Recht en ondernemen 2022 by Universitas

Recht & ondernemen

Ann Deferme Steven Jacobs

De afbeeldingen zijn gemaakt door Eva Frederickx, architect, en worden met haar toestemming gebruikt. Bedankt Eva!

3 ©

Eva Frederickx

Inhoudsopgave

Commerciële

Een plan…

Maatschappelijk

Starten

Kan dat zomaar?!

een sociaal

Aansluiten bij een

Een ondernemingsnummer

Kennen

Eénmanszaak

voor-

Hulp

Hoofdstuk 1: First things first .............................................................. ................................................... 9 1.

of niet-commerciële onderneming? ..................................................................... 9 1.1. Onderscheid .............................................. ........... 9 1.2. Definitie van het ‘vrij beroep’ .......................... ..... 9 1.3. Nieuw begrip ‘onderneming’ ............................... 10 2.

Goed begonnen is half gewonnen! .......................................................................... 12 3.

verantwoord ondernemen (MVO) ................................................................. 13 Hoofdstuk 2:

als zelfstandige .............................................................. .................................... 15 1.

.......................................................................................................... ............ 15 1.1. Bekwaam zijn ............................................. ......... 15 1.2. EU-onderdaan zijn of een beroepskaart bezitten ............................................................. 15 1.3. Vergunning vereist?...................................... ...... 16 1.4. Aansluiten bij

verzekeringsfonds .................................................................... 16 1.5.

ziekenfonds ........................... 20 1.6.

aanvragen ............................................................................. 21 1.7. Een zichtrekening openen ................................................................................................ . 23 1.8. Extra verplichtingen op de webshop en sociale media ..................................................... 23 2.

en kunnen........................................................................................................... .......... 23 2.1. Kennis van bedrijfsbeheer ................................ .. 23 2.2. Beroepsbekwaamheid ....................................... . 24 3.

of vennootschap? ............................... . 25 3.1. Begrip éénmanszaak en vennootschap ............................................................................. 25 3.2. De

en nadelen ...................................... ..... 25 3.3. Welke vennootschapsvorm? ............................................................................................. 25 3.4. Oprichten van de vennootschap ....................................................................................... 32 3.5. Aansprakelijkheid van de bestuurders .............................................................................. 38 3.6. Overgangsrecht .......................................................................................................... ....... 41 4. Vadertje staat niet vergeten! .............................. ....... 43 4.1. BTW ...................................................... .............. 43 4.2. Boekhouding en belastingen ............................... 53 4.3. SABAM en billijke vergoeding............................. 53 5.

gezocht?!............................................. ............... 55 5.1. Interim ................................................................................................................. .............. 55 5.2. Zelf aanwerven .......................................................................................................... ........ 57

5 Hoofdstuk 3: Het ondernemingsplan .............................................................. ..................................... 63 1. Doel ....................................................... ............................................................... ..................... 63 2. Hoe? ....................................................... .................... 63 2.1. Startkompas .............................................. ......... 63 2.2. Startsimulator ........................................... .......... 64 3. Business Model Canvas (BMC) ................................ ... 66 Hoofdstuk 4: De financiering .................................................. 67 1. Over centen gesproken – Eigen inbreng ................................................................................... 6 7 2. De bank .................................................... ............................................................... ................... 68 2.1. De bank vraagt een liquiditeitsplan ................................................................................... 6 8 2.2. De financieringsvormen ................................... .. 68 2.3. Waarborgregeling ......................................... ...... 73 2.4. PMV ...................................................... .............. 74 2.5. Zakelijke zekerheden ..................................... ..... 78 2.6. Persoonlijke zekerheden .................................. .. 80 3. Risicokapitaal ............................................................................................................ ................. 81 4. Alternatieve financiering ................................................................................................. .......... 82 4.1. Steunmaatregelen ........................................................................................................ ..... 82 4.2. Winwinlening ............................................. ............................................................... ......... 86 4.3. Tax shelter ............................................................................................................. ............ 87 4.4. Crowdfunding ............................................. ........ 87 4.5. Crowdlending ............................................. ........ 89 5. Kredietbemiddeling ......................................... ........... 89 Hoofdstuk 5: Handel drijven .................................................. 90 1. Contracten sluiten ........................................................................................................ ............. 90 1.1. Kopen en verkopen ....................................................................................................... .... 90 1.2. Bedrijfsgoederen kopen of leasen? ................................................................................. 112 1.3. Huren .................................................... ............................................................... ............ 114 1.4. Franchising .............................................. ............................................................... .......... 128 1.5. Handelstussenpersoon ..................................... 130 2. Een boost voor mijn zaak ................................... ...... 131 2.1. Reclame maken ............................................ .... 131 2.2. Kortingen en solden ...................................... ... 133 2.3. Gezamenlijk aanbod ....................................... .. 135 2.4. Bonnen .................................................................................................................. .......... 137

Hoofdstuk

(Extra)

Regelen

Naar

Failliet

de schulden

te missen,

6: Het loopt even mis .............................................................. ......................................... 139 1.

contractuele problemen ............................................................................................ .. 139 1.1. Je bent aansprakelijk .................................... .... 139 1.2. Je klant betaalt niet .................................... ...... 145 2.

in der minne ....................................... ........ 150 2.1. Arbitrage ................................................ ........... 150 2.2. Bemiddeling .............................................. ........ 152 2.3. Onbetwiste geldschulden ................................................................................................ 154 3.

de rechtbank ......................................................................................................... .......... 156 3.1. Betrokken personen ...................................................................................................... .. 156 3.2. De rechtbanken ........................................... ..... 159 3.3. Hoe een zaak aanhangig maken? .................................................................................... 166 3.4. Verloop van de burgerlijke procedure ............................................................................ 168 4.

................................................... .................... 170 4.1. Toepassingsgebied ........................................ ... 170 4.2. Wanneer gaat men failliet? ............................................................................................. 170 4.3. Gevolgen van het faillissement ....................................................................................... 173 4.4. Blijven

de gefailleerde achtervolgen? ......................................................... 178 4.5. Aansprakelijkheid van de bestuurders ............................................................................ 180 Hoofdstuk 7: En de verzekeringen? .............................................................. ..................................... 181 1. Je gaat voor ‘zeker’!....................................... ........... 181 2. Niet

want wettelijk verplicht.................... 181 2.1. Arbeidsongevallenverzekering ........................................................................................ 181 2.2. Objectieve aansprakelijkheid brand en ontploffing ........................................................ 182 2.3. Beroepsaansprakelijkheidsverzekering voor… ................................................................ 182 2.4. B.A.-motorrijtuigen..................................................................................................... ..... 183 3. Eigenlijk onontbeerlijk ................................................................................................... .......... 186 3.1. Verzekeringen voor jezelf ............................................................................................... . 186 3.2. Verzekeren van je aansprakelijkheid ............................................................................... 191 3.3. Verzekeren van je patrimonium ...................................................................................... 193 4. Warm aanbevolen ............................................ ........ 197 4.1. Groepsverzekering......................................... ... 197 4.2. Kredietverzekering ....................................... .... 199 4.3. Collectieve ongevallenverzekering .................................................................................. 200 Hoofdstuk 8: Ziek, pensioen,… Het statuut van de zelfstandige ....................................................... 201

7 1. Ziekte- en invaliditeitsverzekering ....................................................................................... ... 201 1.1. Ziekte-uitkering ........................................................................................................ ....... 201 1.2. Gezondheidszorgen ........................................ .. 204 1.3. Moederschapsverzekering .............................................................................................. 20 5 2. Pensioen ................................................... ................ 206 3. Gezinsbijslag .............................................. ............... 207 4. Overbruggingsrecht (faillissementsverzekering) ..................................................................... 207 4.1. Wanneer? ................................................. ............................................................... ........ 207 4.2. Voorwaarden? ............................................................................................................ ..... 208 4.3. Tegemoetkoming.......................................................................................................... ... 208 Lijst van figuren ...... 210 Bibliografie ............. 212

Recht en ondernemen

'Ik word ondernemer.'

Vanaf het academiejaar 2021-2022 zal er naast dit handboek ook een digitale ondersteuning aangeboden worden. Je kan onderstaande QR-code scannen die je zal brengen naar de website van docent Steven Jacobs.

Voorlopig zal deze website gebruikt worden in functie van actualiteit (BLOG), aangevuld met verschillende quizjes (voorbeeldvragen voor ons examen). (Ter info, op het einde van elk hoofdstuk kan je in dit handboek eveneens een QR-code vinden die je rechtstreeks zal brengen naar de quiz van dat bepaalde onderdeel).

Neem alvast een kijkje hieronder! Veel succes!

© Eva Frederickx

1: First things first

1. Commerciële of niet-commerciële onderneming?

1.1. Onderscheid

Ondernemingen zijn personen die een 'economisch doel' nastreven, ze leveren goederen of diensten op een bepaalde markt. Het kan gaan om industriële, financiële, commerciële activiteiten. De personen zijn zelfstandig en betreden de markt op georganiseerde wijze.

Het nastreven van een economisch doel is niet hetzelfde als winst maken. Winst nastreven is geen essentieel element van een onderneming. Beoefenaars van vrije beroepen, commerciële samenwerkingsverbanden, landbouwers, overheidsondernemingen en coöperatieven zijn dus ondernemingen.

Een onderwijsinstelling bijvoorbeeld, is geen onderneming, maar wordt dit wel wanneer zij de sporthal verhuren. Een vzw die reizen organiseert is een onderneming. 1

De meeste ondernemingen zijn commerciële ondernemingen. Niet-commerciële ondernemingen zijn vooral de 'vrije beroepen'.

Het onderscheid tussen commerciële en niet-commerciële ondernemingen is belangrijk. De voorwaarden voor de uitoefening van de activiteit, de formaliteiten en de verplichtingen zijn anders.

1.2. Definitie van het ‘vrij beroep’

In artikel I.8, 35° Wetboek Economisch Recht (WER) worden 8 voorwaarden gesteld waaraan moet worden voldaan om van een vrij beroep te kunnen spreken.

De beoefenaar van een vrij beroep is elke natuurlijke persoon of rechtspersoon die op intellectueel onafhankelijke wijze en onder eigen verantwoordelijkheid een beroepsactiviteit uitoefent die hoofdzakelijk uit intellectuele prestaties bestaat, voorafgaand de vereiste opleiding heeft gevolgd, tot permanente vorming is gehouden, onderworpen is aan een bij of krachtens de wet opgericht tuchtorgaan en geen koopman is in de zin van artikel 1 van het Wetboek van Koophandel.

De Beroepsfederatie Vrij beroepen (FVB) stelt volgende voorwaarden voorop: de dienstverlening bestaat hoofdzakelijk uit een intellectuele prestatie; dit vergt een belangrijke voorafgaande opleiding en permanente vorming; de beoefenaar draagt persoonlijk verantwoordelijkheid;

1 STRAETMANS, G. en STEENNOT; R., Wetboek economisch recht en de bescherming van de consument , Antwerpen, Intersentia, 2015, p. 16, 23.

9 Hoofdstuk

de dienstverlening gebeurt op een onafhankelijke wijze: de beoefenaar handelt daarbij zowel in het belang van zijn/haar opdrachtgever, cliënt of patiënt, als in het algemeen belang; de beroepsuitoefening is onderworpen aan een deontologie, die in het beroepsstatuut vastgelegd is, hetzij bij wet, hetzij bij autonome beslissing van de betrokken beroepsorganisatie. Dit beroepsstatuut beoogt het garanderen en bevorderen van de professionaliteit, de kwaliteit en de vertrouwensrelatie met de opdrachtgever, cliënt of patiënt.2

Voorbeelden: dokter, advocaat, apotheker, architect, tandarts, kinesist etc.

De lijst van vrije beroepen volgens de interpretatie van de beroepsfederatie kan je hier raadplegen: https://www.federatievrijeberoepen.be/viewobj.jsp?id=40887.

Let op: deze lijst is niet helemaal in overeenstemming met een strikte toepassing van de wet. In samenspraak met de wetgever proberen veel beroepsfederaties de activiteit van hun leden als vrij beroep te laten erkennen. De voorwaarden 'bij wet erkend tuchtorgaan' en 'bijscholing' zorgen voor problemen.

Het is dus belangrijk om goed na te gaan of er specifieke verplichten zijn zoals of de juiste diploma's er zijn, een stage is doorlopen, een inschrijving bij een orde, ….

De nieuwe definitie, ingevoegd bij wet van 1 augustus 2017 houdende invoeging van het Boek XX "Insolventie van ondernemingen", in het Wetboek van economisch recht, en houdende invoeging van de definities eigen aan Boek XX en van de rechtshandhavingsbepalingen eigen aan Boek XX in het Boek I van het Wetboek van economisch recht luidt:

Artikel I.1.,14° WER: beoefenaar van een vrij beroep: elke onderneming wiers activiteit er hoofdzakelijk in bestaat om, op onafhankelijke wijze en onder eigen verantwoordelijkheid, intellectuele prestaties te verrichten waarvoor een voorafgaande opleiding en een permanente vorming is vereist en die onderworpen is aan een plichtenleer waarvan de naleving door of krachtens een door de wet aangeduide tuchtrechtelijke instelling kan worden afgedwongen.".

1.3. Nieuw begrip ‘onderneming’3

Intussen hebben er hervormingen van het vennootschapsrecht plaats gevonden. Het ondernemingsbegrip is gewijzigd, zodat er maar één begrip meer zal zijn dat vrije beroepen, de landbouw, de non profit en de profit sector omvat!

Het materieel criterium (‘op duurzame wijze een economisch doel nastreven’) wordt volledig verlaten. De definitie is louter op basis van formele criteria: er zijn 3 categorieën van ondernemingen.

2 http://www.federatievrijeberoepen.be/viewobj.jsp?id=347786 (geraadpleegd op 1 juli 2021).

3 Website, geraadpleegd op 1 juli 2021, op: https://economie.fgov.be/nl/themas/ondernemingen/wie-watwordt-als-een.

Het begrip ‘onderneming’ wordt in boek XX WER omschreven als: art. XX.1. § 1. Voor de toepassing van dit boek zijn ondernemingen: a) Iedere natuurlijke persoon die zelfstandig een beroepsactiviteit uitoefent, inclusief bestuurders en vrije beroepers.

De aard en de omvang van de activiteit is irrelevant, de activiteiten dienen echter op zelfstandige basis te gebeuren, op regelmatige en continue basis. Wanneer men op tijdens een jaarlijkse garageverkoop of op de jaarlijkse rommelmarkt zijn spullen verkoopt, is men geen ondernemer.

De duurzame activiteiten in het kader van de deeleconomie vallen ook onder deze definitie! voor zover ze een beroepsactiviteit vormen. In de mate dat een activiteit in de deeleconomie bestaat uit een netwerk dat vraag en aanbod bij elkaar brengt om onderbenutte goederen en diensten te ontsluiten en dat hieruit geen inkomen nagestreefd wordt, zal er niet langer sprake zijn van een beroepsactiviteit, en dus ook niet van een onderneming. 4 b) Iedere privaatrechtelijke rechtspersoon (bijvoorbeeld een maatschap), dus ook vzw's en stichtingen. Publiekrechtelijke rechtspersonen (de staat, gemeenten, …) die geen goederen of diensten aanbieden op de markt zijn geen onderneming. Autonome overheidsbedrijven (Proximus, NMBS, bpost,…) zijn dus wel ondernemingen, maar het insolventierecht is niet van toepassing. Een vzw kan nu dus onbeperkt economische activiteiten verrichten in functie van het hoofddoel van deze vereniging zonder een onderneming te worden. Een abdij kan dus kaas maken, bier brouwen en dit verkopen, zelfs via lokale handelaars. Een plaatselijke voetbalploeg in de vorm van een vzw die wafels verkoopt, is echter geen onderneming.

c) Iedere andere organisatie zonder rechtspersoonlijkheid tenzij ze geen winstoogmerk hebben en geen uitkeringen doen aan hun leden. Enkel en alleen als ze aan twee cumulatieve voorwaarden voldoen, zijn de organisaties zonder rechtspersoonlijkheid geen ondernemingen: ze streven geen winstoogmerk na en verstrekken in feite geen voordelen aan hun leden of aan personen met beslissingsbevoegdheid op het vlak van de strategie van de organisatie.

Het onderscheid tussen een vereniging en een onderneming gebeurt niet meer op basis van de activiteit, maar op basis van het uitkeren van winst.

Voor de feitelijke verenigingen is het non profit karakter bepalend.

4 X, 'Hervorming van het ondernemingsrecht: wat wijzigt er en wat is nieuw?', http://www.nclaw.be/documents/news-items/kl2228546-hervorming-van-het-ondernemingsrecht-wat-wijzigter-en-wat-is-nieuw-.xml?lang=nl (Website niet meer beschikbaar)

Een plan… Goed begonnen is half gewonnen!

Het opstarten van een onderneming doe je niet zomaar. Je dient enorm goed voorbereid te zijn door onder meer enorm hard in te zetten op een duidelijk ondernemingsplan. Hier komen we later In hoofdstuk 3 op terug!

https://www.istart.be/help-artikel/recordaantal-startende-ondernemingen-in-

0en%20Graydon.-

(geraadpleegd op 15 augustus 2022).

12 2.

5 5

2021#:~:text=Meer%20dan%2072.000%20startende%20ondernemingen%20in%20Vlaanderen&text=UNIZO%2

,Dat%20is%20het%20hoogste%20aantal%20ooit%20en%20een%20stijging%20met,65.555%20(%2B1%2C12%2 5)