Inhoud autoverzekeringen Deel 1 Burgerrechtelijke aansprakelijkheid motorrijtuigen .......................................................................... 4 H o o f d s t u k 1 i n le i d i n g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 A.
Economisch en sociaal belang van de motorrijtuigenverzekering. ................................................ 4
B.
Evolutie van de wetgeving .............................................................................................................. 6
H o o f d s t u k 2 We t t e l i j k e g r o n d s l a g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 A.
Wet 4 april 2014: art. 141-153 ....................................................................................................... 7
B.
Wet 21 november 1989 (WAM-wet) .............................................................................................. 8
C.
Het Belgisch Gemeenschappelijk waarborgfonds ....................................................................... 11
H o o f d s t u k 3 De M o de lo v e r e e n k o m s t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 0 A.
Het tot stand komen van de verzekering ..................................................................................... 30
B.
Voertuigen die moeten verzekerd zijn ......................................................................................... 36
C.
Voorwerp en omvang van de verzekering .................................................................................... 44
D.
Voertuigen waarvoor de verzekering waarborg verleent ............................................................ 49
E.
De schadeveroorzakende gebeurtenis ......................................................................................... 54
F.
Vervoerde personen ..................................................................................................................... 59
G.
Van het recht op uitkering uitgesloten personen......................................................................... 60
H.
Zijn van de verzekering uitgesloten .............................................................................................. 63
I.
Het professioneel goederen vervoer over de weg ....................................................................... 68
J.
Het spoorvervoer .......................................................................................................................... 71
K.
Verplichtingen bij het sluiten van de overeenkomst .................................................................... 71
L.
Verplichtingen inzake de groene kaart ......................................................................................... 75
M.
Duur en einde van de overeenkomst ........................................................................................... 80
N.
Verhaalsrecht................................................................................................................................ 82
H o o f d s t u k 4 A u t o m a t i s c h e v e r g o e d i n g s p l i c h t v a n d e z w ak k e w e g ge b r u i k e r . . . . . . . 9 4 H o o f d s t u k 5 I n s c h r i j v in g e n t a r i e f . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 0 6 Hoofdstuk 6 Schaderegeling ...................................................................... 114 A.
cijfers .......................................................................................................................................... 114 1
B.
De ongevalsaangifte ................................................................................................................... 117
C.
Procedures in schaderegeling ..................................................................................................... 120
D.
De schadevergoeding ................................................................................................................. 142
H o o f d s t u k 7 T oe p a s s i n g B A - m o t o r r i j t u i g e n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 4 9
Deel 2 Bijstand ............................................................................................................................................ 159
Deel 3 Verzekering van de bestuurder....................................................................................................... 164
Deel 4 Voertuigencasco .............................................................................................................................. 168 H o o f d s t u k 2 M o ge l i j k e u i t s l u i t i n g e n g e m e e n sc h a p p e l i j k a a n a l le w aa r b o r g e n . . 1 7 4 H o o f d s t u k 3 T e v e r z e k e r e n w a ar d e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 7 7 H o o f d s t u k 4 V e r g o e d in g v a n d e s c h a d e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 7 9 H o o f d s t u k 5 O m n i um o p d r a c h t e n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 8 4 H o o f d s t u k 6 T o e p a s s i ng e n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 8 5
2
Disclaimer: Deze inhoud is met de grootst mogelijke zorg samengesteld. Toch is het niet uitgesloten dat bepaalde informatie verouderd, onvolledig of anderszins onjuist is. Ik aanvaard geen enkele aansprakelijkheid m.b.t. het gebruik en het toepassen van de inhoud van de presentatie en de documentatie. Vergeet niet de eindtermen na te kijken bij Certassur indien je examen aflegt in een erkend examencentrum, deze worden immers regelmatig bijgestuurd. Deze tekst is opgesteld op basis van de eindtermen op 12 juli 2015 zoals je ze terugvindt bij Certassur. Het examen bij Certassur is steeds zonder gebruik van wetteksten of ander materiaal.
Dit materiaal is auteursrechtelijk beschermd!
Veel studiegenot en veel succes!
Ann Deferme annjosephinedeferme@gmail.com www.anndeferme.be
3
Deel 1 Burgerrechtelijke aansprakelijkheid motorrijtuigen Hoofdstuk 1 inleiding A. Economisch en sociaal belang van de motorrijtuigenverzekering. De BA autoverzekering heeft zich de voorbije jaren hersteld na een moeilijke periode waarin de uitgaven vaak een stuk hoger lagen dan de premieontvangsten. In 2012 moest deze verbetering zich normaliter doorzetten, ware het niet dat bijzondere, eenmalige omstandigheden er anders over beslisten. De schadelast ging dat jaar voornamelijk de hoogte in door de wijzigingen die de magistraten hadden aangebracht aan de “indicatieve tabel”, de voornaamste leidraad voor vergoedingen van lichamelijke schade in ons land. In 2013 nam de schadelast terug normale pro porties aan in vergelijking met de voorgaande jaren, waardoor het technische tekort beperkt blijft tot 3,5 % van de ontvangen premies. Hierdoor kon de BA autoverzekering in dat jaar uitpakken met een behoorlijk, positief resultaat. Tussen de verschillende voertuigcategorieën blijven echter de technisch-financiële resultaten opvallend verschillen. De categorieën Toerisme en zaken (de personenauto’s) en de tweewielers waren in 2013 gezonde branches. De taxi’s en huurrijtuigen, alsook het vervoer van zaken groter dan 3,5 ton (de vrachtwagens) zijn categorieën die de verzekeraars zorgen baarden wegens negatieve resultaten. Op jaarbasis is de kans dat een vrachtwagen een ongeval veroorzaakt dubbel zo groot als bij een personenwagen, en bij taxi’s is die kans zelfs vier keer zo groot. Dat deze categorieën gemiddeld veel meer kilometers afleggen dan de gewone personenwagens mag echter geen excuus zijn om voor deze laatsten de aandacht voor veilig rijgedrag niet te vergroten. In 2013 veroorzaken 6,5 % van de in België verzekerde bestuurders in de categorie Toerisme en zaken een ongeval. Die schadefrequentie bedroeg in 2011 nog 6,8 %. Hoewel de frequentie van de aanrijdingen de laatste tien jaar met mondjesmaat gunstig evolueert, blijft de ernst van heel wat ongevallen een groot pijnpunt. In 2013 telde de BA autoverzekering (Toerisme en zaken) 29 144 ongevallen met lichamelijke schade op een totaal van 353 554 schadegevallen.1
1
http://www.assuralia.be/fileadmin/content/documents/jaarverslagen/Balans%20en%20Vooruitzichten%20201 4%20-%202015.pdf (geraadpleegd op 15 juni 2015).
4
Figuur 1: saldi in functie van de verdiende premies
Figuur 2: Top 15 BA-motorrijtuigen met marktaandeel
5
B. Evolutie van de wetgeving Wet 11 juni 1874: algemene verzekeringsprincipes. Tot 1924: elke maatschappij eigen contract. Vanaf 1924: polis in samenwerking met Zurich. Invoering van de verzekeringsplicht: o 05/03/1936: vervoer voor andermans rekening o 30/02/1946: bezoldigd personenvervoer o 24/02/1947: vervoer voor eigen rekening o 01/07/1956: wet betreffende de verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen. o 21/11/1989: W.A.M.-wet. o 25/06/1992: wet op de landverzekeringsovereenkomst. o 04/04/2014: wet betreffende de verzekeringen (Verzekeringswet) o 2015-2016: wijziging modelpolis !?!
6
Hoofdstuk 2 Wettelijke grondslag A. Wet 4 april 2014: art. 141-153 In deze artikelen worden de aansprakelijkheidsverzekeringen behandeld: o Artikel 141: toepassingsgebied o Artikel 142: verplichtingen van de verzekeraar na het einde van de overeenkomst o Artikel 143: leiding van het geschil o Artikel 144: overdracht van de stukken o Artikel 145: niet-verschijning o Artikel 146: betaling door de verzekeraar van de hoofdsom, de intrest en de kosten o Artikel 147: vrije beschikking over de schadevergoeding o Artikel 148: kwitantie ter afrekening o Artikel 149: schadeloosstelling door de verzekerde o Artikel 150: eigen recht van de benadeelde. o Artikel 151: tegenstelbaarheid van de excepties, nietigheid en verval van recht o Artikel 152: recht van verhaal van de verzekeraar op de verzekeringnemer o Artikel 153: tussenkomst in de rechtspleging.
7
B. Wet 21 november 1989 (WAM-wet) 1. Doel De wetgever wil dat slachtoffers van een verkeersongeval, zeker, quasi integraal en snel vergoed worden. Zeker: door het invoeren van een verzekeringsplicht en door de verplichting het contract te onderschrijven bij een erkende verzekeraar. Quasi integraal: het contract bood verplicht onbeperkte dekking, nu is er enkel een onbeperkte dekking voor lichamelijke schade. Snel: door de niet-tegenstelbaarheid van de excepties. Het slachtoffer krijgt een rechtstreekse vordering tegen de verzekeraar BA-motorrijtuigen.
2. Basisprincipes 2.1. Verbod verval of nietigheid in te roepen, niet-tegenstelbaarheid van de excepties Artikel 16 WAM-wet Onverminderd het bepaalde in afdeling 3 van dit hoofdstuk kan geen uit de wet of uit de verzekeringsovereenkomst voortvloeiende nietigheid, verweer of verval door een verzekeraar aan een benadeelde worden tegengeworpen. Elke verzekeringsovereenkomst met het oog op de uitvoering van deze wet gesloten, wordt, ten opzichte van de benadeelde, van rechtswege geacht welk risico te dekken dat verplicht verzekerd moet zijn.
Ter vervanging van het verval of de nietigheid verleent de wet van 1989 aan de verzekeraar een verhaalsrecht. Wanneer de verzekeringnemer of de bestuurder zich niet houden aan de bepalingen van het verzekeringscontract of een in de polis omschreven zware fout begaan, zal de verzekeraar alle vergoedingen, door hem uitgekeerd aan de benadeelden van het ongeval, kunnen terugvorderen. De niet-tegenstelbaarheid beschermt het slachtoffer tegen het risico dat hem iedere schadevergoeding geweigerd wordt door de verzekeraar van de aansprakelijke wegens niet-nakoming door de verzekerde van zijn contractuele verplichtingen. Zijn bijvoorbeeld niet tegenstelbaar aan het slachtoffer: o Een valse verklaring vanwege de verzekeringnemer (schadeverleden, gebruikelijke bestuurder van het voertuig,...); o een risicoverzwaring in de loop van het contract (wijziging van privĂŠgebruik naar beroepsgebruik); o niet-betaling van de premie.
8
2.2. Rechtstreekse vordering van de benadeelde t.o. de verzekeraar EINDTERMEN Zich herinneren dat het slachtoffer zich rechtstreeks kan wenden tot de verzekeraar van de aansprakelijke persoon in kader van BA motorrijtuigen (eigen recht van de benadeelde - rechtstreekse vordering). Zich herinneren dat de benadeelde (het slachtoffer) op basis van zijn eigen recht als benadeelde (art. 150 van de wet van 4.4.2014 betreffende de verzekeringen) een rechtstreekse vordering kan instellen tegenover de verzekeraar van de aansprakelijke persoon.
Ϯ͘Ϯ͘ϭ͘ WƌŝŶĐŝƉĞ Artikel 12 WAM verschaft de benadeelden een rechtstreekse vordering t.o. de verzekeraar van de aansprakelijke persoon. De principe werd later in de wet van 1992 veralgemeend voor alle aansprakelijkheidsverzekeringen. Men maakt in de verzekeringswet wel onderscheid tussen: o
Eigen recht van de benadeelde: dit is het vorderingsrecht van het slachtoffer tegen de verzekeraar van de aansprakelijk in het kader van een niet-verplichte aansprakelijkheidsverzekering;
o
Rechtstreekse vordering: dit is het vorderingsrecht van het slachtoffer tegen de verzekeraar van de aansprakelijk in het kader van een verplichte aansprakelijkheidsverzekering;
Bij een eigen recht van de benadeelde geldt wel het principe van de tegenstelbaarheid (zie 2.1.).
Ϯ͘Ϯ͘Ϯ͘ Ğ ƚǁĞĞǀŽƵĚŝŐĞ ǀŽƌĚĞƌŝŶŐ
Figuur 3 : rechtstreekse vordering
9
2.3. Aan de rechten van de benadeelde mag geen afbreuk worden gedaan Wanneer een BA-verzekeraar een eigen risico ten laste van de verzekeringnemer legt, dan kan dit nooit aan de benadeelden tegengesteld worden.
2.4. De benadeelde kan, in BelgiĂŤ, zelf de plaats kiezen waar hij zal dagvaarden Art. 15 WAM geeft aan de benadeelden een drievoudige mogelijkheid: o hetzij de rechtbank van de plaats van het schadegeval; o
hetzij de rechtbank van de woonplaats van de benadeelde;
o
hetzij de rechtbank van de zetel van de BA-verzekeraar.
Deze keuzemogelijkheid verhoogt de toegankelijkheid tot het gerecht, al was het maar omdat de benadeelde zo taalproblemen en verre verplaatsingen kan vermijden. Bovendien kan hij er baat bij hebben de zaak voor een rechtbank te laten behandelen die bekend staat om haar consumentvriendelijke uitspraken. Rechters zijn immers onafhankelijk in het toekennen van schadevergoeding. Deze keuze geldt enkel voor zover de strafprocedure is uitgedoofd; een strafprocedure wordt immers verplicht gevoerd voor de rechtbank, bevoegd voor de plaats waar feiten zich hebben voorgedaan.
10