Wekelijks magazine bij jouw krant • 12 januari 2019
MINDFULNESS OP HET WERK
De oplossing voor de burn-outepidemie?
P. 4 - Mindfulness op de werkvloer Vijf praktische aanbevelingen
P. 6 - Moet je werkmails lezen na je uren? Dit zegt de Belgische wet
P. 7 - Grens tussen werk en privĂŠ Zo bewaak je ze zelf
12 januari 2019 - vacature.com
2
WEG MET STRESS OP HET WERK
Hoe mindfulness het verschil kan maken
ANOUK DECUYPERE: “Deze tijden worden gekenmerkt door voortdurende technologische veranderingen, een almaar hoger tempo, een ware informatieoverload en een overheersende prestatiecultuur. Multitasking lijkt de norm: terwijl we aan het werk zijn, grijpen we ook de hele tijd naar onze smartphone. Het is duidelijk dat de kwaliteit van ons werk daaronder lijdt. Hoewel we minder productief zijn, zijn we ‘s avonds toch meer vermoeid. Vergelijk het gerust met een computer waar een hele reeks programma’s voortdurend blijft openstaan: vroeg of laat loop je vast. We moeten op de werkvloer weer op een effectievere en efficiëntere manier met onze aandacht leren omgaan. Mindfulness kan daarin een cruciale leidraad en een beschermende factor zijn.”
Tekst: PIET VERBEEST
Bedrijfspsychologe Anouk Decuypere werkt binnen de onderzoeksgroep HRM en Organisatiemanagement van de UGent, met de professoren Mieke Audenaert en Adelien Decramer als promotoren, aan een doctoraat over het verband tussen leader attentive communication (aandachtsvol communicerende leidinggevenden) en een goed geolied team: “Zeker in meer diverse organisaties, waar elke individuele medewerker een andere aanpak vraagt, kan mindfulness een belangrijke impact hebben.”
VAN NATURE OF DOOR TRAINING Voor wie het begrip nog niet kent: mindfulness zou je kunnen omschrijven als een open en flexibele instelling waarbij je je heel bewust bent van wat zich op dat eigenste moment afspeelt, in je eigen denkprocessen en in je contacten met anderen. “Mindful personen kunnen zich beter focussen, verliezen zich minder in gepieker en gaan beter om met conflictsituaties”, verduidelijkt Anouk Decuypere. “Ze maken vlotter verbinding met anderen, hebben meer oog voor hun reële noden en bouwen makkelijker goede relaties op. Sommige mensen bezitten die kwaliteiten al grotendeels uit zichzelf. Maar wie die natuurlijke aanleg mist, kan het in principe ook wel aanleren. Zo kan mindfulness, net als voldoende beweging en een gezonde voeding, mensen actief ondersteunen bij de uitoefening van hun taken.” > Lees verder blz. 4 12 jan 2019 - vacature.com
3
ONZE MAN OP CURSUS
‘Mindfulness en efficiëntie op het werk’ Stiltedagen, een workshop mindfulness tijdens de lunch en twee keer per week yoga: stress op het werk is een big issue voor veel werkgevers, die steeds meer van hun werkkrachten zien ten onder gaan aan burn-outs, en dus zijn de initiatieven om stress tegen te gaan niet van de lucht. We trokken zelf onze schoenen uit voor een cursus mindfulness. Tekst: PIET VERBEEST Foto: TOM VERBRUGGEN
“Wie heeft vandaag al stress gevoeld?”, vraagt onze trainer DAVID DEWULF +bij wijze van binnenkomen. Dewulf is arts en heeft als bezieler van het Instituut voor Aandacht & Mindfulness (I AM) al een flink stapeltje boeken over mindfulness op zijn actief. Hij zal ons de komende 3,5 uur enkele sleutels aanreiken om in een druk en veeleisend beroepsleven makkelijker overeind te blijven, dankzij een beter aandachtsmanagement, een hogere stressbestendigheid en een gezondere werk-privébalans. DICHTER BIJ JE GEVOEL, LIEVER VOOR DE COLLEGA’S Dewulf verduidelijkt wat hij onder ‘mindfulness op het werk’ verstaat: niet-oordelende aandacht, een helder begrijpen, wijze beslissingen en toegewijde actie. “Je ontdekt dat er meer is dan denken en doen. Je krijgt er met voelen en meevoelen een dubbele on-
4
derliggende dimensie bij. Zelfzorg en empathie geven een diepere betekenis aan je helderheid en daadkracht,” aldus Dewulf. We voegen de daad bij het woord en leren hoe we dichter bij ons gevoel kunnen komen: “Kies voor een ontspannen maar tegelijk gefocuste houding. Richt je blik naar binnen en ervaar hoe je gedachten afdwalen. Richt je aandacht op je adem. Ga op zoek naar je innerlijke glimlach. Dat versterkt je positiviteit! Laat de spanningen in je schouders los. Breng nu je aandacht naar het hart, wees vriendelijk en liefdevol voor jezelf. Vind de rust terug.” SNELLER IN DE FLOW Vervolgens vernemen we dat ons ‘automatische’ brein niet gemaakt is om gelukkig te zijn maar om te overleven. Als we niet bewust kunnen omschakelen naar ons rationele en empathische brein, zien we de ander in de eerste
vacature.com - 12 jan 2019
Mindfulness kan je helpen om beter de focus te behouden DAVID DEWULF
plaats als een bedreiging en gaan we bij het minste signaal in het defensief. Dat komt de samenwerking op de werkvloer uiteraard niet ten goede. Voor manifeste concentratieproblemen heeft David een praktische oplossing in huis die je kan gebruiken op de werkvloer: “Mindfulness kan je helpen om beter de focus te behouden en na een moment van afleiding sneller weer in de flow te geraken. Ga op het puntje van je stoel zitten, concentreer je op een vast punt op de vloer, kantel wat naar voren en terwijl je inademt, tel je tot 7. Keer terug naar je beginpositie terwijl je uitademt en terug tot 1 telt. Doe dat vijf maal na elkaar, met een laserfocus.” ONTDEK JE EIGEN ANTWOORDEN Voor David ons weer de wereld instuurt, geeft hij nog enkele laatste wijsheden mee: “Mindfulness is niet bedoeld om mensen antwoorden te
HOE PAS JE MINDFULNESS TOE IN DE PRAKTIJK? DEZE VIJF AANBEVELINGEN ZETTEN JE OP WEG 1. LEIDINGGEVENDEN EERST Voor bedrijven is het in eerste instantie vooral interessant om de leidinggevenden op cursus mindfulness te sturen. Dankzij hun voorbeeldfunctie kan hun menselijke en zorgzame aanwezigheid een stabiele basis vormen voor een gezondere organisatie. Een chef die hoog scoort op mindfulness verbetert het welzijn van zijn medewerkers en hun werk-privébalans en verhoogt ook hun performantie. Uit studies blijkt bovendien dat vooral jonge, nog wat onervaren leidinggevenden na zo’n opleiding vaak een substantiële vooruitgang boeken.
2. JE KAN NIEMAND VERPLICHTEN Deelname aan een training mindfulness moet altijd op vrijwillige basis te gebeuren. Niet iedereen heeft er nood aan of wil er ook daadwerkelijk mee aan de slag. Als je weinig of niet gemotiveerd bent, begin je er beter niet aan. Een klassiek programma loopt over acht weken, duurt telkens drie uur per sessie, en vraagt daarnaast nog om dagelijkse oefeningen.
3. CREËER EEN MINDFUL-VRIENDELIJK KLIMAAT Mindfulnesstrainingen kunnen maar met succes naar de werkvloer worden vertaald als de hele organisatie dat actief ondersteunt. Kleine gedragsveranderingen maken daarbij al een groot verschil. Kies bijvoorbeeld bewust voor meer ‘singletasking’, laat je mailbox niet permanent open staan en haal tijdens meetings de gsm’s van tafel. geven, maar om hen hun eigen antwoorden te laten ontdekken. De kunst is te achterhalen wat je intrinsieke motivatie geeft, een diepere zin aan je (werk)leven. Wie vooral snel wil gaan, beperkt zich in de praktijk tot denken en doen. Maar wil je echt ver geraken, besef dan dat je ook nood hebt aan voelen en meevoelen. Dat is namelijk de basis van duurzaamheid voor jezelf en je relatie met de ander.”
4. VOORAL PREVENTIEF NUT Mindfulness zorgt voor een hogere jobtevredenheid, een grotere bevlogenheid op de werkvloer en verlaagt het risico op emotionele uitputting. De medewerkers blijven gezonder en productiever en ze nemen beter onderbouwde beslissingen. Goed om te weten: veel ziekenfondsen betalen mindfulnesscursussen tegenwoordig gedeeltelijk terug. Mensen met ernstige problemen, zoals een burn-out of een (klinische) depressie, zoeken wel best eerst individuele professionele hulp.
5. GEEN PASSE-PARTOUT
HEARTFUL LEVEN, MINDFUL WERKEN
Auteur David Dewulf en uitgeverij Lannoo geven vijf exemplaren weg van ‘Heartful leven, mindful werken. Balans in je leven in 7 stappen.’ Stuur voor 21 januari 2019 een mailtje naar een.mindful.boek@gmail.comen een onschuldige hand doet de rest. Ook wie bij zijn inschrijving voor een van de volgende drie activiteiten van I AM de code ‘vacature.com’ vermeldt, krijgt een gratis exemplaar. Info en inschrijvingen: www.aandacht.be.
Aangezien mindfulness in grote mate op zelfhulp steunt, komen organisaties al eens in de verleiding om het ook aan te bieden om mensen beter bestand te maken tegen een onredelijk hoge werkdruk of om de negatieve effecten van een herstructurering te verzachten. Dat kan uiteraard nooit de bedoeling zijn. Een keuze voor mindfulness moet altijd gepaard gaan met de juiste waarden en doelstellingen. Het ontslaat werkgevers dus niet van de verantwoordelijkheid om een samenhangend hr-beleid te ontwikkelen en stressgerelateerde klachten op de werkvloer structureel aan te pakken.
12 jan 2019 - vacature.com
5
BEREIKBAAR NA DE WERKUREN DIT ZEGT DE BELGISCHE WET Het is heel verleidelijk om na de werkuren je mails te blijve checken of ze zelfs nog te beantwoorden. De druk om altijd bereikbaar te zijn is soms groot, met alle gevolgen van dien. Sommige landen, zoals Frankrijk, voeren nu wetten in om dit tegen te gaan. Ook in ons land zijn er in spanningen om de grenzen van ons werkleven beter af te bakenen. Tekst: ANNELEEN DE LEYN
BELGIË: KWESTIE VAN AFSPRAKEN STEFANIE DEVESTEL, juriste bij HR & Well-being dienstverlener Attentia, licht de situatie in België toe: “Sinds maart 2018 heeft minister van Werk Kris Peeters een wetsontwerp ingediend waarbij Belgische bedrijven verplicht zijn om afspraken te maken met hun werknemers over e-mailen na de werkuren. Het voorstel gaat lang zo ver niet als het recht op deconnecteren in Frankrijk - waarbij werknemers het recht hebben om onbereikbaar te zijn na de uren - maar het maakt het bespreken van dit onderwerp wel verplicht binnen elke onderneming. Er moeten duidelijke, collectieve afspraken gemaakt worden over rusttijden tijdens de werkdag, vakanties en andere soorten verlof.” KRUIP IN JE BED! Wat die afspraken precies zijn, mag elke onderneming concreet voor zichzelf invullen. Devestel: “Sommige bedrijven blokkeren bijvoorbeeld je e-mail als je twee weken of langer verlof neemt. Ik hoorde ook al eens van een bedrijf dat een pop-up met ‘Kruip in je bed’ laat verschijnen wanneer een werknemer ’s nachts inlogt. Grappig, maar het geeft toch ook aan dat je als werkgever hecht aan het bewaken van de grenzen. Het is vooral belangrijk dat medewerkers de verwachtingen van de werkgever kennen over omgaan met e-mails en telefoons en hoe snel er juist een antwoord moet komen.” EERSTE STAP IN DE GOEDE RICHTING Het huidige wetsvoorstel is een nogal softe oplossing in vergelijking met de wet op deconnectie in Frankrijk, vindt Devestel. “In België wordt de verantwoordelijkheid vooral bij de werkgevers zelf gelegd. Er staan ook geen sancties op als je dit als bedrijf niet respecteert. Maar het is wel een eerste stap in de goede richting. Hopelijk kan het uitval door ziekte of burn-out al een beetje doen afnemen.” FRANKRIJK EN DUITSLAND BIJ DE EUROPESE KOPLOPERS In Frankrijk is er sinds begin 2017 ‘le droit à la déconnexion’. Zo worden rusttijden, verlof en het privéleven van werknemers gerespecteerd en gegarandeerd. Franse bedrijven moeten ook verplicht een reglement opstellen over het gebruik van digitale hulpmiddelen. In Duitsland zijn het vooral grote bedrijven die op dat vlak initiatief nemen. Bij een aantal grote autobouwers kan je bijvoorbeeld geen e-mails meer versturen vanaf een bepaald uur. Of kunnen werknemers die met vakantie gaan een zogenaamde auto-delete-functie inschakelen: inkomende mails verdwijnen automatisch, zodat je niet met een overvolle inbox terug aan de slag moet.
6
vacature.com - 12 jan 2019
HET WERK STOPT NOOIT MEER MAAR DOEN WE DAT ONSZELF NIET WAT AAN? Sara De gieter, arbeidspsychologe bij de VUB: “Sinds de opkomst van nieuwe technologieën zoals de smartphone en wifi of 4G kunnen we overal en altijd bereikbaar zijn. De vraag is maar of een werkgever dat ook van ons verwacht. Vaak zit die verwachting in de hoofden van mensen, of ontstaat ze onder invloed van peer pressure, omdat enkele succesvolle collega’s ook continu bereikbaar zijn.”
WERK EN PRIVÉ: ÉÉN POT NAT? Ook omgekeerd nemen we meer en meer ons privéleven mee naar het werk: een bestelling plaatsen, Facebook of je privémailbox checken, ook dat gebeurt vaak tijdens de werkuren. De Gieter: “Sommige mensen verkiezen een strikte scheiding van werk en privé, zoals het vroeger standaard was. Dat zijn bijvoorbeeld mensen die rondlopen met twee gsm’s of twee agenda’s hanteren: een voor privégebruik en een voor het werk. Tijdens de werkuren zal je hen zelden of nooit betrappen op het regelen van privézaken. Maar je moet dan vaak ook niet verwachten dat je ze nog kan bereiken na de uren.” BATTERIJ OPLADEN IS NODIG Anderen werken dan weer op zeer flexibele wijze, waarbij werk en privé bijna 24 uur op 24, 7 dagen op 7 door elkaar heen lopen. “Veel hangt natuurlijk af van jouw persoonlijke voorkeur, welke soort job je doet en hoe je leidinggevende of collega’s omgaan met de grenzen tussen werk en privé,” zegt De Gieter. “Als het vooral die laatste zijn die jou mentaal pushen om altijd en overal bereikbaar te zijn, kan dat op termijn wel leiden tot een burn-out of soortgelijke klachten. We hebben af en toe volledige ‘psychological detachment’ van ons werk nodig om onze batterijen weer op te laden.” DIGITALE HYGIËNE “De beste manier om er tegenin te gaan, is jezelf een soort persoonlijke digitale hygiëne opleggen”, zegt De Gieter. “Als je het echt niet kan laten je mails te checken ’s avonds, las dan bijvoorbeeld één vast moment in. Dan ben je er toch niet constant mee bezig. Gelukkig beseffen mensen steeds beter dat ze zelf grenzen moeten trekken. Dat bedrijven nu ook wettelijk verplicht zijn om dit met hun werknemers te bespreken is zeker een goede zaak. Voel je op jouw job een bepaalde druk om altijd bereikbaar te zijn? Communiceer dan expliciet met de betrokken partijen en probeer tot een duidelijke en doenbare afspraak te komen.”
COLOFON Redactie 02 490 10 87, redactie.vacature@vacature.com Advertenties 02 490 10 78, commercieel@vacature.com Ordering 02 490 10 61, ordering@vacature.com VU Ruben Van Goethem Content Manager Roxanne Claessens Eindredactie Katrien Brys Vormgeving Bob Haentjens Redactie Hermien Vanoost, Piet Verbeest, Joni Horemans, Matthias Van Milders Sales Marijke Van Impe Ordering An Parewijck
Ontdek nog meer op facebook.com/vacaturedotcom of volg ons op Twitter via @vacaturedotcom en Instagram via instagram.com/vacaturedotcom.
12 jan 2019 - vacature.com
7
12 januari 2019 - vacature.com
8
9
vacature.com - 12 januari 2019
12 januari 2019 - vacature.com
10