Wekelijks magazine bij jouw krant • 8 juni 2019
Waarom in het groen werken zoveel gezonder is
P. 3 – WERKEN IN HET GROEN Niets dan voordelen
P. 6– VEILIG OP HET WERK Deze jobs zitten in de gevarenzone
P. 7 – OPINIE Fundamenteel andere aanpak tegen burn-outs nodig
8 juni 2019 - vacature.com
2
Planten hebben een positief effect op mensen, zowel op fysiek als op geestelijk vlak. Groen is dan ook een logische bouwsteen van een gezonde werkplek. Groene werkplekken zijn stevig in opmars, gaande van enkele plantjes aan de balie tot kantoren met halve binnentuinen. Tekst: MATTHIAS VAN MILDERS
Werknemers in een kantoor waar planten staan, ervaren een betere luchtkwaliteit, een grotere werkplektevredenheid en meer concentratievermogen. Dat blijkt uit een internationale studie waaraan ook sociaal psychologe MARLON NIEUWENHUIS (UTwente) meewerkte. “Er was en is nog steeds een tendens dat een werkplek ‘lean’ moet zijn: kaal, en met zo weinig mogelijk zaken die afleiden. Tezelfdertijd is er eigenlijk geen sluitend bewijs dat lean ook echt productiever is. Uit onze onderzoeken in Groot-Brittannië en Nederland bleek dat werknemers een werkomgeving mét groen een stuk positiever ervaren dan een werkomgeving zonder groen. Daarnaast onderzochten we ook het effect op de productiviteit. We lieten een groep werknemers een informatieverwerkingstaak uitvoeren in een ruimte met planten en een andere groep in een identiek kantoor zonder planten. In de ruimte met planten waren ze sneller om de taak uit te voeren, zonder dat ze meer fouten maakten. De productiviteit steeg er met 15 procent. Aanvankelijk vroegen we ons natuurlijk af of planten echt zo’n verschil konden maken, maar onze studie toonde wel degelijk en heel duidelijk het positieve ef-
fect van planten op de werkplek aan.” Ook minder stress, meer creativiteit, een betere gemoedstoestand en een beter binnenklimaat worden her en der gezien als positieve effecten van planten op de werkplek. MINDER ZIEKTEVERZUIM Zo brengt een onderzoek aan Wageningen Environmental Research planten op het werk in verband met een lager ziekteverzuim. Mensen die werken in een ruimte met planten zouden zich minder vaak ziek melden. Dat groen zorgt voor een gezondere werkplek, dat is ook de overtuiging van LIEVEN TILLEY, zaakvoerder van PlantDesign, een bedrijf dat groenwanden installeert. “Met een groenwand of binnentuin kan je de luchtvochtigheid en het zuurstofgehalte verhogen. Planten geven overdag zuurstof af. ’s Nachts gebeurt het omgekeerde, maar niet in die mate dat er te veel zuurstof verdwijnt. Dat je geen planten in een slaapkamer mag zetten, dat is dus een fabeltje. Een groot groenvolume zorgt ook voor een beter binnenklimaat, doordat de temperatuurschommelingen minder groot zijn. En tenslotte heeft een groenwand ook een akoestisch effect. In landschapskantoren kan dat heel interessant zijn: als je volu-
me groen voldoende groot is, demp je al een heel stuk van het geroezemoes waardoor veel mensen afgeleid worden” . Bij Eco Technics in Brecht moeten ze alvast niet meer overtuigd worden van de voordelen. Zaakvoerder WIM EELEN liet in de ontvangstruimte een groenwand installeren en wijst op de positieve uitstraling voor het bedrijf. “Wij installeren zonnepanelen,” vertelt hij. “Ons eigen kantoorgebouw staat daarom ook in het teken van duurzaamheid: zo hebben we onder andere een houten gevel en houten ramen, een warmtepomp, natuurlijk zonnepanelen,
"Werknemers ervaren groen als een verrijking van hun werkomgeving." Marlon Nieuwenhuis, UTwente
> Lees verder op blz. 5
De groenwand bijEco Technics in Brecht.
8 juni 2019 - vacature.com
3
4
vacature.com - 8 juni 2019
regenwaterrecuperatie en dus ook een groenwand. Of die wand een visitekaartje is? Dat mag je gerust zeggen. Het verhaal klopt. Mensen die hier binnenwandelen, vinden die wand uitermate fascinerend. ‘Is dat echt? Mag ik daar eens aan voelen?’, vragen ze dan.” (lacht) KLIMAATBEWUSTZIJN Het is dus duidelijk dat planten op de werkplek zowel objectief meetbare positieve effecten hebben als het subjectieve welbevinden van werknemers verhogen. Marlon Nieuwenhuis ziet twee redenen voor dat laat-
"Mensen staan echt wel wat meer stil bij wat ecologisch verantwoord is, ook op de werkplek." Lieven Tilley, Plant Design ste. “Er is de zogenaamde ‘attention restoration’-theorie. Die zegt dat je met meer energie weer aan de slag kan als je ogen even konden rusten op planten. Zo herstel je van het werk. Een andere verklaring is dat werknemers veel groen ervaren als een investering in hun werkomgeving, een soort verrijking. Eenzelfde effect krijg je bijvoorbeeld met kunstwerken of mooi meubilair. Dat geeft een onderhuidse boodschap mee: hier vinden we een prettige omgeving belangrijk, we vinden dus ook onze werknemers belangrijk. Ook dat blijkt objectief meetbaar: werknemers in groene werkomgevingen voelen zich echt meer verbonden met het bedrijf waar ze werken.” Reden genoeg dus voor werkgevers om extra te gaan investeren in een groene werkplek. Lieven Tilley wijst daarnaast ook op het groeiend klimaatbewustzijn bij de bevolking. “Mensen staan echt wel wat meer stil bij wat ecologisch verantwoord is,
ook op de werkplek. Werknemers willen met hun bedrijf een impact hebben en vragen hun werkgever dan ook om meer groen. Zo kan de airco wat zachter en helpt een groengevel als isolerende laag. In de winter kan je de warmte binnenhouden door het substraat en de dikke laag bladeren, in de zomer verhinderen die net de overdreven opwarming. Natuur en klimaat zijn hot topics en mensen nemen die mee naar het werk. We zien nu ook dat veel architecten onmiddellijk groen voorzien in nieuwe projecten en hun bouwheer aansporen om als werkgever daarvoor te kiezen.” NIET ALLEEN VOOR DE KLANTEN Zijn er dan helemaal geen nadelen aan groen op de werkplek? Dat lijkt wat kort door de bocht. Medewerkers kunnen allergieën hebben, slecht onderhouden planten stoten eerder af dan ze aantrekken, het onderhoud kan best wat tijd en energie vergen, een groenproject kan ook een financiële uitdaging zijn. Maar voor al die kanttekeningen valt wel een oplossing te bedenken. Ze lijken geen argument te vormen om het niet te doen. Neem nu alleen al het financiële aspect: een binnentuin of groenwand is een investering die niet elk bedrijf kan dragen, maar enkele plantenbakken zijn misschien wel haalbaar. Belangrijk is dat werknemers het gevoel hebben dat het groen ook hen ten goede komt. Vaak worden de verkoopruimte of het onthaal verfraaid met groen, maar blijven de kantoren of andere werkplekken grijs en saai. “En dat kan misschien net een averechts effect hebben”, waarschuwt Marlon Nieuwenhuis. “Medewerkers zouden kunnen concluderen dat hun bedrijf zeer goed zorgt voor de klanten en de uitstraling naar buiten, maar minder geeft om de werknemers.” Als planten wel in de werkruimte verschijnen, dan is dat in de meeste gevallen eerder in kantoren of vergaderruimtes dan in productiehallen of magazijnen. Of anders gesteld: veel bedienden genieten al van een groene werkplek, maar de arbeiders blijven op hun honger zitten – tenzij misschien let-
terlijk en figuurlijk in de refter. Maar misschien is groen ook niet altijd de beste oplossing in een magazijn, vraagt Marlon Nieuwenhuis zich af. “Planten kunnen daar in de weg staan of te weinig licht krijgen. In een magazijn kan je ook een mooie wandschildering op een grote muur aanbrengen. Als werknemers dat zien als een investering in hun werkomgeving en ze worden er actief bij betrokken, dan heeft dat zeker ook een meerwaarde.” VERTICALE TUINEN Investeren in groen op de werkplek kan gebeuren in verschillende gradaties, met een even verschillend prijskaartje. “De minst ingrijpende, economisch meest haalbare toepassing bestaat uit een aantal planten in plantenbakken op de werkvloer”, zegt Lieven Tilley. “Een bloemetje of balieplantje doet ook al veel.” In een brochure stelt VLAM (Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing) enkele mogelijkheden voor, zoals mobiele plantenbakken op wieltjes, scheidingswanden met groen, planten als afbakening van zones, een bloemenabonnement. Dat laatste doet denken aan een serviceabonnement voor het groenonderhoud. Heeft in een bedrijf niemand groene vingers of voldoende tijd, dan kan een gespecialiseerde firma zorgen voor het onderhoud van kantoorplanten. “Tot voor enkele jaren werd sterk ingezet op binnentuinen aan het onthaal of in een landschapskantoor”, weet Lieven Tilley. “Maar tegenwoordig wordt op elke vierkante meter van een kantoor wel iets of iemand geplaatst, dus is de binnentuin wat op de achtergrond geraakt. Wat wel opkomt zijn de binnenwanden. In plaats van horizontaal, staat het groen nu verticaal. Aan muurruimte is vaak geen gebrek. Het effect is even groot als bij een binnentuin, maar er wordt amper ruimte ingenomen. Daarnaast heb je ook buitenwanden, bijvoorbeeld aan de buitenruimte aan de refter. Naast bloemen en bodembedekkers kan je daarin zelfs kruiden, aardbeien en trostomaten planten.”
Zeg niet zomaar kantoorplant Bij de keuze van de planten op kantoor kan ook aandacht gaan naar het luchtzuiverende effect dat ze hebben. Dat blijkt immers niet voor elke plant identiek te zijn. Green-Air – een samenwerking tussen enkele hoger onderwijs- en overheidsinstellingen – verzamelde de wetenschappelijke kennis over het luchtzuiverend vermogen van planten. Die luchtzuivering blijkt nodig te zijn, want door de betere isolatie wordt de binnenlucht minder ververst en is de hoeveelheid schadelijke stoffen van onder meer bouwmaterialen groter. Dat kan zorgen voor gezondheidsklachten en dat maakt luchtzuivering nodig. Green-Air gaat onder meer af op een onderzoek van de NASA om te stellen dat kamerplanten in veel gevallen daarvoor kunnen zorgen. Factoren als de hoeveelheid licht, de luchtverplaatsing en de concentratie schadelijke stoffen bepalen hoe efficiënt die luchtzuivering is. Maar ook de keuze van de plant speelt een rol. Hoewel van veel planten nog niet geweten is hoe groot hun luchtzuiverend vermogen is, kunnen enkele kamerplanten aangeraden worden. Graslelies, drakenplanten, klimop of lepelplanten scoren zeer goed als het over luchtzuivering gaat. En dat hoeven er niet gigantisch veel te zijn: twee varens of drie drakenplanten zijn eigenlijk al voldoende om de lucht in een kantoor van 9 m² te zuiveren.
8 juni 2019 - vacature.com
5
Bepaalde beroepen stellen je gezondheid aan grotere gevaren bloot dan andere. Onder andere in de bouw, het transport en ook in de landbouw blijf je best bij de pinken. We zochten uit wat er allemaal gedaan wordt om de veiligheid op de werkvloer te garanderen.
Tekst: LOES LIEMBURG
1. BOUW Liefst 10 procent van alle zware bedrijfsongevallen in ons land vindt in de bouw plaats. Bouwvakkers werken vaak op hoogte, ze werken met machines en met ‘rollend materiaal’, zoals kranen en vrachtwagens. Bovendien is de werkomgeving ook nog eens voortdurend in verandering: stellingen worden afgebroken, leuningen verdwijnen, gaten ontstaan… Preventie: Na een risicoanalyse op de werf kunnen er concrete veiligheidsmaatregelen genomen worden. Volgens de wet moet een werf ook ordelijk zijn, zodat de kans op struikelen en vallen afneemt. 2. BOEREN EN VISSERS Misschien had je het niet verwacht, maar de landbouw staat in ons land op 1 als het om arbeidsongevallen gaat. Wel is het aantal mensen dat in de landbouw werkt veel kleiner dan in de bouw, waardoor de aantallen daar veel hoger zijn. Uitglijden en struikelen zijn hier de boosdoeners, maar ook het verlies van controle over vervoer, handgereedschap, machines of dieren leiden tot serieuze ongelukken. Preventie: Opleidingen voor veilig machinegebruik en EHBO-cursussen moeten de veiligheid vergroten voor het landbouwpersoneel. Ook rond het gebruik van pesticiden zijn er opleidingen te volgen. 3. OPSLAG EN VERVOER Op de weg, maar ook in de haven gebeuren er veel arbeidsongevallen rond transport en opslag. Het gebruik van zware machines en het laden en lossen van zware goederen spelen daar zeker een rol in. Ook vervoermiddelen op de werkvloer, zoals heftrucks, geven aanleiding tot ongelukken. Preventie: Heftrucks krijgen dodehoekspiegels en bedrijven kunnen een verkeersplan uitwerken. Ook moet de bedrijfsleiding duidelijk maken dat veiligheid een prioriteit is: een nonchalante cultuur op de werkvloer werkt ongevallen in de hand.
4. VUILNISOPHALERS De job van een vuilnisophaler is zwaar, vuil en gevaarlijk. Hij of zij moet niet alleen zwaar kunnen tillen, maar legt ook tot 10 kilometer per dag te voet af en krijgt soms te maken met bijzonder gevaarlijke verkeerssituaties. Ook de inhoud van de vuilniszakken geeft meer dan vaak aanleiding tot ongelukken; zo zijn er wel degelijk onverlaten op deze wereld die gebroken glas of naalden in hun restafval verstoppen. Preventie: De veiligheid wordt hier vooral vergroot door in te zetten op zichtbaarheid. De ophaalwagen moet de zwaailichten aandoen en de ophalers moeten felgekleurde pakken dragen. Dikke, stevige handschoenen zijn essentieel. Vuilnisophalers mogen ook niet op of van de rijdende wagen springen en hun handen niet in de klep steken. 5. SCHOONMAAK Zwaar tillen, uitglijden, gevaarlijke stoffen en werken onder tijdsdruk: schoonmakers weten er alles van. Wie in de industriële schoonmaak aan de slag is, loopt nog extra risico door de giftige stoffen en zware machines. Maar ook als ‘gewone’ huishoudhulp word je aan gevaren blootgesteld. Zo kan je van een ladder vallen of in aanraking komen met giftige huishoudmiddelen. Preventie: Ook in de schoonmaak is altijd een risicoanalyse aangewezen. Daarnaast kunnen schoonmakers diverse veiligheidsopleidingen volgen en zijn veilige ladders en materieel, handschoenen en andere werkkleding en ergonomische hulpmiddelen onontbeerlijk.
BOUW JE GRAAG MEE AAN EEN VEILIGERE WERKPLEK? Op www.vacature.com/nl-be/jobsvind je momenteel heel wat vacatures voor preventieadviseurs.
6
vacature.com - 8 juni 2019
Het aantal langdurig afwezigen door psychische ziektes als burn-out blijft maar stijgen. Om die evolutie te keren, moeten we het geweer fundamenteel van schouder veranderen. Dat vindt dokter Eric Boydens, die al jarenlang patiënten met een burn-out begeleidt. Tekst: MATTHIAS VAN MILDERS
Eric Boydens: “Een burn-out houdt in dat je je eigen grenzen niet meer kan bewaken. Je voorziet te weinig hersteltijd en je kan niet meer putten uit de juiste energiebronnen. De huidige economie gelooft enkel in lineaire groei. Die heeft ons veel welvaart gebracht, maar dreigt ons ook te verbranden. We vinden geen betekenis meer in het voortdurend aanpassen, steeds meer opdrachten, complexer wordende structuren. Daarnaast exploiteren we de natuur, waardoor die enorm onder druk staat. De ijsberg komt eraan, maar wij blijven op onze Titanic geloven in de lineaire groei. Dat is de zogenaamde ‘global burn-out’, een begrip van filosoof Pascal Chabot. Het feit dat mensen geen vertrouwen meer hebben in dit systeem, is volgens mij de grootste oorzaak van burn-out.” “‘Time is money, is there money for time?’, vraag ik me als arts vaak af. Neem nu de postbode, die wordt gecontroleerd hoe lang hij over een bepaald traject doet. Ooit had die werkelijk een betekenisvolle functie in de lokale gemeenschap: hij bracht brieven en pensioenen, deed een babbeltje, bracht medicijnen mee voor oudere mensen. Nu is dat beroep eigenlijk totaal ontmenselijkt.” “Als arts vind ik het heel moeilijk om individuele brandjes te blussen, wetende dat de oorzaak in het systeem ligt. Mensen weer oplappen om ze weer in het bestaande systeem te laten meedraaien, dat heeft geen zin. Daarom pleit ik voor een nieuw verhaal. Laat ons kiezen voor circulaire groei. We moeten rekening houden met de draagkracht van de aarde en met sociale rechtvaardigheid. In zo’n systeem kan je de omstandigheden creëren waarin de individuele werknemer floreert. Alleen kunnen we dat niet, maar het stemt me hoopvol dat ik beweging zie om een nieuw verhaal te schrijven.”
“Mensen hebben geen vertrouwen meer in het systeem. Volgens mij is dat de grootste oorzaak van al die burn-outs.”
Eric Boydens is huisarts, coach en daarnaast medeinitiatiefnemer van Doctors4Doctors, een organisatie waarin dokters elkaar ondersteunen bij mentale problemen. COLOFON Redactie redactie.vacature@vacature.com Advertenties 02 490 10 78, commercieel@vacature.com Ordering 02 490 10 61, ordering@vacature.com VU Ruben Van Goethem Content Manager Roxanne Claessens Eindredactie Katrien Brys Vormgeving Bob Haentjens Redactie Hermien Vanoost, Piet Verbeest, Matthias Van Milders, Joni Horemans, Loes Liemburg Sales Marijke Van Impe Ordering An Parewijck
Ontdek nog meer op facebook.com/vacaturedotcom of volg ons op Twitter via @vacaturedotcom en Instagram via instagram.com/vacaturedotcom. 8 juni 2019 - vacature.com
7
8 juni 2019 - vacature.com
8
9
vacature.com - 8 juni 2018
8 juni 2019 - vacature.com
10
11
vacature.com - 8 juni 2019
8 juni 2019 - vacature.com
12
13
vacature.com - 8 juni 2019
8 juni 2019 - vacature.com
14