Leidraad oktober 2017

Leidraad Dossier Van analoog naar digitaal Nog lang niet uitgeleerd Dertig en terug in de banken

Victor Mids

‘Leiden heeft een gelaagde, geheimzinnige sfeer’

ALUMNIMAGAZINE NR. 3 2017

Leidraad

tribuut 2

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

inhoud

NR. 3 2017

Jon van Rood

6

Ineke Sluiter en Miguel Versluys:

‘Innovatie is meer dan technische uitvindingen’

19

Thomas van Houwelingen:

‘Literatuur kan bijdragen aan een beter inlevingsvermogen’ Hij maakte het verschil in het leven van velen.

Immunoloog prof.dr. Jon J. van Rood, grondlegger van de orgaandonatie zoals we die nu kennen, is 21 juli 2017 op 91-jarige leeftijd overleden.

De loopbaan van Van Rood (Scheveningen, 1926) speelde zich vanaf het prilste begin in Leiden af.

De oorlog is nog in volle gang als hij er in 1944 geneeskunde gaat studeren. In het ziekenhuis voelt hij zich thuis, want hij bracht er als kind vele maanden door. Hij overleefde ternauwernood een middenoorontsteking en kwam er vanaf met een blijvende doofheid aan zijn rechteroor. Na zijn studie wordt hij, nog tijdens zijn opleiding tot internist, hoofd van de bloedbank. Al vroeg in zijn loopbaan ontrafelt hij een belangrijke factor bij het matchen van donor en ontvanger, het Human Leukocyte Antigen (HLA)-systeem. Hiermee legt hij de basis

voor de verdere ontwikkeling van de orgaantransplantatie. Hij promoveert in 1962 en wordt in 1969 hoogleraar. In 1991 gaat hij met emeritaat. Dat wil zeggen: officieel. Hij blijft betrokken bij de universiteit, en doet tot op zeer hoge leeftijd onderzoek in het naar hem genoemde onderzoekscentrum in het LUMC. Van Rood was oprichter van Eurotransplant (1967), Europdonor (1970) en Bone Marrow Donors Worldwide (1988). De Nobelprijs, waarvoor hij vaak werd genoemd, kreeg hij net niet. Wel begeleidde hij meer dan 65 promovendi, schreef zo’n 1000 wetenschappelijke artikelen, ontving acht ere­ doctoraten en won een aantal internationale prijzen.

Een prachtig oeuvre voor een man die de wetenschap een groot avontuur noemde. ‘Iets nieuws ontdekken geeft me een kick.’

TEKST: NIENKE LEDEGANG, FOTO: TACO VAN DER EB

PIONIER VAN HET LEVEN

24

Eveline Crone:

‘Leeftijdsgenoten blijken elkaar online positief te kunnen beïnvloeden’

je dertigste Bijblijven is een must

NR. 3 2017

○ Tribuut

/2 ○ Carel houdt woord / 5 ○ Verankeren van innovaties / 6 ○ Geven / 10 ○ Werkplek van Wendy Manders / 11 ○ Kort nieuws Jon van Rood

Berichten van de universiteit / 12

○ Object / 18

○ Terug in de banken

Thomas van Houwelingen / 19

○ Eén studie, twee wegen / 20

COLOFON

○ De groep van

Leidraad is een uitgave van de directie Strategische Communicatie & Marketing/Development en Alumnirelaties van de Universiteit Leiden. Het magazine wordt kosteloos verspreid onder alumni en relaties van de universiteit. Voor andere belangstellenden is een abonnement op aanvraag beschikbaar.

Folkert van Cleef / 35

○ Signalen van faculteiten en

verenigingen / 40

○ Cleveringabijeenkomsten / 48 ○ Lezen, luisteren, doen / 50

○ Digitaal Zweetkamertje / 52

14

Interview met Mister Mindf*ck

23

Dossier

Van analoog naar digitaal

22

Herinneringen aan

‘Dit voelt als een studentenhuis next level’

Uitgever: Universiteit Leiden, Renée Merkx, directeur Strategische Communicatie & Marketing Hoofdredacteur: Lilian Visscher, directeur Alumni­relaties en Fondsenwerving Concept: Fred Hermsen (Maters & Hermsen Journalistiek) Eindredactie: FC Tekst – Job de Kruiff en Nienke Ledegang Art direction en vormgeving: Jelle Hoogendam, Marjolijn Schoonderbeek (Maters & Hermsen Vormgeving) Lithografie: Mark Boon Tekst: Jos Damen, Janet van Dijk, ­Marjolein van Enk, Corine Hendriks, Fred Hermsen, Malou van Hintum, Eric de Jager, Liza Janson, Job de Kruiff, Nienke ­Ledegang, Merijn van Nuland, Nicolline van der Spek, Caroline Wellink, Peter Wierenga, Annette Zeelenberg Foto cover: Taco van der Eb Fotografie: Taco van der Eb, Marc de Haan, H ­ ielco Kuipers, Rob Overmeer, Monique Shaw, Edwin Weers Coördinatie Universiteit Leiden: Wendy Persson Reacties: 071-5274050 of contact@leidraad.leidenuniv.nl LinkedIn: Alumni Universiteit Leiden Twitter: @leidenalumni Website: www.universiteitleiden.nl/alumni Oplage: 72.500 Adreswijzigingen: wijziging@alumni.leidenuniv.nl Gehele of gedeeltelijke overname van artikelen, foto’s en illustraties uit Leidraad is alleen toegestaan na overleg met de redactie en met bronvermelding.

Universiteit Leiden kan niet aansprakelijk gesteld worden voor eventuele zet- of drukfouten.

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

Leidraad

5

FOTO: MARC DE HAAN

inhoud

NR. 3 2017

Carel houdt woord

36 Onderwijs na

De academische wereld digitaliseert razendsnel. Internet en IT ­hebben een enorme impact op ons onderzoek en onderwijs. Niet alleen is de manier waarop onderzoek wordt uitgevoerd voorgoed veranderd, ook hebben onderzoekers talloze nieuwe mogelijkheden om hun kennis sneller dan voorheen te delen en om met elkaar samen te werken: wiki’s, reference managers, blogs, online open repositories, virtual research environments, open access en open source… ­ Science 2.0. Alle onderzoek dat tot stand komt door samenwerking tussen onderzoekers via netwerktechnologieën valt hieronder. Ook in Leiden gebeurt dat veelvuldig. We werken samen met onderzoekers van over de hele wereld. En niet alleen dat: ook de relatieve leek komt in beeld en doet mee. Citizen science is al bijna niet meer nieuw.

Natuurlijk is er ook een keerzijde voor wetenschappers. Ik hoor ze ­weleens mopperen dat mensen zonder verstand van zaken online hun ongezouten mening geven over nieuw onderzoek, of aan de haal gaan met onderzoeksresultaten en deze buiten hun context plaatsen. De wetenschapper voelt zich dan soms meer moderator dan onderzoeker.

Het is waar: internet en IT hebben de universiteit voorgoed veranderd, ook in het onderwijs. Met alle mooie en minder mooie kanten. Dat geldt ook voor mijzelf. Ik kan mij totaal niet meer voorstellen hoe ik mijn werk kan doen zonder digitale middelen. Dat geldt zowel voor mijn bezigheden als rector, als voor het onderzoek dat ik nog steeds (een beetje) doe. Het is allemaal heel handig en efficiënt, maar soms verlies ik mij in de digitale wereld met al die online tools. Mijn dochters noemen me dan gekscherend Carel Apple, en daar ben ik niet per se trots op.

Toch ben ik ervan overtuigd dat digitalisering vooral k ­ ansen biedt.

Prof.mr. Carel Stolker is rector magnificus & voorzitter van het College van Bestuur van de Universiteit Leiden @CarelStolker

6

Leidraad

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

NR. 3 2017

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

Verankeren van innovaties

Oude Grieken brengen ons op nieuwe ideeën Nog steeds kunnen we nieuwe dingen l­eren van de oude Grieken. Hoe ze zorgden dat ­innovaties geaccepteerd raakten, bijvoorbeeld. Een groep classici, onder Leidse ­leiding, gaat hier onderzoek naar doen dankzij de grootste NWO-subsidie die er is.

TEKST: MALOU VAN HINTUM, FOTO’S: HIELCO KUIPERS

H

et gaat haar nog altijd aan het hart. Ineke Sluiter, hoog­leraar Griekse taal- en letterkunde aan de Universiteit Leiden, was betrokken bij de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) toen in 2012 negen Topsectoren werden aangewezen en de Topconsortia voor Kennis en Innovatie werden ingesteld.

‘Dat werd compleet technisch ingestoken. Toen dacht ik: het kan niet waar zijn dat de kennis van hele wetenschapsgebieden hiervan buitengesloten wordt.’ Haar gelijk haalt ze vijf jaar later, als ze met een groot team een NWO Zwaartekrachtsubsidie van 18,8 miljoen euro binnensleept voor het programma ‘Anchoring Innovation’. Naar dit thema gaan classici van vijf universiteiten, verenigd in de onderzoeksschool OIKOS, samen tien jaar onderzoek doen. Het is de eerste keer dat Geesteswetenschappen in deze categorie in de prijzen valt.

Classici die miljoenen krijgen om onderzoek te doen naar innovatieprocessen; het zal niet voor

iedereen een logische keuze zijn. Wat kunnen wij nou leren van de oude Grieken en Romeinen?

Veel, zolang je ‘innovatie’ niet versmalt tot technische uitvindingen.

Anchoring

Sluiter: ‘Als we de bril van “anchoring” opzetten, kunnen we een nieuwe draai geven aan een aantal vragen die we altijd al hadden als ­classici. ­Bijvoorbeeld de Griekse democratie, die is op alle gebieden radicaal nieuw. Hoe snapten die Atheners nog wat ze aan het doen waren?’ Kijk je daarnaar door de bril van anchoring, dan zie je processen waar eerder de focus niet op lag, legt ze uit. ‘Maar die verklaren wel waarom mensen nog steeds denken ‘o ja, dat is van ons’. Zo werd

de bevolking in tien groepen ingedeeld voor het stemmen bij verkiezingen. Elk van die groepen werd verbonden met een bekende figuur uit de mythologie. Zulke dingen helpen om iets nieuws tegelijk vertrouwd te maken.’

Wat betekent dat voor ons? Dat een vernieuwing verankerd moet worden in bestaande begrippen en praktijken, zeggen Sluiter en haar collega en mede-hoofdaanvrager Miguel John Versluys, hoogleraar Klassieke en Mediterrane Archeologie. Nieuwe producten of processen moeten mensen aanspreken, willen ze ook aanslaan. Dat betekent dat mensen ze moeten kunnen integreren in wat er al is; in bestaande procedures, waarden, normen, gewoonten. Dat integreren lukt niet als het verschil tussen het oude ver-

trouwde en het nieuwe onbekende te groot is; die twee moeten soepel met elkaar verbonden kunnen worden. Is dat het geval, dan is de kans op een succesvolle verankering van de vernieuwing veel groter.

Het oude en vertrouwde

Een ander voorbeeld van verankering – ook in de vijfde eeuw voor Christus – is de introductie van muntgeld in het oude Athene, iets wat een radicale verandering betekende. De muntstukken zagen er echt Atheens en dus betrouwbaar uit, omdat aan de ene kant de godin Athene was afgebeeld, en aan de andere kant de uil (met olijftak) die haar als godin van de wijsheid vergezelde. Tegenwoordig staat diezelfde uil met

Leidraad

7

8

Leidraad

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

olijftak afgebeeld op de Griekse euromunten, en dat is evenmin toeval. Alle euromunten hebben aan één zijde een afbeelding die bekend en vertrouwd is voor een specifiek Europees land. Dat is ook een voorbeeld van het verankeren van een innovatie, namelijk door in het nieuwe ontwerp ruimte te houden voor het oude en vertrouwde.

Wie om zich heen kijkt, ziet in allerlei nieuwe ontwerpen en technologieën verwijzingen naar het oude of bekende. In de eerste elektrische auto’s komt de stroom binnen op de plek waar bij andere auto’s de brandstoftank zit. Of neem de symbolen op je tablet of smartphone, zoals

NR. 3 2017

het envelopje van de elektronische mail. De telefoonhoorn (in een tekstballon) voor whatsapp.

De wijzerplaat voor de digitale klok. De ‘boekenkast’ waarin je e-books staan. Sluiter: ‘Er is in het verleden vaak afzonderlijk onderzoek gedaan naar traditie en vernieuwing, alsof ze niets met elkaar te maken hebben. Wij zijn juist geïnteresseerd in de relatie tussen die twee.’

Daarnaast is er bij het bestuderen van innovatieprocessen, juist door de technische ­oriëntatie, in het algemeen veel te weinig aandacht voor de sociale component, zegt Versluys. ­‘Terwijl die vaak doorslaggevend is voor het ­mislukken

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

of slagen van innovaties.’ Dat betekent werk voor de sociale wetenschappers, maar niet voor hen alleen, zegt Versluys: ‘Je begrijpt innovatie­ processen pas goed in historisch perspectief.

Wat wij als Oudheidkundigen kunnen toevoegen aan de sociale wetenschappen, is deep ­history.

Ons langetermijnperspectief geeft, in combinatie met een focus op het sociale aspect, een heel vernieuwende kijk op hoe innovatie eigenlijk werkt.’

Collega-wetenschappers, ook uit de bèta-hoek, zien de potentie van het thema en het onderzoeksprogramma, zegt Versluys. Onlangs kwamen wetenschappers langs die onderzoek doen naar frugal innovation (letterlijk: sobere innovaties, lees: innovaties met een duurzaam karakter). Sluiter: ‘Hun uitgangspunt is ‘doing more with less’. Zij kwamen naar ons toe om te kijken of zij iets aan het concept anchoring hebben.’

Universiteitsoverstijgend

Miguel John Versluys (1971) Ineke Sluiter (1959)

Versluys studeerde klassieke archeologie aan de ­Universiteit Leiden, waar hij cum laude p ­ romoveerde.

Daarna werkte hij aan de VU in Amsterdam en de ­Universiteit van Amsterdam. In 2006 kwam hij terug naar Universiteit Leiden. Van 2010 tot 2015 leidde hij een VIDI-onderzoeksproject. In 2016 ontving hij een VICI-beurs voor het project ‘Innovating objects.

The impact of global connections and the f­ ormation of the Roman E ­ mpire (ca. 200 – 30 BC)’ en werd hij a ­ angesteld als hoog­leraar Klassieke en Mediterrane Archeologie.

Sluiter studeerde klassieke talen en culturen aan de UvA, waar ze ook – cum l­ aude – promoveerde. Daarna werkte ze aan verschillende Amerikaanse universiteiten. Sinds 1999 is ze hoogleraar Griekse taal- en ­letterkunde in Leiden, sinds 2012 KNAW-lid. ­Sluiter won verschillende onderwijs- en onderzoeksprijzen, waaronder de Spinozaprijs (2010). Tussen 2000 en 2011 was ze wetenschappelijk directeur van onderzoeksschool OIKOS. Ze is een van de vier ‘Athena’s Angels’, Leidse vrouwelijke hoog­leraren die opkomen voor de belangen van vrouwelijke wetenschappers.

De classici in de onderzoeksschool OIKOS werken samen ‘alsof we één afdeling klassieke talen en culturen van Nederland zijn’, zegt Sluiter. ‘De Leidse onderzoekers hebben allemaal hun eigen specialismen, maar er is binnen het programma niet een thema dat specifiek is voor Leiden. In alle werkpakketten van het programma werken meerdere universiteiten samen.’ Het project is dus universiteitsoverstijgend. ‘Dat is zeker voor ons vak heel bijzonder’, zegt Versluys, ‘omdat universiteiten traditioneel heel goed zijn in zich afzetten tegen elkaar, en zich beroepen op hun eigen traditie. OIKOS heeft er de afgelopen tien jaar hard aan gewerkt om met deze ­gewoonte te breken. We kunnen dit programma alleen maar uitvoeren omdat de onderzoeksschool en alle universiteiten eraan meewerken. Dat Leidse onderzoekers op het gebied van de klassieke Oudheid in Anchoring innovation een belangrijke rol spelen, is een logisch gevolg van de grote successen die het afgelopen decennium zijn geboekt bij het binnenhalen van prestigieuze NWO- en Europese subsidies.’

Dankzij deze financiële middelen van een aantal universiteiten die in OIKOS samenwerken, was het mogelijk al eerder een pilot te draaien. Dat was ‘heel belangrijk’, zeggen ze. Sluiter: ‘Daardoor konden we een proof of concept leveren en expertmeetings organiseren. Die experts waren mensen uit andere vakgebieden van wie we wisten dat ze zich bezighouden met ofwel innovatie, ofwel concepten die aan anchoring verwant zijn.’

Ze hebben met sociaal psychologen gesproken,

Leidraad

Zwaartekrachtsubsidie De Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) keert periodiek in opdracht van het ministerie van OCW zogeheten Zwaarte­krachtsubsidies uit aan de volgens haar beste Nederlandse ­onderzoekconsortia.

Die kunnen daarmee langlopend en grootschalig onderzoek doen dat vernieuwend is en voor ­internationale doorbraken kan zorgen. De Universiteit Leiden viel deze ronde in de prijzen met Anchoring

­Innovation (hoofdaan­ vrager prof. Ineke ­Sluiter) en ­Organ-on-­Chip (hoofdaanvrager prof.

Christine Mummery): het kweken en bestuderen van levende cellen en weefsels op een siliciumchip. Daarnaast maakt Leiden deel uit van het gehonoreerde programma Q ­ uantum Software Consortium. Minister Bussemaker deelde deze keer in totaal 112,8 miljoen euro uit. ­Tijdens de v ­ orige ronde, in 2013, was dat 153 miljoen.

en ook met economen. Tijdens de eerstvolgende expertmeeting zijn cognitiewetenschappers te gast. Sluiter: ‘Dan gaan we het hebben over de processen die een rol spelen bij de omgang met en het begrijpen van iets nieuws.’ Anchoring innovation maakt het mogelijk om bruggen te slaan naar andere wetenschappelijke disciplines, zegt Versluys. ‘Het is een denkinstrument, een manier om te kijken naar allerlei contexten waarin het nieuwe en vertrouwde in alle domeinen van het maatschappelijk spectrum in relatie tot elkaar staan.’

Morele verbetering

Een van de eerste projecten van het onderzoeksprogramma gaat over het gebruik van het Latijn onder het fascisme en nationaalsocialisme. Sluiter: ‘Fascisten en nationaalsocialisten gebruikten verbijsterend veel Latijn en Grieks als een manier om zichzelf gezag en legitimiteit te geven. Die praktijk was óók het verankeren van een innovatie. Je kunt daaraan heel goed zien dat niet elke innovatie een morele verbetering is, ook al wordt dat wel vaak gedacht. Het is dus niet zo dat wij denken ‘ankeren maar, en dan gaat het wel goed met de wereld’. We hebben geen naïef vooruitgangsgeloof.’

9

10

Leidraad

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

NR. 3 2017

NR. NR.1 3 2017 2017

werkplek van

ALUMNIMAGAZINE ALUMNIMAGAZINE VANVAN DE UNIVERSITEIT DE UNIVERSITEIT LEIDEN LEIDEN

Wendy Manders

geven

De ruimte straalt rust uit, precies zoals ze het graag wil: het is er licht, wit, de zon valt in banen naar ­binnen. Wendy Manders (47) studeerde in Leiden af in het civiel recht, maar volgde, na een aantal jaren als juridisch adviseur te hebben gewerkt, haar hart en begon yogastudio Yoga SuCasa in Leiden. Toen ze een verdieping kon huren in het pand waar ze al sinds 1996 woont, pal boven café De Uyl van Hoogland, begon ze ‘kantoor aan huis’. ‘Ik sta op met yoga’, zegt Wendy. ‘Iedere dag open ik om 7 uur de studio met oefeningen. Wie wil,

Circa 10.000 alumni maken jaarlijks een bedrag over aan het LUF. Wat beweegt hen? ­Floris Bannink (43), managing director bij Berenschot: ‘Het LUF ondersteunt naast ­jonge wetenschappers ook Leidse studenten die in het buitenland willen studeren. Het spreekt mij aan dat ik op deze manier kan bijdragen aan toekomstige generaties.’

Leidraad

11

mag ­aansluiten. Dat dat hier kan, is echt een cadeautje.’

Dan, lachend: ‘Heb je het uitzicht gezien? Daar gaat het natuurlijk eigenlijk niet om bij yoga, maar ik vind dat ik het mooiste uitzicht van ­Leiden heb.’ Haar ­cursisten ­k ijken tijdens de oefeningen uit op de Hooglandse Kerk. ‘Je voelt hier aan alles dat je midden in de stad zit. Er zijn stadsgeluiden, maar die storen niet. En de bomen op het plein zie je elke dag veranderen. Een cursist van me zegt dat aan het einde van de les altijd de zon schijnt. Dat zal wel meevallen, maar het geeft aan dat deze plek positief stemt.’

D

TEKST: MARJOLEIN VAN ENK, FOTO: MONIQUE SHAW

Bijzondere band

De bijzondere band met de Universiteit Leiden ervaart hij nog steeds. ‘Bij Berenschot werken we veel samen met universiteiten, waaronder die van ­Leiden. We nemen verder elk jaar nieuwe trainees aan en bieden plek aan stagiaires. Dan merk ik ook dat ik echt iets heb met Leiden.

Twee jaar geleden was ik een week op Harvard. Daar is de alumnibinding helemaal sterk. Hele gebouwen worden er door alumni gefinancierd. Voor mij heeft dat iets moois: je doet iets voor de universiteit die jou heeft opgeleid. Daar zit ook een keerzijde aan,

Alumnus Floris Bannink:

‘ Iets terug­doen voor de universiteit die mij heeft opgeleid’ want zo’n universiteit zit er wel heel dicht bovenop. Na die week ontving ik als “alumnus” elke maand mailtjes, inclusief verzoek om donaties. Wij zijn daar in Nederland voorzichtiger en ik denk ook calvinistischer in. Leuk om dat verschil te zien.’

Sinds zijn afstuderen maakt Floris jaarlijks trouw een vast bedrag over aan het LUF. ‘Het spreekt me aan dat dit geld breed wordt besteed, niet alleen aan onderzoek maar bijvoorbeeld ook aan studeren in het buitenland. Op deze manier draag ik hopelijk een steentje bij aan een memorabele studententijd voor toekomstige generaties. Het is een bescheiden bijdrage, maar als alle alumni dat doen telt het wel op.’

Ook bijdragen aan jong talent?

Jaarlijks maken Leidse alumni de steun aan bevlogen jonge onder­ zoekers en studenten mogelijk.

Wilt u ook jonge talenten de kans geven zich verder te ontwikkelen?

Ga dan naar www.LUF.nl/donatie en steun Leidse wetenschappers en ­studenten met uw gift.

Wendy Manders Rechten 1988-1994

TEKST: NIENKE LEDEGANG, FOTO: ROB OVERMEER

e betrokkenheid bij ‘zijn’ universiteit begint voor Floris Bannink bij zijn studententijd; hij studeerde Bestuurskunde van 1993 tot 1999. ‘Ik heb een fantastische tijd gehad. Dat is denk ik de basis voor de verbinding die ik nog steeds voel. Het LUF heb ik toen al leren kennen. Ik was voorzitter van Roofs, een soort marktplaats avant la lettre voor huisvesting voor buitenlandse studenten.

Het was destijds ingewikkeld om woonruimte te vinden, helemaal voor buitenlandse studenten. Wij bemiddelden en het LUF ondersteunde ons initiatief financieel. Een keer per halfjaar legden wij verantwoording af over de besteding van de subsidie.’

kort

Historica Marjan Schwegman is door de Leidse universiteit benoemd tot Cleveringahoog­ leraar en zal de Cleveringa-oratie uitspreken op maandagmiddag 27 november 2017.

Prof.dr. Schwegman (1951) is emeritus hoogleraar Politieke cultuur en was directeur van het NIOD, instituut voor oorlogs-, holocausten genocidestudies. Daarvoor was zij directeur van het Koninklijk Nederlands Instituut Rome. Eerder was zij docent geschiedenis aan de Leidse universiteit. Zij schreef regelmatig over oorlogsheroïek en natievorming.

Schwegman wil op 27 november spreken over de lotgevallen van E.M. Meijers, Cleveringa’s leermeester. Meijers’ plaats in onze herinneringscultuur is ingewikkeld omdat hij als jood werd vervolgd, terwijl zijn collega’s hem als groot Nederlander wilden blijven eren.

Houdt u voor meer informatie en aanmelding voor de Cleveringa-­ oratie de website in de gaten: www.universiteitleiden.nl

WCCprijzenregen in Leiden Leiden is 8 november het decor van de 34ste Award Ceremony van de World Cultural Coun­ cil (WCC). Dat is een

FOTO: KAROLY EFFENBERGER

Met een feestelijk programma in de Pieterskerk is op 14 september de Asian Library o ­ fficieel geopend, hoogtepunt van het Leidse Aziëjaar.

Koningin Máxima verrichtte de openings­handeling. ’s Morgens bezocht de koningin ook het KITLV (directeur Gert Oostindie, links op de foto) waarvan zij beschermvrouwe is en werd zij rondgeleid door de Asian Library. De A ­ sian Library is gevestigd in een nieuwe opbouw op de UB aan de W ­ itte Singel. Studenten en wetenschappers uit binnen- en buiten­ land vinden hier ruim 30 kilometer onderzoeks­ materiaal over Zuid- en Zuidoost-Azië, ­China, Korea en Japan. De ­Indonesiëcollectie is zelfs de grootste ter wereld. www.asianlibraryleiden.nl

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

Leidraad

13

PJ Veth gebouw ­heropend

Alfred Schaffer ­gastschrijver

Koningin ­Máxima opent Asian Library

internationale organisa­ tie met als doel bijdra­ gen aan de wetenschap en het stimuleren van cultuur. Dit jaar wordt de Albert Einstein Wor­ ld Award of Science uit­ gereikt aan scheikundi­ ge Omar Yaghi. Russell Hartenberger, ­emeritus hoogleraar Etnomusi­ cologie en ­Percussie in Toronto, krijgt de Leonardo da Vinci

World Award of Arts.

Dat Universiteit Leiden het evenement dit jaar mag organiseren dankt ze aan de Leidse ster­ renkundige Ewine van Dishoeck, die in 2015 de Albert Einstein World Award of Science won.

Traditiegetrouw eert de WCC ook jonge weten­ schappers van de uni­ versiteit die de ceremo­ nie organiseert. Deze

FOTO: MONIQUE SHAW

Marjan Schwegman Cleveringahoogleraar

NR. 3 2017

Special Recognition Awards gaan dit jaar naar negen vrou­ welijke onderzoe­ kers van ­Universiteit ­Leiden: Nadine Akker­ man, Ann ­Brysbaert, Marike Knoef, ­Marianne Maeckelbergh, ­V­­ictoria Nyst, Sarah De Rijcke, Alicia Schrikker, Martina Vijver en Inge van der Weijden. Het onder­

Dichter Alfred Schaffer is dit najaar gastschrijver aan de Universiteit Leiden. Hij gaat met studenten poëzie schrijven, vertalen en herschrijven. ‘Op zijn best is het gedicht een cocktail van taalexperiment, fantasie, autobiografie, opinie en registratie’, stelt Schaffer (Leidschendam, 1973), die in Leiden Nederlands studeerde. Hij wil studenten ook laten zien hoe poëzie kan worden ingezet om te spreken over politiek, in het bijzonder de politiek in Zuid-Afrika.

Vast onderdeel van het gastschrijverschap is de Albert Verweylezing, die Schaffer op donderdag 2 november zal geven, om 20.15 uur in het Academiegebouw.

zoek van deze vrou­ welijke talenten heeft impact op de samenleving en zij presteren allemaal uitstekend op het gebied van weten­ schap, onderwijs en/ of kunst, aldus de WCC. De prijs­ uitreikingen zijn in de Pieterskerk.

Belangstellenden zijn van harte welkom.

Delen van de faculteit Geesteswetenschappen zijn verhuisd naar het PJ Veth gebouw aan de N ­ onnensteeg, dat compleet is verbouwd. ­Donderdag 12 oktober is de officiële opening.

Het PJ Veth gebouw grenst aan de Hortus en is begin vorige eeuw gebouwd als botanisch laboratorium. Het moest flink op de schop om het bruikbaar te maken voor het onderwijs en voor de studenten en onderzoekers van nu. Er zijn onder meer nieuwe werk- en studieplekken en collegezalen gerealiseerd. Bij die verbouwing heeft het pand een onderdoorgang gekregen die deel uitmaakt van de nieuwe Singelparkroute. Wandelaars kunnen nu vanaf de 5e Binnenvestgracht onder het gebouw door en belanden dan in een deel van de Hortus dat openbaar wordt, waarvandaan de route v ­ erder leidt richting het Lipsiusgebouw en de singel.

De Faculteit Geesteswetenschappen krijgt de komende jaren een nieuwe campus in dit gedeelte van de stad. De vernieuwing en ingebruikname van het PJ Veth gebouw is daarin de eerste stap. Onder de n ­ ieuwe gebruikers van dit pand zijn het Instituut voor Wijs­begeerte, de Academie der K ­ unsten, het Confucius Instituut en het Centre for Digital ­Humanities.

Wie interesse heeft om bij de opening te zijn kan zich aanmelden via hc-info@hum.leidenuniv.nl

Leidraad

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

NR. 3 2017

Victor Mids

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

Leidraad

Bijna twee miljoen kijkers voor zijn televisieserie Mindf*ck – genomineerd voor de Televizierring –, een boek dat ruim honderdduizend keer over de toonbank ging en zo’n honderd optredens per jaar op congressen en bijeenkomsten.

Leids geneeskunde-­alumnus Victor Mids blaast het stof van illusionisme, en geniet ervan.

‘Ik mag twee miljoen mensen uitleggen hoe het geheugen werkt’

Hoe is het begonnen?

‘Ik kreeg op mijn vierde een goocheldoos, niet eens voor een bijzondere gelegenheid, hij kwam ergens van zolder. Mijn vader las de gebruiksaanwijzing door, ik voerde het uit.

Iets met veiligheidsspelden en doosjes met een dubbele bodem. Het zijn zo’n beetje mijn eerste herinneringen.’

Wat trok je erin aan?

‘Het geheim, het puzzelen vond ik spannend.

Een doosje met een extra laag voor een muntje, dat kan me trouwens nog steeds oneindig fascineren. Niemand weet dat, alleen jij, die gedachte is opwindend. Iedere dag weer. Leg zo’n doosje hier op tafel en ik zou het meteen willen uitzoeken. Die passie voel ik heel sterk.

Maar als kind was er ook iets anders: dat het me relatief weinig tijd kostte om iets heel indrukwekkends neer te zetten, iets dat anderen niet begrijpen. Zelfs mijn grote zus niet.'

TEKST: FRED HERMSEN, FOTO’S: TACO VAN DER EB

14

Dan stel je je dus een beetje boven de ander…

‘Ja, in magie schuilt dat gevaar. Je kunt nogal arrogant overkomen. In feite zeg je: “Kijk eens, ik doe hier iets dat jij niet snapt, probeer het maar uit te leggen, dat kun je niet.” En dat vind ik eigenlijk verschrikkelijk, het zorgt ervoor dat mensen mijn vak soms als pesterij zien. Daardoor krijgen mensen ook de neiging om mij te willen doorgronden. Ieders goed recht natuurlijk, maar het is niet wat ik wil oproepen. Het gaat mij om de kunstvorm. Bij acteurs doen we ons best om te geloven dat de gespeelde persoon echt is, bij een goochelaar zijn we

niet automatisch bereid om de magie te volgen.

Dat verbaast me weleens.’

Hoe ga je daarmee om?

‘Vooropgesteld: ik ben geen verlegen persoon die via mijn talenten bevestiging of aanzien zoekt. Ik stel me van nature bescheiden op, buit de positie van alwetende als illusionist nooit uit. Ik laat ook nooit nog even mijn spierballen zien als een illusie is gelukt; vaak loop ik zelfs weg als de uitkomst er eenmaal is. Privé treed ik trouwens ook niet op de voorgrond. Ik vind het prima om aandacht te krijgen hoor, maar ik ben er niet naar op zoek.’

Je stelt regelmatig dat jouw werk een wetenschappelijke grondslag heeft, hoe bedoel je dat?

‘Als illusionist werk ik doorlopend met twee werelden. De ene is de geheime kant die alleen ik ken, zeg maar het doosje waarin het muntje ongezien verdwijnt, en de andere kant is de voorkant, de misleiding van degene tegenover je. Om dat spel te beheersen maak ik gebruik van veel wetenschappelijke inzichten, deels opgedaan tijdens mijn studie Geneeskunde.

Optische illusies, de verwerking van visuele informatie in je brein, hoe werkt het geheugen? Met dat soort dingen houd je je ook bezig tijdens je studie, zeker in de richtingen die ik altijd het meest interessant vond: neurologie en neuropsychologie. Er zijn heel wat aha-momenten geweest: “zo werkt het dus!” Ik ben gedurende mijn studie steeds meer dwarsverbanden gaan leggen tussen het illusionisme en de medische wetenschap. Het mondde uit in iets wat ik nu neuromagic noem.’

15

16

CV ­ Victor ­Middelkoop Geboren op 1 april 1987 in Delft Begint op vierjarige leeftijd met ­goochelen Voorspelt in 2009 een tussenstand van ‘Serious Request’ Studeert van 2005 tot 2008 Geneeskunde aan de ­Erasmus Universiteit in Rotterdam (doctoraal) Komt in 2008 naar Leiden, rondt in 2013 zijn coschappen af Is sinds 2015 presentator en illusionist van Mindf*ck, een zeer populair televisie­programma over street magic Gaat in 2016 met succes de grens over naar Duitsland met zijn televisieprogramma ­Mindf*ck.

Brengt samen met compagnon Oscar Verpoort ‘Mindf*ck, het boek’ uit

Leidraad

NR. 3 2017

Geen paranormale gaven dus?

‘Allerminst. Ik begrijp de menselijke neiging om verklaringen te zoeken die buiten ons gezichtsveld liggen. De start en het einde van het leven, misschien zelfs de zin ervan. Het is een groot mysterie. Maar tegelijkertijd doorzie ik als geen ander de methoden van mediums. Ook ik kan jou met mijn kennis en vaardig­heden eenvoudig laten geloven dat ik met je overleden vader kan praten, en je daarmee in verwarring brengen. Alles wat ik doe is bedacht. Maar ook: alles wat ik doe is zonder filmische trucage of acteurs.’

Hoe bouw je de kennis op?

‘De basis van magic is totaal openbaar. Kijk op YouTube of in de bibliotheek. Om iets dieper te graven kom je in een grijzer gebied terecht: je moet ernaar zoeken. Er zijn goochelwinkels, ook online, met iets gespecialiseerdere boeken.

Die leggen de geheimere methoden uit. Een deel van de kennisoverdracht verloopt ook van mond tot mond. Of ik in een netwerk zit? Jawel, maar ik zit niet in de officiële goochelwereld, bijvoorbeeld de Nederlandse Magische Unie.

Ik ben ook geen klassieke goochelaar. Bij mij geen kisten, rode sponsballetjes en tromge­ roffel. Wat ik doe, zou je street magic kunnen noemen. Ik werk met sleutels, kleding, gedachten. Dat is cleaner, dichter bij het persoonlijk leven. Het komt daardoor ook wat rauwer binnen. Je telefoon is immers een vertrouwd verlengstuk van mensen, terwijl twee rode sponsballetjes niets met het leven van mensen te maken hebben. Als die verdwijnen, zeg je: dan zal er wel iets met die balletjes zijn. Terwijl het in theorie net zo moeilijk kan zijn om ze te laten verdwijnen. Wat mij verder onderscheidt is de vertelvorm, ik werk altijd vanuit

‘Medici willen weten wat ik voor hun vak zou kunnen betekenen. En ik denk dat ik wel iets toe te voegen heb.’

FOTO: MARC DEURLOO

Victor Mids in het depot van museum Naturalis. Tot 1998 was het museum zelf gevestigd in dit statige pand aan de ­Leidse Raamsteeg. De hal van het gebouw inspireerde M.C. Escher voor zijn kunstwerken.

een wetenschappelijke insteek, leg ook vaak uit hoe dingen werken.’

Waarom doe je dat?

‘Ik vind het fantastisch dat ik op een laagdrempelige manier aan twee miljoen mensen mag uitleggen hoe het geheugen werkt. En dat doet iets.

Ik krijg vaak mailtjes, bijvoorbeeld van jongeren die door mijn programma of boek geïnspireerd worden om geneeskunde te gaan studeren.’

Augustinus. Geen dag spijt van gehad. Een beetje struinen op het Rapenburg na een nachtje doorhalen, geweldig. En met mijn vrienden in het Van der Werfpark eten. Ik woonde ook mooi centraal, aan het Noordeinde. Stiekem kom ik nog weleens op Augustinus, trouwens. Mijn cordial komt ook nog bij elkaar. En ik heb er mijn vriendin ontmoet. Er liggen dus veel wortels. Nog steeds kan ik mijn oriëntatie in de stad kwijtraken; de Haarlemmerstraat en Breestraat lopen niet recht, en als je rond de Burcht bent, heb je geen idee van de rest van de stad. Dat geeft een gelaagde, geheimzinnige sfeer. Mijn liefde voor de stad zal niet verdwijnen.’

Dus Mindf*ck heeft ook een pedagogisch doel.

‘Het is amusement, maar ik vind het mooi om te zien dat het meer kan betekenen. Ik geloof bijvoorbeeld ook dat het goed voor mensen is om zich – al is het maar een korte periode – met magie bezig te houden. Je maakt daardoor kennis met wat ook wel Theory of Mind genoemd wordt. Om te kunnen goochelen moet je een beeld kunnen vormen van de geest van de ander. Dat betekent inleven, empathisch vermogen ontwikkelen. Snel inschatten wat de ander bezighoudt, wat hij denkt en hoe zijn aandacht werkt om hem te kunnen laten geloven in een illusie. Een truc lukt pas als die aandacht naar een punt getrokken wordt waar de verdwijntruc juist niet plaatsvindt, om een voorbeeld te noemen. Met de nodige snelheid.

Dat is een communicatieve vaardigheid die je goed van pas kan komen. Niet om mensen te misleiden, maar om ze snel te leren kennen.’

Had je ooit gedacht op dit punt terecht te komen toen je aankwam in Leiden?

‘Haha, nee, ik wilde gewoon arts worden, omdat ik me graag verdiep in het wonderbaarlijke van het ­menselijk lichaam, de relatie tussen lichaam en geest. ­Illusionisme was vooral een grote hobby, al vanaf mijn middelbareschooltijd verdiende ik er wat geld mee. Pas na de afronding van mijn coschappen in 2013, toen ik uitgesproken ideeën had over de koppeling van wetenschap en illusionisme, heb ik mijn jeugdvriend Oscar Verpoort gevraagd of hij een televisieprogramma met mij wilde maken.

Oscar was al een tijdje van de Nederlandse Filmacademie af en had goedbetaalde klussen, bijvoorbeeld als maker van clips. Hij

17

‘Mindf*ck is amusement, maar ik vind het mooi om te zien dat het meer kan betekenen’

nam dus wel een risico door dit avontuur aan te gaan. Maar het is meer dan goed uitgepakt.’

Hoe kwam je in Leiden terecht?

‘Allebei mijn ouders hebben hier gestudeerd, mijn moeder Nederlands en mijn vader orthopedagogiek. Ze woonden op de Oude Singel. We bezochten Leiden vaak, ik hoorde tijdens de wandelingen door het centrum op iedere straathoek wel een mooie herinnering. Dan krijg je vanzelf een goed beeld van de stad. En mijn zussen studeerden hier. Ze zaten allebei op Augustinus, en ik hoorde daar geweldige verhalen over. De eerste jaren studeerde en woonde ik in Rotterdam, vanaf 2005. Maar toen ik daar mijn doctoraal in 2008 had behaald, ben ik voor mijn coschappen naar Leiden gegaan en meteen lid geworden van

Net als de liefde voor geneeskunde?

‘Ik geef regelmatig lezingen en houd workshops over neuromagic op medische congressen, en ik houd de voor mij relevante vakliteratuur bij. Op die manier blijf ik in contact met die wereld. Ik merk dat medici willen weten wat ik voor hun vak zou kunnen betekenen. En ­eerlijk gezegd denk ik dat ik wel iets toe te voegen heb. Ik heb bijvoorbeeld ideeën over een betere arts-patiëntrelatie in de spreekkamer. Wat ik doe gaat voor een groot deel over framen van je boodschap, interactie, gebruik van non-­verbale communicatie. Zaken die ook in de spreek­kamer spelen. Ik denk ook dat je met mijn ­ideeën therapietrouw zou kunnen verbeteren.’

De illusie is dus geen eindstation?

‘Dat klopt. Op termijn zou ik zelfs willen promoveren, bijvoorbeeld op het mentaal modificeren van angst en pijnbeleving.’

Wat houdt je tegen?

‘Ik zit nu in een heel andere flow, ben een pad ingeslagen dat ik voorlopig wil volgen. Promoveren zou op dit moment een rare wending zijn. Maar het zou zomaar kunnen dat mijn huidige werk en het netwerk dat ik nu opbouw mij later van pas gaan komen, zoals mijn studie ook mijn werk als illusionist heeft versterkt. Voor­ lopig denk ik daar niet over na, daarvoor leef ik te veel in het moment.’

18

Leidraad

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

terug in de banken

NR. 3 2017

NR. 3 2017

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

Leidraad

19

Thomas van Houwelingen (27)

object

Vreemdelingenadvocaat Thomas van Houwelingen heeft een zwak voor de Franse taal en literatuur. Bij de lezingen van Recht en Literatuur kan hij zijn hart ophalen.

uit een Leidse collectie

FRANCOFIEL ‘Ik heb de masteropleiding Public Inter­ national Law afgerond, maar ben daarnaast afgestudeerd in de Franse taal en cultuur. De Franse taal en vooral de literatuur heb ik altijd interessant gevonden, misschien wel doordat we vroeger altijd naar Frankrijk op vakantie gingen. Zo schreef ik mijn bachelor- en masterscriptie over een roman en het journalistieke werk van Albert Camus. Het zijn goed leesbare boeken die tegelijkertijd een rechtsfilosofische lading hebben, dat vind ik mooi.’

Een van de bekendste vrouwelijke seriemoordenaars ter wereld is Maria Swanenburg, geboren op 9 september 1839 aan de Langegracht 105 in ­Leiden. Maria, vanwege haar hulpvaardigheid ‘Goeie Mie’ genoemd, vermoordde in elk geval 27 en mogelijk meer dan 90 mensen. Ze vergiftigde haar slachtoffers met arsenicum en streek daarna de uitkering op van de (door haar zelf afgesloten) levensverzekeringen, in totaal enkele duizenden guldens – een fenomenaal bedrag in de 19e eeuw. Goeie Mie werd in 1883 gearresteerd en tot levenslang veroordeeld voor vier moorden. De Leidse hoogleraren Teunis Zaaijer en Pieter de Koning onderzochten destijds in deze zaak zestien lijken, Eduard van der Burg voerde het toxicologisch onderzoek uit.

Afgelopen jaar dook bij het NFI dit onderzoek op, waarvan jaren was gedacht dat het bij het bombardement op het Bezuidenhout verloren ging.

Het is toen geschonken aan de Universiteitsbibliotheek Leiden.

Vervolgens doneerde Ingrid Moerman, v ­ oormalig conservator van de Lakenhal en auteur van een boekje over Goeie Mie, haar exemplaar van de hier afgebeelde litho aan de Universiteitsbibliotheek.

Tegenwoordig kijken we naar Opsporing Verzocht en CSI, 135 jaar geleden werden de kranten gespeld en werd een poster met een stripverhaal over de moordzaken uitgebracht. Deze prent, gemaakt door Roelof Raar, toont leven en werk van Goeie Mie: de kronkelende slangen als verzinnebeelding van haar verdorven karakter, de vergiftiging en de slacht­ offers, de opgraving van de lijken en de arrestatie van de moordenares, waarbij zelfs de figuur van de dikke besnorde Leidse politieagent Piet ­Schreuder herkenbaar is. Levensecht, daar houden de Leienaars van.

De prent in detail bekijken? universiteitleiden.nl/alumni

TEKST: MERIJN VAN NULAND, FOTO: HIELCO KUIPERS

TEKST: JOS DAMEN

INLEVINGSVERMOGEN ‘Mijn twee grote interesses komen mooi samen in de lezingenreeks Recht en Literatuur. Ik heb colleges bijgewoond over de Russische schrijver Fjodor Dostojevski en de Tsjech Franz Kafka. En over de Franse existentialistische schrijvers Albert Camus en Jean-Paul Sartre. Het zijn tot nu toe erg interessante lezingen. Het mag misschien niet allemaal direct toepasbaar zijn in de praktijk, toch voelt het wel degelijk als een vorm van bijscholing. Literatuur kan bijdragen aan een beter inlevingsvermogen voor echte, bestaande personen.’

VREEMDELING De Vreemdeling is een van de beroemdste boeken van Camus. Claudia Bouteligier liet in haar lezing zien hoe de hoofdpersoon uit het boek op weinig empathie kan rekenen, omdat hij niet voldoet aan de maatschappelijke normen en waarden. Dat zie ik terug in het vreemdelingenrecht, bijvoorbeeld bij gezinsmigratie. Als het volgens de IND niet gaat om een ‘normale’ relatie in de westerse zin van het woord, is de kans groter dat een aanvraag van een verblijfsvergunning voor een partner wordt afgewezen. Dankzij de lezingen ben ik me daar meer van bewust.’

De lezingen van Recht en Literatuur zijn voor iedereen toegankelijk. Meer informatie: www.rechtenliteratuur.nl

20

Leidraad

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

21

NR. 3 2017

één studie

twee wegen Waar een studie Rechten toe kan leiden…

Albert Marsman (35) CV partner bij advocatenkantoor

Mousavi Gourabi (34) CV Behnaz projectleider PR en Campagne

De Brauw Blackstone Westbroek

bij de GGD Haaglanden

2000-2006: studie civiel recht en internationaal publiekrecht, 2007-2010: advocaat-stagiair bij De Brauw Blackstone Westbroek, 2010-2011: LL.M. Stanford University in de VS, 2011-nu: advocaat en partner bij De Brauw Blackstone Westbroek

2001-2008: studie rechten en internationaal publiekrecht, 2009-2011: traineeship bij de gemeente Den Haag, 2012-nu: projectleider PR en Campagne bij de GGD Haaglanden

W

H

aarom rechten?

‘Rond mijn vijftiende woonde ik in Australië. Mijn vader kreeg de kans om daar een jaar te werken. Ik denk dat mijn internationale oriëntatie toen is ontstaan. Na het gymnasium heb ik een jaar in de VS gestudeerd, Liberal Arts, een brede opleiding met daarin internationaal publiekrecht.

De prof, een ex-diplomaat, maakte me enthousiast voor het vak. Internationaal publiekrecht sprak me aan omdat het gaat over de relatie tussen macht en recht. Er is geen overheid die boven alle staten staat. Dat maakt internationaal recht uitdagend.

De docent kende in Nederland vooral de Leidse rechtenfaculteit en was er vol lof over.’

oe verliep jouw studie?

‘Ik wilde altijd advocaat worden, maar tijdens mijn studie merkte ik dat ik dat toch te eenzijdig vond. Daa1rom ben ik veel naast mijn opleiding gaan doen, zoals een bestuursjaar bij L ­ eiden Model United Nations, een simulatie van de VN op gerenommeerde universiteiten zoals Harvard University. En ik heb de afstudeerrichting Public International Law gekozen, met een stage bij het consulaat-generaal in LA. Tijdens mijn traineeship bij de gemeente Den Haag gaf een coach mij inzicht in de werkelijke motieven om die richting te kiezen, zoals voldoen aan verwachtingen van anderen, geld en status. Velen van ons zullen dat herkennen. ’

Dus naar Leiden…

‘Ja. Ik ben afgestudeerd in het civiel en het internationaal publiekrecht. Mijn stages heb ik gelopen in China, voor Buitenlandse Zaken, bij het consultancybureau McKinsey en bij De Brauw Blackstone Westbroek. Die laatste stage deed me inzien dat ik graag de advocatuur in wilde. De Brauw is met ruim driehonderd advocaten en vier buitenlandse kantoren relatief groot. Toch is de organisatie plat en de cultuur meritocratisch: je wordt beoordeeld op je kunnen, op de slimme ideeën die je bedenkt.

Inmiddels – sinds 2016 – ben ik partner.’

Met wat voor zaken houd je je nu bezig?

‘Mijn specialisme is internationale arbitrage en geschillen. Momenteel vertegenwoordigt het team waarvan ik deel uitmaak de voormalige aandeelhouders van Yukos, het Russische oliebedrijf dat door de Russische overheid werd onteigend.

Een andere zaak waaraan ik werkte is de arbitrage die Philips instelde tegen het Japanse Funai over een mislukte overname. Of ik mijn hele leven hier blijf, kan ik niet zeggen, maar voorlopig heb ik het bijzonder naar mijn zin.’

TEKST: CORINE HENDRIKS, FOTO’S: MONIQUE SHAW

En toen toch weer de collegebanken in…

‘In 2010-2011 heb ik een jaar een master gevolgd aan Stanford University in de VS, mede gesponsord door mijn werkgever. Ik ben toen helemaal ondergedompeld in het Amerikaanse recht en het onderwijssysteem. Dat was fantastisch.’

Leverde dat een andere koers op?

‘Ik leerde wat ik echt wil en goed kan: organiseren en creatieve projecten opzetten. Dat doe ik bij de GGD Haaglanden, die zich richt op publieke gezondheidsissues, zoals bestrijding en preventie van tbc, thuis- en daklozenzorg en preventie van geweld in afhankelijkheidsrelaties. Hier coördineer ik projecten waarmee ik bewustwording creëer op het gebied van preventie van huiselijk geweld en kindermishandeling. Momenteel ben ik bezig met een internationaal congres en een campagne tegen meisjesbesnijdenis. Ik werk vaak met ervaringsdeskundigen die de moed hebben om zich op foto’s en in tv-spotjes en online campagnes te laten zien.’

Wil je blijven doen wat je doet?

‘Om mijn public affairs-vaardigheden verder te ontwikkelen heb ik cursussen gevolgd aan de New York University. Nu heb ik opnieuw die coach benaderd omdat het tijd is voor een nieuwe stap.

Ik wil voor mezelf beginnen, minder locatiegebonden werken, als een digitale nomade. Het ultieme doel is om dit te combineren met het opzetten van retraites op mooie plekken in de wereld om mensen te stimuleren zichzelf te leren kennen, hun dromen te ontdekken en zich te laten inspireren.

Het wordt telkens een plek waar mensen zich veilig voelen om met gelijkgestemden na te denken over nieuwe mogelijkheden en de verwezenlijking van hun dromen. Gelukkig valt dat goed samen met de ambities van mijn vriend.’

22

Leidraad

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

NR. 3 2017

herinneringen aan De Pathologie

DOSSIER

TEKST: LIZA JANSON, FOTO: HIELCO KUIPERS

‘I

k ben trots dat ik hier woon.

Je komt echt ergens binnen.

Elk huis heeft zijn verhaal, maar hier heb je meteen iets te vertellen.

Tijdens mijn opleiding Communicatie aan de Hogeschool Leiden had ik af en toe colleges in dit gebouw. Erg spannend. Ik was best jong, een jaar of negentien. Eén van de eerste colleges hier was in de snijzaal. Ik herinner me nog dat er een grote afvoerput was in het midden van de zaal. Ik wist direct: dit is de plek waar het allemaal gebeurde. Als we pauze hadden, gingen mijn klasgenoten en ik rondlopen in het gebouw. Dat was echt een ontdekkingstocht. Je zag bedden staan met witte doeken eroverheen. Het voelde als een andere wereld, ook al was het maar een paar meter van de hogeschool vandaan. Dat ik er ooit zou komen te wonen, had ik nooit kunnen bedenken.

Toevallig is dat mijn oom, Willem Moolenaar, ook een geschiedenis met het Leidse pathologiegebouw heeft. Hij volgde er eind jaren zeventig colleges

Het Laboratorium voor Pathologie (1925) aan de Wassenaarseweg werd tot 2007 gebruikt door het LUMC. Recent is het verkocht en verbouwd tot 125 (huur) appartementen. Op de begane grond komt een restaurant.

als geneeskundestudent en kwam er later als arts in opleiding en als internist tijdens zijn promotieonderzoek.

Mijn oom weet nog goed dat hij er een ‘potten-examen’ moest afleggen. Er stonden potten met organen op sterk water. De professor pakte een pot en dan moest je zeggen wat voor ziekte er in dat orgaan zat.

Konijnen Het klinkt misschien gek, maar ik voelde me hier direct thuis. Ik heb altijd een fascinatie gehad voor oude gebouwen, ze hebben een eigen karakter. Als ik hier naar binnen loop, is

het herkenbaar. Daarnaast zijn er voor mij veel herkenningspunten rondom het gebouw: de hogeschool en de Faculteit Sociale Wetenschappen waar ik gestudeerd en gewerkt heb.

Hiervoor woonde ik op de Oude Vest.

Ook fijn, je had de levendigheid van de stad. Toen kwam dit vrij en ik was ­verkocht. Hier is het lichter en ruimer.

Alles is nieuw, maar toch heeft het nog zijn oude karakter, dat hebben ze goed in stand gehouden. Als een van de eerste bewoners vorm ik nu ook weer een onderdeel van de geschiedenis.

Je woont echt in een soort community.

Er wonen vooral jonge mensen en expats, zowel stelletjes als singles. En buiten hebben we drie konijnen, een haan en twee kippen rondlopen. Je woont hier lekker op jezelf en je kunt elkaar ontmoeten in de tuin. Het voelt als een studentenhuis next level.’

Lili-Anne de Jongh Communicatie Hogeschool Leiden, 2007-2011 Master Politicologie Universiteit Leiden, 2014-2015

Van analoog naar digitaal Computers De oudste en de snelste

Cybersecurity Digitale risico’s

eHealth Xxx ZegXxxxx ’ns A@@

24

Leidraad

DOSSIER analoog → digitaal

NR. 3 2017

25

Onderzoek naar social media

‘ Jongeren beleven er ook heel veel plezier aan’

hebt geld gegeven aan een goed doel, of iemand in nood geholpen – dan gaan anderen dat ook doen. Dat heeft implicaties: beleidsmakers kunnen nadenken over de vraag of je leeftijdsgenoten kunt inzetten om het positieve gedrag van pubers te vergroten, bijvoorbeeld bij een anti-­ pestprogramma.’

Crone is officieel hoogleraar neurocognitieve ontwikkelingspsychologie en officieus de puberdeskundige van Nederland. Bij haar bijzondere of zelfs unieke onderzoek naar het brein van jongeren en jongvolwassenen, maakt ze vooral gebruik van – objectief – ­hersenonderzoek met MRI-scans.

De meeste vragen die ze krijgt gaan over het gedrag van de jongeren van nu, maar pubergedrag is tijdloos – altijd al hoorde bijvoorbeeld risicovol gedrag bij deze levensfase. Vaak staat dit gedrag in een slecht dag-

De Leidse hoogleraar Eveline Crone ontving in juni de ­prestigieuze Spinozapremie voor haar onderzoek naar de o ­ ntwikkeling van de hersenen van pubers en jongvolwassenen.

TEKST: JANET VAN DIJK, FOTO: NWO, IVAR PEL

M

et de premie van 2,5 miljoen euro wil Crone het puberonderzoek ‘verrijken’ op haar afdeling Ontwikkelings- en Onderwijspsychologie van het Instituut Psychologie. Ze gaat meer onderzoek doen naar hechtingsfactoren - wanneer voelen jongeren zich veilig - en naar de psychologische factoren die van invloed zijn op de profiel- en studiekeuze van pubers. En ook naar de invloed van social media.

Waarom is het belangrijk dat te onderzoeken?

‘Jongeren kunnen zich online op

‘Ik vind digitalisering niet goed of slecht. Het is er gewoon’ dezelfde manier buitengesloten voelen als in de echte wereld. Als je bijvoorbeeld online wordt afgewezen door een leeftijdsgenoot, zie je in de hersenen hetzelfde effect als wanneer je in de echte wereld wordt buitengesloten. We weten dat het beloningscentrum in de hersenen actief wordt bij sociale afwijzing en acceptatie. Dat effect is sterker bij adolescenten dan bij kinderen en volwassenen.

We willen achterhalen wie daar gevoelig voor zijn.’

De ontwikkelingen gaan zo snel, ­misschien zien social media er over een paar jaar heel anders uit.

‘Daarom ben ik meer op zoek naar

fundamentele processen. Wat zeker is, is dat de digitalisering niet te stoppen is.’

Is dat erg?

‘Ik probeer niet te denken in goed of slecht. Het is er gewoon. Vergeet ook niet: veel jongeren beleven er heel veel plezier aan. Voor volwassenen levert online zijn vaak veel meer stress op, bijvoorbeeld omdat we steeds onze mail checken.

Er heerst een negatief beeld over de sociale beïnvloeding op internet.

Maar leeftijdsgenoten blijken elkaar online ook positief te kunnen beïnvloeden. Als je veel duimpjes krijgt omdat je iets goeds hebt gedaan – je

Eveline Crone (Schiedam, 23 oktober 1975) studeerde ontwikkelingspsychologie aan de Universiteit van Amsterdam, waar ze cum laude promoveerde.

In 2005 trad ze in dienst bij de Universiteit Leiden. In 2009 werd ze benoemd tot hoogleraar. Crone schreef ‘Het puberende brein’ en ‘Het sociale brein van de puber’. Dat zij als psychologe de prestigieuze Spinoza­ prijs ontving, is bijzonder.

In 73% van de gevallen gaat de premie naar een bètawetenschapper.

licht – comazuipen, gevaarlijke dingen doen zoals bungeejumpen en trainsurfen. Crone kijkt ook dan graag naar de positieve kant: 85 procent komt zonder al te grote problemen door de pubertijd. En dat risicovolle gedrag is ook ergens goed voor.

Kunt u dat uitleggen?

‘We hebben aanwijzingen dat jongeren met risicovol, rebels gedrag en empathisch vermogen op een positieve manier het verschil kunnen maken. Als iemand wordt gepest, wie komt er dan voor hem of haar op? Dat zijn de jongeren die empathisch zijn en die buiten de regels van de groep om ­durven gaan.

Heeft mobiele telefoon invloed op taal­ ontwikkeling?

Het zou zomaar ­kunnen dat het toegenomen gebruik van de mobiele telefoon leidt tot een kleinere woordenschat bij jonge kinderen. Claartje Levelt, Hoogleraar Eerste Taalverwerving in Leiden, gaat die hypothese onderzoeken. Het viel

Levelt op dat ouders buiten vaak niet meer met hun kind in de wandel­wagen ‘meekijken’, maar vooral op hun telefoon zitten.’ Terwijl een belangrijk aspect van taalontwikkeling de zogeheten ‘joined ­attention’ is – het verschijnsel dat ouders of anderen naar hetzelfde object kijken als het kind en dat ook benoemen. ‘Ja, dat is een fiets!’

De meeste jongeren hebben de natuurlijke neiging tot risicovol gedrag, maar risicovol gedrag is ook dat je nieuwe dingen uitprobeert, je aanpast aan een nieuwe school, durft op te treden met je gitaar, nieuwe vrienden maakt, je talenten ontwikkelt. Het zijn allemaal gewone kinderen die dat doen. De adolescentie is een tijd van kansen. We moeten oog hebben voor de talenten, jongeren individueel benaderen, zorgen dat ze kunnen opgroeien tot mensen die kunnen floreren, die zich lekker voelen in de maatschappij.’

Bent u eigenlijk vaak online?

‘Nee. Ik zit niet op Facebook, niet op twitter, niet op Instagram. Dat doe ik bewust niet omdat ik bang ben dat ik er dan te veel tijd aan kwijt ben. Ik ben al verslaafd aan e-mail checken.’

Voelt u zich daardoor niet ­buitengesloten?

‘Ik weet niet wat ik mis, dat helpt. Ik moet mijn hoofd een beetje vrijhouden. Ik ben altijd aan het nadenken.

Met mijn werk en mijn gezin is mijn leven vol en daar ben ik heel gelukkig mee.’

De oudste van Leiden In 1965 bracht de Nederlandse computerfabrikant Electrologica de X8 op de markt. Een roemrucht ontwerp waarin tal van principes die nu gemeengoed zijn, voor het eerst zijn toegepast. Het kerngeheugen bestond uit 450.000 ­magnetiseerbare ringetjes waar al dan niet stroom doorheen liep: een ‘1’ of een ‘0’. De X8 nam een complete kamer in beslag.

Hij bestond uit een aantal m ­ anshoge ­processor- en geheugenkasten,

DOSSIER analoog → digitaal

met daarop aangesloten onder meer de hier afgebeelde terminal om hem instructies te geven.

Het was dé machine waarmee iedere wetenschapper wilde werken. Universiteiten, Fokker, het KNMI, Philips, de PTT. Toch was de X8 commercieel geen succes: Electrologica heeft er twintig van verkocht. Rijksmuseum Boerhaave verwierf onlangs het laatst overgebleven exemplaar. Dit is vanaf 15 december te zien in het vernieuwde museum.

De snelste van Leiden Vier servers met vier speciale grafische kaarten die via een snel netwerk met elkaar in verbinding staan.

Dat is hoe de Little Green Machine II in elkaar zit, die alweer tien keer zo snel is als de eerste Little Green M ­ achine.

Voor berekeningen aan de botsing tussen de Melkweg en de Andromeda­ nevel, die over vier miljard jaar gaat

plaatsvinden, hoeven Leidse sterrenkundigen nu niet meer naar de VS, die kunnen ze ‘thuis’ doen op een apparaat dat in een bakfiets past. Het is gebaseerd op een IBM architectuur en ontwikkeld door een team van dertien Nederlandse wetenschappers, waarvan vijf uit Leiden. Initiatiefnemer was Simon Portegies Zwart, hoogleraar Numerieke s­ terdynamica.

Behalve sterrenkundigen maken ook onderzoekers in de oceanografie, informatica, kunstmatige intelligentie, algoritmiek en financiële modellering gebruik van deze supercomputer.

Little Green Machine II 2017 200.000 euro Zo groot als vier pizzadozen 200.000.000.000.000 berekeningen per seconde In de serverruimte van het Oortgebouw (faculteit W&N)

FOTO’S: MARK VAN DER ZOUW

Electrologica X8 1965 Vanaf 1 miljoen gulden Vijf grote kasten plus randapparatuur 300.000 berekeningen per seconde 16 kB geheugen Museumstuk

Runners-up

De LGM II wordt hier als snelste computer van Leiden neergezet, maar er zijn kapers op de kust.

De DAS-5 computer, waar Leiden aan meewerkt De nieuwe HPC computer waarin de Universiteit gaat investeren De quantumcomputer waarvoor Leiden aan de software gaat werken Of misschien gaan computers van het Data Science Lab een volgende keer wel met de eer strijken

27

NR. 3 2017

Hoe doen we het veilig?

Digitale risico s Gestolen creditcardgegevens, gehackte sluizen, virtuele oorlogvoering: de online wereld brengt veel risico’s met zich mee. Universitair hoofddocent cybersecurity Bibi van den Berg reageert op vier stellingen.

1

TEKST: PETER WIERENGA, FOTO: HOLLANDSE HOOGTE

Cybersecurity wordt steeds belangrijker

‘Wat mij betreft besteden we meer energie en tijd aan de vraag hoe we burgers cybersecurity ­aware ­kunnen maken. Mensen moeten weten welke gevaren er bestaan, en wat ze het beste kunnen doen en laten om zo veilig mogelijk te zijn.

Cyberrisico’s zijn veel breder dan we ons vaak realiseren.

Neem onze vitale infrastructuur, die verbonden is met het internet. Stel je eens voor dat kwaadwillenden een sluis openzetten of een vliegtuigje hacken en daarmee gekke dingen doen rond Schiphol. De kans daarop is klein, want de meeste organisaties zijn intussen wel alert, maar als het misgaat is de s­ chade enorm. Veel groter dan bij ransomware, waarmee computers ‘gegijzeld’ kunnen worden door criminelen.’

2

Analoog is veiliger

‘Inderdaad, als je iets niet digitaliseert is het gewoon veiliger. Neem het internet der dingen, zoals koffiezetapparaten die je aan het internet kunt hangen. Dat klinkt leuk, maar ik zou zeggen: bezint eer ge begint.

Weegt het beetje extra gebruikers­ gemak op tegen de kwetsbaarheid en het verlies aan privacy? Anderzijds durf ik te stellen dat onze samenleving objectief gezien veiliger is dan ooit tevoren, maar juist doordat we nu zoveel meer risico’s monitoren, voelt dat voor menig burger niet zo. Big data zorgen in bepaalde opzichten echt voor meer veiligheid. Politie en inlichtingendiensten kunnen gegevens aan elkaar koppelen en zo verdachte patronen op het spoor komen.’

Dr. Bibi van den Berg (1975) is als universitair hoofddocent cyber­ security verbonden aan het Institute of Security and Global Affairs

3

DOSSIER analoog → digitaal

De overheid moet digitale veiligheid topprioriteit maken ‘Onze samenleving hangt van de verknoopte netwerken en systemen aan elkaar, dus in die zin ben ik het eens met de stelling. Maar ik vind wel dat we daarbij moeten oppassen. De afgelopen eeuwen zijn steeds meer veiligheidsonderwerpen onder de verantwoordelijkheid van de overheid geschoven. Terwijl bijvoorbeeld zo’n 95 procent van het internet eigendom is van de private sector, en bovendien vrijwel alle problematiek grens­ overschrijdend is.

Niettemin moet je als overheid op zijn minst

4

nagaan wat je kunt doen, inclusief het ontwikkelen van innovatiepoten­tieel en het stimuleren van publiek-private samenwerking. Daar is zeker meer geld voor nodig, al kun je erover steggelen hoeveel. De Cyber Security Raad, waar ik zelf in zit, heeft 1 miljard euro per jaar voorgesteld. Een ander idee waar sommigen voor pleiten is het oprichten van een ministerie voor Cyber, om de nu nog versnipperde ­verantwoordelijkheden voor ­cybersecurity – zoals bij defensie, onderwijs, justitie – ­centraal te beleggen.’

Veel mensen zijn online heel onvoorzichtig

‘Het besef van de risico’s neemt langzaam toe, terwijl de complexiteit van de systemen nog steeds hard groeit. Burgers hebben een eigen verantwoordelijkheid, maar hoe krijg je voor elkaar dat ze die ook gaan nemen? De Universiteit Leiden legt zich toe op deze kwestie en bredere vraagstukken. Dat is niet eenvoudig. Cybersecurity is een ­jonge wetenschap, er is veel wat we nog niet weten.

Zo is er nog veel conceptuele onduidelijkheid: wanneer spreek je van cybercrime, of c ­ yberterrorisme, of cyberoorlog? Het maakt namelijk verschil of het strafrecht geldt, of het oorlogsrecht. En hoe kun je je bewijsvoering rondkrijgen bij een aanval vanuit een ander land, ergens aan de andere kant van de wereld? In mijn eigen onderzoek kijk ik hoe l­okale overheden de cyberweerbaarheid kunnen vergroten. Helpt het bijvoorbeeld om wijkteams voor cybersecurity de buurt in te sturen, om inwoners te informeren? Dat zijn actuele vragen waar de hele samenleving mee te maken heeft.’

‘Ik omarm de googelende patiënt’

29

aldus alumnus Walter

‘A

ls huisarts vind ik het geweldig als patiënten met uitdraaien van internet op het spreekuur komen. Ik omarm de googelende ­patiënt. Wel wijs ik ze op websites die betrouwbaar zijn, zoals thuisarts.nl, anders verzanden ze in een brij aan desinformatie.

De emancipatie van de patiënt ligt ook ten grondslag aan het patiëntgebonden dossier, dat ik vier jaar geleden mede heb ontwikkeld, Cito Online. Hierbij bepaalt de patiënt zelf wie inzage krijgt in zijn dossier, van mantelzorger tot specialist. Een onderzoeker van het ministerie van VWS noemde Cito Online het ‘ei van Columbus’. Nogal pijnlijk als je het afzet tegen de miljarden euro’s die zijn geïnvesteerd in het Elektronisch Patiëntendossier, dat al jaren omstreden is. Een Landelijk Schakelpunt moet tachtig systemen aan elkaar verbinden via verschillende browsers. Wij gaan uit van de patiënt. Dat is het grote verschil.

Over de patiënt centraal stellen gesproken. Jaren geleden werd ik lelijk op mijn vingers getikt. Een oudere ­patiënt vond dat ik te veel op mijn scherm keek. Hij was zo pissig dat hij langzaam wegzakte onder mijn bureau en als een Poseidon uit de golven omhoog kwam, en me aankeek met een heel verbaasd gezicht. Hij vond dat ik naar de patiënt moest kijken. Sindsdien deel ik het scherm en noteer ik tijdens het consult zo nodig weer ouderwets met pen en papier wat de patiënt me vertelt.’

FOTO: EDWIN WEERS

Leidraad

WALTER SCHRADER (61) 1977–1986 Geneeskunde in Leiden 1985 Oprichter Remedi, humanitaire hulp ­rampslachtoffers 1987-2001 Ministerie van Sociale Zaken 1991-1994 GGD ­Rotterdam-Rijnmond 1996 – 2006 Gevange­nisarts 2006-heden Huisarts in ­Leiden, oprichter Cito Online 2012-nu Columnist ­tijdschrift Zin

FOTO: EDWIN WEERS

28

30

Leidraad

klachten en bij chronisch zieken. Met de eCoach hebben ­patiënten in een beveiligde webomgeving wekelijks contact met hun therapeut. Door middel van vragen en opdrachten worden ze bijgestaan in het omgaan met de gevolgen van hun aandoening. Het levert veel goeds op: dankzij de eCoach ervaren deze patiënten minder beperkingen in hun dagelijks leven en voelen ze zich fysiek en emotioneel beter.

Daar is ze trots op: ‘Dat onze hypothese wetenschappelijk is onderbouwd, dat we een toepassing hebben ontwikkeld en geïmplementeerd en dat die zijn weg heeft gevonden in de praktijk. Zelfs zo succesvol dat de eCoach in het onlangs opgerichte Leids universitair expertise- en behandelcentrum verder ontwikkeld wordt en aangeboden aan diverse patiëntengroepen in de reguliere zorg.’

Zeg ’ns @@

A

TEKST: CAROLINE WELLINK

Digitale toepassingen maken de zorg betaalbaarder en het leven van de patiënt aangenamer.

Andrea Evers, hoog­ leraar Gezondheids­ psychologie, ziet talloze nieuwe mogelijkheden.

DOSSIER analoog → digitaal

NR. 3 2017

E

Health is hét modewoord in de gezondheidszorg. Nagenoeg alle ­specialismen gebruiken toepassingen waarmee patiënten via computer, iPad of app worden behandeld of begeleid. Toch is dit nog maar het begin. Het aantal gebruikers en de variatie van toepassingen staan op het punt een grote vlucht te nemen. En er komen mogelijkheden bij die nu nog wetenschappelijk worden getoetst, zoals serious gaming en ­virtual reality.

Kostenbesparing is een belangrijke drijfveer; door eHealth kan de zorg weer betaalbaar worden. Bovendien heeft de patiënt, met name de chronisch zieke, er baat bij. Dankzij eHealth hoeft die minder vaak naar het ziekenhuis, maar kan hij digitaal

Beloning

vragen stellen, therapie bespreken of onderzoeksresultaten doornemen.

‘Nog waardevoller is dat patiënten erdoor leren omgaan met hun aandoening of gemakkelijker vasthouden aan een gezondere levensstijl’, vertelt Andrea Evers. ‘Dat is de belangrijkste reden dat eHealth nu op grote schaal aan het doorbreken is.’ eCoach

Evers kun je oprecht eHealth-­expert noemen. Ze was een van de eersten die onderzochten of eHealth kan bijdragen aan het stimuleren van gedragsverandering bij patiënten met lichamelijke aandoeningen. Uit verschillende toepassingen waarbij ze aan de wieg heeft gestaan, blijkt dat het geval.

De onder haar leiding ontwikkelde eCoach wordt inmiddels in een aantal medische centra toegepast bij patiënten met somatisch onverklaarbare

Een andere veelbelovende eHealthtoepassing uit de stal van Evers, het zogenoemde Benefit-programma, is in september van start gegaan. Hierbij worden patiënten met (een verhoogd risico op) hart- en vaatziekten beloond voor het volhouden van een gezonde leefstijl. Het ­programma, dat financieel wordt ondersteund door de Hartstichting en ZonMw, loopt al in meerdere zorginstellingen. Het bestaat uit individuele coaching (digitaal of face-to-face) gecombineerd met een loyaliteitssysteem.

Patiënten hebben via de computer toegang tot een persoonlijk gezondheidsportaal, dat laat zien hoe hun leefstijl en gezondheid er voorstaan.

De deelnemers sparen punten door bijvoorbeeld te stoppen met roken, op hun gewicht te letten, lessen te volgen bij de sportschool of gezond te eten. De punten kunnen ze verzilveren in supermarkten, sportscholen

en bij de zorgverzekeraar. In het programma wordt ook gebruikgemaakt van gezondheidsgames. ‘Gaming is een nieuwe loot aan de boom, maar in de experimentele fase al een hit’, zegt Evers. ‘Er is brede interesse voor onze ontwikkeling van game-­

‘Dankzij eHealth hoeft de patiënt minder vaak naar het ziekenhuis’ toepassingen, die we samen met de TU Delft doen. Het leuke aan gaming is het fun-aspect. Onderzoek bevestigt dat gaming een krachtig middel is ter ondersteuning van een gezonde leefstijl, omdat het onbewust gedrag, gewoontes en neigingen verandert.’

Van alle projecten waar Evers bij betrokken is, wil ze er nog één noemen met een zekere toekomst, namelijk virtual reality. Met een speciale bril op kom je in een andere wereld terecht waarin je een rollenspel speelt. ‘Op onze afdeling onderzoeken we toepassingen om het ruimtelijk inzicht te trainen bij patiënten met neuropsychologische problemen.

We zitten nog in de wetenschappelijke fase, zijn aan het onderzoeken hoe en bij wie deze toepassing het beste werkt, maar er zijn al positieve resultaten. Omdat je een andere wereld aanbiedt waarin deelnemers zich nieuw gedrag alvast eigen maken.’

Wildgroei

Evers kan nauwelijks minpunten noemen rond eHealth, maar waarschuwt voor de wildgroei die gaande is. ‘Veel ideeën worden ontwikkeld, maar bereiken de praktijk niet. Je ziet ook veel toepassingen zonder kop of staart. En er zijn toepassingen die zo specifiek voor een aandoening zijn en op zichzelf staan, dat met name ­patiënten met meerdere aandoeningen al gauw door de bomen het bos niet meer zien en afhaken.’ Bij

31

eHealth, zo stelt Evers, is het belangrijk dat deelnemers langdurig gecommitteerd blijven. Ondersteuning en begeleiding zijn daarbij doorslaggevend: ‘Zelfmanagement werkt alleen als je in het proces iemand hebt die je op afstand ondersteunt of coacht.’

Andere kritische noten, zoals het risico op datalekken en financieringsissues, veegt ze van tafel: ‘Voor de veiligheid van patiëntgegevens zijn al veel oplossingen en over financieringsmodellen zijn overheid en zorgverzekeraars druk in gesprek. Het regeringsbeleid dwingt af dat een bepaald percentage van de zorg verleend moet worden via eHealth. De noodzaak van eHealth is ­evident.

Daarom neemt het zo’n vlucht. ­Iedereen zit te wachten op goede ­producten die in de zorg het verschil gaan maken.’

Prof.dr. Andrea Evers (1967) is sinds 2014 hoogleraar Gezondheidspsychologie en hoofd van de sectie Gezondheids-, Medische en Neuro­psychologie aan de Universiteit ­Leiden.

Ze studeerde k ­ linische psychologie in haar geboorte­land Duitsland en in Nederland. Na haar afstuderen deed ze onderzoek naar psychofysiologische processen bij somatische aandoeningen, volgde een opleiding tot klinisch psycholoog en promoveerde in 2003 cum laude. Evers is sinds 2013 lid van de Jonge Akademie van de KNAW.

Leidraad

‘Papier zal nooit helemaal verdwijnen’

aldus alumnus Kamran

‘D TEKST: NICOLLINE VAN DER SPEK, FOTO: EDWIN WEERS

DOSSIER analoog → digitaal

NR. 3 2017

e oplagecijfers van kranten dalen nog steeds. Toch denk ik niet dat papier helemaal zal verdwijnen. Zelf lees ik de krant ook nog van papier, zeker in het weekend. Het voelt als een vorm van luxe. Je wordt ook niet afgeleid. Lees ik de krant op mijn telefoon, dan ga ik toch even naar Facebook of check ik het laatste nieuws. Ik lees trouwens ook geen e-books.

Dan maar sjouwen op vakantie.

Het medium dat het straks echt moeilijk gaat krijgen, meer nog dan de kranten, is de traditionele televisie. Als je de trends volgt, dan is het nog maar een kwestie van een paar jaar. Alleen naar programma’s als Boer zoekt Vrouw, The Voice en sportwedstrijden wordt nog ouderwets gekeken; dat zijn programma’s met een hoog sociaal bereik, waarbij mensen tegelijkertijd online commentaar leveren.

De rest zal het zwaar krijgen. Alles wordt on demand, kijken waar en wanneer je dat zelf wilt. Zoals bij Telegraaf VNDG. Oud nieuws bestaat niet online. Mijn deadline is daarom altijd één s­ econde ­geleden.’

Oude geschiedenis inzichtelijker dankzij digitale analyse 10.000 boeken doorzoeken in 0,002 sec

Big data veranderen de manier waarop onderzoekers hun werk doen. Onderzoek met hulp van big data verknoopt allerhande informatie met elkaar.

Dat levert in een recordtempo nieuwe inzichten op.

Ook binnen vakgebieden als geschiedenis.

I

n 1967 gaf Mao Zedong aan een team van wetenschappers de opdracht om een geneesmiddel voor malaria te vinden. In 2015 kreeg Tu Youyou, die het team leidde, de Nobelprijs voor Geneeskunde. Zij en haar team hadden in een specifiek plantje een stof ontdekt die effectief bleek te zijn tegen malaria. Haar onderzoek redde miljoenen levens over de hele wereld, maar had zo’n 20 jaar geduurd. Er moesten namelijk duizenden oude Chinese geschriften over de traditionele kruidengeneeskunde worden doorgeploegd voor het bewuste plantje werd gevonden.

‘Daar zouden we nu enkele minuten voor nodig hebben’, zegt Hilde De Weerdt, hoogleraar Chinese Geschiedenis aan Universiteit Leiden.

Samen met dr. Brent Ho ontwikkelde ze het tekstanalyseplatform MARKUS (staat voor mark us). ‘Met dit systeem kun je in een handomdraai grote hoeveelheden tekst analyseren. Je kunt personen annoteren, plaatsnamen, maar natuurlijk ook planten en kruiden.’

Analoog versus digitaal

KAMRAN ULLAH (33) 2002-2008 Bestuurskunde in Leiden 2008-2010 Hoofd­redacteur Campus TV 2010-2013 Presentatie en eindredactie Omroep WNL oa.

Radio 1 2013-2016 Eindredacteur Telegraaf TV Nu Nieuws Content Manager Telegraaf VNDG

33

De wetenschap is altijd datagedreven geweest.

Zonder informatie geen analyse. Het grote verschil tussen analoog en digitaal onderzoek zit hem in de volledigheid en systematische aanpak. Je bestudeert niet een deel van de bronnen, maar alle bronnen. De Weerdt: ‘In mijn vakgebied heb je miljoenen teksten, boeken en geschriften tot je beschikking, maar je gaat geen miljoenen teksten één voor één bestuderen. Door ze als big data te behandelen kan dat wel. Dat is het grote verschil. Analoog onderzoek is anekdotisch van karakter. Je leest een aantal stukken, vaak de meest relevante, noteert wat je opvalt, en interpreteert. Doe je onderzoek op basis van big data, dan ga je veel systematischer te werk. Dit levert vaak nieuwe inzichten op.’

Voorwaarde is wel dat je bronnen gedigitaliseerd zijn. Dat is op grote schaal begonnen in

de jaren tachtig en negentig. Aanvankelijk was het idee om boeken, kranten en teksten voor iedereen toegankelijk te maken. Ook duurzaamheid speelde een rol. Pas later kwam de vraag: wat zijn eigenlijk de mogelijkheden van digitalisering op analytisch vlak?

Database

De natuurwetenschappen wisten wel raad met big data, de astronomie voorop. Inmiddels zijn ook de geesteswetenschappen vertrouwd geraakt met het analyseren van grote hoeveelheden data. De Weerdt: ‘Het is niet zo dat je een tekst invoert in een of ander programma en dat daar dan vanzelf een analyse uitrolt. De interpretatie blijft belangrijk. Databases kun je enigszins vergelijken met indexen en woordenboeken. Dat zijn evengoed middelen die ons hebben geholpen om inzicht te krijgen in onze kennis. De database is de index 2.0.’

Digitale geletterdheid

In april dit jaar is het Leiden University Centre for Digital Humanities opgericht met De Weerdt als drijvende kracht. De missie is tweeledig.

Enerzijds wil het centrum studenten wegwijs maken in de verschillende digitale onderzoeksmethodes, zoals text mining of geografische en netwerkanalyse. Anderzijds is er ruimte voor

Hilde De Weerdt (1969) werd in 2013 benoemd tot hoogleraar in de Chinese Geschiedenis aan de U ­ niversiteit ­Leiden. Eerder was zij verbonden aan King’s College London, Oxford ­University en de U ­ niversity of T ­ ennessee.

Zij b ­ ehaalde haar d ­ octoraat aan Harvard ­University met een proefschrift over de intellectuele geschiedenis van het fenomeen ambtenaren­examens in China.

TEKST: NICOLLINE VAN DER SPEK, FOTO: EDWIN WEERS

32

Leidraad

DOSSIER analoog → digitaal

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

Vervolg van pagina 33

reflectie. De Weerdt: ‘We googelen allemaal, maar veel mensen hebben geen flauw benul wat zich achter de zoekresultaten afspeelt. We leren studenten kritisch te blijven. Grote spelers als Google kunnen nu heel snel veel informatie over ons verwerven. Wat doen we daarmee? Binnen het centrum bestuderen we ook de ongelijkheid die digitalisering met zich meebrengt. Zeker niet iedereen heeft toegang tot alle informatie, denk aan ouderen. Van jongeren zou je een hoge mate van digitale geletterdheid verwachten, maar dat valt tegen. In september zijn we dan ook met een minor Digital Humanities gestart, met als leukste vak – als je het mij vraagt – Digital Detectives. Daarbij volg je via digitale tekstanalyses van detectives en geografische analyses van oude en nieuwe stadskaarten alle sporen van Sherlock Holmes in Londen.’

Text mining

Digitale onderzoeksmethodes hebben De Weerdt al goede resultaten opgeleverd. Zo past zij regelmatig text mining toe. Dit is een verzamelnaam voor verschillende digitale onderzoeksmethodes waarmee je informatie uit grote en kleine hoeveelheden teksten haalt. Acht jaar geleden wilde De Weerdt weten hoe het kan dat China na de 13e eeuw niet langer perioden van verdeeldheid heeft gekend. Ze bestudeerde de dagboeken en briefwisselingen van de sociale elite en kwam tot de conclusie dat de geografisch wijdverspreide communicatienetwerken waarin zij nieuws deelden van grote invloed zijn geweest. Het zou nagenoeg ondenkbaar zijn om deze communicatienetwerken op een analoge manier te bestuderen. Met text mining en het met elkaar verbinden van geografische en biografische databanken konden al binnen een jaar nieuwe inzichten en conclusies worden geformuleerd.

NR. 3 2017

‘Alleen nog online winkelen? Daar geloof ik niet in’

NR. 3 2017

Leidraad

35

de groep van

Folkert van Cleef (34)

aldus alumnus Noël

‘T

ijdens mijn studie in Leiden heb ik geleerd om over de horizon te kijken. Dat doe je als Digital Professional dagelijks. Ik houd me bezig met de digitale propositie van bedrijven. Zo heb ik voor KLM het online ticket­ systeem mede-ontwikkeld. Bij Jumbo was ik tot 1 juni commercieel verantwoordelijk voor de e-commerce.

Het aantal afhaalpunten is intussen gestegen van 20 naar 300, ofwel de helft van alle filialen. Niet alle winkeliers stonden te trappelen, uit angst voor een leegloop in de winkel. Die vrees is onterecht. De markt ontwikkelt zich richting ‘omni-channel’, waarbij de klant zijn boodschappen zowel online als in de winkel doet. Wat je ziet, is dat mensen uiteindelijk zelfs meer besteden. Gezinnen doen de weekboodschappen online en gaan voor de dagverse producten naar de winkel. Ik kan niet in een glazen bol ­kijken, maar dat we straks alleen nog online zullen winkelen, daar geloof ik niet in. Wel zul je als retailer moeten meebewegen, wil je niet door een d ­ isruptieve speler op de markt worden ingehaald. Kijk naar ­Blokker. Daar is nu echt paniek.

Ook andere retailers hebben te laat vol doorgepakt. Die zitten op een b ­ urning platfom.’

Folkert van Cleef, wie staan er op deze foto?

‘De bewoners van studentenhuis Utrechtse Veer 7.

We woonden daar met zeventien jongens, allemaal ­verbonden aan Minerva. Ik heb er vier jaar gewoond en deze foto is genomen voor een gemengd diner met onze dates. Het thema was ‘Het laatste avondmaal in de ­zevende hemel’.’

Wat voor huis was Utrechtse Veer 7?

‘Het was een intensief huis, met duidelijke regels. Er werd veel ondernomen en er was een sterke verbondenheid met de vereniging. Je werd geacht daar zichtbaar te zijn. Je moest volop meedoen. Op maandag, woensdag en donderdag moest je als jongerejaars naar de sociëteit. Elke ochtend om half tien ging de bel voor de ochtendkoffie. Dan werd iedereen geacht uit zijn nest te komen.’

NOËL MANNING (44) 1991-1997 Bestuurskunde in Leiden 2001-2005 Projectmanager Lostboys, Amsterdam 2008-2013 E-commerce manager V&D 2013-2017 Manager Digital Proposition bij Jumbo Nu Head of Omnichannel bij Leen Bakker

FOTO: EDWIN WEERS

Lunch talks

Voor iedereen die geïnteresseerd is in digitale onderzoeksmethoden en big data, organiseert het L ­ eiden University Centre for D ­ igital ­Humanities maandelijks een lunch talk. www.universiteitleiden.nl/lucdh

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

Dat is inderdaad erg intensief.

‘Het was ook niet een huis voor iedereen.

Maar als je hospiteert in een huis van het corps met zeventien jongens, dan weet je waar je aan begint. We waren er altijd heel duidelijk in. Natuurlijk was er weleens een mismatch, maar dat kwam zelden voor. Het was niet geforceerd. Bij

de ochtend­koffie was het leuk om te horen waar iedereen mee bezig was. Voor het avondeten tekende je in op een lijst en tegen een uur of vijf pakten er dan twee spontaan de boodschappen op. Er waren er ook altijd twee die ­g ingen koken. Wie nog niets had gedaan, hielp met opruimen en afwassen. Dat ging ­allemaal vanzelf.’

Wat heeft die leefwijze jullie opgeleverd?

‘Het zorgde er tijdens de studietijd voor dat er niemand door de mazen van het net glipte. De sociale ­controle was groot en als we het idee hadden dat iemand niet goed bezig was met zijn studie, dan spraken we hem daarop aan. Soms kunnen mensen de vrijheid van op kamers wonen niet aan, maar bij ons werd je daarbij geholpen. Je mocht bij ons ergens goed in zijn en je best doen was geen slechte eigenschap. Ja, het was intensief en de regels waren streng, maar je kwam wel in een warm bad. We zien elkaar nog regel­ matig. Ik ga straks naar een housewarming waar een deel van de groep op de foto weer bijeenkomt.’

Folkert van Cleef, Rechten 2002-2007

TEKST: ERIC DE JAGER

34

36

Leidraad

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

NR. 3 2017

TEKST: ANNETTE ZEELENBERG, FOTO’S: MONIQUE SHAW

Nooit uitgeleerd We leven in een tijd waarin alles razendsnel verandert.

‘Een leven lang leren’ is belangrijker dan ooit. Met dat gegeven scherp op het netvlies, weten steeds meer dertigers de weg naar hun alma mater ook na hun afstuderen te vinden.

Want: bijblijven is een must.

E

en middag in het Academiegebouw: een groep jonge mensen, vers afgestudeerd, zet met potlood hun handtekening op de muren van het Zweetkamertje. Er zijn bloemen en cadeautjes, er wordt gelachen en een enkele ouder laat een traan. De bachelor- en masteropleidingen zijn afgerond, maar dat betekent niet dat de oud-studenten definitief afscheid nemen van de universiteit. Veel van deze alumni belanden op kortere of langere termijn weer in de

collegebanken van hun oude universiteit. Om bij te scholen, hun vakkennis te verdiepen, nieuwe vaardigheden te leren.

Een leven lang leren – niemand kan daar nog omheen.

Meer dan ooit wordt verwacht dat we ‘bij’ blijven op ons vakgebied en nieuwe vaardigheden aanleren. ‘De omgeving en het werkveld van professionals veranderen zo snel’, zegt Hans Dekker, senior programma­ leider bij het Centre for Professional Learning (CPL) van de universiteit. ‘Je kunt het je als professional niet veroorloven om achterover te leunen.’

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

Leidraad

Alumna W ­ ilke Martens (32) volgt de workshop P ­ ersonal Branding. Zij s ­ tudeerde Literary Studies en is nu ­freelance tekstschrijver en journalist. ‘Ik ben bij deze bijeenkomst van het Jonge Alumni Netwerk omdat het thema mij aanspreekt: personal branding. In mijn eigen werk kan dit zeker nog van pas komen. Daarnaast vind ik het leuk om weer even terug op de universiteit te zijn. Ik woon weliswaar in Leiden, maar de universiteit was toch wat buiten beeld geraakt.’

In Leiden hebben hoogopgeleide professionals de keuze uit een ruim aanbod, van workshops tot gespecialiseerde leergangen.

Brug tussen wetenschap en praktijk

Het Centre for Professional Learning is onderdeel van de Faculteit Governance and Global Affairs in Den Haag. Cursisten werken onder meer bij de ministeries, lokale overheden, politie en het bedrijfsleven. Het onderwijsaanbod is gericht op de thema’s Leiderschap, Public Affairs en Veiligheid en zit dicht op de actualiteit. Dekker: ‘Het CPL vormt een brug tussen de wetenschap en de praktijk. Onze leertrajecten zijn gebaseerd op de laatste wetenschappelijke inzichten, de cursisten krijgen daarmee handvatten om hun werk beter te doen. Zij hebben in de drukte van alledag vaak niet de tijd om een pas op de plaats te maken. Bij ons kunnen ze hun werk in een bredere, wetenschappelijke context plaatsen en aan de hand van actuele casuïstiek leren van elkaars ervaring.’ Die

brugfunctie werkt beide kanten op: ‘Onze cursisten brengen hun ervaring uit de praktijk mee en geven daarmee feedback op de relevantie van de wetenschap voor die praktijk. Onze docenten gaan in dialoog met de cursisten en kunnen zo hun wetenschappelijke inzichten valideren.

Onderwijs voor professionals is daarmee wezenlijk anders dan voor studenten.’

Voor verschillende beroepsgroepen is het verplicht om aan geaccrediteerde bijscholingsactiviteiten deel te nemen. Zo ook voor professionals in de zorg – zij kunnen terecht bij het Leidse Boerhaave Nascholing. Jacob Muller, accountmanager bij het instituut: ‘We bieden jaarlijks zo’n 200 tot 220 cursussen, workshops, symposia en leergangen aan.’ Het instituut houdt voortdurend de vinger aan de pols bij de doelgroep: wat is de behoefte, en welke onderwijsvormen passen daarbij? Muller: ‘Het aanbod van Boerhaave Nascholing is heel gevarieerd. Er is onder meer vraag naar kleinschalig, interactief onderwijs. ­Populaire

37

38

Leidraad

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

NR. 3 2017

Wilke: ‘De bijeenkomsten van het Jonge Alumni Netwerk zijn een combinatie van inhoud en ontmoeting, dat spreekt me aan. Dit is een goede manier om met andere mensen, die een andere achtergrond hebben, in contact te komen.’

Bart Sturm (29),

advocaat bij Wille Donker Advocaten ‘Ik heb in Leiden gestudeerd – met veel plezier en tot tevredenheid. Daardoor wist ik dat de Faculteit Rechtsgeleerdheid g ­ oede kwaliteit levert. Dat was zeker een overweging om bij het Juridisch PAO de specialisatieopleiding Contracteren te volgen. Het is een intensief traject van zeven dagen, waarbij je van half

twee ’s middags tot half tien ’s avonds bezig bent. Dat is overigens een voordeel: zo kost het je maar een halve werkdag en een halve dag privétijd per keer.

Ik houd me in mijn werk veel bezig met contractenrecht, maar had behoefte aan meer verdieping. Bovendien vind ik het leuk om me in professioneel opzicht verder te ontwikkelen. De specialisatieopleiding biedt gestructureerde kennisoverdracht in korte tijd, terwijl er ook voldoende ruimte is om zelf met casussen aan de slag te gaan. Zo leer je niet alleen van de docenten, maar ook van elkaar.’

c­ ursussen voor kleine groepen zijn bijvoorbeeld Communicatieve Vaardigheden en Counselen bij Prenatale Screening. Hierbij zetten we acteurs in voor rollenspelen, zodat de deelnemers hun vaardigheden kunnen oefenen.’ Daarnaast ontwikkelt Boerhaave Nascholing steeds meer onderwijs online, terwijl er in het programma ook ruimte is voor vakspecialisten die hun kennis delen via een klassieke voordracht.

Nieuwe inspiratie

Naast het opdoen van kennis is het verlangen om nieuwe inspiratie op te doen ook een belangrijke motivatie. Dit merkt ook het Juridisch PAO van de Rechtenfaculteit, waar veel van het onderwijs in de Sterrenwacht en het Academiegebouw wordt gegeven. Marco van der Ree, directeur van het Juridisch PAO: ‘Mensen waarderen de sfeervolle omgeving, en daarnaast vinden ze het prettig om met vakgenoten – soms ook oud-studiegenoten – te sparren en te netwerken.’

De permanente educatie is voor iedereen van belang, ongeacht de leeftijd – dat ervaren de meeste instituten. Van der Ree: ‘Maar bij twintigers en dertigers zien we toch wel dat men zich

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

meer bewust is van de noodzaak van een leven lang leren.’ De jongere generatie brengt een verandering mee in het aanbod. Van der Ree: ‘Jonge juristen specialiseren zich tegenwoordig veel eerder. De advocaat die op bijna alle juridische vakgebieden actief is, bestaat bijna niet meer. Daarom bieden we een heel breed pakket op elk vakgebied, voor beginnende en ervaren juristen.’ Daarmee is het Juridisch PAO de grootste aanbieder in postacademisch juridisch onderwijs in Nederland.

De instituten ontwikkelen voortdurend ­nieuwe onderwijsvormen, deels geïnspireerd door de vraag van jonge deelnemers. Zo werkt Boerhaave Nascholing aan internationaal online aanbod en heeft het Juridisch PAO onderwijs waarbij weinig huiswerk gemaakt hoeft te worden. Speciaal voor drukke professionals. Het CPL heeft een aantal onderwijsvormen waarbij theorie en praktijk aan elkaar worden gekoppeld. Dekker: ‘Binnen onze leergang Terrorisme, Recht en Veiligheid bieden we bijvoorbeeld verschillende crisissimulaties met een duur van een middag tot vier dagen. Hierbij gaan cursisten op een interactieve manier de diepte in.’

Een voorbeeld van bewezen kwaliteit

Leids postacademisch onderwijs richt zich niet alleen op de alumni van de universiteit, in principe staan cursussen, workshops en leergangen open voor alle hoogopgeleide professionals in een bepaald vakgebied. Toch vormen de alumni een speciale groep, ze weten immers wat ze kunnen verwachten van Leiden. Muller: ‘We krijgen veel positieve reacties van alumni: geen humbug, goede kwaliteit.’ Van der Ree: ‘Leiden doet het goed in de rankings, en de alumni zijn dan ook trots op hun eigen faculteit. Zo’n 25 tot 30 procent van de deelnemers aan het juridisch PAO is Leids alumnus. Je zou kunnen zeggen: de terugkeer van ­alumni naar de alma mater is een voorbeeld van bewezen kwaliteit.’

Zie ook

> boerhaavenascholing.nl > csacademy.nl > paoleiden.nl > professionallearning.nl > mastersinleiden.nl/programmes/in:parttime > studiegids.leidenuniv.nl/courses/contract

Jaimie ­Alsemgeest (31), senior parket­ secretaris bij het Openbaar Ministerie

‘Ik heb de Verdiepingsleergang Terrorisme, Recht en Veiligheid bij het Centre for Professional L ­ earning gevolgd: vier intensieve dagen, waarbij ik me geen moment heb verveeld. Bijzonder was dat er mensen van verschillende disciplines aanwezig waren: politie, AIVD, gemeente, Open-

Leidraad

39

baar Ministerie. We werkten samen in rollenspelen bij verschillende casussen, waarbij ieder een andere rol kreeg dan hij gewoonlijk heeft. En ook na de crisissimulatie ging de discussie door. Dat is echt een pluspunt van deze leergang, zo heb ik veel inzicht gekregen in de mogelijkheden en onmogelijkheden van alle partijen.

Ik heb in Leiden Strafrecht gestudeerd en wist dus dat het onderwijs van de universiteit van hoog niveau is.

Dat speelde natuurlijk mee in mijn beslissing om deze leergang te doen. Het gaat mij vooral om de vakinhoudelijke verdieping die hier wordt geboden. In mijn werk – ik assisteer een officier van ­justitie – heb ik veel aan deze kennis.’

Workshops Jonge Alumni Netwerk

Als je aan het begin van je carrière staat, kun je wel wat tips en ondersteuning gebruiken. Dat is de gedachte achter het ­Leidse Jonge Alumni Netwerk. Dit netwerk organiseert coachcafés, workshops en andere bijeenkomsten voor j­onge afgestudeerden (tot 35 jaar). Tijdens de coachcafés gaan de deelnemers met elkaar en met professionele coaches in gesprek over hun loopbaan. De workshops behandelen thema’s als ‘Onderhandelen’, ‘Hoe word ik een succesvol zzp’er’ en ­‘Personal Branding’. www.universiteitleiden.nl/alumni/jan

40

Leidraad

SIGNALEN

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

AUGUSTINUS

SOCIALE WETENSCHAPPEN

Verband tussen sfeer aan tafel en gewicht kind

Oud-Augustijnenonderzoek

Het aantal kinderen met overgewicht is de laatste twintig jaar extreem toegenomen. Momenteel blijft het ongeveer gelijk, maar nog steeds zijn er te veel kinderen met overgewicht en obesitas. Het promotieonderzoek van Roxanna Camfferman toont aan dat er een relatie bestaat tussen opvoeding en gewicht.

V

oor dit onderzoek zijn 101 gezinnen met de Nederlandse etniciteit met een kind tussen de 4 en 6 jaar thuis onderzocht.

De gezinsleden werden gewogen en gemeten, en gefilmd tijdens de avondmaaltijd om te achterhalen hoe het gezin met signalen en behoeftes van het kind omgaat tijdens de maal-

tijd. Uit het onderzoek blijkt dat een positieve, sensitieve sfeer aan tafel – dat wil zeggen dat op signalen en behoeften van het kind goed wordt gereageerd – helpt om de kans op overgewicht te verkleinen.

Sinds 2013 werkt een consortium van onderzoekers van de universiteiten van Helsinki, Oxford en Leiden samen met Augustinus aan The Fraternity Friendship Study (FFS). Dat is een groot onderzoek naar de ontwikkeling van vriendschappen en ­sociale netwerken en naar de invloed van studentenverenigingen op vriendschap. Als vervolg hierop doet het team van de FFS sinds vorig jaar met hulp van de Stichting Reünisten Augustinus een retrospectief onderzoek onder de lichtingen 1995 t/m 2005.

Geen bericht ontvangen maar wel ­interesse om deel te nemen?

Kijk dan op theffs.nl/ retrospectief-­onderzoek/

RECHTEN

Alumni in filmpje over Jeugdrecht De master Jeugdrecht bestaat vijf jaar. Ter gelegenheid daarvan is een filmpje gemaakt waarin vijf alumni van de master Jeugdrecht te zien zijn. Zij blikken terug

SOCIALE WETENSCHAPPEN

AGENDA Algemeen 13 oktober LEZING Scaligerhoogleraar Erik Kwakkel geeft in het Academiegebouw de Dijksterhuislezing, waarbij hij zal ingaan op academisch erfgoed in het digitale tijdperk.

De lezing is onderdeel van een studiemiddag van de Stichting Academisch Erfgoed (SAE), waarbij alle Nederlandse universiteiten zijn aangesloten.

27 oktober STUDIEMIDDAG In de UB is een studiemiddag rond 500 jaar Luther en een flitstentoonstelling met Leidse bijbels.

2 november LEZING Harm Beukers, oudScaligerhoogleraar, verzorgt de P.J. Bloklezing over Boerhaave. De lezing is een samenwerking van de universiteit, het Leidsch Dagblad en de Historische Vereniging Leiden en vindt

41

plaats in het Academiegebouw. Met vooraf een popup tentoonstelling van stukken uit de collecties van de UB. Faculteit Governance and Global Affairs 7 november LEZING Universitair hoofddocent Sanneke Kuipers geeft een lezing met als titel ‘Transboundary Crises as Critical Junctures: Do Transnational Disasters Trigger Similar Institutional Change in the Affected Countries?’

13-15 uur Wijnhavengebouw, Den Haag.

Faculteit Rechtsgeleerdheid 30 november-1 december CONFERENTIE Met de conferentie “Brexit en de toekomst van de Europese Unie” viert het Europa Instituut zijn zestigste verjaardag.

Betekent Brexit echt ‘over & out’? Academici, beleidsmakers en politici, buigen zich over deze vraag. www.universiteitleiden.nl/ agenda

Faculteit Geesteswetenschappen 10 oktober FESTIVAL Europalia Indonesia strijkt neer in Leiden, een festival met een mix van Indonesische tradities en hedendaagse cultuur. www.europalia.eu 28 oktober ALUMNIDAG Jane Austen festival annex alumnidag Engelse taal en cultuur http://bit.ly/alumnidag-engels 2 en 3 november CONFERENTIE Brave new world – Conference on how future technology will impact human life. Met als spreker o.a. Peter Greenaway.

Stadsgehoorzaal, Leiden. www.universiteitleiden.nl/ agenda 9 juni 2018 ALUMNIDAG Alumni Griekse en Latijnse taal en cultuur, save the date.

Verenigingen MINERVA 21 oktober Jaarreünie 1977. Informatie: henriettegrossehamberg@ gmail.com QUINTUS 24 november Reünistencafé. Rustig en gezellig bijpraten, na middernacht dixo. www.alsvquintus.nl/reunisten/ of Facebook.

ASOPOS 30 oktober - 8 december Expositie 55 jaar roeivereniging Asopos, in de Oude UB. AUGUSTINUS 6 t/m 17 juli 2018 Viering 125-jarig bestaan.

Kijk voor meer informatie en activiteiten op universiteitleiden.nl/agenda Uitnodigingen ontvangen?

Zorg dat uw gegevens bekend zijn: www.universiteitleiden.nl/ wijziging

HORTUS BOTANICUS

Gif in de hortus tijdens Weekend van de Wetenschap

I

n het Weekend van de Wetenschap op zaterdag 7 en zondag 8 oktober organiseert de Hortus Botanicus in samenwerking met Naturalis workshops en mini-rondleidingen inclusief pop-up wetenschappers rond het thema Gif! Activiteiten zijn tussen 11 en 16 uur, de Hortus is open van 10 tot 18 uur.

Kom meedoen en ontdek dat er onder al die vriendelijke plantjes en aaibare dieren heel wat gifkikkers zijn.

Spannende spinnen, pittige paddo’s, stekelige struiken, bittere bessen, allerlei akelige aardbewoners – die alles uit de kast halen om zich te verdedigen tegen knagers en snoepers. Kaschef Rogier van Vugt weet de planten te vinden waar je pijlgif van maakt of waar je mond nog dagen verlamd van is, hoofd collectie­ beheer Gerda van Uffelen wijst u de gevaren in de splinternieuwe systeemtuin, paddokenners Hans ­Adema en Jan Hengstmengel speuren met u door de hortus naar onschuldige of akelige paddenstoelen – durft u een hapje te proeven? www.hortusleiden.nl

op hun studie en vertellen over de meerwaarde van de ­master Jeugdrecht voor hun huidige (loop)baan. Het filmpje is te zien op de website van Jeugdrecht.

LUMC

Voedsel voor het brein Hoe bepaalt het brein wat we eten en welke invloed heeft dat eten op onze hersenen? Waarom is bepaald voedsel zo verleidelijk, ook als het niet goed voor je is? Dat soort vragen staan centraal op Eet (je) Slim!, een publiekssymposium dat het Leiden Institute for Brain and Cognition samen met de gemeente aanbiedt.

Onder de sprekers zijn bioloog E ­ line Slagboom (over gezond oud worden), psycholoog Lotte van ­Dillen (over smaak), hersenonderzoeker Jeroen van der Grond (over suikerverslaving) en kunstenaar en filosoof Koert van Mensvoort (over kweekvlees en andere toekomstige techniek). Het symposium is op vrijdag 24 november van 9 tot 17 uur in de Stadsgehoorzaal en kost 7,50 euro, of 15 inclusief een gezonde lunch. libc-leiden.nl

42

Leidraad

SIGNALEN GOVERNANCE AND GLOBAL AFFAIRS

HOVO

500 jaar na Luther

O

p 31 oktober is het 500 jaar geleden dat Maarten Luther zijn s­ tellingen publiceerde. Naar aanleiding daarvan biedt HOVO (Hoger onderwijs voor ouderen) op zes maandagen vanaf 6 november de cursus ‘Luther en Lutherse idealen’ aan.

Deze bestaat uit vijf colleges en een bezoek aan de tentoonstelling Luther in Museum Catharijneconvent in Utrecht.

In de reeks ‘Filosofie van de tijd’ ­ worden de ­ideeën behandeld van grote den-

kers – niet alleen westerse – over onderwerpen als tijd, tijdelijkheid, eindigheid en time management. Deze colleges zijn op acht woensdagen, vanaf 25 oktober.

Meer weten over het aanbod van HOVO met onder meer cursussen over het expressionisme, de zintuigen van planten en over leren van vreemden: onderwijs. leidenuniv.nl/ hovo.

Trend Report over maatschappelijke en technologische trends

Kunnen nieuwe media ons empatischer maken?

Hoe ziet werk er in de 21e eeuw uit?

En hoe ver kunnen we gaan met ‘menselijke verbetering’ of ‘verbetergeneeskunde’? Deze vragen (en meer) staan centraal in het eerste trendverslag van het ­Centre for I­nnovation, een tijdschriftuitgave waarin de laatste maatschappelijke en technologische trends worden besproken die van invloed kunnen zijn op ons leven. De artikelen moeten aanzetten tot een open debat tussen partner­universiteiten, NGO’s en a ­ ndere betrokkenen. centre4innovation.org

RECHTEN

ragen op het grensvlak van ondernemen en ­aansprakelijkheid in een veranderende economie staan centraal binnen het nieuwe Centre for Business and Liability (CBL). CBL is een interdisciplinair onderzoeks- en kenniscentrum van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid. Er wordt zowel fundamenteel als toegepast onderzoek gedaan. Het CBL komt voort uit de bijzondere samenwerking tussen

de afdelingen Bedrijfswetenschappen en Ondernemingsrecht.

Op 25 januari 2018 organiseert het CBL een congres voor onder anderen advocaten, bedrijfs­ juristen, curatoren, rechters en wetenschappers. Centraal staat het thema ‘Business resilience’.

Vraagstukken rondom technologische ontwikkelingen, business structures, fusies en overnames komen aan de orde. Ook wordt de vraag beantwoord hoe bestuur-

LUMC

Wetenschapsdag in het LUMC Het LUMC opent op zondag 8 oktober van 12 tot 17 uur zijn deuren om het publiek de medische wetenschap en technologie te laten beleven.

Er staan verschillende stands

Onderzoekscentrum voor ondernemen en aansprakelijkheid

V

43

waarbij u kunt leren wat een kunstgehoororgaan (CI) is en hoe buisjes geplaatst worden. Ook kunnen bezoekers achter de microscoop kruipen en een kijkje nemen

in de kleurrijke wereld van het oog. U kunt zelfs ervaren hoe het is om slecht te zien of helemaal blind te zijn. Bij R ­ adiotherapie leert u hoe straling wordt gebruikt

om slechte cellen kapot te maken. Ook kunt u op de foto in het pak van een ­viroloog. hetweekendvandewetenschap.nl

GEESTESWETENSCHAPPEN

ders zich beter kunnen voorbereiden op hun rol bij herstructureringen, al dan niet uitmondend in ­faillissementen, in het licht van bijbehorende aansprakelijkheids­ risico’s. CBL nodigt alumni van ­harte uit deel te nemen aan dit congres. Bent u geïnteresseerd of wilt u op een andere manier betrokken zijn bij de activiteiten van CBL, meldt u zich dan aan op cbl-leiden.com

Nieuw: vergelijkende filosofie Per 1 september is ­Douglas Berger aangetreden als hoogleraar Comparative ­Philosophy bij het Instituut voor Wijsbegeerte. Met de gelijktijdige start van de opleiding ­Philosophy: Global and Comparative Perspectives markeert dit een nieuw tijdperk, van meer cultureel divers filosofieonderzoek en -onderwijs aan de Universiteit ­Leiden.

De laatste jaren groeide bij Wijs­ begeerte de behoefte aan meer inclu­ siviteit van andere, niet-westerse zienswijzen. Zodat ‘tradities van over de hele wereld elkaar kunnen aanvullen en ­verrijken’.

De meeste Europese en Amerikaanse universiteiten benaderen filosofie vanuit een westers perspectief, gebaseerd op de oude Griekse traditie. Vergelijkende

filosofie behandelt denktradities uit alle delen van de wereld en uit verschillende periodes als gelijkwaardig en probeert een wisselwerking tot stand te brengen.

De nieuwe leerstoel is uniek in Nederland. Berger is afkomstig van de ­Southern Illinois University, waar hij zowel de westerse filosofie als de ­Indiase, Oost-Aziatische en Arabische filosofie behandelde en vergeleek.

44

Leidraad

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

SIGNALEN

NR. 3 2017

STUDIUM GENERALE

De groeiende groep ­internationale studenten heeft zijn eigen variant op de El Cid: Orientation Week Leiden

Lezing van Redmond O’Hanlon

FOTO: HOLLANDSE HOOGTE

Een bijzondere lezing bij S ­ tudium ­Generale: schrijver, ontdekkings­ reiziger en documentaire­maker Redmond O’Hanlon vertelt op 24 oktober over… rubber.

3.500 INTRODUCTIE

A

an de introductieweek voor nieuwe studenten aan Universiteit Leiden en Hogeschool Leiden deden zo’n drie procent meer mensen mee dan een jaar eerder.

De nieuwe studenten maakten van 14 tot 18 augustus kennis met de stad, hun studie en alles wat bij de universiteit en het studentenleven hoort.

Aan het eind van de El Cid Week ­hadden de vijf grote studentenverenigingen er weer veel leden bij, met Minerva opnieuw als grootste groeier: Minerva 464, Augustinus 391, Quintus 275, SSR 210, Catena 92.

Met ruim drieënhalf­duizend deelnemers heeft de El Cid Week dit jaar een nieuw record neergezet.

Opening HOPweek in de Grote Kerk

SSR en Augustinus hebben de ledenstop gehaald; pand en verenigingsstructuur kunnen op dit moment een grotere nieuwe lichting niet aan.

Studenten van Universiteit Leiden in Den Haag hebben sinds vorig jaar hun eigen introductieweek, de HOPweek.

Dat staat voor the Hague O ­ rientation Programme. Deze valt in de week na de El Cid en er deden ditmaal 950 nieuwkomers aan mee.

Studenten uit het buitenland hadden eind augustus hun eigen introductieweek, de Orientation Week Leiden (OWL), met dit jaar 1300 deelnemers.

45

Diep in het Amazone regenwoud groeide een eenzame boom. Van de schors kwam een melkachtig, wit sap dat de wereld zou veranderen: rubber. Het was Sir Henry Alexander Wickham (1846-1928) die in opdracht van de Koninklijke Botanische Tuinen in Kew zaden uit de rubberen boom uit Brazilië smokkelde en ze naar Londen bracht. Zaden van de boom werden vervolgens naar Ceylon (Sri L ­ anka) en Malaya (Maleisië) gebracht. Zo kwam er een einde aan het Braziliaanse monopolie op rubberproductie. Redmond ­O'Hanlon vertelt over de verraderlijke reis. In een tweede lezing op dezelfde avond vertelt bijzonder hoogleraar etnobotanie van Universiteit Wageningen over de beginjaren van de botanie in de ­Italiaanse Renaissancetijd.

Dinsdag 24 oktober, van 19.30 tot 21.30 uur in het Lipsiusgebouw, Cleveringa­plaats 1.

Voor aanmelden en meer info over het ­complete ­programma van ­Studium ­Generale: universiteitleiden.nl/ studium-generale

UNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK

Prins Panji digitaal Panji-verhalen zijn p ­ opulaire ­verhalen met als hoofdfiguur prins Panji. Ze zijn ontstaan in Oost-Java en van daaruit verspreid over een groot gebied, van Indonesië tot aan Maleisië, ­Cambodia en Thailand.

E

r zijn Panji-verhalen bekend in tientallen talen als het Javaans-Balinees, Javaans, Maleis, Balinees, Sasaks, Sundanees, Acehs en het Buginees. Hun populariteit is te danken aan de flexibiliteit van het verhaal; dat is eenvoudig aan te passen aan ­lokale tradities. De verhalen gaan altijd over een prins en een prinses, l­iefde en avontuur.

De Universiteitsbibliotheek L ­ eiden

(UBL) beschikt over een unieke collectie van meer dan 250 eeuwenoude Panji-verhalen. Deze zijn nu nog alleen te raadplegen op de leeszaal van de Bijzondere Collecties. Bestudering van deze Panji-verhalen levert vele nieuwe inzichten op over de geschiedenis, literatuur en cultuur van Zuidoost-Azië. Door deze unieke collectie van Panji-verhalen te digitaliseren kan Leiden ze wereldwijd via open access beschikbaar stellen voor onderzoek en onderwijs.

Om dit bijzondere project mogelijk te maken is de Universiteitsbibliotheek een crowdfunding-actie gestart. Voor het filmpje en de mogelijkheid om te doneren, ga naar www.steunleiden.nl

Coachcafé voor jonge alumni Op dinsdag 21 november vindt weer een Coachcafé voor jonge alumni plaats bij Scheltema Leiden. Tijdens het Coachcafé ga je met professionele coaches (allemaal alumni van de Universiteit Leiden) en andere deelnemers in gesprek over je loopbaan en je wensen op dit vlak. Gedurende de avond bespreek je waar je talenten liggen, wat je graag wilt bereiken en wat je kunt doen om dit te realiseren. Door samen te sparren leer je ook van elkaar.

Het Coachcafé wordt afgesloten met Levend LinkedIn en een borrel.

Aanmelden: universiteitleiden.nl/alumni -> Agenda

46

Leidraad

SIGNALEN

NR. 3 2017

LUMC

De Koning over diabetes type 1 WISKUNDE EN NATUURWETENSCHAPPEN

Alumni Geneeskunde van Universiteit Leiden zijn ­welkom op een lezing over diabetes type 1 op 15 november in collegezaal 5 van het LUMC. Spreker is professor ­Eelco de Koning, hoogleraar Interne Geneeskunde. Hij spreekt over onderzoek naar de oorzaak en behandeling van diabetes type 1.

Doe mee!

Rennen voor vluchteling­studenten De Leiden Science Run is terug. Na de geslaagde eerste editie tijdens het lustrum­ jaar is er een vervolg op zaterdag 21 oktober. De Leiden Science Run is een sponsorloop van 5 km in estafettevorm, voor teams van vier personen. Het inschrijfgeld (sponsorgeld) bedraagt twintig euro per team. Deel-

nemers kunnen zich laten sponsoren door familie en vrienden. Alle opbrengsten (donaties en inschrijfgeld) gaan naar Stichting voor Vluchteling-­Studenten UAF. Het UAF helpt hogeropgeleide vluchtelingen bij hun studie en het vinden van een baan. Inschrijven: ­universiteitleiden.nl/agenda

In Nederland hebben 100.000 mensen d ­ iabetes type 1. Dit kan leiden tot hartaandoeningen, blind-

heid en schade aan hersenen, nieren en zenuwstelsel. Voor de genezing van een ingrijpende ziekte als diabetes is fundamenteel wetenschappelijk onderzoek noodzakelijk. De ontwikkelingen klinken veelbelovend en Leiden speelt daarin een pioniersrol. Maar er zijn nog veel vragen onbeantwoord.

De bijeenkomst start om 17.00 uur en aansluitend is er om 19.30 uur een diner. Inschrijven en meer ­informatie: lumc.nl/alumni.

47

Lezersonderzoek Leidraad Drie keer per jaar verschijnt dit alumnimagazine. ­Leidraad is een uitgave van het Alumnibureau van de Universiteit Leiden en wordt gratis verstuurd aan alle afgestudeerden in binnen- en buitenland.

In 2013 hielden wij een grootschalig onderzoek onder alumni om zicht te krijgen op de waardering voor het magazine. Leidraad is toen gerestyled en na vier jaar zijn we benieuwd wat de lezers nu van het blad vinden. Voldoet Leidraad (nog steeds) aan de verwachtingen? En: wat vindt u goed aan de inhoud en wat waardeert u minder?

Om achter de antwoorden op deze vragen te komen, doen we een steekproefs­ gewijs lezersonderzoek.

U kunt komende weken ­telefonisch of schriftelijk ­benaderd worden. We hopen dat we op uw medewerking mogen rekenen.

MINERVA

Hospita Rie overleden

UNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK

55.000 oude drukken van Universiteit Leiden online

Online leren voor een betere wereld Universiteit Leiden leidt een wereldwijde campagne die tot doel heeft aanbieders van open online cursussen, MOOCs, te verleiden tot het leveren van cursusinhoud die kan bijdragen aan de Duurzame Ontwikkelingsdoel­stellingen van de Verenigde Naties.

Tijdens de jaarlijkse Coursera conferentie van 2017, in Boulder in de

Verenigde Staten, besloot een aantal universiteiten samen te werken aan een initiatief dat online learning inzet om een betere wereld te ­creëren. Deze samenwerking is onderdeel van een bredere campagne van Coursera, een van de grootste aanbieders van online learning platforms ter wereld. sdginitiative.org

H FOTO: TACO VAN DER EB

GOVERNANCE AND GLOBAL AFFAIRS

In een jaar tijd zijn 55.000 boeken uit de Universitaire Bibliotheken Leiden (UBL) gedigitaliseerd. De Universiteit L ­ eiden sluit daarmee aan bij de s­ uccesvolle samenwerking tussen de Koninklijke Bibliotheek (KB) en Google, waarbij boeken worden gedigitaliseerd en online toegankelijk worden gemaakt. Het gaat om boeken die in Nederland zijn uitgegeven vóór 1876 en waarop geen auteursrecht meer rust. Alle boeken worden wereldwijd gratis beschikbaar gesteld via ­Google Books en Delpher. De UBL heeft 55.000 boeken beschikbaar gesteld, waarvan een belangrijk deel materiaal uit Nederlands-Indië en pamfletten uit de 16e tot en met 18e eeuw. De Nederlands-Indische boeken komen tevens beschikbaar in de Digital Indonesian Library, die de UBL de komende jaren in samenwerking met externe p ­ artners zal ontwikkelen.

ospita Rie Schild-de Groen van Minervahuis ’t Heerenhoeckje aan Rapenburg 110 is overleden. De legen­ darische Leidse is 94 jaar geworden. Bijna 70 jaar maakte ze schoon in het studentenhuis. Ze kwam er iedere dag en begon de dag met een ­kopje koffie. Daarbij dienden alle bewoners aanwezig te zijn, want de filosofie van Rie was: ’s Avonds een vent, ’s morgens een vent. Daarna maakte ze de ­gemeenschappelijke ruimtes schoon.

De kamers van de jongens liet ze voor wat het was. 'Als ik die zou doen, zou me dat een dag per kamer kosten', zei ze bij haar 60-jarig jubileum.

Geen ander dan Rie zag het L ­ eidse ­studentenleven zo veranderen. In 2007 kreeg Rie de Universiteits­penning voor haar belangrijke rol tijdens de studietijd van bewoners en oud-bewoners van Rapenburg 110.

48

Cleveringabijeenkomsten 2017

‘De Cleveringabijeenkomst in Kennemerland woon ik jaarlijks bij. In onze regio zijn de lezingen inhoudelijk van topniveau en er komen leuke mensen op af. De laatste lezing, van Jaap de Hoop Scheffer, was geweldig. Na de verkiezing van Trump schetste hij een leerzame vogelvlucht over het wereldwijde politieke klimaat. Geestig, uitgesproken en politiek slim. Ik heb genoten van de spetterende discussie met de aanwezige ondernemers, politici, adviseurs en directeuren na afloop. Voor mij staat het gedachtegoed van Cleveringa voor morele moed. Ik vind het ontzettend belangrijk dat we, zeker in deze tijden, daarbij stil blijven staan.’

Wendy van Ierschot Bestuurskunde 1990 – 1995

NR. 3 2017

Den Haag • 23 november Prof.dr. I.C. van Biezen, ‘Tussen ­democratie en dictatuur’

Brussel • 27 november Prof.dr.mr. M.S. Berger, ‘Islamisering van Westen, of ­verwesterlijking islam?’

Friesland • 26 november Prof.dr.ir. T.H. Oosterkamp, ‘Van ­nano-MRI tot academische ­vrijheid’

Caïro • 26 november Prof.dr. J. Mesman, ‘Opvoeden tot vrijheid’

Luxemburg • 23 november (o.v.)

Dr. G.H. Waling, ‘De culturele ­voorwaarden voor een democratie’

’t Gooi • 25 november Prof.dr. A. Ellian, hoogleraar Ency­clo­ pedie van de Rechtswetenschap

Calgary • 26 november Prof.dr. O.J. Praamstra, ‘De Nederlandse literatuur in ­internationaal verband’

Montréal • 1 november Prof.dr. M.L.J.C. Schrover, professor of Migration History

Haarlem • 22 november Prof.dr. S. Haring, ‘Waarom cola ­duurder is dan melk’

Harderwijk • 26 november Prof.dr. M. Danhof, ‘Nieuwe ­Geneesmiddelen voor één Wereld’

Curaçao • 1 december Mr.dr. B.R. Bot, ‘Uitdagingen voor Europa’

New York • 13 november Prof.mr.dr. P.M. Schuyt, ‘Life, until death do us part’

Leiden • 28 november Prof.dr. E.J. Zürcher, ‘Over de recente ontwikkelingen in Turkije’

Londen • 22 november Nader bekend te maken

‘Waarom cola duurder is dan melk’ Prof.dr. S. Haring

­‘Tegenwoordig hebben ouderen de toekomst’

Limburg • 24 november Prof.dr. P.B. Cliteur, ‘Cleveringa en de vrijheid van kritiek’

Prof.dr. W.P. Achterberg

Rotterdam • 27 november Mr. A. van der Steur, ‘Justitie in oorlogstijd; hoeder van de rechtstaat?’

Schiedam • 26 november Prof.dr. E.A.M. Crone, ’Zelfbeeld bij adolescenten’ Twente • 26 november Prof.dr. G.J.R. Maat, ‘Academische ­vrijheid in de ­collegezaal? Een MH17 college als toets’ Zeeland • 23 november Prof.dr. P. Nieuwenburg, ‘Wiens leven is voltooid?’

Nederland

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

Zutphen • 26 november Prof.dr. W.P. Achterberg, ­‘ Tegenwoordig hebben ouderen de toekomst’

Amersfoort/Utrecht • 28 november Prof.dr. W.R. van Gulik, ­kunstgeschiedenis van Oost-Azië

Arnhem/Nijmegen • 26 november Prof.dr. J.T. Swaab, decaan FSW en hoogleraar Neuropedagogiek en ­Ontwikkelingsstoornissen

Buiten Nederland

Amsterdam • 28 november Prof.mr. J.G. de Hoop Scheffer, ­hoogleraar International Relations and Diplomatic Practice

Breda • 24 november Prof.dr. F.N. Pieke, ‘Het belang van China voor de ­Nederlandse samenleving’

Bern • 24 november Prof.dr. J. Gussekloo, ­‘Nieuwe ­ouderengeneeskunde; een ­uitdagende klus’

‘Europa tussen Trump en Poetin’

Leidraad

49

Rome • 23 november Prof.dr. J.G. van der Bom, ­ hoogleraar geneeskunde, ‘Mensen zoals u ­zochten ook…’

Singapore • begin november Prof.dr. H. Irth, ‘From Magic Bullets to Personalised Medicine’ Straatsburg • 23 november Prof.dr. R.A. Lawson, professor European Law, ‘Because of the other’ Sydney • op of rond 26 november Nader bekend te maken Taipei • 27 november Prof. F.C. de Ruiter, ‘Research in and through artistic practice: An art in itself’ Tokyo • 20 november Prof.dr. I.B. Smits, ‘Nederland als symbooltaal in vroegmodern Japan’ Vancouver • 29 november Prof.dr. O.J. Praamstra, ‘De Nederlandse literatuur in ­internationaal verband’ Washington • op of rond 26 november Nader bekend te maken

Prof.dr. A. van Staden

Genève • 23 november Prof.dr. J. Gussekloo, ­ ‘Nieuwe ­ouderengeneeskunde; een ­uitdagende klus’ Israël • 26 november Prof.dr. M.J.A. Malessy, ‘How nerves are injured and repaired’ Istanbul • op of rond 26 november Prof.dr. A. van Staden, ‘Europa tussen Trump en Poetin’ Jakarta • op of rond 26 november Prof.dr. P.M. Sijpesteijn, ‘The wisdom of the Arabs’

Nice • 18 november Dr. A.H.G. Rinnooy Kan, ‘Verkiezingsnaweeën’ Paramaribo • 3 oktober Prof.dr. C.L. Hofman, ‘Caribische ­ontmoetingen: Indiaanse netwerken van vroeger en nu’ Parijs • op of rond 26 november Prof.mr. H.J. Snijders, ­‘Cleveringa, Meijers, het nieuwe Burgerlijk ­ Wetboek en de wereld’ Rabat • 30 november Prof.dr. F.N. Pieke, ‘Global China’

Aanmelden en informatie U kunt zich opgeven via de website van het Leids Universiteits Fonds: www.LUF.nl/Cleveringa. Op deze site vindt u ook actuele informatie over de sprekers, onderwerpen, locaties, kosten en aanvangstijden.

Indien u niet over internet beschikt kunt u ons ook telefonisch bereiken op 071-5 13 05 03.

E-mail: cleveringa@luf.leidenuniv.nl

50

Leidraad

51

ALUMNIMAGAZINE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN

lezen, luisteren, doen

Het Leiden van de familie Van Gogh In De ­zussen Van Gogh haalt Willem-Jan Verlinden, Leids alumnus kunstgeschiedenis, de drie dochters van de familie Van Gogh uit de schaduw van hun broers Vincent en Theo. Het boek, gebaseerd op honderden brieven, schetst een ­fascinerend tijdsbeeld en dito familiegeschiedenis, die zich deels afspeelt in Leiden. De moeder van Van Gogh woonde aan de Herengracht, zus Wil liep in 1890 stage in H ­ ôpital ­Wallon aan de Papengracht, dat we nu kennen als studentenhuis.

Cursus botanisch schilderen

De hortus botanicus biedt dit najaar een vierdaagse schildercursus aan onder begeleiding van botanisch kunstenaar Anita Walsmit Sachs. Het onderwerp is de studie van herfst­ bladeren en vruchten. Voor deze ­cursus is enige teken­ vaardigheid vereist. De kosten zijn 275 euro per persoon. Aanmelden: ­ anitaws@xs4all.nl

Wist u dat u wanneer u Leiden bezoekt de auto kwijt kunt in de diepste parkeergarage van Nederland? Dit voorjaar opende de Lammermarktgarage, naast molen de Valk en op loopafstand van de schouwburg, de Lakenhal en het centrum van de stad. Hij is maar liefst 22 meter diep en biedt plaats aan 525 auto’s.

Film tips!

Topfilms

Theater in ­parkeergarage

Maar de garage is meer dan een plek voor automobilisten alleen. Op de bodem, zeven verdiepingen laag, wordt in november de grote najaarsproductie De Gedroomde Stad van PS|Theater gespeeld. Het Leidse theatergezelschap verzorgde tijdens de opening van de garage dit voorjaar een speciale voorstelling en heeft nu van de gemeente toestemming gekregen om nogmaals op deze bijzondere locatie te spelen. De voor­ stellingen zijn van 1 tot 19 november. Neem een trui mee, het kan koud zijn daar beneden. www.pstheater.nl

op Leids Filmfestival Op het Leiden International Filmfestival (LIFF) 2017 is C’est La Vie te zien, de n ­ ieuwe film van de makers van de hitfilm Intouchables. Tot de publiekstrekkers behoren ook Jungle, met Daniel Radcliffe (Harry Potter) in de hoofdrol, en On Body and Soul, ­winnaar van de Gouden Beer op het filmfestival van Berlijn. De twaalfde editie van het LIFF opent op 27 oktober met de Nederlandse première van Suburbicon. Matt Damon en Julianne Moore spelen de hoofdrollen in deze film naar een script van de broers Coen, geregisseerd door George Clooney.

Weihnachts-­ Oratorium Het Nederlands Kamerkoor komt naar de ­Pieterskerk en laat het complete Weihnachts-­ Oratorium horen: van de feestelijke c ­ antate voor Eerste Kerstdag tot die voor D ­ riekoningen. Het koor is in gezelschap van Concerto Köln, een van de beste oudemuziekensembles ter wereld, en solisten Elizabeth Watts, Maarten Engeltjes, James Gilchrist en Andreas Wolf. Alumni van de Universiteit Leiden krijgen 25 euro korting op een eerste­ rangskaart (normaal 65 euro) als ze online bestellen o.v.v. kortingscode: ALUMNIWO. Zaterdag 23 december, 19.30 uur. www.pieterskerk.com/wo

M

U

U

R

GEDICHT IN GEBARENTAAL Meer dan honderd muurgedichten in allerlei talen en sinds kort ook enkele beroemde formules sieren Leidse gevels. Wat nog ontbrak was een gedicht in Nederlandse Gebarentaal.

Op 14 oktober heeft de stad een wereldprimeur: dan wordt het eerste muur­ gedicht in gebarentaal onthuld in de Hortus Botanicus. In overleg met de Leidse onderzoekster Victoria Nyst, expert op het gebied van gebarentaal en universitair docent aan de Universiteit Leiden, is gekozen voor een gedicht van Wim Emmerik (1940-2015), een van de bekendste dichters in Nederlandse Gebarentaal. Het Muurgedicht is mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van LSC-VVSL 1967.

Naturalis After Dark Naturalis organiseert in samenwerking met de Stads­ gehoorzaal voor het derde jaar op rij de flitscollegereeks ­Kruisbestuiving. Op een voor iedereen toegankelijke manier vertellen onderzoekers kort over hun onderzoek en is er ruimte voor vragen.

Op woensdag 18 oktober ­tussen 17.00 en 17.30 uur vertelt Bob Ursum, wetenschappelijk directeur van de Hortus van de TU Delft en uitvinder, over hoe de natuur ons inspireert bij het doen van uitvindingen. Denk aan dennenbomen met UV-bescherming,

sequoias die niet verbranden bij een bosbrand, planten met een kilometerlang wortelsysteem waarmee ze communiceren…

Op woensdag 15 november tussen 17.00 en 17.30 uur vertelt Gijs Krijnen van de Universiteit Twente over wat krekels, robots en alarmsystemen met elkaar te maken hebben. Dat levert antwoord op vragen als: Van een afstand al je belagers aan voelen komen met je haarsensors: handig voor een krekel die niet opgegeten wil worden.

Maar wat hebben wij daaraan?

De flitscolleges zijn gratis ­toegankelijk in de Stadsgehoorzaal, www.naturalisafterdark.nl

Laura van der Meer

Chris Keijzer

Michiel de Boer

NIEUW:

DIGITAAL ZWEETKAMERTJE

WWW.HETZWEETKAMERTJE.NL

FOTO: JUDITH JONKMAN

Herinnert u zich het moment nog waarop u uw handtekening mocht z­ etten in het Zweetkamertje? ­Vereeuwig uzelf nu ook op de ­ digitale muren van het bekendste kamertje van het Academiegebouw.

Kijk rond in het digitale Zweetkamertje en markeer online uw eigen handtekening.