Jouw toekomst na
Bio-Farmaceutische Wetenschappen
Bij ons leer je de wereld kennen
1987 – 1992 propedeuse Scheikunde en bovenbouw
In de ban van vetbolletjes Patrick Rensen Hoogleraar Metabole Aspecten van Vasculaire Ziekten ‘Op mijn kamer staat een model van een lipoproteïne, een bolletje dat vetten transporteert door het bloed. Dat staat er niet voor niets. Toen ik het college biofarmacie volgde, had de hoogleraar dit model eens bij zich. Hij vertelde dat je er medicijnen in kunt verpakken en afleveren waar je ze wilt hebben, bijvoorbeeld bij kankercellen. Het idee greep me aan – en nu staan deze vetbolletjes nog altijd centraal in mijn onderzoek.’
Om succesvol te worden, moet je ergens passie voor hebben. ‘Als scheikundestudent stapte ik over op Bio-Farmaceutische Wetenschappen, toen nog een bovenbouwstudie. De onderzoeksprojecten maakten me enthousiast. Je krijgt niet langer stof voorgeschoteld, maar je bedenkt zelf wat je wilt weten en hoe je te werk gaat. Ik nam me voor om onderzoeker te worden en dat werd werkelijkheid toen ik een promotieplaats kreeg. Ik wierp me op de vetstofwisseling en de rol van lipoproteïnen. Een vaste aanstelling volgde en een prachtig onderzoeksveld opende zich toen werd ontdekt dat niet alleen baby’s, maar ook volwassen mensen ‘bruin vet’ hebben. Bruin vet kan vetten uit lipoproteïnen opnemen en verbranden en verlaagt zo de kans op overgewicht, suikerziekte en hart- en vaatziekten. Dat is mijn specialisatie geworden. Het vereist veel gedrevenheid om hoogleraar te worden. Maar voor alles geldt: om succesvol te worden, moet je ergens passie voor hebben.’
2
studie Bio-Farmaceutische Wetenschappen Universiteit Leiden
1997 gepromoveerd aan de Universiteit Leiden Sinds 2012 hoogleraar Metabole Aspecten van Vasculaire Ziekten bij het LUMC
2018 – 2023 voorzitter European Lipoprotein Club NWO VIDI-grant 2002 Netherlands Heart Foundation Established Investigator grant 2009
Prof. dr. G.J. Tammeling Onderwijsprijs 2016
CV
Jouw toekomst na Bio-Farmaceutische Wetenschappen De opleiding Bio-Farmaceutische Wetenschappen leidt op tot geneesmiddelenonderzoeker. Door het multidisciplinaire karakter van de opleiding kun je op veel verschillende plekken in de wereld van het geneesmiddelenonderzoek terechtkomen. Na de bachelor
Bio-farmaceuten vind je in de gehele breedte van het
De bacheloropleiding geeft je de basis van kennis op het gebied
farmaceutische veld. Ook wanneer je niet als onderzoeker aan
van de scheikunde, biologie, geneeskunde, en biofamaceutische
de slag wilt, heb je legio mogelijkheden. De carrière van een
wetenschappen. Tijdens een aansluitende masteropleiding kun je
bio-farmaceut staat over het algemeen in het teken van het
je verder specialiseren op het gebied van geneesmiddelonderzoek.
ontdekken of ontwerpen van nieuwe geneeskrachtige stoffen, het
De opleiding biedt veel ruimte voor eigen invulling, waarmee je
ontwikkelen, produceren en controleren (van de kwaliteitseisen)
je kunt onderscheiden op de arbeidsmarkt. Bijvoorbeeld door in
van nieuwe geneesmiddelen. Buiten het onderzoek kun je aan
het buitenland een onderzoeksproject te doen of keuzevakken te
de slag als bijvoorbeeld communicatieadviseur bij een bedrijf of
volgen. Juist deze ervaringen kunnen het verschil maken als je na
beleidsontwikkelaar in de farmaceutische en biotechnologische
het afstuderen op zoek gaat naar functies in het wetenschappelijk
industrie of overheidsinstellingen.
onderzoek, het bedrijfsleven, communicatie of het onderwijs.
Alumni vertellen Arbeidsmarkt
In deze brochure vertellen alumni waarom zij gekozen hebben
Veel afgestudeerde biofarmaceutische wetenschappers
voor Bio-Farmaceutische Wetenschappen. Je leest welke keuzes zij
gaan verder in het wetenschappelijk onderzoek door
hebben gemaakt tijdens de opleiding. Ook vertellen ze welke erva-
een promotietraject te volgen aan een (universitair)
ringen voor hen van doorslaggevende invloed zijn geweest op hun
onderzoeksinstituut of bij een academisch ziekenhuis.
carrière en wat ze op koers bracht, of welke keuzes ze maakten.
Waar komen bio-farmaceuten terecht?
In de grote cirkels zijn meer alumni werkzaam.
Wetenschapscommunicatie
Wetenschappelijk onderzoek
Onderwijs
Eigen bedrijf
Overheid
Farmaceutische & biotechnologische bedrijven
3
Kwaliteitscontrole in de farmaceutische industrie Tanja Zijdemans Junior Qualified Person
CV 2008 – 2012 bachelor Bio-Farmaceutische Wetenschappen Universiteit Leiden 2012 – 2014 master Bio-Pharmaceutical Sciences Universiteit Leiden Specialisatie: Industrial Pharmacy
Sinds 2016 werkzaam bij HAL Allergy als Junior Qualified Person
4
Toen Tanja Zijdemans op een carrièredag kennis maakte met een Qualified Person, was haar belangstelling voor kwaliteitscontrole in de farmaceutische industrie gewekt. Nu werkt ze zelf als Qualified Person. ‘Soms staan mensen van de afdeling planning
richting Industrial Pharmacy, een specialisatie
te springen van ongeduld naast mijn
van de Masteropleiding Bio-Farmaceutische
bureau. Als Qualified Person bewaak ik de
Wetenschappen voor kwaliteitsfuncties. Die
kwaliteit van elke partij medicijnen die hier
richting was toen net opgezet en samen met
geproduceerd wordt. HAL Allergy maakt een
een andere student deed ik het pilotjaar. Nog
soort vaccins voor mensen met een allergie,
steeds kunnen jaarlijks maar twee studenten
zoals voor hooikoorts en huisstofmijt,
deze richting doen.’
gebaseerd op eiwitten die de allergie uitlokken. Soms loopt de productie afwijkend; iemand heeft een oplossing bijvoorbeeld langer geroerd dan voorgeschreven. Ik bepaal dan of dat effect kan hebben op de kwaliteit en soms moet ik daarvoor in de literatuur duiken of tests doen. Dan kan het product
Ik bepaal of een afwijking in de productie effect heeft op de kwaliteit van het vaccin.
nog niet de deur uit, en dat kan dan lastig zijn voor de planning.’ ‘Het werd een bijzonder jaar. We volgden
Industrial Pharmacy
geen vakken met medestudenten, maar deden
‘In 5 vwo wist ik al dat ik Bio-Farmaceutische
mee aan cursussen voor professionals. Die
Wetenschappen wilde studeren, want biologie
gingen bijvoorbeeld over ethiek, wet- en
en scheikunde waren mijn favoriete vakken
regelgeving en steriel werken. Ik heb een
en ik wilde iets doen in de geneeskunde
onderzoeksproject bij HAL Allergy gedaan
zonder arts te worden. Ik wist nog niet wat ik
en na mijn afstuderen kon ik daar blijven
ermee wilde, maar dat kwam vanzelf in beeld.
werken. Ik liep eerst als trainee mee op de
Na mijn bachelor sprak ik op een carrière-
productieafdeling om het productieproces
dag iemand die Qualified Person was. Tot
goed te leren kennen. Daarna ging ik aan
dat moment had ik geen idee dat zulk werk
de slag met kwaliteitsbewaking, en nu ben
bestond. Het wekte mijn belangstelling voor
ik Qualified Person. Dat had ik zelfs op die
het bedrijfsleven en ik koos als master-
carrièredag nog niet kunnen bedenken.’
5
Iris Burks Medewerker onderwijsontwikkeling ‘Na mijn bachelor in Maastricht, met als specialisatie neurowetenschappen, kwam ik naar Leiden voor de master Bio-Pharmaceutical Sciences. Op een congres had ik een van de Leidse docenten ontmoet die mij enthousiast had gemaakt. Ik koos de specialisatie Science Communication and Society, want ik vind het belangrijk dat (meer) mensen kennismaken
Ingrid ’t Hart Promovenda
met wetenschap en techniek en dat meer studenten voor een bètastudie kiezen. Tijdens deze specialisatie deed ik een project bij het Maastricht Science Programme van de universiteit van Maastricht. Hier volgen studenten een brede
‘Over mijn studiekeuze hoefde ik niet lang na te denken. Bio-
bachelor waar ze zelf een vakkenpakket kunnen samenstellen.
Farmaceutische Wetenschappen bood de ideale combinatie
Het idee daarachter is, dat zij zelf het beste weten welke
van scheikunde en biologie en was gericht op de ontwikkeling
vakken relevant voor ze zijn. Ik had tijdens mijn bachelor
van medicijnen. Dat sprak me aan. Ik dacht nog niet aan de
in Maastricht een vergelijkbaar programma gedaan en dat
toekomst, ik stapte er open in en zou wel zien welke kant het
was me bevallen. Daarna vond ik die vrijheid ook bij Bio-
op ging.’
Pharmaceutical Sciences in Leiden. Nu werk ik op de campus Venlo van het University College
‘Gaandeweg werd me duidelijk dat vooral het onderzoek
Maastricht; het is een kleine campus, gespecialiseerd in
me trok. Na de bachelor koos ik voor de master
voeding en gezondheid. De brede en zelf in te vullen bachelor
Bio-Pharmaceutical Sciences met de specialisatierichting
trekt veel studenten. Ik ben studieadviseur en help het
Medicinal Chemistry, een specialisatiegebied waarin je nieuwe
onderwijs te ontwikkelen en de kwaliteit te bewaken.’
moleculen maakt en onderzoekt welke uitwerking ze hebben op celniveau (nu te vergelijken met Drug Target & Discovery). Het is de eerste stap op weg naar nieuwe medicijnen. Voor mijn tweede onderzoeksproject wilde ik graag naar het bekende Max Planck Instituut voor Moleculaire Fysiologie in Duitsland, en dat lukte. Mede dankzij die ervaring kon ik na mijn afstuderen een promotieplaats krijgen in Utrecht, bij de onderzoeksgroep Chemical Biology and Drug Discovery. Ik onderzoek stoffen die afweercellen tegen nierkanker kunnen activeren.’
Ik onderzoek stoffen die afweercellen tegen nierkanker kunnen activeren. 6
Robin Kleian Onderwijstrainee en docent scheikunde ‘Als onderwijstrainee volg ik nu een tweejarig leerwerktraject aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Daarin heb je een baan als docent terwijl je de universitaire lerarenopleiding doet en een verdiepend programma volgt. Mijn baan als scheikundedocent sluit goed aan op de studie Bio-Farmaceutische Wetenschappen. Het leraarschap bevalt prima. Het is mooi om als docent mee te werken aan de ontwikkeling van je leerlingen. Ik werk op een school voor volwassenenonderwijs met
Eric Hamers
voornamelijk leerlingen die gezakt zijn voor hun eindexamen of overstappen naar een ander profiel.’
Medisch adviseur ‘Ik koos Bio-Farmaceutische Wetenschappen uit belangstelling ‘Als medisch adviseur bij een fabrikant van pijnbestrijders,
voor geneesmiddelenonderzoek en ik wilde ook anderen
farmaceut Grünenthal B.V., vertaal ik wetenschappelijke
enthousiast maken voor wetenschap. Tijdens mijn bachelor
resultaten voor mijn collega’s die nieuwe medicijnen op de
vond ik het leuk om presentaties te geven en mee te
markt brengen. Daarbij onderhoud ik contacten met artsen en
helpen bij Open Dagen. Daarom koos ik tijdens de master
apothekers en beantwoord ik hun vragen. Ik vind het prettig
Bio-Pharmaceutical Sciences voor de specialisatie Science
om in een team te werken en kan mijn biofarmaceutische
Communication and Society. Na mijn afstuderen heb ik in
kennis hier goed kwijt.’
Leiden meegewerkt aan het Universe Awareness programma om kinderen te enthousiasmeren voor sterrenkunde. Omdat ik
‘Ik vond Bio-Farmaceutische Wetenschappen een interessante
behoefte had aan wat meer stabiliteit besloot ik uiteindelijk om
studie, met een goede mix van colleges en practica, waar je
docent te worden.’
oplossingsgericht leert denken. Omdat ik mijn kennis wilde inzetten voor het bedrijfsleven, koos ik tijdens de master voor de specialisatie Science Based Business. Na ervaring op te hebben gedaan in de sales, vond ik via mijn netwerk mijn huidige baan als medisch adviseur. Uiteindelijk hebben patiënten baat bij mijn kennis, dat vind ik mooi.’
Ik vind het mooi dat patiënten uiteindelijk baat hebben bij mijn kennis. 7
Van wetenschap naar praktijk Lars in ’t Veld Junior product manager Europe
CV 2008 – 2012 bachelor Bio-Farmaceutische Wetenschappen Universiteit Leiden 2012 – 2014 master Bio-Pharmaceutical Sciences Universiteit Leiden Specialisatie: Science Based Business
Sinds 2015 werkzaam bij Sanofi Genzyme als Junior product manager Europe
8
Nieuwsgierig naar biologische processen in het menselijk lichaam en naar ziekte en genezing begon Lars in ’t Veld aan de studie Bio-Farmaceutische Wetenschappen. Nu vertaalt hij zijn wetenschappelijke kennis naar de praktijk. Opruimcellen
kijken, voelde ik mij er direct thuis. Na het
‘Het bedrijf waar ik werk, Sanofi Genzyme,
eerste jaar kwam de belangstelling voor het
is gespecialiseerd in medicijnen voor
bedrijfsleven. Het leek me boeiend hoe je nieuwe
zeldzame ziekten en specialistische zorg.
medicijnen op de markt en bij de patiënten
Mijn terrein is de ziekte van Gaucher, een
brengt – en dat is precies wat ik nu doe.’
erfelijke stofwisselingsziekte. Deze ziekte ontstaat doordat stoffen zich ophopen in de “opruimcellen” van het lichaam, die zich vervolgens opstapelen in de lever, milt en beenmerg, met allerlei ernstige gevolgen. Het enzym dat de ophopende stof afbreekt,
Je hebt alle vrijheid om je eigen weg te kiezen.
functioneert niet. We hebben twee medicijnen ontwikkeld en op de Europese markt
Vrijheid
gebracht. Ik maak hiervoor de vertaalslag
‘Het leuke aan de studie vind ik dat je zelf in
van wetenschap naar praktijk: ik produceer
de hand hebt welke kant je op gaat met je
voorlichtingsmateriaal voor onze filialen en
carrière. Je hebt alle vrijheid om je eigen weg
help evenementen organiseren waar artsen hun
te kiezen. Mijn tweede onderzoeksproject
ervaringen delen.’
was een voorproefje van mijn huidige werk. Ik werkte bij Eli Lilly, producent van onder
‘Deze baan is een schot in de roos gebleken.
meer insuline voor mensen met diabetes.
Ik moet bekennen dat ik aan het begin van
In die tijd kwam de insulinepomp op als
mijn studie niet goed wist wat ik ermee
een patiëntvriendelijk alternatief voor de
wilde. Ik wist wel dat ik belangstelling had
injectiepen. Ik had als opdracht om te
voor biologische processen in het menselijk
kijken hoe het bedrijf daarop kon inspelen,
lichaam; ik wilde weten hoe ziekten ontstaan
bijvoorbeeld door een extra service aan te
en hoe je kunt ingrijpen. Nadat ik bij Bio-
bieden in de vorm van makkelijke cartridges
Farmaceutische wetenschappen ben gaan
of duidelijke voorlichting.’
9
Studenten volgen hun nieuwsgierigheid Miranda van Eck Hoogleraar Cardiovascular and Metabolic Therapeutics Opleidingsdirecteur Bio-Farmaceutische Wetenschappen ‘Als opleidingsdirecteur werk ik samen met docenten en studentvertegenwoordigers continu aan het onderwijs. Maar het is ook aan de studenten zelf om hun opleiding vorm te geven door hun nieuwsgierigheid te volgen, initiatieven te nemen, en vakken en onderzoeksprojecten te regelen die passen bij hun toekomstbeeld.’ ‘Dan is er veel mogelijk, zoals ik indertijd zelf heb ondervonden. Ik wilde graag een onderzoeksproject doen bij TNO, waar ze toen aan hart- en vaatziekten werkten en de vetstofwisseling onderzochten. Dat fascineerde me, ook omdat hart- en vaatziekten één van de belangrijkste doodsoorzaken zijn. Ervaring opdoen bij TNO kon niet zomaar, maar toen ik voorstelde om mijn onderzoeksproject te verdelen over de universiteit en TNO, mocht dat wel. Het vetmetabolisme is mijn werkterrein gebleven.’
Het leuke van onderzoek is het puzzelen. ‘Al op de middelbare school wist ik dat ik biofarmaceutisch onderzoeker wilde worden, in de hoop om een nieuw medicijn te ontdekken. Het voornemen de wetenschap in te gaan werd tijdens de studie sterker, vooral door de mogelijkheid om aan eigen onderzoeksprojecten te werken. Het leuke van onderzoek is het puzzelen: hypotheses opstellen en toetsen, de blijdschap als het klopt, de uitdaging om verder te zoeken als het niet zo is.
CV 1990 – 1994 propedeuse Biologie en bovenbouwstudie Bio-Farmaceutische Wetenschappen Universiteit Leiden
1999 gepromoveerd aan de Universiteit Leiden Sinds 2015 Hoogleraar Cardiovascular and Metabolic
En nu als hoogleraar vind ik het leuk om met jonge mensen te werken en hen te zien groeien als wetenschapper.’
Therapeutics aan de Universiteit Leiden
Opleidingsdirecteur Bio-Farmaceutische Wetenschappen Pfizer International HDL Research Award 2001 en 2003 NWO VIDI-grant 2005 Netherlands Heart Foundation Established Investigator grant 2008
NWO VICI-grant 2013 10
Loopbaanadvies Jouw studie kan de basis vormen voor heel diverse loopbanen,
Het Alumni Mentornetwerk
zoals de voorbeelden in deze brochure laten zien. Hoe jouw
Om je op weg te helpen met je carrière zetten wij de kennis en
loopbaan er precies uit gaat zien, hoef je aan het begin van
ervaring van Leidse alumni in. Via het online mentornetwerk
de opleiding nog niet te weten. Tijdens de opleiding word
kun je in contact komen met ervaren alumni en hen eenvoudig
je geholpen bij het maken van studiekeuzes die van invloed
benaderen voor advies. Het eerste contact is laagdrempelig en
zijn op jouw carrière. Ook organiseert de Universiteit
je mag zelf bepalen hoe jouw mentorrelatie eruit ziet: eenmalig
Leiden diverse activiteiten om je te laten kennismaken
of herhaaldelijk contact, persoonlijk of juist digitaal. Zo kunnen
met de arbeidsmarkt, zoals de voorlichtingsdagen voor
alumni en studenten elkaar inspireren en werken we aan een
de Masterkeuze, Bètabanenmarkt en de Bio Science Park
hechte Leiden Science gemeenschap.
Excursie. Daarnaast helpt de Science Career Service jou bij jouw loopbaankeuzes en kun je het advies inwinnen van
mentornetwerk.universiteitleiden.nl
ervaren alumni via het Alumni Mentornetwerk. Al deze diensten bieden jou de mogelijkheid om al tijdens jouw studie de arbeidsmarkt te verkennen en kennis en ervaring op te doen voor de loopbaan die het best bij jou past.
Science Career Service De Science Career Service is er om jou te ondersteunen bij jouw vragen die gaan over studiekeuze en loopbaanoriëntatie, bijvoorbeeld door: • Informatie te geven over de mogelijkheden op de arbeidsmarkt. • Workshops en trainingen aan te bieden op het gebied van sollicitatievaardigheden. • Een persoonlijk gesprek met de loopbaanadviseur gespecialiseerd in jouw vakgebied. lucareerzone.com
11
Colofon
Druk: UFB/Grafimedia Vormgeving: Creja ontwerpen Fotografie: Hielco Kuipers, Pim Rusch, Jonathan Vos Photography Interviews alumni: Willy van Strien Met dank aan alle alumni die in deze brochure hun verhaal wilden vertellen. © Januari 2017 Aan deze uitgave, die met zorg is samengesteld, kunnen geen rechten worden ontleend.
Bij ons leer je de wereld kennen
Meer informatie:
studereninleiden.nl/bfw studieadviseurBFW@lacdr.leidenuniv.nl