Wekelijks magazine bij jouw krant • 28 juli 2018
DOSSIER JOBTEVREDENHEID - P. 3 Wat als jij harder moet werken dan je baas?
MEER MENSELIJKHEID GRAAG! - P. 6 Psychiater Dirk De Wachter over de burn-outepidemie
ACHTER DE SCHERMEN BIJ TELE-ONTHAAL - P. 7 630 vrijwilligers, 123.000 oproepen per jaar
28 juli 2018 - vacature.com
2
WAT ALS JIJ HARDER MOET WERKEN DAN JE BAAS? Verhelderend UGent-onderzoek over jobtevredenheid
In deze tijden van grote arbeidskrapte is het enorm belangrijk om goede krachten aan boord te houden. Een onderzoek van de UGent legt voor het eerst bloot welke centrale rol de functieverwachtingen van de leidinggevende daarin vervullen. Die kan de jobtevredenheid van medewerkers een enorme boost geven. Of net niet, natuurlijk. Tekst: PIET VERBEEST, MATTHIAS VAN MILDERS
De vakgroep Personeels- en Organisatiemanagement van de Universiteit Gent verdiept zich al een hele tijd in de factoren die er mee voor zorgen dat we ons goed voelen op het werk. «Volgens de social cognitive theory of job satisfaction heeft de sociale context waarbinnen we fungeren sowieso een grote impact», vertelt professor Mieke Audenaert. «Maar tot nu toe bleef de rol van de functieverwachtingen van de direct leidinggevende daarin onderbelicht. Nochtans lijdt het geen twijfel dat die echt wel doorslaggevend is. We leven in een tijd waarin er steeds hogere eisen worden gesteld. Veel organisaties moeten het met minder middelen doen en vertalen dat door naar almaar strakkere resultaatdoelen. Op zich hoeft dat niet onoverkomelijk te zijn. Veel mensen putten net energie uit een interessante job op maat van hun intrinsieke capaciteiten. Werk met een zekere autonomie en verantwoordelijkheid, waarin je ruimte krijgt voor eigen initiatief en je je gesteund weet door je leidinggevende, is voor de meesten van ons een belangrijke bron van welzijn. Mensen ervaren het als een blijk van appreciatie wanneer ze van hun organisatie uitdagende, maar tegelijk haalbare objectieven krijgen. En wie lekker in zijn vel zit, presteert gewoon ook beter.» «Maar wanneer je merkt dat de lat voor jou in de praktijk hoger ligt dan voor je chef, krijg je natuurlijk een heel ander verhaal», vult professor Adelien Decramer aan. «Je voelt je onfair behandeld, verliest je motivatie en haakt langzaam maar zeker af. Wetende dat direct leidinggevenden het schar-
3
vacature.com - 28 juli 2018
Mensen ervaren het als een blijk van appreciatie wanneer ze van hun organisatie uitdagende maar haalbare objectieven krijgen Mieke Audenaert, professor UGent
nier vormen voor de goede werking van de organisatie, moeten werkgevers er absoluut over waken dat de werklast billijk verdeeld wordt. Anders kunnen er wel eens grote problemen ontstaan. Wie niet meer gelukkig is op het werk, is bijvoorbeeld veel vatbaarder voor een burn-out. Al kunnen mensen die net heel tevreden zijn over hun job en zelfs blij zijn met de hoge eisen waaraan ze moeten voldoen, even goed ernstige gezondheidsklachten krijgen. Er is sowieso een limiet aan de lasten die we aankunnen. Het komt er altijd weer op aan om een werkbaar evenwicht te vinden. Bovendien mogen we zeker niet veralgemenen: sommige mensen worden liever niet te veel op de proef gesteld. Dat moeten we uiteraard ook respecteren.» PUBLIEKE SECTOR ONDER DRUK Om de precieze invloed van de leidinggevende op de jobtevredenheid van teamleden te achterhalen,
formuleerde het onderzoeksteam van de UGent in overleg met professor Lynn Shore van de Colorado State University – een wereldautoriteit op het vlak van de Employee-Organization Relationship – drie hypotheses. Die gingen ze vervolgens bij een grote Vlaamse overheidsinstelling aftoetsen. «Het was voor ons een logische keuze om ons onderzoek in de publieke sector te voeren», vertelt Mieke Audenaert. «In een context van krimpende budgetten hebben innovatieve performance managementsystemen er een steeds grotere impact. Ambtenaren van elk niveau moeten zowel kwalitatieve als kwantitatieve doelstellingen halen. Vroeger werd er over overheidsadministraties al eens meewarig gedaan, maar tegenwoordig zijn het veeleisende werkomgevingen, waar iedereen perfect weet wat hem te doen staat.» Lees verder blz. 4 >
Steeds meer werknemers thuis door psychische aandoeningen Het aantal werknemers dat langer dan één jaar thuis zit in invaliditeit ten gevolge van psychische aandoeningen blijft stijgen. Het RIZIV noteert over vier jaar tijd (2013-2016) een toename van een kwart. Over zeven jaar gaat het zelfs om een stijging van 47%. De stijging doet zich trouwens ook voor bij de zelfstandigen: +39% over zeven jaar. Uiteraard stijgen daarmee ook de kosten voor de uitkeringsverzekering. Op zeven jaar tijd namen die met 62% toe, tot 1,8 miljard euro per jaar.
Aantal mensen langer dan 1 jaar arbeidsongeschikt als gevolg van psychische stoornissen AANTAL WERKNEMERS 2010: 88.535 Uitgaven werknemers: 1.054.434.292 euro 2011: 92.899 Uitgaven werknemers: 1.147.654.273 euro 2012: 98.171 Uitgaven werknemers: 1.248.855.640 euro 2013: 104.291 Uitgaven werknemers: 1.359.121.028 euro 2014: 112.648 Uitgaven werknemers: 1.462.178.718 euro 2015: 122.825 Uitgaven werknemers: 1.593.655.584 euro 2016: 129.680 Uitgaven werknemers: 1.717.094.747 euro
AANTAL ZELFSTANDIGEN 2010: 3.890 Uitgaven zelfstandigen: 45.035.687 euro 2011: 3.980 Uitgaven zelfstandigen: 48.194.646 euro 2012: 4.151 Uitgaven zelfstandigen: 51.685.293 euro 2013: 4.352 Uitgaven zelfstandigen: 55.118.665 euro 2014: 4.655 Uitgaven zelfstandigen: 59.092.765 euro 2015: 5.035 Uitgaven zelfstandigen: 63.836.913 euro 2016: 5.401 Uitgaven zelfstandigen: 69.430.179 euro
> Vervolg blz. 3 Alles bij elkaar vulden 947 medewerkers en 224 leidinggevenden van de overheidsdienst de vragenlijst in. Adelien Decramer: «Onze eerste stelling – medewerkers zijn vaker tevreden over hun job als er door de band genomen evenveel van hen verwacht wordt als van hun superieuren – zagen we hierin duidelijk bevestigd. Als iedereen op ongeveer hetzelfde niveau moet presteren, kunnen de mensen daar doorgaans goed mee leven.» HOGE LAT DOET MENSEN GROEIEN Ook de tweede hypothese draaide positief uit. Die luidde dat niet alleen de overeenstemming van de functieverwachtingen tussen medewerker en leidinggevende, maar ook de hoogte ertoe doet. Hogere eisen blijken een motiverend effect te hebben. Ze geven de medewerker het signaal dat zijn bijdrage belangrijk is en dat de organisatie zijn competenties nodig heeft om de steile ambities waar te maken. Daarbij aansluitend stelden de onderzoekers vast dat de algemene jobtevredenheid toeneemt als de verwachtingen voor iedereen hoog liggen dan wanneer het allemaal niet zo nauw steekt. Mieke Audenaert: «Prikkelende doelen geven mensen de kans om zich voluit te ontwikkelen. Als ze zelfstandig initiatieven mogen ontplooien en ongeremd hun eigen ei kunnen leggen, doen ze de organisatie mee groeien. De leidinggevende heeft er bovendien baat bij om die motiverende omgeving in de hand te werken. Aangezien
Bron: RIZIV
28 juli 2018 - vacature.com
4
Moeten we ons systematisch dubbel zo hard plooien als anderen, dan komen we vroeg of laat op een punt dat we het laten schieten Mieke Audenaert, professor UGent
zijn prestaties deels op die van zijn medewerkers steunen, heeft hij veel te winnen bij een goed draaiend team. Hij zal dan ook meer geneigd zijn om zijn medewerkers zo te coachen dat ze hun prestatiedoelstellingen effectief kunnen halen.» Adelien Decramer: «Wat daar ook bij speelt, is dat uitdagende doelstellingen leidinggevenden de nodige legitimiteit geven om voor hun medewerkers makkelijker als een rolmodel te fungeren. Mensen zijn – al dan niet bewust – sneller geneigd om een tandje bij te steken als ze voelen dat hun chef er ondanks zijn veeleisende takenpakket alles aan doet om ondersteuning te bieden.» ZAAK VAN ELEMENTAIRE EERLIJKHEID De derde hypothese ten slotte zagen de HRMwetenschappers van de UGent niet bevestigd. Dat hogere functieverwachtingen voor de ondergeschikte dan voor de leidinggevende principieel tot meer ontevredenheid zou leiden dan in het omgekeerde geval, klopt niet. Werknemers blijken in beide situaties in gelijke mate misnoegd, los van de kant waarnaar de balans doorslaat. Mieke Audenaert: «Daarvoor zien we twee verklaringen. Zo is het de logica zelve dat we er niet vrolijker van worden als we dag na dag moeten constateren dat
5
vacature.com - 28 juli 2018
we een zwaardere job hebben dan onze baas. De social comparison theory leert ons dat we ons sowieso altijd met anderen vergelijken. Het is normaal dat we niet blij zijn als we harder moeten werken dan iemand die een hogere sociale status geniet en meestal ook meer verdient. Ontbreekt het onze organisatie aan elementaire fairness, dan gaat zich dat uiteindelijk vertalen in een lagere efficiëntie en productiviteit: we gaan na verloop van tijd beduidend zwakker presteren. Moeten we ons systematisch dubbel zo hard plooien als anderen, dan komt er onvermijdelijk een moment waarop we het bij wijze van spreken laten schieten.» «Als daarentegen de functieverwachtingen van de leidinggevende veel hoger zijn dan die van ons, gaat een ander mechanisme spelen, namelijk dat van de rolambiguïteit», vult Adelien Decramer aan. «De kans is groot dat de chef in de praktijk zelf ook hogere eisen aan zijn mensen gaat stellen dan wat formeel aan hun job gelinkt is. Waarop die medewerkers uiteraard gaan opwerpen dat die extra taken niet in hun functiebeschrijving staan. Eigenlijk verwachten we van onze leidinggevende vooral duidelijkheid. Merken we dat hij zich het vuur uit de sloffen moet lopen om zijn eigen hoge
doelstellingen waar te maken, dan zullen we mogelijk zelf ook sneller bereid zijn om die extra mijl te lopen. We gaan dan zijn gedrag en attitudes zelfs imiteren, in de hoop het team daarmee zo goed mogelijk te helpen. Maar het omgekeerde geldt zeker ook: het is niet bepaald inspirerend om in een omgeving te werken waarin er van jou duidelijk minder verwacht wordt dan van je leidinggevende. Dwingen de omstandigheden ons ertoe om systematisch onder onze intrinsieke capaciteiten te presteren, dan vervelen we ons op den duur te pletter en kunnen we in een bore-out sukkelen.» INZETTEN OP DE PROFESSIONELE CONTEXT «Alles samen zorgt ons onderzoek dus toch wel voor een aantal vernieuwende inzichten», besluit Mieke Audenaert. «De inhoud van onze job blijft natuurlijk belangrijk voor onze jobtevredenheid, maar het bepaalt zeker niet alles. De hele context errond speelt ook een cruciale rol. En veel hangt daarbij af van de manier waarop de job van de leidinggevende wordt ingevuld. Als de organisatie heel sterk op ons rekent, stijgen we met plezier boven onszelf uit. Maar als de normen voor onze directe chef stukken hoger of lager liggen, vinden we het allemaal plots veel minder leuk.»
WERK JIJ TÉ HARD? 5 signalen die vertellen dat je over je limieten gaat Tekst: KRISTINA RYBOUCHKINA
Iedereen heeft het wel eens druk op het werk. Maar wanneer heb je het té druk? Waar ligt de grens tussen hard werken en té hard werken? En is die grens voor iedereen gelijk? Professor arbeidsgeneeskunde Lode Godderis (KU Leuven) legt uit.
1. De druk neemt nooit af
«Een paar weken keihard werken kan absoluut geen kwaad», vertelt professor Lode Godderis. «Denk maar aan de examenperiode bij studenten. Zij staan dan onder hoge druk, zijn erg intensief bezig en hebben veel stress. Maar dat is slechts tijdelijk. Eens die zware periode voorbij is, zakt hun stress gemakkelijk terug naar het normale niveau. Dat zou ook zo moeten zijn op het werk. Na elk zwaar project moet je de tijd kunnen nemen om even te ontspannen. Let daarop.» Kan je geen verlof nemen? Neem dan even wat minder stresserende taken op jou om je batterijen weer op te laden.
2. Je kan je werk nooit loslaten
«Het helpt om tijdens stresserende periodes regel-
matig micro-breaks in te lassen», adviseert Godderis. «Heb je een kleine doelstelling behaald? Ga dan op tijd naar huis, ga sporten, doe iets leuks. Zorg dat je eens bewust niét met het werk bezig bent. Als je inspanning genoeg met ontspanning afwisselt, zal een stresserende periode veel minder zwaar doorwegen.» Heb je geen tijd meer om buiten te komen? Blijf je ook ’s avonds en in het weekend met je job bezig? Dan is het tijd om je werkpatroon onder de loep te nemen.
3. Je omgeving zegt dat je te veel werkt
«Vaak merkt je omgeving sneller dat je onder grote druk staat dan jijzelf. Zeggen je vrienden dat ze je de laatste tijd weinig zien? Merken je kinderen op dat je verschillende sportwedstrijden hebt gemist omdat je altijd maar moet werken? Wuif dat niet weg, maar probeer rekening te houden met hun bedenkingen.»
4. Je slaapt niet goed
«Nog een alarmsignaal dat erop wijst dat je te hard werkt, is dat de kwaliteit van je slaap achteruitgaat», weet professor Godderis. «Kan je niet in slaap vallen omdat je werk door je hoofd blijft
malen, of kan je niet doorslapen en moet je meteen aan je taken denken als je wakker wordt? Probeer dan wat gas terug te nemen. Anders riskeer je om in een vicieuze cirkel terecht te komen. Als je moe bent, kan je namelijk minder efficiënt werken. Daardoor ga je minder goed presteren, waardoor je nog meer wakker zal liggen, enzovoort.»
5. Je ervaart geen plezier aan je job Vind je het moeilijk om nog plezier te halen uit je werk door de stress die je ervaart, dan is dat een duidelijk teken dat er iets niet klopt. «Weet wel dat het omgekeerde ook geldt», aldus Godderis. «Als je een job hebt die eigenlijk niet bij je persoonlijkheid, je talenten en je vaardigheden past, zal je je veel sneller overwerkt voelen. Je kan dat gerust eens bij je leidinggevende aankaarten.»
Beroepskeuzetest
Twijfel je over je beroepskeuze? Denk je aan loopbaanbegeleiding? Of heb je nood aan een andere job? Vul de beroepskeuzetest in op vacature.com/nl-be/tools-testen/beroepskeuze en ontdek welke jobs het best bij je passen.
Psychiater Dirk De Wachter pleit voor meer menselijkheid op de werkvloer
«Spreek elkaar eens persoonlijk aan over een probleem, in plaats van te mailen» Tekst: KRISTINA RYBOUCHKINA
We hebben nog nooit zo weinig uren gewerkt en toch zijn de burn-outcijfers nog nooit zo hoog geweest. «Niet verwonderlijk», vindt psychiater Dirk De Wachter. «De appreciatie voor ons werk is vaak ver te zoeken.» «Respect en waardering voor je werk zijn ontzettend belangrijk. Dat klinkt wollig, maar het is zo. Jammer genoeg worden werknemers tegenwoordig te vaak gezien als pionnen. Bedrijven zijn zodanig gefocust op efficiëntie en resultaten, dat menselijkheid erbij inschiet. Hoeveel contact is er nog tussen leidinggevenden en hun achterban? Hoeveel verantwoordelijken polsen op maandagochtend bij hun team hoe hun weekend is ge-
weest? Hoevelen vragen er aan een norse werknemer of er iets scheelt? Wie doet nog de moeite om een persoonlijk gesprek aan te gaan als er een probleem is, in plaats van te mailen? Dat zijn doodnormale dingen, maar door alle haast, targets, druk en deadlines schiet dat erbij in. Werknemers worden herleid tot hun prestaties, tot een cijfer in een Excel-file. Ze worden betekenisloos, inwisselbaar. Ze worden niet meer geapprecieerd voor hun persoonlijkheid en hun eigenheid. Zo krijg je inderdaad een burn-outepidemie.» GEWOON MAAR MENSEN «Wil dat zeggen dat we onze manier van werken helemaal moeten omgooien? Niet per se. Efficiëntie en resultaten zijn belangrijk. Maar we kunnen
wel op een andere manier met elkaar beginnen om te gaan. Op een meer menselijke, authentieke manier. Op het werk, maar ook in ons privéleven. Want ook daar leggen we onszelf heel wat verplichtingen op: we moeten de laatste films en series gezien hebben, we moeten een halve marathon gelopen hebben, we moeten mindfulness gevolgd hebben, én over al die zaken gepost hebben op sociale media. We sturen foto’s uit die iedereen moet gezien hebben, berichten die voor iedereen bestemd zijn en die daardoor anoniem en inwisselbaar worden. Waar is het persoonlijk contact gebleven? Waar is de authenticiteit? We zijn allemaal gewoon mensen. Laten we proberen om dat steeds in ons achterhoofd te houden. Die mentaliteit zal ons een stuk verder brengen.»
28 juli 2018 - vacature.com
6
ACHTER DE SCHERMEN BIJ TELE-ONTHAAL 630 vrijwilligers, 123.000 oproepen per jaar Tekst: MATTHIAS VAN MILDERS • Foto: LIES WILLAERT
Met zorgen en problemen kan je gratis en anoniem terecht bij Tele-Onthaal. Via chat of telefoon bieden vrijwilligers een luisterend oor. Dat er een grote vraag is naar iemand die luistert, blijkt uit de cijfers. De 632 vrijwilligers beantwoordden vorig jaar maar liefst 122.956 oproepen. Coördinator Jennifer Pots vertelt hoe Tele-Onthaal precies werkt. «Vrijwilligers vormen het kloppend hart van Tele-Onthaal», vertelt Jennifer Pots. «Een telefoon- of chat-vrijwilliger maakt tijd, luistert, leeft en denkt mee met de oproeper. Hij helpt ook zoeken naar inzichten, mogelijkheden en uitwegen. Een kant-en-klare oplossing kan de vrijwilliger niet uit zijn mouw schudden. Maar als de oproeper het nodig heeft, krijgt die informatie over de mogelijkheden voor verdere hulpverlening. Onze vrijwilligers worden sterk professioneel omkaderd. Na een grondige selectie krijgen ze een basisopleiding en lopen ze stage. Maar ook daarna worden ze niet aan hun lot overgelaten. We zorgen voor permanente vorming, coaching en intervisie. We hebben een professionele staf van 32 voltijdse equivalenten. Naast het administratief personeel staan psychologen en maatschappelijk werkers klaar voor de begeleiding van onze vrijwilligers.» 190 OPROEPEN PER JAAR PER VRIJWILLIGER «Onze 632 vrijwilligers werken vanuit onze zeven luisterposten in de vijf provincies. Ze engageren zich voor vier uren telefoon- of chatpermanentie per week. Gemiddeld beantwoordt een vrijwilliger 190 oproepen per jaar. Om onze 24/7-permanentie rond te krijgen zou je in principe 71 voltijdse equivalenten nodig hebben.»
in de levens van mensen. Door naar hen te luisteren, heb ik geleerd dat ze allemaal een verhaal hebben dat de moeite waard is. Ontroerend, tragisch, herkenbaar, onwaarschijnlijk, relativerend. Ik ben hen dankbaar voor het vertrouwen dat ze me geven, de kwetsbaarheid die ze durven te tonen. En vooral: ik heb bewondering gekregen voor de veerkracht van mensen. Hoe ze er, ondanks de klappen, telkens weer in slagen om op te staan en verder te doen.»
ONTROEREND EN HERKENBAAR Klassiek starten mensen als vrijwilliger omdat ze iemand willen helpen. Na een tijd komen er andere motivaties bij. Lieselot, een 32-jarige vrijwilliger, verwoordt het zo: «Ik mag binnenkijken
NIEUWE VRIJWILLIGERS WELKOM «Met onze huidige ploeg vrijwilligers krijgen we onze permanentie net gebolwerkt. Maar we willen onze hulp graag uitbreiden. Daarom zijn nieuwe vrijwilligers steeds welkom.»
Om de 24/7-permanentie rond te krijgen zou je 71 voltijdse equivalenten nodig hebben Jennifer Pots, coördinator Tele-Onthaal
Wil je praten over je zorgen of problemen? Bel of chat gratis en anoniem met Tele-Onthaal. Telefoneren kan dag en nacht naar het nummer 106. Chatten doe je elke avond (en woensdag- en zondagnamiddag) via www.tele-onthaal.be.
COLOFON Redactie 09 353 51 54, redactie.vacature@vacature.com Advertenties 09 353 51 57, commercieel@vacature.com Ordering 09 353 51 52, ordering@vacature.com VU Dirk Dewulf Content Manager Roxanne Claessens Coördinatie Katrien Brys Redactie Hermien Vanoost, Kristina Rybouchkina, Piet Verbeest, Matthias Van Milder Sales Marijke Van Impe Ordering An Parewijck
Ontdek nog meer op facebook.com/vacaturedotcom of volg ons op Twitter via @vacaturedotcom en Instagram via instagram.com/vacaturedotcom.
7
vacature.com - 28 juli 2018
28 juli 2018 - vacature.com
8
9
vacature.com - 28 juli 2018
28 juli 2018 - vacature.com
10
11
vacature.com - 28 juli 2018
Op welk punt sta jij in je carrière?
Plaats je cv online en word gevonden door meer dan 2.000 werkgevers werk
28 juli 2018 - vacature.com
12
13
vacature.com - 28 juli 2018