Van coronacrisis naar energiecrisis, wat betekent dit voor de zwembranche?

Van coronacrisis naar energiecrisis, wat betekent dit voor zwembranche?

De inflatie en energiecrisis zorgt voor een lastenverzwaring, om de koopkrachtdaling enigszins te beperken komt het kabinet met een miljardenpakket. Dit pakket verlicht vooral de huishoudens, het is nog onduidelijk of er compensatie komt voor andere gedupeerden. Duidelijk is wel dat het nodig is. De sportsector luidde de noodklok en deed een dringende oproep aan de politiek om sportaanbieders en sportaccommodaties financieel te steunen in deze energiecrisis. Daarnaast pleiten zij voor versnelde verduurzaming. De aanhoudende hoge energietarieven dreigen een gat te slaan in de sportinfrastructuur en met name voor zwembaden is het lastig. Uit een inventarisatie blijkt dat situatie voor veel zwembaden waarvan het energiecontract afloopt onhoudbaar is en sluiting dreigt. Van de coronacrisis gaan we over in een energiecrisis: wat betekent dit voor de zwembranche? Wij vroegen het een aantal betrokkenen uit de branche.

Beweegsector ‘Energielasten grote bedreiging voor sport, schaatsen en zwemmen hardst geraakt’

Werkgeversorganisaties en sportbonden luiden de noodklok voor sportaccommodaties. Uit hun inventarisatie blijkt dat voor zwembaden en kunstijsbanen de kostenstijging zelfs bepalend is voor de overlevingskans. Van de 637 openbare zwembaden in ons land zullen 200 zwembaden voor het einde van dit jaar in onoverkomelijke financiële problemen komen door het aflopen van hun vaste energiecontract, zo blijkt uit de gegevens van de Werkgeversvereniging in Zwembaden en Zwemscholen (WiZZ). Wanneer de stijgende kosten worden doorberekend in het toegangskaartje, het lespakket of het lidmaatschap van een sportaanbieder waarschuwt de NOC NSF voor het risico op serieuze en blijvende verarming van sport in de volle breedte. Sporten wordt zo onbetaalbaar voor grote groepen mensen, waardoor zij buiten spel dreigen te komen staan. De WiZZ noemt het een rampzalig scenario als dit betekent dat miljoenen Nederlanders die in hun eigen buurt zwemlessen volgen, revalideren of sportief zwemmen dit niet meer kunnen doen vanwege een sluiting van hun zwembad. De KNZB vreest voor de toegankelijkheid van het zwemmen voor alle Nederlanders, zwemmen is voor iedereen en een zwembad in de eigen omgeving is daarbij onmisbaar. Betrokken partijen pleiten zeker voor verduurzaming, maar zien dit als een oplossing voor de lange termijn. Op korte termijn vindt men dat de beweegsector middelen moet krijgen om hun voortbestaan veilig te stellen en bewegen toegankelijk te houden.

Joost Veenema ‘Het zou kunnen dat het financieel beter is om weer over te stappen op gas’

Voor het Molenduinbad in Norg maakt Joost Veenema zich nog geen zorgen over de gasrekening, de tarieven liggen voor het komende anderhalve jaar vast en zijn nu gunstig. De tarieven voor elektriciteit niet en deze zijn de afgelopen periode flink gestegen. “Wij kopen dit collectief in en konden daardoor altijd gebruik maken van lage tarieven. Voor gas geldt dat nog steeds, maar de energietarieven zijn net voor de energiecrisis naar variabel gegaan.” Enige tijd geleden is het Drentse zwembad verduurzaamd waardoor het gasverbruik is afgenomen. “Door de aanschaf van warmtepompen is de helft van het gasverbruik geëlektrificeerd en de energie die hiervoor nodig is, wekken wij op met zonnepanelen. Maar door de energieprijzen is de rekening evengoed verdubbeld. Voor nu is het nog niet zorgelijk, maar het moet niet veel duurder worden. We kunnen ook niet meer energie opwekken, alle benutbare ruimte op het dak voor zonnepanelen is in gebruik.” Eind dit jaar wordt er verder verduurzaamd en is het zwembad van het gas af. Maar wat dat dan precies betekent als de energieprijzen blijven stijgen, is voor Veenema nog onduidelijk. “Het zou heel goed kunnen dat het voor ons dan financieel beter is om weer over te stappen op gas. Terwijl dit voor het milieu natuurlijk helemaal niet goed zou zijn. Wanneer en of we dat punt bereiken is niet te zeggen. ’s Nachts kan het interessanter zijn dan wanneer overdag de zon veel schijnt. Maar wat het meest ideaal is, hangt van veel verschillende factoren af. Daarbij ben ik geen energiespecialist, hoewel het zelfs voor een specialist lastig is te zeggen.” Andere maatregelen zoals het verlagen van de temperatuur van het zwemwater of de douches is voor Veenema eigenlijk geen optie. “In ons zwembad komen juist veel jonge kinderen en oudere mensen, als we de temperatuur verlagen verliezen we onze klanten. Een aanpassing van het douchewater geeft slechts een minimale besparing.” Vanwege de toegenomen lasten heeft Veenema voor het eerst een tussentijdse prijsaanpassing gedaan, maar hij vindt het wel lastig. “Normaal passen we 1 januari de prijzen aan, nu hebben we dat 1 augustus al gedaan. Maar het moet natuurlijk wel voor iedereen toegankelijk blijven en daarbij wil je jezelf ook niet uit de markt prijzen.” Veenema hoopt dat de branche snel verduurzaamd en dat op de korte termijn geld beschikbaar komt voor de zwembaden die het niet meer redden. “We mogen het toch niet laten gebeuren dat er straks zwembaden omvallen? Als branche moeten we ons daar echt hard voor maken en de noodklok luiden in politiek Den Haag.”

Kees Pepping ‘Op een sluiting zit uiteindelijk niemand te wachten’

Het was voor buitenbad de Groene Wellen een goede zomer, het mooie weer zorgde voor een hoge opkomst. Maar wat het precies onder de streep betekent, is voor Kees Pepping nog onduidelijk. “Op 1 juli liep ons contract af en zijn de kosten voor gas en energie enorm gestegen. We weten alleen nog niet precies wat dit betekent voor de eindafrekening. Hierdoor weten wij dus ook niet wat we exact gedraaid hebben. Ik heb het onze leverancier meerdere malen gevraagd, maar krijg geen reactie.” Met een recordzomer als deze heeft het zwembad veel bezoekers getrokken, maar Pepping merkt op dat de records zoals voorheen niet meer worden gehaald. “Jaren terug kwamen er bij een mooie zomer zo’n 60.000 mensen naar ons zwembad. Afgelopen maanden mochten wij toch echt niet klagen, de weergoden waren ons goed gezind, maar toch zijn wij blijven steken op 35.000 bezoekers.” Het komt volgens Pepping vooral doordat mensen nu meer verwend zijn. “Het moet echt wel zo’n 28 graden zijn voor mensen om in het buitenbad te gaan zwemmen en pas bij 30 graden loopt het vol. Zelfs met een mooie zomer als

deze zijn dit soort dagen natuurlijk niet heel gebruikelijk. Daarentegen merken we wel dat het bestedingspatroon is veranderd, men geeft meer uit. Hierdoor hebben we nu minder mensen nodig om dezelfde omzetten te halen als in onze recordjaren.” Maar of het voldoende is voor dit jaar, blijft nog ongewis. “Wij zijn een particulier zwembad en na twee jaar corona is er natuurlijk niet meer zoveel vet op de botten. De afrekening voor dit jaar is dan ook cruciaal. Maar als ik een rekensommetje maak voor aankomend jaar, dan kom ik op een verdriedubbeling van de gas- en energierekening. Het wordt dan heel lastig om dat in de vier zomermaanden die we kunnen draaien goed te maken.” De Groene Wellen is nog niet verduurzaamd, wel wordt bespaard waar het kan. “Wij dekken het zwembad goed af om zo niet onnodig warmte te verliezen en we hebben zuinige ketels. Maar vooralsnog hebben we nog gas nodig om volgend seizoen weer open te kunnen gaan. Dan moeten de prijzen alleen niet verder stijgen. Ondanks dat we de 60.000 niet meer halen, was het evengoed een rendabele onderneming. Als dit zo doorgaat wordt het helaas wel zorgelijk voor ons. En ook voor onze bezoekers, wij hebben een belangrijke regionale functie. Op een sluiting van de Groene Wellen zit uiteindelijk niemand te wachten.”

Shiva de Winter ‘Gaat het bij de compensatie om vastgoed of zwemveiligheid?’

Voor zijn zwembad ’T Gooische Bad in Hilversum heeft Shiva de Winter een variabel contract. Zijn gas- en energierekening is daarmee verdubbeld en hij verwacht dat dit nog verder zal oplopen. “Inmiddels betaal ik het dubbele van voor de energiecrisis en dat gaat nog eens ruim verdriedubbelen vanaf oktober. Het wordt zo echt nijpend nu.” Het zwembad is commercieel en ontvangt geen enkele subsidie, tijdens corona kon ook geen gebruik worden gemaakt van de SPUKIJZ regeling. Net als veel zwemscholen en particuliere zwembaden. De Winter vreest dat als er nu compensatie komt voor de stijgende gas- en energieprijzen, zij weer buiten de boot vallen. “De commerciële zwembaden en zwemscholen hebben het heel zwaar gehad in coronatijd. Als zij nu weer geen steun krijgen, ben ik bang dat het merendeel het niet gaat redden. De zwembaden krijgen te maken met een torenhoge energierekening en de commerciële zwemscholen die water huren met een gigantische huurverhoging.” Het enige wat de zwemlesaanbieders volgens De Winter dan kunnen doen om het hoofd boven water te houden, is de prijs verhogen. Maar dat zal volgens hem grote gevolgen hebben voor de zwemveiligheid van de kinderen die daar lessen. “Een prijsverhoging zal neerkomen op een stijging van 30% tot 50%, vele huishoudenskunnen dit waarschijnlijk niet meer betalen. Het betekent dat men moet kiezen tussen het betalen van de energierekening of de zwemles. We merken nu al dat mensen willen pauzeren in de wintermaanden om hun energierekening te kunnen betalen. Hopelijk zorgt het prijsplafond dat de overheid wil invoeren voor wat meer financiële ruimte.” Compensatie is volgens De Winter noodzakelijk en hij pleit er nadrukkelijk voor dat de gehele branche wordt gesteund, maar hij vreest dat de overheid de prioriteit legt bij de publieke baden. “De overheid moet niet alleen het vastgoed veiligstellen net zoals bij de SPUKIJZ regeling. Ook moet men naar de commerciële ondernemingen kijken die alles uit eigen zak moeten betalen. Van alle zwemleskinderen lest 40% bij commerciële zwemscholen en zwembaden. Zij vertegenwoordigen gezamenlijk ruim 100.000 leerlingen. Wat als deze kinderen straks niet meer kunnen leren zwemmen, heeft politiek Den Haag daar al aan gedacht? Zij moeten nu echt niet opnieuw de fout maken door alleen de publieke baden te steunen. Er zijn honderden ondernemers die dag in dag uit klaarstaan om kinderen te leren zwemmen en zij zijn broodnodig voor de zwemveiligheid van onze kinderen. Dus: gaat het bij de compensatie om behoud van vastgoed of het borgen van de zwemveiligheid?”

Mohammed Mohandis ‘Dit is zo omvangrijk, het Rijk moet echt bijspringen’

Mohammed Mohandis vreest dat de stijgende energie- en gasrekening gaat zorgen voor een kaalslag bij verenigingen en sportaccommodaties. Reden dat het Tweede Kamerlid van de PvdA begin juli al een motie heeft ingediend. “Voor het eerst in mijn politieke carrière voorzie ik echt een drama voor ‘sportverenigingen’ als we niks doen. Bewegen moet voor iedereen betaalbaar en toegankelijk blijven. Bij zwemmen gaat het ook nog eens om veiligheid, iedereen moet zich kunnen redden in en op het water.” Mohandis is blij dat steeds meer gemeenten zijn zorgen delen, maar hij realiseert zich ook dat de mogelijkheden voor hen beperkt zijn. “Dit is zo omvangrijk, het Rijk moet echt bijspringen. Als we niks doen zijn de consequenties niet te overzien. We hebben tijdens de coronacrisis gezien wat de gevolgen zijn en hoe essentieel bewegen is.” Het voorstel van het Tweede Kamerlid is om een noodfonds in te stellen. Om hoeveel geld het dan gaat, vindt hij lastig te zeggen. “Ik wil liever ook geen bedragen noemen, de minister moet dit eerst goed inventariseren. Ik weet in ieder geval wel zeker dat het op zijn beloop laten ons uiteindelijk veel meer gaat kosten. Geld mag dus geen rol spelen.” Daarnaast vreest Mohandis dat de middeninkomens tussen wal en het schip komen te vallen. “Er zijn nu veel meer gezinnen die niet rond kunnen komen en

ook niet in aanmerking voor een vergoeding. Ons stelsel is hier nog helemaal niet op ingericht, we moeten echt voorkomen dat zij nu keuzes gaan maken en de sportactiviteiten gaan stopzetten.” De aanvraag voor een spoeddebat enkele weken geleden heeft het niet gehaald en Mohandis verwachtte daarom voor Prinsjesdag een brief van de minister. Het bleef echter stil. “Je zou zeggen dat het kabinet nu in actie komt, maar het maakt op mij juist een uitgebluste indruk. Er wordt vooralsnog weinig gedaan om deze ellende te voorkomen. Het lijkt er dus op dat de Kamer in actie moet komen bij de komende begroting Sport om de aangenomen motie tot uitvoering te brengen. Er moet iets gebeuren, sporten en bewegen is cruciaal: goed voor de gezondheid, weerbaarheid en sociale ontwikkeling. Bij zwembaden gaat het daarnaast ook om veiligheid, we willen toch niet met z’n allen straks constateren dat het aantal kinderen dat zwemveilig is drastisch is gedaald? Ik zal daar in ieder geval alles aan doen.”

André de Jeu ‘Vooralsnog krijgen wij nul op het rekest’

Na een zware coronatijd verwacht André de Jeu dat zwembaden allerminst een rustige periode tegemoet gaan. De energie- en gasprijzen lopen voor een aantal dusdanig op dat hij voorziet dat zij geen andere uitweg zien dan de deuren te sluiten. Vanuit de VSG is De Jeu al meer dan een half jaar bezig om zijn zorgen onder de aandacht te brengen bij de landelijke politiek. “Zwembaden zullen in eerste instantie aankloppen bij de gemeente en er zullen ook gemeenten zijn die het belang van het behoud van het zwembad inzien. Het probleem is alleen dat ook de bibliotheken, verenigingen en cultuurinstellingen financiële hulp nodig hebben. Het is daarom een vraagstuk voor politiek Den Haag, daar moet geld worden vrijgemaakt.” Er is nog geen exacte rekensom gemaakt, maar De Jeu vermoedt dat het voor dit jaar gaat om ongeveer 100 miljoen euro. “Ik verwacht wel dat de piek volgend jaar komt als de meeste contracten aflopen, dus voor de komende twee jaar moet je rekening houden met zo’n 250 miljoen euro. Als je het afzet tegen de totale begroting is dat natuurlijk een gering bedrag, maar vooralsnog krijgen wij nul op het rekest.” De overheid is wel bereid om te investeren in duurzame oplossingen, maar volgens De Jeu is dat nu ook lastig. “Geredeneerd vanuit het klimaatvraagstuk, begrijp ik dat heel goed. Maar ook hier zijn de prijzen enorm gestegen. Op korte termijn zijn de zwembaden nu vooral geholpen met een compensatie.” Het verhogen van het prijskaartje om de stijgende kosten te compenseren is volgens De Jeu ook geen optie. “Wij hebben met elkaar afgesproken dat het zwembad een maatschappelijke functie heeft. De prijzen worden daarom laag gehouden en voor wie de zwemles niet kan betalen zijn er fondsen. Helaas zijn er nu steeds meer gezinnen die hier moeite mee hebben, maar door hun inkomen geen aanspraak kunnen maken op een fonds. De systematiek is hierop simpelweg nog niet ingericht. Wanneer de prijzen stijgen, wordt dat alleen maar erger.” Daarnaast is het openhouden van het zwembad voor alleen zwemles zodat in ieder geval de zwemveiligheid wordt geborgd ook niet de oplossing. “Deze discussie hebben we in coronatijd ook gehad, maar de vaste lasten zijn dan net zo hoog. Als we willen voorkomen dat zwembaden gaan sluiten, moet er gecompenseerd worden. Het lijkt er nu op dat de overheid dit overlaat aan de lokale politiek, maar daar is deze crisis nu echt te groot voor.”

Alle techniek in uw zwembad duurzaam geregeld

Meer weten over ons specialisme Zwembadtechniek?

Scan de QR-code of ga naar vandorp.eu/zwembadtechniek