Jouw toekomst na
Life Science & Technology
Bij ons leer je de wereld kennen
LST en Business
2009 bachelor LST Universiteit Leiden 2011 master LST Universiteit Leiden Specialisatie: Science Based Business
Sinds 2011 werkzaam bij Janssen Biologics B.V. in Leiden
Wendy van Egmond - de Wit Senior associate scientist bij Janssen Biologics BV ‘Janssen Biologics ontwikkelt geneesmiddelen met behulp van levende cellen in plaats van de traditionele chemische reacties. Ik werk bij de afdeling Technical Operations. Wij selecteren onder andere nieuwe apparatuur om de productie te verbeteren en trainen de operators om die te gebruiken. Heel technologisch, maar dat ligt mij wel. Mijn master LST heb ik in Leiden gedaan, met als afstudeerrichting Science Based Business: een soort bedrijfskunde binnen de bètawetenschappen.’ ‘Mijn rol is het leiden van projecten. Ik coördineer het hele proces, van de inhoudelijke vraag tot het technisch ontwerp en het testen van prototypes. Daar komt veel communicatie bij kijken en dat maakt mijn baan heel gevarieerd. Ik werk nauw samen met experts met allerlei achtergronden en uit verschillende landen. Dat is ontzettend leuk en leerzaam. Ik wil hier voorlopig nog niet weg!’
LST’ers zijn mensen die de achtergrond van dingen willen uitpluizen en zulke kennis ook willen toepassen. ‘Ik ben blij dat ik niet farmacologie heb gestudeerd of iets puur technologisch, maar LST. Daardoor kon ik alle kanten nog op. Juist in deze baan ben ik erg op mijn plek: ik heb het overzicht, maar begrijp ook de onderliggende biochemie. Dat is kenmerkend voor mensen die LST hebben gestudeerd. Ik kom ze hier bij Janssen ook veel tegen: mensen die de achtergrond van dingen willen uitpluizen en zulke kennis ook willen toepassen.’
2
CV
Jouw toekomst na Life Science & Technology Bij Life Science & Technology (LST) leer je de wereld kennen door het bestuderen van de kleinste eenheid van het leven: de cel. Vanuit verschillende invalshoeken bestudeer je de cel van mens, plant en dier en micro-organismen. Door de interdisciplinaire insteek kan deze studie je op veel verschillende plekken brengen. LST combineert moleculaire/cellulaire biologie met bètavakken
Arbeidsmarkt
zoals scheikunde, wiskunde en natuurkunde. De combinatie van
Na een aansluitende masteropleiding biedt de arbeidsmarkt
kennis en vaardigheden uit deze wetenschapsgebieden leer je
voor afgestudeerde LST-studenten momenteel uitstekende
inzetten in onderzoek rondom maatschappelijke vraagstukken
perspectieven. Na je studie kun je aan de slag als onderzoeker
in de Ziekte en Gezondheid, Energie en Duurzaamheid en Milieu
binnen bedrijven of starten met een promotieonderzoek aan een
en Technologie. Na de bachelor LST gaan de meeste studenten
universiteit of onderzoeksinstituut. Ook vinden afgestudeerde
verder met een masteropleiding in binnen- of buitenland.
LST-studenten een baan als adviseur, beleidsmedewerker of voorlichter bij de overheid of in biotech- en farmaceutische
Master
bedrijven. Daarnaast zijn er ruime mogelijkheden binnen het
Universiteit Leiden en de TU Delft bieden ieder een
onderwijs en de wetenschapscommunicatie.
eigen masteropleiding LST aan. In Leiden ligt de focus op fundamenteel onderzoek in chemische biologie en biochemie
Alumni vertellen
gericht op een gezonde en duurzame maatschappij. De
De verhalen van LST-alumni in deze brochure laten de diversiteit
masteropleiding LST in Delft is meer gericht op toegepast
aan carrièremogelijkheden zien die er zijn na afronding van de
onderzoek in de industriële biotechnologie en enzymologie.
opleiding LST.
Je houdt je bezig met het onderzoeken van nieuwe duurzame methodes om biologische producten te ontwikkelen.
Waar komen LST’ers terecht? In de grote cirkels zijn meer alumni werkzaam.
Toegepast onderzoek/ Bio-engineering
wetenschapscommunicatie
Wetenschappelijk onderzoek
Onderwijs
...
Management, beleid of advisering
Overig
3
Werken aan een schonere wereld Thommy Verschuuren Projectingenieur
CV 2012 bachelor LST Universiteit Leiden 2015 master LST TU Delft, richting Cell Factory Sinds 2015 werkzaam bij Milieubiotechbedrijf Orvion
4
Thommy Verschuuren werkt als projectingenieur bij Orvion. Dit jonge bedrijf is gespecialiseerd in het aantonen en opruimen van bodem-, lucht- en watervervuiling – en dat alles met micro-organismen zoals bacteriën. ‘Stel dat ergens de bodem vervuild is met
iets nuttigs mee doen, iets om de wereld een
chloorverbindingen, bijvoorbeeld omdat er
stukje beter mee te maken. Eerst dacht ik dat
ooit een wasserij heeft gestaan. En dat je die
ik medicijnen tegen kanker wilde ontwikkelen.
grond niet kan afgraven omdat het middenin
Tijdens mijn masteronderzoek kwam ik in
een woonwijk is. Dan kan een aannemer of
aanraking met milieubiotechnologie. Dat vond
een gemeente ons inhuren om die vervuiling
ik nóg leuker: iets doen voor het milieu, maar
te bestrijden. Dat kan met bepaalde bacteriën
dan op een heel praktische manier. Niet alleen
die ter plekke de schadelijke stoffen omzetten
roepen dat het anders moet, maar echt iets
in onschadelijke stoffen.’
dóen om de wereld schoner te maken.’
‘In mijn werk ontwikkel ik nieuwe methoden voor dergelijke projecten. Bijvoorbeeld het kweken van de juiste bacteriestammen. Vervolgens bedenk ik een manier om in de bodem te meten hoeveel bacteriën er zitten en hoe actief deze zijn. Ook werk ik
Tijdens LST heb ik alle vaardigheden geleerd die ik hier nodig heb.
aan nieuwere toepassingen van moleculaire technieken. Bijvoorbeeld het aantonen van de aanwezigheid van verschillende soorten
LST-vaardigheden
planten, dieren en micro-organismen op
‘Mijn begeleider van mijn masteronderzoek
basis van opgevangen DNA in het water. Of
kende dit bedrijf en heeft geregeld dat ik hier
het ontwikkelen van proefopstellingen om
stage kon lopen. Dat was meteen een schot in
medicijnresten en pesticiden uit afvalwater te
de roos en ik kon er blijven werken. Mijn werk
zuiveren.’
is heel divers en ik leer nog elke dag. Maar de basis komt absoluut vanuit mijn studie LST.
Milieutechnologie
Daar heb ik alle vaardigheden geleerd die ik
‘Toen ik LST ging studeren had ik nog geen
hier nodig heb, zowel praktisch labwerk als de
idee waar ik terecht zou komen. Ik had veel
manier waarop je een probleem systematisch
plezier in scheikunde en wilde daar vooral
aanpakt.’
5
Elise de Reus
Tim Vos
Promovenda aan de Technische Universiteit van Denemarken
Beleidsmedewerker bij de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO)
‘Sinds een jaar doe ik in Denemar-
‘NWO stimuleert en financiert top wetenschappelijk onderzoek
ken een promotieonderzoek. Ik
in Nederland. Onderzoekers kunnen er subsidies aanvragen.
bestudeer hoe schimmelsoorten
Ik behandel deze aanvragen bij de chemische wetenschappen:
onderling DNA uitwisselen en hoe
ik moet ervoor zorgen dat het onderzoeksgeld naar de beste
je dat in de industrie kunt inzetten.
projecten gaat. Dat gebeurt via onafhankelijke beoordelings-
Tijdens mijn studie LST vond ik het
en selectieprocedures die ik coördineer. Heel leuk en uitdagend.’
al inspirerend dat je via industriële biotechnologie op een duurzame
‘Na mijn master LST bij de TU Delft ben ik in Delft gepromoveerd.
manier nieuwe stoffen kunt maken,
Daardoor heb ik een grondige kennis van de chemie en de
zoals medicijnen of voedingsmid-
biotechnologie, wat voor mijn werk heel belangrijk is. De
delen. We hadden bij LST een grote
aanvragen die bij NWO binnenkomen, bestrijken de hele chemie
vrijheid om projecten te kiezen. Ik vond het onderzoek zo leuk
en zitten vaak op het grensvlak met andere disciplines. Ik moet
dat ik er in verder wilde. Denemarken is een van de koplopers in
inhoudelijk begrijpen waar het over gaat, zodat ik de juiste
dit vakgebied; daarom wilde ik hier graag heen.’
beoordelaars erbij kan zoeken. Bovenal moet ik weten hoe wetenschappelijk onderzoek werkt.’
Phat Pham
‘LST was daarvoor een heel goede basis. Naast de basiskennis
Promovendus bij het VU Medisch Centrum in Amsterdam
zoals je werk presenteren, projectmatig werken en efficiënt
‘Ik werk als promovendus
samenwerken. Al deze vaardigheden zijn heel belangrijk voor
bij het VU Medisch Centrum.
mijn huidige werk.’
Ik onderzoek wat er tijdens het ouder worden van endotheelcellen gebeurt aan de binnenkant van onze bloedvaten. Recent is ontdekt dat kleine stukjes RNA de productie van bepaalde eiwitten in die cellen sturen. Het is nog onbekend hoe dit onze bloedvaten beïnvloedt wanneer we ouder worden. Een spannend en uitdagend onderzoek! Na mijn promotie wil ik graag in de medicijnontwikkeling gaan werken.’
6
van de chemie leer je bij LST ook allerlei nuttige vaardigheden,
Charlotte de Jonge Financial Planning and Analysis Controller bij AkzoNobel ‘Tijdens mijn middelbare schooltijd ging mijn interesse uit naar bètavakken. Om verdieping te zoeken in deze vakken besloot ik LST te studeren. Deze studie combineert al deze vakken en leert je over de bestaande processen in de cel en over vraagstukken waarvoor nog geen oplossing is. Gedurende mijn master Management of Technology bij de TU Delft heb ik kennis
Robin Langelaar
opgedaan over hoe innovatie kan worden gestimuleerd binnen
Research & Development Engineer bij AD International
voor de maatschappij, klanten en aandeelhouders. Tijdens mijn
een bedrijf om competitief te blijven en waarde te generen afstudeerproject heb ik onderzocht welke factoren het moeilijk
‘Ik werk voor AD International, een bedrijf dat gespecialiseerd is in
maken voor bedrijven in de farmaceutische industrie om tot de
ontwikkeling, productie en verkoop van verschillende chemische
markt toe te treden.’
producten voor bedrijven. Bijvoorbeeld het mengen van vloeistoffen voor gebruik in schoonmaakmiddelen voor de industrie of
‘Sinds twee jaar werk ik voor AkzoNobel, een groot
grondstoffen voor coatings.’
internationaal chemiebedrijf, voor het bedrijfsonderdeel Decorative Paints. Mijn finance afdeling houdt zich bezig met
‘Ik sta voornamelijk in het lab om nieuwe, eigen producten te
de business performance in Nederland: hoe loopt het met de
ontwikkelen. Daarvoor overleg ik veel met collega’s en met
verkoop en de kosten van onze producten, en waar kunnen we
klanten. Nu werk ik bijvoorbeeld aan alternatieven voor chroom-6,
in investeren? Mijn strategische kennis dank ik vooral aan mijn
een stof die veel wordt gebruikt als voorbehandeling voor metaal.
master, maar ik ben erg blij dat ik de brede chemische basis heb
Deze stof moet worden vervangen omdat nu bekend is dat deze
van de bachelor LST.’
kankerverwekkend is.’ ‘De studie LST is gericht op de chemie van levende cellen. Hoewel ik nu niet met levende cellen werk, sluit mijn werk hier prima op aan. LST geeft je namelijk een heel brede basis. Veel daarvan pas ik nog dagelijks toe: de praktische labvaardigheden en vaardigheden als kritisch en analytisch redeneren. Ik heb geen moment spijt gehad van mijn studiekeuze. LST opent allerlei deuren, vooral als je zelf een beetje open-minded bent.’
LST opent allerlei deuren, vooral als je zelf een beetje open-minded bent. 7
Enthousiasmeren voor biochemie Jitske Marcelis Scheikundedocente
CV 2013 bachelor LST Universiteit Leiden 2015 master LST Universiteit Leiden Specialisatie: Education (lesbevoegdheid scheikunde en biologie)
Werkzaam als docent scheikunde en biologie op het Maerlant Lyceum Den Haag
8
Jitske Marcelis is docente op een middelbare school. Ze geeft scheikunde, maar is ook bevoegd om biologie te geven. Vooral het intensieve contact met leerlingen spreekt haar aan. ‘Ik vind het lesgeven ontzettend leuk. Het is
Fascinerend
een uitdaging om ervoor te zorgen dat álle
‘Ik vond vooral de chemische processen in het
leerlingen het snappen – ook degenen die
lichaam heel boeiend. Als afstudeerproject
het moeilijk vinden. Uitvinden wat iemand
onderzocht ik structuren die het RNA
niet begrijpt en daar dan een oplossing
stabieler maken. Ik draaide mee op een
voor vinden, dat vind ik super. Het is erg
onderzoeksafdeling met een heel betrokken
bevredigend als het dan uiteindelijk lukt.’
begeleider. Hij heeft mij er echt doorheen gesleept, want tegen die tijd werd mij duidelijk
Ideale combinatie
dat ik niet in hart en nieren een onderzoeker
‘Als scholier vond ik biologie en scheikunde
ben. Toch vond ik de practica een leuk
al de leukste vakken. Maar of ik puur die
onderdeel van de studie LST: je leert veel over
vakken wilde studeren, dat betwijfelde ik.
chemie en biologie. Uiteindelijk ben ik zelf
Geneeskunde leek me ook erg interessant.
meer van de theorie: ik wil altijd alles weten
Tijdens een meeloopdag bij LST volgde
– maar het niet per se zelf uitvinden. Daarom
ik colleges en practica en vond dat een
past het onderwijs ook perfect bij mij. Nu kan
geweldige dag. Ik dacht vooral: wat een ideale
ik andere mensen enthousiast maken voor
combinatie. Dit zou weleens beter bij mij
de (bio)chemische processen die ik zelf zo
kunnen passen dan geneeskunde.’
fascinerend vind.’
‘Ik heb het heel erg naar mijn zin gehad bij LST. We kregen meer scheikunde dan ik had gedacht, maar daar bleek juist mijn interesse te liggen. Vooral de brede focus van de studie sprak me aan: je krijgt een goede basis van wiskunde, natuurkunde, celbiologie en biochemie. Ik heb hele goede herinneringen aan mijn studententijd.’
Uitvinden wat iemand niet begrijpt en daar dan een oplossing voor vinden, dat vind ik super.
9
Interdisciplinar werken Wouter Beumer Director Pharmacodynamics & Immunology bij ProQR ‘Ik werk bij ProQR, een biotechbedrijf dat medicijnen ontwikkelt tegen genetische ziekten, zoals taaislijmziekte. Ons eerste medicijn is succesvol getest in het lab. Nu wordt de werking en veiligheid van het medicijn onderzocht bij patiënten. De eerste resultaten zijn zeer positief.’ ‘Ik werk op het grensvlak van farmacologie, immunologie en toxicologie. Mijn studie LST heeft me daarvoor een goede basis gegeven, namelijk een brede kennis van de cel- en moleculaire biologie. In mijn masterfase heb ik gekozen voor de richting Cell Diagnostics. Die is heel praktisch en gericht op ontdekking van nieuwe stoffen en de toepassing daarvan: hoe zorg je dat ontdekkingen zo snel mogelijk terechtkomen bij de patiënt in de vorm van nieuwe medicijnen of behandelingen? Dat sprak mij erg aan.’
Analytisch naar moleculair-biologische processen kijken. ‘LST leert je praktisch te handelen. Wat wil je precies bereiken en hoe pak je dat aan? Het opdelen van een probleem in deelproblemen leer je grondig tijdens deze studie. Het grappige is dat er in mijn bedrijf veel mensen werken die LST hebben gedaan, die in heel verschillende hoeken zijn terechtgekomen. In het lab, de juridische kant van biotechnologie, het formuleren van medicijnen en business intelligence. Wat we gemeenschappelijk hebben is dat we allemaal analytisch naar moleculairbiologische processen kijken.’
CV 2006 bachelor LST Universiteit Leiden 2008 master LST TU Delft 2013 gepromoveerd aan het Erasmus MC, afdeling Immunologie
Sinds 2013 werkzaam bij Biotechbedrijf ProQR ProQR is opgericht in 2012 en ging in 2014 naar de beurs. Toen werkten er 30 mensen; nu zijn het er al 150
10
Loopbaanadvies Jouw studie kan de basis vormen voor heel diverse loopbanen,
Het Alumni Mentornetwerk
zoals de voorbeelden in deze brochure laten zien. Hoe jouw
Om je op weg te helpen met je carrière zetten wij de kennis en
loopbaan er precies uit gaat zien, hoef je aan het begin van
ervaring van Leidse alumni in. Via het online mentornetwerk
de opleiding nog niet te weten. Tijdens de opleiding word
kun je in contact komen met ervaren alumni en hen eenvoudig
je geholpen bij het maken van studiekeuzes die van invloed
benaderen voor advies. Het eerste contact is laagdrempelig en
zijn op jouw carrière. Ook organiseert de Universiteit
je mag zelf bepalen hoe jouw mentorrelatie eruit ziet: eenmalig
Leiden diverse activiteiten om je te laten kennismaken
of herhaaldelijk contact, persoonlijk of juist digitaal. Zo kunnen
met de arbeidsmarkt, zoals de voorlichtingsdagen voor
alumni en studenten elkaar inspireren en werken we aan een
de Masterkeuze, Bètabanenmarkt en de Bio Science Park
hechte Leiden Science gemeenschap.
Excursie. Daarnaast helpt de Science Career Service jou bij jouw loopbaankeuzes en kun je het advies inwinnen van
mentornetwerk.universiteitleiden.nl
ervaren alumni via het Alumni Mentornetwerk. Al deze diensten bieden jou de mogelijkheid om al tijdens jouw studie de arbeidsmarkt te verkennen en kennis en ervaring op te doen voor de loopbaan die het best bij jou past.
Science Career Service De Science Career Service is er om jou te ondersteunen bij jouw vragen die gaan over studiekeuze en loopbaanoriëntatie, bijvoorbeeld door: • Informatie te geven over de mogelijkheden op de arbeidsmarkt. • Workshops en trainingen aan te bieden op het gebied van sollicitatievaardigheden. • Een persoonlijk gesprek met de loopbaanadviseur gespecialiseerd in jouw vakgebied. lucareerzone.com
11
Colofon
Druk: UFB/Grafimedia Vormgeving: Creja ontwerpen Fotografie: Hielco Kuipers, Pim Rusch Interviews alumni: Nienke Beintema Met dank aan alle alumni die in deze brochure hun verhaal wilden vertellen. © Januari 2017 Aan deze uitgave, die met zorg is samengesteld, kunnen geen rechten worden ontleend.
Bij ons leer je de wereld kennen
Meer informatie:
studereninleiden.nl/lst studieadviseur-lst@leidendelft.nl