intervent

bil‑ħidma tiegħu biex jassigura rotot tajbin u suq

jiddependi mis‑settur turistiku, b’mod dirett jew

fil‑plenarja tal‑Parlament Ewropew propju din

turistiku adegwat, fuq livell Ewropew għandu

fejn jidħol turiżmu ta’ kwalità.

indirett, u bilfors jitħassbu għax dan hu wieħed mill‑aktar setturi milquta, mhux biss f’pajjiżna imma globalment. Il‑Gvern lokali għaddej b’ħidma intensiva sabiex Malta u Għawdex mhux biss ma jitlifux is‑Sajf li ġej, iżda saħansitra nibnu viżjoni u pjan ta’ ħidma aktar fit‑tul. Intant ġiet imnedija strateġija ta’ 10 snin msejsa fuq tliet pilastri fundamentali: ‘Recover, Rethink and Revitalise’, strateġija li tirrikonoxxi wkoll l‑karatteristiċi

speċifiċi

tal‑gżira

Għawdxija

b’viżjoni għal Għawdex bħala destinazzjoni distinta ta’ kwalità.

Hu importanti li filwaqt li niffukaw fuq l‑irkupru tal‑ekonomija, fosthom is‑settur turistiku, ma ninsewx l‑importanza ta’ viżjoni fit‑tul. Nemmen

1 ta’ Mejju 2021 | EKONOMIJA

31

jkun hemm għajnuna speċifika għal gżejjer u

Fil‑kuntest

nżommu

immedjata lil dawn in‑negozji sabiex jirkupraw

reġjuni oħra fl‑Unjoni Ewropea li huma ħafna

f’moħħna li sistemi effettivi ta’ konnettività

mill‑pandemija, flimkien ma’ viżjoni b’saħħitha

aktar dipendenti mit‑trasport bl‑ajru u bil‑baħar

jiffaċilitaw il‑moviment ħieles tal‑persuni bejn

sabiex nassistu lin‑negozji u l‑ħwienet tagħna

milli huma reġjuni fil‑qalba tal‑Ewropa. Flimkien

il‑pajjiżi tal‑Unjoni Ewropea. Naturalment, dan

jiffaċċjaw l‑isfidi u jilħqu l‑potenzjal sħiħ fejn

mal‑importanza li nassiguraw rotot adegwati,

hu wieħed mid‑drittijiet fundamentali fl‑Unjoni

jidħlu l‑qabżiet li rridu nagħmlu kemm fil‑qasam

semmejt ukoll l‑importanza li l‑istituzzjonijiet

Ewropea u għalhekk jimponi responsabbiltà

ambjentali kif ukoll dak teknoloġiku, żewġ

jidentifikaw

tat‑trasport,

akbar biex naħdmu qatigħ sabiex naċċertaw

oqsma li fihom l‑Unjoni Ewropea qed tpoġġi

bħall‑portijiet u ajruporti li wara kollox huma

rotot adegwati u affordabli tat‑trasport, kemm

miri ambizzjużi.

ċentrali għall‑qasam tat‑trasport u t‑turiżmu u

f’dan l‑istadju u lil hinn. Niftakru li dan hu

dan għaliex huma ż‑żoni minn fejn il‑persuni li

importanti mhux biss għas‑settur turistiku imma

jkunu qed jivvjaġġaw u l‑merkanzija jidħlu jew

wkoll biex persuna tivvjaġġa fuq xogħol, studju

joħorġu minn dak il‑pajjiż.

jew inkella għall‑kura.

Intant meta nitkellmu fuq konnettività, dan ifisser

Il‑flessibilita’ fuq ir‑regoli ta’ għajnuna tal‑istat

katina sħiħa li tinkludi wkoll l‑importanza ta’

hija miżura importanti li tgħin però ma nistgħux

għajnuna adegwata lill‑operaturi tat‑trasport,

nieqfu magħha u rridu nfittxu soluzzjonijiet

inkluż il‑linji tal‑ajru, li minnhom ukoll jiddependu

oħra, soluzzjonijiet kemm jista’ jkun ħolistiċi.

u

jgħinu

hubs

ta’

dan

kollu,

irridu

ħafna ħaddiema u l‑familji tagħhom. L‑għajnuna finanzjarja hi essenzjali f’kollox però hemm

Id‑Digital Green Certificate, jew dak li xi uħud

għajnuna oħra li tista’ tgħin ukoll bħal flessibilita’

jirreferu għaliha bħala l‑passaport tal‑vaċċin,

fl‑applikazzjoni ta’ ċerta regoli u liġijiet. Intant

għandu jgħin sabiex jagħti spinta lis‑settur

aktar kmieni din is‑sena, għamilt pressjoni

tal‑ivjaġġar

u

livell

Fiċ‑ċentru ta’ dan kollu hu essenzjali li ma

dwar il‑bżonn ta’ flessibilità għal‑linji tal‑ajru

Ewropew li

hi maħsuba wkoll biex tipprova

ninsewx l‑impatt soċjali li se tħalli warajha

fejn jidħol l‑perċentaġġ ta’ titjiriet ibbukjati

tiffaċilita l‑ivjaġġar anke għas‑Sajf li ġej, hekk

din il‑pandemija. Il‑vaċċinazzjoni hi essenzjali

minnhom li effetivament iridu jagħmlu sabiex

kif dan is‑settur jinsab għarkuptejh. Inkompli

għall‑ekonomija tagħna. Biss biss se tagħti

ma jitilfux dawn l‑islots. Ir‑regoli applikabbli taħt

nisħaq ukoll dwar l‑importanza li dejjem

spinta fejn tidħol il‑fiduċja fl‑ivjaġġar, per

ir‑Regolament tal‑Unjoni Ewropea dwar l‑Islots

insaħħu l‑koordinament

eżempju. Imma mbagħad hemm effetti soċjali

kienu ġew sospiżi għal xi żmien wara li faqqgħet

f’dan il‑qasam.

il‑pandmija

iżda

mbagħad

t‑turiżmu;

miżura

fuq

bejn l‑Istati Membri

bħaż‑żieda fir‑rata ta’ vjolenza domestika,

il‑Kummissjoni

problemi ta’ ansjetajiet differenti u ta’ saħħa

Ewropea ppreżentat proposta ġdida li ma

mentali ‑ li saħansitra uħud kellhom jiffaċċjaw

kinitx raġjonevoli. Sħaqt li l‑perċentaġġ ta’

waħedhom

titjiriet li jridu jsiru f’dawn iż‑żminijiet diffiċli biex linja tal‑ajru ma titlifx ‘slots’ ibbukjati f’ajruport partikolari għandu jkun wieħed raġjonevoli li jieħu qies taċ‑ċirkostanzi preżenti. Wara pressjoni mill‑Parlament

Ewropew,

il‑Kummissjoni

Ewropea ressqet soluzzjoni bilanċjata li kienet

Nerġa’ nfakkar hemm negozji u ħaddiema li jiddependu mill‑qasam tat‑turiżmu f’pajjiżna.

milqugħha wkoll b’mod pożittiv mill‑industrija.

minħabba

r‑restrizzjonijiet

tal‑pandemija, ħinijiet twal onlajn tat‑tfal u ż‑żgħażagħ tagħna għal medda ta’ żmien ‑ lil hinn minn sħabhom, persuni li ma setgħux ikunu mal‑għeżież tagħhom fl‑aħħar mumenti ta’ ħajjithom. Dawn huma effetti li għad irridu nifhmu sew l‑impatt tagħhom sabiex verament nindirizzawhom, effetti mingħajr fruntieri; pjagi soċjali li jridu jkunu fil‑qalba tal‑irkupru ħolistiku

Statistika turi li fl‑2019, meta konna ‘l bogħod

li rridu mmexxu.

mis‑sitwazzjoni dinjija tal‑pandemija, it‑turisti li żaru lil pajjiżna nefqu mhux anqas minn €2.2

Kull realtà differenti ‑ f’kull dar, f’kull post

biljun. Dik is‑sena żaru l‑gżejjer Maltin 2,771,888

tax‑xogħol jew istituzzjoni ‑ għandha ħafna

turist. F’dik is‑sena kien hemm aktar minn 23,000

x’tgħallimna. Irridu nagħmlu ħilitna sabiex

ħaddiem bejn full‑time

u part‑time jaħdmu

nindirizzaw l‑isfidi diversi tas‑soċjetajiet tagħna

f’oqsma relatati ‑ kemm dirett u wkoll indirett

‑ li kull ma jmur jinbidlu u jevolvu maż‑żmien

‑ mat‑turiżmu.

‑ bl‑aħjar mod possibli. Dan żammejtu f’moħħi matul ħidmieti fl‑aħħar sena, u se nkompli

Hi

importanti

Ewropea

għalhekk

għall‑Intrapriżi

ukoll Żgħar

l‑Istrateġija u

Medji,

strateġija li ħdimt fuqha b’mod attiv is‑sena li

nżommu f’moħħi fix‑xhur u s‑snin li ġejjin, biex ilkoll nilħqu l‑aħjar potenzjal bħala poplu Malti u Għawdxi u bħala ġżejjer.

għaddiet u li l‑ħidma dwarha se tibqa’ għaddejja sabiex naraw li jkun hemm implimentazzjoni

Minn qalbi nawguralkom

tagħha. Din l‑istrateġija tkun effettiva biss jekk

Jum il‑Ħaddiem it‑tajjeb!

jintlaħaq il‑bilanċ importanti bejn l‑assistenza

+356 9926 9223

josianne@josiannecutajar.com

www.josiannecutajar.com

32 EKONOMIJA | 1 ta’ Mejju 2021

Register Register Today on Toda Register Todayoron arms.com.mt arms.com.mt downloador the dow arms.com.mt or download the ARMS ARMS Mobile App Mobile ARMS Mobile App

MALTA GOVERMENT MINISTRY FOR ENERGY, ENTERPRISE AND SUSTAINABLE DEVELOPMENT