URDAIBAI
Reserve URDAIBAI BIRD CENTER
Aldizkari Digitala
4. zk.
Iritsi dira udazkeneko ahateak Urdaibaira
Arrano arrantzalearen besrreskurapen proiektua
Baratze-armiarma polita 22 urtetako mokozabala, kontinente arteko bidaiaria 2017. 4. Hiruhilekoa
Urdaibai Reserve Aldizkari Digitala Gautegiz Arteaga (Bizkaia) 4. zk., 2017. 4. Hiruhilekoa ISSN: 2530-8793
EDIZIOA Urdaibai Bird Elkartea.
Center,
Aranzadi
04
Zientzi
06
POSTA HELBIDEA Orueta 7, 48314 Gautegiz Arteaga (Bizkaia). TELEFONOA 94 625 11 57 POSTA ELEKTRONIKOA birdcenter@birdcenter.org
WEB-ATARIA www.birdcenter.org TESTUAK Urdaibai Bird Center.
Babesleak:
ARGAZKIAK Urdaibai Bird Center.
AZALA Urdaibai Bird Center. (Orbela). DISEINUA Urdaibai Bird Center.
2
3
Urdaibai Reserve Aldizkari Digitala Gautegiz Arteaga (Bizkaia) 4. zk., 2017. 4. Hiruhilekoa ISSN: 2530-8793
EDIZIOA Urdaibai Bird Elkartea.
Center,
Aranzadi
04
Zientzi
06
POSTA HELBIDEA Orueta 7, 48314 Gautegiz Arteaga (Bizkaia). TELEFONOA 94 625 11 57 POSTA ELEKTRONIKOA birdcenter@birdcenter.org
WEB-ATARIA www.birdcenter.org TESTUAK Urdaibai Bird Center.
Babesleak:
ARGAZKIAK Urdaibai Bird Center.
AZALA Urdaibai Bird Center. (Orbela). DISEINUA Urdaibai Bird Center.
2
3
Aurkibidea 06. URDAIBAI BIRD CENTER 08. Kontserbazioa | 10. Arrano arrantzalearen besrreskurapen proiektua. 26. Turismoa | 26. Urdaibai Bird Centerreko denda. | 42. BirdFlyway. DoĂąana: Afrika eta Europa arteko paradisua. 46. Ingurumen hezkuntza| 46. Uretako hegaztien behaketarako hastapen ikastaroa .
10
26
62
90
96
118
.
58. URDAIBAIKO ERRESERBA 60. Udazkeneko aktualitatea| 62. Udazkenarekin badatoz ahateak Urdaibaira. 76. Gure biodibertsitatea ezagutuz | 76. Baratze-armiarma 82. Ba al zenekien‌? 90. Urdaibaiko txokoak | 90. Erret-bidea. 96. Erreserba argazkitan.
110. ATZERA BEGIRATU BAT 112. Murueta-Busturia. 116. BIDAIA IKUSGARRIAK 118. Mokozabala, kontinente arteko bidaiaria.
4
AURKIBIDEA
5
Aurkibidea 06. URDAIBAI BIRD CENTER 08. Kontserbazioa | 10. Arrano arrantzalearen besrreskurapen proiektua. 26. Turismoa | 26. Urdaibai Bird Centerreko denda. | 42. BirdFlyway. DoĂąana: Afrika eta Europa arteko paradisua. 46. Ingurumen hezkuntza| 46. Uretako hegaztien behaketarako hastapen ikastaroa .
10
26
62
90
96
118
.
58. URDAIBAIKO ERRESERBA 60. Udazkeneko aktualitatea| 62. Udazkenarekin badatoz ahateak Urdaibaira. 76. Gure biodibertsitatea ezagutuz | 76. Baratze-armiarma 82. Ba al zenekien‌? 90. Urdaibaiko txokoak | 90. Erret-bidea. 96. Erreserba argazkitan.
110. ATZERA BEGIRATU BAT 112. Murueta-Busturia. 116. BIDAIA IKUSGARRIAK 118. Mokozabala, kontinente arteko bidaiaria.
4
AURKIBIDEA
5
Urdaibai Bird Center
6
URDAIBAI BIRD CENTER
7
Urdaibai Bird Center
6
URDAIBAI BIRD CENTER
7
Kontserbazioa
8
URDAIBAI BIRD CENTER
Kontserbazioa
9
Kontserbazioa
8
URDAIBAI BIRD CENTER
Kontserbazioa
9
Arrano arrantzalearen berreskurapen proiektua
Arrano arrantzalea harrapari erakargarria da oso, Europan aurkitu daitekeen faunaren artea espezie enblematikoenetarikoa da. 2013. urtean Bizkaiko Foru Aldundiak diruz lagunduta Urdaibai Biosfera Erreserban espezie ugaltzaile gisa berreskuratzeko proiektuari ekin genion kontserbazioa, ingurumen hezkuntza eta ekoturismoa ardatz hartuta.
10
URDAIBAI BIRD CENTER
Kontserbazioa
11
Arrano arrantzalearen berreskurapen proiektua
Arrano arrantzalea harrapari erakargarria da oso, Europan aurkitu daitekeen faunaren artea espezie enblematikoenetarikoa da. 2013. urtean Bizkaiko Foru Aldundiak diruz lagunduta Urdaibai Biosfera Erreserban espezie ugaltzaile gisa berreskuratzeko proiektuari ekin genion kontserbazioa, ingurumen hezkuntza eta ekoturismoa ardatz hartuta.
10
URDAIBAI BIRD CENTER
Kontserbazioa
11
Independentzia sasoiko zenbait hegazti gazte janlekuan.
Arrano gazte baten lehen hegaldia
Programaren lehen faseak bost urte iraun ditu (2013-2017) eta Eskoziatik guztira 60 arrano arrantzale txiki ekarri dira Roy Dennis Fundaziotik eta Eskoziako gobernuaren laguntzarekin Urdaibain askatuak izateko. Etxolan dauden txitak ezkutuan elikatzen.
Roy Dennis. Arrano arrantzaleen aditu eskoziarra Independentzia sasoian dagoen arrano arrantzale bat hegan, atzean Muruetako tximinia.
12
URDAIBAI BIRD CENTER
Irrati bidezko arrano arrantzale gazteen jarraipena
Kontserbazioa
13
Independentzia sasoiko zenbait hegazti gazte janlekuan.
Arrano gazte baten lehen hegaldia
Programaren lehen faseak bost urte iraun ditu (2013-2017) eta Eskoziatik guztira 60 arrano arrantzale txiki ekarri dira Roy Dennis Fundaziotik eta Eskoziako gobernuaren laguntzarekin Urdaibain askatuak izateko. Etxolan dauden txitak ezkutuan elikatzen.
Roy Dennis. Arrano arrantzaleen aditu eskoziarra Independentzia sasoian dagoen arrano arrantzale bat hegan, atzean Muruetako tximinia.
12
URDAIBAI BIRD CENTER
Irrati bidezko arrano arrantzale gazteen jarraipena
Kontserbazioa
13
Arrano arrantzalea “aterki� espezie gisa izendatzen da, izan ere, bere kontserbaziorako hartzen diren neurriek Urdaibaiko Biosfera Erreserban ezezagunak izan daitezkeen beste izaki bizidunei ere eragiten baitie.
Mokozabalak eta beste zankaluze batzuk Urdaibaiko hezegunean atseden hartzen.
Coenagrion mercuriale. Urdaibaiko hezeguneen barnealdean bizi den burruntzia. Habitaten direktibako bigarren eranskinean agertzen da.
Matricaria marĂtima. Euskadin mehatxupean dauden landare espezie katalogoan agertzen da galtze arrisku larrian.
14
URDAIBAI BIRD CENTER
Kontserbazioa
15
Arrano arrantzalea “aterki� espezie gisa izendatzen da, izan ere, bere kontserbaziorako hartzen diren neurriek Urdaibaiko Biosfera Erreserban ezezagunak izan daitezkeen beste izaki bizidunei ere eragiten baitie.
Mokozabalak eta beste zankaluze batzuk Urdaibaiko hezegunean atseden hartzen.
Coenagrion mercuriale. Urdaibaiko hezeguneen barnealdean bizi den burruntzia. Habitaten direktibako bigarren eranskinean agertzen da.
Matricaria marĂtima. Euskadin mehatxupean dauden landare espezie katalogoan agertzen da galtze arrisku larrian.
14
URDAIBAI BIRD CENTER
Kontserbazioa
15
Arrano arrantzalea “bandera� espezie kontsideratzen da, izan ere, bere ohitura erakargarriek ospetsu egiten dute eta ingurumen hezkuntzarako tresna aparta bilakatu da. Gure hezkuntza programak, Eusko Jaurlaritzak lagunduta, arrano arrantzalea baliatzen du eskolen arteko hartuemanetarako, teknologia berrien erabiltzerako eta diziplina desberdinen ikasketetarako.
16
URDAIBAI BIRD CENTER
Kontserbazioa
17
Arrano arrantzalea “bandera� espezie kontsideratzen da, izan ere, bere ohitura erakargarriek ospetsu egiten dute eta ingurumen hezkuntzarako tresna aparta bilakatu da. Gure hezkuntza programak, Eusko Jaurlaritzak lagunduta, arrano arrantzalea baliatzen du eskolen arteko hartuemanetarako, teknologia berrien erabiltzerako eta diziplina desberdinen ikasketetarako.
16
URDAIBAI BIRD CENTER
Kontserbazioa
17
Arrano arrantzalearen ospeak natura turismoa eta ekonomia lokala sustatzen ditu, izan ere, jende asko mugitzen du. Horretaz gain, ingurumenaren kontserbazioan ere laguntzen du.
18
URDAIBAI BIRD CENTER
Kontserbazioa
19
Arrano arrantzalearen ospeak natura turismoa eta ekonomia lokala sustatzen ditu, izan ere, jende asko mugitzen du. Horretaz gain, ingurumenaren kontserbazioan ere laguntzen du.
18
URDAIBAI BIRD CENTER
Kontserbazioa
19
Arrano arrantzalearen berreskuratzeak interes handia sortu du bai hedabideetan bai jendartean. Horiek horrela, 2014. urtean BBC telebista kateak bi dokumental grabatu zituen The One Show izeneko telebista programan eta Erresuma Batuko 5 milioi pertsonek ikusteko aukera izan zuten.
BBCko taldea arrano arrantzalearen grabaketa saio batean.
20
URDAIBAI BIRD CENTER
Kontserbazioa
21
Arrano arrantzalearen berreskuratzeak interes handia sortu du bai hedabideetan bai jendartean. Horiek horrela, 2014. urtean BBC telebista kateak bi dokumental grabatu zituen The One Show izeneko telebista programan eta Erresuma Batuko 5 milioi pertsonek ikusteko aukera izan zuten.
BBCko taldea arrano arrantzalearen grabaketa saio batean.
20
URDAIBAI BIRD CENTER
Kontserbazioa
21
Aurton, 7 indibiduoen itzulera behatu da bai Urdaibain bai Kantauri kostaldean, beraz, hainbeste esperotako lehen bikotearen ugalketa geroz eta gertuago dagoela esan genezake. Ea datorren udaberrian ikusteko aukerarik daukagun…
N3, ♂ 2013ko arranoa
N4, ♂ 2013ko arranoa
PF, ♂ 2014ko arranoa
NT, ♂ 2015ko arranoa
33, ♂ 2015ko arranoa
34 ♂, 2015ko arranoa
Habian P1 ♂ 2013koa, migrazioan igaro zen eme batekin. Elkarrekin zenbait egun pasatu zituzten baina geroago identifikatu gabeko emeak bideari jarraitu zion. Ea hurrengo batean…
Ale bakoitzari dagozkion argazkiak urte honetan zehar hartutakoak izan dira, heldutasunera iritsi eta itzuli diren hegaztiak dira.
22
URDAIBAI BIRD CENTER
Kontserbazioa
23
Aurton, 7 indibiduoen itzulera behatu da bai Urdaibain bai Kantauri kostaldean, beraz, hainbeste esperotako lehen bikotearen ugalketa geroz eta gertuago dagoela esan genezake. Ea datorren udaberrian ikusteko aukerarik daukagun…
N3, ♂ 2013ko arranoa
N4, ♂ 2013ko arranoa
PF, ♂ 2014ko arranoa
NT, ♂ 2015ko arranoa
33, ♂ 2015ko arranoa
34 ♂, 2015ko arranoa
Habian P1 ♂ 2013koa, migrazioan igaro zen eme batekin. Elkarrekin zenbait egun pasatu zituzten baina geroago identifikatu gabeko emeak bideari jarraitu zion. Ea hurrengo batean…
Ale bakoitzari dagozkion argazkiak urte honetan zehar hartutakoak izan dira, heldutasunera iritsi eta itzuli diren hegaztiak dira.
22
URDAIBAI BIRD CENTER
Kontserbazioa
23
Arrano arrantzalearen berreskuratze planak Iberiar Penintsularen iparraldeko hezeguneetako biodibertsitatearentzako funtsezkoa den pieza txertatzea du helburu. Era berean, ingurumen hezkuntza eta Urdaibaiko Biosfera Erreserbaren irudia sustatzen ditu beronen kontserbazioan laguntzen duelarik.
24
URDAIBAI BIRD CENTER
Kontserbazioa
25
Arrano arrantzalearen berreskuratze planak Iberiar Penintsularen iparraldeko hezeguneetako biodibertsitatearentzako funtsezkoa den pieza txertatzea du helburu. Era berean, ingurumen hezkuntza eta Urdaibaiko Biosfera Erreserbaren irudia sustatzen ditu beronen kontserbazioan laguntzen duelarik.
24
URDAIBAI BIRD CENTER
Kontserbazioa
25
Turismo
Denda desberdin bat
Urdaibai Bird Centerrreko denda 26
URDAIBAI BIRD CENTER
Turismoa
27
Turismo
Denda desberdin bat
Urdaibai Bird Centerrreko denda 26
URDAIBAI BIRD CENTER
Turismoa
27
Prestatu zure lorategia Janlekuak dotore hauek jarriz gero neguan txori txiki asko erakarriko dituzu eta aurrez aurre behatzeko aukera izango duzu. Zuk aukeratu jarri nahi diezuen janaria, gure dendan denetarik aurkitu dezakezu.
28
URDAIBAI BIRD CENTER
Turismoa
29
Prestatu zure lorategia Janlekuak dotore hauek jarriz gero neguan txori txiki asko erakarriko dituzu eta aurrez aurre behatzeko aukera izango duzu. Zuk aukeratu jarri nahi diezuen janaria, gure dendan denetarik aurkitu dezakezu.
28
URDAIBAI BIRD CENTER
Turismoa
29
Prestatu zure lorategia Udaberrian eta udan aldiz habia-kutxak jarriz hegaztien ugalketa sustatuko duzu eta hurbileko jarraipena egingo ahal izango duzu.
30
URDAIBAI BIRD CENTER
Turismoa
31
Prestatu zure lorategia Udaberrian eta udan aldiz habia-kutxak jarriz hegaztien ugalketa sustatuko duzu eta hurbileko jarraipena egingo ahal izango duzu.
30
URDAIBAI BIRD CENTER
Turismoa
31
Ikastearen gozamena
32
URDAIBAI BIRD CENTER
Hegaztiak identifikatzeko eta beraien ezagutzan sakontzeko liburu eta CD erakargarri sorta handia dago zure eskura.
Turismoa
33
Ikastearen gozamena
32
URDAIBAI BIRD CENTER
Hegaztiak identifikatzeko eta beraien ezagutzan sakontzeko liburu eta CD erakargarri sorta handia dago zure eskura.
Turismoa
33
Jarri kolorea zure arropei! Urdaibai Bird Centerren marka duten guk geuk diseinatutako zirak, kamisetak, izerditakoak eta txapelak aurkituko dituzu besteak beste. Den denak oso irudi erakargarriekin.
34
URDAIBAI BIRD CENTER
Turismoa
35
Jarri kolorea zure arropei! Urdaibai Bird Centerren marka duten guk geuk diseinatutako zirak, kamisetak, izerditakoak eta txapelak aurkituko dituzu besteak beste. Den denak oso irudi erakargarriekin.
34
URDAIBAI BIRD CENTER
Turismoa
35
Ez dadila txakolinik falta zure mahaian! Itsasmendi enpresarekin elkarlanean ateratako botilak ere badauzkagu. Bilduma Urdaibain aurkitu daitezkeen hainbat eta hainbat hegaztiz osatuta dago.
36
URDAIBAI BIRD CENTER
Turismoa
37
Ez dadila txakolinik falta zure mahaian! Itsasmendi enpresarekin elkarlanean ateratako botilak ere badauzkagu. Bilduma Urdaibain aurkitu daitezkeen hainbat eta hainbat hegaztiz osatuta dago.
36
URDAIBAI BIRD CENTER
Turismoa
37
Oroigarriak Eta nola ez, aukera zabala dago bisitaldiko oroigarri bat eraman nahi izanez gero.
38
URDAIBAI BIRD CENTER
Turismoa
39
Oroigarriak Eta nola ez, aukera zabala dago bisitaldiko oroigarri bat eraman nahi izanez gero.
38
URDAIBAI BIRD CENTER
Turismoa
39
Hegaztien Done Jakue bidea Urdaibain sortua, BirdFlyway Urdaibai BirdCenterrek burutu duen ekimen turistikoa da. Natura-turismo modu berria, Europatik hegaztiak jarraituz beraien migrazio ibilbideetan zehar. Ibilbidea osatzen duten zentroen sarea bisitatuz eta pasaportea zigilatuz, bertako ingurune naturalak, kultura ondarea eta tradizioak ezagutu ahal izango dituzu. Ezagutu dezagun gaur etapetako bat‌.
40
URDAIBAI BIRD CENTER
Turismoa
41
Hegaztien Done Jakue bidea Urdaibain sortua, BirdFlyway Urdaibai BirdCenterrek burutu duen ekimen turistikoa da. Natura-turismo modu berria, Europatik hegaztiak jarraituz beraien migrazio ibilbideetan zehar. Ibilbidea osatzen duten zentroen sarea bisitatuz eta pasaportea zigilatuz, bertako ingurune naturalak, kultura ondarea eta tradizioak ezagutu ahal izango dituzu. Ezagutu dezagun gaur etapetako bat‌.
40
URDAIBAI BIRD CENTER
Turismoa
41
42
URDAIBAI BIRD CENTER
Turismoa
Argazkiak: Doñana
Doñana Europa eta Afrika arteko paradisu naturalaa
43
42
URDAIBAI BIRD CENTER
Turismoa
Argazkiak: Doñana
Doñana Europa eta Afrika arteko paradisu naturalaa
43
Bi kontinenteren arteko toki estrategikoan kokatuta dagoenez urtean zehar 300 hegazti espezie desberdin behatu daitezke. Doñanaren barruan, Dehesa Abajo izenez ezagutzen den erreserba naturala dago eta inguruetatik hainbat eta hainbat bide daude bizikletaz, oinez edo eta zaldiz egiteko bertan dagoen dibertsitate naturalaz gozatzeko: hezeguneak, kanalak, arrozsoroak, hegaztiak, fauna eta flora. Hezegunearen alboetan bi behatoki daude, beraietatik bertan bizi diren espezie asko behatu daitezke.
44
URDAIBAI BIRD CENTER
PORTUGAL Huelva
Argazkiak: Doñana
Andaluzian kokatzen den babestutako eskualde bat da Doñana. Hezegune oso handiak daude bertan eta neguan 200.000 hegazti urtarretik gorako zenbaketak egiten dituzte.
Sevilla
Doñana Cádiz
Málaga
MAROKO Animatu eta parte hartu. Ezagutu ezazu Europako naturgune garrantzitsuenetariko bat.
Turismoa
45
Bi kontinenteren arteko toki estrategikoan kokatuta dagoenez urtean zehar 300 hegazti espezie desberdin behatu daitezke. Doñanaren barruan, Dehesa Abajo izenez ezagutzen den erreserba naturala dago eta inguruetatik hainbat eta hainbat bide daude bizikletaz, oinez edo eta zaldiz egiteko bertan dagoen dibertsitate naturalaz gozatzeko: hezeguneak, kanalak, arrozsoroak, hegaztiak, fauna eta flora. Hezegunearen alboetan bi behatoki daude, beraietatik bertan bizi diren espezie asko behatu daitezke.
44
URDAIBAI BIRD CENTER
PORTUGAL Huelva
Argazkiak: Doñana
Andaluzian kokatzen den babestutako eskualde bat da Doñana. Hezegune oso handiak daude bertan eta neguan 200.000 hegazti urtarretik gorako zenbaketak egiten dituzte.
Sevilla
Doñana Cádiz
Málaga
MAROKO Animatu eta parte hartu. Ezagutu ezazu Europako naturgune garrantzitsuenetariko bat.
Turismoa
45
Ingurumen hezkuntza
Uretako hegaztien behaketarako hastapen ikastaroa 46
URDAIBAI BIRD CENTER
Ingurumen hezkuntza
47
Ingurumen hezkuntza
Uretako hegaztien behaketarako hastapen ikastaroa 46
URDAIBAI BIRD CENTER
Ingurumen hezkuntza
47
Azaroan zehar Urdaibai Bird Centerren uretako hegaztien behaketarako hastapen ikastaroa eman zen 14 urtetik gorako eta arloan esperientzia gutxi duten pertsonentzako. Ikastaro horren helburu nagusia bertan parte hartu zutenek oinarrizko ezagutzak barneratzea izan zen norberak bere kontura joanda hegazti urtarrak identifikatzeko gai delarik.
Hainbat aspektu landu ziren: landa eremuko materialen erabilera egokia, toki eta momentu egokienak zeintzuk diren hegaztiak behatzeko eta hegaztien ekologia, fenologia eta biologia beste hainbat gauzaren artean.
Urdaibaiko hezeguneetan behatu daitezkeen hegaztien jakintzan sakontzen.
48
URDAIBAI BIRD CENTER
Ingurumen hezkuntza
49
Azaroan zehar Urdaibai Bird Centerren uretako hegaztien behaketarako hastapen ikastaroa eman zen 14 urtetik gorako eta arloan esperientzia gutxi duten pertsonentzako. Ikastaro horren helburu nagusia bertan parte hartu zutenek oinarrizko ezagutzak barneratzea izan zen norberak bere kontura joanda hegazti urtarrak identifikatzeko gai delarik.
Hainbat aspektu landu ziren: landa eremuko materialen erabilera egokia, toki eta momentu egokienak zeintzuk diren hegaztiak behatzeko eta hegaztien ekologia, fenologia eta biologia beste hainbat gauzaren artean.
Urdaibaiko hezeguneetan behatu daitezkeen hegaztien jakintzan sakontzen.
48
URDAIBAI BIRD CENTER
Ingurumen hezkuntza
49
Salida a la zona intermareal de la marisma de Urdaibai para observar y aprender a identificar pequeĂąas zancudas especialistas en vivir en los siempre interesantes fangos llenos de vida.
Urdaibai Bird Centerreko behatokitik hegazti urtarrak identifikatzen.
Ubarroi handia
50
URDAIBAI BIRD CENTER
Ahate txistulariak
Lertxun hauskara
Ingurumen hezkuntza
51
Salida a la zona intermareal de la marisma de Urdaibai para observar y aprender a identificar pequeĂąas zancudas especialistas en vivir en los siempre interesantes fangos llenos de vida.
Urdaibai Bird Centerreko behatokitik hegazti urtarrak identifikatzen.
Ubarroi handia
50
URDAIBAI BIRD CENTER
Ahate txistulariak
Lertxun hauskara
Ingurumen hezkuntza
51
Urdaibaiko marearteko gunera irteera, lokatz edo limo artean bizi diren zankaluze interesgarriak behatzeko.
Kurlinta handia
Txirritxo handia
Eskuliburua eta teleskopioa erabiltzen kurlintak eta txirritxoak behatuz marea behean.
52
URDAIBAI BIRD CENTER
Ingurumen hezkuntza
53
Urdaibaiko marearteko gunera irteera, lokatz edo limo artean bizi diren zankaluze interesgarriak behatzeko.
Kurlinta handia
Txirritxo handia
Eskuliburua eta teleskopioa erabiltzen kurlintak eta txirritxoak behatuz marea behean.
52
URDAIBAI BIRD CENTER
Ingurumen hezkuntza
53
Urdaibaiko padurako ertzetako marearteko kanal korapilatsuetan bizi diren hegazti urtarrak bilatzen.
Kuliska zuria
Bernagorri arrunta
Kuliska espezie desberdinen arteko desberdintasun morfologikoak behatzen.
54
URDAIBAI BIRD CENTER
Ingurumen hezkuntza
55
Urdaibaiko padurako ertzetako marearteko kanal korapilatsuetan bizi diren hegazti urtarrak bilatzen.
Kuliska zuria
Bernagorri arrunta
Kuliska espezie desberdinen arteko desberdintasun morfologikoak behatzen.
54
URDAIBAI BIRD CENTER
Ingurumen hezkuntza
55
Enpresa bat zara?? URDAIBAI RESERVE ALIANTZA PROGRAMA Marka berde batean integratu zaitez Kontsulta ezazu gure programa: www.birdcenter.org
Kide diren enpresak: 56
57
Enpresa bat zara?? URDAIBAI RESERVE ALIANTZA PROGRAMA Marka berde batean integratu zaitez Kontsulta ezazu gure programa: www.birdcenter.org
Kide diren enpresak: 56
57
Urdaibaiko Erreserba
58
URDAIBAIKO ERRESERBA
59
Urdaibaiko Erreserba
58
URDAIBAIKO ERRESERBA
59
Udazkeneko aktualitatea
60
URDAIBAIKO ERRESERBA
Udazkeneko aktualitatea
61
Udazkeneko aktualitatea
60
URDAIBAIKO ERRESERBA
Udazkeneko aktualitatea
61
Udazkenarekin batera badatoz ahateak Urdaibaira Urtaroz aldatzearekin batera ipar Europatik kumatu ostean datoz ahate espezie asko eta asko Urdaibaiko hezeguneetara. Gure artean igaroko dituzte neguko hainbat hilabete kantauriar klimak eskaintzen duen negu epelaz baliatuz.
62
URDAIBAIKO ERRESERBA
Udazkeneko aktualitatea
63
Udazkenarekin batera badatoz ahateak Urdaibaira Urtaroz aldatzearekin batera ipar Europatik kumatu ostean datoz ahate espezie asko eta asko Urdaibaiko hezeguneetara. Gure artean igaroko dituzte neguko hainbat hilabete kantauriar klimak eskaintzen duen negu epelaz baliatuz.
62
URDAIBAIKO ERRESERBA
Udazkeneko aktualitatea
63
Gautegiz Arteagan dagoen Oruetako urmaela uretako hegaztien elikadura eta atsedenerako leku bikaina da
Iparraldetik egindako bidaia luzearen ostean, ahate espezie desberdinak, urmaelaren ertzean eta irlatxoan atseden hartzen.
64
URDAIBAIKO ERRESERBA
Udazkeneko aktualitatea
65
Gautegiz Arteagan dagoen Oruetako urmaela uretako hegaztien elikadura eta atsedenerako leku bikaina da
Iparraldetik egindako bidaia luzearen ostean, ahate espezie desberdinak, urmaelaren ertzean eta irlatxoan atseden hartzen.
64
URDAIBAIKO ERRESERBA
Udazkeneko aktualitatea
65
Ahate mokozabala
Arraren kolorazio ikusgarria
Ahate polit honek, bere moko espezializatua du ezaugarritzat. Ura iragazi eta bertan bizi diren mikroorganismoak iragazteko tresna ezin hobea da.
66
URDAIBAIKO ERRESERBA
Emeak aldiz, beste ahate emeekin gertatzen den antzera, kolorazio diskretoagoa erakusten du.
Udazkeneko aktualitatea
67
Ahate mokozabala
Arraren kolorazio ikusgarria
Ahate polit honek, bere moko espezializatua du ezaugarritzat. Ura iragazi eta bertan bizi diren mikroorganismoak iragazteko tresna ezin hobea da.
66
URDAIBAIKO ERRESERBA
Emeak aldiz, beste ahate emeekin gertatzen den antzera, kolorazio diskretoagoa erakusten du.
Udazkeneko aktualitatea
67
Negu zertzeta
Zertzeta oso hegalari habila da, gai da bapatean ur gainetik altxatzeko eta hegaz hasteko. Urdaibaiko paduretan ikus genezaken ahate txikiena da.
Bekain berde disdiratsua erakusten duen arra
Hiru eme atseden hartzen
68
URDAIBAIKO ERRESERBA
Udazkeneko aktualitatea
69
Negu zertzeta
Zertzeta oso hegalari habila da, gai da bapatean ur gainetik altxatzeko eta hegaz hasteko. Urdaibaiko paduretan ikus genezaken ahate txikiena da.
Bekain berde disdiratsua erakusten duen arra
Hiru eme atseden hartzen
68
URDAIBAIKO ERRESERBA
Udazkeneko aktualitatea
69
Tamainu ertainekoa da ahate txistularia, Kostaldeko hezeguneetan ohikoa izaten da neguan, eta sarritan ehunka hegaztik osotutako talde handiak eratzen dituzte
Ahate txistularia
70
URDAIBAIKO ERRESERBA
Udazkeneko aktualitatea
71
Tamainu ertainekoa da ahate txistularia, Kostaldeko hezeguneetan ohikoa izaten da neguan, eta sarritan ehunka hegaztik osotutako talde handiak eratzen dituzte
Ahate txistularia
70
URDAIBAIKO ERRESERBA
Udazkeneko aktualitatea
71
Ipar ahatea
Emea.
Arra
Ipar ahateak beste ahate batzuk baino lumaje diskretuagoa dauka, hala eta guztiz ere, oso diseinu politekoa. Espezie honetan, nabarmentzekoa da arrek zein emeek kolorazio antzerakoa dutela.
72
URDAIBAIKO ERRESERBA
Udazkeneko aktualitatea
73
Ipar ahatea
Emea.
Arra
Ipar ahateak beste ahate batzuk baino lumaje diskretuagoa dauka, hala eta guztiz ere, oso diseinu politekoa. Espezie honetan, nabarmentzekoa da arrek zein emeek kolorazio antzerakoa dutela.
72
URDAIBAIKO ERRESERBA
Udazkeneko aktualitatea
73
Antzara
Migrazioan dabiltzanean V erako formazio ezaguna.
Antzara, ahateen familiakoa da izatez, eta Urdaibain ikusi daitekeen ahateen artean tamainurik handiena dueĂąa dela esan genezake. Azaro aldera, gure zeruetan ohikoa izaten da antzar andanak ikustea eta egiten duten doinu polita entzutea. Eskandinaviatik eta Europa iparreko herrialdeetatik abiatu eta Villafafila, Zamoran eta DoĂąana rantz joango dira negu pasan.
74
URDAIBAIKO ERRESERBA
Udazkeneko aktualitatea
75
Antzara
Migrazioan dabiltzanean V erako formazio ezaguna.
Antzara, ahateen familiakoa da izatez, eta Urdaibain ikusi daitekeen ahateen artean tamainurik handiena dueĂąa dela esan genezake. Azaro aldera, gure zeruetan ohikoa izaten da antzar andanak ikustea eta egiten duten doinu polita entzutea. Eskandinaviatik eta Europa iparreko herrialdeetatik abiatu eta Villafafila, Zamoran eta DoĂąana rantz joango dira negu pasan.
74
URDAIBAIKO ERRESERBA
Udazkeneko aktualitatea
75
Gure biodibertsitat ea ezagutuz Baratze-armiarma polita
76
URDAIBAIKO ERRESERBA
Gure biodibertsitatea ezagutuz
77
Gure biodibertsitat ea ezagutuz Baratze-armiarma polita
76
URDAIBAIKO ERRESERBA
Gure biodibertsitatea ezagutuz
77
Gure eskualdeko araknofaunako armiarmarik ohikoena da baratzearmiarma. Sare erradialak eraikitzen ditu, batez ere gauean bere harrapakinak ehizatzeko. Sare horietan, batez ere intsektu hegalariak harrapatzen ditu. Intsektu gaixoak sarea ukitu eta bertan itsatsita gelditzen da, orduan, sarearen erdian edota hosto baten azpian izkutuan egon den armiarmak, harien bitartez dardarak igarri eta intsektua dagoen lekura hurbiltzen da arrapaladan. Lehenengo eta behin ehizakia ibilgetzen du zetazko hariarekin paketetxo bat eginez eta ostean pozoia sartzen dio intsektua barrutik likidotzeko eta errazago liseritzeko.
78
URDAIBAIKO ERRESERBA
Gure biodibertsitatea ezagutuz
79
Gure eskualdeko araknofaunako armiarmarik ohikoena da baratzearmiarma. Sare erradialak eraikitzen ditu, batez ere gauean bere harrapakinak ehizatzeko. Sare horietan, batez ere intsektu hegalariak harrapatzen ditu. Intsektu gaixoak sarea ukitu eta bertan itsatsita gelditzen da, orduan, sarearen erdian edota hosto baten azpian izkutuan egon den armiarmak, harien bitartez dardarak igarri eta intsektua dagoen lekura hurbiltzen da arrapaladan. Lehenengo eta behin ehizakia ibilgetzen du zetazko hariarekin paketetxo bat eginez eta ostean pozoia sartzen dio intsektua barrutik likidotzeko eta errazago liseritzeko.
78
URDAIBAIKO ERRESERBA
Gure biodibertsitatea ezagutuz
79
Baratze-armiarma helduak uda amaieratik udazken arte ikus genitzake. Mesede itzela egiten digute guri hainbeste gogaitzen gaituzten euli, eltxo eta ezpatak harrapatzen.
Etxebizitza batetako leihoko amarauna, eltxoak ez sartzeko tresna bikaina.
Bestalde eurak ere kate trofikoaren barruan sartzen dira, hainbat bait dira, armiarma hauelk jaten dituzten hegaztiak
Baratze-armiarmaren ohiko habitata.
80
URDAIBAIKO ERRESERBA
Gure biodibertsitatea ezagutuz
81
Baratze-armiarma helduak uda amaieratik udazken arte ikus genitzake. Mesede itzela egiten digute guri hainbeste gogaitzen gaituzten euli, eltxo eta ezpatak harrapatzen.
Etxebizitza batetako leihoko amarauna, eltxoak ez sartzeko tresna bikaina.
Bestalde eurak ere kate trofikoaren barruan sartzen dira, hainbat bait dira, armiarma hauelk jaten dituzten hegaztiak
Baratze-armiarmaren ohiko habitata.
80
URDAIBAIKO ERRESERBA
Gure biodibertsitatea ezagutuz
81
Ba al zenekien…?
Ehiza-txakurrak Urdaibaiko paduran udaberri honetan ugaltzen saiatu ziren Zankaluze bakan bati segika eta había utzi eraziz.
…babestutako inguru naturaletan solte dabiltzan txakurrak izugarrizko arazo izaten direla bai kontserbaziorako eta bai bertan bizi diren animalien biziraupenerako?
82
URDAIBAIKO ERRESERBA
Ba al zenekien…?
83
Ba al zenekien…?
Ehiza-txakurrak Urdaibaiko paduran udaberri honetan ugaltzen saiatu ziren Zankaluze bakan bati segika eta había utzi eraziz.
…babestutako inguru naturaletan solte dabiltzan txakurrak izugarrizko arazo izaten direla bai kontserbaziorako eta bai bertan bizi diren animalien biziraupenerako?
82
URDAIBAIKO ERRESERBA
Ba al zenekien…?
83
Solte dagoen txakurrak atsedenean egon diren txirri bikote bat izutu du marea arteko gunean. Txakur horiek enbarazu itzela sortzen diete migrazioan dauden hegaztiei, beharrezkoak dituzten atsedena eta elikatzea oztopatzen dietelarik.
Paduran sartu diren bi txakurren ondorioz, hegaz ihesi irten aurretik alerta egoeran dauden mokozabalak. Azkenean ihes egin zuten eta ez zuten nahikoa denborarik izan Holandara egin beharreko bidaian atseden hartzeko.
84
URDAIBAIKO ERRESERBA
Ba al zenekien‌?
85
Solte dagoen txakurrak atsedenean egon diren txirri bikote bat izutu du marea arteko gunean. Txakur horiek enbarazu itzela sortzen diete migrazioan dauden hegaztiei, beharrezkoak dituzten atsedena eta elikatzea oztopatzen dietelarik.
Paduran sartu diren bi txakurren ondorioz, hegaz ihesi irten aurretik alerta egoeran dauden mokozabalak. Azkenean ihes egin zuten eta ez zuten nahikoa denborarik izan Holandara egin beharreko bidaian atseden hartzeko.
84
URDAIBAIKO ERRESERBA
Ba al zenekien‌?
85
Solte dabiltzan txakurren ugazaba batzuen jokaera arduragabeak, uretako hegaztien komunitateetantan oso ondorio kaltegarriak dakartza. Habien uztea, migrazioa Aurrera eramateko hain beharrezkoak diren atseden hartzeko orduen murriztea eta ezin elikagaia bilatzea dira Urdaibai bezalako eremu babestu batetantxakur solteek hegaztiei sortzen dizkien kalteetariko batzuk.
86
URDAIBAIKO ERRESERBA
Ba al zenekien‌?
87
Solte dabiltzan txakurren ugazaba batzuen jokaera arduragabeak, uretako hegaztien komunitateetantan oso ondorio kaltegarriak dakartza. Habien uztea, migrazioa Aurrera eramateko hain beharrezkoak diren atseden hartzeko orduen murriztea eta ezin elikagaia bilatzea dira Urdaibai bezalako eremu babestu batetantxakur solteek hegaztiei sortzen dizkien kalteetariko batzuk.
86
URDAIBAIKO ERRESERBA
Ba al zenekien‌?
87
Garrantzitsua da gogoratzea, indarrean den araudiaren arabera, txakurrak ezin direla solte ibili, beraientzako egokituta dauden lekuetan izan ezean, eta Urdaibaiko padura ez da honetariko leku bat, izan ere babes berezia duen eremu modura izendatuta baitago.
88
URDAIBAIKO ERRESERBA
Ba al zenekien‌?
89
Garrantzitsua da gogoratzea, indarrean den araudiaren arabera, txakurrak ezin direla solte ibili, beraientzako egokituta dauden lekuetan izan ezean, eta Urdaibaiko padura ez da honetariko leku bat, izan ere babes berezia duen eremu modura izendatuta baitago.
88
URDAIBAIKO ERRESERBA
Ba al zenekien‌?
89
Urdaibaiko txokoak
Errege-bidea
Aintzinako errege bidea edo zin-egite bidea Bilbo Bermeorekin batzen zuen ertaroko galtzada dugu. Urdaibaiko zatian Gernika Bermeorekin lotzeko erabiltzen zen. Gernikan bertan Gaztelako erregeek foruak zin egiten zituztelako eman zaio izena. XIX. mende arte eskualdeko bide nagusia izan zen.
90
URDAIBAIKO ERRESERBA
Urdaibaiko txokoak
91
Urdaibaiko txokoak
Errege-bidea
Aintzinako errege bidea edo zin-egite bidea Bilbo Bermeorekin batzen zuen ertaroko galtzada dugu. Urdaibaiko zatian Gernika Bermeorekin lotzeko erabiltzen zen. Gernikan bertan Gaztelako erregeek foruak zin egiten zituztelako eman zaio izena. XIX. mende arte eskualdeko bide nagusia izan zen.
90
URDAIBAIKO ERRESERBA
Urdaibaiko txokoak
91
BERMEO
Busturia GAUTEGIZ ARTEAGA
GERNIKA Urdaibain errege-bidearen bi zati baino ez daude ondo kontserbatuta, biak Busturiko udalerrian. Ondoen kontserbatuta dagoena Kurtzeganako jeitsieran dago, aintzinako Ramona jatetxearen atzean, Busturia eta Sukarrietako udalerrien mugan.
92
URDAIBAIKO ERRESERBA
Urdaibaiko txokoak
93
BERMEO
Busturia GAUTEGIZ ARTEAGA
GERNIKA Urdaibain errege-bidearen bi zati baino ez daude ondo kontserbatuta, biak Busturiko udalerrian. Ondoen kontserbatuta dagoena Kurtzeganako jeitsieran dago, aintzinako Ramona jatetxearen atzean, Busturia eta Sukarrietako udalerrien mugan.
92
URDAIBAIKO ERRESERBA
Urdaibaiko txokoak
93
Inguru honetako harizti edo hostogalkorren baso txikietan, pazientzia apur bat erabiliz, okil txikia ikusteko edota bere danborjotze tipikoa entzuteko aukera izan genezake.
94
URDAIBAIKO ERRESERBA
Urdaibaiko txokoak
95
Inguru honetako harizti edo hostogalkorren baso txikietan, pazientzia apur bat erabiliz, okil txikia ikusteko edota bere danborjotze tipikoa entzuteko aukera izan genezake.
94
URDAIBAIKO ERRESERBA
Urdaibaiko txokoak
95
Gaztaina lokotzak eta orbela udazkeneko basoko argazki ohikoa erakusten.
Erreserba argazkitan
96
URDAIBAIKO ERRESERBA
Erreserba argazkitan
97
Gaztaina lokotzak eta orbela udazkeneko basoko argazki ohikoa erakusten.
Erreserba argazkitan
96
URDAIBAIKO ERRESERBA
Erreserba argazkitan
97
Udazkenaren etorrera Gernikatik Muruetarako erreioko oinezko bidean.
98
URDAIBAIKO ERRESERBA
Erreserba argazkitan
99
Udazkenaren etorrera Gernikatik Muruetarako erreioko oinezko bidean.
98
URDAIBAIKO ERRESERBA
Erreserba argazkitan
99
Sasoiko lehenengo itsasoko enbatak olatu itzelak sortzen dituzte Mundakan.
100
URDAIBAIKO ERRESERBA
Erreserba argazkitan
101
Sasoiko lehenengo itsasoko enbatak olatu itzelak sortzen dituzte Mundakan.
100
URDAIBAIKO ERRESERBA
Erreserba argazkitan
101
Foruko padurako lezkak lehortuz doaz udazkenaren etorrerarekin batera, udako kolore berdeek urrekolorezko eremu zabalari uzten diote lekua.
102
URDAIBAIKO ERRESERBA
Erreserba argazkitan
103
Foruko padurako lezkak lehortuz doaz udazkenaren etorrerarekin batera, udako kolore berdeek urrekolorezko eremu zabalari uzten diote lekua.
102
URDAIBAIKO ERRESERBA
Erreserba argazkitan
103
Azafrai basatiaren loreak udazkenean agertzen dira eta kolorez zipristintzen dituzte erreserbako belardiak.
104
URDAIBAIKO ERRESERBA
Erreserba argazkitan
105
Azafrai basatiaren loreak udazkenean agertzen dira eta kolorez zipristintzen dituzte erreserbako belardiak.
104
URDAIBAIKO ERRESERBA
Erreserba argazkitan
105
Udazkeneko ilunabarreko eguzki-zutabe interesgarria. Fotometeoro hau lainorik altuenak, zirroak eta zirrostratoak, osotzen dituzten izotz-kristal txikietan eguzki argiak egiten duen erreflexioaren ondorioz sortzen da.
106
URDAIBAIKO ERRESERBA
Erreserba argazkitan
107
Udazkeneko ilunabarreko eguzki-zutabe interesgarria. Fotometeoro hau lainorik altuenak, zirroak eta zirrostratoak, osotzen dituzten izotz-kristal txikietan eguzki argiak egiten duen erreflexioaren ondorioz sortzen da.
106
URDAIBAIKO ERRESERBA
Erreserba argazkitan
107
108
109
108
109
Atzera begiratu bat
110
ATZERA BEGIRATU BAT
111
Atzera begiratu bat
110
ATZERA BEGIRATU BAT
111
XX. mendeko 30. hamarkadan Muruetatik egindako Busturiko argazkia. Inguruan garia eta artoaren antzeko laboreak dira nagusi. Atzean, Madariaga dorretxea, hurrengoko hamarkadetan aldaketa handia izan duen baserri inguruko paisaiaren lekuko. Atxapunteko artadia ere atzean ageri da guztiz ustiatuta, haitzak agerian dituela.
112
ATZERA BEGIRATU BAT
Murueta-Busturia
1930. HAMARKADA
Murueta-Busturia
113
XX. mendeko 30. hamarkadan Muruetatik egindako Busturiko argazkia. Inguruan garia eta artoaren antzeko laboreak dira nagusi. Atzean, Madariaga dorretxea, hurrengoko hamarkadetan aldaketa handia izan duen baserri inguruko paisaiaren lekuko. Atxapunteko artadia ere atzean ageri da guztiz ustiatuta, haitzak agerian dituela.
112
ATZERA BEGIRATU BAT
Murueta-Busturia
1930. HAMARKADA
Murueta-Busturia
113
Muruetatik Busturiko ikuspegia 2017an. Gur egun agerian daude etxebizitza eta komunikaziorako azpiegiturak. Antzinako soro eta laboreak ere belardiz eta hesiz ordezkatuak izan dira. Atxapunteko artadiak ere urteen poderioz, berreskurapen itzela erakusten du.
Murueta-Busturia
2017
Busturiko San Kristobal auzoa gaur egun.
114
ATZERA BEGIRATU BAT
Murueta-Busturia
115
Muruetatik Busturiko ikuspegia 2017an. Gur egun agerian daude etxebizitza eta komunikaziorako azpiegiturak. Antzinako soro eta laboreak ere belardiz eta hesiz ordezkatuak izan dira. Atxapunteko artadiak ere urteen poderioz, berreskurapen itzela erakusten du.
Murueta-Busturia
2017
Busturiko San Kristobal auzoa gaur egun.
114
ATZERA BEGIRATU BAT
Murueta-Busturia
115
Bidaia ikusgarriak
116
BIDAIA IKUSGARRIAK
117
Bidaia ikusgarriak
116
BIDAIA IKUSGARRIAK
117
Mokozabala, kontinente arteko bidaiaria
118
BIDAIA IKUSGARRIAK
Mokozabala, kontinente arteko bidaiaria
119
Mokozabala, kontinente arteko bidaiaria
118
BIDAIA IKUSGARRIAK
Mokozabala, kontinente arteko bidaiaria
119
Urdaibaiko Erreserbako altxor baten aurrean gaude, eta gainera, bertora iristen diren hegaztien artean bidariaririk handienetarikoa dela esan genezake.
120
BIDAIA IKUSGARRIAK
Mokozabala, kontinente arteko bidaiaria
121
Urdaibaiko Erreserbako altxor baten aurrean gaude, eta gainera, bertora iristen diren hegaztien artean bidariaririk handienetarikoa dela esan genezake.
120
BIDAIA IKUSGARRIAK
Mokozabala, kontinente arteko bidaiaria
121
Europako populazioaren zati handi bat, Urdaibaiko Biosfera Erreserbatik igarotzen da migrazio bidaietan. Europa iparraldean ugaldu ostean, mokozabalak Afrikako negu pasako lekuetarantz joten dute, 4.000 kmtara dauden Mauritania eta Senegaleko kostalderantz.
HOLANDA
URDAIBAI
SAHARAKO DESERTUA SENEGAL
Mokozabalak Urdaibaiko paduretatik igarotzen. Erreserba honen kontserbazioa ezinbestekoa da hegazti honentzat.
122
BIDAIA IKUSGARRIAK
Mokozabala, kontinente arteko bidaiaria
123
Europako populazioaren zati handi bat, Urdaibaiko Biosfera Erreserbatik igarotzen da migrazio bidaietan. Europa iparraldean ugaldu ostean, mokozabalak Afrikako negu pasako lekuetarantz joten dute, 4.000 kmtara dauden Mauritania eta Senegaleko kostalderantz.
HOLANDA
URDAIBAI
SAHARAKO DESERTUA SENEGAL
Mokozabalak Urdaibaiko paduretatik igarotzen. Erreserba honen kontserbazioa ezinbestekoa da hegazti honentzat.
122
BIDAIA IKUSGARRIAK
Mokozabala, kontinente arteko bidaiaria
123
Urtero ipar Europako ugal kolonietan ornitologoek habĂan dauden txita asko markatzen dituzte hanketan koloretako eraztunak jarriaz. Eraztun horien bitartez eta daramaten letra, zenbaki edota koloreak prismatikoz edo teleskopioz ikusiz, individuo bakoitza identifikatu daiteke, Europa eta Afrika artean egiten dituzten geldialdietan.
124
BIDAIA IKUSGARRIAK
Mokozabala, kontinente arteko bidaiaria
125
Urtero ipar Europako ugal kolonietan ornitologoek habĂan dauden txita asko markatzen dituzte hanketan koloretako eraztunak jarriaz. Eraztun horien bitartez eta daramaten letra, zenbaki edota koloreak prismatikoz edo teleskopioz ikusiz, individuo bakoitza identifikatu daiteke, Europa eta Afrika artean egiten dituzten geldialdietan.
124
BIDAIA IKUSGARRIAK
Mokozabala, kontinente arteko bidaiaria
125
Urteetan zehar bildu diren datuak erabiliz, gaur egun, ezagunak dira mokozabalek beraien migrazio ikusgarrian atseden hartzeko eta elikatzeko erabiltzen dituzten Europa eta Afrikako inguru naturalak. Urdaibain ikus genitzaken mokozabal gehienak, Friisiar irletakoak, Holandako hezeguneetakoak eta Wadden itsasoko bestelako ugal kolonia handietakoak izan ohi dira.
Mokozabalaren migrazio bidean dagoen Waddenzee Holandarreko hezegunea.
126
BIDAIA IKUSGARRIAK
Mokozabala, kontinente arteko bidaiaria
127
Urteetan zehar bildu diren datuak erabiliz, gaur egun, ezagunak dira mokozabalek beraien migrazio ikusgarrian atseden hartzeko eta elikatzeko erabiltzen dituzten Europa eta Afrikako inguru naturalak. Urdaibain ikus genitzaken mokozabal gehienak, Friisiar irletakoak, Holandako hezeguneetakoak eta Wadden itsasoko bestelako ugal kolonia handietakoak izan ohi dira.
Mokozabalaren migrazio bidean dagoen Waddenzee Holandarreko hezegunea.
126
BIDAIA IKUSGARRIAK
Mokozabala, kontinente arteko bidaiaria
127
Urdaibai Bird Center, behatoki ezin hobea
128
BIDAIA IKUSGARRIAK
Gaur egun Urdaibai Bird Centerra mokozabalen migrazioa ikusteko behatokirik garrantzitsuenetarikoa bilakatu da.
Mokozabala, kontinente arteko bidaiaria
129
Urdaibai Bird Center, behatoki ezin hobea
128
BIDAIA IKUSGARRIAK
Gaur egun Urdaibai Bird Centerra mokozabalen migrazioa ikusteko behatokirik garrantzitsuenetarikoa bilakatu da.
Mokozabala, kontinente arteko bidaiaria
129
2011ko irailaren 17ÂŞ Urdaibai Bird Centerreko eta Urdaibaiko Erreserbako egunik ikusgarrienetariko bat bilakatu zen. Sasoi hartan udazkeneko migrazioan zenbiltzan mokozabaletariko askok, sasoiko eguraldi kaskarrarekin egin zuten topo. Izan ere, Kantauri itsasoko kostaldean ipar mendebaldetik joten zuen haize eta frontearekin aurrez aurre aurkitu ziren. . Ehunka mokozabalek migratzeari utzi eta gelditu beharra izan zuen Urdaibai Bird Center aurreko paduran, egoera klimatologikoa hobera aldatzeko zain.
“K-S�, mokozabal adintsuenarekin Urdaibaira iritsi zen mokozabal talderik handiena
130
BIDAIA IKUSGARRIAK
Mokozabala, kontinente arteko bidaiaria
131
2011ko irailaren 17ÂŞ Urdaibai Bird Centerreko eta Urdaibaiko Erreserbako egunik ikusgarrienetariko bat bilakatu zen. Sasoi hartan udazkeneko migrazioan zenbiltzan mokozabaletariko askok, sasoiko eguraldi kaskarrarekin egin zuten topo. Izan ere, Kantauri itsasoko kostaldean ipar mendebaldetik joten zuen haize eta frontearekin aurrez aurre aurkitu ziren. . Ehunka mokozabalek migratzeari utzi eta gelditu beharra izan zuen Urdaibai Bird Center aurreko paduran, egoera klimatologikoa hobera aldatzeko zain.
“K-S�, mokozabal adintsuenarekin Urdaibaira iritsi zen mokozabal talderik handiena
130
BIDAIA IKUSGARRIAK
Mokozabala, kontinente arteko bidaiaria
131
Uste da Europako populazioaren 10% gure paduretan gelditu zela. Bi egunen buruan 700dik gora mokozabal pausatu ziren Gautegiz Arteagako paduretan, atseden hartzeko eta indar berrizteko. Euretariko askok eraztunak zeramatzaten hanketan, guk 150 kodetik gora identifikatu genituen. Eraztun horiei esker, badakigu mokozabalek 20 urtetik gorako bizia izan dezaketela.
132
BIDAIA IKUSGARRIAK
Mokozabala, kontinente arteko bidaiaria
133
Uste da Europako populazioaren 10% gure paduretan gelditu zela. Bi egunen buruan 700dik gora mokozabal pausatu ziren Gautegiz Arteagako paduretan, atseden hartzeko eta indar berrizteko. Euretariko askok eraztunak zeramatzaten hanketan, guk 150 kodetik gora identifikatu genituen. Eraztun horiei esker, badakigu mokozabalek 20 urtetik gorako bizia izan dezaketela.
132
BIDAIA IKUSGARRIAK
Mokozabala, kontinente arteko bidaiaria
133
Mokozabal guzti horien artean bat zen nabarmentzen zena, “K-S” kodedun mokozabala. 1989ko ekainean Holandan eraztundu zen mokozabal hau!!! Bizi izandako 22 urtetan zehar 150.000 km baino gehiago egitera iritsi zen Holandako hezeguneetatik Afrikako lurretararteko ibilbideetan..
URTEA
BEHAKETA LEKUA
HERRIALDEA
1989 1989 1989 1992 1993 1993 1994 1994 1994 1995 1995 1998 1999 2000 2000 2001 2002 2002 2003 2003 2006 2007 2011
Bomenland, Vlieland 2e Kroonspolder, Vlieland Mar del Odiel, Huelva La Liebre, Huelva Marais d’Olonne, Vendee Balgrand de Hon, Ameland Le Teich, Gironde Bahia Santander, Cantabria Mar del Odiel, Huelva Platier d’Oye, Pas de Calais Ezumakeeg, Lauwersmeer Entremuros, Huelva Ile Nair, Bamc d Arguin Le Teich, Gironde de Hon, Ameland Marais d’Olonne, Vendee de Hon, Ameland Bomenland, Vlieland Kooiwaard, Piaam Bomenland, Vlieland Lange Pall, Vlieland Urdaibai, Bizkaia
Holanda Holanda Espainia Espainia Frantzia Holanda Holanda Frantzia Espainia Espainia Frantzia Holanda Espainia Mauritania Frantzia Holanda Francia Holanda Holanda Holanda Holanda Holanda Euskal Herria
Eraztundua izan eta hurrengo urteetan, hainbat lekutan ikusia izan zen; Holandako lurretan ugal garaian. Migrazio garaian, Gironde eta Vendee Frantziako itsasadarretan eta Iberiar Penintsulako Santander, Huelva eta Urdaibaiko hezeguneetan. Azkenik negu pasan Mauritaniako Banc de Argin kostaldean ikusi zuen hegazti zale batek ere.
134
BIDAIA IKUSGARRIAK
Mokozabala, kontinente arteko bidaiaria
135
Mokozabal guzti horien artean bat zen nabarmentzen zena, “K-S” kodedun mokozabala. 1989ko ekainean Holandan eraztundu zen mokozabal hau!!! Bizi izandako 22 urtetan zehar 150.000 km baino gehiago egitera iritsi zen Holandako hezeguneetatik Afrikako lurretararteko ibilbideetan..
URTEA
BEHAKETA LEKUA
HERRIALDEA
1989 1989 1989 1992 1993 1993 1994 1994 1994 1995 1995 1998 1999 2000 2000 2001 2002 2002 2003 2003 2006 2007 2011
Bomenland, Vlieland 2e Kroonspolder, Vlieland Mar del Odiel, Huelva La Liebre, Huelva Marais d’Olonne, Vendee Balgrand de Hon, Ameland Le Teich, Gironde Bahia Santander, Cantabria Mar del Odiel, Huelva Platier d’Oye, Pas de Calais Ezumakeeg, Lauwersmeer Entremuros, Huelva Ile Nair, Bamc d Arguin Le Teich, Gironde de Hon, Ameland Marais d’Olonne, Vendee de Hon, Ameland Bomenland, Vlieland Kooiwaard, Piaam Bomenland, Vlieland Lange Pall, Vlieland Urdaibai, Bizkaia
Holanda Holanda Espainia Espainia Frantzia Holanda Holanda Frantzia Espainia Espainia Frantzia Holanda Espainia Mauritania Frantzia Holanda Francia Holanda Holanda Holanda Holanda Holanda Euskal Herria
Eraztundua izan eta hurrengo urteetan, hainbat lekutan ikusia izan zen; Holandako lurretan ugal garaian. Migrazio garaian, Gironde eta Vendee Frantziako itsasadarretan eta Iberiar Penintsulako Santander, Huelva eta Urdaibaiko hezeguneetan. Azkenik negu pasan Mauritaniako Banc de Argin kostaldean ikusi zuen hegazti zale batek ere.
134
BIDAIA IKUSGARRIAK
Mokozabala, kontinente arteko bidaiaria
135
Helmuga‌ Afrika! Afrikako Kostaldea mokozabalen helmuga da. Negua bertan pasa ostean Europa iparraldeko ugal kolonietara bueltatuko dira, urtero-urtero, kontinente arteko bidai ikusgarri hori errepikatuz.
136
BIDAIA IKUSGARRIAK
Mokozabala, kontinente arteko bidaiaria
137
Helmuga‌ Afrika! Afrikako Kostaldea mokozabalen helmuga da. Negua bertan pasa ostean Europa iparraldeko ugal kolonietara bueltatuko dira, urtero-urtero, kontinente arteko bidai ikusgarri hori errepikatuz.
136
BIDAIA IKUSGARRIAK
Mokozabala, kontinente arteko bidaiaria
137
Sar zaitez Urdaibaira zure etxetik
Zuzeneko web-kamera
www.birdcenter.org 138
URDAIBAI ZUZENEAN
Web-camera: Gautegiz Arteagako padurak
139
Sar zaitez Urdaibaira zure etxetik
Zuzeneko web-kamera
www.birdcenter.org 138
URDAIBAI ZUZENEAN
Web-camera: Gautegiz Arteagako padurak
139
Urdaibai Bird Center Denda oso berezia
Oparitu
Natura
140
Lagundu Hegaztien Kontserbazioan! DENDA
141
Urdaibai Bird Center Denda oso berezia
Oparitu
Natura
140
Lagundu Hegaztien Kontserbazioan! DENDA
141