Wekelijkse bijlage bij jouw krant • 21 oktober 2017
NA DE BURN-OUT IS ER NU DE BORE-OUT NIEUWE MODE-AANDOENING OF ERNSTIG GEZONDHEIDSPROBLEEM?
HELP, IK HEB EEN BORE-OUT! - P. 3 15% van de kantoormedewerkers verveelt zich dood
DOE ZELF DE TEST - P. 6 Ben jij de bore-out nabij?
KORPORAAL ROEL OP PATROUILLE IN ANTWERPEN - P. 7 «Beter dat we ons ‘vervelen’»
2
vacature.com - 21 oktober 2017
BORE-OUT IN VLAANDEREN:
5% VERVEELT ZICH TE PLETTER
Zo zinloos en saai vinden we ons werk Het aantal burn-outs in ons land is regelmatig voer voor discussie in zowel politiek als media, niet het minst omdat het aantal mensen die (langdurig) ziek thuis zitten ons handenvol geld kosten. En dan is er nu de bore-out: de tegenhanger van de burn-out die volgens sommigen even ongezond is, maar waar verder nog niet zo veel over geweten is. Vacature.com trok samen met KU Leuven op onderzoek uit. Tekst: JONI HOREMANS en KRISTINA RYBOUCHKINA
Sleep jij je elke dag naar een onuitdagende job? Maakt afstompend routinewerk je lusteloos, gefrustreerd en moe? Dan ben jij misschien wel een van de ongelukkigen die kampt met een bore-out. Wie aan een bore-out lijdt, klaagt over vrijwel dezelfde symptomen als mensen met een burn-out: je bent oververmoeid en snel geïrriteerd, hebt nergens zin in, slaapt slecht, je zelfvertrouwen keldert en je glijdt weg in een depressie waardoor je sociale contacten mijdt.
Mensen in een lagere functie, die aan het begin van hun carrière staan en weinig verantwoordelijkheid hebben, lopen het hoogste risico om ziek te worden van verveling. Ook fysieke klachten kunnen de kop opsteken. Die gaan van hoofdpijn, spanningspijn in de spieren, wazig zicht en oorsuizen tot misselijkheid en maag- en darmklachten. 5,9% LOOPT RISICO Het fenomeen bestaat al zo lang als er saaie jobs bestaan, maar werd pas in 2007 voor het eerst benoemd door de Zwitserse organisatieadviseurs Philippe Rothlin en Peter Werder.
Volgens hen vertoont maar liefst 15% van de kantoormedewerkers verschijnselen van een bore-out. De resultaten van hun onderzoek zetten ze uiteen in hun managementboek Diagnosis Boreout. Professor arbeidspsychologie HANS DE WITTE en doctoraatstudentes ANAHI VAN HOOTEGEM en STEFFIE DESART van KU Leuven plaatsen daar nu Vlaamse cijfers naast. Uit een representatieve steekproef rond werkbeleving onder 1.500 respondenten (i.s.m. iVOX) konden ze opmaken dat het fenomeen wel degelijk ook in Vlaanderen leeft. Een deel van de ondervraagde werknemers vertoont tekenen van een bore-out of ‘job boredom’. 12,2% geeft aan dat de tijd voorbij kruipt op het werk. Voor 6,6% lijkt er nooit een einde aan de dag te komen en 5,2% zegt zich ronduit te vervelen. 11,5% neemt geregeld de toevlucht tot andere bezigheden tijdens de werkuren. Uit de enquête blijkt dat 5,9% van de Vlamingen risico loopt om een bore-out te ontwikkelen. Bij 1,1% is dit risico zeer hoog. JONGEREN VERVELEN ZICH VAKER Aansluitend op het onderzoek van KU Leuven organiseerde vacature.com een bevraging bij 2.785 respondenten. De resultaten van beide vragenlijsten zijn gelijkaardig, al liggen de percentages bij de steekproef van vacature.com iets hoger – daar werden waarschijnlijk iets
meer mensen bevraagd die zich sowieso al aangesproken voelden door het thema ‘verveling op het werk’, waar de vragenlijst van KU Leuven zich meer algemeen op ‘werkbeleving’ richtte. Volgens de vacature.com enquête is het risico op een bore-out is het hoogst bij jongvolwassen tussen 18 en 34 jaar. Bij deze leeftijdscategorieën schommelt dat rond de 30%. (Opgepast: ‘risico’ betekent niet noodzakelijk dat ze er ook effectief één hebben of zullen ontwikkelen). Verveling neemt beduidend af naarmate een werknemer ouder wordt. Nog maar 19,5% van wie de 45 gepasseerd is, kent een verhoogd risico, en 55-plussers lopen met 14,5% het minst gevaar. Bij 48,2% van hen is de kans op een bore-out zeer laag, terwijl maar 18,3 % van de jongeren dit kan zeggen. Of je een diploma hebt of niet heeft dan weer geen invloed op het risico een bore-out te ontwikkelen. Ook tussen mannen en vrouwen merken we nauwelijks verschil. De beide geslachten hebben volgens het onderzoek in dezelfde mate last van verveling op het werk. GEBREK AAN VERANTWOORDELIJKHEID Maar wat bepaalt dan wél je kans op een boreout? Simpel gesteld is dat het soort job dat je uitoefent. Als we immers ‘werkverveling’ op sectoraal niveau gaan bekijken, dan zien we het grootste issue in de zogenaamde tertiaire Lees verder blz. 4 >
3
vacature.com - 21 oktober 2017
> Vervolg blz. 3 sector. Met andere woorden: de sector waar de meeste lagere en uitvoerende bedienden werkzaam zijn. Ook opvallend: hoe hoger je beroepspositie, hoe minder risico je loopt op een bore-out. Zo loopt volgens de vacature.com enquête 36% van het uitvoerend of administratief personeel risico op een bore-out. Wie een trapje hogerop staat heeft
Volgens Rothlin en Werder vertoont maar liefst 15% van de kantoormedewerkers verschijnselen van een bore-out een risicofactor van 27,6% en bij kaderpersoneel neemt dit verder af tot 16,8%. Slechts 10,7% van de directieleden begeeft zich in de risicozone. Wie een leidinggevende functie heeft, blijkt een stuk minder ‘job boredom’ te ervaren dan wie geen anderen onder zich heeft staan. Dit zou erop kunnen wijzen dat een grotere verantwoor-
delijkheid, een drukkere agenda en voldoende afwisseling een goede remedie tegen een boreout zijn. BORE-OUT VERSUS BURN-OUT: HET VERSCHIL ZIT ’M IN WERKDRUK De resultaten tonen aan dat vooral passieve jobs leiden tot werkverveling. Dit zijn jobs waar zowel de vaardigheidsbenutting als de werkdruk laag zijn, in tegenstelling tot meer actieve jobs. Dit verklaart deels waarom mensen in een lagere functie, vaak aan het begin van hun carrière, gemiddeld iets meer met bore-outs af te rekenen krijgen. Jobs met een hoge werkdruk en lage vaardigheidsbenutting zorgen dan weer voor uitputting en houden een risico op burnout in. Het kunnen inzetten van talent blijkt dus een cruciale factor voor het ervaren van werkplezier en het voorkomen van zowel bore-out als burn-out. In essentie: werkdruk maakt hét verschil tussen bore-out (te weinig werk) en burn-out (te veel werk).
% dat ‘vaak’ of ‘altijd’ aanduidde
Op het werk kruipt de tijd voorbij
12,2%
Ik verveel me op het werk
5,2%
Ik dagdroom tijdens mijn werk
7,4%
Als ik werk lijkt het of er geen einde aan de dag komt
6,6%
Ik heb de neiging om tijdens mijn werk andere dingen te doen
11,5%
Op mijn werk heb ik weinig om handen
3,5%
Leeggangers en luieriken? Nog meer dan bij burn-out, hangt er rond bore-out een taboesfeer. Rothlin en Werder stellen in hun boek dat werknemers eerder een alcoholprobleem aan hun baas zouden opbiechten dan verveling. Want waar stress en een hoge werkdruk soms nog een zeker statussymbool genieten, wordt verveling geassocieerd met luiheid en gebrek aan ambitie. Daarom geven mensen met een bore-out wel eens de indruk het enorm druk te hebben. Schaamte over het feit geen spannende baan te hebben die volop ontplooiingskansen biedt, doet hen voorwenden te verdrinken in het werk. In werkelijkheid gaan ze dan met alternatieve manieren de tijd proberen op te vullen en blijven, om geen argwaan te wekken, vaak zelfs langer op kantoor dan nodig. Ze kiezen voor de zogenaamde pseudocommitment-strategie. Het probleem erkennen, is dan ook de eerste stap in de goede richting.
21 oktober 2017 - vacature.com
4
GETUIGENIS HANNAH «Ik telde de uren af tot ik naar huis mocht, ik had niets beters te doen...» «Meteen nadat ik was afgestudeerd, had ik een job beet in een hoorcentrum», vertelt HANNAH THIEUW (28). «Ik kreeg een mooi loon, een wagen en ik werd direct gebombardeerd tot verantwoordelijke van mijn eigen kantoor. Ik had geen rechtstreekse collega’s, maar in het begin vond ik dat niet erg. Ik deed veel telefoontjes, ik werkte me in. Maar na enkele maanden was het nieuwe eraf en had ik niet genoeg omhanden om mijn uren te vullen. Er kwamen wel mensen langs om hun hoortoestellen te laten bijstellen, maar het kantoor was gevestigd in een kleine stad dus was het nooit druk. Vaak zat ik gewoon met mijn vingers te draaien, te wachten op een klant en de uren af te tellen. Want ja, een babbeltje slaan zat er ook al niet in.» MoeDer, waaroM werken wij? Verveling op het werk komt wel vaker voor, maar als de situatie blijft aanslepen, brengt dat negatieve gevolgen met zich mee. «Onderzoek toont aan dat mensen die zich regelmatig vervelen veel minder gelukkig zijn
met hun job», vertelt HANS DE WITTE, professor arbeidspsychologie aan de KU Leuven. «Werken doe je niet alleen om geld te verdienen. Werk geeft je ook het gevoel dat je nuttig bent, dat je mensen helpt, dat je een belangrijke rol hebt in de maatschappij. Zit je je alleen maar te vervelen, dan kan dat een impact hebben op je eigenwaarde. Je begint je op termijn neerslachtig en apathisch te voelen. Dat zijn typische kenmerken van job boredom, beter bekend als een bore-out.»
Nu ik meer taken heb, ben ik een ander, vrolijker mens Dat ondervond ook Hannah. «De jaren verstreken en de situatie ging van kwaad naar erger. Overdag vroeg ik me vaak af waarom ik nog op kantoor zat. ’s Avonds was ik slechtgezind, want zodra ik de deur achter me dichtsloeg, zag ik er al tegenop om de volgende dag terug naar het werk te moeten.
Ik voelde me ook lusteloos, ik had geen energie, net omdat ik zo weinig had gedaan.» GouDen kooi Of er een oplossing bestaat? «Kaart het probleem zeker aan bij je werkgever en vraag om bijkomende taken en verantwoordelijkheden. Of probeer desnoods zelf taken te bedenken die je job zinvoller maken, dat heet job crafting», adviseert Hans De Witte. Maar bij Hannah had die aanpak geen succes. «Ik moest me niet zo druk maken, zeiden mijn leidinggevenden, mijn verkoopcijfers waren prima, ik was goed bezig… Uiteindelijk ben ik na zeven jaar in dat kantoor vertrokken. Ik had het achteraf gezien al eerder moeten doen, maar ik durfde niet, ik zat in een gouden kooi. Het was het overlijden van mijn mama dat mij de ogen heeft geopend. Het leven is kort, je moet doen wat je gelukkig maakt. Op mijn nieuwe job heb ik fijne collega’s, er heerst een aangename sfeer en ik heb veel meer verantwoordelijkheden. Dat heeft van mij een ander, vrolijker mens gemaakt.»
Help, ik heb een bore-out!
Dit kan je Doen Zelfkennis: het begin van alle wijsheid
Zet af en toe een andere werkpet op
Zoek uit wat jou energie geeft en probeer dit zo veel mogelijk te integreren in je dagelijkse werk.
Verandering doet leven; een van de beste remedies tegen een bore-out blijkt afwisseling te zijn. Je hoeft daarom niet constant van werkgever te veranderen, je kan ook met je huidige werkgever eens een aangepast takenpakket onderhandelen of bijvoorbeeld tijdelijk aan de slag gaan in een ander departement van je bedrijf.
Ga op zoek naar nieuwe uitdagingen Met dit in het achterhoofd kan je jouw baas bijvoorbeeld ook vragen een bijscholing te mogen volgen. Als je echt vastgeroest zit in je job, en je baas wil je geen nieuwe kansen bieden, trek je daar beter ook je conclusies uit.
5
vacature.com - 21 oktober 2017
Tekst: JONI HOREMANS Foto: DANIEL ORBAN
DOE ZELF DE TEST : LOOP JIJ RISICO OP EEN BORE-OUT? Voel jij je soms lusteloos en moe op het werk? Steekt de verveling wel eens de kop op? Vul deze vragenlijst in en ontdek of het tijd is om aan de alarmbel te trekken.
De tijd kruipt voorbij als ik aan het werk ben JA NEEN
Mijn job geeft me te weinig uitdagingen of groeimogelijkheden JA NEEN
Ik heb het gevoel dat ik onder mijn niveau werk JA NEEN
Ik heb het gevoel dat mijn job routinematig is JA NEEN
Ik verveel me tijdens de werkuren JA NEEN
Als ik ’s avonds thuis kom, ben ik vaak moe en lusteloos ook al had ik geen drukke dag JA NEEN
Ik heb te weinig te doen in mijn job JA NEEN Ik krijg te weinig verantwoordelijkheid van mijn leidinggevende JA NEEN
Op het werk doe ik vaak alsof ik druk bezig ben, al is dit niet het geval JA NEEN Ik dagdroom tijdens het werk JA NEEN
Resultaat:
Tijdens de werkuren doe ik wel eens privézaken (privémails versturen, surfen op het internet, privébetalingen verrichten,…) JA NEEN
Heb je op meer dan 7 uitspraken ‘ja’ geantwoord? Probeer dan toch wat meer variatie en uitdaging in je job te leggen en vermijd zo een bore-out. Heb je ernstige klachten of vermoed je dat jij wel eens een bore-out zou hebben? Neem dan contact op met je huisarts. Hij/zij zal jou hierin kunnen begeleiden en advies geven.
IN DEZE JOBS MOET JE EXTRA WAAKZAAM ZIJN VOOR EEN BORE-OUT Administratief bediende Je werk is vaak routinematig en vereist geen al te grote intellectuele inspanning. Probeer zo veel mogelijk afwisseling te brengen in je werk door je te verdiepen in het bedrijf. Probeer je te specialiseren in een richting die je interesseert. Eens je promotie hebt gemaakt, zal alles er veel anders uitzien.
Operator productielijn Zolang je geen moordend werktempo opgelegd krijgt, staat bandwerk in de industrie er niet
om bekend erg uitdagend te zijn. In het eerste geval is je risico op een burn-out groot, in het andere loert een bore-out om de hoek. Zoek daarom een goed evenwicht en bespreek bij je indiensttreding wat je doorgroeimogelijkheden zijn.
Onthaalmedewerker
Bewakingsagent/suppoost
Vraag aan je baas of je andere taken kan integreren wanneer er niet veel bezoekers zijn. Misschien kan je meeschrijven aan een interessant project of elders een handje helpen tot je weer aan de balie opgeroepen wordt? Laat je creativiteit de vrije loop.
Tenzij je net aan het werk bent tijdens die éne roofoverval in 50 jaar, is je werk behoorlijk saai. Verruim je opdracht door bijvoorbeeld bezoekers wegwijs te maken en informatie te geven waar nodig.
Transporteur Je bent vaak lang in je eentje op de baan. Na een tijd kan dit erg afmattend zijn. Probeer daarom variatie te brengen in je dagelijkse werk. Neem eens een andere route, luister naar de radio en maak een praatje met collega’s of klanten.
21 oktober 2017 - vacature.com
6
WHY I WORK HERE
Korporaal Roel (40) patrouilleert in de Antwerpse straten
«V
oor de bijkomende opdracht ‘Operation Vigilant Guardian’ bewaak ik openbare plaatsen zoals stations en musea. Ik heb hier zelf voor gekozen omdat ik wou bijdragen aan de veiligheid van de maatschappij.» «Ik volgde een speciale opleiding en bewaak nu wisselende plaatsen in Antwerpen. Als ik ’s avonds kan zeggen dat ik me verveeld heb, was mijn dag geslaagd. Dat betekent immers dat alles rustig is geweest en ik goed gewerkt heb. Maar me écht vervelen doe ik niet snel. Meestal gebeurt er wel iets. Mensen spreken ons aan om de weg te vragen, een verloren bankkaart af te geven of zelfs een diefstal te melden. Ook hebben we eens een verloren kindje opgevangen en iemand die van een roltrap was gevallen eerste hulp verleend. Ik mag ook praten met mijn collega – we staan altijd met iemands anders – en tegenwoordig blijven we niet meer
«Als ik ’s avonds kan zeggen ‘ik heb me verveeld’, was mijn dag geslaagd» heel de tijd op één plek, maar patrouilleren we. Dat maakt de opdracht dynamischer, waardoor de tijd sneller voorbijgaat.» «Veertien jaar geleden heb ik de stap naar het leger gezet. Het was een jongensdroom die uitkwam. De kameraadschap en hechte band met collega’s, maar zeker ook het
avontuurlijke aspect boeiden me. Ik heb een militaire basisopleiding gehad en ben naar Afghanistan en Libanon geweest. Als soldaat is het de bedoeling dat je een paar jaar bij artillerie staat en nadien doorgroeit. De ouderen maken plaats voor de nieuwelingen, en zo speelt mijn hoofdtaak zich nu af bij Staf en Diensten. Ik organiseer schietstanden, zorg onder andere voor munitie en maak de planning op, zodat de eenheden goed kunnen werken. Ik vind nog voldoende avontuur tijdens de oefeningen in binnen- en buitenland. Op manoeuvres in putje winter 24 uur in een besneeuwd bos zitten, is soms echt afzien. Tijdens het waken op straat genieten we al wat meer luxe en kunnen we onder een luifel schuilen wanneer het regent. Maar ik oefen deze taak met evenveel fierheid uit. Helaas is het door de terreurdreiging momenteel nodig dat wij de politie ondersteunen. Ik be-
schouw Defensie als een brandverzekering: alleen in het beste geval hoef je er nooit gebruik van te maken.» «Soms maken mensen wel eens een negatieve opmerking op straat, of spreken ze ons aan, maar de meesten weten niet goed wat ze mogen of kunnen zeggen. Ze zijn wat terughoudend en knikken gewoon. Sommigen komen ons koffie aanbieden. Zeker in koudere periodes appreciëren we dat; het helpt ons alert te blijven. Wanneer iets te ver gaat – een soldaat met een ijsje is bijvoorbeeld geen gezicht – zullen we vriendelijk weigeren. Kinderen vragen regelmatig enthousiast om een high five en af en toe komt een oude militair een praatje maken. Mocht zoiets ons hinderen in ons werk zouden we dat meteen zeggen, maar meestal is het geen probleem. Het maakt deze opdracht toch weer erg divers.»
COLOFON Redactie 09 353 51 54, redactie.vacature@vacature.com Advertenties 09 353 51 57, commercieel@vacature.com Ordering 09 353 51 52, ordering@vacature.com VU Dirk Dewulf Content Manager Roxanne Claessens Coördinatie Katrien Brys Redactie Hermien Vanoost, Julie Putseys, Joni Horemans, Kristina Rybouchkina Vormgeving Kristof Staelens Sales Marijke Van Impe Ordering An Parewijck
Ontdek nog meer op facebook.com/vacaturedotcom of volg ons op Twitter via @vacaturedotcom en Instagram via instagram.com/vacaturedotcom.
7
vacature.com - 21 oktober 2017
8
vacature.com - 21 oktober 2017
21 oktober 2017 - vacature.com
9
10
vacature.com - 21 oktober 2017
21 oktober 2017 - vacature.com
11
12
vacature.com - 21 oktober 2017
21 oktober 2017 - vacature.com
13
14
vacature.com - 21 oktober 2017
21 oktober 2017 - vacature.com
15
16
vacature.com - 21 oktober 2017
21 oktober 2017 - vacature.com
17
18
vacature.com - 21 oktober 2017
21 oktober 2017 - vacature.com
19