Wekelijks magazine bij jouw krant • 10 augustus 2019
ONGEVALLEN OP HET WERK INVESTEREN IN PREVENTIE LOONT
P.2 – OORZAAK ARBEIDSONGEVALLEN LIGT VAAK BIJ MENSELIJK GEDRAG
P.5 – UNIZO-TOPMAN DANNY VAN ASSCHE: “DEREGULEREN LEIDT ECHT NIET TOT MINDER VEILIGHEID”
AANTAL ERNSTIGE ARBEIDSONGEVALLEN DAALT NIET Investeren in preventie is goed voor portemonnee bedrijven Tekst: MATTHIAS VAN MILDERS
Een ongeval zit in een klein hoekje, ook op het werk. Het voorkomen van arbeidsongevallen moet dan ook deel zijn van een doordacht hr-beleid. Daar worden werknemer én werkgever beter van.
In België waren er in 2017 145.538 ongevallen op de arbeidsplaats of de arbeidsweg. Dat becijferde het Federaal Agentschap voor Arbeidsrisico’s (Fedris). Maar opgelet: het gaat daarbij om aangegeven ongevallen die ook als dusdanig door de verzekeringsmaatschappijen werden aanvaard. Interessant om te weten is dat maar liefst 11,7% van de aangiftes wordt geweigerd. En als we kijken naar de ernst van die arbeidsongevallen, dan zien we dat 9,8% een voorziene blijvende ongeschiktheid als gevolg heeft en 0,1% een dodelijke afloop. Stevige cijfers, maar KRIS DE MEESTER, eerste adviseur bij het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO), wil ze ook direct nuanceren. Omdat die cijfers gebaseerd zijn op aangiftes, zijn ze overdreven, stelt hij. Verzekeraars zullen de ernst van een ongeval namelijk eerder over- dan onderschatten om financiële verrassingen te vermijden. “De samengevoegde cijfers zijn ongeschikt om te gebruiken vanuit preventieoogpunt, hoewel overheden dat wel doen. De enige bruikbare cijfers zijn die op het niveau van de grotere ondernemingen of die voor een zeer specifieke activiteit of (deel)sector.” Sinds 2015 zitten de cijfers weer in licht stijgende lijn, maar het aantal arbeidsongeval-
2
vacature.com - 10 augustus 2019
len ligt vandaag wel 18,5% lager dan in 2010. Toch is dat geen reden tot euforie, vindt KRIS VAN EYCK van de christelijke vakbond ACV. “Het aantal ernstige arbeidsongevallen blijft sinds 1985 ongeveer hetzelfde. Bovendien is het de vraag of het aantal lichte ongevallen effectief daalt. De officiële statistieken houden alleen rekening met de ongevallen die worden aangegeven, en zeer lichte ongevallen geeft men niet aan vanwege de verzekeringspremie of de administratieve lasten. Dankzij een wetswijziging uit 2014 moeten lichte arbeidsongevallen ook niet meer worden aangegeven bij de verzekeringsinstellingen.” WEG BLIJFT TOL EISEN Achter die algemene cijfers schuilen verschillende tendensen. Zo gebeuren er minder ongevallen op de arbeidsweg dan op de arbeidsplaats, maar het aantal daalt niet. De weg blijft dus even gevaarlijk, terwijl de werkvloer minder gevaarlijk wordt. WIM VANDERHEIJDEN, verantwoordelijke arbeidsveiligheid bij de externe preventiedienst IDEWE, ziet verschillen naargelang de aard van de verplaatsing. “We stelden vast dat het aantal ongevallen tijdens het woon-werkverkeer stijgt, maar de dodelijke
ongevallen dalen. Voor verplaatsingen in opdracht is de situatie omgekeerd: daar is de algemene tendens dalend, maar stijgt het aantal dodelijke slachtoffers.” De statistieken leren ons ook dat niet elke werknemer hetzelfde risico op een arbeidsongeval loopt. Uitzendkrachten en tijdelijke arbeidskrachten lopen volgens de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) in België dubbel zoveel kans op een arbeidsongeval als bedienden met een vast contract. Kris De Meester noemt dat echter een fabeltje. “Uitzendkrachten zijn gemiddeld jonger en hebben per definitie minder ervaring in de job waarin ze terechtkomen. Dat zijn de factoren die verklaren waarom ze vaker een ongeval hebben.” De jongste werknemers (15 tot 19 jaar) hebben volgens Fedris inderdaad veruit de grootste kans op een arbeidsongeval. Voor wie 60 jaar of ouder is, is het risico het laagst. Kris Van Eyck wijst verder op een minder zichtbare categorie werknemers: “De inspectie ziet veel arbeidsongevallen gebeuren met buitenlandse werknemers. Maar als zij hier werken vanuit een buitenlands bedrijf vallen ze niet onder onze arbeidsongevallenreglementering, en zien we ze niet terug in de ongevallenstatistieken.”
10 augustus 2019 - vacature.com
3
BELANG VAN VORMING Preventie, het is een woord dat vaak in een adem met de problematiek van arbeidsongevallen wordt genoemd. Werkgevers stellen dat preventie voor hen van groot belang is, vertelt UNIZO-topman Danny Van Assche verderop in dit magazine. Kris De Meester treedt hem bij: “Het aantal ongevallen hangt samen met het niveau van het preventiebeleid van ondernemingen, en dat is sterk verbeterd op basis van de geleverde inspanningen.” Leveren bedrijven effectief voldoende inspanningen op het vlak van preventie? “Als preventieadviseur vind je altijd van niet”, opent Wim Vanderheijden. “Maar als we eerlijk zijn: er zijn veel werkgevers die al enorm grote inspanningen doen. Grote ondernemingen hebben in principe structuren op poten staan die voldoende aandacht voor preventie garanderen. In kleine ondernemingen hangt het sterk af van de werkgever in kwestie. Voor hen is de wetgeving ingewikkeld, ze weten niet altijd hoe eraan te beginnen. Daar is dus behoefte aan sensibilisering en informatie. Nu, er zijn sectoren waar al goed werk gebeurt, met resultaat. Denk bijvoorbeeld aan de bouw.” Ook MAXIME LURKIN erkent dat er forse stappen voorwaarts werden gezet op het vlak van preventie. Hij is expert HSE (health, safety & environment) bij Enterprise Responsibility-ECS. Maar hij waarschuwt ook voor het punt waarop het laaghangend fruit geplukt is. “Op dat ogenblik moet een bedrijf veel inspanningen doen voor relatief weinig resultaten. Het risico is dat het
“Werkgevers kunnen ongevallen op de weg verminderen door mensen te selecteren die zich in het verkeer correct gedragen.” Wim Vanderheijden dan stopt zich te verbeteren. Bovendien vergeten bedrijven helaas vaak de psychosociale risico’s. De procedures kunnen helemaal op punt staan, maar de stress van de doelen die daaraan gekoppeld zijn, vormt wel degelijk een risico voor werknemers.”
4
vacature.com - 10 augustus 2019
Het loont de moeite om bij preventie niet enkel op de zware ongevallen te mikken, weet Wim Vanderheijden. “Arbeidsongevallen kan je voorstellen als een piramide: als je onderaan de incidenten en lichtere ongevallen kan verminderen, verminder je aan de top ook de zwaardere en dodelijke ongevallen. Het belang van preventie is dus groot.” Ook op de weg is preventie van belang. “Werkgevers kunnen ook daarin een rol spelen”, vindt Vanderheijden. “Bijvoorbeeld door goede werkschema’s op te stellen of mensen te selecteren die zich correct gedragen in het verkeer.” Dat laatste, het menselijk gedrag, speelt een doorslaggevende rol bij de preventie van arbeidsongevallen. “In onze sector werken we met strikte procedures, die meer en meer digitaal worden opgevolgd”, vertelt GERT VERRETH, woordvoerder van essenscia, de federatie van bedrijven in de chemie en de life sciences. “Vaak liggen de oorzaken van arbeidsongevallen echter bij menselijk gedrag: even afgeleid zijn, een val, een voertuig niet zien aankomen. Daarom hameren we in de opleidingen zo op de veiligheidscultuur.” Vanuit syndicale hoek klinkt dat het gedrag van de werknemer samenhangt met de inspanningen die de werkgever levert op het vlak van vorming. Kris Van Eyck stelt dat werknemers alleen veilig kunnen handelen als ze voldoende opleiding en informatie krijgen. “Dat is ook een van de redenen dat er in de uitzendsector nog steeds veel arbeidsongevallen zijn. Naar mijn mening wordt er doorgaans te weinig geïnvesteerd in informatie en opleiding van tijdelijke werknemers.” Kris De Meester wil ook de individuele verantwoordelijkheid van de werknemer op tafel leggen. “Daarover is een debat nodig. Nu is er nog vaak een probleem met de mentaliteit van de werknemer en de werkgever kan daar soms moeilijk tegenin gaan. Het debat moet trouwens gaan over ons hele systeem van handhaving. Ook de minder welwillende werkgever moet sneller kunnen worden afgestopt.” PREVENTIE LEVERT OP “Als je de balans opmaakt, en daarover bestaan heel wat studies, is bewezen dat goede preventie netto meer opbrengt dan kost”, stelt Maxime Lurkin. “Je vermijdt de kosten van ongevallen, medische uitgaven en verzekeringen. Er is ook de indirecte winst in de vorm van een beter imago van het bedrijf, minder afwezigheid en een hogere productiviteit.” Het voelt als bedrijf misschien
wat vreemd aan, erkent Wim Vanderheijden, want je investeert zonder onmiddellijk resultaat. “Maar veel ondernemingen zullen vaststellen dat het toch loont om aan preventie te doen. Een goed preventiebeleid doet ook de beroepsziekten dalen. Die cijfers zie je niet in de statistieken van de arbeidsongevallen, maar ze hebben grote gevolgen voor de onderneming.”
“Momenteel krijgen bedrijven slechts eens in de 26 jaar een inspecteur over de vloer die kijkt of de veiligheidsregels worden gevolgd.” Kris Van Eyck Berekenen wat het bedrag is dat in pakweg de chemie aan preventie wordt besteed, is niet zo eenvoudig. Gert Verreth weet wel wat het collectieve budget is dat in de sector naar opleiding gaat. “Veiligheid is daarvan een belangrijk deel. Het gaat over 2,3% van de totale loonkosten van onze 92.000 werknemers, goed voor 173 miljoen euro per jaar.” Maar naast de bedrijven moet ook de overheid investeren in het terugdringen van de arbeidsongevallen, vindt Kris Van Eyck. “Wat ons verontrust is de duidelijke afbouw van de inspectiediensten. In 2004 waren er 167 inspecteurs, in 2008 nog maar 129. Zij moeten alle ondernemingen in België controleren. In de huidige omstandigheden krijgt een bedrijf eens in de 26 jaar een inspecteur over de vloer die kijkt of het de veiligheidsregels wel volgt. Als die inspectiecapaciteit niet wordt opgekrikt, voelen ondernemingen minder druk om de regels te volgen.” n
UNIZO-TOPMAN DANNY VAN ASSCHE
“VEEL REGELS ROND WELZIJN OP HET WERK ZIJN EEN LAST VOOR ONDERNEMERS” Is een uitgebreid wetgevend kader de enige manier om veiligheid op de werkvloer te garanderen? UNIZO-topman Danny Van Assche vindt alvast van niet. Hij gelooft meer in afspraken op het niveau van de sectoren en de bedrijven. Tekst: MATTHIAS VAN MILDERS “Wij willen uiteraard een goed preventie- en welzijnsbeleid voeren,” zegt Van Assche. “Maar de druk die de wetgeving rond welzijn op het werk met zich meebrengt, wordt als een zware last ervaren door kmoondernemers. De frustratie is ook dat die wetten niet automatisch tot meer welzijn en preventie op het werk leiden. Het is alsof het om de regeltjes gaat. 86% van de UNIZOleden wil minder complexe wetgeving en een administratieve vereenvoudiging. De regelgeving is bovendien heel algemeen, terwijl bedrijven en sectoren erg verschillen. Veel van die preventiemaatregelen zou je daarom beter per sector bekijken. Laat ons uitzoeken wat voor een bedrijf écht
belangrijk is om het welzijn op het werk te vergroten, met minder arbeidsongevallen te kampen en de psychosociale gezondheid te verbeteren.” MINDER ADMINISTRATIE, MEER WELZIJN “Dat de veiligheid erop achteruit kan gaan als er aan de regulering wordt getornd, daar ben ik het absoluut niet mee eens,” stelt Van Assche. “Ten eerste bewijst het akkoord dat we op Vlaams niveau hebben afgesloten dat het wel degelijk mogelijk is om als sociale partners overeen te komen op het gebied van veiligheid. Het kan dus kleinschaliger. En ten tweede gaat het om een collectief belang. Meer welzijn op het werk zorgt voor
meer arbeidsproductiviteit, minder verloop en minder uitval. Een goed welzijns- en preventiebeleid is dus onderdeel van een goed hr-beleid en zorgt ervoor dat we ook als onderneming beter kunnen functioneren. Het is absoluut niet onze bedoeling om tot een afbouw of afbraak van de welzijnsregelgeving te komen. Integendeel: we willen een veel efficiëntere en effectievere toepassing ervan. En daarvoor moeten we dereguleren. De bijkomende vermindering van de administratieve lasten biedt ruimte om te focussen op die zaken die er écht toe doen, en zorgt dat er effectief meer wordt gedaan aan welzijn op het werk.” n
COLOFON Redactie 02 490 10 87, redactie.vacature@vacature.com Advertenties 02 490 10 78, commercieel@vacature.com Ordering 02 490 10 61, ordering@vacature.com VU Ruben Van Goethem Content Manager Roxanne Claessens Eindredactie Katrien Brys Vormgeving Bob Haentjens Redactie Hermien Vanoost, Piet Verbeest, Matthias Van Milders Sales Marijke Van Impe Ordering An Parewijck
Ontdek nog meer op facebook.com/vacaturedotcom of volg ons op Twitter via @vacaturedotcom en Instagram via instagram.com/vacaturedotcom. 10 augustus 2019 - vacature.com
5
9 augustus 2019 - vacature.com
6
7
vacature.com - 9 augustus 2019
Op welk punt sta jij in je carrière?
Plaats je cv online en word gevonden door meer dan 2.000 werkgevers werk
9 augustus 2019 - vacature.com
8