Wekelijks magazine bij jouw krant • 2 maart 2019
De loonkloof wordt maar niet kleiner. Moeten we ons zorgen maken?
> Lees verder blz. 3
2 maart 2019 - vacature.com
2
Tekst: HERMIEN VANOOST
Straks is het Internationale Vrouwendag en gaan we een dag lang volle gas over vrouwenrechten praten. Reken maar dat het in die gesprekken ook over de loonkloof zal gaan. Die blijkt immers al enkele jaren niet meer te krimpen. Of dat problematisch is, vroegen we aan Vera Claes van Equal Pay Day en Marc De Vos, arbeidsmarktdeskundige.
VROUWEN WERKEN VAKER IN MINDER GOED BETAALDE JOBS DAN MANNEN Na de scholieren en de werknemers gaan straks, op 8 maart, ook de vrouwen op de barricades staan. Geïnspireerd door de massale protesten vorig jaar in Spanje roept Collecti.e.f 8 Maars vrouwen op om die dag niet te werken, geen huishouden te doen, niet te studeren en geen zorg te verlenen. Op die manier willen de initiatiefnemers de aandacht vragen voor ‘de ongelijkheden en discriminaties die in alle aspecten van de samenleving blijven bestaan.’
Aandeel Mannen
Aandeel vrouwen
Gemiddeld brutomaandloon
Management & directie
78%
22%
5 677 €
Research & development
64%
36%
3 984 €
Ingenieurs
89%
11%
3 906 €
Juridisch
35%
65%
3 735 €
Productie & techniek
90%
10%
3 707 €
ICT & Internet
88%
12%
3 574 €
Financiën & boekhouding
51%
49%
3 527 €
Advies & consultancy
65%
35%
3 377 €
Verkoop & Sales
62%
38%
3 374 €
Logistiek, aankoop, distributie & transport
66%
34%
3 352 €
HRM & personeelsbeheer
24%
76%
3 338 €
Marketing & communicatie
39%
61%
3 209 €
Medisch & paramedisch
27%
73%
3 150 €
Andere functie
54%
46%
2 973 €
Design, journalistiek & creatieve beroepen
47%
53%
2 774 €
Administratie & secretariaat
20%
80%
2 684 €
Domein met een overwicht aan mannen en een brutoloon boven het algemeen gemiddel
Domein met een overwicht aan vrouwen en een brutoloon onder het algemeen gemiddelde
2 maart 2019 - vacature.com
3
LOONKLOOF = 20 PROCENT Een debat dat naar aanleiding van de Internationale Vrouwendag zeker (weer) zal geopend worden, is dat van de loonkloof. Hoe groot die in ons land is, kan je lezen in het jongste rapport van het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen. Dat zet onder andere de gemiddelde brutojaarlonen van mannen en vrouwen uit de privé naast elkaar. De laatste jaren kwamen de lonen van de mannen telkens zo’n 20 procent hoger uit dan die van de vrouwen. De belangrijkste verklaring daarvoor is de populariteit van deeltijds werken bij vrouwen. Als je de loonkloof naar uurlonen vertaalt, dan kom je een heel stuk lager uit. Over alle sectoren heen verdienen vrouwen gemiddeld zo’n 7 procent minder per uur dan mannen. Nog meer cijfers en verschillen kunnen we halen uit de Salarisenquête van vacature.com en KU Leuven. Aan de voorbije editie namen 42.739 voltijds werkende bedienden uit Vlaanderen deel. Het gemiddelde brutomaandloon van de mannen lag op 3.787 euro, dat van de vrouwen op 3.040 euro. De loonkloof bij de bedienden bedraagt dus zo’n 747 euro, wat min of meer hetzelfde is als in de voorgaande jaren. Een eerste verklaring voor dat verschil vinden we in het functieniveau van de deelnemers. De vrouwen uit de enquête bekleden minder vaak een kaderfunctie dan de mannen: 24 tegenover 39 procent. Daarnaast zijn de vrouwen vaker tewerkgesteld in de minder goed betaalde domeinen zoals human resources, marketing en communicatie, zorg en administratie. Bij de mannen zie je net het tegenovergestelde. Zij zijn vaker in de goed betaalde technische, wetenschappelijke of IT-gerelateerde jobs te vinden.
MANNEN IN SALESJOB (KADERFUNCTIE) ONTVANGEN 1.000 EURO MEER DAN VROUWEN KADERFUNCTIES
Bron, vacature.com - KU Leuven
Administratie & secretariaat
4
Mannen
Vrouwen
Loonverschil
4 090 €
3 253 €
837 €
Verkoop
4 601 €
3 560 €
1 041 €
ICT & Internet
4 903 €
4 443 €
460 €
Productie & techniek
4 491 €
4 049 €
442 €
Financiën & boekhouding
5 110 €
4 311 €
799 €
Logistiek, aankoop, distributie & transport
4 235 €
4 035 €
200 €
Ingenieurs
4 686 €
4 248 €
438 €
Marketing & communicatie
4 507 €
3 809 €
698 €
vacature.com - 2 maart 2019
VERSCHIL HET GROOTST BIJ KADERFUNCTIES Toch is hiermee niet alles verklaard. Zelfs binnen hetzelfde domein en binnen een gelijk functieniveau stellen we aanzienlijke loonverschillen tussen mannen en vrouwen vast. Vrouwen in de verkoop (geen kaderfunctie) bijvoorbeeld verdienen tot bijna 500 euro minder dan mannen. In productie en techniek loopt het verschil op tot iets boven de 400 euro. Kijk je naar de kaderfuncties (zie tabel) dan zijn de verschillen nog groter. Mannen in een financiële job ontvangen een gemiddeld brutomaandloon dat 800 euro hoger ligt dan vrouwen. In de verkoop zou het loonverschil zelfs meer dan duizend euro bedragen. Naast arbeidsduur, functieniveau en aard van de job moeten er dus nog andere factoren zijn die het loonverschil tussen mannen en vrouwen verklaren. Om die te achterhalen, gingen we praten met twee experts in dit debat: Vera Claes, een van de stuwende krachten achter Equal Pay Day, en professor Marc De Vos, arbeidsmarktdeskundige. Hoe kijken zij naar de loonkloof in ons land?
VERA CLAES, nationaal secretaris van de progressieve vrouwenbeweging zij-kant
“België heeft al 7 jaar een loonkloofwet, maar bedrijven passen die amper toe” “‘Wat vrouwen moeten doen om meer te verdienen dan mannen?’ Alleenstaand blijven en geen kinderen krijgen! (lacht) We stellen vast dat zodra de gezinssituatie verandert, vrouwen vaker dan mannen minder gaan werken of hun loopbaan een tijdje onderbreken. Die beslissing is nefast voor hun promotiekansen en hun loonontwikkeling op lange termijn. Wat eveneens in hun nadeel speelt, is dat ze vaker in een ‘zachte’, minder goed betaalde sector werken. Vrouwen zijn oververtegenwoordigd in de zorg en ondervertegenwoordigd in IT en techniek. Die segregatie is er al op het moment van de studiekeuze. Daarnaast is er natuurlijk het effect van het glazen plafond en de kleverige vloeren. Vrouwen hebben het niet alleen moeilijker om door te breken aan de top, ze blijven ook langer in de lagere niveaus hangen.” “Als we willen dat mannen en vrouwen meer gelijke lonen hebben, dan moeten we vooral naar een betere, evenwichtigere arbeidsduurverdeling streven. Deeltijds werken is prima, maar laten we ervoor zorgen dat evenveel mannen als vrouwen dit doen. Stimuleer mannen dus om ouderschaps- en ander zorgverlof op te nemen, zorg voor een groter aanbod aan sociale voorzieningen en opvangplaatsen voor kinderen. Maak het mogelijk dat vrouwen en mannen gezin en werk vlot combineren. Een van onze voorstellen daartoe is de kortere werkweek. Als we het aantal
werkuren voor iedereen terugschroeven – met behoud van loon – dan creëer je ademruimte.” “Een argument dat in de discussies over de loonkloof vaak naar boven komt, is dat vrouwen er zelf voor kiezen om deeltijds te werken. Daar ben ik het niet mee eens. Een kwart van de deeltijds werkende vrouwen in ons land vindt gewoon geen voltijdse baan of heeft een job waar zelden voltijdse contracten voor gegeven worden. In de verkoop of de gezondheidszorg is dat schering en inslag. Iedereen zou recht op voltijds werk moeten hebben en dat ook vlot met een gezinsleven kunnen combineren.” “Alles bij elkaar denk ik dat we in het voorbije decennium een mooi parcours hebben afgelegd. Er is duidelijk een inhaalbeweging geweest. Dat we nu op die 20 procent blijven hangen, is jammer. Acties als Equal Pay Day en de Vrouwenstaking van 8 maart blijven daarom nodig. Er mag zeker weer wat meer bewustzijn rond komen. België heeft bijvoorbeeld al sinds 2012 een loonkloofwet. Die verplicht bedrijven om de loongegevens van mannelijke en vrouwelijke personeelsleden kenbaar te maken, om functieclassificatiesystemen genderneutraal te maken en om een bemiddelaar aan te stellen die klachten over ongelijke beloning onderzoekt en bij het management aankaart. Jammer genoeg passen bedrijven die regels amper toe.”
2 maart 2019 - vacature.com
5
Beeld portret marc de vos: PHOTO GOETHALS
“Waarom denken we bij de loonkloof meteen aan discriminatie? Ongelijkheid is niet per se problematisch”
MARC DE VOS, decaan van de rechtenfaculteit van de Macquarie University in Sydney en arbeidsmarktdeskundige bij het Itinera Institute
6
vacature.com - 2 maart 2019
“Dat vrouwen en mannen andere studieen beroepskeuzes maken en andere loopbaanpaden volgen, is een belangrijke verklaring voor het verschil in loon. Ook anciënniteit kan een rol spelen. Vrouwen zijn later in grote getale op de arbeidsmarkt ingestroomd dan mannen, wat kan doorwegen in het algemeen gemiddelde brutoloon. Uit onderzoek weten we verder dat mannen algemeen gesproken hardere onderhandelaars zijn. Dat kan spelen in jullie cijfers over verkopers: profielen die bij uitstek in onderhandelen uitblinken. Wellicht is het niet toevallig dat de kloof tussen mannen en vrouwen daar het grootst is.” “Wat mij opvalt in het debat over de loonkloof, is dat het heel snel over discriminatie gaat. Dat is onterecht. Het overgrote deel van de loonkloof in België is objectief verklaarbaar en heeft helemaal niks te maken met degene die de lonen betaalt. Ongelijkheid is ook niet noodzakelijk problematisch. Ikzelf vind het belangrijker dat arbeid toegankelijk is voor iedereen en dat mensen de mogelijkheid en flexibiliteit krijgen om zich rond dat werk te organiseren. Dat betekent per definitie dat je variatie in arbeid moet creëren. Door een brede waaier aan mogelijkheden aan te bieden – deeltijds werk, thuiswerk – maak je dat mensen arbeid in hun leven kunnen inpassen. Als werkgevers daarentegen alles op alles zouden zetten
om iedereen dezelfde verloning te bieden, dan zullen ze minder ruimte hebben voor flexibiliteitsopties. Op dat moment vergroot je net de barrières. Dan zou je misschien aan een hoger gemiddeld brutoloon voor vrouwen komen, maar dan zou je wel minder vrouwen aan het werk hebben. Dat is het perverse effect van streven naar absolute gelijkheid. Om die reden lijkt het me niet de meest aangewezen keuze. Beter gelijke kansen geven dan gelijke carrières opdringen.” “Voor alle duidelijkheid: ik wil hiermee niet zeggen dat er helemaal geen probleem is. Ik denk dat je in bepaalde sectoren en bedrijven de loonverschillen zeer kritisch tegen het licht moet houden. Dat is zeker en vast een opdracht voor het sociaal overleg en de personeelsverantwoordelijken in bedrijven. Een beetje meer transparantie zou absoluut een goede zaak zijn. Maar streven naar gelijkheid om de gelijkheid, daar pas ik voor. Bovenal mogen we niet vergeten dat het met de vrouwen op de arbeidsmarkt op dit moment net heel goed gaat. Ze zijn een alsmaar groter wordende groep, kunnen vaker een hoger diploma voorleggen dan mannen, hebben een lager werkloosheidsrisico. Het aandeel van zogenaamd ‘vrouwelijke’ beroepen neemt ook toe, met een voorspelbaar gevolg voor de gemiddelden.”
WAT VALT ER IN JOUW SECTOR TE VERDIENEN?
BEDIENDE IN CHEMIE EN FARMA VERDIENT VAAK MEER DAN 4.000 EURO BRUTO De loonverschillen tussen sectoren uitgeklaard Openlijk praten over ons loon, dat zijn we in ons land niet gewoon. En met reden blijkbaar. Uit een recente rondvraag van vacature.com en Vlerick Business School blijkt dat we helemaal niet zo geïnteresseerd zijn in het loon van onze directe collega’s. Wat we vooral willen weten, is hoeveel we in onze job en in onze sector kunnen verdienen en of wat we verdienen wel marktconform is. We willen met andere woorden achterhalen of we rechtvaardig behandeld worden. Wat ik van mijn werkgever krijg, strookt dat met wat ik ergens anders zou verdienen? Niet zo verwonderlijk dus dat het Salariskompas op onze website al jarenlang een bijzonder populaire tool is onder werknemers. De samenstelling ervan gebeurt op basis van een enquête onder de surfers op vacature.com. Voor het voorbije jaar vulden bijna 43.000 voltijds werkende bedienden in Vlaanderen het Salariskompas in. HELFT BEDIENDEN IN CHEMIE EN FARMA KRIJGT MEER DAN 4.000 EURO BRUTO Uit de cijfers van afgelopen jaar blijkt direct dat je nog steeds in de chemie of farmaceutische industrie (4.441 euro) moet zijn voor de allerhoogste lonen. De helft van de bedienden die er werken, ontvangen meer dan 4.000 euro bruto per maand. Ten opzichte van voorgaande jaargangen zien we vooral dat de lonen in de technologische industrie, de bouw, energie & milieu en de overheid en non-profit er goed op vooruitgaan. De laagste lonen vinden we in de sector ‘toerisme, sport & recreatie’ (2.841 euro). Het verschil tussen de sector waar je het meest en minst kunt verdienen, loopt op tot bijna 1.600 euro! Maken we diezelfde analyse voor de verschillende functiedomeinen, dan stellen we vast dat vooral de ingenieurs en de technische specialisten erop vooruit zijn gegaan. Tussen 2016 en 2018 zagen zij hun gemiddelde brutomaandloon met zo’n 3 procent stijgen. Erg verwonderlijk is die stijging niet, aangezien het twee van de meest hardnekkige knelpuntberoepen op onze arbeidsmarkt zijn. 2 OP DE 3 IT’ERS RIJDEN MET BEDRIJFSWAGEN ROND We gingen ook nog even naar de extralegale voordelen kijken. De maaltijdcheques en de eindejaarspremie blijven het populairst: driekwart van de bedienden vindt ze in zijn salarispakket terug. De bedrijfswagen blijft verder alomtegenwoordig. Zowat de helft van de bedienden in deze studie krijgt er een ter beschikking van zijn werkgever. Uitschieters zijn de consultants, de IT’ers en de ingenieurs. Meer dan twee derde van de werknemers in dergelijke functies (niet-kaderleden) rijdt met een bedrijfswagen rond.
Gemiddeld maandloon (bruto)
Mediaanloon (bruto)
Chemie & farmaceutische industrie
4.405 euro
3.980 euro
Energie & milieu
4.040 euro
3.600 euro
Overige industriële sectoren
3.971 euro
3.500 euro
Elektronica & technologische industrie
3.897 euro
3.450 euro
Productie van voeding en andere consumptiegoederen
3.814 euro
3.400 euro
Bank & verzekeringen
3.810 euro
3.321 euro
Bouw
3.515 euro
3.200 euro
Studiebureaus & engineering
3.474 euro
3.152 euro
Telecom, ICT & internet
3.463 euro
3.050 euro
Onderwijs, vorming & wetenschappelijk onderzoek
3.427 euro
3.200 euro
Logistiek, transport & distributie
3.414 euro
3.048 euro
Overheid
3.398 euro
3.100 euro
Juridische dienstverlening, notariaat & advocatuur
3.303 euro
2.900 euro
Land- en tuinbouw, veeteelt & visserij
3.259 euro
2.930 euro
Socio-culturele sector & non-profit
3.240 euro
3.000 euro
Gezondheidszorg
3.192 euro
2.900 euro
Overige diensten aan ondernemingen en particulieren
3.137 euro
2.800 euro
Textielindustrie en mode
3.086 euro
2.800 euro
Media, marketing & communicatie
2.968 euro
2.600 euro
HR
2.963 euro
2.600 euro
Klein- & groothandel
2.938 euro
2.600 euro
Horeca
2.905 euro
2.675 euro
2.841 euro
2.550 euro
Toerisme, sport & recreatie
Administratie & secretariaat 11%
Medisch en paramedisch 12%
Logistiek, aankoop, distributie & transport Juridisch
18%
24%
Research & development
28%
Marketing & communicatie Financiën & boekhouding Productie & techniek HR Management & directie Verkoop Ingenieurs ICT & interent Advies & consultancy
28% 30% 35% 39% 44% 47% 59% 67% 71%
COLOFON Redactie 02 490 10 87, redactie.vacature@vacature.com Advertenties 02 490 10 78, commercieel@vacature.com Ordering 02 490 10 61, ordering@vacature.com VU Ruben Van Goethem Content Manager Roxanne Claessens Eindredactie Katrien Brys Vormgeving Bob Haentjens Redactie Hermien Vanoost, Piet Verbeest, Matthias Van Milders, Joni Horemans, Loes Liemburg, Anneleen De Leyn Sales Marijke Van Impe Ordering An Parewijck
Ontdek nog meer op facebook.com/vacaturedotcom of volg ons op Twitter via @vacaturedotcom en Instagram via instagram.com/vacaturedotcom. 2 maart 2019 - vacature.com
7
2 maart 2019 - vacature.com
8
9
vacature.com - 2 maart 2019
2 maart 2019 - vacature.com
10
11
vacature.com - 2 maart 2019
2 maart 2019 - vacature.com
12