Wekelijks magazine bij jouw krant • 5 mei 2018
3 JAAR NA DE GROTE TOESTROOM
VLUCHTELING ZOEKT WERK VluChtelingen oP onze arbeidsMarkt - P.3 Werkt de aanpak?
Mokhaled ging hier aan de slag als arCheoloog - P. 5 «Moeten wachten om te mogen werken vond ik het zwaarst»
Cijfers - P. 7 Na twee jaar is de helft van de nieuwkomers aan het werk
5 mei 2018 - vacature.com
2
NA DE LANGE WEG NAAR HIER, DE LANGE WEG NAAR WERK Sinds 2015 worden in ons land elk jaar enkele duizenden Irakezen, Syriërs en Afghanen als vluchteling erkend. Velen dromen ervan om in ons land een nieuw leven op te bouwen, met nieuwe vrienden, een eigen woonst en een job die bij hen past. Zeker dat laatste blijft een grote uitdaging. Tekst: HERMIEN VANOOST
Terug naar 2015, het hoogtepunt van de vluchtelingencrisis. In dat jaar ontvangt het Commissariaat voor de Vluchtelingen en de Staatlozen 35.476 asielaanvragen, goed voor 44.760 nieuwkomers, een verdubbeling tegenover 2014. Twee op de drie aanvragen zijn afkomstig van Irakezen (21,8 procent), Syriërs (21,3 procent) en Afghanen (20,0 procent). In de maanden die volgen, krijgen de meesten onder hen groen licht. Als erkende vluchtelingen mogen ze in ons land blijven en genieten ze van dezelfde rechten als andere inwoners. ANALFABEET Zeker in de centrumsteden is het effect daarvan stevig voelbaar. Het aantal verzoeken voor financiële steun schiet de hoogte in. Het OCMW van Turnhout bijvoorbeeld ziet het aantal mensen met een leefloon maand na maand toenemen: van 521 in 2012 gaat het naar 963 in 2016. «En dat aantal stijgt nog altijd verder», vertelt oCMW-voorzitter luC oP de beeCk. «Dat heeft voor een groot stuk te maken met de vele opvangcentra die hier in de buurt gevestigd zijn. Van alle vluchtelingen die in 2015 en 2016 in België zijn aangekomen, kwam 11,4 procent terecht in een centrum in de buurt van Turnhout. Na hun erkenning zijn de meesten hier in de buurt blijven wonen. En dat vertaalt zich dus in een stijgend aantal leefloners. Maar voor alle duidelijkheid: die steun is niet vrijblijvend. Wie een leefloon ontvangt, proberen wij altijd naar werk te activeren. Het is nooit de bedoeling dat mensen jarenlang ‘van het OCMW leven’.» Toch is die opdracht allesbehalve vanzelfsprekend. Zo is het voor vluchtelingen vaak al een hele klus om de randvoorwaarden – denk aan huisvesting – geregeld te krijgen. «Ook de mentale gezondheid is bij velen wankel», weet Op de Beeck. «Met iemand
3
die getraumatiseerd is, kun je het niet vanaf dag één over werk hebben. Laat staan dat je hem aan de band kunt zetten.» En zo zijn er nog wel wat drempels: kennis van het Nederlands bijvoorbeeld. Een aantal nieuwkomers – in Turnhout gaat het om 20 procent – heeft nooit leren lezen of schrijven. Voor hen is zelfs het basisniveau Nederlands halen moeilijk. Gegevens van de VDAB bevestigen die lage
Met iemand die getraumatiseerd is, kun je het niet vanaf dag één over werk hebben. laat staan dat je hem aan de band kunt zetten OCMW-voorzitter Luc Op de Beeck scholingsgraad. Van alle anderstalige werkzoekenden die zich tussen 2014 en oktober 2017 bij de VDAB hebben ingeschreven, was iets meer dan de helft kortgeschoold, een derde had een diploma middelbaar onderwijs behaald en 17 procent een diploma hoger onderwijs. Bij de instroom uit Afghanistan, Irak en Syrië valt die lage scholing zelfs nog iets meer op. VERWACHTINGEN BIJSTUREN De succesfactoren dan. Welke ingrediënten garanderen wél een vlotte start op onze arbeidsmarkt? «Dat kan je natuurlijk nooit exact te voorspellen», reageert shaireen aftab, woordvoerder van de Vdab. «Maar we zien wel dat de combinatie van talenkennis (Nederlands, Engels of Frans) én vaktechnische competenties doorslaggevend zijn. Als beide aanwezig zijn – bijvoorbeeld een IT’er die Engels praat – dan mag je veronderstellen dat de zoektocht relatief vlot zal verlopen.»
Dat ervaart ook guido VangoidsenhoVen, bemiddelaar bij de Vdab in antwerpen en betrokken bij de eerste screenings van vluchtelingen: «Tijdens dat kennismakingsgesprek peil ik altijd eerst naar de algemene levensloop van de werkzoekende. We overlopen het studieverleden en eerdere werkervaringen en trachten samen tot een realistisch jobdoel te komen. Het gebeurt regelmatig dat ik de verwachtingen moet bijsturen. Meteen op het juiste niveau werken bijvoorbeeld is niet altijd haalbaar.» Op basis van die eerste screening geeft de VDAB advies over de volgende stap. Die kan allerlei richtingen uitgaan: soms verwijst de bemiddelaar door naar een oriëntatiecursus (om de arbeidsmarkt beter te leren kennen), soms stelt hij een beroeps- en/of taalopleiding voor en soms brengt hij de werkzoekende in contact met de sectorspecialisten van de VDAB, die hem vervolgens in het juiste netwerk of zelfs rechtstreeks bij een werkgever introduceert. «We hebben geen afgelijnd modeltraject, maar passen ons aan aan de noden van wie voor ons zit. Dat geldt trouwens ook voor Vlaamse werkzoekenden.» Is er geen medewerking, dan zal de bemiddelaar de trajectbegeleider van het OCMW daarvan op de hoogte brengen. Wanneer het de spuigaten uitloopt, dan kan die eventueel beslissen om het leefloon te schorsen. «Zelf heb ik nog nooit moeten sanctioneren», vertelt Guido Vangoidsenhoven. «Loopt het niet zoals afgesproken, dan zal ik altijd naar de achterliggende redenen kijken.» LIMBURGSE VLAAI In tegenstelling tot enkele jaren geleden is een gebrekkige kennis van het Nederlands voor de VDAB geen reden meer om de bemiddeling naar werk uit te stellen. Aftab: «Zodra de basis er is, beginnen we eraan. lees verder blz. 4 >
vacature.com - 5 mei 2018
> Vervolg blz. 3 Het is immers vaak door 10 belangrijkste beroepsaspiraties van te werken dat het werkzoekenden uit Afghanistan, Irak en Syrië Nederlands sterk verbeVerpakker 16% tert. Bovendien leren Productiemedewerker 15% nieuwkomers op de schoonmaker van ruimten en lokalen 12% werkvloer onze cultuur keukenmedewerker 11% kennen en bouwen ze afwasser 11% een netwerk uit. Dat Magazijnmedewerker 6% komt de integratie alhandlanger bouw 5% leen maar ten goede.» Productieoperator voeding 5% Shaireen Aftab verwijst 4% Winkelmedewerker naar het voorbeeld van schoonmaker bij mensen thuis 3% een banketbakker uit Syrië. Met twintig jaar Bron: kwartaalverslag VDAB, november 2017 ervaring als patissier kon hij bakken als de beste. «Een bakker uit Limburg zag hem dan ook met veel plezier komen. Omdat hij de vaktermen niet in het Nederlands kende, hebben we in het begin een instructeur Nederlands meegestuurd om hem te coachen en vanop de werkvloer de juiste woorden bij te brengen. Hij is daar kunnen blijven en bakt ondertussen waarschijnlijk ook Limburgse vlaaien.» (lacht) Een gelijkaardige analyse horen we bij het OCMW van Turnhout. Ook daar wachten ze liever niet te lang om vluchtelingen met de arbeidsmarkt te laten kennismaken. Op de Beeck: «Hoe langer je de stap uitstelt, hoe lastiger het wordt om hen aan de slag te krijgen. De kunst bestaat erin om vluchtelingen enerzijds de tijd te geven om hun trauma te verwerken, Nederlands te leren en een netwerk op te bouwen, en hen anderzijds toch zo snel mogelijk van werk te laten proeven. Dat hoeft niet per se meteen in het reguliere circuit. Ook vrijwilligerswerk, arbeidszorg of sociale tewerkstelling via artikel 60 kunnen waardevolle ervaringen zijn.» Om de aanpak te verfijnen, is het OCMW van Turnhout momenteel met een aangepast traject aan het proefdraaien. Via intensieve één-opéén-begeleiding wil het 165 nieuwkomers met weinig of geen kennis van het Nederlands op 22 maanden tijd naar een vorm van tewerkstelling leiden. «Naast taaltrainingen voorzien we onder meer psychosociale opvolging en juridisch-administratieve ondersteuning. Bijvoorbeeld om een diploma-erkenning aan te vragen.» Voor het project, dat opgestart is in samenwerking met CAW De Kempen en vzw WEB, kreeg het OCMW ruim 500.000 euro subsidies. Daarmee heeft het extra collega’s kunnen aantrekken die specifiek met deze doelgroep bezig zijn. «Dat betekent dat we nu meer dan ooit op maat van de anderstalige werkzoekende kunnen werken. Ik geloof dan SUCCES? ook sterk dat we zullen slagen en op termijn het aantal mensen met een leefloon in deze groep zullen kunnen terugdringen. Onze ervaringen moeten uiteindelijk tot een methodiek leiden waar ook andere lokale besturen mee aan de slag kunnen.» AANTAL VLUCHTELINGEN MET LEEFLOON (MAANDGEMIDDELDE)
18,045 14,936 6,678
7,330
5,337
2012
2013
2014
10,710
2015
2016
Bron: POD Maatschappelijke Intergratie, statistisch verslag maart 2018
2017 (eerste 10 maanden)
Wie een leefloon ontvangt, proberen wij altijd naar werk te activeren. het is nooit de bedoeling dat mensen jarenlang ‘van het oCMW leven’ OCMW-voorzitter Luc Op de Beeck
Welke vruchten de aanpak van de VDAB afwerpt, daar kunnen we slechts gedeeltelijk op antwoorden. In zijn database houdt de VDAB immers alleen cijfers over ‘anderstalige werkzoekenden’ bij. Naast vluchtelingen zitten daar ook veel andere migranten bij, zowel van binnen als van buiten de EU. Van die groep weet de VDAB dat ongeveer een derde na een half jaar aan het werk is. Na twee jaar is dat verder gestegen tot 43 procent. Bij Syriërs, Afghanen en Irakezen ligt dit nog enkele procentpunten hoger. Met zulke cijfers lijken we het alleszins al een stuk beter te doen dan onze noorderburen. Daar gaf het Centraal Bureau voor de Statistiek zopas mee dat er slechts 11 procent van de asielzoekers die in 2014 een verblijfsvergunning kregen 2,5 jaar later aan het werk was.
5 mei 2018 - vacature.com
4
Getuigenis
Mokhaled Abdallah, vluchteling uit Irak, vond werk als archeoloog
«Geld sparen om mijn masterdiploma te kunnen halen» Mokhaled Abdallah is een dertigjarige archeoloog uit Mosoel, in het noorden van Irak. Hij ontvluchtte zijn stad in 2015 nadat een bevriende archeoloog door Islamitische Staat was gedood. «Mosoel viel in 2014 in handen van IS», vertelt Mokhaled. «Als archeologen waren wij een geliefd doelwit, net als veel tolken en politici. Vluchten was de enige optie. Zeker omdat ik door mijn werk veel contacten met buitenlandse organisaties had en daardoor extra in het vizier liep.» Zeven maanden na zijn aankomst in België wordt Mokhaled erkend als vluchteling. Hij start zijn inburgeringstraject, leert Nederlands en verkent intussen zijn mogelijkheden op de arbeidsmarkt. «Zodra het kon, heb ik de touwtjes in handen genomen en mijn zoektocht naar werk gestart. Vooral het wachten viel me zwaar. In Irak zat ik geen dag zonder
werk. Ik was dan ook erg opgelucht toen ik enkele maanden als vrijwilliger mocht tolken voor IOM, een organisatie voor migranten die naar hun land terugkeren. Later heb ik via het OCMW een tijdje met enkele archeologen in Antwerpen kunnen samenwerken, ook als vrijwilliger.» TERUG NAAR MOSOEL Zijn eerste echte job vond Mokhaled midden vorig jaar, bij een bedrijf uit Gent. «In die zeven maanden heb ik op verschillende archeologische oorlogs-
sites in West-Vlaanderen gewerkt. Anders dan in Irak ploeter je hier als archeoloog zelf met een kraan en een schop in de aarde. Er zijn geen arbeiders die dat voor jou doen.» Sinds enkele weken is hij voor een WestVlaamse bouwgroep aan de slag, op een site waar restanten van middeleeuwse bewoning zijn gevonden. «Ik ben elke dag al om 5.30u op pad en twee keer per week volg ik ’s avonds extra Nederlandse les. Het zijn intense dagen, maar ik ben blij met deze kans. Ik hoop met mijn job voldoende geld bijeen te sparen om mijn masterdiploma te kunnen halen. Op veel langere termijn wil ik misschien graag naar Mosoel terugkeren. En ik droom ervan om ooit voor Unesco te werken. Op honderdduizenden plaatsen in Irak zijn nog geen opgravingen gebeurd. Er valt daar archeologisch nog zo veel te ontdekken.»
Meer vluchtelingen laten diploma erkennen Van alle Syriërs, Afghanen en Irakezen die zich tussen januari 2014 en oktober 2017 bij de VDAB aanmeldden, had 14 procent een diploma hoger onderwijs behaald. Alles samen gaat het om bijna 1.700 mensen. Velen onder hen laten dat diploma ook in ons land erkennen. NARIC, de overheidsdienst die de erkenningsaanvragen beoordeelt, kreeg in 2016 bijna duizend aanvragen binnen van asielzoekers, erkende vluchtelingen en subsidiair beschermden, een verdubbeling
5
vacature.com - 5 mei 2018
tegenover 2015. Anders dan bij de standaard erkenningsprocedure hebben vluchtelingen slechts één bewijsstuk nodig om aan te tonen dat ze de studie hebben afgrond. NARIC behandelde in 2016 512 dossiers. Bijna acht op de tien keren was de uitkomst positief. Voor vluchtelingen met een masterdiploma in de economische, exacte of ingenieurswetenschappen – de populairste studiedomeinen bij de aanvragers – is er in samenwerking met de Vlaamse universiteiten een
aangepaste procedure ontwikkeld. Om het buitenlandse diploma correct te kunnen inschatten, wordt aan de vluchteling gevraagd om gedurende een semester enkele opleidingsonderdelen in een verwante master te volgen, aangevuld met een seminarie en een stage of schrijfopdracht. Sinds de start van het proefproject in 2016 hebben elf vluchtelingen een intakegesprek aan een universiteit gehad en hebben twee vluchtelingen een traject gevolgd.
Ook zij zoeken mee naar werk...
HELFT NIEUWKOMERS
Niet alleen het OCMW en de VDAB leveren inspanningen om vluchtelingen aan het werk te helpen, ook heel wat private spelers, werkgeversorganisaties en vzw’s zijn bij het proces betrokken én boeken mooie resultaten. Enkele voorbeelden.
Van een even grote toeloop als in 2015 kunnen we momenteel niet meer spreken. Toch ontvangt het Commissariaat voor de Vluchtelingen en Staatlozen nog altijd ongeveer 1.700 nieuwe asielaanvragen per maand. Het totaal voor 2017 komt zelfs licht boven dat van 2016 uit. Het CGVS nam in 2017 26.623 eindbeslissingen, waarvan de helft leidde tot een erkenning als vluchteling of een toekenning van de subsidiaire beschermingsstatus.
JOBROAD Gestart als initiatief van Accent Jobs, maar intussen zijn ook de VDAB en VOKA aan boord gekomen. De Jobroadkaravaan trekt van stad naar stad waar het telkens met een groepje van maximum vijftien werkzoekenden (met migratieachtergrond) drie à vier lokale werkgevers gaat bezoeken. Is er een klik, dan kunnen de kandidaten er na afloop meteen solliciteren. «En heel regelmatig mondt dat effectief in een job of een stage uit», vertelt projectmanager Joachim Commeene. Opvallend is dat ook de trajectbegeleiders van de VDAB en het OCMW erin betrokken worden. Zij gaan in de aanloop naar de Jobroaddag al eens bij de werkgevers langs om kennis te maken. «Zo verkleinen we de afstand die er tussen de sociale en de bedrijfswereld bestaat. Ze leren elkaars aanpak en visie kennen en dat neemt drempels weg.» Dat het werkt, blijkt uit de resultaten: het project startte in december 2016 in West-Vlaanderen en heeft intussen 118 mensen (op de 464 die in de begeleiding stapten) aan werk geholpen. Sinds kort trekt Jobroad ook de hort op in OostVlaanderen en Antwerpen. Voor de screening van de kandidaten werkt Accent met consulenten die zelf buitenlandse roots hebben. «Werkzoekenden voelen zich daardoor meteen op hun gemak», vertelt Djamel Taib, een Algerijn die drie jaar geleden naar België kwam. «Ze vertellen ook meer dan dat ze tegen een Belg zouden doen, bijvoorbeeld als het over hun geloof gaat.»
VOORAL SYRIËRS Sinds 2014 zijn de meeste asielaanvragen in ons land afkomstig van Irakezen, Syriërs en Afghanen. In 2017 kregen ongeveer 95 procent van
de Syriërs de beschermingsstatus, bij de Afghanen lag dat rond de 60 procent en bij de Irakezen rond de 40 procent. KWART AAN HET WERK NA 6 MAANDEN Asielzoekers mogen in ons land in principe vier maanden na hun asielaanvraag beginnen te werken. Ze moeten dus niet op een uitspraak wachten om zich bij de VDAB in te schrijven. Tussen januari 2015 en december 2017 schreven zich 84.020 anderstalige werkzoekenden in bij de VDAB. 57.889 daarvan komen van buiten de EU en 10.629 uit Syrië, Afghanistan of Irak.
@LEVEL2WORK Profileert zich als ‘the one-stop-shop’ voor hooggeschoolde anderstalige werkzoekenden. Het initiatief gaat uit van de VDAB, maar is in de praktijk een samenwerking van een tiental partijen (Unizo, Galilei, Actiris, IBM, Huize Sint Monika, Voka, Cronos Groep...). Al naargelang de regio zijn er andere spelers betrokken. Voka Oost-Vlaanderen bijvoorbeeld leidde vanonder de @Level2work-vlag een mentor-mentee-traject in goede banen. Coördinator Jozefien De Smet: «In de loop van 2017 hebben we zestig hooggeschoolde werkzoekenden in contact gebracht met zestig mentoren. Meestal waren dat zaakvoerders of hrmedewerkers, mensen met ervaring als het gaat over werk vinden. Zij traden op als coach van hun werkzoekende. Ze brachten hem in contact met hun netwerk, oefenden een sollicitatiegesprek en wisselden ervaringen uit.» Ook bij dat project kunnen we van een succes spreken: van de zestig werkzoekenden die in het project stapten, hebben de meesten intussen een job of stage beet.
5 mei 2018 - vacature.com
6
AAN HET WERK NA 2 JAAR Ongeveer een kwart van de werkzoekenden (28 procent) met een migratieachtergrond is een half jaar na de inschrijving bij de VDAB aan het werk. Na een jaar stijgt dat verder tot 36 procent en na twee jaar tot 44 procent. 31 procent is op dat moment effectief nog werkzoekend. De resterende 23 procent is niet langer bij de VDAB ingeschreven. Het gaat om mensen die uitgewezen worden, arbeidsongeschikt zijn, gaan studeren, in bevallingsrust gaan en tijdelijk voor de opvoeding van de kinderen kiezen…. Welk aandeel de vluchtelingen hierin nemen, kan de VDAB niet exact vertellen. «Dat heeft met privacy te maken», verklaart woordvoerder
Shaireen Aftab. «De Privacycommissie laat niet toe dat wij gegevens over het statuut van werkzoekenden verzamelen. Uit onze statistieken kunnen we wel afleiden dat de uitstroom naar werk voor Afghanen, Irakezen en Syriërs in het begin iets moeizamer verloopt (zie kader, nvdr). Na een jaar halen ze die achterstand wel volledig in. Dat lijkt een beetje een kantelmoment.» 2 JAAR NA INSCHRIJVING BIJ DE VDAB IS… 46% van de Syriërs, Afghanen en Irakezen aan het werk 31% nog altijd werkzoekend 23% niet aan het werk, maar ook niet werkzoekend
AANTAL ASIELAANVRAGEN IN 2017 Nationaliteit Syrië Afghanistan Irak Guinee Albanië Palestina Congo DR Rusland Eritrea Turkije Andere nationaliteiten TOTAAL
Aantal 3 981 1 582 1 357 901 882 847 791 703 699 535 7 410 19 688
Procent 20% 8% 7% 5% 4% 4% 4% 4% 4% 3% 38% 100%
Bron: CVGS, asielstatistieken december 2017 HOEVEEL MENSEN DIENDEN EEN ASIELAANVRAAG IN?
44,760 21,222 22,848
2013
2014
18,710 19,688
2015
2016
2017
COLOFON Redactie 09 353 51 54, redactie.vacature@vacature.com Advertenties 09 353 51 57, commercieel@vacature.com Ordering 09 353 51 52, ordering@vacature.com VU Ruben Van Goethem Content Manager Roxanne Claessens Coördinatie Katrien Brys Redactie Hermien Vanoost, Kristina Rybouchkina, Piet Verbeest Beeld Bob Haentjens Vormgeving Khuram Chaudry Sales Marijke Van Impe Ordering An Parewijck
Ontdek nog meer op facebook.com/vacaturedotcom of volg ons op Twitter via @vacaturedotcom en Instagram via instagram.com/vacaturedotcom.
7
vacature.com - 5 mei 2018
5 mei 2018 - vacature.com
8
9
vacature.com - 5 mei 2018
5 mei 2018 - vacature.com
10
11
vacature.com - 5 mei 2018
5 mei 2018 - vacature.com
12
13
vacature.com - 5 mei 2018
5 mei 2018 - vacature.com
14
15
vacature.com - 5 mei 2018
Maak werk van je talent Flexibel
VIND JE JOB
5 mei 2018 - vacature.com
16