mUZe Nr. 27

muze uz HET MEDISCH MAGAZINE VAN HET UZ BRUSSEL Driemaandelijks SEPTEMBER 2013 nr. 27

6 wijkgeZonDheiDscentrum

meDikuregem Zorg op maat van een moeilijk te bereiken doelgroep

10

16

HuIsArTs In WeMMeL Dr. THIerry CooMAns De brACHÈne: “Werken in de tuin creëert schoonheid en harmonie.”

psorIAsIs, een huidziekte met onderhuidse risico’s

Kantoor van afgifte: Brussel X • erkenningsnummer P2 06218

Laura droomt van een vriend voor het Leven.

Wordt u haar vriend?

Als Laura morgen ziek wordt, heeft ze een Vriend voor het Leven hard nodig.

Net zoals u of uw geliefden.

Het UZ Brussel doet er alles aan om Laura en u een gezond en gelukkig leven te schenken.

Om dat te garanderen investeert het UZ Brussel in baanbrekend onderzoek, leiden we de beste mensen op en hebben we de juiste specialisten en kennis in huis.

Dat kost geld. Veel geld.

De overheid financiert slechts een deel hiervan.

Om echt het verschil te maken voor onze patiĂŤnten, voor u en uw geliefden, hebben we ook Ăšw hulp nodig.

Investeert u mee in de toekomst van gezondheidszorg?

In uw toekomst en die van uw geliefden?

Schenk dan vandaag nog uw gift online op www.vriendvoorhetleven.be of via overschrijving op IBAN BE 75 3630 9458 5851.

Bedankt!

Meer informatie: Contacteer Linda Sonck - T 0478 75 20 14 - E linda@vriendvoorhetleven.be

Voor giften vanaf 40 euro ontvangt u in maart volgend jaar een fiscaal attest.

vriend voor het leven een initiatief van UZ Brussel

voorwoord

Managers of Leaders?

Van leidinggevenden wordt vandaag heel wat verwacht: naast hun intrinsieke domeinexpertise, moeten zij – voor medische diensten – ook uitblinken in academische opdrachten (lesgeven, opleiden, wetenschappelijk onderzoek), en in management en leiderschap. Dit laatste zijn twee verschillende zaken, gelijkwaardig, complementair maar beide noodzakelijk, in balans. Dit geldt voor álle leidinggevenden, medisch of ondersteunend. management gaat over omgaan met complexe gegevens.

leider. Opdat mensen mee-zijn, zorgt de authentieke leider

Goed management brengt een zekere graad van orde en con-

ervoor dat medewerkers betrokken zijn, erkend en gerespec-

sistentie in belangrijke outputparameters van een organisatie

teerd worden, hun mening gevraagd wordt, controle krijgen

of dienst: organisatie van raadplegingen of OK’s, kwaliteitsin-

en hébben in plaats van gecontroleerd worden, kortom:

dicatoren, productie, ...

‘content zijn’ in hun job.

leiderschap gaat over omgaan met verandering. De omge-

het beoogde doel van de succesvolle combinatie van ma-

ving verandert namelijk continu: nieuwe technieken, nieuwe

nagement en leadership is een verhoogde ‘value’ voor de

mensen, veranderende financiering, … hetzelfde doen als

patiënt. ‘Value’ is niets anders dan ‘gezondheidsresultaat per

vroeger, of zelfs 5% beter doen dan vroeger, is niet langer (of

gespendeerde euro’. hier wordt niet alleen de patiënt beter

niet alleen) een sleutel tot succes. meer verandering vergt

van, maar ook de zorgverstrekker(s), en de maatschappij. We

meer ‘leadership’. leiderschap gaat over visie (welke verande-

vragen dus veel aan onze leidinggevenden, en we krijgen dan

ring?) en vooral, over omgaan met mensen. Ze méé krijgen in

ook bijzonder veel terug.

die verandering. en ik schrijf dit met een glimlach. een voorbeeld. het uZ Brussel heeft een strategisch plan.

managers of leaders? managers én leaders is het antwoord.

het rolt hiervoor, onder andere, beleidsplancycli uit: aan elke dienst wordt gevraagd zijn visie voor de volgende vijf jaren te formuleren. een dienst of afdeling leiden in een dergelijk constructief veranderingsproces begint met het ontwikkelen van een visie over de toekomst, vertaald in een aantal strategische acties om die visie te realiseren. management is

Prof. dr. Marc noppen

het concretiseren van deze (complexe) acties: jaarplannen en

Gedelegeerd bestuurder

budgettering, organisatie en staffing, controle en probleemoplossing. leadership is hier even nodig als management, want het zijn de medewerkers die dit alles moeten realiseren: mensen aligneren, motiveren, inspireren, is de taak van de

reageren ? mail naar marc.noppen@uzbrussel.be. inhoudelijke reacties worden gepubliceerd in muZe, 3 uiteraard indien akkoord van de auteur ervan.

ZIEKTEBEELD

alcoholisme

6

8 muze sprak met ...

Dr. thierry Coomans DE BRACHENE huisarts in Wemmel

16 van naderbij bekeken

4

medikuregem: Zorg op maat van een moeilijk te bereiken doelgroep

In dit nummer 12 actueel

De relatie van psoriasis met metabool syndroom brengt nieuwe therapeutische opties

14 van naderbij bekeken

Hoe rechter de ogen, hoe groter het brein

18 van naderbij bekeken

interculturele bemiddeling, een kwestie van diplomatie

VOORWOORD Managers of Leaders?

3

ZIEKTEBEELD Alcoholisme, een chronische complexe aandoening 6 MUZE SPRAK MET… Dr. Thierry Coomans, huisarts in Wemmel

8

ACTueel • Co-sanguine ouders, onvruchtbare dochters 11 • De relatie van psoriasis met metabool syndroom brengt nieuwe therapeutische opties 12 ETHISCHE REFLECTIE Geneeskunde in de aanbieding Van naderbij bekeken • Hoe rechter de ogen, hoe groter het brein • MediKuregem: zorg op maat van een moeilijk te bereiken doelgroep • Interculturele bemiddeling, een kwestie van diplomatie COLUMN Hoe pervers is Facebook?

10

14 16 18

19

Academisch en ander nieuws 20 COLOFON 24

5

muze Ziektebeeld

Prof. frieda Matthys: “De eerste lijn is belangrijk voor preventie en vroegdetectie en nadien voor ondersteuning en hervalpreventie�.

alcoholisme een ChrOnisChe COmPleXe aanDOeninG VraaGt een lanGDuriGe, COmPleXe BehanDelinG 6

alcoholproblemen worden vaak ontkend door de betrokkene maar ook genegeerd door de directe omgeving en samenleving. Mensen met ernstige alcoholproblemen komen vaak laat in contact met de (gespecialiseerde) hulpverlening.

I

ntussen worden met de beste be-

te trekken. De eerste lijn heeft een be-

panties in het denken over het gebruik

doelingen deelproblemen aange-

langrijke rol in dit proces. Vooreerst voor

van alcohol en de bestaande klachten

pakt

gastritis,

preventie en vroegdetectie en nadien

of problemen, en het bespreken van

lichte depressie, financiële problemen)

voor ondersteuning en hervalpreventie.

ambivalenties die de patiënt heeft

(slaapproblemen,

ten aanzien van het alcoholgebruik.

maar groeit het probleem en wordt het complexer op lichamelijk, psychisch, re-

Een accepterende, respectvolle en

Voor sommige patiënten is het een af-

lationeel en sociaal vlak. Vele professio-

empatische houding is essentieel voor

schrikwekkend idee om zonder alcohol

nele hulpverleners zijn dan van oordeel

een open gesprek waarin de patiënt

te moeten leven. De houding is altijd

dat, wanneer het zover gekomen is, er

tot zelfreflectie kan komen. Ontken-

empatisch, steunend, adviserend en

niets meer aan te doen is. Daarbij wordt

ning wordt gemakkelijk geïnduceerd

nooit confronterend, belerend of ver-

o.m. verwezen naar de beperkte moti-

door moraliserend of onaandachtig

oordelend. De verantwoordelijkheid

vatie van patiënten om daadwerkelijk

op te treden. Ze komt voor een groot

van de patiënt wordt sterk benadrukt.

iets aan hun alcoholprobleem te doen.

deel voort uit schaamte. Als de patiënt

Meer info op http://www.vad.be/e-

al afgetakeld is, wordt ontkennen een

learning/het-huis.aspx.

Neurobiologisch onderzoek toont aan

star patroon. Veel alcoholverslaafden

dat herhaaldelijk misbruik van alcohol

zien hun tolerantie voor alcohol als

Medicatie

(en van andere genotsmiddelen) wij-

een teken dat zij goed alcohol kunnen

De behandeling van alcoholproblemen

zigingen veroorzaakt in de hersenen

verdragen. Soms beseffen mensen niet

is een lang proces dat zich hoofdzake-

o.m. ter hoogte van het limbische sys-

dat er een probleem is, omdat gans

lijk buiten het ziekenhuis afspeelt. Me-

teem en van de prefrontale cortex.

hun omgeving veel drinkt. In sommige

dicatie kan deel uitmaken van de her-

Deze wijzigingen blijven na een ont-

beroepsmilieus is alcohol een vast on-

valpreventie. Disulfiram (best bekend

wenningskuur gedurende meerdere

derdeel: een onbesproken en onbe-

onder Antabuse®) dat de afbraak van

maanden tot jaren; vaak komt er geen

spreekbaar gegeven.

alcohol afremt en misselijkheid en hart-

volledig herstel. Dit verklaart de blijvende craving (zuchtigheid), verhoogde

Verslaving moet beschouwd worden als een chronische ziekte

kloppingen veroorzaakt, is voor somDe patiënt aanvaardt vragen gemakke-

mige patiënten een hulpmiddel. Vooral

lijker als ze passen in een ‘normale’ con-

als ze zelf beseffen dat ze ondanks al

sultatie met vragen naar leefgewoon-

hun goede intenties niet voldoende

tes zoals eten, slapen, roken en alcohol.

weerstand hebben, ervaren ze dit me-

In de commentaar op klachten kan al-

dicijn als een grote hulp. Disulfiram on-

cohol als een van de factoren vermeld

der dwang heeft weinig zin en is niet

worden. Mensen positief bekrachtigen

effectief. Calciumacamprosaat (Cam-

en deculpabiliseren maakt dat ze meer

pral®) stimuleert de GABA-erge inhibi-

openstaan voor informatie en advies.

tor neurotransmissie en werkt antago-

Ontwikkeling van ziektebesef en motivatie

nistisch

op

het

exciterende

glutaminezuur. Het vermindert bij sommige patiënten de craving. Naltrexon

gevoeligheid en het impulsieve soms

Motiverende gespreksvoering is be-

en nalmefene (Selincro®), beide opiaat-

bijna automatische herval. Verslaving

doeld om mensen te helpen bij het

antagonisten, verminderen het belo-

moet daarom beschouwd worden als

nemen van een besluit over eventuele

nend effect van alcohol. Deze produc-

een chronische ziekte die, net zoals bijv.

veranderingen in het drinkgedrag. De

ten kunnen patiënten helpen om niet

diabetes of COPD, af en toe intensieve

arts probeert samen met de patiënt

of minder te drinken. Medicatie alleen

behandeling vergt afgewisseld met on-

de voor- en nadelen van het huidig ge-

is nooit voldoende. Zorgvuldige opvol-

dersteunende opvolging1. Recidieven

drag en gebruik af te wegen tegen de

ging en het onderhouden of terugvin-

zijn te verwachten; zij moeten niet be-

voor- en nadelen van verminderen en

den van de motivatie bij een herval

schouwd worden als het falen van de

stoppen. Essentieel hierbij is het geven

blijft het belangrijkste.

therapie maar als een leermoment voor

van feedback over de gezondheidstoe-

Prof. dr. Frieda Matthys,

de patiënt om er de juiste conclusies uit

stand, het naar voor halen van discre-

diensthoofd psychiatrie

1. McLellan,A.T., Lewis,D.C., O'Brien,C.P., Kleber,H.D., 2000. Drug dependence, a chronic medical illness: implications for treatment, insurance, and outcomes evaluation. JAMA, 284, 1689-1695

7

muze SPRAK MET ...

huisarts in Wemmel

thierry coomans De BrachÈne huisarts thierry coomans de brachène, met praktijk op de Vijverslaan 88 in Wemmel, staat zowel letterlijk als figuurlijk met beide voeten op de grond en met twee handen in de klei.

Maar mét een droom.

Huisarts Thierry Coomans de Brachène gaat zeer graag op huisbezoek.

de landstalen opgevoed. Vlak voor zijn geboorte, in 1961 in elsene, kwam het gezin terug uit Bukavu in Zuid-Kivu waar het meer dan 12 jaar had gewoond. De onafhankelijkheid in 1960 dreef hen terug naar vaderland België, waar vader het echter niet gemakkelijk had om na zijn architectenwerk in Za-

t

ire (nu Congo) als eentalig Franssprekende Belg een nieuwe

graagte overigens. al was hij niet voortbestemd om

thierry nederlands sprak tot het moment dat hij als 6-jarige

arts te worden. Vader was architect en geen van de 6 andere

naar dezelfde Franstalige school ging van zijn broers. later

kinderen koos voor geneeskunde. hij twijfelde overigens een

zou hij aan de uCl voor arts studeren. als jongste broer was

tijdje tussen arts of advocaat, hij wilde of “levens van men-

hij de enige die verplicht legerdienst moest doen en dat kon

sen redden”, of “het onrecht bestrijden”. misschien heeft

als reserve-officier in Peutie. Daar kon hij niet enkel patiën-

de toenmalige huisarts van het gezin hem wel onbewust in

ten behandelen, maar ook zijn nederlands opnieuw opfris-

zijn keuze beïnvloed. toen thierry nog kind was, was die al

sen. na zijn legerdienst tekende hij er zelfs nog een jaar bij,

in de 70 jaar oud. thierry: “ik weet nog goed dat hij van ver

als tijdelijke beroepsofficier. tussen zijn afstuderen en zijn

bij ons op huisbezoek kwam. Voordat hij weg ging, bracht hij

legerdienst gaapte een periode van meer dan twee maan-

geregeld een bezoekje aan de tuin. hij was dol op planten en

den en hij trok vrijwillig naar de streek waar zijn familie had

orchideeën, ...

gewoond om er te werken in het ziekenhuis van Walungu

hierry Coomans de Brachène heeft een droom. maar

job te vinden. De moeder, zelf nederlandse, begreep ook

op dit ogenblik is hij nog huisarts in Wemmel. met

daardoor het belang van het nederlands waardoor ze met

een echte Belg

dat nog gedeeltelijk door zijn vader was gebouwd. thierry: “ik was de enige van de kinderen die nooit in Zaïre was ge-

soms stapten mijn broer en ik in zijn wagen en deden wij

weest. ik zou er als assistent werken, maar het hoofd van de

zot terwijl hij met ons enkele toertjes reed op een rondpunt

pediatrie brak zijn arm bij een motorongeval en ik werd ge-

achter ons huis, waar gelukkig geen verkeer was! hij was een

bombardeerd tot hoofd van de pediatrie. ik trok mijn ogen

zeer aantrekkelijk personage en maakte deel uit van de fami-

open. in één bedje lagen er soms twee of drie kinderen en

lie.” Dr. Coomans de Brachène mag wellicht ook een echte

de moeders bleven bij hun kinderen slapen. Voor een hema-

Belg worden genoemd. Van Franstaligen huize, maar in bei-

tologisch onderzoek moest men wel eens een week wachten

8

“Werken in de tuin creëert schoonheid en harmonie.”

omdat er geen pipetjes genoeg waren en die moesten ge-

zie je niet alleen maar mooie dingen. We beleven prachtige

steriliseerd worden. Er was toen ook een choleraepidemie.

momenten, maar worden ook geconfronteerd met lijden en

Mensen klagen graag in België, maar ik besefte bij mijn te-

dood. De natuur compenseert dat. Het is aangenaam maar

rugkeer hoeveel chance we hebben.” Die relativiteitszin ken-

ook zeer belangrijk om met de voeten op de grond te staan

merkt dr. Coomans.

en de handen in de klei te hebben”. Hij houdt tegelijk ook niet van dingen die die authenticiteit in de weg staan. Hij gaat nog erg graag op huisbezoek want “Ik leer zo de mensen beter

“Een compromis bleek niet altijd mogelijk”

kennen, het creëert een band, dat is belangrijk voor het vertrouwen”. Misschien is hij daar wel wat a-typisch in. Zo is hij niet zo voor tal van elektronische, digitale middelen. “Ik heb een pc en raadpleeg de laboresultaten en andere protocollen elektronisch, maar ik blijf trouw aan mijn papieren dossiers en ben zelfs zeer literair. Ik denk dat elektronisch werken niet de belangrijkste kwaliteit is van een huisarts. De pc is tijdens een

Misschien dat ook daarom de politiek hem toch niet hele-

consult soms bijna een 3de persoon die de aandacht afleidt

maal lag. Met 540 stemmen werd hij zes jaar lang gemeen-

van de patiënt. Ik neem tijdens consultaties de tijd”.

teraadslid in Wemmel op de tweetalige ‘Lijst van de Burge-

De minzame Thierry Coomans de Brachène houdt van zijn job

meester’. In principe kon hij ook schepen worden, maar de

als huisarts. Maar zou toch wat vroeger willen stoppen om aan

functie heeft hij niet aanvaard wegens tijdgebrek. “Ik ben

de concrete realisatie van zijn droom te beginnen: zijn woon-

een idealist”, zegt hij daarover. “Ik wilde communautair in

huis in de Molenweg ombouwen tot een bed & breakfast.

het midden blijven en dat was niet altijd gemakkelijk, zeker niet in een gemeente met taalstatuut met ongeveer 65% Franstaligen en 35% Nederlandstaligen. Ik zocht altijd naar

Noblesse oblige? Bijlange niet. edgard eeckman

een compromis en dat bleek niet altijd mogelijk.” Ik voel wat ontgoocheling in zijn stem.

Van toen hij aan zijn studies als arts begon, stond voor hem vast dat hij zijn praktijk in Wemmel zou hebben. Dat hoeft niet te verwonderen. De adelijke familie Coomans de Brachène - waarvan je de stamboom tot 1620 op wikipedia kan terugvinden – heeft een deel van haar naam te danken aan de heerlijkheid ‘Te Brachene’ in Wemmel. Een ‘heerlijkheid’ is de heerlijk sprookjesachtig klinkende benaming van een feodale onderverdeling van het overheidsgezag in het ancien régime. De band met Wemmel zit hem dus in het bloed.

PC als 3de persoon Thierry Coomans de Brachène heeft een droom en eigenlijk bereiden hij en zijn echtgenote er zich al op voor. Maar in afwachting van de realisatie ervan stort hij zich in zijn weinige vrije uren passioneel op het werken in de tuin. Thierry: “Ik tuinier zeer graag en op elk vrij moment van de dag. Het creëert schoonheid en harmonie. In een huisartsenpraktijk

Dr. Thierry Coomans de Brachène: “In een huisartsenpraktijk zie je niet alleen mooie dingen.”

9

muze Ethische reflectie

Patrick Lacor is internist en voorzitter van de reflectiegroep voor biomedische ethiek van het UZ Brussel

Geneeskunde in de aanbieding?

D

e maatschappij waarin wij le-

delen verkopen, is er een voorbeeld

‘aandoening’ te verruimen tot een ‘af-

ven, is doordrenkt van con-

van. Een ander voorbeeld is de reclame

wijking van wat normaal is’? De denkoe-

sumptiedrang, die van vitaal

in de geneeskunde, onder andere die

fening is delicaat, want zij raakt de defi-

belang lijkt om de economie gezond te

voor medische handelingen die op de

nitie van ‘normale fysieke schoonheid’

houden. De keuze aan koopbare pro-

keper beschouwd enkel het adjectief

aan. De maatschappelijke druk rond dit

ducten heeft al lang het niveau van de

‘medisch’ dragen omdat zij uitgevoerd

thema is vandaag aanzienlijk, en niet

basisbehoeften overschreden. Dit kan

worden door medisch geschoolden. Zo

het minst omwille van commerciële

toegejuicht worden, want dit model

is een deeldomein van de plastische

belangen. Reclame wordt dan vanuit

heeft aangetoond bij te dragen aan de

heelkunde onlangs in de medische pers

medisch oogpunt een zeer betwistbaar

graad van maatschappelijke welvaart.

gekomen, naar aanleiding van de ver-

middel.

Maar tezelfdertijd kan deze trend ook

nietiging door het Grondwettelijke Hof

met een argwanend oog bekeken wor-

van een nog jonge wet die misleidende

In deze materie verdienen alle betrok-

den, want evenzeer heeft dit model al

en vergelijkende reclame rond estheti-

ken partijen bescherming. De artsen die

een rol gespeeld als katalysator van cri-

sche ingrepen wilde beteugelen.

deze vormen van ‘koopbaar product’ in

sissituaties.

Een dubieus aspect van de nadruk op het belang van consumptie is de invloed van het consumptiegedrag op de pro-

De maatschappelijke druk is vandaag aanzienlijk

ductie van de verkoopbare goederen.

De logische sequentie dat ‘men koopt wat er geproduceerd wordt’ wentelt zich naar een situatie waarin ‘men

Een basisvraag in deze discussie is of

hun medisch portfolio aanbieden, die-

produceert wat er gekocht wordt’. Dit

‘een product aanbieden’, in casu een

nen hun vak te behoeden voor norm-

verklaart wellicht gedeeltelijk de groei-

fysiek-esthetische verandering, het-

vervaging. De consumenten die zich

ende aanwezigheid van reclame in ons

zelfde is als ‘aan geneeskunde doen’.

aan het product onderwerpen, dienen

dagelijks leven. In de moderne media

En, als dit inderdaad zo is, of dit pro-

op de bescherming van de wet op de

kan men deze aanwezigheid stilaan

duct dan ook meteen onderhevig kan

patiëntenrechten te kunnen rekenen.

zelfs als dominant benoemen.

of moet zijn aan de regels van de vrije-

Of geneeskunde dus in de aanbieding

markteconomie. De nuances zijn sub-

kan staan, blijft ten zeerste de vraag.

De geneeskunde ontsnapt niet aan

tiel, het antwoord is niet eenvoudig.

De ogenschijnlijke twijfel bij de wetge-

deze stroming. De vaststelling dat

Kunnen technische akten ook ‘medisch’

ver wijst alvast op controverse.

de agenda van het wetenschappelijk

genoemd worden als zij niet dienen om

onderzoek meer en meer opgesteld

‘een aandoening’ te behandelen? Of

wordt door bedrijven die geneesmid-

kan het volstaan om de betekenis van

10

Prof. dr. Patrick Lacor

muze actueel

Grotere onvruchtbaarheid

bij vrouwen met co-sanguine ouders

W

Vrouwen met co-sanguine ouders hebben tegen de leeftijd van 20 jaar een extreem lage ovariële reserve die normaal pas terug te vinden is bij 40-jarige vrouwen. Dit zijn belangrijke onderzoeksre­sulta­ ten want 20% van de kinderen wereldwijd heeft co-sanguine ouders.

ereldwijd zijn er miljoenen huwelijken waarbij in een koppel man en vrouw familie van elkaar zijn, dit zijn co-sanguine koppels. Dit is een cultuur-

gebonden fenomeen en heeft niets met religie te maken.

het CRG in Koeweit. Bij de studie werd speciale aandacht be-

In het Midden-Oosten gaat het gemiddeld om 50% van de

steed aan de bepaling van het AMH. AMH is een marker die

huwelijken. Tot nu toe was enkel geweten dat kinderen van

bepaalt wat de ovariële reserve is. Daarnaast werd het aantal

co-sanguine ouders 10-maal meer kans hebben op aangebo-

follikels (eicellen) bepaald. Prof. Fatemi kwam tot de opval-

ren afwijkingen. Er was nog geen effect bekend op de vrucht-

lende conclusie dat deze vrouwen een extreem lage ovari-

baarheid van kinderen geboren uit een dergelijk huwelijk.

ële reserve hebben. Die lage reserve manifesteerde zich al bij 20-jarige vrouwen. Dit zijn pre-menopausale waarden die

Impact vruchtbaarheid parentale co-sanguiniteit nooit eerder beschreven

normaal pas teruggevonden worden bij vrouwen van 40 jaar.

Parentale co-sanguiniteit is dus een belangrijke oorzaak van onvruchtbaarheid bij hun dochters. In vele culturen leidt onvruchtbaarheid tot sociale uitsluiting van de vrouw, met alle gevolgen van dien. Voor het eerst toont wetenschappelijk onderzoek waar de oorzaak ligt van de gemiddeld hogere onvruchtbaarheid in culturen waar veel huwelijken tussen familie voorkomen.

291 vrouwelijke patiënten die dochters zijn van co-sanguine

Het onderzoek kwam tot stand in samenwerking met de uni-

ouders werden door prof. H. Fatemi van het Centrum voor

versiteit van München en meerbepaald met prof. Jan Guter-

Reproductieve Geneeskunde (CRG) onderzocht op hun

muth, sinds januari 2013 hoofd van de dienst dermatologie

vruchtbaarheid. Het onderzoek gebeurde in de afdeling van

van het UZ Brussel.

11

muze actueel

psoriasis, een huiDZiekte met onDerhuiDse risico's: nieuwe therapeutische opties Dr. Tom Hillary en prof. dr. Jan Gutermuth.

12

Psoriasis treft in de Westerse wereld ca. 2% van de bevolking. Omdat psoriasis als alarmteken voor het metabool syndroom wordt gezien, mag de ziekte niet enkel als een huidaandoening benaderd worden.

Patiënten met psoriasis hebben een verhoogd risico op overgewicht. De ernst van overgewicht lijkt parallel aan de ernst van psoriasis te stijgen. Bovendien is abdominale obesitas een risicofactor voor het ontwikkelen van psoriatische artritis. Ook werden patiënten met psoriasis vaker geconfronteerd met diabetes dan een controlepopulatie (prevalentie verhoogt tot 59%). Ook deze associatie is het sterkst uitgesproken bij uitgebreide vormen van psoriasis. Bij de jonge pa-

P

tiënt met psoriasis is de relatie met hyperglykemie zelfs nog

soriasis is een chronische, schilferende huidaan-

sterker uitgesproken. Tot slot is ook de relatie tussen psoria-

doening die zich vaak, doch niet altijd, familiaal ma-

sis en verhoogde bloedvetten (triglyceriden en cholesterol)

nifesteert. Ook nagel- en potentieel mutilerende

goed gekend. Ook hier geldt de samenhang tussen ernst van

gewrichtsaantasting (psoriatische artritis) zijn frequent

de psoriasis en de ernst van de afwijking in triglyceriden en

aanwezig. Door recent onderzoek begrijpen we het ontste-

cholesterol.

kingsmechanisme op moleculair niveau beter: het belang van TNF-alfa, interferon-gamma en interleukine 17-producerende cellen werd uitgebreid beschreven. Dit heeft tot de ontwikkeling van meerdere nieuwe medicamenteuze strategieën geleid. Daarenboven werd psoriasis als alarmteken voor metabool syndroom herkend.

Nieuwe medicatie zorgt voor goede controle symptomen Naast een genetische aanleg zijn infecties, traumata, psy-

Een goede communicatie tussen dermatoloog, huisarts en internist is belangrijk

chogene stress en medicatie belangrijke uitlokkende factoren. Psoriasis kan zich in principe over de hele huid vestigen, maar de meest typische plaatsen zijn de strekzijden van de ellebogen en knieën, de stuit, het achterhoofd en de voorste

De psoriasispatiënt mag niet enkel huidsgewijs benaderd

haarlijn. De aandoening was een 15-tal jaar geleden in veel

worden, maar een volledige benadering is vereist met inbe-

gevallen nog onvoldoende behandelbaar. Door de inzet van

grip van opsporing van internistische risicofactoren. Hierbij

TNF-alfa of IL12/23 blockers, hebben nu bijna alle psoriasis-

staat een goede communicatie tussen dermatoloog en huis-

patiënten een zeer goede kans op langdurige, bijna com-

arts, maar ook de internist centraal. Dankzij de vernieuwin-

plete controle van hun symptomen. Belangrijker nog: deze

gen in therapeutische opties is de behandeling van psoriasis

medicaties zijn ook zeer effectief in de behandeling van pso-

een boeiende uitdaging met door de band genomen bevre-

riatische artritis en het voorkomen van gewrichtsdestructie.

digende resultaten voor patiënt en arts.

De recente observatie dat psoriasis niet louter een huidaandoening is, maar wel een ziekte die door zijn frequente as-

Dr. Tom Hillary, dr. Martine Grosber (dermatologie)

sociatie met het metabool syndroom ernstige ‘onderhuidse’

en prof. dr. Jan Gutermuth (diensthoofd dermatologie)

risico’s met zich meebrengt, heeft een aantal consequenties.

Zo weten we vandaag bijvoorbeeld dat mensen met psoriasis frequenter een verhoogde bloeddruk hebben.

13

muze van naderbij bekeken

Mensen die niet scheelkijken, zien met beide ogen ongeveer hetzelfde beeld. Om uit te drukken hoe kostbaar men de ogen vindt, zegt men vaak: “Je hebt er maar twee!” Maar waarom, als we er dan toch twee hebben, kunnen we onze ogen niet gebruiken om een breder panorama te zien?

Hoe rechter de ogen, hoe groter het brein De dienst oftalmologie van het UZ Brussel

kijken. Scheelzien kan een lui oog of

doet veel onderzoek naar het ontstaan

dubbelzien tot gevolg hebben, maar

en de behandeling van scheelzien (stra-

wordt ook vaak als een handicap in de

bisme). Er werken drie oogartsen met

sociale omgang ervaren. Toch is scheel-

uitgebreide academische ervaring in

zien in het dierenrijk eerder de norm.

alle facetten van de kinderoogheelkunde. Hun onderzoek richt zich momenteel onder andere op de vraag of scheelzien ontstaat terwijl de structuren in het brein normaal zijn aangelegd of dat een abnormale aanleg van zenuwverbindingen juist scheelzien

Scheelzien is in het dierenrijk eerder de norm.

veroorzaakt. De zenuwbanen worden onderzocht met een functionele MRI. Daarnaast wordt er gewerkt aan de

Bij veel diersoorten bevinden de oog-

ontwikkeling van een apparaat waar-

kassen zich aan de zijkant van de sche-

mee dieptezien bij baby’s kan worden

del. Deze dieren hebben veelal geen bi-

Z

gemeten. De aan- of afwezigheid van

noculair gezichtsveld. Het gezichtsveld

o schijnt er een postbode te zijn

dieptezien na optische correctie van

bestrijkt meestal wel een groter deel

geweest die zich liet opereren

de oogstand helpt niet alleen de vraag

van de omgeving dan bij binoculaire

aan scheelzien naar buiten. Na

beantwoorden over de wijze van ont-

soorten. Met het ontstaan van een bi-

de operatie, in eerste instantie heel

staan maar is tevens belangrijk voor

noculair gezichtsveld wordt het pano-

tevreden, kwam hij terug met het ver-

het timen van een eventuele operatie.

rama smaller, maar wordt binoculair

zoek zijn oog weer naar buiten te zet-

dieptezien mogelijk.

mijn brommer de post rond. Ik kon via

Scheelzien en de evolu­ tionaire ontwikkeling

mijn linker oog de post in de brieven-

Bij 2 tot 5% van de bevolking komt

binoculair gezichtsveld en dieptezien

bus doen en via mijn rechter oog mijn

scheelzien voor. Scheelzien wil zeggen

heeft grote gevolgen voor de organisa-

brommer besturen.”

dat de ogen niet in dezelfde richting

tie van de hersenen. De voorouder van

ten: "Voor de operatie bracht ik met

14

De evolutionaire ontwikkeling van een

Prof. Ten Tusscher "De omvang van de hersenschors blijkt te correleren met de mate van binoculair zien."

de mens van 500 miljoen jaar geleden

samen het gehele gezichtsveld terwijl

sendelen waarmee wij waarnemen il-

wordt verondersteld een ‘stamreptiel’

het binoculaire deel van het gezichts-

lustreert dit principe. Bij de mens pro-

te zijn geweest. Uit die stamreptiel zijn

veld tevens door de niet kruisende ba-

jecteert de retina van het oog naar de

de moderne reptielen, de vogels en

nen wordt geregistreerd.

hersenstam, naar gebieden die betrok-

de zoogdieren ontstaan. Het brein van

ken zijn bij reflexmatige oogbewegin-

van de mens. De ogen van een reptiel

Hersenschors en hersenstam

zitten aan de zijkant, het rechteroog

Naast een hersenstam, beschikken

is er een veel omvangrijkere baan die

ziet het beeld aan de rechter kant en

binoculaire soorten over een hersen-

naar de hersenschors gaat. De zenuw-

het linker het beeld ter linker zijde. Ver-

schors. De omvang van de hersen-

banen naar de hersenstam bestaan uit

werking van de informatie via het oog

schors blijkt te correleren met de mate

kruisende banen en de zenuwbanen

vindt plaats in de hersenhelft aan de

van binoculair zien. Dit is zelfs tussen

naar de schors uit zowel kruisende als

zijde van het andere oog. Alle bewegin-

soorten primaten aantoonbaar. Naar-

niet kruisende banen.

gen van het oog zijn het resultaat van

mate de oogkassen elkaar meer nade-

een reflex.

ren, neemt het volume van de hersen-

Na de geboorte neemt de hersenschors,

Door de overlap van de gezichtsvelden

schors toe. Een bijkomend functioneel

op basis van visuele ervaring, de regie

in een mensenbrein wordt maar de

verschil met niet binoculaire soorten is

op zich. Vanuit de hersenschors ont-

helft van de zenuwvezels die het oog

een heel arsenaal aan oogbewegingen

staat een koppeling tussen de rechter

met het brein verbinden naar de te-

die niet reflexmatig maar wilsafhanke-

en linker zijde van de hersenstam. De

genoverliggende hersenhelft gestuurd

lijk zijn.

centra in de hersenstam worden alsnog

een reptiel lijkt veel op de hersenstam

(kruisende banen). De andere helft

gen zoals de colliculus superior en de accessoire optische kernen. Daarnaast

gevoed met niet kruisende informatie.

gaat naar de hersenhelft aan dezelfde

Tijdens de evolutie van stamreptiel tot

Als er in die vroege ontwikkeling iets

kant (niet kruisende banen). Daarom

mens zijn de hersenen groter gewor-

mis gaat, gaat de typische gepaardheid

verwerkt bij de mens, net als bij een

den. Toch maakt het reptielenbrein

van de beide ogen verloren.

reptiel, de linker hersenhelft informa-

nog steeds deel uit van het geheel.

tie over de rechter zijde van de visu-

Evolutionair jongere delen zijn er aan

Prof. dr. Marcel Ten Tusscher

ele wereld. De kruisende banen ‘zien’

toegevoegd. De opbouw van de her-

diensthoofd oftalmologie

15

muze van naderbij bekeken

Het Wijkgezondheidscentrum MediKuregem in Anderlecht is op vele punten anders dan de klassieke huisartsgeneeskunde.

En tegelijk ook erg hetzelfde.

Wijkgezondheidscentrum MediKuregem

Zorg op maat van een moeilijk te bereiken doelgroep

D

r. Nicholas Matthijs: “De in-

tuurgebonden.3 Dit brengt ons terug

kansen voor kinderen en jongeren en

houd van onze job verschilt

naar MediKuregem en het profiel van

werk/toegang tot de arbeidsmarkt.

niet wezenlijk van wat een

hun patiënten.

Het gaat dus om een buurt met veel

klassieke huisarts doet. Zoals de mees-

inwoners die het sociaal erg moeilijk

te huisartsen trachten we dicht bij de

hebben en maatschappelijk geïsoleerd

mensen te staan en de best mogelijke

zijn. Dr. Matthijs: “Veel mensen voelen

zorgkwaliteit aan te bieden”. Terwijl de eerstelijnszorg in België vooral vertrekt

van

prestatiegeneeskunde

werken wijkgezondheidscentra met een forfaitair bedrag per ingeschreven patiënt. Bij MediKuregem werd daar bewust voor gekozen. Niet om zich af

“Veel mensen voelen zich hier niet goed in hun vel.”

zich hier niet goed in hun vel. Ze worden geconfronteerd met een grootstedelijke problematiek die er eindeloos uitziet. Het gaat dikwijls om culturen die minder traditie hebben met betrekking tot gezondheidsgedrag en gezondheidszorg.” In zo’n context biedt het concept wijkgezondheidscentrum

te zetten, wél om de zorg nog beter te

mogelijkheden om een passend ant-

kunnen afstemmen op het profiel van de patiënten in de wijken van Ander-

Kuregem is een wijk van Anderlecht

woord te bieden. Het richt zich immers

lecht waarvan patiënten doorstromen.

met een grote concentratie en men-

niet enkel tot het individu, maar ook

In West-Europa is de toegang tot de

geling van uiteenlopende culturen.

tot de gemeenschap waarbinnen dat

zorg relatief universeel , maar niette-

Deze worden er geconfronteerd met

individu functioneert. MediKuregem

min wordt socio-economische status

een specifieke problematiek. De vzw

tracht actief te participeren aan het lo-

gereflecteerd in ongelijke gezondheid

Samenlevingsopbouw Brussel identifi-

kaal gezondheidsbeleid. Het doet dat

en die lijkt toe te nemen.2 Gedrag en

ceerde in 2012 op basis van een aantal

bijvoorbeeld door de organisatie van

levensstijl bepalen mee de gezondheid

interviews met inwoners drie grote

maandelijkse voedingssessies waarop

en die zijn gekoppeld aan sociale rela-

prioritaire thema’s voor Anderlechti:

diëtiste Melissa met de deelnemers van

ties en sociale geschiedenis, en zijn cul-

huisvesting, onderwijs en de toekomst-

gedachten wisselt over eetgewoontes.

1

16

Diane Sucaet, Miglena Gesheva, Els van Hooste, Sarah Swannet, Nicholas Matthijs, Hilde Diels, Jo Butaye, Melissa Barquero Godinho, Beatrice Cosemans

Daarnaast geeft ze ook basislessen

Preventie is dan ook een belangrijk

1 maatschappelijk werkster, 1 diëtiste,

over gezonde voeding en kookateliers.

aspect van de werking van een wijkge-

1 gezondheidspromotor,

Om meer beweging te stimuleren, is

zondheidscentrum, zeker omdat ook

reel bemiddelaar en 3 psychologen.

er elke dinsdag een groepswandeling

een verandering van levensstijl wordt

Allen daarvan gaan ook op huisbezoek.

van een half uur in de wijk. Ook is er

beoogd. De ambitie is om verder te

Daarnaast werken er nog 3 onthaal­

de praatgroep voor patiënten waar

gaan dan symptoombestrijding. Aan-

medewerkers,

patiënten van gedachten kunnen wis-

gezien de zorgverstrekkers door het

ker, 1 coördinator en 1 bouwcoördinator.

selen over wat hen bekommert en

forfaitair betalingssysteem niet gebon-

hoe ze met hun problemen kunnen

den zijn aan het feit of de patiënt al dan

MediKuregem is in 2008 gegroeid uit

omgaan. Daarnaast is er de ‘De goed-

niet ziek is, is het beter afgestemd op

het engagement van de bekende Brus-

gevoel-stoel’: tijdens een 4-tal ses-

het voeren van preventieve en gezond-

selse huisarts dr. Louis Ferrant, al sinds

sies wil MediKuregem de deelnemers

heidsbevorderende acties dan de klas-

1977 Nederlandstalig huisarts in Kure-

leren kracht te putten uit zichzelf en

sieke prestatiegeneeskunde. Voor pati-

gem. In vergelijking met ‘Geneeskunde

voor zichzelf uit te komen. “De ses-

ënten betekent het forfaitair systeem

voor het Volk’ maakt een wijkgezond-

sies hebben mij geholpen om erover

zoveel als financiële stabiliteit rond de

heidscentrum geen politiek statement.

te praten”, getuigt een patiënt. “Het

basiskosten van hun zorg.

België telt op dit ogenblik 21 wijkge-

is goed om de activiteiten te zien die zegt een andere. Zo tracht MediKure-

Verder gaan dan symptoombestrijding

gem ook gezondheidsbehoeften te

Een ander typisch kenmerk van een

detecteren. Het doet dat overigens

wijkgezondheidscentrum is het mul-

in samenwerking met andere actoren

tidisciplinaire. Dat uit zich in het feit

op dat terrein, zoals Kind & Gezin en

dat in MediKuregem een grote variatie

lokale scholen.

aan profielen werkzaam is: 8 artsen

we gepland hebben. Dat doet goed”,

1 intercultu-

1 onderhoudsmedewer-

zondheidscentra die samen ongeveer 53000 patiënten noteren.

Het aantal uren engagement wordt niet bijgehouden.

Edgard Eeckman

(waarvan 1 HAIO), 2 verpleegkundigen, 1. Health, Mildred Baxter, 2de druk, Polity Press, Cambridge, 2010, p.111.

2. Ibidem, p114 3. Ibidem, p114 4. Iedere Stem telt - Une voix pour tous, Samenlevingsopbouw Brussel, 2012, http://www.iedersstemtelt.be/pdf/pn_kuregem_nl.pdf, Geraadpleegd op 23 juli 2013

17

muze van naderbij bekeken

Berfin Akgul en Malika Setti zijn intercultureel bemiddelaars in het UZ Brussel. Wat doen zij nu precies? En welke tips geven ze aan zorgverstrekkers die vaak allochtone patiënten over de vloer krijgen?

Malika Setti en Berfin Akgul

Interculturele bemiddeling, een kwestie van diplomatie

B

erfin is van Koerdisch-Turkse

ze niet alles durven vertellen aan hun

zich vaak liever door familie laten was-

afkomst en Malika van Marok-

arts. Dat kan misverstanden veroorza-

sen. Wassen gebeurt bij uitstek buiten

kaanse afkomst. Ze werken res-

ken.” Berfin vult aan: “Tegelijk mag je

de bezoekuren.” Berfin: “In Turkije wa-

pectievelijk al 13 en 2 jaar als intercul-

die patiënten niet onderschatten. Een

ren tot 4 jaar geleden geen huisartsen,

tureel bemiddelaar in het UZ Brussel.

allochtoon kan hoog opgeleid zijn maar

men kent het concept er niet. En dus organiseer ik infosessies om uit te leg-

Ze hebben 5 taken: vorming geven aan zorgverstrekkers,

voorlichting

geven

aan allochtonen, tolken, overleggen met hulpverleners en pleitbezorging (patiënten wijzen op hun rechten). Hun opleiding hebben ze gekregen via vzw Foyer.

“Vel geen oordeel over een andere cultuur of religie”

gen wanneer en waarvoor je naar een spoedgevallendienst gaat, wat de regels in een ziekenhuis zijn en wanneer je op consultatie kan bij een huisarts.”

Tot slot benadrukken beiden dat het

Veel problemen en misverstanden met

eigenlijk zelden gebeurt dat een man

patiënten uit andere landen hebben

een vrouwelijke arts wil voor zijn echt-

te maken met een taalbarrière of een

gewoon geen Nederlands of Frans kun-

genote. Als het voorkomt, halen derge-

gebrek aan kennis over onze gezond-

nen praten. Een patiënt uit Istanbul is

lijke verhalen vaak direct de media.

heidszorg. Malika: “Vooral bij migran-

bijvoorbeeld anders dan iemand van

Berfin: “Uiteindelijk draait het om res-

ten afkomstig van het platteland, is er

het Turkse platteland. En een vrouw

pect, van beide kanten, en belangrijk

een mentaliteitsverschil. Zij zijn vaak

met hoofddoek, is niet per definitie

daarbij is dat we over elkaars cultuur of

lager geschoold, of geloven nog in al-

dom en onwetend.” Een frustratie die

religie geen oordeel vellen.”

ternatieve geneeswijzen. Veel van deze

vaak de kop opsteekt in een ziekenhuis,

mensen hebben geen vertrouwens-

is het niet respecteren van bezoekuren.

band met hun arts en dit in combinatie

Malika: “Sommige religies of tradities

met het feit dat er in hun culturen nog

schrijven voor dat men moet zorgen

veel taboes heersen, zorgt er voor dat

voor zieken. Vandaar dat die patiënten

18

Meer info? www.foyer.be Inge Staelens

COLUMN

Prof. dr.

Jean Paul Van Bendegem

Jean-Paul Van Bendegem is gewoon hoogleraar aan de faculteit Letteren en Wijsbegeerte van de Vrije Universiteit Brussel. Hij is licentiaat wiskunde en doctor in de wijsbegeerte. Hij woont in Gent.

Hoe pervers is Facebook?

Voor een columnist is Facebook een

aan de foto’s van de Amerikaanse kun-

En dat mag blijkbaar niet. Maar als een

zeer aangenaam onderwerp. Er is al-

stenares Matuschka die ook borstkan-

foto van een ‘beschadigd’ iemand wel

tijd wel iets waarover je commentaar

ker heeft gehad. Een aantal van deze

kan, dan kan de conclusie alleen maar

kunt spuien met het nodige cynisme

foto’s heeft Jay op Facebook geplaatst

zijn dat zo’n beeld geen erotische

en maatschappijkritiek, al of niet impli-

die ze er meteen hebben afgehaald

kracht heeft. Wat een waanzinnige

ciet. Het ligt voor de hand dat ik begin

want je krijgt après tout borsten te

vergissing en belediging. Worden al

te jammeren over het totaal uithollen

zien, gehavend of niet.

deze vrouwen dan verondersteld geen seksueel-erotisch leven meer te heb-

en verdwijnen van het recht op privacy, maar om eerlijk te zijn vind ik het nog steeds verrassend dat men nu pas daarover valt. Je kan al net zo goed verbaasd zijn dat je zweet in een sauna. En uiteraard is er de censuur die Facebook al te geregeld pleegt en ook hier mag

Een waanzinnige vergissing en belediging

ben? Moeten ze zich terugtrekken in de schaduw van de samenleving om al de ‘gezonden’ niet te bruuskeren met hun ‘beschadiging’?

Ik zal niet weerstaan aan het cynisme van de situatie en even meegaan in de

je niet verrast zijn. Maar recent is er

perversiteit van Facebook: neem Ange-

toch een nieuwe wending in hun cen-

lina Jolie. We weten dat haar borsten gereconstrueerd zijn en dus in hun ter-

suurbeleid gekomen die wel aandacht verdient en die naar mijn gevoel de ti-

Na een petitie heeft Facebook beslist

men niet meer ‘gezond’. Dus mogen ze

tel van deze column rechtvaardigt.

om de foto’s wel te laten staan. Maar

getoond worden? Zouden ze durven

De Amerikaanse fotograaf David Jay,

zo lees ik in de krant: “Foto’s van ont-

antwoorden dat het inderdaad mag op

zo lees ik in De Standaard van 14 juni

blote borsten die geen spoor van een

voorwaarde dat het je niet opwindt?

2013, heeft een reeks foto’s gemaakt

chirurgische ingreep vertonen, blijven

Maar dat kun je pas weten als er geen

van vrouwen getroffen door borstkan-

echter taboe”. Wat probeert Facebook

privacy meer is, waarmee ook dat ver-

ker die sporen op hun lichaam heeft

ons hier duidelijk te maken? Ik ga ervan

klaard is.

nagelaten. Een vreemde, fascinerende

uit dat een ‘gezonde’ borst voor hen

en uitdagende combinatie van schoon-

als seksueel opwindend en erotisch

heid en gruwelijkheid, die doet denken

geladen moet beschouwd worden.

Prof. dr. Jean Paul Van Bendegem

19

ACADEMISCH EN ANDER

NIEUWS Het uZ brusseL vernieuwt zijn jaarverslag (en zichzelf) In 2012 is het uZ brussel begonnen met de switch te maken naar een vernieuwd ziekenhuis in 2020. Daarom is er vorig jaar onder meer begonnen om het hele ziekenhuissysteem te stroomlijnen. Deze essentiële overgang wordt weerspiegeld in een bijzonder digitaal jaarverslag 2012.

wie is de arts in het jaarverslag?

De bezoeker wordt in het digitaal jaarverslag uitgenodigd om mee de switch te maken. het jaarverslag is samengesteld uit drie lagen. in een eerste

twee gerelateerde grote projecten –

laag geven 12 (licht geanimeerde) te-

‘nexus’ en ‘lean’ – die tot doel hebben

keningen 12 activiteiten weer die het

om op een andere manier te werken.

uZ Brussel tekenend vindt voor het

Vorig jaar besliste het uZ Brussel om

voorbije jaar. De bezoeker kan horizon-

te gaan voor accreditatie in het ganse

taal scrollen van de ene naar de andere

ziekenhuis, een proces dat meerdere ja-

tekening. Verticaal scrollen kan echter

ren in beslag zal nemen. het ganse ver-

ook en dan kan je naar een tweede en

nieuwingsproces wordt omkaderd door

derde laag gaan met telkens meer uit-

informatietechnologie. naast deze ver-

leg. in de derde laag vindt de lezer voor-

nieuwingen inzake de zorg zelf, inten-

al de klassieke cijfers en details terug

sifieert het uZ Brussel ook zijn werking

eigen aan een jaarverslag. Bijzonder is

van de twee andere basisopdrachten:

ook dat de activiteiten werden opge-

onderwijs en onderzoek. het digitaal

hangen aan het werk dat Christophe

jaarverslag besteedt verder aandacht

doet, een arts en professor werkzaam

aan wat niet verandert: de missie en de

op het Centrum voor reproductieve

waarden. uZ Brussel is en blijft neder-

Geneeskunde van het uZ Brussel. Daar-

landstalig, pluralistisch en sociaal. het

door krijgt in het jaarverslag de zorg

blijft het recht op zelfbeschikking hoog

een menselijk gelaat.

in het vaandel dragen.

over de switch het uZ Brussel heeft een ruimteplan

Wie samen met het uZ Brussel

ontwikkeld waardoor 60% van het

de switch wil maken, surft naar :

ziekenhuis in 2020 herbouwd zal zijn

http://jaarverslag2012.uzbrussel.be.

en talrijke eenheden zullen worden

20

vernieuwd; dit is vandaag overigens al

het jaarverslag is op bijna elk internet-

volop aan de gang. Belangrijk is ook

platform te bekijken. Voor de tablet werd

de manier waarop de zorg wordt ver-

een lightversie gerealiseerd en enkel op

strekt: in 2012 liepen daarom volop

smartphone is het niet te bekijken.

10 jaar levenseindeinfor­ matieForum in de kvs Op zaterdag 12 oktober wordt 10 jaar leiF (levenseindeinformatieForum)

gevierd

in

de

prof. em. andré van steirteghem wordt voorzitter van het ethisch comité van uZ Brussel

Konink-

lijke Vlaamse schouwburg in Brussel. het wordt

het directiecomité van het uZ Brussel heeft in overleg met de de-

een dag waar teruggekeken wordt op het verle-

caan van de faculteit Geneeskunde & Farmacie van de VuB prof. em.

den maar vooral met een blik op de toekomst.

andré Van steirteghem aangeduid als voorzitter van het ethisch co-

inhoud wordt afgewisseld met ludieke momenten.

mité van het uZ Brussel. hij is hiermee de opvolger van prof. em.

Bovendien wordt er de eerste leif-time achievement

P. Devroey. Prof. Van steirteghem stond samen met prof. P. Devroey

award uitgereikt aan iemand die zich verdienstelijk heeft

aan de wieg van het Centrum voor reproductieve Geneeskunde van

getoond in de zorg voor het levenseinde. meer informa-

het uZ Brussel.

tie over het programma op www.leif.be.

award voor beste presentatie op eshre­congres bart Desmet, laborant van het Centrum voor reproductieve Geneeskunde heeft in de paramedische sessie van het internationale esHre-congres de award voor de beste presentatie ontvangen: "Evaluation of the frozen embryo stock and destination of the frozen embryos in a large scale cryopreservation program”.

eicellen invriezen om sociale redenen vooral uit gemoedsrust in uZ Brussel worden sinds 2009 eicellen ingebankt.

Dr. Dominic stoop van het Centrum voor reproductieve Geneeskunde heeft een analyse gemaakt in een follow-up onderzoek. De studie toont aan dat vele van de vrouwen die eicellen inbankten, geloven dat ze deze nooit zullen gebruiken, ook al ervaren ze het inbanken nog altijd als positief.

De meerderheid van de vrouwen die hun eicellen (niet) hebben ingebankt, hadden dat liever op een jongere leeftijd gedaan. De studie werd voorgesteld op het congres van eshre (european society of human reproduction and embryology). in tegenstelling tot het invriezen van spermacellen, rust op het invriezen van eicellen nog meer een taboe.

De techniek om eicellen in te vriezen is ook anders dan bij spermacellen. het vergt een specifieke expertise die niet overal voorhanden is.

Boek

“the surgical art of facial makeover” voorgesteld

Om zijn expertise te delen en te tonen

persoon wordt geïnspireerd door de mu-

wat de mogelijkheden zijn, heeft prof. dr.

zen van kunst en wetenschap. het is een

maurice mommaerts, hoofd van de dienst

monografie geworden van 25 jaar ervaring

mond-, kaak-, en aangezichtschirurgie, een

waarbij buiten titanium alleen lichaams-

fotoboek opgesteld. Voor het eerst wor-

eigen moleculen gebruikt worden. Dit in

den alle mogelijke combinaties van chirur-

tegenstelling tot teflon of siliconen die

gische ingrepen van zowel schedelbot als

klassiek worden gebruikt. De innovaties

van de weke delen in het gezicht, voorge-

werden elke keer wetenschappelijk gevali-

steld in een boek getiteld “the surgical art

deerd en gepubliceerd. het boek bestaat

of facial makeover”. het boek is opgevat

uit twee delen en kan besteld worden op

als kunstboek, verwijzend naar het feit

http://www.facialmakeover.info/

dat heelkunde van de identiteit van een

Het uZ brussel (ver)bouwt voor u het uZ brussel wil het bestaande ziekenhuis uitbreiden en reorganiseren tot een modern, logisch gestructureerd ziekenhuis. het gebouw moet aan de behoeften van patiënten en zorgverstrekkers voldoen.

Op dit ogenblik wordt de spoedgevallendienst volop verbouwd.

Vandaag is er een gebrek aan ruimte,

derzijds bestaat het uit het optrekken

in 2011 werd een aanvraag ingediend

liggen de diensten versnipperd en is de

van een gebouw waar de administratie

bij de Vlaamse overheid voor de subsidi-

infrastructuur op sommige diensten

en een nieuwe algemene inkom van

ering van de bouwprojecten van ViPa 1.

verouderd. na 35 jaar is de gezondheids-

het ziekenhuis komen.

zorg geëvolueerd en het uZ Brussel

afhankelijk van de toegekende subsi-

evolueert mee. Daarom bouwt uZ Brus-

Omdat het ziekenhuis dringend aan

dies en vergunningen zou de realisatie

sel op de bestaande campus een ver-

vernieuwing toe is, kan er niet gewacht

van deze projecten moeten voltooid

nieuwd ziekenhuis en het volgt daarbij

worden op fase 2 (ViPa 2) om bepaalde

zijn in 2021.

het concept van zorgende architectuur.

werken uit te voeren. Vandaar dat er een aantal tijdelijke constructies wor-

het ziekenhuis tracht de hinder voor

De eerste fase (ViPa 1) bestaat ener-

den gebouwd om een goede zorg te

patiënten, bezoekers en medewerkers

zijds uit het uitbreiden van het medisch

blijven garanderen aan de patiënten.

tot een minimum te beperken.

technisch blok (met vernieuwd opera-

het gaat o.m. om de spoedgevallen-

meer informatie over de werven op

tiekwartier, intensieve zorg, …), en an-

dienst en het oncologisch centrum.

www.uzbrussel.be.

22

Diabeteskliniek symposium voor huisartsen Zaterdag 5 oktober 2013 Waar? Diabeteskliniek UZ Brussel - Zone C, niveau 0 8.30u Onthaal en registratie

9.00u Workshop – deel 1: Type 2 diabetes: praktische aanpak anno 2013

10.00u Pauze en bezoek stands 10.30u Workshop – deel 2:

• Wereldkeuken voor diabetici in het kosmopolitische Brussel

• In beweging met diabetes – DIAFIT

• Insulinebehandeling: van voorschrift tot injectie 12.45u Receptie in Diabeteskliniek Meer info bij prof. dr. K. Decochez en prof. dr. E. Vandemeulebroeke - T 02 477 61 11 Inschrijven via secretariaat.diabetes@uzbrussel.be

Dermatologie liaison dag voor huisartsen Woensdag 16 oktober 2013 Waar? Auditorium Kiekens UZ Brussel - Zone F, niveau -1 19.00u Onthaal 19.30u Inleiding: Dr. L. Steenssens, hoofdgeneesheer UZ Brussel 19.40u ABC van pediatrische dermatologie: Prof. dr. L. De Raeve 20.05u Dermatologische symptomen van systemische ziekten: Dr. A. Deconinck 20.30u Bestaande en nieuwe strategieën bij chronische inflammatoire huidziektes:

Dr. M. Grosber 20.50u Toekomstplannen en diensten van de dienst dermatologie van UZ Brussel: Prof. dr. J. Gutermuth 21.30u Receptie en rondleiding op de dienst dermatologie Meer info en inschrijven via carine.vleminckx@uzbrussel.be - T 02 477 63 58

colofon muZe is het driemaandelijks medisch magazine van het uZ Brussel. redactionele coĂśrdinatie en eindredactie: edgard eeckman en inge staelens redactieraad: Johan Braeckman, toon De Backer, Wim Distelmans, edgard eeckman, martine huybrechts, Patrick lacor, marc noppen, Denis Pierard, Jan schots, inge staelens, ria Vanschoenwinkel, Brigitte Velkeniers in dit nummer staan redactionele bijdragen van edgard eeckman, Jan Gutermuth, martine Grosber, tom hillary, Patrick lacor, Frieda matthys, marc noppen, inge staelens, marcel ten tusscher, Jean Paul Van Bendegem.

De foto’s in dit nummer zijn o.m. van edgard eeckman, lander loeckx, Bart moens en Petra Van san De vormgeving werd verzorgd door megaluna. muZe wordt gedrukt op de persen van leleu Printing op milieuvriendelijk papier.

Wie dat wil, kan zich gratis abonneren. het volstaat een mail te sturen naar muze@uzbrussel.be of te telefoneren naar de dienst Communicatie van het uZ Brussel op 02 477 80 80. muZe is een realisatie van de dienst Communicatie van het uZ Brussel.

Verantwoordelijke uitgever: marc noppen, laarbeeklaan 101, 1090 Brussel algemene info over het uZ Brussel: www.uzbrussel.be algemene info over werken in het uZ Brussel: www.werkeninhetuzbrussel.be

2013

Volg het ziekenhuis ook op twitter en facebook www.facebook.com/uZBrussel en www.twitter.com/uzbrussel ( @uzbrussel )

Zoeken, Weten, Helpen