mUZe nr. 32

muze uze HET MEDISCH MAGAZINE VAN HET UZ BRUSSEL Driemaandelijks DECEMBER 2014 nr. 32

8 ZIEKTEBEELD : De gevolgen voor het gehoor bij een congenitale cytomegalovirusinfectie

6

11

HUISARTS DIRK WYNANT UIT ASSE : “Voordeur in, achterdeur uit, en wat ertussen?”

WGIRN ATIS

EEN L A AR P EXEM

actueel

HEELKUNDIGE BEHANDELING VAN LYMFOEDEEM

p. 21

Kantoor van Afgifte: Brussel X • Erkenningsnummer P2 06218

Infodag 14 februari www.vub.ac.be/infodag

Alle opleidingen 10u00 tot 16u00

VUB. Hier gebeurt het.

“Panta rhei”, alles beweegt, zei Heraclitus.

Die ouwe Griek had zeker niet de Brusselse Ring, de Laarbeeklaan

voorwoord

of de Dikke Beuklaan op piekuren in gedachten toen hij dit neerschreef...!

Drie cruciale factoren bepalen vandaag de toenemende verkeersknoop: de structurele ligging van onze Brussels Health Campus (eigenlijk slechts twee ontsluitingen via twee kruispunten), de groei van onze Campus (steeds meer patiënten, medewerkers, studenten, bezoekers), en het feit dat heel veel mensen zo onge-

Immobiliteit nooit

veer op hetzelfde ogenblik naar of van de Campus moeten en dit dan vooral met de auto (7 miljoen auto’s nu al in België!).

Aan de ligging en de toegangswegen van, en de parkeermogelijkheden op, de campus kunnen wijzelf weinig doen. Wat we wél doen, is de deuren van de diverse beleidsorganen hieromtrent platlopen – zeker nu er volgende zomer er de werf van de tramaanleg zal bijkomen. We hebben ideeën en studies zat om de verkeersstroom – ondanks onze flessenhalsligging - vlotter te maken. Probleem: wie beslist? Stakeholders zijn het Brussels Gewest (ministerie en administratie), Leefmilieu Brussel, de gemeentes Jette en Wemmel (ligt dan nog in een ander gewest), de MIVB, de Lijn, de diverse ontwikkelings- en ingenieursbureaus, het Vlaamse Gewest, ... We doen hier heel hard ons best, maar we weten ook dat dit tijd zal vergen...

De groei van onze Campus is een teken van succes, en we willen dit verder kunnen zetten. Maar zonder verbetering van de mobiliteit kan dit dus niet. Integendeel. Dit is overigens ook een probleem voor de rest van het land – we zijn nu al Europees kampioen filezitten. Groei noodzaakt betere mobiliteit.

Een eigen mobiliteitsplan Prof. dr. Marc Noppen Gedelegeerd bestuurder

Wat we nog het meest zélf in de hand hebben, is punt drie.

We zullen moeten durven nadenken over onze manier van werken en verplaatsen. Glijdende uurroosters, meer verspreide aanvangsmomenten, thuiswerk, nog meer incentives voor alternatieve verplaatsingsmodi (carpoolen, fietsen, scooters en motoren, openbaar vervoer, alternatieve parkings en transport, ...)?

Vandaag beschikt het UZ Brussel al over een bedrijfsvervoerplan en voorziet het aansporingen voor medewerkers om het openbaar vervoer te gebruiken, te carpoolen, te fietsen, … Maar we gaan nog meer ideeën op papier zetten, en u hierover raadplegen.

Want wat u zal zijn opgevallen, is dat het ontwarren van deze verkeerscongestie een complex vraagstuk is. Er bestaat dus geen simpele oplossing voor. En iederéén kan en mag hier zijn eigen bijdrage toe leveren. Want wat we zeker niét doen, is dit alles lijdzaam ondergaan. Immobiliteit als gevolg van immobilisme:

Suggesties over mobiliteit?

Mail naar onze mobiliteitscoordinator via : nico.vanelzen@uzbrussel.be.

dat nooit!

11 ACTUEEL

HEELKUNDIGE BEHANDELING VAN LYMFOEDEEM, EEN STAND VAN ZAKEN

6 muze sprak met ...

DR. DIRK WYNANT

HUISARTS IN ASSE

van naderbij bekeken

HOORT ESTHETISCHE GENEESKUNDE THUIS IN EEN UZ ?

4

18

In dit nummer 8 ziektebeeld

DE GEVOLGEN VOOR HET GEHOOR BIJ EEN CONGENITALE CYTOMEGALOVIRUSINFECTIE

VOORWOORD Immobiliteit nooit

3

MUZE SPRAK MET… Dr. Dirk Wynant, huisarts in Asse

6

ZIEKTEBEELD De gevolgen voor het gehoor bij een congenitale cytomegalovirusinfectie

8

ETHISCHE REFLECTIE De Eboladreiging als oefening in ethisch denken 10

14 actueel

DIAGNOSE VAN COELIAKIE BIJ KINDEREN: DARMBIOPSIE OF NIET?

ACTueel • Heelkundige behandeling van lymfoedeem, een stand van zaken • Diagnose van coeliakie bij kinderen : darmbiopsie of niet?

COLUMN Ebola op de beurs

11 14

17

Van naderbij bekeken • Hoort esthetische geneeskunde thuis in een UZ? 18 Academisch en ander nieuws

20

COLOFON

24

5

muze SPRAK MET ...

HUISARTS DIRK WYNANT IN ASSE

“VOORDEUR IN, ACHTERDEUR UIT, EN WAT ERTUSSEN?” Er zijn mensen die niets liever zouden doen dan ASAP op pensioen te gaan, maar daar is dr. Wynant niet bij. Hij is 67 jaar en hoewel hij geen wachtdiensten meer doet, is hij nog altijd actief als huisarts in Asse. Maar hij zetelt ook in de stuurgroep die zich buigt over artikel 107 van de wet op de ziekenhuizen en is bijzonder begaan met de geestelijke gezondheidszorg.

Het werd een boeiende gedachtewisseling over de mens vandaag, én over zijn – en uw geestelijke gezondheid.

Huisarts Dirk Wynant in Asse: “Psychiatrische patiënten worden vandaag steeds vaker ambulant behandeld, met mobiele teams voor complexe problemen.”

menteerder. Subspecialisatie is een goede aanwinst voor zover ze aanvullend samenwerkt met de algemene geneeskunde. Sommige pathologieën worden nogal sterk gekoesterd en uitvergroot en afgesplitst van de algemene leefwereld.”

En zo komen we stilaan aan wat hem nog meer bezighoudt: onze geestelijke gezondheidszorg. “In de algemene geneeskunde is de holistische benadering van de patiënt nooit weggeweest”, zegt dr. Wynant. “In de psychiatrie komt ze sinds een 10-tal jaar terug meer aan bod sinds de focus meer op vermaatschappelijkte zorg ligt. Maar ze staat wel in contrast met de toegenomen fragmentering en somatisering.”

Toenemende angst De psychologische gezondheid van de Belgen lijkt er niet goed voor te staan. Het Vlaams Gewest is met een aantal zelfdodingen dat 1,5 keer hoger is dan het EU-gemiddelde

D

bij de hoogste suïcidecijfers tussen de Europese lidstaten. r. Dirk Wynant studeerde in 1971 af als huisarts aan

Inzake vrouwen en zelfdoding staat België zelfs helemaal

de UGent en vestigde zich solo in Asse. In de bijna

bovenaan1. Doordat nog steeds een taboe rond zelfdoding

halve eeuw waarop hij kan terugblikken, doet hij en-

hangt en omdat zelfdoding niet altijd as such wordt ge-

kele vaststellingen. Zowel patiënten als artsen zijn opener

identificeerd, is dat cijfer vermoedelijk een onderschatting.

geworden en de geneeskunde beschikt vandaag over veel

De VN becijferde dat niemand meer slaap- en kalmeermid-

meer therapeutische mogelijkheden. De huisarts is als gene-

delen slikt dan de Belgen.2 “Ik stel toch vast dat er een toe-

ralist met een actieve therapeutische ingesteldheid geëvo-

nemende angst en ongerustheid onder de mensen is”, zegt

lueerd naar een gids die coördineert en begeleidt. Kinderen

Dirk Wynant daarover als we hem de cijfers voorleggen. “We

zijn als patiëntengroep verschoven naar kinderartsen en ook

krijgen veel meer informatie en dan vooral over negatieve

vrouwen hebben hun eigen weg gevonden. Dirk Wynant: “De

dingen. Een positieve boodschap is blijkbaar moeilijk over te

geneeskunde van wieg tot graf is weg, ze is nu veel gefrag-

brengen. De mensen hebben het tegelijk ook zeer druk en

6

moeten meer verantwoordelijkheid nemen. De vraag is of ie-

daardoor minder snel door de directe omgeving worden ge-

dereen daar wel tegen bestand is.” Paternalisme is vandaag

detecteerd. Een huisarts kent voldoende zijn grenzen om te

taboe, maar zouden mensen geholpen zijn met een vorm

weten wanneer hij moet doorverwijzen en hij of zij kan dan

van soft paternalism3 ? James Childress omschrijft dat als

begeleiden tot aan de drempel.”

“een paternalistische interventie tegen de lopende geuite

“Iets dat er is, moet je kunnen verbeteren”, sluit huisarts Dirk

wens van de patiënt maar in lijn met zijn op voorhand gege-

Wynant ons gesprek af. “Wat kan veranderd worden, moet je

ven langetermijn voorkeuren”. Dr. Wynant: “Empowerment

helpen veranderen. Het statische interesseert mij niet zo

betekent dat wie het aankan, zelf de regie houdt en dat in

erg.” Dat lijkt ons een gezonde geesteshouding.

samenspraak wordt beslist. Essentieel is het respect voor de eigen keuze van de patiënt. En dat geldt ook voor mensen

EDGARD EECKMAN

met een psychiatrisch probleem”.

“Waar ligt de grens tussen anders reageren en gekte?”

Waarmee we terug overgaan naar zijn bijzondere interesse, de geestelijke gezondheidszorg. Dirk Wynant: “Mensen met een psychiatrisch probleem werden lange tijd als een rariteit beschouwd. Hij zat in aan apart vakje, ook voor het algemeen publiek. ‘Hij of zij is gek’, wordt gezegd. Maar waar ligt de grens tussen anders reageren en gekte? In plaats van hen te stigmatiseren, is het efficiënter hen te integreren binnen

Praktisch Naast de verwezenlijkingen in het kader van artikel 107, o.a. de inbreng van de mobiele ambulante behandelingsteams, werkt SaVHA, het netwerk GGZ in het arrondissement Halle-Vilvoorde, nog aan andere, gelinkte, projecten zoals het uitwerken van een ‘oriëntatie- en onthaalfunctie’ (een centraal aanmeldingspunt) voor psychologische en psychiatrische problematiek en aan de oprichting van een ‘psychosociaal rehabilitatiecentrum’ in ons arrondissement dat maatschappelijke reïntegratie begeleidt.

het sociaal werk en/of de gezinszorg. De psychiatrie moet worden vermaatschappelijkt, moet worden verplaatst naar de thuiswereld. Er wordt vandaag steeds vaker ambulant behandeld, met mobiele teams voor complexe problemen. Er is nu meer continuïteit, er zijn minder schotten tussen het dagelijks leven van mensen met een psychiatrisch probleem en het medisch domein. Dat is ook essentieel. Iemand met een psychiatrisch probleem komt binnen langs de voordeur en gaat buiten langs de achterdeur: maar wat gebeurt daartussen? Dat gebeurt vandaag meer in samenspraak. Met zo’n patiënt moeten afspraken worden gemaakt, ook dat is empowerment: welke actie gaan we samen ondernemen?

Welke doelstellingen willen we bereiken?”

De huisarts detecteert alarmsignalen Welke rol kan de huisarts spelen? Dr. Wynant: “De psychiatrie is natuurlijk een specialisatie waarvoor huisartsen niet specifiek zijn opgeleid, al krijgen ze tijdens hun opleiding ook een brede basiskennis. Maar je moet geen specialist zijn om de alarmsignalen van een eventueel psychiatrisch probleem te

Contact Het mobiel crisisteam PHAROS, een samenwerkingsverband tussen SaVHA en het UZ Brussel dat in het UZ Brussel is gevestigd, is eind 2013 van start gegaan met 5 voltijdse medewerkers waaronder 2 psychiaters en een psycholoog. Aanvragen voor (sub)acute en kortdurende intensieve psychiatrische interventies: via tel. 02 474 94 74 tussen 8u en 20u (enkel voor artsen). Het mobiel behandelingsteam SPPiT voor ambulante, langer durende begeleiding van complexe psychiatrisch problemen: aanvragen via tel. 02 270 10 57.

Aanvragen voor het organiseren van MDO (multidisciplinair overleg) voor mensen met een psychiatrisch probleem in de thuissituatie: via www.zenneland.be.

kunnen opvangen. Dat is belangrijk omdat het sociaal weefsel vandaag is verminderd en indicaties van een probleem

1.

2.

3.

www.zorg-en-gezondheid.be/Cijfers/Sterftecijfers/Cijfers-oorzaken van-sterfte/Vlaanderen-in-Europa -Zelfdoding/ www.senate.be/www/?MIval=/Vragen/SVPrint&LEG=4&NR=7159&LANG=nl James F. Childress, Who Should Decide? Paternalism in Health Care, 1982, New York, Oxford University Press

7

muze Ziektebeeld

DE GEVOLGEN VOOR HET GEHOOR BIJ EEN

CONGENITALE CYTOMEGALOVIRUSINFECTIE

C

vaak

het virus doorgeven aan de foetus. Dit

den. Op de dienst KNO worden meer

voor en verspreidt zich vooral

is een ‘niet-primaire’ infectie. Het exac-

dan 200 kinderen gevolgd die een con-

via speeksel en urine. Het zijn

te mechanisme hiervan is niet gekend.

genitale CMV-infectie opliepen. Deze

ytomegalovirus

komt

kinderen krijgen vlak na de geboorte

vooral jonge kinderen tussen één en vier jaar die besmet kunnen geraken

Als een kindje wordt geboren met een

door dit virus. Ook volwassenen die in

congenitale CMV-infectie, zal het in

aanraking komen met besmette per-

ongeveer 10% van de gevallen sympto-

sonen kunnen de ziekte krijgen. Een

men vertonen. Deze kinderen vertonen

CMV-infectie verloopt meestal asymp-

petechiën, een vergrote lever en milt

tomatisch. Af en toe treden er wel

en microcefalie. Ze hebben een hogere

symptomen op die doen denken aan

kans om te sterven en vertonen vaker

een lichte griep. In België zal ongeveer

neurologische problemen (op moto-

de helft van de volwassen bevolking de

risch en mentaal vlak). Ook oogaandoe-

ziekte doormaken.

ningen kunnen voorkomen, maar het

Zoals andere herpesvirussen staat CMV

vaakst zien we een aantasting van het

ervoor gekend om na de primaire infec-

gehoor. In 90% van de gevallen doet

tie te reactiveren.

de infectie zich ‘asymptomatisch’ voor.

Kinderen die besmet zijn geweest in het eerste zwangerschapstrimester lopen een hoger risico op gehoorschade.

Een congenitale infectie treedt op wanneer een zwangere vrouw een infectie doormaakt en deze overdraagt op de foetus.

Vandaag is de meest voorkomende congenitale infectie deze veroorzaakt door het cytomegalovirus.

Ongeveer 0,53% van de kinderen in België, wordt ermee geboren.

Congenitale CMV-infecties komen voor

Als deze kinderen niet worden getest

bij kindjes waarbij de mama tijdens

bij de geboorte, gaat de infectie onge-

de zwangerschap een eerste contact

merkt voorbij. Hoewel deze kinderen

heeft met het CMV-virus: dit noe-

veel minder frequent neurologische en

een gehoortest die moet aantonen of

men we 'primaire infecties' tijdens de

andere klachten vertonen, kunnen ze

het kindje al dan niet (goed) hoort. Bij

zwangerschap. Ze komen ook voor bij

ook gehoorproblemen en mildere neu-

16 % van deze kinderen vinden we een

zwangere vrouwen die vóór hun zwan-

rologische klachten vertonen.

gehoorverlies. Dit kan variëren van een mild gehoorverlies aan één kant, maar

gerschap al contact hadden met het virus: deze personen kunnen óf door

In het UZ Brussel wordt multidiscipli-

kan ook aanleiding geven tot bilaterale

reactivatie van het virus dat latent in

nair samengewerkt waardoor deze kin-

doofheid. Het vroegtijdig opsporen

het lichaam aanwezig bleef, óf door

deren vlak na de geboorte een correcte

van deze problemen resulteert in een

het eventueel oplopen van een nieuwe

en tijdige diagnose krijgen. Zo kan een

snelle aanpak. Immers, een gehoorver-

infectie met een andere CMV-stam ook

adequate opvolging uitgestippeld wor-

lies dat niet tijdig wordt opgemerkt kan

8

Preventie en verstrekken van informatie aan zwangere vrouwen zijn het belangrijkst om deze congenitale infectie te vermijden.

tot achterblijvende taal- en spraakont-

Bij kinderen waar van meet af aan een

de kans op neurologische aandoenin-

wikkeling leiden. Kinderen die snel ge-

gehoorverlies wordt vastgesteld, ra-

gen veel lager en het voordeel van een

holpen worden met hoorapparaten of

den we een follow-up aan van zes jaar

eventuele behandeling is nog onvoldoende gekend. Momenteel lopen er

cochleair implantaten, zullen het later beter doen dan de kinderen bij wie een gehoorverlies pas later ontdekt werd.

Kinderen met een congenitale CMVinfectie hebben niet allemaal hetzelfde risico op gehoorverlies. Vooral kinderen met een symptomatische infectie en kinderen die besmet zijn geweest in het eerste zwangerschapstrimester lo-

Een typisch kenmerk voor deze kinderen is dat het gehoor niet altijd stabiel blijft.

pen een hoger risico op gehoorschade.

studies die het effect van een orale in plaats van een intraveneuze behandeling onderzoeken.

Eén van de belangrijkste punten voor het vermijden van deze infectie is de preventie ervan en het verstrekken van informatie aan zwangere vrouwen. Enkele eenvoudige hygiënemaatregelen zoals handen wassen na het verschonen van kleine kinderen en na aanra-

Een typisch kenmerk voor deze kinde-

en langer tot het gehoor stabiel is.

king met urine en speeksel kunnen het

ren is dat het gehoor niet altijd stabiel

Revalidatie is afhankelijk van de ernst

besmettingsrisico doen dalen. Immers,

blijft. Bij een aantal kinderen (4 à 5%)

van het gehoorverlies en de eventuele

het hoogste risico op het oplopen van

zal er ondanks een normale gehoortest

bijkomende beperkingen (visueel en

deze infectie tijdens de zwangerschap

bij de geboorte, alsnog een gehoorver-

mentaal).

is wanneer men al een kindje heeft tus-

lies ontstaan, dit noemen we een ‘late

sen 1en 4 vier jaar. Het is nu net bij onze

die al een gehoorverlies vertonen bij

Behandeling enkel bij symptomatische infectie

de geboorte, treedt een verslechte-

Een behandeling voor deze infectie

ring van het gehoor in de loop van de

wordt momenteel enkel aangeraden

DR. INA FOULON

jaren op in ongeveer 27% van de ge-

voor kinderen met een symptomati-

NEUS-, KEEL-, OORHEELKUNDE

vallen. Het is belangrijk deze kinderen

sche infectie. Het intraveneus toedie-

langdurig te volgen en op regelmatige

nen van antivirale medicatie is dikwijls

tijdstippen het gehoor te controleren.

een zware behandeling (6 weken hos-

Kinderen met een congenitale CMV-

pitalisatie en risico op andere infecties)

infectie die een normaal gehoor verto-

die we daarom momenteel niet voor-

nen bij de geboorte, worden op onze

stellen aan kinderen met een asymp-

dienst gevolgd tot de leeftijd van 4 jaar.

tomatische infectie. In deze groep is

onset’ gehoorverlies. Ook bij kinderen

eigen kinderen dat we deze hygiëne dikwijls vergeten.

Afspraak op KNO-kinderen op 02 477 60 61 en KNO-volwassenen op 02 477 60 02

9

muze Ethische reflectie

Prof. dr. Patrick Lacor is internist en voorzitter van de reflectiegroep voor biomedische ethiek van het UZ Brussel

DE EBOLADREIGING ALS OEFENING IN ETHISCH DENKEN

D

e Ebola-epidemie die ruim

experimentele fase van ontwikkeling

de mortaliteit van deze infectieziekte is

een half jaar geleden los-

bevinden? Kunnen snel ontwikkelde

hoog en de ondersteunende behande-

brak in West-Afrika, illus-

vaccins zonder duidelijke gegevens

ling zal dus vaak een intensief karakter

treert goed hoe de behandeling en

over werkzaamheid en veiligheid uit

kennen. Daarbij lopen gezondheids-

preventie van een ernstige ziekte

voorafgaandelijk uitgevoerde studies

werkers onvermijdelijk het risico om

gekoppeld kan zijn aan de noodzaak

onmiddellijk gebruikt worden? En zo

zelf besmet te geraken. Dit wekt begrij-

om delicate keuzes te maken.

ja, voor wie dienen die dan bestemd

pelijke angst op, die dient afgeweerd

te zijn? Bij voorkeur het eerst voor ge-

met niet meer, of niet minder, dan het

Er was een tijd waarin Ebola 'niet meer'

zondheidswerkers? Of voor inwoners

besef dat zij mee de kans op genezing

dan een exotische virusinfectie was,

van de ergst getroffen gebieden, of

van de zieke bepalen. Aldus worden

weliswaar gevaarlijk, doch 'niet voor

precies niet, want 'reeds te laat' en dus

hier voorbereidingen getroffen en be-

ons', hier in het Westen. Maar nu de

eerder voor die regio's waar de contro-

schermende maatregelen uitgeschre-

ziekte de eerste slachtoffers heeft gemaakt als gevolg van contact met het virus in de westerse wereld zelf, groeit de onrust en worden de reacties talrijker en heviger. Er rijzen immers menige

Niets doen, is uitgesloten, want iedereen heeft recht op medische zorg.

vragen, en allemaal tegelijkertijd.

Hoe dijkt men het best zo'n epidemie

le op de verspreiding al beter verloopt?

ven in ziekenhuizen waar zich mogelijke

in? Is het aangewezen om een reisver-

En met welke vorm van voorlichting?

patiënten aanbieden. De toepassing

bod op te leggen vanuit betrokken ge-

Moet men stellen dat vaccinatie be-

van deze protocols wordt dan als een

bieden? Is het wel verstandig om zieken

schermt, of moet men toch nog steeds

rollenspel dat niet alleen leert hoe vei-

vanuit deze gebieden te transporteren

álle beschermende maatregelen blijven

lige zorgverstrekking snel en efficiënt

naar hier, ten koste van het risico om

aanbevelen? Maar hoe kan men dan we-

kan georganiseerd worden maar ook

hier gezondheidswerkers of anderen

ten of vaccinatie wel bijdraagt aan het

hoe medisch-ethisch denken een kwes-

te besmetten? En, als men deskundi-

stopzetten van de virusverspreiding?

tie is van vraag, afweging en keuze, tel-

gen ter plaatse stuurt om daar zieken

Ebola oefent dus ons ethisch denken.

kens opnieuw, en apart voor elke individuele situatie. De Eboladreiging een

te verzorgen, mogen deze dan zonder meer behandelingen verstrekken met

Niets doen, is uitgesloten, want ieder-

oefening noemen is op zich overigens

geneesmiddelen die zich nog in een

een heeft recht op medische zorg. Maar

al een ethische reflectie waard…

10

muze actueel

HEELKUNDIGE BEHANDELING VAN

LYMFOEDEEM

EEN STAND VAN ZAKEN Lymfoedeem is een ernstige chronische aandoening die de levenskwaliteit van veel patiënten op verschillende vlakken flink kan aantasten. Lymfoedeem kan echter ook heelkundig aangepakt worden.

Een overzicht.

prostaattumoren, melanomen en lymfomen. Het risico om lymfoedeem te ontwikkelen na een borstkankerbehandeling varieert tussen de 8-40%. Hiervan weten we dat er verschillende risicofactoren zijn voor het ontwikkelen van lymfoedeem: obesitas, radiotherapie, meer dan 4+ klieren bij het okselevidement en bepaalde chemotherapeutica. Uiteraard is het belang van deze risicofactoren het eventueel anticiperen van mogelijke problemen van lymfoedeem.

Een curatieve behandeling is het streefdoel

D

e aandoening kan enerzijds aangeboren zijn maar

De heelkundige behandeling van lymfoedeem bestaat uit 2

de meeste patiënten hebben te kampen met een

grote luiken: de ablatieve en de reconstructieve behande-

verworven oedeem (secundair lymfoedeem) dat het

ling. De ablatieve heelkunde is weggelegd voor de (te) late

resultaat is van externe factoren. De aangeboren lymfepa-

stadia van oedeem. Enerzijds kan lymfoliposuctie gebeuren

thologieën ontstaan door structurele problemen in de ont-

om gelokaliseerde (soms volledig lidmaat) vetophopingen

wikkeling van het lymfesysteem. Hierbij zijn er drie vormen:

te verhelpen. Anderzijds, in heel extreme gevallen, kan een

bij de geboorte aanwezige (congenitaal), op jonge leeftijd tot

dermo-lipectomie nodig zijn (wegsnijden van overtollig huid

uiting komende vormen (praecox – 20 tot 30 jaar oude patiën-

en vet). De reconstructieve heelkunde kan in veel gevallen

ten) en de late vormen (tarda – na de leeftijd van 35 jaar). Bij

ook nog worden toegepast. Er kan gewerkt worden op twee

secundaire vormen kan de oorzaak zijn: trauma (heelkunde of

verschillende niveaus: ter hoogte van de lymfebanen en ter

andere), bestraling (in het kader van een kankerbehandeling),

hoogte van de lymfeknopen.

tumoren (door rechtstreekse comprimerende lymfatische structuren) of infecties (door inflammatoire sclerose).

Bij de lymfo-veneuse anastomose (LVA) wordt de lymfedrainage omgeleid via de bloedbaan. Een microchirurgische de-

Lymfoedeem van de bovenste ledematen is het vaakst het

rivatie wordt uitgevoerd.

gevolg van een borstkankerbehandeling. Oedeem van de

De lymfekliertransplantatie is een andere modaliteit waarbij

onderste ledematen is het vaakst te wijten aan uteriene en

lymfeklieren van één plaats naar een andere plaats micro-

11

muze actueel

chirurgisch worden getransfereerd om de functie van ver-

pulatie kan een heelkundige behandeling verlichting geven

wijderde en/of slecht functionerende lymfeknopen over te

van de symptomen door een volumereductie van het aange-

nemen. Het potentiĂŤle risico van een iatrogeen (door de chi-

taste lidmaat.

rurgie veroorzaakt) oedeem is een grote vrees voor veel patienten. Hierbij speelt de heelkundige (microchirurgische) ex-

Lymfoedeem kan echter niet louter chirurgisch worden aan-

pertise en anatomische kennis van de chirurg een belangrijke

gepakt. Een multidisciplinaire aanpak is van primordiaal be-

rol. De selectie van behandelingsmodaliteit wordt gekozen

lang. Veel verschillende disciplines van medici en paramedici

afhankelijk van de kliniek en de preoperatieve onderzoeken

komen hieraan te pas: de vaatchirurg, wondzorgspecialist,

(multidisciplinair).

kinesist, dermatoloog, oncoloog, plastisch chirurg, enz.

Een curatieve behandeling is het streefdoel maar volledige

Lymfoedeemconsultatie

genezing is tot op heden moeilijk te bereiken. Echter, voor

Een gespecialiseerde lymfoedeemconsultatie wordt al sinds

een groot deel van deze grote en wanhopige patiĂŤntenpo-

begin van dit jaar gehouden. Hierbij worden patiĂŤnten multi-

Een klinische casus

Voor een groot deel van deze grote patiëntenpopulatie kan een heelkundige behandeling verlichting geven van de symptomen.

Een 50-jarige zakenman had te kampen met een lymfoedeem van zijn onderste lidmaat na een liesklierontruiming in het kader van behandeling van een gezwel (melanoom).

Na de ingreep had hij regelmatig een transitoir oedeem waarvoor hij compressie en manuele lymfedrainage kreeg. Sinds meer dan een jaar heeft hij een blijvend oedeem.

Het oedeem werd zo ernstig dat hij veel van zijn dagelijkse activiteiten niet meer kon doen. Hij heeft eveneens meerdere episodes gehad van cellulitis in het getroffen lidmaat. Na de preoperatieve onderzoeken en overleg werd er beslist om over te gaan tot het uitvoeren van een lymfo-veneuze shunt. De dag na de ingreep voelde de patient zijn been al ‘50% lichter’. Zijn drukkous rolde er na enkele dagen al af omdat deze vrij snel te groot werd. Zijn drukke agenda (reizen, meetings, …) kan hij nu weer probleemloos afwerken, wat de laatste tijd vóór de ingreep niet meer ging. Ook ‘gewone activiteiten’ zoals normale schoenen dragen gaat nu weer. Hoewel de operatie voor de chirurgen complex is, is dat voor de patiënt helemaal niet het geval.

De patiënt werd op vrijdag geopereerd en op zaterdag mocht hij al naar huis.

disciplinair aangepakt voor een optimale behandeling. Meer

De heelkundige behandeling van lymfoedeem opent voor

en meer specialisten worden hierbij betrokken en we zijn er

veel patiënten een venster op nieuwe behandelingsmoge-

volop mee bezig om het eerste echte multidisciplinaire lym-

lijkheden om een verlichting te geven van deze chronisch in-

foedeem centrum van België binnenkort te kunnen openen

validerende aandoening. Een multidisciplinaire aanpak is van

in het hartje van Europa te Brussel (the European Clinic for

primordiaal belang waarbij de patiënt centraal staat.

Lymphedema treatment - ECL).

DR. A. ZELTZER, DR. K. SEIDENSTÜCKER, PROF. DR. M. HAMDI

Het UZ Brussel heeft een lange en rijke geschiedenis van

(PLASTISCH CHIRURGEN)

onderzoek en (conservatieve) behandeling van lymfoedeem en we hopen deze te mogen doortrekken naar de heelkundige behandeling ervan. Meerdere onderzoeksprojecten en studies lopen en dit in samenwerking met de verschillende

Afspraak plastische heelkunde: 02 477 60 01

gespecialiseerde diensten.

13

muze actueel

Tijdens de Coeliakiedagen in het UZ Brussel worden de patiĂŤnten gezien door een arts en een diĂŤtist.

14

In oktober 2014 vonden de Coeliakiedagen plaats in het Kinderziekenhuis.

Dat zijn dagen waarop de patiënten worden uitgenodigd op een multidisciplinaire raadpleging en waar ook infostands aanwezig zijn. Coeliakie of glutenintolerantie is een auto-immuunaandoening waarbij de inname van glutenhoudende producten een ontstekingsreactie in de dunne darm veroorzaakt bij patiënten die hiervoor genetisch voorbeschikt zijn. Het komt voor bij 1 op 100 mensen.

DIAGNOSE VAN COELIAKIE BIJ KINDEREN : BLIJFT EEN DUNNE DARMBIOPT NOODZAKELIJK?

G

luten is een eiwitcomponent dat in tarwe, gerst en

Coeliakie kan zich uiten onder verschillende vormen. Bij de

rogge zit. Bij coeliakiepatiënten komt het in de darm

symptomatische vorm heeft de patiënt klinische symptomen

terecht waar het een ontstekingsreactie teweeg

(diarree, groeivertraging, buikpijn, …), serologische merkers

brengt en evolueert naar een chronische darmontsteking

en villusatrofie op de biopsie. Hiernaast bestaat een stille

zolang ze hieraan worden blootgesteld.

vorm waarbij geen klinische symptomen aanwezig zijn, maar wel serologische merkers en villusatrofie op de biopsie die

De hoge incidentie van coeliakie bij siblings (kinderen van

duiden op coeliakie. Deze vorm komt vaak voor bij patiënten

dezelfde ouders) (8-12%) en bij eeneiige tweelingen (> 70%)

met een andere auto-immuunaandoening (diabetes, …) of

suggereerde een genetische voorbeschiktheid. HLA-DQ2 of

bij siblings van gekende patiënten. Bij de latente vorm zijn

HLA-DQ8 genen zijn aanwezig bij 97% van de coeliakiepati-

noch klinische symptomen noch villusatrofie op biopsie aan-

enten en slechts bij 30% van de algemene populatie. Ze heb-

wezig, maar enkel serologische merkers.

ben dus voornamelijk een hoge negatief predictieve waarde:

De darm is niet het enige orgaan dat aangetast kan zijn.

indien men deze genetische code niet heeft, zal men geen coeliakie ontwikkelen. Dergelijke test is echter duur en wordt niet terugbetaald in België.

Omgevingsfactoren zoals het tijdstip van glutenintroductie en het al dan niet aanwezig zijn van borstvoeding op dat

De meest typische symptomen bij kinderen zijn een vertraag-

moment, spelen een rol bij het ontwikkelen van de ziekte.

de groei en diarree. De darm is niet het enige orgaan dat aan-

Introductie van gluten voor de leeftijd van 4 maanden wordt

getast kan zijn. Kinderen kunnen zich ook presenteren met

afgeraden gezien het verhoogde risico op coeliakie. Vermoe-

o.a. constipatie, ferriprive anemie, vermoeidheid, dermatitis

delijk is het gelijktijdig geven van borstvoeding tijdens een

herpetiformis, endocrinologische aandoeningen of zelfs re-

glutenintroductie, de belangrijkste beschermende factor.

fluxklachten.

15

muze actueel

Tijdens de Coeliakiedagen in het UZ Brussel krijgen de patiëntjes o.a. glutenvrije koekjes.

waardoor alsnog een reactie kan optreden. Het is belangrijk om advies in te winnen bij een diëtiste om fouten te vermijden. Gezien de kost van het dieet, wordt er door de Belgische mutualiteiten een maandelijks bedrag aan de patiënten

Hoe stellen we de diagnose?

• Serologie (bepaling van antistoffen in het bloed) Er kan voor coeliakie gescreend worden a.h.v. antistofbepa-

terugbetaald.

Het dieet blijft tot nog toe de veiligste therapie.

lingen: tissue transglutaminase Iga. Bij Ig A deficiënte patienten, kunnen de resultaten niet correct geïnterpreteerd worden. Het is daarom van belang om ook het totale IgA te

Er is zeker interesse in andere mogelijke therapieën, zo-

bepalen. Men kan eventueel een beroep doen op antistof-

als genetische gemanipuleerde graansoorten die minder

fen van het Ig G type: anti weefseltransglutaminase Ig G of

toxisch zijn, of enzymatische therapieën die de glutencom-

antigedeamineerde gliadine peptide Ig G, maar deze zijn niet

ponent minder toxisch maken. Dit blijft echter momenteel

in alle labo’s beschikbaar.

toekomstmuziek. Medicatie die inwerkt op het immuunsys-

Bij diagnose is het belangrijk dat de patiënt aan gluten is

teem is vermoedelijk niet zonder nevenwerkingen. Het dieet

blootgesteld om een accurate bepaling uit te voeren. Een

blijft tot nog toe de veiligste therapie.

correlatie tussen het gehalte anti-tTG IgA en de weefselbe-

Deze patiënten kunnen een aantal deficiënties of geassoci-

schadiging in het duodenum werd aangetoond. Serologie

eerde afwijkingen ontwikkelen en hebben daarom nood aan

kan dus gebruikt worden om het antwoord op het glutenvrij

een consequente en regelmatige opvolging. Zo is osteopo-

dieet te beoordelen. Normalisatie van de serologie wordt

rose een frequente geassocieerde aandoening waarvoor ge-

meestal bekomen binnen de 12 maanden na het volgen van

screend kan worden. Nieuwe patiënten hebben vaak vitami-

het glutenvrij dieet. In bepaalde patiëntenpopulaties is de

ne en mineralen tekorten (Fe, Zn, Vit B, Foz, …) die indien

prevalentie van coeliakie hoger (Turner syndroom, Down

nodig aangevuld moeten worden. Zoals bij alle kinderen spe-

syndroom, diabetes type I, …). Bij deze patiënten is screening

len groei en ontwikkeling een belangrijke rol en moet ook

voor een stille vorm van de aandoening noodzakelijk.

hier voldoende aandacht aan besteed worden. Belangrijk is dat kinderen die hun dieet strikt volgen een heel normaal le-

• Dunne darmbiopsie

ven kunnen leiden, normaal studeren en zelfs aan topsport kunnen meedoen.

De diagnose van coeliakie moet bevestigd worden door voldoende dundarmbiopten. Een controlebiopt is enkel nood-

DR. E. DE GREEF, DR. T. DEVREKER, DR. B. HAUSER,

zakelijk bij onvoldoende respons op het glutenvrij dieet en

DR. G. VEEREMAN-WAUTERS EN PROF. Y. VANDENPLAS

bij patiënten die asymptomatisch waren bij diagnosestelling.

(KINDERGASTRO-ENTEROLOGEN)

Momenteel is het in België nog altijd noodzakelijk de resultaten van de dunnedarmbiopsie voor te leggen voor het verkrijgen van het maandelijks forfait.

Een glutenvrij dieet zonder tarwe, rogge en gerst is een levenslange behandeling voor coeliakiepatiënten. Haver wordt door een beperkte groep patiënten verdragen, maar vaak zitten hier ook sporen van andere graansoorten tussen

16

Afspraak op kindergastro-enterologie: 02 477 60 61

COLUMN

JEAN-PAUL VAN BENDEGEM IS GEWOON HOOGLERAAR AAN DE FACULTEIT LETTEREN EN WIJSBEGEERTE VAN DE VRIJE UNIVERSITEIT BRUSSEL. HIJ IS LICENTIAAT WISKUNDE EN DOCTOR IN DE WIJSBEGEERTE. HIJ WOONT IN GENT.

Prof. dr.

Jean Paul Van Bendegem

EBOLA

OP DE BEURS

Elke maatschappij heeft een economie.

iets tegenover staan, namelijk dat ze

smakelijke toestanden zoals ik er recent

Niemand kan echt problemen hebben

verdienen aan hun investering. Tot zo-

eentje in de pers tegenkwam.

met deze stelling. Waar mensen zijn,

ver nog altijd alles min of meer in orde.

De bedrijven die producten leveren in

moet gegeten worden, moet huisvesting gebouwd worden, moeten goe-

Stel je nu in de plaats van zo’n aandeel-

de ebolabestrijding zoals beschermen-

deren gemaakt, bewerkt en geruild

houder: in welke bedrijven ga je inves-

de kledij zitten in de lift: hun aandelen springen de hoogte in. Wie dit nog niet

worden en dat alles heet economie. Tot zover is alles in orde.

Hier is nog zo’n niet te betwisten stelling. Verschillende vormen van economie zijn mogelijk: ruilhandel, neoliberale vrijhandel, door de staat gedirigeerde planeconomie, enzovoort. Sommige van die economieën – ik blijf maar

Zo’n investeerder heeft er uiteraard belang bij dat de epidemie zo lang mogelijk duurt.

pervers genoeg zou vinden, nodig ik u uit even met mij mee te denken. Zo’n investeerder heeft er uiteraard belang bij dat de epidemie zo lang mogelijk duurt want alleen dan kan het bedrijf in kwestie blijven groeien. Maar onvermijdelijk als de epidemie zo wild om zich heen kan slaan, zullen steeds meer mensen sneuvelen. Als je dit scenario nu

doorgaan met truïsmen spuien – ont-

doordenkt dan zie je de wereldbevol-

wikkelen bizarre mechanismen waarbij je je terecht kunt afvragen waarom zo

teren? Evident, in die bedrijven die het

king altijd maar verder slinken, onze

weinig mensen er een probleem van

goed doen en in de toekomst nog beter

aandeelhouder rijker en rijker worden

maken. Een typisch voorbeeld in onze

zullen doen. Tot zover, u weet wel. Maar

tot de finale scène waar de laatste aard-

huidige westerse economieën, die ikzelf

nu komt het. Is dat echt het enige crite-

bewoner, onze aandeelhouder dus, on-

blijf omschrijven als laatkapitalistisch, is

rium? Als ze groeien en vooruitgaan dan

metelijk rijk, sterft door ebola. Goed, dit

het bestaan van een handel in aandelen.

is dat voldoende reden om met aande-

doemscenario klinkt ongeloofwaardig

In se is het idee niet onnozel: ik heb een

len te spelen? Geen vraag over hoe het

maar winst maken met ebola klinkt ge-

goed draaiend bedrijf maar onvoldoen-

komt dat de firma in kwestie groeit? Het

woon verkeerd.

de geld voor een volgende uitbreiding,

lijkt erop – en nu is het helemaal niet

mensen verklaren zich bereid om mij

meer in orde – dat alleen die winstover-

daarvoor geld te geven maar daar moet

wegingen tellen. En dat leidt tot wan-

17

muze van naderbij bekeken

HOORT

ESTHETISCHE GENEESKUNDE

THUIS IN EEN UNIVERSITAIR ZIEKENHUIS? Esthetische geneeskunde, het hangt wat in de taboesfeer in universitaire ziekenhuizen. Het wordt als luxegeneeskunde beschouwd en dus komt het weinig of niet aan bod in de opleiding tot arts-specialist.

Gevolg: weinig controle op de kwaliteit.

T

och organiseerden artsen van

wordt voorgeschoteld en het perfecte

zeker in een maatschappij die hier ook

het UZ Brussel op 29/11/2014

lichaam wordt door velen ook vandaag

een punt van maakt. Daarom is estheti-

het eerste Brussels Dermato-

nog nagestreefd. De dood, sterven en

sche geneeskunde meer dan een zaak

Professoren

ouder worden zijn nog steeds maat-

van esthetiek, het kan gezondheidsbe-

Maurice Mommaerts (Mond-, kaak-,

schappelijk gevoelige onderwerpen en

vorderend werken.”

en aangezichtschirurgie), Jan Guter-

mensen trachten hun levenseinde te

muth (Dermatologie) en Moustapha

verdringen of uit te stellen. “De huid

Op medische diensten als dermato-

Hamdi (Plastische Heelkunde) van het

is de spiegel van de ziel”, zegt prof.

logie, MKA of plastische heelkunde

UZ Brussel waren enkele van de spre-

Gutermuth, “We hebben hier allemaal

komen patiënten over de vloer die er

kers. Wij hadden de gelegenheid om

dagelijks mee te maken. Hoe onze huid

jonger of mooier willen uitzien. Prof.

Esthetic

Symposium.

Mommaerts: “We hebben onze kennis

kritische vragen te stellen aan twee van hen.

De esthetiek van een lichaam is meer dan een zaak van dat lichaam alleen.

“De huid is de spiegel van de ziel”

van functieherstel moeten aanvullen met esthetische criteria. Patiënten vragen immers niet naar een kaakverplaatsing maar naar een harmonisch opge-

Een lichaam weerspiegelt wie je bent

bouwd gelaat. Wij bekijken het gelaat

of zou willen zijn. Vele studies heb-

holistisch, dus inclusief haarlijn, voorhoofd, oogleden, neus, jukbeenderen,

ben al aangetoond dat aantrekkelijkheid een positieve impact heeft op

eruit ziet heeft een grote impact op

kaakhoeken, kin, lippen, in een streven

het professionele en sociale succes

ons sociaal welbevinden, denk maar

naar balans.” Deze ideale balans van

van mensen, zo stellen de professoren

aan acné bij pubers.” Prof. Maurice

het gezicht werd ook al nagestreefd

Gutermuth en Mommaerts. Dat wordt

Mommaerts: “Het aangezicht en hoe

door kunstenaars als Leonardo Da Vinci

mee beïnvloed door het ideaalbeeld

het eruit ziet, heeft wezenlijk belang

en Albrecht Dürer.

van schoonheid dat ons via de media

in een gezond interactief functioneren,

18

Ook Leonardo Da Vinci zocht al naar de ideale balans van een gezicht.

Prof. Mommaerts: “Oorspronkelijk was

zondheid is een toestand van volledig

faciale malformaties zijn leermomen-

het specialisme mond-, kaak- en aange-

lichamelijk, geestelijk en maatschappe-

ten bij uitstek richting cosmetische

zichtsheelkunde gericht op het func-

lijk welzijn en niet slechts de afwezig-

heelkunde. Niet zonder reden komen

tioneel herstel van aangeboren mis-

heid van ziekte of andere lichamelijke

cosmetische ingrepen zélf pas aan bod

vormingen in het hoofd-hals gebied,

gebreken.”

op het einde van de heelkundige oplei-

verzorging van schedel- en aangezicht-

ding: hier is geen marge voor fouten.

faciale oncologie.” Prof. Mommaerts

Wie doet de quality check?

benadrukt echter: “Alle heelkunde in

Schoonheid is dus belangrijk en ook de

mag worden overgelaten. Wat de mo-

het aangezicht heeft een esthetisch as-

vraag naar esthetische geneeskunde

tivatie van een patiënt ook moge zijn,

pect. Immers, hoe ons gelaat er uit ziet

is reëel. Maar omdat het niet terugbe-

het adagio is ‘primum non nocere’. Het

is belangrijk voor de mens als individu.

taald wordt, is er ook amper regelge-

is belangrijk dat deze delicate ingrepen

Beeldt u in dat onze gezichten zouden

ving of controle over. Prof. Gutermuth:

onder de vleugels van de universiteit

gekloond worden zoals auto’s en we er

“Patiënten kunnen nu overal terecht

aangeleerd worden.”

alle 6,7 miljard identiek zouden uitzien!

voor schoonheidsbehandelingen. Som-

Alle aspecten van het leven - sociale,

mige van die behandelingen kunnen

Naast een gebrek aan onderwijs, haalt

intieme, professionele - zouden er an-

goed zijn, maar andere kunnen minder

prof. Gutermuth tenslotte een ander

ders uitzien. In zekere zin zouden we

goed of zelfs risicovol zijn.” Prof. Mom-

belangrijk aspect aan: onderzoek. “Er is

niet langer mens zijn.”

maerts: “Het probleem ligt in de eerste

te weinig evidence based onderzoek in

plaats bij de opleidingen. Veel artsen

de esthetische dermatologie. Als uni-

die zich willen toeleggen op estheti-

versiteitsartsen hechten wij hier veel

sche chirurgie, volgen links en rechts

belang aan, ook in de context van es-

een weekendseminarie, maar dat vol-

thetische procedures. Op onze dienst

staat niet. In de MKA-basisopleiding

doen wij dan ook klinisch onderzoek

worden toegangen tot het aangezicht

naar nieuwe en betere procedures.

(facelift incisie, coronale incisie, oogli-

Meer onderzoek is belangrijk om de

dincisie, en zo meer) aangeleerd voor

veiligheid en efficiëntie van estheti-

het creëren van toegangen tot speek-

sche ingrepen te verbeteren”.

straumata en behandeling van maxillo-

“Het adagio is ‘primum non nocere”

panfaciale

We geloven niet dat deze leercurve aan ongecontroleerde weekendcursussen

Het belang van psychologische en fy-

selklierpathologie,

trau-

sieke aspecten van gezondheid, zijn

mata, orbitapathologie en zo meer.

trouwens sleutelcomponenten in de

Uitgebreide reconstructies bij faciaal

WGO-definitie van gezondheid: “Ge-

trauma, na tumorresectie en bij cranio-

INGE STAELENS

Afspraak op dienst MKA en dermatologie via 02 477 60 60 12. Afspraak op dienst plastische heelkunde via 02 477 60 01.

19

ACADEMISCH EN ANDER

NIEUWS Volg in het UZ Brussel voortaan een route

Hoe omgaan met agressie?

De agressie in onze samenleving neemt toe en dat is ook voelbaar in de zorg. Het is dat ook wellicht geen toeval dat “Omgaan met en aanpak van agressie” alweer aan een nieuwe druk toe is. Verpleegkundigen Erik Van De Gucht (hoofdverpleegkundige van de spoedgevallendienst van het UZ Brussel) en Ria Vanschoenwinkel (Directeur van het departement Verpleeg- en Vroedkunde van het UZ Brussel) hebben deze publicatie van Kluwer geschreven als een praktische handleiding. Op 164 bladzijden gaan ze van het algemene naar het bijzondere: van het agressiebeleid in een zorgorganisatie, via de preventiepiramide en de cultuur van de instelling, naar een hanteerbaar agressieprotocol en procedures, tips en zelfs verdedigingstechnieken. Het boekje is

In de maand oktober werd over het hele ziekenhuis een nieuwe signalisatie aangebracht. De patiënten en bezoekers worden aan de hand van een routenummer naar de verschillende diensten in ons ziekenhuis geleid. De routenummers

doorspekt met praktische voorbeelden en foto’s laten concrete agressiesituaties zien en hoe je ermee moet omgaan. Aanbevolen lectuur dus voor elke zorgverstrekker.

zijn op de website van het UZ Brussel terug te vinden, dienst per dienst.

Het systeem op basis van routenummers is in veel ziekenhuizen al een beproefde signalisatiemethode. Eenvoudig de weg vinden, betekent minder stress voor de patiënt en een hogere algemene efficiëntie - minder tijdverlies!- in het ziekenhuis.

20

“Omgaan met en aanpak van Agressie” is een uitgave van Wolters Kluwer Belgium ISBN 9789046554814

Lieven Annemans

luidt de alarmklok

Hoeveel is onze gezondheidszorg ons waard?

Daarover doet prof. Lieven Annemans, hoogleraar in de Gezondheidseconomie aan de UGent en de VUB, een boekje open, zijn boekje.

“De prijs van uw gezondheid – Is onze gezondheidszorg in gevaar?” heeft een uitzonderlijke verdienste voor het complexe onderwerp dat het behandelt: het is zeer toegankelijk geschreven.

WGIRN ATIS

EEN L A AR P EXEM

Win een gratis exemplaar van ‘De prijs van uw gezondheid”

Het boekje bestaat uit een groot aantal

taties, de ‘silo’-mentaliteit, het gebrek

Stuur snel een mail naar :

korte hoofdstukken die doorlopend en

aan middelen voor preventie, de te

communicatie@uzbrussel.be.

talrijk zijn doorspekt met geanonimi-

complexe Belgische structuren, … Het

seerde concrete voorbeelden. Het is

is een mooi overzicht dat ons rooskleurig

“zowel voor lezers bestemd die in de

beeld van de zorg confronteert met de

gezondheidssector werken als voor ie-

realiteit: de patiënt is ernstig ziek.

dereen die patiënt is of kan worden”,

andere gezondheidswerkers in de eerste lijn”. Hij verwijst daar o.m. naar li-

laatste wellicht wat wishful thinking,

Een huisarts is geen beambte

een sterke positie van de huisarts leidt

er is wel alles voor gedaan: vakjargon

In deel 2 beschrijft hij de 10 pijlers van

tot minder onnodige operaties, minder

werd vermeden en het taalgebruik

zijn herstelplan. Ook die zullen herken-

heropnames in ziekenhuizen en minder

spreekt aan. Het ernstige onderwerp

baar zijn voor wie actief is in de gezond-

onnodige bezoeken aan de spoed”. In

wordt luchtig beschreven.

heidssector. Zo pleit hij voor duidelijke

zijn slotbeschouwing onderstreept hij

doelstellingen die van de SMART-prin-

dat de huisarts een arts is en geen be-

Het boekje, dat 154 bladzijden telt en

cipes vertrekken en dus concreet,

ambte en dat hij of zij “de centrale en

uitgegeven is door Lannoo Campus, be-

meetbaar en planbaar zijn. Twee voor-

verplichte medische coach” moet wor-

staat uit twee grote delen. In deel één

beelden. Eén: “Het verminderen van

den. In pijler 7 heeft hij het ook over de

neemt hij de temperatuur en bloed-

het aantal onnodige ziekenhuisopna-

verantwoordelijkheden van de patiënt

druk van de huidige gezondheidszorg,

mes met 15% tegen 2020”. Twee: “Het

en de nood aan ‘patient empower-

identificeert de pathologie en stelt zijn

terugdringen van de groeiende kloof

ment’. Annemans maakt duidelijk: er is

diagnose. In deel 2 beschrijft hij in 10

in levensverwachting tussen arm en

een serieuze hervorming nodig op vele

pijlers zijn remedie, stelt hij een behan-

rijk met 50% tegen 2020”. Dat tweede

niveaus en er is geen ontkomen meer

delingsplan voor en schrijft een voor-

voorbeeld illustreert dat het realiseren

aan. Onze alom bewierookte gezond-

schrift. In dat eerste deel vertrekt hij

van zijn herstelplan geen evidentie zal

heidszorg is in gevaar en verspilling is

o.m. van het rozebrildiscours dat stelt

zijn en dat geldt eigenlijk voor alle pij-

er de kanker van.

dat de patiënten tevreden zijn, de zorg-

lers die Annemans vermeldt. Zijn pijler 4

verstrekkers harde werkers en goed op-

luidt “Veel meer geld klaar zetten voor

Dit korte to-the-point boekje dat zich

geleid, en de zorg veilig en kwalitatief.

preventie” en die staat natuurlijk haaks

snel en gemakkelijk laat lezen, geldt als

Deze aspecten neemt hij vervolgens

op het chronisch en zelfs toenemend

een scan van een ernstig zieke patiënt.

kritisch onder de loep. Hij behandelt

gebrek aan middelen van onze overhe-

Is er een dokter in de zaal?

fenomenen zoals overconsumptie, on-

den. De auteur is ook de huisarts niet

derbehandeling, vereconomisering van

vergeten en wijdt er pijler 5 aan: “Een

de zorg, financiering op basis van pres-

hoofdrol voor de huisarts en voor de

zo vermeldt de achterflap. En al is dat

Primary care: an increasingly important contributor to effectiveness, equity, and efficiency of health services.

SESPAS report 2012., Barbara Starfield, Gaceta Sanitaria, 2012

teratuuronderzoek1 dat aantoont “dat

EDGARD EECKMAN

1.

21

ACADEMISCH EN ANDER

NIEUWS Gynaecologen van het UZ Brussel publiceren in The Lancet

Keuken van het UZ Brussel behaalt ‘Smiley’ In het UZ Brussel maakt voeding onlosmakelijk deel

In oktober publiceerde het internationaal toonaangevende

uit van kwaliteitsvolle patiëntenzorg. Onlangs be-

tijdschrift The Lancet een drieluik over fertiliteitspreserva-

haalde de restauratiedienst van het UZ Brussel het

tie. Opmerkelijk was dat alle auteurs Belgen waren, en meer

hoogste kwaliteitslabel, de zogenoemde ‘smiley’.

specifiek artsen van het Centrum voor Reproductieve Ge-

Dit label werd toegekend na een gunstige audit,

neeskunde van het UZ Brussel. Deel 1 en 2 van het drieluik

uitgevoerd door een keuringsinstelling erkend

ging over oncofertiliteit bij mannen (prof. Herman Tournaye)

door het Federaal Agentschap voor de Veiligheid

en vrouwen (prof. Michel De Vos). Deel 3 van de reeks werd

van de Voedselketen (FAVV).

geschreven door prof. dr. Dominic Stoop en behandelt age banking of fertiliteitspreservatie omwille van de leeftijd.

Dr. Robert Hilbrands ontvangt Prijs van de Academie voor klinisch wetenschappelijk onderzoek in de geneeskunde 2014

Prof. dr. Tony Lahoutte ontvangt de prijs Roger Van Geen

De Koninklijke Academie voor Geneeskunde van België heeft de Prijs van de Academie voor klinisch wetenschappelijk onderzoek in de geneeskunde 2014 toegekend aan dr.

Robert Hilbrands voor zijn onderzoek "Immune Monitoring in Type 1 Diabetic Recipients of Defined Beta Cell Grafts: Contribution to Assess Clinical Outcome".

Prof. Tony Lahoutte mocht de prijs Roger Van Geen (Moleculaire beeldvorming voor Nano bodies) in ontvangst nemen. Dit gebeurde bij het SCK-GEN in Mol.

22

“Geeft u me de ruimte om kind te zijn?”

- Femke, 13 jaar -

MET UW GIFT ZORGT U VOOR DE KERS OP DE TAART!

Steun de Appeltuin!

voor het leven een initiatief van UZ Brussel

deren teru gk ar kin wa ind in, ku ltu

. Marc Noppen, Laarbeeklaan 101, 1060 Brussel

vriend

HOE KUNT U HELPEN? We zamelden al 980.000 euro in voor de bouw.

De werken zijn gestart en klaar tegen april 2015.

We hebben nog 100.000 euro nodig voor de inrichting en de tuinaanleg.

De Ap pe

WAAROM? Een kind dat chemotherapie krijgt hoeft niet aan het bed gekluisterd te zijn.

Tussen de sessies door, kunnen kankerpatiëntjes ook spelen, leren en elkaar ontmoeten. Gewoon terug kind zijn. Jammer genoeg is hier vandaag geen plaats voor in het UZ Brussel.

. zijn en nn

WAT? De Appeltuin is een nieuwbouwproject aan het kinderziekenhuis van het UZ Brussel waar zowel kinderen met kanker als andere zieke kinderen kunnen spelen, leren en zich ontspannen. Elke groep kan terecht in een afzonderlijk gedeelte.

Schenk online op WWW.DEAPPELTUIN.BE of via overschrijving op het giftenrekeningnummer IBAN BE75 3630 9458 5851.

Dank u !

Colofon mUZe is het driemaandelijks medisch magazine van het UZ Brussel.

Redactionele coördinatie en eindredactie: Edgard Eeckman en Inge Staelens Redactieraad: Johan Braeckman, Toon De Backer, Wim Distelmans, Edgard Eeckman, Martine Huybrechts, Patrick Lacor, Marc Noppen, Denis Piérard, Jan Schots, Inge Staelens, Ria Vanschoenwinkel, Brigitte Velkeniers.

Het UZ Brussel wenst alle lezers een gezond

In dit nummer staan redactionele bijdragen van Michaël Büttner, Thierry Devreker, Elisabeth De Greef, Edgard Eeckman, Ina Foulon, Jan Gutermuth, Moustapha Hamdi, Bruno Hauser, Patrick Lacor, Maurice Mommaerts, Marc Noppen, Inge Staelens, Katrin Seidenstücker, Jean Paul Van Bendegem, Yvan Vandenplas, Genevieve Veereman-Wauters en Assaf Zeltzer.

De foto’s in dit nummer zijn o.m. van Thierry Devreker, Edgard Eeckman, Bart Moens.

De vormgeving werd verzorgd door The Factory Brussels. mUZe wordt gedrukt op de persen van Leleu Printing op milieuvriendelijk papier.

Hebt u een vraag of suggestie voor de redactie?

Mail naar: muze@uzbrussel.be of telefoneer naar de dienst Communicatie van het UZ Brussel op 02 477 80 80.

Wilt u zich abonneren op mUZe of een adreswijziging doorgeven, mail dan naar communicatie@uzbrussel.be mUZe is een realisatie van de dienst Communicatie van het UZ Brussel.

Verantwoordelijke uitgever: Marc Noppen, Laarbeeklaan 101, 1090 Brussel Algemene info over het UZ Brussel: www.uzbrussel.be Algemene info over werken in het UZ Brussel:

www.werkeninhetuzbrussel.be

Volg het ziekenhuis ook op twitter, facebook, Google+ en via de blog http://blog.uzbrussel.be www.facebook.com/UZBrussel en www.twitter.com/uzbrussel ( @uzbrussel )

Adverteren in mUZe? Contacteer Publiest België op telefoonnummer 0484 08 91 55