Wekelijks magazine bij jouw krant • 4 mei 2019
OPZEGVERGOEDING BIJNA NERGENS ZO HOOG ALS IN BELGIË
P. 3 - Frederik Anseel (King’s College, Londen): "Wie minder feedback vraagt, haakt misschien af "
P. 4 - Waarom mensen ontslaan zoveel kost in ons land
P. 7 - Agressie op de werkvloer 1 op de 9 werknemers krijgt ermee te maken
4 mei 2019 - vacature.com
2
ONDERZOEK FREDERIK ANSEEL (KING’S COLLEGE, LONDEN) WIJST OP BELANG VAN FEEDBACK Hoe handig zou het zijn als je kon voorspellen welke werknemers nog jarenlang met plezier op post zullen blijven en wie daarentegen in stilte zijn vertrek voorbereidt? Frederik Anseel, professor bedrijfspsychologie aan King’s College in Londen, ontdekte dat nieuwe medewerkers die na een tijd opvallend minder feedback vragen mentaal vaak alweer met één been buitenstaan. Tekst: PIET VERBEEST Een op de drie werkgevers moet tegenwoordig hemel en aarde bewegen om nog mensen met het juiste profiel te kunnen aantrekken. Als zo’n goede kracht plots ontslag neemt, komt dat nieuws dan ook vaak als een donderslag bij heldere hemel. Veel leidinggevenden vragen zich op dat moment vertwijfeld af wat ze hadden kunnen doen om de breuk te voorkomen. FEEDBACK VRAGEN WIJST OP BETROKKENHEID Wel, voor hen is er goed nieuws: er zijn wel degelijk signalen die erop wijzen dat iemand mentaal begint af te haken. Frederik Anseel en zijn collega-onderzoekers uit Montréal en Toulouse gingen na of de mate waarin nieuwe medewerkers na verloop van tijd feedback blijven vragen richtinggevend kan zijn voor hun verdere carrière binnen de organisatie. “In het begin is iedereen erg gemotiveerd om snel bij te leren en zich goed te integreren”, vertelt hij. “Veel mensen zijn dan geneigd om geregeld bij hun leidinggevende te informeren of hun prestaties wel aan de verwachtingen beantwoorden. Zo tonen ze dat ze zich diepgaand willen engageren en het team echt iets willen bijbrengen. Maar onze studie leert dat een relatief grote groep al na amper drie maanden ophoudt met die vraag te stellen. Dat bracht ons tot de stelling dat dit een duidelijke indicatie is dat hun betrokkenheid intussen sterk is afgenomen. Op zich doen zij hun job nog wel, maar ze vinden het niet langer nodig om zich de waarden, normen en doelen van de onderneming helemaal
eigen te maken. Dat blijft niet zonder gevolgen: een jaar later blijkt een aanzienlijk deel van hen het bedrijf vrijwillig te hebben verlaten.” Wil je zoveel mogelijk nieuwkomers langdurig aan boord houden, dan zorg je er dus best voor dat ze zich ook na de beginperiode maximaal betrokken blijven voelen. Frederik Anseel: “De rol van de leidinggevende is daarbij cruciaal. Als de kwaliteit van diens feedback te wensen overlaat, is het de logica zelf dat de medewerker daar na een tijd niet langer zelf om zal vragen. En uiteraard is het in organisaties met een gezonde leercultuur, waar competentie-ontwikkeling en het delen van informatie dagelijkse praktijk zijn, een stuk makkelijker om met open vizier met elkaar te blijven communiceren. Waar medewerkers niet actief aangemoedigd worden om zich ontvankelijk op te stellen, zal dat veel minder vanzelfsprekend zijn.” EEN MOOI AFSCHEID Afrondend zou je nog kunnen stellen dat elke vorm van gedragsverandering de goede verstaander duidelijk kan maken dat iemand stilletjes aan afscheid aan het nemen is. “Mensen sturen onbewust signalen uit dat ze niet meer zo tevreden zijn als in het begin. Wie daar waakzaam voor is, kan mogelijk nog tijdig ingrijpen”, besluit Frederik Anseel. “Maar word je toch eens in snelheid genomen, zet dan vooral niet alles op alles om die medewerker alsnog aan boord te houden. Nee, probeer hem net een mooi afscheid te gunnen. Dat zal namelijk in grote mate bepalen hoe hij of zij later op jou als werkgever zal terugkijken.” 4 mei 2019 - vacature.com
3
Werkgevers die mensen willen ontslaan krijgen gepeperde rekening Tekst: PIET VERBEEST
4
vacature.com - 4 mei 2019
In 2017 ontvingen ca. 78.500 Belgen een opzegvergoeding nadat hun arbeidscontract van het ene moment op het andere werd beëindigd. Hun werkgever moest niet alleen eerst die knoop doorhakken, maar kreeg daarna ook nog eens een stevige rekening gepresenteerd. Een ontslag is namelijk een verschrikkelijk dure aangelegenheid. In die mate zelfs dat vooral kmo’s er steeds vaker voor terugschrikken. “Hoeveel een bedrijf bij een ontslag moet neertellen, verschilt uiteraard van geval tot geval”, zegt ANNELIES ROTTIERS, Manager KMO Consultancy bij hr-dienstenleverancier SD Worx. “Maar werkgevers staan er vaak niet bij stil dat er naast een opzegvergoeding nog tal van bijkomende kosten zijn.” DE KEERZIJDE VAN HET EENGEMAAKTE STATUUT Een medewerker laten gaan om individuele of economische redenen is bijna nergens zo prijzig als in België. Een vergelijkende studie van Deloitte Legal in 45 landen toont aan dat alleen Italië op dat vlak nog slechter scoort. “In tegenstelling tot bijvoorbeeld Nederland en Frankrijk leidde het eengemaakt statuut van arbeiders en bedienden en de afschaffing van de proefperiode bij ons niet tot meer flexibiliteit in de aanwerving en het ontslag van werknemers”, verduidelijkt NICOLAAS VERMANDEL, Global Employment & Benefits Leader van Deloitte Legal. “Meer dan 60 procent van de landen uit onze enquête heeft een bovengrens ingesteld voor de opzegtermijn, de verbrekingsvergoeding of beide. Door daar niet in mee te gaan, is het in België veel duurder geworden om arbeiders te ontslaan, terwijl de kosten bij het ontslag van bedienden slechts marginaal daalden. Bovendien zijn de werkgeversbijdragen voor sociale zekerheid hoog en niet geplafonneerd.” “De ontslagvergoeding is goed voor het leeuwendeel van het kostenplaatje”, legt Annelies Rottiers uit. “Voor alle arbeidsovereenkomsten vanaf 1 januari 2014 geldt voor iedereen dezelfde opzegtermijn. De eerste twee jaar wordt die elk kwartaal wat langer, daarna jaarlijks. Voor oudere contracten is de berekening een stuk complexer. Maar in alle gevallen vermenigvuldig je het aantal opzegweken met de totale verloning, inclusief de waarde van de extralegale voordelen zoals maaltijdcheques, groepsverzekering, sector- en eindejaarspremie en laptop en gsm. Die totale som vormt de uiteindelijke verbrekingsvergoeding.”
VAKANTIEGELD EN OUTPLACEMENT Daarnaast heeft de medewerker recht op vakantiegeld voor de dagen die nog op de teller staan voor het lopende jaar en voor de dagen die hij al opbouwde voor het volgende jaar. Een kleine rekensom leert ons dat het al snel een kleine 20.000 euro kost om vroegtijdig afscheid te nemen van een werknemer met een bruto maandloon van 3.000 euro. In 2017 werd er in België voor 1,7 miljard euro aan ontslagen medewerkers uitgekeerd, goed voor een gemiddelde van 21.700 euro. Opgelet: de verbrekingsvergoeding wordt beschouwd als een belastbaar beroepsinkomen. Naast 13,07 procent socialezekerheidsbijdragen gaat er gemiddeld 30 tot 45 procent naar de fiscus. Bovendien krijgt de werknemer pas na af-
"De prijs van een doorsnee ontslag is zo hoog dat het voor kmo's de moeite loont om andere oplossingen te zoeken.” Annelies Rottiers, SD Worx loop van de opzegtermijn een werkloosheidsuitkering. Alleen wie snel een nieuwe job vindt, strijkt dus een aardig extraatje op. Maar onze berekening is nog lang niet rond. Als een ontslagen werknemer recht heeft op outplacementbegeleiding, moet het bedrijf ook daar in tussenkomen. Deze maatregel geldt voor een werknemer met een opzeggingsvergoeding die een periode van minstens 30 weken dekt, of het resterende gedeelte van die termijn. 45-plussers uit de privésector die minstens 1 jaar in dienst zijn, komen sowieso in aanmerking. Concreet gaat het om een uitgebreid palet aan opleidingen en adviezen – individueel en/of in groep – die ervoor moeten zorgen
dat de persoon in kwestie zo snel mogelijk weer aan de slag gaat. ALTERNATIEVE OPLOSSINGEN De laatste kostenpost houdt verband met de zoektocht naar een vervanger. De gemiddelde doorlooptijd van een aanwerving bedraagt 40 dagen. Al kan dat – gezien de huidige schaarste op de arbeidsmarkt – net zo goed een flink stuk langer duren. Intussen moeten de overblijvende collega’s er werk bijnemen en dus overuren kloppen of moeten tijdelijke werkkrachten de nood helpen lenigen. Heb je je nieuwe medewerker eindelijk gevonden, dan moet die vaak nog op zijn huidige job zijn opzegtermijn uitdoen. Eenmaal gestart, duurt het vervolgens al snel drie tot zes maanden tot hij helemaal is ingewerkt. Die – vaak over het hoofd geziene – uitgaven vormen gemakkelijk 25 tot 30 procent van het finale bedrag. “Alles samen valt de prijs van een doorsnee ontslag zo hoog uit dat het zeker voor een kmo absoluut de moeite loont om na te gaan of er geen andere oplossing is”, besluit Annelies Rottiers. “Kamp je met een dalende vraag naar je producten of diensten, dan kan je misschien beter mensen voor economische redenen op non-actief plaatsen. De RVA betaalt dan een tijdelijke werkloosheidsuitkering uit, waardoor je loonkosten dalen. Medewerkers van minstens 55 jaar die minder willen werken, kan je in bepaalde gevallen een eindeloopbaan-tijdskrediet toekennen. Ook daar compenseert de RVA gedeeltelijk het inkomstenverlies. Mensen die wat uitgeblust zijn of op hun huidige taken zijn uitgekeken, kan je dan weer door middel van loopbaanbegeleiding en coaching opnieuw op de rails proberen te krijgen. Mogelijk bezorgt een job die beter op hun profiel en levensritme is afgestemd hen een totaal nieuwe drive. Om maar te zeggen: tenzij iemand écht niet meer functioneert, hoeft het niet per se tot een ontslag te komen.”
Ontslag gekregen: wat nu?
Je ontslag krijgen, om welke reden dan ook, is dikwijls ingrijpender dan je denkt. In ons gratis e-book 'omgaan met ontslag' gaan we in op twijfels en praktische vragen waar je ongetwijfeld mee zit. https://www.vacature.com/nl-be/tools-testen/gids-omgaan-met-ontslag 4 mei 2019 - vacature.com
5
1 op de 9 Belgische werknemers krijgt vroeg of laat te maken met agressie op het werk. Dat blijkt uit een grootschalige enquête door IDEWE, de grootste externe dienst voor preventie en bescherming op het werk. Van de 45.000 bevraagde Belgische werknemers kreeg 11,4 procent tussen 2016 en 2018 minstens één keer te maken met agressie op de werkvloer, gaande van beledigingen en bedreigingen tot fysiek geweld. Koploper in het lijstje met agressieve handelingen zijn ‘schelden en beledigen’ (10,4%). Daarna volgen ‘bedreigd worden met fysiek geweld’ (4,2%) en ‘fysieke agressie’ (3,2%). In bijna de helft van de gevallen gaat het om agressie door derden of externen, zoals klanten, patiënten of leerlingen. In 31,3 procent van de gevallen gaat het om agressie door een collega of leidinggevende. Het fenomeen komt iets vaker voor bij mannen (12,7%) dan bij vrouwen (10,7%). Vrouwen krijgen opvallend vaker te maken met agressie door externen (57,5%) dan mannen (34,9%). De bouwsector en overheidsdiensten staan op een bedenkelijke eerste en tweede plaats in de lijst. De gezondheidszorg en het onderwijs blijken dan weer het meest gevoelig voor externe agressie, de industrie voor interne agressie. Volgens LODE GODDERIS, professor arbeidsgeneeskunde aan de KU Leuven en directeur onderzoek van IDEWE, kunnen we toch niet zomaar spreken van een specifieke stijging van het aantal agressiegevallen. “Om een stijging waar te nemen, zouden we eigenlijk elk jaar dezelfde groep werknemers in dezelfde sectoren moeten bevragen, en dat is niet het geval. Er zijn sectoren, zoals politie en hulpdiensten, waar meer agressie voorkomt dan in andere sectoren. Bevraag dus een grotere groep politiemensen, en je zult automatisch op een hoger cijfer uitkomen. Op basis van onze jaarlijkse enquête, stellen we schommelingen vast die binnen de normale verwachtingen vallen.”
Tekst: BIEKE PURNELLE
BOOSDOENERS ZIJN STRESS EN TIJDSDRUK
6
vacature.com - 4 mei 2019
FRUSTRATIE KANALISEREN Natuurlijk heeft agressie op het werk een enorme impact op het welzijn van de medewerkers die ermee in aanraking komen. Zij lopen dubbel zoveel risico op burn-out (30,1% tegenover 14,1%). 34,9 procent van hen ervaart abnormaal veel stress. Zijn we collectief zo overwerkt? Ligt het aan de sociale media die ons opfokken? Of speelt het gepolariseerde politieke klimaat ons parten? De meeste werkgerelateerde agressie komt volgens professor Godderis voort uit stress en tijdsdruk. “Neem een patiënt met pijn die lang moet wachten op de spoedafdeling, die tegenover een verpleger of arts komt te staan die onder tijdsdruk staat. Op zo’n moment zijn er niet alleen verschillende verwachtingen, maar ook al frustraties bij beide partijen. Wanneer er zich dan agressie voordoet, is er nauwelijks tijd om de werknemer hierin te ondersteunen, want de volgende patiënt staat klaar. Tijdsdruk en ook onderbezetting kunnen dus zeker een rol spelen. Maar ook de relatie met collega’s en leidinggevenden, en de mate waarin er tijd en ruimte is voor overleg speelt een rol. Idem als er geen manier om is frustraties op het werk te kanaliseren”. “De e-commerce is een goed voorbeeld van hoe tijdsdruk momenteel wel wat is doorgeslagen. Als we momenteel iets online kopen, vinden we het intussen normaal dat het de volgende dag al bezorgd wordt. Die verwachting zet de toon. Mensen versturen mails, en worden ongedurig als ze niet meteen een antwoord krijgen. Alles moet steeds sneller, beter, perfect. Dan is het eigenlijk niet zo vreemd dat mensen afhaken, of ongepast beginnen reageren. We moeten dus echt beter leren omgaan met tijdsdruk, of gewoon zorgen dat er weer minder tijdsdruk is.
Is er leven na collectief ontslag? TWEE EX-WERKNEMERS GETUIGEN
Vorig jaar verloren 6.027 Belgische werknemers hun job als gevolg van collectief ontslag, zo blijkt uit cijfers van FOD Werkgelegenheid. Zij moeten noodgedwongen op zoek naar een nieuwe baan, en dat brengt niet te onderschatten uitdagingen met zich mee. Twee ervaringsdeskundigen klappen uit de biecht. Tekst: JONI HOREMANS
KARLIEN DOISE (54):
KATIA GELUCK (58):
“Ik ben 30 jaar personeelsmanager geweest in Océade. Op 30 september 2018 is het waterpretpark definitief gesloten na een lange discussie met Stad Brussel, die eigenaar is van de grond. Drie keer werd er gestart met de collectieve sluiting, maar kregen we op het laatst toch nog een verlenging. Vooral mijn positie als personeelsmanager was enorm moeilijk. Ik werd verondersteld aan de kant van de werkgever te staan, maar persoonlijk leefde ik natuurlijk helemaal mee met het personeel.” “Een nieuwe jobaanbieding had ik gelukkig wel al. We werkten veel met stagiaires uit het BSO en omdat ik ook een pedagogisch diploma heb, had de school waar ik mee in contact stond aangeboden om bij hen les te komen geven. Ik had nog nooit in het onderwijs gestaan, maar het leek me een interessante ervaring. In de maanden na de sluiting heb ik ontzettend hard gewerkt om me erop voor te bereiden. Toen ik startte in januari hoopte ik dat de leerlingen aan mijn lippen zouden hangen. Het was verschrikkelijk! De leerlingen waren grof, ik werd vaak uitgescholden. Mijn collega’s zeiden dat ik er wel aan zou wennen. Na amper een week heb ik zelf mijn ontslag gegeven.” “Daarna sta je nergens meer, want mijn recht op een uitkering was ik ook kwijt. Ik heb mijn outplacement terug opgenomen en heb me als een bezetene op de arbeidsmarkt gestort.Ik ging langs bij VDAB, zat onafgebroken op LinkedIn en doorkruiste heel Vlaanderen voor afspraken met uitzendbureaus. Uiteindelijk heb ik zelf een vacature gevonden voor personeelsverantwoordelijke, die mij op het lijf geschreven leek. Ik heb gevochten voor die job, en ik kreeg hem ook. Begin maart mocht ik beginnen. Jammer genoeg bleek de realiteit niet te kloppen met wat er in de vacature omschreven stond. Dag in dag uit zit ik rapporten te schrijven en voor personeelsbeleid is er amper tijd. Ik hoop dat het nog zal verbeteren, want ik ben niet in staat om nog eens mijn ontslag te geven. Het feit dat ik 30 jaar lang een fantastische job had, maakt het er niet gemakkelijker op. Ik heb nog veel contact met mijn voormalige collega’s en iedereen kampt met hetzelfde probleem. Wat we hadden, vinden we niet meer terug. De meeste ex-collega’s hebben inmiddels een nieuwe job, maar niemand is er gelukkiger op geworden.”
“Toen ik afstudeerde in 1984 ben ik meteen beginnen werken voor een kleine verzekeringsmaatschappij, Hamburg-Mannheimer. Ik heb verschillende managementfuncties uitgeoefend en heb het bedrijf mee helpen groeien. Het wederzijds respect en vertrouwen was groot en bovendien kreeg ik de ruimte om mij ten volle te ontplooien. Met plezier was ik er tot mijn 67ste gebleven, maar in 2016 kwam er onverwacht een collectief ontslag. Mijn wereld stortte in. Ik mocht op SWT (Stelsel van Werkloosheid met bedrijfsToeslag, nvdr), want ik was net 56, maar dat heb ik geweigerd. Mijn opzegvergoeding was interessanter dan SWT en ik ben dan ook onmiddellijk beginnen werk zoeken. Ik dacht dat ik met mijn ervaring, diploma’s en perfecte tweetaligheid wel snel een andere passende uitdaging zou vinden, maar dat viel tegen.” “Een collectief ontslag kan je vergelijken met een rouwproces. Ik kon het niet plaatsen dat het bedrijf waar ik zoveel had ingestoken, plots geen deel meer uitmaakte van mijn leven. Ook de collega’s met wie ik een kwarteeuw had samengewerkt waren er opeens niet meer. Werkloos thuis moeten zitten vond ik heel hard. Wie op vervroegd pensioen gaat, krijgt tijd om daar naartoe te leven. Ik wil mezelf nog kunnen bewijzen en uitdagingen krijgen.” “Na mijn ontslag heb ik heb 6 maanden een outplacement traject gevolgd bij SBS SkillBuilders. Dat heeft me echt veel deugd gedaan. Mijn persoonlijke coach Katrien G. was top. Verder ben ik alles beginnen analyseren wat te maken heeft met collectief ontslag, outplacement, de rekruteringswereld, de arbeidsmarkt en wat er op politiek niveau rond beslist wordt. Ik wilde mijn bevindingen voorleggen en bespreken op het kabinet van federaal minister Kris Peeters. Dat is ook gelukt.” “Het collectief ontslag heeft me veel ontnomen, maar ik heb geleerd van andere dingen te genieten dan het jachtige werkleven. Uiteraard hoop ik snel een werkgever te ontmoeten die mijn leeftijd en ervaring ziet als een voordeel en niet als een nadeel. Ik zal hardnekkig verder blijven solliciteren, want ik wil niet het gevoel hebben dat ik niet alle registers heb opengetrokken om een nieuwe job te vinden. Als er dan toch niets uit de bus komt, zit er niets anders op dan los te laten.”
"Niemand is er gelukkiger op geworden”
“Een collectief ontslag is een rouwproces”
COLOFON Redactie 02 490 10 87, redactie.vacature@vacature.com Advertenties 02 490 10 78, commercieel@vacature.com Ordering 02 490 10 61, ordering@vacature.com VU Ruben Van Goethem Content Manager Roxanne Claessens Eindredactie Katrien Brys Vormgeving Bob Haentjens, Sofie Verdijck Redactie Hermien Vanoost, Piet Verbeest, Matthias Van Milders, Joni Horemans, Loes Liemburg, Anneleen De Leyn Sales Marijke Van Impe Ordering An Parewijck
Ontdek nog meer op facebook.com/vacaturedotcom of volg ons op Twitter via @vacaturedotcom en Instagram via instagram.com/vacaturedotcom. 4 mei 2019 - vacature.com
7
4 mei 2019 - vacature.com
8
9
vacature.com - 4 mei 2019
4 mei 2019 - vacature.com
10
11
vacature.com - 4 mei 2019
4 mei 2019 - vacature.com
12
13
vacature.com - 4 mei 2019
4 mei 2019 - vacature.com
14