Wekelijks magazine bij jouw krant • 19 januari 2019
ONGELUKKIG OP HET WERK? Voor de Belg geen reden om een andere job te zoeken
P. 3 - ABSENTEÏSME BLIJFT STIJGEN Vooral 50-plussers en arbeiders zitten vaak langdurig thuis
P. 5 - GOUDEN KOOIEN, BEROEPSKLAGERS OF SIMPELWEG TE MOE Waarom Belgen zo moeilijk van werk veranderen
P. 7 - HELDER UITGELEGD: het sollicitatieverlof
19 januari 2019 - vacature.com
2
Absenteïsme op het werk We zijn steeds vaker en ook steeds langer afwezig Tekst: MATTHIAS VAN MILDERS
Sinds 2001 noteert het RIZIV (het Belgische Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekeringen) een stijging met 20 procent van de arbeidsongeschiktheid van maximum een jaar. Voor de langdurig zieken (de zogenaamde invaliden) is die stijging meer dan 100 procent. Die cijfers worden bevestigd door een uitgebreid onderzoek van hr-dienstverlener Securex. Daaruit blijkt een status quo voor het middellange ziektepercentage (afwezigheid van een maand tot een jaar, nvdr), maar een stijging voor de kortere en langere ziektepercentages. Conclusie van Securex: vooral die zeer lange afwezigheden bepalen steeds meer het totale plaatje. De stijging van het langdurig absenteïsme situeert zich vooral bij de vijftigplussers en de arbeiders, al ziet de hr-dienstverlener in verhouding de sterkste stijging bij de jongere werknemers.
VERGRIJZING EN MENTALE AANDOENINGEN De vraag is natuurlijk hoe het komt dat het absenteïsme zo blijft stijgen. “Er zijn twee belangrijke oorzaken,” zegt FRANÇOIS PERL, directeur-generaal van de dienst uitkeringen van het RIZIV. “Om te beginnen is er de vergrijzing van de arbeidsbevolking. Die heeft zeker een impact.” Met andere woorden: hoe ouder de werknemer, hoe groter de kans dat die ziek of invalide wordt. De tweede oorzaak ziet Perl in het ziektebeeld zelf. “Onze arbeidsmarkt kende de laatste decennia grote veranderingen, door de overgang van industrie naar diensten en sectoren als de ICT. Dat resulteert in andere gezondheidsproblemen. 40 procent van de uitkeringen van ziekenfondsen gaan nu naar mentale aandoeningen. We zien nu ook steeds meer kanker opduiken terwijl mensen nog aan het werk zijn.”
is
RE-INTEGRATIE NA AFWEZIGHEID Wat ook speelt, is de moeilijkheid om na een periode van lange afwezigheid weer aan de slag te gaan. François Perl: “We zien wat verbetering, maar de situatie blijft in ons land toch problematisch. In vergelijking met Duitsland en de Scandinavische landen zet België ook veel te weinig mensen met een beperking aan het werk. De Regering-Michel I zette wat stappen in de goede richting, maar er
nood aan een pact tussen werkgevers- en werknemersorganisaties om er een groot project van te maken. Verder moeten we ook manieren vinden om ervoor te zorgen dat langdurig zieken sneller terug aan de slag kunnen. 80 procent van de mensen met chronische ziekten willen ook niets liever dan terug gaan werken, maar je moet het ook praktisch mogelijk maken.”
19 jan 2019 - vacature.com
3
BELG IS EXTRA HONKVAST IN DE JOB Belgen veranderen niet snel van job, ook niet als ze elke maandagochtend met okselfrisse tegenzin een nieuwe werkweek aanvatten. Die rigide werkmentaliteit is trouwens niet nieuw: volgens de gegevens van Steunpunt Werk (KU Leuven) spendeerde de Belg in 1992 gemiddeld 11 jaar in zijn job. In 2017 was dat 11,3 jaar. We zochten uit waarom zoveel ongelukkige werknemers niets (willen) doen aan hun werksituatie.
Tekst: MATTHIAS VAN MILDERS
De helft van de Belgische werknemers voelt zich maandelijks wel eens slecht op het werk. Voor 10 procent van de Belgen is dat dagelijkse kost. Opvallend: jonge werknemers hebben vaker een slecht gevoel bij hun job. Die cijfers komen uit een recent onderzoek van Agilitas (het vroegere T-interim). Het onderzoek bevestigt een trend die zich al langer voordoet op de Belgische arbeidsmarkt: een ‘slecht gevoel’ bij het werk vinden Belgen geen reden om een andere job te zoeken. Agilitas becijferde zo dat bijna driekwart van de ongelukkige werknemers effectief geen stappen naar een nieuwe job zet. Die tendens wordt nog extra bevestigd door een analyse over honkvastheid van het Steunpunt Werk van de KU Leuven. Volgens hun gegevens zat de Belg in 1992 gemiddeld 11 jaar in zijn job, in 2017 was dat 11,3 jaar.
4
vacature.com - 19 jan 2019
GOUDEN KOOI Extralegale voordelen, een mooi loon, de opgebouwde anciënniteit, het feit dat je de ’ins’ en de ’outs’ goed kent: een gouden kooi is snel gebouwd en kan een remmende factor worden. “Weggaan bij een werkgever betekent dat je zekerheid, anciënniteit of een potentiële opzegtermijn opgeeft”, zegt DONALD DEFOORT, hr-directeur bij Willemen Groep. “Stel dat iemand met vijftien jaar anciënniteit wordt ontslagen, dan heeft die recht op vijftien maanden opzegvergoeding. Als diezelfde persoon zelf opstapt om bij een nieuwe werkgever in dienst te treden, dan start die terug met een opzegvergoeding van één week gedurende de eerste drie maanden van het nieuwe contract. In realiteit moet je dus toch al flink wat durf hebben om van job te veranderen.” Ook MARIE-CLAIRE TIRMARCHE, psychotherapeute en preventiead-
viseur bij hr-dienstverlener Attentia, ziet als bedrijfspsycholoog hoe ervaren werknemers trouw blijven aan hun huidige job, ook al zijn ze doodongelukkig. “De redenering is dat ze niets anders zullen vinden. Ze
je beroepsklagers, maar doen eigenlijk zelf weinig om hun situatie te veranderen. Iedereen kent wel zo iemand. ‘Laf ’ is een groot en lelijk woord, maar soms vraagt het nu eenmaal moed om je levenslot weer in handen te nemen.”
"Sommige mensen worden beroepsklagers, maar doen zelf weinig om hun situatie te veranderen."
WERKZEKERHEID VOOR JONGEREN Toch zijn het niet enkel de werknemers met een pak anciënniteit die niet ‘bougeren’. Ook jongeren laten hun job niet gemakkelijk los. “Jongeren vinden werkzekerheid echt wel belangrijk”, meent SARAH VANSTEENKISTE, coördinator van het Steunpunt Werk van de KU Leuven. “Veel jongeren dromen er zelfs van om twintig jaar in dezelfde job te blijven. Ze willen niets liever dan zekerheid opbouwen op vlak van werk en in hun loopbaan.” Veel heeft te maken met de levensfase waarin werknemers zich bevinden,
Marie-Claire Tirmarche, Attentia willen die anciënniteitsjaren niet verliezen, toch ook liever niet die auto, die jaarlijkse vakantie, dat mooi huis moeten opgeven… Sommige mensen worden dan een beet-
stelt Marie-Claire Tirmarche. “Mensen die net gebouwd hebben, dragen zware financiële lasten. Die gaan al niet zo snel van werk veranderen. Veel mensen beginnen rond hun dertigste aan kinderen; ook dat combineert zich niet vlot met de zoektocht naar een andere job. Wat ook meespeelt, is hoe snel iemand om te beginnen werk vond. Wie lang moest zoeken naar een nieuwe job en onzeker is over hoe goed hij/zij in de markt ligt, zal krampachtig vasthouden aan de huidige.” TYPISCH BELGISCH? De verknochtheid aan een job is natuurlijk geen uniek Belgisch fenomeen, maar dat neemt niet weg dat er aanwijzingen zijn dat het met de Belgen erg gesteld is. “Uit internationaal onderzoek blijkt dat de Belg hoog scoort op risicoaversie”, weet Sarah Vansteenkiste. “Veranderen van werk houdt altijd een bepaald risico in: je weet niet of je nieuwe job beter zal zijn. Het gevolg is dat we hier meer immobiliteit op de arbeidsmarkt zien dan bijvoorbeeld in de Verenigde Staten, waar men veel sneller naar een nieuwe job op zoek gaat. De arbeidsmarktsituatie is er in zijn geheel natuurlijk anders, maar risico nemen is daar veel meer deel van de mentaliteit.” Ook Donald Defoort ziet ons gebrek aan ondernemerschap als deel van het probleem. “Het zit niet zo in onze genen om te ondernemen, op dat vlak zijn we erfelijk belast.” MarieClaire Tirmarche koppelt de hang naar anciënniteit nog aan een ander Belgisch fenomeen. “Belgen hebben een baksteen in de maag, en dat zorgt automatisch voor een financiële beperking. Het is veel moeilijker om financiële risico’s te nemen als je maandelijks met een krappe afbetaling zit.” Toch kan de beslissing om niet van werk te veranderen erg rationele redenen hebben. “Mensen vragen zich dan af: ‘Is het wel slecht genoeg om te veranderen?’”, zegt Marie-Claire Tirmarche. “Ze maken een afweging tussen de stressfactoren waar-
door ze zich slecht voelen en de motivatiebronnen waardoor ze zich goed voelen. Je kan tien redenen hebben om te vertrekken, maar één heel goede om te blijven. En dan blijf je vaak. We leven bovendien in een tijd waarin al veel van mensen wordt gevraagd. Ze zijn vaak moe.
"Uit internationaal onderzoek blijkt dat de Belg hoog scoort op risicoaversie." Sarah Vansteenkiste, Steunpunt Werk En je moet net energie over hebben om voor je eigen waarden in het leven te gaan en te kiezen voor wat je leuk vindt.” RICHTING BURN-OUT De verleiding is groot om een link te zien tussen al die werkongelukkigen en het toenemend aantal burn-outs en langdurig zieken. Geheel los staan ze niet van elkaar, maar een rechtstreeks oorzakelijk verband is een brug te ver, vindt Marie-Claire Tirmarche. “Een burn-out krijgen is een apart proces, dat trouwens eerder heel gemotiveerde en enthousiaste medewerkers treft. Die werken te hard en worden daardoor moe, of ze raken gefrustreerd omdat de werkomstandigheden niet goed zitten. Omdat ze systematisch stresssignalen negeren, zakken ze dieper en dieper tot het lichaam radicaal ‘stop’ zegt. Het is zeker niet omdat je je eens slecht voelt in je job dat je op een burn-out afstevent. Niets in het leven is perfect; dat ook je job af en toe eens tegenzit, is doodnormaal. Je moet natuurlijk wel alle signalen serieus nemen. Het is zoals met je auto: je kan het signaal om te tanken even negeren, maar op de duur moet je toch echt de moeite doen om naar een tankstation te rijden, wil je niet stilvallen.”
19 jan 2019 - vacature.com
5
ZO ZET JE TOCH EEN PUNT ACHTER EEN ROTJOB Wat doet mensen de effectieve stap zetten naar een nieuwe job? We vroegen het aan twee ervaren loopbaanbegeleiders. Tekst: JONI HOREMANS
“Kaart een ongelukkige werksituatie altijd eerst intern aan” KATRIN VAN DE WATER (Passion for Work) “Onze loopbaancoaches vragen bij ieder intakegesprek hoeveel energie iemand krijgt van zijn of haar werk (op een schaal van 0 tot 10) en hoeveel energie de betrokken persoon zou willen krijgen. Met deze antwoorden gaan we aan de slag.” “Iedereen die bij ons aanklopt stimuleren we in de eerste plaats om een ongelukkige werksituatie intern aan te kaarten, want van job veranderen is niet noodzakelijk beter. Misschien kan een goed gesprek met de leidinggevende of hr-manager ervoor zorgen dat je weer meer plezier in je huidige job krijgt? Vaak is er veel meer mogelijk dan je eerst dacht. Een bedrijf heeft er immers alle belang bij rekening te houden met de wensen van zijn werknemers. Dit moet je natuurlijk de nodige tijd geven; een probleem los je meestal niet op van vandaag of morgen. Is er na enkele maanden echter niets veranderd, moedigen we mensen aan binnen het bedrijf uit te kijken naar een andere functie, die beter bij je persoonlijkheid aansluit. Pas nadat ook dit uitgesloten blijkt, gaan we extern een oplossing zoeken.” “Mensen zijn gewoontedieren. De situatie moet slecht genoeg zijn, anders zullen we onze (soms gouden) kooi niet snel verlaten. We hebben allemaal weinig tijd, wat maakt dat de pijn of het verlangen groot genoeg moet zijn. Zo niet, komen mensen in mijn ervaring maar moeilijk in beweging.”
“Zelfvertrouwen is cruciaal voor wie wil veranderen van job” INGE KETELS (Bureau Stroom) “De meeste mensen moeten toch eerst diep zitten vooraleer ze de motivatie vinden om van baan te veranderen. Vaak zijn er ernstige klachten in het spel die het gevoel geven dat het op die manier niet verder kan. Een minderheid van de mensen die bij mij komen, verandert dan ook daadwerkelijk van job. Degenen die de stap wel zetten hoor ik vaak zeggen dat ze het veel eerder hadden moeten doen, maar het vergt heel wat lef en zelfvertrouwen om daartoe te komen. Ons werk bestaat erin om mensen te ondersteunen om persoonlijk te groeien en de moed te vinden om zelf de regie van hun carrière in handen te nemen. Een positieve mentaliteit ontwikkelen is daarbij cruciaal.” “Hoe meer er op het spel staat, hoe minder geneigd mensen zijn te veranderen. Een alleenstaande ouder met een onbevredigende job waar een mooi loon en veel vrije tijd aan vast hangt, zal zo bijvoorbeeld minder snel kiezen te switchen naar volledige zelfstandigheid dan iemand die een partner heeft die inspireert om stappen te zetten én als vangnet kan dienen. De omgeving speelt een grote rol, maar die kan óók ontmoedigend zijn. Niet iedereen zal een ‘onzekere’ keuze immers stimuleren.” “De doorslaggevende factor is volgens mij de graad van bereidheid die iemand ervaart om te investeren in zichzelf en zijn passie te ontdekken en te volgen. Wie niet investeert in die persoonlijke groei, zal niet zo gauw de moed vinden om van baan te veranderen als iemand die hier wel skills rond ontwikkelt.”
Coaching Passion for work: www.passionforwork.be. Coaching Bureau Stroom: www.bureaustroom.be.
6
vacature.com - 19 jan 2019
HELDER UITGELEGD:
HET SOLLICITATIEVERLOF Veel werknemers moeten na hun ontslag eerst nog een opzegperiode presteren, wat het moeilijk maakt om je 100 procent op het solliciteren te concentreren. Om dit te compenseren riep de wetgever het sollicita tieverlof in het leven.
SOLLICITATIEVERLOF: WAT IS HET?
Kort gezegd: als je ontslagen bent en ook als je zelf je ontslag hebt ingediend, heb je tijdens je opzegperiode recht op sollicitatieverlof. Dat betekent dat je afwezig mag zijn op het werk om ander werk te zoeken of om op sollicitatiegesprek te gaan. Je behoudt in de tussentijd wel degelijk je normaal loon. Wanneer mag je niet op sollicitatieverlof? Zolang je niet officieel ontslag indient, krijg je natuurlijk ook geen vrije dagen om een andere job te zoeken.
VOOR IEDEREEN
Ook als je de wettige pensioenleeftijd al bereikte of ontslagen werd met het oog op stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag, mag je sollicitatieverlof opnemen. De wet voorziet geen enkele uitzondering! Je maakt dus ook aanspraak op sollicitatieverlof als je al een nieuw contract hebt, want in theorie moet je ook dan nog steeds de kans krijgen om verder te zoeken naar een job die nog beter bij je past.
OP HOEVEEL SOLLICITATIEVERLOF HEB JE JUIST RECHT? De tijd die je krijgt hangt af van je recht op outplacementbegeleiding en van je opzegtermijn. Outplacement houdt in dat je in opdracht van je werkgever wordt begeleid bij het zoeken naar werk. Er zijn drie scenario’s. 1. Je hebt recht op outplacementbegeleiding Dit is het geval wanneer je opzegtermijn minstens 30 weken bedraagt of je 45 jaar of ouder bent en meer dan een jaar anciënniteit hebt in de onderneming. Je geniet dan 60 uur outplacementbegeleiding, betaald door je baas, en krijgt één dag of twee halve dagen per week sollicitatieverlof. Je dient de outplacementbegeleiding wel te volgen tijdens dit sollicitatieverlof. 2. Je hebt geen recht op outplacementbegeleiding en je opzegtermijn bedraagt meer dan 26 weken Tijdens de laatste 26 weken van je opzegtermijn krijg je wekelijks één dag (of twee halve) sollicitatieverlof. De weken die hieraan voorafgaan, heb je recht op een halve dag. 3. Je hebt geen recht op outplacementbegeleiding en je opzegtermijn bedraagt 26 weken of minder Tijdens je hele opzegperiode krijg je iedere week één dag (of twee halve dagen) sollicitatieverlof.
ENKEL OM TE SOLLICITEREN
Het spreekt voor zich, maar toch: het sollicitatieverlof mag dus enkel gebruikt worden om te solliciteren. Dit houdt in: zoeken naar vacatures, opstellen van cv of motivatiebrief en sollicitatiegesprekken doen. Ook afspraken bij bijvoorbeeld VDAB of RVA kan je zo verantwoorden. Als je werkgever denkt dat je om andere redenen sollicitatieverlof opnam, dan is het aan hem om dat te bewijzen.
NOG MEER PRAKTISCH ADVIES NODIG? Op onze pagina ‘tools en testen’ (www.vacature.com/nlbe/tools-testen) vind je heel wat berekeningstools en gratis e-books die je verder op weg helpen.
COLOFON Redactie 02 490 10 87, redactie.vacature@vacature.com Advertenties 02 490 10 78, commercieel@vacature.com Ordering 02 490 10 61, ordering@vacature.com VU Ruben Van Goethem Content Manager Roxanne Claessens Eindredactie Katrien Brys Vormgeving Bob Haentjens Redactie Hermien Vanoost, Piet Verbeest, Matthias Van Milders, Joni Horemans, Loes Liemburg, Anneleen De Leyn Sales Marijke Van Impe Ordering An Parewijck
Ontdek nog meer op facebook.com/vacaturedotcom of volg ons op Twitter via @vacaturedotcom en Instagram via instagram.com/vacaturedotcom.
19 jan 2019 - vacature.com
7
19 januari 2019 - vacature.com
8
9
vacature.com - 19 januari 2019
19 januari 2019 - vacature.com
10
19 januari 2019 - vacature.com
11