OPINION
UPLB PERSPECTIVE | DECEMBER 3, 2020
11
Remembering Reming MUMBLINGS A N A C A TA L I N A PA J E
O
ne of my earliest memories was getting picked up from bed in the middle of night and spending the rest of it in a Mormon church because our house was flooded. The power was out. The wind was howling, and the rain was coming from everywhere. In my small town, children do not get to celebrate class suspensions from storm signals and alert levels on volcanic activity. At an early age, these dangers are made known to us. The house I grew up in has a wide yard that would fill up with rainwater every time a typhoon hit, which was quite often. As a small child, I didn’t quite understand why there would be fish in the floodwater in our home. I thought that it came down as the rain poured. I asked my father, who explained to me how drainages and canals work, how we lived in a low-lying area. Growing up, we had a system. We would pull out the bottom drawers on our shelves and place them atop chairs and stools. We had a small wooden footbridge from our front door to the gate. We had waterproof plastic containers for all our clothes. You could see water lines on our furniture and walls and anything below that would have to be lifted. Many people in our town had generators, but we couldn’t afford one, so every lightbulb in our home acted as an emergency light that would turn on as soon as the power went out. But nothing quite prepared us for Supertyphoon Reming in 2006. I was fourteen then, and in all of the typhoons we had to endure before, Reming was the only one that made
[P] GRAPHIC BY JANDELLE CRUZ
me fear for my very life. The first day I went outside, I saw the body of a girl my age, muddied, stripped down to her underwear, being pulled out of the debris. At the town plaza, a little way beside the huge machine that was pumping drinking water for evacuees, there were about twenty to thirty dead bodies lined up on top of black body bags, like they were crops that needed to be dried. If nobody
claimed them as relatives in the next few hours, they would be placed inside the body bags, thrown inside a truck, and driven to the mass grave at the cemetery. Then a new batch of dead bodies would be lined up. We had lost power for two months. Food, even potable water, was hard to get by. Trucks with piled dead bodies would drive past our home every afternoon. I will
never forget that stench of rot and dirt. No later than a week after the storm hit, I saw hoards of people running towards the hills behind our home. There were so many. Some were on foot. Others inside overstuffed vehicles. All frantic, all confused. Some thought they were running away from a tsunami. Others thought they were running from lahar. Others thought they were running to a relief mission. None of them were right. Many valuables were lost in that scare. Houses were broken into. Stores were looted. This was the first of many mass hysterias that happened in our town. Months later, when school started again, the numbers that we heard on the radio began to have faces. The horror stories were given names. The total number of deaths was estimated at 1,200. But as someone who has lived through it and known of entire families being washed away, with no survivors able to report them as missing, I know the actual number far exceeds the estimate. This should not be a story of strength and resilience. It is a story of government incompetence and negligence. It is a story of environmental neglect. It is a story that should never happen again.
―――――――― Anca Paje is a BS Development Communication alumna who believes in the butterfly effect. The decisions we make now, will lay the foundation in which our grandchildren will live. ―――――――― [P] is accepting opinion articles that touch on relevant issues concerning news, politics, culture, and personal experiences. Send your articles or queries to opinion.uplbperspective@gmail.com
Sino ang tunay na kalaban? SKETCHPAD REUBEN PIO MARTINEZ
H
uwag kang umalis!” Halos isang taon na ang nakalipas, hindi ko malilimutan nang sinabi namin ni Rena sa isa naming mabuting kaibigan . Maaraw ang langit at mahangin ang paligid habang kami’y nasa byahe papuntang Lupang Ramos, nakadantay ang mga kasama sa isa’t isa habang nasa dyip - pagod mula sa puyat ng pagbabalot ng relief goods kagabi. Nakatingin sa direksyon ko si Rena, ngunit alam ko na ang kanyang isip ay nasa ibang mundo. Alam ko iyan. Matagal na kaming magkasama sa Elbi. Habang nakikinig sa radyo ng dyip, biglaang tumugtog ang isang kantang hindi namin inaasahang maririnig:.. “Habang may tatsulok, at sila ang nasa tuktok, hindi matatapos itong gulo.” … Isang pamilyar na tunog … lumaki ang mga mata ni Rena … naalala namin si Karl. Noon pa nakikisama sa labang panlipunan si Rena. Kung naabutan niyo pa si Karl bago siya nakisama sa armadong labanan, sigurado narinig niyo na kung paano dalang-dala siya sa mga salita ni Rena, gaya noong isang araw na narinig niya si Rena nagbigay ng diskusyon ukol sa cultural hegemony ni Gramsci. Hapon na at nakaabot na kami sa aming
destinasyon. Basang-basa pa rin ang mga lupain dahil sa naganap na bagyo. Walang ibang makikita kundi mga sira-sirang tanim, mga punong natumba, ilang bahay na natanggalan ng bubong, at ang mga magsasakang inaani kung ano ang natira sa kanilang nilinang. Rinig ang mga basang bota ng taong lumalapit sa amin, at doon namin nakita si Ka Kiko. Siya ay isang lider-magsasaka mula sa organisasyon ng copra farmers sa Quezon. Ngunit dahil sa sunod-sunod na atake ng mga sundalo sa kanilang komunidad, napilitan siyang tumakas sa Lupang Ramos para sa kanyang seguridad. Dumalo noon sa Feb Fair si Ka Kiko upang mabahagi ng kanyang kwento sa amin. Mahirap isipin na mas humihirap sila sa panahon ng pandemya. Kasabay ng mababang presyo ng kanilang pananim ay kinakaharap din nila ang bantang kawalan ng kanilang mga tahanan, dulot ng planong pagpapatayo ng isang transmission tower sa kanilang pinaglalabang lupain. Gabi. Sinindihan ang mga kandila at inaayos ang mesa upang kami’y magsalo-salo kasama sina Ka Kiko at ang kanyang kapwa magsasaka. Habang kami’y nakaupo, nagkwekwentuhan sa harapang ng mainit na kanin, sopas, at afritada, tumabi ako kay Rena na nasa labas ng bahay, inoobserbahan ang bawat ama, nanay, at anak na inaani pa rin ang kanilang mga nasirang mga palay. Tulad ng kanina, nakatulala pa rin si Rena sa kawalan - tila ba’y meron
siyang inaalala. Nakita ko sa kanyang kamay ang mga liham na gusot-gusot at nawawala na ang mga nakasulat. “Sino ang tunay na kalaban? Alam ni Karl iyon, at alam natin iyon. Pero bakit tayo ang salbahe sa kanilang mga mata?” ani Rena. Inabot sa akin ni Rena ang mga liham. Sa baba ng bawat sulat, may pangalan: Karl. “Tingin mo ba ay kasama pa rin natin dito si Karl kung hindi siya sumama sa akin noong Feb Fair?” Tumingin siya sa akin. Nanatili akong tahimik. Ang pagdalo ni Karl sa Feb Fair ay ang simula na kanyang pagbabagong buhay. Madali niyang maintindihan na ang mga progresibo na tinatawag bilang komunista, terorista, mga salot sa lipunan ay mga tao lamang na lumalaban para sa bayan. Nung naging inaktibo si Rena sa aming org upang magtrabaho, doon na mas nakisama si Karl sa mga pagkilos ng manggagawa sa lungsod, at mga magsasaka sa kanayunan. Dumating din sa araw na hindi ko na siya nakikita sa aming pamantasan. Sabi daw nila ay “umakyat na siya” upang lumahok sa pinakamataas na porma ng pakikibaka noong patapos na siya sa kanyang pagaaral, pero balita ng kanyang mga kamag-anak na nando’n lamang siya upang maka-organisa ng mga programang reporma. Ginagawa niya pareho sa maagang panahon. “Ang paghihirap ng bawat isang durusang Pilipino dahil sa ginagawa ng
administrasyong ito ay hindi dapat natin isinapagwalang-bahala,” binasa ni Rena ang liham. “Ayaw ko siyang mamatay, Mina. Nung umalis lang ako saglit sa org, nakita na niya kaagad yung mga mali sa sistema, at nakita niya na hindi sa usapan lang maayos ang mga ito. Gusto ko pagbalik niya mag-chikahan tayo, magsama-sama tayo kapag nagawa na niya ang kailangan niyang gawin.” Tumingin ako kay Rena na walang masabi. Huminga si Rena nang malalim, at nakita kami ni Ka Kiko, at siya’y lumapit. “Lumalaban si Karl para sa bayan, Rena. Kahit man hindi siya sumama sa Feb Fair, kilala mo naman siya. Mapaglaban. Kahit anong mangyari, mamatay man o mabuhay, hindi.” At doon sa sinabi ni Ka Kiko, nakita ko na ngumingiti na si Rena. Nag-isip ako ng saglitan, at binatid ko na “wala tayong magagawa para siya’y manatili, kundi maging dito para sa kanya. Kahit anong mangyari, hindi ibig sabihin tapos ang laban.” Ngayon nga pala ang cultural night para kay Karl at para sa mga katulad niyang mandirigmang sinakripisyo ang pansariling interes para pagsilbihan ang mas nakararami. Isang pagpupugay para sa lahat ng bayani at patuloy na lumalaban para sa sambayanan. Tinago ni Rena ang liham at siya’y huminga nang malalim. “Sana ligtas si Karl, kung nasaan man siya ngayon,” aniya.
