Wekelijks magazine bij jouw krant • 27 juli 2019
MAAKT WERKEN GELUKKIG?
70% wil meer verdienen, maar meer verdienen maakt niet gelukkig(er)
P.3 - HET ABC VAN ONS WERKGELUK: AUTONOMIE, BETROKKENHEID, COMPETENTIE
P.6 - WAAROM ELKE ORGANISATIE EEN CHIEF HAPPINESS OFFICER KAN GEBRUIKEN
P.7 - DIT ZEGT DE WETENSCHAP OVER GELUK OP HET WERK
27 juli 2019 - vacature.com
2
OVER WERK, SALARIS EN GELUKKIG ZIJN 35% van de Belgen heeft vaak tot altijd stress Tekst: PIET VERBEEST
Hoe essentieel is een goede baan voor een vervullend en succesvol leven? Gezondheidseconoom Lieven Annemans (UGent) onderzocht het eerder dit jaar in het kader van zijn Nationale Geluksonderzoek. Dat levert alvast enkele opmerkelijke vaststellingen op. Zo zijn de mensen met de hoogste inkomens niet noodzakelijk ook het meest tevreden. En zijn werkenden doorgaans wel veel gelukkiger dan werkzoekenden, inactieven en langdurig zieken.
Professor LIEVEN ANNEMANS is sinds 2017 titularis van de NN leerstoel “Perspectieven op een gezond en gelukkig leven”. De voorbije jaren voerde hij met de steun van levensverzekeraar NN en in samenwerking met hr-dienstverlener Securex een grootschalig wetenschappelijk onderzoek naar de mate waarin geld, werk en sociale relaties mee ons geluk bepalen. Zo wil hij tot een reeks van beleidsaanbevelingen komen die meer Belgen een fijner leven kunnen bezorgen.
70% WIL MEER VERDIENEN In totaal namen 3.770 mensen deel aan de studie. 77 procent van hen behoort tot de actieve bevolking. Weinig verrassend is alvast dat ons inkomen een belangrijke stempel drukt op ons geluk. Onze gemiddelde levenstevredenheid stijgt naarmate er een hoger bedrag op onze rekening komt. En voor de meesten van ons zou dat gerust nog wat meer mogen zijn. “De gemiddelde Belg geeft zijn financiële status
een magere 6 op 10”, verduidelijkt professor Annemans. “Liefst 7 op de 10 verlangen onomwonden naar een hoger inkomen. Maar, vanaf een bepaald niveau begint ons financiële welbehagen merkwaardig genoeg te stagneren. Ons geluk bereikt een piek bij een inkomen van 4.000 € à 4.500 €, vanaf dan daalt het zelfs weer lichtjes. Er is dus een duidelijke bovengrens aan de positieve effecten van materiële welstand.”
IK WERK, DUS IK BESTA Dat er een sterke correlatie bestaat tussen werken en geluk blijkt eveneens uit de vaststelling dat werkzoekenden en langdurig zieken duidelijk grotere kopzorgen hebben dan werknemers en zelfstandigen. Waar werkende Belgen hun leven gemiddeld een 6,6 op 10 geven, blijven de niet-werkenden steken op hooguit 4,9. Lieven Annemans: ‘Een goede job is een bron van erkenning, waardering en zelfrealisatie. Hij biedt ons naast een inkomen tevens een zinvolle invulling van ons bestaan.” Dat beaamt ook FONS LEROY, tot voor kort gedelegeerd bestuurder van VDAB: “Het is bewezen dat iemand die werkt meer zelfvertrouwen heeft, zich nuttiger voelt en beter in zijn vel zit. Daarom zet VDAB tegenwoordig actiever in op types werkzoekenden die tot nu toe vaak uit de boot vielen: langdurig zieken, herintreders, vrouwen met een migratieachtergrond en ongekwalificeerde jongeren. Door mensen de kans te geven om hun talenten op de werkvloer te ontwikkelen creëer je gelukkige medewerkers. Dat kan je bedrijf alleen maar ten goede komen.”
Lieven Annemans heeft daar een duidelijke verklaring voor: “Ons inkomen dient in de eerste plaats om in onze basisbehoeften te voorzien. Dat kunnen fysieke, psychologische of sociale noden zijn. Eenmaal die voorwaarden vervuld zijn, treedt een zekere verzadiging op. Meer geld maakt je niet noodzakelijk nog veel gelukkiger. Ergens is dat logisch: de tevredenheid die we uit materiële zaken puren, is sowieso altijd van korte duur. Denk maar aan het geluksgevoel dat mensen ervaren als ze bijvoorbeeld een dure wagen kopen: dat vervaagt zeer snel. Vaak doet men trouwens net dergelijke aankopen om een gebrek aan echt geluk te compenseren. Daarom pleit ik ervoor om naar Scandinavisch voorbeeld ons economisch systeem te herdenken en de inkomsten beter te verdelen. Het is namelijk absoluut geen toeval dat dat net de gelukkigste landen ter wereld zijn.” Wie schuldloos door het leven gaat, aan pensioensparen doet of een levensverzekering heeft, heeft algemeen 17 procent meer kans om gelukkig te zijn. “Financiële gemoedsrust is een stabiliserende factor”, verklaart Lieven Annemans. “Wie zich zorgen maakt over de stand van zijn bankrekening – ongeacht het niveau van zijn inkomen – ziet zijn kansen op geluk met liefst 46 procent dalen. En dat zijn er in de praktijk nogal wat: bijna de helft van de Belgen ging een lening of hypotheek aan om bijvoorbeeld een woning, een auto of verbouwingen te kunnen financieren. 13 procent van ons heeft daarnaast ook nog andere schulden.”
JOB WEEGT NIET VOOR IEDEREEN EVEN ZWAAR DOOR Maar werken is natuurlijk meer dan gewoon geld verdienen. Gemiddeld genomen draagt onze job voor bijna een vijfde (18%) bij tot ons geluk. Al zijn er onderling wel heel grote verschillen. Een zelfstandige die voluit zijn ding kan doen, ziet zijn geluksbehoefte meteen al voor 32 procent ingevuld. Helaas is het omgekeerde ook waar: loopt zijn zaak voor geen meter of bezorgt het werk hem veel problemen en stress, dan zal hij het heel moeilijk hebben om oprecht gelukkig te zijn. Bij ambtenaren is de impact van het beroepsleven op het geluk met amper 9 procent ruim driemaal kleiner. Bedienden (19,8%) en arbeiders (13,9%) zitten daar zowat tussenin. “Dat is allemaal heel significant”, zo vindt professor Annemans. “Je moet weten dat 30 tot 50 procent van ons geluk sowieso al door genetische factoren wordt bepaald. Als een
“Blije werknemers blijven gemiddeld 5 jaar langer werken dan minder gelukkige collega’s.” goede job volstaat om daar nog eens 20 procent bovenop te doen, mogen we gerust spreken van een levensbepalend element. 43 procent van de werkende Belgen geeft zijn job trouwens een score van minstens 8 op 10. Daar staat tegenover dat iets minder dan een kwart (23%) zijn werk hooguit een 5 waard vindt.” HEIDI VERLINDEN, HR Research Expert bij Securex, benadrukt het belang van tevredenheid op het werk: “Onderzoek toont aan dat gelukkigere werknemers een positief effect hebben op de bedrijfsresultaten. De mensen presteren beter, de klanten zijn enthousiaster en de winstmarges nemen toe. Werkgeluk kan ook bijdragen tot een lager verloop en minder frequente en minder lange afwezigheden door ziekte. Concreet zorgt elke 1 procent stijging in werknemerstevredenheid voor 1,5 procent stijging in klantentevredenheid. En tot slot blijven blije werknemers ruim 5 jaar langer werken dan hun minder gelukkige collega’s.”
Heidi Verlinden
ABC VAN HET WERKGELUK Maar wat zijn nu de factoren die het meest bijdragen tot een gelukkige beroepssituatie? Het ABC van het werkgeluk blijkt letterlijk uit de volgende top drie te bestaan: autonomie, betrokkenheid en competentie. Lieven Annemans: “Wie op die drie elementen goed scoort, verhoogt zijn jobtevredenheid met 1,44 punten op een schaal van 10. Autonomie staat voor de mate waarin je betrokken wordt bij beslissingen over de inhoud van de job en ook zelf keuzes kan maken. Slechts 55,5 procent van de werkende Belgen is wat dat betreft tevreden over zijn arbeidssituatie. Betrokkenheid impliceert dat je je aanvaard voelt door je collega’s en leiding-
gevenden en je geen afstandelijkheid ervaart. 56,1 procent van ons geeft zichzelf daarvoor een goede score. En competentie houdt in dat je jezelf bekwaam en zelfzeker voelt in wat je doet. Hier antwoordt 69,4 procent van de Belgen bevestigend. Andere elementen zijn dan weer uitermate nefast voor ons werkgeluk. Zo geeft liefst 35 procent van de werkende Belgen aan vaak tot altijd stress te ondervinden. Eenzaamheid op het werk - het tegenovergestelde van betrokkenheid - blijkt 15 procent van ons lelijk parten te spelen. Zij zien hun werkgeluk op slag met 1,02 punten naar beneden gaan. Liefst een vijfde (21%) van de Belgen geeft dan weer aan vaak tot altijd op het werk een masker te moeten dragen en dus zichzelf niet te kunnen zijn.” Welke conclusies trekt professor Annemans nu
zelf uit zijn onderzoek naar ons professionele geluk? “Deze resultaten tonen aan dat er nog veel ruimte voor verbetering is”, besluit hij. “Werkgevers kunnen wel degelijk een verschil maken. Ik moedig hen dan ook aan om met specialisten terzake na te gaan hoe ze het geluk van hun medewerkers verder kunnen opkrikken. En uiteraard zijn blije medewerkers productiever. Investeringen in geluk op het werk verdien je sowieso terug.”
GOEDE WERKGEVERS MAKEN HET VERSCHIL Heidi Verlinden van Securex bevestigt dat organisaties heel wat kunnen doen om de tevredenheid en het algemene geluk van hun werknemers te bevorderen: “Werkgevers kunnen de
Relatie tussen netto genormaliseerd inkomen en algemene levenstevredenheid
7,00 6,50 6,00
5,90
6,15
6,37
6,55
6,69
6,87
6,91
6,91
6,87
5,61
5,50 -€
1.000 €
2.000 €
3.000 €
4.000 €
5.000 €
Aandeel van tevredenheid met het werk in de algemene levenstevredenheid, per beroepscategorie 35
32,0%
30 25 19,8%
20
13,9%
15
9,4%
10 5 0 Zelfstandigen
Bron: Nationaal Geluksonderzoek (UGent)
Bedienden
Arbeiders
Ambtenaren
“Ons geluk bereikt een piek bij een inkomen van 4.000 € à 4.500 €, vanaf dan daalt het zelfs weer lichtjes.” Lieven Annemans
7,50 6,80
autonomie van hun mensen verhogen door de controle af te bouwen. Ook initiatieven die de werk-privébalans vergroten of de zinvolheid van taken benadrukken, kunnen helpen. Verbondenheid creëer je door veeleer voor collectieve dan voor individuele doelstellingen te gaan, door transparant te communiceren, door je empathisch op te stellen en echt naar de mensen te luisteren en door actief te investeren in maatschappelijk verantwoord ondernemen.” Voor geluksexpert ISABELLE HOEBRECHTS, gedelegeerd bestuurder van HR-specialist 361°,
is het dan weer cruciaal om rekening te houden met de individuele behoeftes van medewerkers: “We moeten op het werk in de eerste plaats onszelf kunnen zijn. Dat maakt dat een werkgever voor iedereen apart moet nagaan wat die persoon nodig heeft om optimaal te kunnen functioneren. Tot slot heeft elk bedrijf zeker en vast baat bij de komst van een Chief Enthusiasm Officer. Om goed werk te kunnen leveren, moet er absoluut ook plezier worden gemaakt.” n
IS EVERYBODY HAPPY? Wordt dit het tijdperk van de Chief Happiness Officer? Blije en gemotiveerde collega’s, dat wil toch iedereen! Wie zich omringd weet door mensen die zich zichtbaar amuseren, tilt automatisch ook zijn eigen prestaties naar een hoger niveau. Maar hoe creëer je nu zo’n inspirerend werkklimaat? Moet elke organisatie stante pede een Chief Happiness Officer of CHO engageren? Dat kan zeker helpen, bevestigt Elke Van Hoof, VUBprofessor in de gezondheidspsychologie. Al plaatst ze meteen ook enkele kanttekeningen. Tekst: PIET VERBEEST
“Op het werk spreken wij eigenlijk niet over geluk maar over welzijn”, verduidelijkt ze. “Het is op zich niet de taak van een werkgever, hr-manager of leidinggevende om iemand gelukkig te maken. Dat is op zijn minst een gedeelde verantwoordelijkheid, waar ook veel privézaken bij komen kijken. Maar iedereen moet wel in de best mogelijke omstandigheden kunnen werken. Daarom heeft elke organisatie baat bij een strategisch welzijnsbeleid waarin het werkplezier centraal staat. Dat is veruit de beste aanpak om de negatieve effecten van stress, een permanent hoge werkdruk en een verregaande nood aan flexibiliteit te neutraliseren.”
VEILIGE EN GEZONDE OMGEVING In dat verband kan een Chief Happiness Officer (CHO) volgens Elke Van Hoof absoluut een positieve bijdrage leveren: “In eerste instantie zal hij of zij vooral remediërend moeten optreden. Het is cruciaal om het absenteïsme en presenteïsme in kaart te brengen en daarin bepaalde patronen te herkennen. Een logische volgende stap is de reintegratie van langdurig zieken, de
heroriëntatie van medewerkers en ‘job crafting’. Zo belandt iedereen op de plaats waar hij zich het best voelt. Daarnaast moet de CHO inzetten op preventie: mensen hebben nood aan een veilige en gezonde werkomgeving, waar begrippen als stressbeheersing en psychologische bijstand geen lege dozen zijn. Het is bovendien belangrijk dat daar duidelijk en transparant over gecommuniceerd wordt. En een laatste sleutelelement dat de nodige aandacht verdient, is zingeving: elke medewerker moet voelen dat hij echt iets betekent voor de organisatie en mee bijdraagt tot het succes.” Maar wie is dan de aangewezen persoon om de rol van CHO te vervullen? “In de ideale wereld neemt elke leidinggevende die taak deels voor zijn rekening”, besluit professor Van Hoof. “Het gaat hier namelijk eerder om een cultuur, ingebakken in het DNA van de organisatie, dan om één individu met een welomschreven opdracht.” n
GEEN ENKELE AANDOENING KREEG DE VOORBIJE JAREN ZO VEEL AANDACHT ALS BURN-OUT. In onze gids ‘eerste hulp bij burn-out’ leggen we uit wat je moet doen als het jou overkomt. www.vacature. com/nl-be/tools-testen/ gids-burn-out
5 TIPS OM GELUKKIGER
TE ZIJN OP JE WERK We spenderen heel wat tijd op het werk. Het is dan ook van groot belang dat we ons daar goed voelen. Voor een deel hebben we dat zelf in de hand, zo blijkt uit wetenschappelijk onderzoek. Tekst: CHARLOTTE FOUQUET
1. MINIMALISEER JE PENDELTIJD Wie lang pendelt, kan daar ongelukkig en zelfs ziek van kan worden. Margo Hilbrecht van de universiteit van Waterloo (Canada) ontdekte dat hoe langer het duurt eer je aan de slag kan gaan, hoe minder tevreden je bent met je leven in het algemeen. Veel pendelaars ervaren een lange pendeltijd inderdaad als tijdverlies. Bovendien betekent een lange pendeltijd minder tijd voor het gezin, en voor sport en ontspanning. En laat dat nu net zaken zijn die je gelukspeil doen stijgen. 2. ZORG VOOR EEN AANGENAME WERKOMGEVING Laat ons eerlijk zijn, niemand wordt vrolijk van een grijze, saaie werkruimte. Internationaal onderzoek toont bijvoorbeeld aan dat planten in een werkruimte tot minder stress, meer creativiteit en een betere gemoedstoestand leiden. Hoogleraar arbeidspsychologie Peter
Warr en journalist Guy Clapperton bevestigen in hun boek ‘The joy of work?’ dat een plezierige werkomgeving in belangrijke mate bijdraagt aan geluk op de werkvloer. Sla dus de handen in elkaar met collega’s en zorg ervoor dat het aangenaam vertoeven is in je werkruimte. 3. NEEM JE PROFESSIONELE LEVEN IN HANDEN Autonomie is noodzakelijk voor het welbevinden van werknemers. Dat blijkt onder andere uit het Nationaal Geluksonderzoek gevoerd door prof. Lieven Annemans (zie hoofdartikel) en een studie van de Universiteit van Birmingham. Zelf je dag kunnen inplannen, zelf kunnen bepalen waar je werkt, de volgorde van je taken bepalen … zijn essentieel om als werknemer het gevoel te hebben dat je de touwtjes in handen hebt. Gedraagt jouw baas zich als een micromanager? Ga dan het gesprek aan en claim de autonomie die je nodig hebt.
4. SLAAP VOLDOENDE Wat geldt voor geluk in het algemeen, is evenzeer waar voor geluk op het werk. Wie voldoende slaapt, voelt zich fitter, kan zich beter concentreren én ervaart een hoger geluksgevoel. Ga dus op tijd slapen en leg die gsm ruim een uur op voorhand aan de kant voor een goede nachtrust. 5. HOU JE DOEL VOOR OGEN Wie zichzelf doelstellingen oplegt, en die ook behaalt, wordt daar gelukkiger van, vertelt auteur Gretchen Rubin in haar bestseller ‘The Happiness project’. Bepaal dus ook op je werk concrete doelen, zoals het binnenhalen van een klant of doorgroeien naar een hogere functie. Het zal je alleen maar gemotiveerder maken. n
COLOFON Redactie 02 490 10 87, redactie.vacature@vacature.com Advertenties 02 490 10 78, commercieel@vacature.com Ordering 02 490 10 61, ordering@vacature.com VU Ruben Van Goethem Content Manager Roxanne Claessens Eindredactie Katrien Brys Vormgeving Bob Haentjens Redactie Hermien Vanoost, Piet Verbeest, Matthias Van Milders Sales Marijke Van Impe Ordering An Parewijck
Ontdek nog meer op facebook.com/vacaturedotcom of volg ons op Twitter via @vacaturedotcom en Instagram via instagram.com/vacaturedotcom.
27 juli 2019 - vacature.com
8
9
vacature.com - 27 juli 2019
27 juli 2019 - vacature.com
10
11
vacature.com - 27 juli 2019
27 juli 2019 - vacature.com
12
13
vacature.com - 27 juli 2019
27 juli 2019 - vacature.com
14