muze uz HET MEDISCH MAGAZINE VAN HET UZ BRUSSEL Driemaandelijks SEPTEMBER 2013 nr. 27
6 wijkgeZonDheiDscentrum
meDikuregem Zorg op maat van een moeilijk te bereiken doelgroep
10
16
HuIsArTs In WeMMeL Dr. THIerry CooMAns De brACHÈne: “Werken in de tuin creëert schoonheid en harmonie.”
psorIAsIs, een huidziekte met onderhuidse risico’s
Kantoor van afgifte: Brussel X • erkenningsnummer P2 06218
Laura droomt van een vriend voor het Leven. Wordt u haar vriend? Als Laura morgen ziek wordt, heeft ze een Vriend voor het Leven hard nodig. Net zoals u of uw geliefden. Het UZ Brussel doet er alles aan om Laura en u een gezond en gelukkig leven te schenken. Om dat te garanderen investeert het UZ Brussel in baanbrekend onderzoek, leiden we de beste mensen op en hebben we de juiste specialisten en kennis in huis. Dat kost geld. Veel geld. De overheid financiert slechts een deel hiervan. Om echt het verschil te maken voor onze patiĂŤnten, voor u en uw geliefden, hebben we ook Ăšw hulp nodig. Investeert u mee in de toekomst van gezondheidszorg? In uw toekomst en die van uw geliefden? Schenk dan vandaag nog uw gift online op www.vriendvoorhetleven.be of via overschrijving op IBAN BE 75 3630 9458 5851. Bedankt! Meer informatie: Contacteer Linda Sonck - T 0478 75 20 14 - E linda@vriendvoorhetleven.be
Voor giften vanaf 40 euro ontvangt u in maart volgend jaar een fiscaal attest.
vriend voor het leven een initiatief van UZ Brussel
voorwoord
Managers of Leaders? Van leidinggevenden wordt vandaag heel wat verwacht: naast hun intrinsieke domeinexpertise, moeten zij – voor medische diensten – ook uitblinken in academische opdrachten (lesgeven, opleiden, wetenschappelijk onderzoek), en in management en leiderschap. Dit laatste zijn twee verschillende zaken, gelijkwaardig, complementair maar beide noodzakelijk, in balans. Dit geldt voor álle leidinggevenden, medisch of ondersteunend. management gaat over omgaan met complexe gegevens.
leider. Opdat mensen mee-zijn, zorgt de authentieke leider
Goed management brengt een zekere graad van orde en con-
ervoor dat medewerkers betrokken zijn, erkend en gerespec-
sistentie in belangrijke outputparameters van een organisatie
teerd worden, hun mening gevraagd wordt, controle krijgen
of dienst: organisatie van raadplegingen of OK’s, kwaliteitsin-
en hébben in plaats van gecontroleerd worden, kortom:
dicatoren, productie, ...
‘content zijn’ in hun job.
leiderschap gaat over omgaan met verandering. De omge-
het beoogde doel van de succesvolle combinatie van ma-
ving verandert namelijk continu: nieuwe technieken, nieuwe
nagement en leadership is een verhoogde ‘value’ voor de
mensen, veranderende financiering, … hetzelfde doen als
patiënt. ‘Value’ is niets anders dan ‘gezondheidsresultaat per
vroeger, of zelfs 5% beter doen dan vroeger, is niet langer (of
gespendeerde euro’. hier wordt niet alleen de patiënt beter
niet alleen) een sleutel tot succes. meer verandering vergt
van, maar ook de zorgverstrekker(s), en de maatschappij. We
meer ‘leadership’. leiderschap gaat over visie (welke verande-
vragen dus veel aan onze leidinggevenden, en we krijgen dan
ring?) en vooral, over omgaan met mensen. Ze méé krijgen in
ook bijzonder veel terug.
die verandering. en ik schrijf dit met een glimlach. een voorbeeld. het uZ Brussel heeft een strategisch plan.
managers of leaders? managers én leaders is het antwoord.
het rolt hiervoor, onder andere, beleidsplancycli uit: aan elke dienst wordt gevraagd zijn visie voor de volgende vijf jaren te formuleren. een dienst of afdeling leiden in een dergelijk constructief veranderingsproces begint met het ontwikkelen van een visie over de toekomst, vertaald in een aantal strategische acties om die visie te realiseren. management is
Prof. dr. Marc noppen
het concretiseren van deze (complexe) acties: jaarplannen en
Gedelegeerd bestuurder
budgettering, organisatie en staffing, controle en probleemoplossing. leadership is hier even nodig als management, want het zijn de medewerkers die dit alles moeten realiseren: mensen aligneren, motiveren, inspireren, is de taak van de
reageren ? mail naar marc.noppen@uzbrussel.be. inhoudelijke reacties worden gepubliceerd in muZe, 3 uiteraard indien akkoord van de auteur ervan.
ZIEKTEBEELD
alcoholisme
6
8 muze sprak met ...
Dr. thierry Coomans DE BRACHENE huisarts in Wemmel
16 van naderbij bekeken
4
medikuregem: Zorg op maat van een moeilijk te bereiken doelgroep
In dit nummer 12 actueel
De relatie van psoriasis met metabool syndroom brengt nieuwe therapeutische opties
14 van naderbij bekeken
Hoe rechter de ogen, hoe groter het brein
18 van naderbij bekeken
interculturele bemiddeling, een kwestie van diplomatie
VOORWOORD Managers of Leaders?
3
ZIEKTEBEELD Alcoholisme, een chronische complexe aandoening 6 MUZE SPRAK MET… Dr. Thierry Coomans, huisarts in Wemmel
8
ACTueel • Co-sanguine ouders, onvruchtbare dochters 11 • De relatie van psoriasis met metabool syndroom brengt nieuwe therapeutische opties 12 ETHISCHE REFLECTIE Geneeskunde in de aanbieding Van naderbij bekeken • Hoe rechter de ogen, hoe groter het brein • MediKuregem: zorg op maat van een moeilijk te bereiken doelgroep • Interculturele bemiddeling, een kwestie van diplomatie COLUMN Hoe pervers is Facebook?
10
14 16 18
19
Academisch en ander nieuws 20 COLOFON 24
5
muze Ziektebeeld
Prof. frieda Matthys: “De eerste lijn is belangrijk voor preventie en vroegdetectie en nadien voor ondersteuning en hervalpreventie�.
alcoholisme een ChrOnisChe COmPleXe aanDOeninG VraaGt een lanGDuriGe, COmPleXe BehanDelinG 6
alcoholproblemen worden vaak ontkend door de betrokkene maar ook genegeerd door de directe omgeving en samenleving. Mensen met ernstige alcoholproblemen komen vaak laat in contact met de (gespecialiseerde) hulpverlening.
I
ntussen worden met de beste be-
te trekken. De eerste lijn heeft een be-
panties in het denken over het gebruik
doelingen deelproblemen aange-
langrijke rol in dit proces. Vooreerst voor
van alcohol en de bestaande klachten
pakt
gastritis,
preventie en vroegdetectie en nadien
of problemen, en het bespreken van
lichte depressie, financiële problemen)
voor ondersteuning en hervalpreventie.
ambivalenties die de patiënt heeft
(slaapproblemen,
ten aanzien van het alcoholgebruik.
maar groeit het probleem en wordt het complexer op lichamelijk, psychisch, re-
Een accepterende, respectvolle en
Voor sommige patiënten is het een af-
lationeel en sociaal vlak. Vele professio-
empatische houding is essentieel voor
schrikwekkend idee om zonder alcohol
nele hulpverleners zijn dan van oordeel
een open gesprek waarin de patiënt
te moeten leven. De houding is altijd
dat, wanneer het zover gekomen is, er
tot zelfreflectie kan komen. Ontken-
empatisch, steunend, adviserend en
niets meer aan te doen is. Daarbij wordt
ning wordt gemakkelijk geïnduceerd
nooit confronterend, belerend of ver-
o.m. verwezen naar de beperkte moti-
door moraliserend of onaandachtig
oordelend. De verantwoordelijkheid
vatie van patiënten om daadwerkelijk
op te treden. Ze komt voor een groot
van de patiënt wordt sterk benadrukt.
iets aan hun alcoholprobleem te doen.
deel voort uit schaamte. Als de patiënt
Meer info op http://www.vad.be/e-
al afgetakeld is, wordt ontkennen een
learning/het-huis.aspx.
Neurobiologisch onderzoek toont aan
star patroon. Veel alcoholverslaafden
dat herhaaldelijk misbruik van alcohol
zien hun tolerantie voor alcohol als
Medicatie
(en van andere genotsmiddelen) wij-
een teken dat zij goed alcohol kunnen
De behandeling van alcoholproblemen
zigingen veroorzaakt in de hersenen
verdragen. Soms beseffen mensen niet
is een lang proces dat zich hoofdzake-
o.m. ter hoogte van het limbische sys-
dat er een probleem is, omdat gans
lijk buiten het ziekenhuis afspeelt. Me-
teem en van de prefrontale cortex.
hun omgeving veel drinkt. In sommige
dicatie kan deel uitmaken van de her-
Deze wijzigingen blijven na een ont-
beroepsmilieus is alcohol een vast on-
valpreventie. Disulfiram (best bekend
wenningskuur gedurende meerdere
derdeel: een onbesproken en onbe-
onder Antabuse®) dat de afbraak van
maanden tot jaren; vaak komt er geen
spreekbaar gegeven.
alcohol afremt en misselijkheid en hart-
volledig herstel. Dit verklaart de blijvende craving (zuchtigheid), verhoogde
Verslaving moet beschouwd worden als een chronische ziekte
kloppingen veroorzaakt, is voor somDe patiënt aanvaardt vragen gemakke-
mige patiënten een hulpmiddel. Vooral
lijker als ze passen in een ‘normale’ con-
als ze zelf beseffen dat ze ondanks al
sultatie met vragen naar leefgewoon-
hun goede intenties niet voldoende
tes zoals eten, slapen, roken en alcohol.
weerstand hebben, ervaren ze dit me-
In de commentaar op klachten kan al-
dicijn als een grote hulp. Disulfiram on-
cohol als een van de factoren vermeld
der dwang heeft weinig zin en is niet
worden. Mensen positief bekrachtigen
effectief. Calciumacamprosaat (Cam-
en deculpabiliseren maakt dat ze meer
pral®) stimuleert de GABA-erge inhibi-
openstaan voor informatie en advies.
tor neurotransmissie en werkt antago-
Ontwikkeling van ziektebesef en motivatie
nistisch
op
het
exciterende
glutaminezuur. Het vermindert bij sommige patiënten de craving. Naltrexon
gevoeligheid en het impulsieve soms
Motiverende gespreksvoering is be-
en nalmefene (Selincro®), beide opiaat-
bijna automatische herval. Verslaving
doeld om mensen te helpen bij het
antagonisten, verminderen het belo-
moet daarom beschouwd worden als
nemen van een besluit over eventuele
nend effect van alcohol. Deze produc-
een chronische ziekte die, net zoals bijv.
veranderingen in het drinkgedrag. De
ten kunnen patiënten helpen om niet
diabetes of COPD, af en toe intensieve
arts probeert samen met de patiënt
of minder te drinken. Medicatie alleen
behandeling vergt afgewisseld met on-
de voor- en nadelen van het huidig ge-
is nooit voldoende. Zorgvuldige opvol-
dersteunende opvolging1. Recidieven
drag en gebruik af te wegen tegen de
ging en het onderhouden of terugvin-
zijn te verwachten; zij moeten niet be-
voor- en nadelen van verminderen en
den van de motivatie bij een herval
schouwd worden als het falen van de
stoppen. Essentieel hierbij is het geven
blijft het belangrijkste.
therapie maar als een leermoment voor
van feedback over de gezondheidstoe-
Prof. dr. Frieda Matthys,
de patiënt om er de juiste conclusies uit
stand, het naar voor halen van discre-
diensthoofd psychiatrie
1. McLellan,A.T., Lewis,D.C., O'Brien,C.P., Kleber,H.D., 2000. Drug dependence, a chronic medical illness: implications for treatment, insurance, and outcomes evaluation. JAMA, 284, 1689-1695
7
muze SPRAK MET ...
huisarts in Wemmel
thierry coomans De BrachÈne huisarts thierry coomans de brachène, met praktijk op de Vijverslaan 88 in Wemmel, staat zowel letterlijk als figuurlijk met beide voeten op de grond en met twee handen in de klei. Maar mét een droom.
Huisarts Thierry Coomans de Brachène gaat zeer graag op huisbezoek.
de landstalen opgevoed. Vlak voor zijn geboorte, in 1961 in elsene, kwam het gezin terug uit Bukavu in Zuid-Kivu waar het meer dan 12 jaar had gewoond. De onafhankelijkheid in 1960 dreef hen terug naar vaderland België, waar vader het echter niet gemakkelijk had om na zijn architectenwerk in Za-
t
ire (nu Congo) als eentalig Franssprekende Belg een nieuwe
graagte overigens. al was hij niet voortbestemd om
thierry nederlands sprak tot het moment dat hij als 6-jarige
arts te worden. Vader was architect en geen van de 6 andere
naar dezelfde Franstalige school ging van zijn broers. later
kinderen koos voor geneeskunde. hij twijfelde overigens een
zou hij aan de uCl voor arts studeren. als jongste broer was
tijdje tussen arts of advocaat, hij wilde of “levens van men-
hij de enige die verplicht legerdienst moest doen en dat kon
sen redden”, of “het onrecht bestrijden”. misschien heeft
als reserve-officier in Peutie. Daar kon hij niet enkel patiën-
de toenmalige huisarts van het gezin hem wel onbewust in
ten behandelen, maar ook zijn nederlands opnieuw opfris-
zijn keuze beïnvloed. toen thierry nog kind was, was die al
sen. na zijn legerdienst tekende hij er zelfs nog een jaar bij,
in de 70 jaar oud. thierry: “ik weet nog goed dat hij van ver
als tijdelijke beroepsofficier. tussen zijn afstuderen en zijn
bij ons op huisbezoek kwam. Voordat hij weg ging, bracht hij
legerdienst gaapte een periode van meer dan twee maan-
geregeld een bezoekje aan de tuin. hij was dol op planten en
den en hij trok vrijwillig naar de streek waar zijn familie had
orchideeën, ...
gewoond om er te werken in het ziekenhuis van Walungu
hierry Coomans de Brachène heeft een droom. maar
job te vinden. De moeder, zelf nederlandse, begreep ook
op dit ogenblik is hij nog huisarts in Wemmel. met
daardoor het belang van het nederlands waardoor ze met
een echte Belg
dat nog gedeeltelijk door zijn vader was gebouwd. thierry: “ik was de enige van de kinderen die nooit in Zaïre was ge-
soms stapten mijn broer en ik in zijn wagen en deden wij
weest. ik zou er als assistent werken, maar het hoofd van de
zot terwijl hij met ons enkele toertjes reed op een rondpunt
pediatrie brak zijn arm bij een motorongeval en ik werd ge-
achter ons huis, waar gelukkig geen verkeer was! hij was een
bombardeerd tot hoofd van de pediatrie. ik trok mijn ogen
zeer aantrekkelijk personage en maakte deel uit van de fami-
open. in één bedje lagen er soms twee of drie kinderen en
lie.” Dr. Coomans de Brachène mag wellicht ook een echte
de moeders bleven bij hun kinderen slapen. Voor een hema-
Belg worden genoemd. Van Franstaligen huize, maar in bei-
tologisch onderzoek moest men wel eens een week wachten
8
“Werken in de tuin creëert schoonheid en harmonie.”
omdat er geen pipetjes genoeg waren en die moesten ge-
zie je niet alleen maar mooie dingen. We beleven prachtige
steriliseerd worden. Er was toen ook een choleraepidemie.
momenten, maar worden ook geconfronteerd met lijden en
Mensen klagen graag in België, maar ik besefte bij mijn te-
dood. De natuur compenseert dat. Het is aangenaam maar
rugkeer hoeveel chance we hebben.” Die relativiteitszin ken-
ook zeer belangrijk om met de voeten op de grond te staan
merkt dr. Coomans.
en de handen in de klei te hebben”. Hij houdt tegelijk ook niet van dingen die die authenticiteit in de weg staan. Hij gaat nog erg graag op huisbezoek want “Ik leer zo de mensen beter
“Een compromis bleek niet altijd mogelijk”
kennen, het creëert een band, dat is belangrijk voor het vertrouwen”. Misschien is hij daar wel wat a-typisch in. Zo is hij niet zo voor tal van elektronische, digitale middelen. “Ik heb een pc en raadpleeg de laboresultaten en andere protocollen elektronisch, maar ik blijf trouw aan mijn papieren dossiers en ben zelfs zeer literair. Ik denk dat elektronisch werken niet de belangrijkste kwaliteit is van een huisarts. De pc is tijdens een
Misschien dat ook daarom de politiek hem toch niet hele-
consult soms bijna een 3de persoon die de aandacht afleidt
maal lag. Met 540 stemmen werd hij zes jaar lang gemeen-
van de patiënt. Ik neem tijdens consultaties de tijd”.
teraadslid in Wemmel op de tweetalige ‘Lijst van de Burge-
De minzame Thierry Coomans de Brachène houdt van zijn job
meester’. In principe kon hij ook schepen worden, maar de
als huisarts. Maar zou toch wat vroeger willen stoppen om aan
functie heeft hij niet aanvaard wegens tijdgebrek. “Ik ben
de concrete realisatie van zijn droom te beginnen: zijn woon-
een idealist”, zegt hij daarover. “Ik wilde communautair in
huis in de Molenweg ombouwen tot een bed & breakfast.
het midden blijven en dat was niet altijd gemakkelijk, zeker niet in een gemeente met taalstatuut met ongeveer 65% Franstaligen en 35% Nederlandstaligen. Ik zocht altijd naar
Noblesse oblige? Bijlange niet. edgard eeckman
een compromis en dat bleek niet altijd mogelijk.” Ik voel wat ontgoocheling in zijn stem. Van toen hij aan zijn studies als arts begon, stond voor hem vast dat hij zijn praktijk in Wemmel zou hebben. Dat hoeft niet te verwonderen. De adelijke familie Coomans de Brachène - waarvan je de stamboom tot 1620 op wikipedia kan terugvinden – heeft een deel van haar naam te danken aan de heerlijkheid ‘Te Brachene’ in Wemmel. Een ‘heerlijkheid’ is de heerlijk sprookjesachtig klinkende benaming van een feodale onderverdeling van het overheidsgezag in het ancien régime. De band met Wemmel zit hem dus in het bloed.
PC als 3de persoon Thierry Coomans de Brachène heeft een droom en eigenlijk bereiden hij en zijn echtgenote er zich al op voor. Maar in afwachting van de realisatie ervan stort hij zich in zijn weinige vrije uren passioneel op het werken in de tuin. Thierry: “Ik tuinier zeer graag en op elk vrij moment van de dag. Het creëert schoonheid en harmonie. In een huisartsenpraktijk
Dr. Thierry Coomans de Brachène: “In een huisartsenpraktijk zie je niet alleen mooie dingen.”
9
muze Ethische reflectie
Patrick Lacor is internist en voorzitter van de reflectiegroep voor biomedische ethiek van het UZ Brussel
Geneeskunde in de aanbieding?
D
e maatschappij waarin wij le-
delen verkopen, is er een voorbeeld
‘aandoening’ te verruimen tot een ‘af-
ven, is doordrenkt van con-
van. Een ander voorbeeld is de reclame
wijking van wat normaal is’? De denkoe-
sumptiedrang, die van vitaal
in de geneeskunde, onder andere die
fening is delicaat, want zij raakt de defi-
belang lijkt om de economie gezond te
voor medische handelingen die op de
nitie van ‘normale fysieke schoonheid’
houden. De keuze aan koopbare pro-
keper beschouwd enkel het adjectief
aan. De maatschappelijke druk rond dit
ducten heeft al lang het niveau van de
‘medisch’ dragen omdat zij uitgevoerd
thema is vandaag aanzienlijk, en niet
basisbehoeften overschreden. Dit kan
worden door medisch geschoolden. Zo
het minst omwille van commerciële
toegejuicht worden, want dit model
is een deeldomein van de plastische
belangen. Reclame wordt dan vanuit
heeft aangetoond bij te dragen aan de
heelkunde onlangs in de medische pers
medisch oogpunt een zeer betwistbaar
graad van maatschappelijke welvaart.
gekomen, naar aanleiding van de ver-
middel.
Maar tezelfdertijd kan deze trend ook
nietiging door het Grondwettelijke Hof
met een argwanend oog bekeken wor-
van een nog jonge wet die misleidende
In deze materie verdienen alle betrok-
den, want evenzeer heeft dit model al
en vergelijkende reclame rond estheti-
ken partijen bescherming. De artsen die
een rol gespeeld als katalysator van cri-
sche ingrepen wilde beteugelen.
deze vormen van ‘koopbaar product’ in
sissituaties. Een dubieus aspect van de nadruk op het belang van consumptie is de invloed van het consumptiegedrag op de pro-
De maatschappelijke druk is vandaag aanzienlijk
ductie van de verkoopbare goederen. De logische sequentie dat ‘men koopt wat er geproduceerd wordt’ wentelt zich naar een situatie waarin ‘men
Een basisvraag in deze discussie is of
hun medisch portfolio aanbieden, die-
produceert wat er gekocht wordt’. Dit
‘een product aanbieden’, in casu een
nen hun vak te behoeden voor norm-
verklaart wellicht gedeeltelijk de groei-
fysiek-esthetische verandering, het-
vervaging. De consumenten die zich
ende aanwezigheid van reclame in ons
zelfde is als ‘aan geneeskunde doen’.
aan het product onderwerpen, dienen
dagelijks leven. In de moderne media
En, als dit inderdaad zo is, of dit pro-
op de bescherming van de wet op de
kan men deze aanwezigheid stilaan
duct dan ook meteen onderhevig kan
patiëntenrechten te kunnen rekenen.
zelfs als dominant benoemen.
of moet zijn aan de regels van de vrije-
Of geneeskunde dus in de aanbieding
markteconomie. De nuances zijn sub-
kan staan, blijft ten zeerste de vraag.
De geneeskunde ontsnapt niet aan
tiel, het antwoord is niet eenvoudig.
De ogenschijnlijke twijfel bij de wetge-
deze stroming. De vaststelling dat
Kunnen technische akten ook ‘medisch’
ver wijst alvast op controverse.
de agenda van het wetenschappelijk
genoemd worden als zij niet dienen om
onderzoek meer en meer opgesteld
‘een aandoening’ te behandelen? Of
wordt door bedrijven die geneesmid-
kan het volstaan om de betekenis van
10
Prof. dr. Patrick Lacor
muze actueel
Grotere onvruchtbaarheid
bij vrouwen met co-sanguine ouders
W
Vrouwen met co-sanguine ouders hebben tegen de leeftijd van 20 jaar een extreem lage ovariële reserve die normaal pas terug te vinden is bij 40-jarige vrouwen. Dit zijn belangrijke onderzoeksresulta ten want 20% van de kinderen wereldwijd heeft co-sanguine ouders.
ereldwijd zijn er miljoenen huwelijken waarbij in een koppel man en vrouw familie van elkaar zijn, dit zijn co-sanguine koppels. Dit is een cultuur-
gebonden fenomeen en heeft niets met religie te maken.
het CRG in Koeweit. Bij de studie werd speciale aandacht be-
In het Midden-Oosten gaat het gemiddeld om 50% van de
steed aan de bepaling van het AMH. AMH is een marker die
huwelijken. Tot nu toe was enkel geweten dat kinderen van
bepaalt wat de ovariële reserve is. Daarnaast werd het aantal
co-sanguine ouders 10-maal meer kans hebben op aangebo-
follikels (eicellen) bepaald. Prof. Fatemi kwam tot de opval-
ren afwijkingen. Er was nog geen effect bekend op de vrucht-
lende conclusie dat deze vrouwen een extreem lage ovari-
baarheid van kinderen geboren uit een dergelijk huwelijk.
ële reserve hebben. Die lage reserve manifesteerde zich al bij 20-jarige vrouwen. Dit zijn pre-menopausale waarden die
Impact vruchtbaarheid parentale co-sanguiniteit nooit eerder beschreven
normaal pas teruggevonden worden bij vrouwen van 40 jaar. Parentale co-sanguiniteit is dus een belangrijke oorzaak van onvruchtbaarheid bij hun dochters. In vele culturen leidt onvruchtbaarheid tot sociale uitsluiting van de vrouw, met alle gevolgen van dien. Voor het eerst toont wetenschappelijk onderzoek waar de oorzaak ligt van de gemiddeld hogere onvruchtbaarheid in culturen waar veel huwelijken tussen familie voorkomen.
291 vrouwelijke patiënten die dochters zijn van co-sanguine
Het onderzoek kwam tot stand in samenwerking met de uni-
ouders werden door prof. H. Fatemi van het Centrum voor
versiteit van München en meerbepaald met prof. Jan Guter-
Reproductieve Geneeskunde (CRG) onderzocht op hun
muth, sinds januari 2013 hoofd van de dienst dermatologie
vruchtbaarheid. Het onderzoek gebeurde in de afdeling van
van het UZ Brussel.
11
muze actueel
psoriasis, een huiDZiekte met onDerhuiDse risico's: nieuwe therapeutische opties Dr. Tom Hillary en prof. dr. Jan Gutermuth.
12
Psoriasis treft in de Westerse wereld ca. 2% van de bevolking. Omdat psoriasis als alarmteken voor het metabool syndroom wordt gezien, mag de ziekte niet enkel als een huidaandoening benaderd worden.
Patiënten met psoriasis hebben een verhoogd risico op overgewicht. De ernst van overgewicht lijkt parallel aan de ernst van psoriasis te stijgen. Bovendien is abdominale obesitas een risicofactor voor het ontwikkelen van psoriatische artritis. Ook werden patiënten met psoriasis vaker geconfronteerd met diabetes dan een controlepopulatie (prevalentie verhoogt tot 59%). Ook deze associatie is het sterkst uitgesproken bij uitgebreide vormen van psoriasis. Bij de jonge pa-
P
tiënt met psoriasis is de relatie met hyperglykemie zelfs nog
soriasis is een chronische, schilferende huidaan-
sterker uitgesproken. Tot slot is ook de relatie tussen psoria-
doening die zich vaak, doch niet altijd, familiaal ma-
sis en verhoogde bloedvetten (triglyceriden en cholesterol)
nifesteert. Ook nagel- en potentieel mutilerende
goed gekend. Ook hier geldt de samenhang tussen ernst van
gewrichtsaantasting (psoriatische artritis) zijn frequent
de psoriasis en de ernst van de afwijking in triglyceriden en
aanwezig. Door recent onderzoek begrijpen we het ontste-
cholesterol.
kingsmechanisme op moleculair niveau beter: het belang van TNF-alfa, interferon-gamma en interleukine 17-producerende cellen werd uitgebreid beschreven. Dit heeft tot de ontwikkeling van meerdere nieuwe medicamenteuze strategieën geleid. Daarenboven werd psoriasis als alarmteken voor metabool syndroom herkend.
Nieuwe medicatie zorgt voor goede controle symptomen Naast een genetische aanleg zijn infecties, traumata, psy-
Een goede communicatie tussen dermatoloog, huisarts en internist is belangrijk
chogene stress en medicatie belangrijke uitlokkende factoren. Psoriasis kan zich in principe over de hele huid vestigen, maar de meest typische plaatsen zijn de strekzijden van de ellebogen en knieën, de stuit, het achterhoofd en de voorste
De psoriasispatiënt mag niet enkel huidsgewijs benaderd
haarlijn. De aandoening was een 15-tal jaar geleden in veel
worden, maar een volledige benadering is vereist met inbe-
gevallen nog onvoldoende behandelbaar. Door de inzet van
grip van opsporing van internistische risicofactoren. Hierbij
TNF-alfa of IL12/23 blockers, hebben nu bijna alle psoriasis-
staat een goede communicatie tussen dermatoloog en huis-
patiënten een zeer goede kans op langdurige, bijna com-
arts, maar ook de internist centraal. Dankzij de vernieuwin-
plete controle van hun symptomen. Belangrijker nog: deze
gen in therapeutische opties is de behandeling van psoriasis
medicaties zijn ook zeer effectief in de behandeling van pso-
een boeiende uitdaging met door de band genomen bevre-
riatische artritis en het voorkomen van gewrichtsdestructie.
digende resultaten voor patiënt en arts.
De recente observatie dat psoriasis niet louter een huidaandoening is, maar wel een ziekte die door zijn frequente as-
Dr. Tom Hillary, dr. Martine Grosber (dermatologie)
sociatie met het metabool syndroom ernstige ‘onderhuidse’
en prof. dr. Jan Gutermuth (diensthoofd dermatologie)
risico’s met zich meebrengt, heeft een aantal consequenties. Zo weten we vandaag bijvoorbeeld dat mensen met psoriasis frequenter een verhoogde bloeddruk hebben.
13
muze van naderbij bekeken
Mensen die niet scheelkijken, zien met beide ogen ongeveer hetzelfde beeld. Om uit te drukken hoe kostbaar men de ogen vindt, zegt men vaak: “Je hebt er maar twee!” Maar waarom, als we er dan toch twee hebben, kunnen we onze ogen niet gebruiken om een breder panorama te zien?
Hoe rechter de ogen, hoe groter het brein De dienst oftalmologie van het UZ Brussel
kijken. Scheelzien kan een lui oog of
doet veel onderzoek naar het ontstaan
dubbelzien tot gevolg hebben, maar
en de behandeling van scheelzien (stra-
wordt ook vaak als een handicap in de
bisme). Er werken drie oogartsen met
sociale omgang ervaren. Toch is scheel-
uitgebreide academische ervaring in
zien in het dierenrijk eerder de norm.
alle facetten van de kinderoogheelkunde. Hun onderzoek richt zich momenteel onder andere op de vraag of scheelzien ontstaat terwijl de structuren in het brein normaal zijn aangelegd of dat een abnormale aanleg van zenuwverbindingen juist scheelzien
Scheelzien is in het dierenrijk eerder de norm.
veroorzaakt. De zenuwbanen worden onderzocht met een functionele MRI. Daarnaast wordt er gewerkt aan de
Bij veel diersoorten bevinden de oog-
ontwikkeling van een apparaat waar-
kassen zich aan de zijkant van de sche-
mee dieptezien bij baby’s kan worden
del. Deze dieren hebben veelal geen bi-
Z
gemeten. De aan- of afwezigheid van
noculair gezichtsveld. Het gezichtsveld
o schijnt er een postbode te zijn
dieptezien na optische correctie van
bestrijkt meestal wel een groter deel
geweest die zich liet opereren
de oogstand helpt niet alleen de vraag
van de omgeving dan bij binoculaire
aan scheelzien naar buiten. Na
beantwoorden over de wijze van ont-
soorten. Met het ontstaan van een bi-
de operatie, in eerste instantie heel
staan maar is tevens belangrijk voor
noculair gezichtsveld wordt het pano-
tevreden, kwam hij terug met het ver-
het timen van een eventuele operatie.
rama smaller, maar wordt binoculair
zoek zijn oog weer naar buiten te zet-
dieptezien mogelijk.
mijn brommer de post rond. Ik kon via
Scheelzien en de evolu tionaire ontwikkeling
mijn linker oog de post in de brieven-
Bij 2 tot 5% van de bevolking komt
binoculair gezichtsveld en dieptezien
bus doen en via mijn rechter oog mijn
scheelzien voor. Scheelzien wil zeggen
heeft grote gevolgen voor de organisa-
brommer besturen.”
dat de ogen niet in dezelfde richting
tie van de hersenen. De voorouder van
ten: "Voor de operatie bracht ik met
14
De evolutionaire ontwikkeling van een
Prof. Ten Tusscher "De omvang van de hersenschors blijkt te correleren met de mate van binoculair zien."
de mens van 500 miljoen jaar geleden
samen het gehele gezichtsveld terwijl
sendelen waarmee wij waarnemen il-
wordt verondersteld een ‘stamreptiel’
het binoculaire deel van het gezichts-
lustreert dit principe. Bij de mens pro-
te zijn geweest. Uit die stamreptiel zijn
veld tevens door de niet kruisende ba-
jecteert de retina van het oog naar de
de moderne reptielen, de vogels en
nen wordt geregistreerd.
hersenstam, naar gebieden die betrok-
de zoogdieren ontstaan. Het brein van
ken zijn bij reflexmatige oogbewegin-
van de mens. De ogen van een reptiel
Hersenschors en hersenstam
zitten aan de zijkant, het rechteroog
Naast een hersenstam, beschikken
is er een veel omvangrijkere baan die
ziet het beeld aan de rechter kant en
binoculaire soorten over een hersen-
naar de hersenschors gaat. De zenuw-
het linker het beeld ter linker zijde. Ver-
schors. De omvang van de hersen-
banen naar de hersenstam bestaan uit
werking van de informatie via het oog
schors blijkt te correleren met de mate
kruisende banen en de zenuwbanen
vindt plaats in de hersenhelft aan de
van binoculair zien. Dit is zelfs tussen
naar de schors uit zowel kruisende als
zijde van het andere oog. Alle bewegin-
soorten primaten aantoonbaar. Naar-
niet kruisende banen.
gen van het oog zijn het resultaat van
mate de oogkassen elkaar meer nade-
een reflex.
ren, neemt het volume van de hersen-
Na de geboorte neemt de hersenschors,
Door de overlap van de gezichtsvelden
schors toe. Een bijkomend functioneel
op basis van visuele ervaring, de regie
in een mensenbrein wordt maar de
verschil met niet binoculaire soorten is
op zich. Vanuit de hersenschors ont-
helft van de zenuwvezels die het oog
een heel arsenaal aan oogbewegingen
staat een koppeling tussen de rechter
met het brein verbinden naar de te-
die niet reflexmatig maar wilsafhanke-
en linker zijde van de hersenstam. De
genoverliggende hersenhelft gestuurd
lijk zijn.
centra in de hersenstam worden alsnog
een reptiel lijkt veel op de hersenstam
(kruisende banen). De andere helft
gen zoals de colliculus superior en de accessoire optische kernen. Daarnaast
gevoed met niet kruisende informatie.
gaat naar de hersenhelft aan dezelfde
Tijdens de evolutie van stamreptiel tot
Als er in die vroege ontwikkeling iets
kant (niet kruisende banen). Daarom
mens zijn de hersenen groter gewor-
mis gaat, gaat de typische gepaardheid
verwerkt bij de mens, net als bij een
den. Toch maakt het reptielenbrein
van de beide ogen verloren.
reptiel, de linker hersenhelft informa-
nog steeds deel uit van het geheel.
tie over de rechter zijde van de visu-
Evolutionair jongere delen zijn er aan
Prof. dr. Marcel Ten Tusscher
ele wereld. De kruisende banen ‘zien’
toegevoegd. De opbouw van de her-
diensthoofd oftalmologie
15
muze van naderbij bekeken
Het Wijkgezondheidscentrum MediKuregem in Anderlecht is op vele punten anders dan de klassieke huisartsgeneeskunde. En tegelijk ook erg hetzelfde.
Wijkgezondheidscentrum MediKuregem
Zorg op maat van een moeilijk te bereiken doelgroep
D
r. Nicholas Matthijs: “De in-
tuurgebonden.3 Dit brengt ons terug
kansen voor kinderen en jongeren en
houd van onze job verschilt
naar MediKuregem en het profiel van
werk/toegang tot de arbeidsmarkt.
niet wezenlijk van wat een
hun patiënten.
Het gaat dus om een buurt met veel
klassieke huisarts doet. Zoals de mees-
inwoners die het sociaal erg moeilijk
te huisartsen trachten we dicht bij de
hebben en maatschappelijk geïsoleerd
mensen te staan en de best mogelijke
zijn. Dr. Matthijs: “Veel mensen voelen
zorgkwaliteit aan te bieden”. Terwijl de eerstelijnszorg in België vooral vertrekt
van
prestatiegeneeskunde
werken wijkgezondheidscentra met een forfaitair bedrag per ingeschreven patiënt. Bij MediKuregem werd daar bewust voor gekozen. Niet om zich af
“Veel mensen voelen zich hier niet goed in hun vel.”
zich hier niet goed in hun vel. Ze worden geconfronteerd met een grootstedelijke problematiek die er eindeloos uitziet. Het gaat dikwijls om culturen die minder traditie hebben met betrekking tot gezondheidsgedrag en gezondheidszorg.” In zo’n context biedt het concept wijkgezondheidscentrum
te zetten, wél om de zorg nog beter te
mogelijkheden om een passend ant-
kunnen afstemmen op het profiel van de patiënten in de wijken van Ander-
Kuregem is een wijk van Anderlecht
woord te bieden. Het richt zich immers
lecht waarvan patiënten doorstromen.
met een grote concentratie en men-
niet enkel tot het individu, maar ook
In West-Europa is de toegang tot de
geling van uiteenlopende culturen.
tot de gemeenschap waarbinnen dat
zorg relatief universeel , maar niette-
Deze worden er geconfronteerd met
individu functioneert. MediKuregem
min wordt socio-economische status
een specifieke problematiek. De vzw
tracht actief te participeren aan het lo-
gereflecteerd in ongelijke gezondheid
Samenlevingsopbouw Brussel identifi-
kaal gezondheidsbeleid. Het doet dat
en die lijkt toe te nemen.2 Gedrag en
ceerde in 2012 op basis van een aantal
bijvoorbeeld door de organisatie van
levensstijl bepalen mee de gezondheid
interviews met inwoners drie grote
maandelijkse voedingssessies waarop
en die zijn gekoppeld aan sociale rela-
prioritaire thema’s voor Anderlechti:
diëtiste Melissa met de deelnemers van
ties en sociale geschiedenis, en zijn cul-
huisvesting, onderwijs en de toekomst-
gedachten wisselt over eetgewoontes.
1
16
Diane Sucaet, Miglena Gesheva, Els van Hooste, Sarah Swannet, Nicholas Matthijs, Hilde Diels, Jo Butaye, Melissa Barquero Godinho, Beatrice Cosemans
Daarnaast geeft ze ook basislessen
Preventie is dan ook een belangrijk
1 maatschappelijk werkster, 1 diëtiste,
over gezonde voeding en kookateliers.
aspect van de werking van een wijkge-
1 gezondheidspromotor,
Om meer beweging te stimuleren, is
zondheidscentrum, zeker omdat ook
reel bemiddelaar en 3 psychologen.
er elke dinsdag een groepswandeling
een verandering van levensstijl wordt
Allen daarvan gaan ook op huisbezoek.
van een half uur in de wijk. Ook is er
beoogd. De ambitie is om verder te
Daarnaast werken er nog 3 onthaal
de praatgroep voor patiënten waar
gaan dan symptoombestrijding. Aan-
medewerkers,
patiënten van gedachten kunnen wis-
gezien de zorgverstrekkers door het
ker, 1 coördinator en 1 bouwcoördinator.
selen over wat hen bekommert en
forfaitair betalingssysteem niet gebon-
hoe ze met hun problemen kunnen
den zijn aan het feit of de patiënt al dan
MediKuregem is in 2008 gegroeid uit
omgaan. Daarnaast is er de ‘De goed-
niet ziek is, is het beter afgestemd op
het engagement van de bekende Brus-
gevoel-stoel’: tijdens een 4-tal ses-
het voeren van preventieve en gezond-
selse huisarts dr. Louis Ferrant, al sinds
sies wil MediKuregem de deelnemers
heidsbevorderende acties dan de klas-
1977 Nederlandstalig huisarts in Kure-
leren kracht te putten uit zichzelf en
sieke prestatiegeneeskunde. Voor pati-
gem. In vergelijking met ‘Geneeskunde
voor zichzelf uit te komen. “De ses-
ënten betekent het forfaitair systeem
voor het Volk’ maakt een wijkgezond-
sies hebben mij geholpen om erover
zoveel als financiële stabiliteit rond de
heidscentrum geen politiek statement.
te praten”, getuigt een patiënt. “Het
basiskosten van hun zorg.
België telt op dit ogenblik 21 wijkge-
is goed om de activiteiten te zien die zegt een andere. Zo tracht MediKure-
Verder gaan dan symptoombestrijding
gem ook gezondheidsbehoeften te
Een ander typisch kenmerk van een
detecteren. Het doet dat overigens
wijkgezondheidscentrum is het mul-
in samenwerking met andere actoren
tidisciplinaire. Dat uit zich in het feit
op dat terrein, zoals Kind & Gezin en
dat in MediKuregem een grote variatie
lokale scholen.
aan profielen werkzaam is: 8 artsen
we gepland hebben. Dat doet goed”,
1 intercultu-
1 onderhoudsmedewer-
zondheidscentra die samen ongeveer 53000 patiënten noteren. Het aantal uren engagement wordt niet bijgehouden. Edgard Eeckman
(waarvan 1 HAIO), 2 verpleegkundigen, 1. Health, Mildred Baxter, 2de druk, Polity Press, Cambridge, 2010, p.111. 2. Ibidem, p114 3. Ibidem, p114 4. Iedere Stem telt - Une voix pour tous, Samenlevingsopbouw Brussel, 2012, http://www.iedersstemtelt.be/pdf/pn_kuregem_nl.pdf, Geraadpleegd op 23 juli 2013
17
muze van naderbij bekeken
Berfin Akgul en Malika Setti zijn intercultureel bemiddelaars in het UZ Brussel. Wat doen zij nu precies? En welke tips geven ze aan zorgverstrekkers die vaak allochtone patiënten over de vloer krijgen?
Malika Setti en Berfin Akgul
Interculturele bemiddeling, een kwestie van diplomatie
B
erfin is van Koerdisch-Turkse
ze niet alles durven vertellen aan hun
zich vaak liever door familie laten was-
afkomst en Malika van Marok-
arts. Dat kan misverstanden veroorza-
sen. Wassen gebeurt bij uitstek buiten
kaanse afkomst. Ze werken res-
ken.” Berfin vult aan: “Tegelijk mag je
de bezoekuren.” Berfin: “In Turkije wa-
pectievelijk al 13 en 2 jaar als intercul-
die patiënten niet onderschatten. Een
ren tot 4 jaar geleden geen huisartsen,
tureel bemiddelaar in het UZ Brussel.
allochtoon kan hoog opgeleid zijn maar
men kent het concept er niet. En dus organiseer ik infosessies om uit te leg-
Ze hebben 5 taken: vorming geven aan zorgverstrekkers,
voorlichting
geven
aan allochtonen, tolken, overleggen met hulpverleners en pleitbezorging (patiënten wijzen op hun rechten). Hun opleiding hebben ze gekregen via vzw Foyer.
“Vel geen oordeel over een andere cultuur of religie”
gen wanneer en waarvoor je naar een spoedgevallendienst gaat, wat de regels in een ziekenhuis zijn en wanneer je op consultatie kan bij een huisarts.” Tot slot benadrukken beiden dat het
Veel problemen en misverstanden met
eigenlijk zelden gebeurt dat een man
patiënten uit andere landen hebben
een vrouwelijke arts wil voor zijn echt-
te maken met een taalbarrière of een
gewoon geen Nederlands of Frans kun-
genote. Als het voorkomt, halen derge-
gebrek aan kennis over onze gezond-
nen praten. Een patiënt uit Istanbul is
lijke verhalen vaak direct de media.
heidszorg. Malika: “Vooral bij migran-
bijvoorbeeld anders dan iemand van
Berfin: “Uiteindelijk draait het om res-
ten afkomstig van het platteland, is er
het Turkse platteland. En een vrouw
pect, van beide kanten, en belangrijk
een mentaliteitsverschil. Zij zijn vaak
met hoofddoek, is niet per definitie
daarbij is dat we over elkaars cultuur of
lager geschoold, of geloven nog in al-
dom en onwetend.” Een frustratie die
religie geen oordeel vellen.”
ternatieve geneeswijzen. Veel van deze
vaak de kop opsteekt in een ziekenhuis,
mensen hebben geen vertrouwens-
is het niet respecteren van bezoekuren.
band met hun arts en dit in combinatie
Malika: “Sommige religies of tradities
met het feit dat er in hun culturen nog
schrijven voor dat men moet zorgen
veel taboes heersen, zorgt er voor dat
voor zieken. Vandaar dat die patiënten
18
Meer info? www.foyer.be Inge Staelens
COLUMN
Prof. dr.
Jean Paul Van Bendegem
Jean-Paul Van Bendegem is gewoon hoogleraar aan de faculteit Letteren en Wijsbegeerte van de Vrije Universiteit Brussel. Hij is licentiaat wiskunde en doctor in de wijsbegeerte. Hij woont in Gent.
Hoe pervers is Facebook?
Voor een columnist is Facebook een
aan de foto’s van de Amerikaanse kun-
En dat mag blijkbaar niet. Maar als een
zeer aangenaam onderwerp. Er is al-
stenares Matuschka die ook borstkan-
foto van een ‘beschadigd’ iemand wel
tijd wel iets waarover je commentaar
ker heeft gehad. Een aantal van deze
kan, dan kan de conclusie alleen maar
kunt spuien met het nodige cynisme
foto’s heeft Jay op Facebook geplaatst
zijn dat zo’n beeld geen erotische
en maatschappijkritiek, al of niet impli-
die ze er meteen hebben afgehaald
kracht heeft. Wat een waanzinnige
ciet. Het ligt voor de hand dat ik begin
want je krijgt après tout borsten te
vergissing en belediging. Worden al
te jammeren over het totaal uithollen
zien, gehavend of niet.
deze vrouwen dan verondersteld geen seksueel-erotisch leven meer te heb-
en verdwijnen van het recht op privacy, maar om eerlijk te zijn vind ik het nog steeds verrassend dat men nu pas daarover valt. Je kan al net zo goed verbaasd zijn dat je zweet in een sauna. En uiteraard is er de censuur die Facebook al te geregeld pleegt en ook hier mag
Een waanzinnige vergissing en belediging
ben? Moeten ze zich terugtrekken in de schaduw van de samenleving om al de ‘gezonden’ niet te bruuskeren met hun ‘beschadiging’? Ik zal niet weerstaan aan het cynisme van de situatie en even meegaan in de
je niet verrast zijn. Maar recent is er
perversiteit van Facebook: neem Ange-
toch een nieuwe wending in hun cen-
lina Jolie. We weten dat haar borsten gereconstrueerd zijn en dus in hun ter-
suurbeleid gekomen die wel aandacht verdient en die naar mijn gevoel de ti-
Na een petitie heeft Facebook beslist
men niet meer ‘gezond’. Dus mogen ze
tel van deze column rechtvaardigt.
om de foto’s wel te laten staan. Maar
getoond worden? Zouden ze durven
De Amerikaanse fotograaf David Jay,
zo lees ik in de krant: “Foto’s van ont-
antwoorden dat het inderdaad mag op
zo lees ik in De Standaard van 14 juni
blote borsten die geen spoor van een
voorwaarde dat het je niet opwindt?
2013, heeft een reeks foto’s gemaakt
chirurgische ingreep vertonen, blijven
Maar dat kun je pas weten als er geen
van vrouwen getroffen door borstkan-
echter taboe”. Wat probeert Facebook
privacy meer is, waarmee ook dat ver-
ker die sporen op hun lichaam heeft
ons hier duidelijk te maken? Ik ga ervan
klaard is.
nagelaten. Een vreemde, fascinerende
uit dat een ‘gezonde’ borst voor hen
en uitdagende combinatie van schoon-
als seksueel opwindend en erotisch
heid en gruwelijkheid, die doet denken
geladen moet beschouwd worden.
Prof. dr. Jean Paul Van Bendegem
19
ACADEMISCH EN ANDER
NIEUWS Het uZ brusseL vernieuwt zijn jaarverslag (en zichzelf) In 2012 is het uZ brussel begonnen met de switch te maken naar een vernieuwd ziekenhuis in 2020. Daarom is er vorig jaar onder meer begonnen om het hele ziekenhuissysteem te stroomlijnen. Deze essentiële overgang wordt weerspiegeld in een bijzonder digitaal jaarverslag 2012.
wie is de arts in het jaarverslag? De bezoeker wordt in het digitaal jaarverslag uitgenodigd om mee de switch te maken. het jaarverslag is samengesteld uit drie lagen. in een eerste
twee gerelateerde grote projecten –
laag geven 12 (licht geanimeerde) te-
‘nexus’ en ‘lean’ – die tot doel hebben
keningen 12 activiteiten weer die het
om op een andere manier te werken.
uZ Brussel tekenend vindt voor het
Vorig jaar besliste het uZ Brussel om
voorbije jaar. De bezoeker kan horizon-
te gaan voor accreditatie in het ganse
taal scrollen van de ene naar de andere
ziekenhuis, een proces dat meerdere ja-
tekening. Verticaal scrollen kan echter
ren in beslag zal nemen. het ganse ver-
ook en dan kan je naar een tweede en
nieuwingsproces wordt omkaderd door
derde laag gaan met telkens meer uit-
informatietechnologie. naast deze ver-
leg. in de derde laag vindt de lezer voor-
nieuwingen inzake de zorg zelf, inten-
al de klassieke cijfers en details terug
sifieert het uZ Brussel ook zijn werking
eigen aan een jaarverslag. Bijzonder is
van de twee andere basisopdrachten:
ook dat de activiteiten werden opge-
onderwijs en onderzoek. het digitaal
hangen aan het werk dat Christophe
jaarverslag besteedt verder aandacht
doet, een arts en professor werkzaam
aan wat niet verandert: de missie en de
op het Centrum voor reproductieve
waarden. uZ Brussel is en blijft neder-
Geneeskunde van het uZ Brussel. Daar-
landstalig, pluralistisch en sociaal. het
door krijgt in het jaarverslag de zorg
blijft het recht op zelfbeschikking hoog
een menselijk gelaat.
in het vaandel dragen.
over de switch het uZ Brussel heeft een ruimteplan
Wie samen met het uZ Brussel
ontwikkeld waardoor 60% van het
de switch wil maken, surft naar :
ziekenhuis in 2020 herbouwd zal zijn
http://jaarverslag2012.uzbrussel.be.
en talrijke eenheden zullen worden
20
vernieuwd; dit is vandaag overigens al
het jaarverslag is op bijna elk internet-
volop aan de gang. Belangrijk is ook
platform te bekijken. Voor de tablet werd
de manier waarop de zorg wordt ver-
een lightversie gerealiseerd en enkel op
strekt: in 2012 liepen daarom volop
smartphone is het niet te bekijken.
10 jaar levenseindeinfor matieForum in de kvs Op zaterdag 12 oktober wordt 10 jaar leiF (levenseindeinformatieForum)
gevierd
in
de
prof. em. andré van steirteghem wordt voorzitter van het ethisch comité van uZ Brussel
Konink-
lijke Vlaamse schouwburg in Brussel. het wordt
het directiecomité van het uZ Brussel heeft in overleg met de de-
een dag waar teruggekeken wordt op het verle-
caan van de faculteit Geneeskunde & Farmacie van de VuB prof. em.
den maar vooral met een blik op de toekomst.
andré Van steirteghem aangeduid als voorzitter van het ethisch co-
inhoud wordt afgewisseld met ludieke momenten.
mité van het uZ Brussel. hij is hiermee de opvolger van prof. em.
Bovendien wordt er de eerste leif-time achievement
P. Devroey. Prof. Van steirteghem stond samen met prof. P. Devroey
award uitgereikt aan iemand die zich verdienstelijk heeft
aan de wieg van het Centrum voor reproductieve Geneeskunde van
getoond in de zorg voor het levenseinde. meer informa-
het uZ Brussel.
tie over het programma op www.leif.be.
award voor beste presentatie op eshrecongres bart Desmet, laborant van het Centrum voor reproductieve Geneeskunde heeft in de paramedische sessie van het internationale esHre-congres de award voor de beste presentatie ontvangen: "Evaluation of the frozen embryo stock and destination of the frozen embryos in a large scale cryopreservation program”.
eicellen invriezen om sociale redenen vooral uit gemoedsrust in uZ Brussel worden sinds 2009 eicellen ingebankt. Dr. Dominic stoop van het Centrum voor reproductieve Geneeskunde heeft een analyse gemaakt in een follow-up onderzoek. De studie toont aan dat vele van de vrouwen die eicellen inbankten, geloven dat ze deze nooit zullen gebruiken, ook al ervaren ze het inbanken nog altijd als positief. De meerderheid van de vrouwen die hun eicellen (niet) hebben ingebankt, hadden dat liever op een jongere leeftijd gedaan. De studie werd voorgesteld op het congres van eshre (european society of human reproduction and embryology). in tegenstelling tot het invriezen van spermacellen, rust op het invriezen van eicellen nog meer een taboe. De techniek om eicellen in te vriezen is ook anders dan bij spermacellen. het vergt een specifieke expertise die niet overal voorhanden is.
Boek
“the surgical art of facial makeover” voorgesteld
Om zijn expertise te delen en te tonen
persoon wordt geïnspireerd door de mu-
wat de mogelijkheden zijn, heeft prof. dr.
zen van kunst en wetenschap. het is een
maurice mommaerts, hoofd van de dienst
monografie geworden van 25 jaar ervaring
mond-, kaak-, en aangezichtschirurgie, een
waarbij buiten titanium alleen lichaams-
fotoboek opgesteld. Voor het eerst wor-
eigen moleculen gebruikt worden. Dit in
den alle mogelijke combinaties van chirur-
tegenstelling tot teflon of siliconen die
gische ingrepen van zowel schedelbot als
klassiek worden gebruikt. De innovaties
van de weke delen in het gezicht, voorge-
werden elke keer wetenschappelijk gevali-
steld in een boek getiteld “the surgical art
deerd en gepubliceerd. het boek bestaat
of facial makeover”. het boek is opgevat
uit twee delen en kan besteld worden op
als kunstboek, verwijzend naar het feit
http://www.facialmakeover.info/
dat heelkunde van de identiteit van een
Het uZ brussel (ver)bouwt voor u het uZ brussel wil het bestaande ziekenhuis uitbreiden en reorganiseren tot een modern, logisch gestructureerd ziekenhuis. het gebouw moet aan de behoeften van patiënten en zorgverstrekkers voldoen.
Op dit ogenblik wordt de spoedgevallendienst volop verbouwd.
Vandaag is er een gebrek aan ruimte,
derzijds bestaat het uit het optrekken
in 2011 werd een aanvraag ingediend
liggen de diensten versnipperd en is de
van een gebouw waar de administratie
bij de Vlaamse overheid voor de subsidi-
infrastructuur op sommige diensten
en een nieuwe algemene inkom van
ering van de bouwprojecten van ViPa 1.
verouderd. na 35 jaar is de gezondheids-
het ziekenhuis komen.
zorg geëvolueerd en het uZ Brussel
afhankelijk van de toegekende subsi-
evolueert mee. Daarom bouwt uZ Brus-
Omdat het ziekenhuis dringend aan
dies en vergunningen zou de realisatie
sel op de bestaande campus een ver-
vernieuwing toe is, kan er niet gewacht
van deze projecten moeten voltooid
nieuwd ziekenhuis en het volgt daarbij
worden op fase 2 (ViPa 2) om bepaalde
zijn in 2021.
het concept van zorgende architectuur.
werken uit te voeren. Vandaar dat er een aantal tijdelijke constructies wor-
het ziekenhuis tracht de hinder voor
De eerste fase (ViPa 1) bestaat ener-
den gebouwd om een goede zorg te
patiënten, bezoekers en medewerkers
zijds uit het uitbreiden van het medisch
blijven garanderen aan de patiënten.
tot een minimum te beperken.
technisch blok (met vernieuwd opera-
het gaat o.m. om de spoedgevallen-
meer informatie over de werven op
tiekwartier, intensieve zorg, …), en an-
dienst en het oncologisch centrum.
www.uzbrussel.be.
22
Diabeteskliniek symposium voor huisartsen Zaterdag 5 oktober 2013 Waar? Diabeteskliniek UZ Brussel - Zone C, niveau 0 8.30u Onthaal en registratie
9.00u Workshop – deel 1: Type 2 diabetes: praktische aanpak anno 2013
10.00u Pauze en bezoek stands 10.30u Workshop – deel 2: • Wereldkeuken voor diabetici in het kosmopolitische Brussel • In beweging met diabetes – DIAFIT • Insulinebehandeling: van voorschrift tot injectie 12.45u Receptie in Diabeteskliniek Meer info bij prof. dr. K. Decochez en prof. dr. E. Vandemeulebroeke - T 02 477 61 11 Inschrijven via secretariaat.diabetes@uzbrussel.be
Dermatologie liaison dag voor huisartsen Woensdag 16 oktober 2013 Waar? Auditorium Kiekens UZ Brussel - Zone F, niveau -1 19.00u Onthaal 19.30u Inleiding: Dr. L. Steenssens, hoofdgeneesheer UZ Brussel 19.40u ABC van pediatrische dermatologie: Prof. dr. L. De Raeve 20.05u Dermatologische symptomen van systemische ziekten: Dr. A. Deconinck 20.30u Bestaande en nieuwe strategieën bij chronische inflammatoire huidziektes: Dr. M. Grosber 20.50u Toekomstplannen en diensten van de dienst dermatologie van UZ Brussel: Prof. dr. J. Gutermuth 21.30u Receptie en rondleiding op de dienst dermatologie Meer info en inschrijven via carine.vleminckx@uzbrussel.be - T 02 477 63 58
colofon muZe is het driemaandelijks medisch magazine van het uZ Brussel. redactionele coÜrdinatie en eindredactie: edgard eeckman en inge staelens redactieraad: Johan Braeckman, toon De Backer, Wim Distelmans, edgard eeckman, martine huybrechts, Patrick lacor, marc noppen, Denis Pierard, Jan schots, inge staelens, ria Vanschoenwinkel, Brigitte Velkeniers in dit nummer staan redactionele bijdragen van edgard eeckman, Jan Gutermuth, martine Grosber, tom hillary, Patrick lacor, Frieda matthys, marc noppen, inge staelens, marcel ten tusscher, Jean Paul Van Bendegem. De foto’s in dit nummer zijn o.m. van edgard eeckman, lander loeckx, Bart moens en Petra Van san De vormgeving werd verzorgd door megaluna. muZe wordt gedrukt op de persen van leleu Printing op milieuvriendelijk papier.
Wie dat wil, kan zich gratis abonneren. het volstaat een mail te sturen naar muze@uzbrussel.be of te telefoneren naar de dienst Communicatie van het uZ Brussel op 02 477 80 80. muZe is een realisatie van de dienst Communicatie van het uZ Brussel. Verantwoordelijke uitgever: marc noppen, laarbeeklaan 101, 1090 Brussel algemene info over het uZ Brussel: www.uzbrussel.be algemene info over werken in het uZ Brussel: www.werkeninhetuzbrussel.be
2013
Volg het ziekenhuis ook op twitter en facebook www.facebook.com/uZBrussel en www.twitter.com/uzbrussel ( @uzbrussel )
Zoeken, Weten, Helpen