OVERURENJUNKIES – P.3
1 OP 3 ONGELUKKIG OP HET WERK – P.4
STRESSARTS LUC SWINNEN - P.7
Wie gelooft ze nog?
Te passieve aanpak werkt niet
5 misvattingen over burn-out
BURN-OUT ENQUÊTE
4 OP 10 VLAAMSE WERKNEMERS VERWACHTEN EEN BURN-OUT 8% HEEFT ER ÉÉN
Wekelijks magazine bij jouw krant • 10 juni 2017
BB
2
vacature.com
Juni 2017
WIE LANG WERKT, WERKT MISSCHIEN VOORAL NIET ZO EFFICIËNT Stel je voor dat je baas je een schouderklopje geeft telkens wanneer je stipt op tijd naar huis vertrekt! Klinkt gek, en toch zou het kunnen helpen om tot een gezonder evenwicht tussen werktijd en vrije tijd te komen. Tekst: HERMIEN VANOOST
Nee, dit is niet het -tigste artikel met ‘30 tips voor de perfecte werk-privébalans’. Want eerlijk, instinctief kennen we de meeste van die regels wel. We weten wat we moeten doen om een gezonder evenwicht te bereiken: tijd maken voor vrije tijd, regelmatig bewegen, niet te vaak overuren draaien, de smartphone eens links laten liggen. Alleen laten we de uitvoering ervan al eens achterwege. Zodra we op de werkvloer komen, lijken we die vuistregels te vergeten. En daar hebben we zo onze redenen voor.
“Na acht uur op kantoor is de concentratie weg. Waarom vinden we iemand die overuren doet dan geloofwaardiger?” KAREL LAMOTE
SCHULDGEVOEL Groepsdruk bijvoorbeeld. KAREL LAMOTE ervoer het aan den lijve bij zijn vorige werkgever, die hem de kans gaf om zijn werkuren zelf te kiezen. Of toch in theorie. “Omdat ik dicht bij het kantoor woonde, besloot ik om altijd vroeg te starten,” vertelt hij in zijn pas verschenen boek Gorilla’s op de werkvloer, “in de veronderstelling dat ik zo ‘s avonds tijdig weer naar huis kon en wat extra vrije tijd kreeg.” Helaas was dat buiten zijn leidinggevende en collega’s gerekend. “Zij waren het gewoon om een uur later aan hun werkdag te beginnen.
Wanneer mijn uren erop zaten en ik naar huis vertrok, voelde ik hun blikken en verontwaardiging in mijn rug branden. Het leek alsof ik me schuldig moest voelen, alsof ik een minder harde werker was.” Uit angst om niet aan de druk van het team te voldoen, paste hij uiteindelijk zijn werkritme aan en bleef hij ’s avonds dan maar wat langer op zijn stoel zitten. Zoals alle andere collega’s. KLASSIEKE DENKFOUT Het voorbeeld van Karel – die intussen weer in dienst is van zijn eerste werkgever, een hr-dienstverlener – legt een hardnekkige denkfout in onze arbeidscultuur bloot: te vaak nog gaan we ervan uit dat wie lang en laat werkt een betere, productievere werkkracht is dan wie zich strikter aan de werkuren houdt. Terwijl dat natuurlijk niet per se zo is. Kijk maar naar de Denen. Zij hebben volgens de OESO de kortste werkweken (37,4 uren voor voltijds werkenden (2015)) en toch zijn ze niet minder productief dan de gemiddelde Europese werknemer. “Lange werkdagen zijn misschien eerder een teken van inefficiëntie dan van inzet en loyaliteit”, vacature.com
stelt Karel Lamote. “Na zeven à acht uur op kantoor is de concentratie weg. Waarom vinden we iemand die overuren doet dan geloofwaardiger? Resultaten zouden toch meer moeten doorwegen dan aanwezigheid?” ANDERS EVALUEREN Dat veel werkgevers nog niet op die manier redeneren blijkt uit het jongste ‘Nationaal Gezonderzoek’ van levensverzekeraar Delta Lloyd Life in samenwerking met gezondheidseconoom Lieven Annemans. Zowat de helft van de duizend werknemers uit de enquête geeft aan dat hun werkgever bij de evaluaties vooral naar de gepresteerde uren kijkt. Slechts 28 procent houdt rekening met resultaten. Een cijfer dat beter moeten kunnen, want net door werknemers autonoom over hun werktijd te laten beslissen, krijgen ze dé sleutel in handen om tot een betere werk-privébalans te komen. Anders evalueren – inclusief schouderklopjes uitdelen aan zij die puik werk leveren én stipt op tijd naar huis vertrekken – is dus de boodschap voor leidinggevenden. Juni 2017
3
AFSTEVENEN OP EEN BURN-OUT... EN TOCH BLIJVEN ZITTEN Eén op de drie werkende Vlamingen geeft aan dat zijn job hem eigenlijk niet zo lekker zit en toch is slechts 7,5 procent actief op zoek naar iets anders. Hoe komt het dat we, zelfs al zijn we op weg naar een burn-out, zo passief blijven toekijken? Tekst HERMIEN VANOOST
Hebt u momenteel een burn-out? Die vraag legden we in april samen met iVox voor aan 2.000 werkende Vlamingen. 8,1 procent antwoordde positief. Aan de groep die neen zei, vroegen we vervolgens hoe groot ze de kans achten er ooit een te krijgen. Vier op de tien (43,8%) schatten dat risico hoog in, één op de acht (12,5 procent) eerder laag. LODE GODDERIS – dokter, hoogleraar aan de KULeuven en onderzoekshoofd bij de arbeidsgeneeskundige dienstverlener IDEWE – is niet verrast door die cijfers, want vaak komt hij in zijn
4
vacature.com
Juni 2017
eigen studies op vergelijkbare aantallen uit. Toch zal je hem niet zo gauw op grote uitspraken betrappen. Zeggen dat burn-out in deze tijden meer voorkomt en dat de werkdruk in de bedrijven alsmaar toeneemt, doet hij bijvoorbeeld niet. “Omdat het gewoon moeilijk te meten is. Werkdruk is iets subjectiefs. Wat ik als hoge werkdruk ervaar, vind jij kinderspel. En verder is er veel verwarring over het gebruik van de term burnout. Het grote publiek benoemt bijna àlle psychische aandoeningen – van emotionele uitputting tot depressie – met de term burn-out,
waardoor de ziekte als vanzelf alomtegenwoordig lijkt.” ‘Burn-out’ wordt zo een containerbegrip, een ietwat vage term waar iedereen zijn eigen invulling aan geeft, maar Godderis is er anderzijds wel van overtuigd dat mentale problemen op het werk zo meer op de voorgrond zijn gekomen en bespreekbaarder zijn geworden. En dat is sowieso goed nieuws. GOEDE MATCH TUSSEN JOB EN PERSOONLIJKHEID NODIG De studie van vacature.com en iVox legt ook bloot waar het bij een burn-out precies
fout loopt. Zo duiken er meer mentale klachten op bij wie geen interessante toekomstperspectieven ziet, zijn werk niet nuttig vindt, weinig waardering krijgt van zijn baas en zijn collega’s en/of werk doet dat niet in de lijn van zijn talent of zijn interesse ligt. Opvallend is dat er zowel aandachtspunten voor de werkgever als voor de werknemer zijn. De resultaten sterken Lode Godderis in zijn overtuiging dat een goeie match tussen job en individu ook essentieel is om een burn-out te voorkomen. “Ik denk dat we nog te statisch over onze
carrières denken. Je begint in een job en dan lijkt het logisch dat je daarin verder gaat, ook al past dat na verloop van tijd niet meer bij je.
“Wat je vandaag vleugels geeft, kan je morgen als een last ervaren. Het is goed om daarover regelmatig met je werkgever in dialoog te gaan.” LODE GODDERIS Jobs evolueren, maar mensen ook. Ze ontwikkelen gedurende hun leven nieuwe passies en vaardigheden, waardoor de ‘fit’ met de job kan verminderen.” Daarom moedigt hij alle werknemers en hun leidinggevenden aan om enkele keren per jaar stil te staan bij hun interesses en competenties en de vraag of deze nog wel bij hun job aansluiten. “Burn-out is een energieprobleem. Zolang je overwegend bezig bent met taken die je energie geven, zit je veilig. Maar dat evolueert dus wel. Wat je vandaag vleugels geeft, kan je morgen als een last ervaren. Het is goed om daarover regelmatig met je werkgever in dialoog te gaan, tijdens het functioneringsgesprek bijvoorbeeld.” DJU, DE TANK IS LEEG En wat dan als de fut er niet meer voldoende is en er eventueel zelfs een burn-out om de hoek loert? Is het dan tijd om naar een andere job uit te kijken? Onze enquête laat alvast zien dat dat niet
de oplossing is waar de meeste werknemers naar grijpen. Slechts 7,5 procent geeft aan actief naar een andere baan uit te kijken. Als je weet dat ongeveer een op de drie niet lekker in zijn vel zit op het werk (lees: stress ervaart en veel mentale en fysieke klachten heeft), dan is dat weinig. “En toch is dat niet zo onlogisch”, weet loopbaancoach MARIEKE GENARD (Werk met Zin). “Om van job te veranderen, moet je immers sterk genoeg in je schoenen staan. Je hebt energie nodig om je in een onzeker verhaal te storten. En het is net dat wat mensen met een burnout niet hebben. Hun tank is leeg.” Bovendien is van job veranderen niet altijd de beste oplossing. Of tenminste, het is niet waar loopbaanbegeleiding per se toe leidt. “Veel vaker mondt het uit in gesprekken met de leidinggevende en in verbeterde omstandigheden op de vloer. Kleine ingrepen kunnen al een wezenlijk verschil maken.” TERUGKEER NA BURNOUT MOGELIJK NA 3 MAANDEN Onderzoek na onderzoek bevestigt het: hoe langer een werknemer afwezig is door ziekte, hoe geringer de kans dat ie nog naar zijn werkgever zal terugkeren. Dat is bij rugproblemen en andere fysieke klachten zo, maar ook bij psychische aandoeningen zoals burn-out. Nu blijven werknemers met mentale problemen vaak maandenlang weg, soms zelfs langer dan een jaar. “En dat is allesbehalve bevorderlijk voor het herstel van de werknemer”, vindt Lode Godderis. “De spon-
tane reflex is dat je mensen met een burn-out met rust moet laten. Maar de waarheid is dat dat niet helpt. Burn-out gaat niet weg zonder actieve therapie. Ten laatste na drie à vier weken thuis zou daarmee begonnen moeten worden.” BEDRIJFSARTSEN BETREKKEN Idealiter komt ook de terugkeer naar het werk al in een vroeg stadium – na zes à acht weken ziekteverlof – ter sprake. Niet om mensen dan al meteen terug te sturen, wel om gerichter aan de motivatie te kunnen werken en de ondersteuningsbehoefte van de medewerker te detecteren. Waar loopt het voor hem fout op de werkvloer? Welke aanpassingen zouden hem helpen? “De bedrijfsarts mag daarin wat mij betreft een prominentere rol spelen”, zegt Godderis. “Aangezien burnout per definitie een werkgerelateerd probleem is en de bedrijfsarts de werksituatie het best kent, is het logisch om hem te betrekken. Bovendien weten we uit onderzoek dat naast psychologische ondersteuning aanpassingen op de werkvloer essentieel zijn voor een geslaagde terugkeer. De bedrijfsarts is uitstekend geplaatst om daarmee bezig te zijn. Daarom hoop ik dat er in de toekomst sneller naar hem wordt doorverwezen.” Met het traject dat Godderis voor ogen heeft, zou het uiteindelijk mogelijk moeten zijn om werknemers na drie maanden afwezigheid de stap terug te laten zetten, mét een beperkte kans op herval.
WIE LOOPT HET GROOTSTE RISICO? Vier groepen werknemers verdienen extra aandacht bij de preventie voor burn-out, want zij lopen volgens onze studie een hoger risico op mentale klachten. Waarom is dat zo? VROUWEN Werken vaker in sectoren met een hoge psychische belasting (onderwijs, zorg) dan mannen en dat maakt hen mogelijk gevoeliger voor burn-out. Toch moet je het verschil met de mannen ook nuanceren. Mannen hebben immers vaker dan vrouwen de neiging om sociaal wenselijk te antwoorden in een enquête. Misschien is er in werkelijkheid dus wel helemaal geen verschil tussen mannen en vrouwen. ALLEENSTAANDEN Ervaren minder sociale steun dan samenwonenden. Omdat ze alles in hun eentje moeten doen en verwerken, duiken makkelijker mentale klachten op. HOOGGESCHOOLDEN Aangezien werkdruk iets is dat zich vooral in de hoofden afspeelt, is het ook logisch dat diegenen die voor hun job constant dat hoofd gebruiken het grootste gevaar lopen. Ze hebben het moeilijker om het werk van zich af te zetten. STARTERS Voelen zich onzeker over hun job en hun toekomst. Dat vreet energie en leidt tot meer mentale klachten.
ONTDEK ONZE SOLLICITATIETOOLS Op vacature.com/nl-be/tools-testen vind je ons functioneringsgesprek e-book. Dat kan je helpen om met je werkgever in dialoog te gaan over jouw werktevredenheid.
vacature.com
Juni 2017
5
T e l e x Tekst: KRISTINA RYBOUCHKINA en JULIE PUTSEYS Foto: JONAS ROOSENS
5 MISVERSTANDEN OVER BURN-OUT DIE DRINGEND DE WERELD UIT MOETEN We worden de laatste jaren om de oren geslagen met berichten over burn-out en iedereen kent intussen minstens één iemand die eraan ten prooi is gevallen. Je zou dus denken dat we nu wel begrijpen wat de ziekte inhoudt. Helaas is dat niet het geval. Er bestaan nog veel te veel misvattingen over burn-out. Stressarts LUC SWINNEN klaart die graag uit.
Burn-out treft emotioneel onstabiele mensen “Mensen die een burn-out krijgen zijn absoluut geen watjes. Het zijn perfectionisten. Ze werken harder, omdat ze alles in orde willen hebben en omdat ze meer werk zien. Ze willen ook goed in het team liggen, waardoor ze vaker extra taken op zich nemen. Niet omdat ze assertiviteit missen, maar omdat ze daar voldoening uit halen. Ze zijn gedreven, gepassioneerd en collegiaal. Dat zijn absoluut geen kenmerken van een emotioneel onstabiele persoonlijkheid.”
Werkgevers kunnen een burn-out niet voorkomen “De werkgever speelt wel degelijk een belangrijke rol. Het is zijn taak om een gezonde werkomgeving te creëren. Hij moet zorgen dat werkkrachten zich
6
vacature.com
nuttig voelen en fier zijn op hun job. Dat ze weten wat er van hen wordt verwacht. Hij moet op een open manier communiceren, zodat iedereen weet waarom de ene wel opslag krijgt en de ander niet. Hij moet zijn werknemers ook enige vrijheid gunnen, om bijvoorbeeld eigen werkuren te bepalen. En hij moet zorgen voor een collegiale sfeer, waarbij medewerkers vrienden zijn in plaats van rivalen. Wordt er aan een van die vijf zaken niet voldaan, dan is de kans op problemen heel groot.”
Burn-out is een individuele aandoening “Burn-out is besmettelijk. We hebben allemaal spiegelneuronen, hersencellen die het gedrag van anderen spiegelen. Dus als je thuis een partner hebt met een burn-out, is het risico heel groot dat je de ziekte gaat overnemen. Dat zie je ook in bedrijven. Als er één burn-out is, volgen er meestal nog.”
Juni 2017
Mensen met een burn-out zijn depressief “Een depressie is een stemmingsziekte. Dan heb je nergens nog zin in. Een burn-out is een energieziekte. Dan wil je dingen doen, maar je hebt er de fut niet voor. Dat is een groot verschil. Een depressie kan verholpen worden met medicatie, bij een burn-out helpen pillen niet. Je kan er alleen met veel geduld en goede begeleiding van herstellen.”
prikkels is blauw licht, afkomstig van tv’s, computers en gsm’s. Probeer die dan ook twee uur voor je gaat slapen uit te schakelen. Zoek rust op door vaak genoeg naar buiten te trekken of eens een museum te bezoeken. En beweeg voldoende. Onderzoek heeft uitgewezen dat mensen die 10.000 stappen per dag zetten beter in hun vel zitten en hun werk efficiënter kunnen uitvoeren. Kleine aanpassingen die een groot verschil maken.”
Een burn-out is volledig werkgerelateerd “Niet alleen onze stressvolle jobs zorgen ervoor dat zo veel mensen een burn-out krijgen. Onze leefomstandigheden zijn mee verantwoordelijk. Er heerst veel onzekerheid, dingen veranderen continu en we krijgen heel veel prikkels binnen. Een van de grootste bronnen van storende
MEER WETEN OVER BURN-OUT? ‘101 antwoorden op stress en burn-out’, Luc Swinnen en Dirk Coeckelbergh, Van Halewyck (€ 19,99)
WHY I WORK HERE
AND IT BURNS, BURNS, BURNS
66% Anneleen Bru (31) is kattengedragstherapeute
I
“
k heb tijdens mijn licentiaat communicatiewetenschappen in Antwerpen mijn thesis geschreven over kattencommunicatie. Zo wist ik dat er jaarlijks veel katten in een asiel terechtkomen door gedragsproblemen. Ik heb er toen mijn missie van gemaakt om daar verandering in te brengen. Daarom heb ik nog een master bijgedaan in ‘animal behaviour’ (kattengedrag, nvdr) aan de universiteit van Southampton in het Verenigd Koninkrijk. Sinds 2008 werk ik als zelfstandige kattentherapeute.” “Mijn job bestaat onder andere uit consultaties geven aan mensen die ongewenst gedrag ervaren bij hun kat. Dat kan bijvoorbeeld agressief of al te angstig gedrag zijn. Daarnaast geef ik lezingen en opleidingen en heb ik een eigen academie opge-
richt waar regelmatig gastsprekers over de vloer komen. Sinds twee jaar ben
een people coach dan een dierencoach. Ik vind het geweldig om mensen te onder-
“Het klinkt misschien vreemd, maar mijn job gaat meer over mensen dan over dieren.” ik begonnen met een beroepsopleiding voor professionals, dierenartsen en kattentrimmers. Die opleiding heet Felinova Cat Coach. Dat draait momenteel echt goed; ik heb al twee keer dertien studenten in begeleiding gehad! Ik heb recentelijk ook mijn eigen cursushuis gebouwd, een grote houten chalet met uitzicht op een meer. Daar ben ik echt heel trots op!” “Het leukste aan mijn job? Het zal vreemd klinken, maar ik ben eigenlijk meer
steunen om iets in hun leven te verbeteren; in geval van mijn job gaat dat om de relatie met hun huisdier of hun carrière.”
meer burn-outs
Alleen al in 2015 moest de staat 106.729.880 euro ophoesten voor mensen die langer dan een jaar afwezig zijn. Het ziet ernaar uit dat dit bedrag zal blijven stijgen, want o.a. het aantal mensen met langdurige burn-out (‘de kwaal van de eeuw’) steeg de laatste 5 jaar met 66%. In 2010 bleven 4.931 mensen meer dan 1 jaar thuis omwille van een burn-out, in 2015 waren dat er al 8.208. > 1 jaar burn-out 2010 2011 2012 2013 2014 2015
werknemers 4.574 4.917 5.331 5.688 6.543 7.653
zelfstandigen 357 374 416 452 499 555
392.000
mensen
zaten in 2016 lange tijd ziek thuis. Dat zijn er nog eens 20.000 meer dan in 2015, blijkt uit de laatste cijfers van het Rijksinstituut voor Ziekte -en Invaliditeitsverzekering (RIZIV).
ERVARING
9 jaar NETTOLOON
ongeveer €2.000 per maand
COLOFON Redactie 09 353 51 54, redactie.vacature@vacature.com Advertenties 09 353 51 57, commercieel@vacature.com Ordering 09 353 51 52, ordering@vacature.com VU Dirk Dewulf Content Manager Roxanne Claessens Coördinatie Katrien Brys Redactie Hermien Vanoost, Julie Putseys, Joni Horemans, Kristina Rybouchkina Vormgeving Hugo Gielen, Bob Haentjens Sales Marijke Van Impe Ordering An Parewijck
Ontdek nog meer op facebook.com/vacaturedotcom of volg ons op Twitter via @vacaturedotcom en Instagram via instagram.com/vacaturedotcom. vacature.com
Juni 2017
7
8
vacature.com
Juni 2017
vacature.com
Juni 2017
9
10
vacature.com
Juni 2017
vacature.com
Juni 2017
11
12
vacature.com
Juni 2017
vacature.com
Juni 2017
13
14
vacature.com
Juni 2017
vacature.com
Juni 2017
15
Laat je salaris niet afhangen van het lot. Is â‚Ź 2.800 bruto genoeg? Mag je twee maanden op vakantie? Die bedrijfswagen, durf je die vragen? Surf naar het Salariskompas van pacatureÎŤ[ig in samenwerking met KU Leuven, en weet meteen welk loon en welke extralegale voordelen je kan onderhandelen. Helemaal klaar voor je volgende gesprek! Benieuwd? Check salariskompas.be
16
vacature.com
Juni 2017
vacature.com
Juni 2017
17
door vacature.com
Laat je salaris niet afhangen van het lot salariskompas.be
18
vacature.com
Juni 2017
vacature.com
Juni 2017
19
20
vacature.com
Juni 2017
BB