Actie voor KiKa

Met je winkel in actie voor het goede doel

Een foodspecialiteitenwinkel blijkt een prima basis om af en toe in actie te komen voor een goed doel. De Stichting Kinderen Kankervrij (KiKa), waar Lekkernijver ook advertentieruimte voor geeft, is een goed voorbeeld. Zo’n actie blijkt niet zo moeilijk op te zetten, maar pas op voor de valkuilen. Marijke Roskam van KiKa geeft enkele tips.

Wanneer Lekkernijver wordt samengesteld blijft er tussen artikelen en advertenties soms wat ruimte over. Die ruimte wordt dan geschonken aan een goed doel in de vorm van een zogenoemde ‘stopperadvertentie’. De komende tijd geeft Lekkernijver die ruimte aan de Stichting Kinderen Kankervrij, of kortweg: KiKa.

Bij de start hiervan vertelt Marijke Roskam, medewerker bij KiKa, waarom het werk van KiKa zo belangrijk is en hoe je als ondernemer met een winkel in foodspecialiteiten zelf een campagne kunt starten en samen met je klanten uiting kunt geven aan je sociale betrokkenheid.

Onderzoek

Marijke Roskam: “KiKa werft fondsen om onderzoek naar kinderkanker mogelijk te maken. We werven huis aan huis, op straat en via vaste donateurs. Maar ook door het organiseren van acties vanuit KiKa, sponsorlopen als ‘Run for KiKa’, Giro di KiKa op de fiets, schaatsen, en vele andere activiteiten.”

Voor het KWF zijn er ook veel activiteiten voor fondsenwerving. Waarom is het werk van KiKa zo belangrijk, naast die andere fondsen voor kankeronderzoek? “KiKa richt zich op onderzoek naar kinderkanker. Van het geld van het KWF gaat maar een klein deel naar onderzoek onder kinderen. Maar kinderkanker ontstaat anders en ontwikkelt zich anders dan bij volwassenen. Kinderen hebben ook andere vormen van kanker, en hebben andere behandelingen nodig. Dat maakt dat dit eigen onderzoek hard nodig is.”

Behalve de door KiKa zelf georganiseerde sponsorcampagnes zijn er ook veel initiatieven van particulieren (vorig jaar in Lekkernijver het verhaal van Piet Kruijver) en kleine ondernemingen, zoals winkels. Marijke doet mee aan sponsorlopen (marathons!) voor KiKa en heeft daarvoor zelf ook een kleine actie opgezet. “Ook kleine acties hebben KiKa geholpen tot

waar we nu staan. We krijgen wel eens grote bedragen uit campagnes of nalatenschappen. Maar de kleine bedragen zijn ook hard nodig. Voor mijn eigen actie heb ik 25 borrelpakketten samengesteld met delicatessen die ik bij leveranciers heb opgevraagd: flessen wijn, zakjes noten, worstjes, zoutjes et cetera. Elk pakket heb ik voor 30 euro verkocht, wat voor KiKa 750 euro heeft opgeleverd. De praktijk leert dat mensen bij zo’n actie graag bijdragen aan het goede doel, maar het vaak ook leuk vinden om er wat voor terug te krijgen. Dat maakt het veel leuker dan alleen maar geld ophalen, maar de steun is dezelfde.”

De winkel in actie voor KiKa

Een winkel in foodspecialiteiten biedt veel aanknopingspunten voor acties voor het goede doel. Marijke: “Bijvoorbeeld een kaas van de maand, en bij elk pond een euro naar KiKa, speciale seizoenproducten zoals een KiKa-Kerststol, of geschenkenpakketten, die altijd leuk zijn om te geven. Wat ook kan is een collectebus op de toonbank, die je bij KiKa kunt opvragen. Of, nu veel klanten pinnen, kun je misschien een donatieknop op je kassa gebruiken om afgeronde bedragen te doneren aan KiKa. En zoiets hoef je natuurlijk niet het hele jaar te doen.”

Een actie: waar moet je op letten?

“Een actie is eigenlijk heel makkelijk op te starten. Begin met het aanmaken van een actie-pagina op de website van KiKa: www.actievoorkika.nl. Je klanten kunnen dan zien dat

81% kans dat Ellen haar volgende verjaardag kan vieren

19% kans van niet

Op dit moment geneest 81% van de kinderen met kanker. Dat moet en kán beter. Het is ons doel om 100% genezing te halen. Helpt u mee? Met uw steun is onderzoek naar kinderkanker mogelijk en dit is hard nodig. Word donateur, steun KiKa éénmalig of kom in actie. Ga naar www.kika.nl

Tips:

• Maak een eigen actiepagina op de website van KiKa. • Gebruik het speciale actie-logo. • Wees transparant: verwijs naar je actiepagina (bijvoorbeeld met een QR-code). • Informeer naar promotiemateriaal. • Sluit je actie af met een symbolische cheque.

het geld ook direct naar KiKa gaat. Zo’n pagina maken gaat heel makkelijk. De teller op de actiepagina houdt bij hoever je campagne al is en jouw actie is dan zichtbaar op de website van KiKa, en je kunt je klanten daarnaar verwijzen, zodat zij zien dat het een echte actie is.” “Gebruik het speciale actie-logo: zo is duidelijk dat het niet een actie is van KiKa zelf, maar een actie voor KiKa. In het verleden zijn er wel acties geweest waarbij mensen het KiKalogo op een pen lieten drukken, waar wij vervolgens vragen over kregen over extra bestellingen of slechte kwaliteit van de pennen. Dat willen we voorkomen.” “Transparantie is erg belangrijk. De klant moet weten dat het geld echt bij KiKa terechtkomt en hoeveel er uiteindelijk is ingezameld. Gebruik daarom nooit een eigen bankrekening, maar het KiKa-nummer via de actiepagina. Gebruik ook geen derde partij voor fondsenwerving; zo voorkom je extra kosten en gaat dus de volledige opbrengst naar het doel waarvoor je actievoert. Een QR-code van je actiepagina kun je gebruiken om je doelgroep de mogelijkheid te geven een extra donatie te doen.” “KiKa verkoopt ook truien (hoodies) met de tekst ‘In actie voor KiKa’, waarmee je je team desgewenst kunt kleden. Deze zijn te bestellen via de webshop. Aan het eind van je campagne kun je een KiKa-vrijwilliger vragen om een symbolische cheque in ontvangst te nemen, voor extra publiciteit voor het gezamenlijke resultaat. Al die informatie kun je opvragen via het mailadres actie@kika.nl. Hier kun je ook aanvragen doen voor een collectebus, voor promotiemateriaal en vlaggen.”

Er kan heel veel

Marijke: “Naast deze tips zijn er niet zo veel zaken waar je wel of niet aan moet voldoen. KiKa is zeer laagdrempelig, wat ons betreft kan er gewoon heel veel. Afgelopen jaren zijn er duizenden unieke acties voor ons georganiseerd. Twijfel je of een actie wel of niet kan, neem dan gerust contact met ons op. We denken graag met je mee.” 7

Voor alle algemene informatie: info@kika.nl.

Uw steun is dus hard nodig

Gerard Neuteboom en Ingeborg van den Heuvel.

Neuteboom: al 75 jaar een begrip… Gerard Neuteboom stopt, de winkels gaan door

Gerard Neuteboom (68) heeft een ondernemersleven lang gewerkt aan kwaliteitswinkels in kaas en delicatessen. Maar zijn winkels wil hij niet kwijt aan de eerste de beste investeerder of opkoper. “Het is moeilijk om het bedrijf dat je hebt opgebouwd te laten voortbestaan zonder opvolging.” Met gesprekspartner Ingeborg van den Heuvel (Zijerveld) beziet hij het speelveld en de mogelijkheden, die soms ook dichtbij liggen.

Al in 1947 had de vader van Gerard Neuteboom een kaaswinkel in de Haarlemmerstraat in Leiden. 22 jaar later komt daar een tweede winkel bij in Oegstgeest, in 1969. Die tweede winkel gaat dan al veel meer over kaas en delicatessen. Gerard, een van acht kinderen, gaat naar de kruideniersvakschool in Utrecht en is zestien jaar als hij van school komt. In Katwijk wordt hij (een jonge) assistentbedrijfsleider in een supermarkt. Dan roept zijn vader hem terug. In de Merenwijk, een nieuwbouwwijk in Leiden, komt een noodsupermarkt die Gerard moet gaan leiden, want hij heeft alle diploma’s. Het is lang niet de supermarkt waar hij vandaan komt, maar de wijk groeit zo snel dat het al gauw extreem druk wordt. “Het leek wel of er elke week een flat bij kwam.” Wanneer er begonnen wordt met winkelcentrum De Kopermolen wil Gerard daar een echte supermarkt met versafdelingen beginnen. “Maar daar was geen geld voor, en wij hadden geen connecties met de grote bedrijven. Een kaas- en delicatessenwinkel, dat kon wel, zoals de zaak in Oegstgeest. Het was de begintijd van de speciaalzaken, rond 1974. Met Hollandse kazen, patés, goede vleeswaren, noten, buitenlandse kaas en een groot assortiment wijnen. Dat was nog wel even wennen: ik zag voor het eerst ongebrande vliespinda’s en dacht dat het bruine bonen waren.” De naam Neuteboom draagt bij aan de bekendheid. Nieuwe winkels volgen in Voorschoten, Den Haag, Hazerswoude, Leiderdorp en Voorhout tot uiteindelijk zeven speciaalzaken met de naam Neuteboom Kaas - Verswereld, een kleine compacte franchiseketen met een familiare sfeer.

Nu is Gerard Neuteboom 68. Het is tijd om te stoppen. “Nou ja, stoppen, het is een leeftijd waarop je je maatregelen moet nemen voor een overname. Mijn drie dochters gaan het niet doen. Ik heb het mijn bedrijfsleiders gevraagd, maar zij zijn tevreden in hun huidige rol. Alles is te verkopen natuurlijk, maar wat is dan de juiste oplossing? Je bent trots op wat je hebt opgebouwd, en als dat kan worden voortgezet...” Dan komt hij uit bij Ingeborg van den Heuvel. Ze kennen elkaar al ruim twintig jaar van het Kaasgilde en omdat Ingeborg ‘in between jobs’ geniet van een lang verdiende vakantie, verdiept ze zich in de zaak van Gerard. Het is een passie die voortkomt uit het werken in eigen kaaswinkels en de franchiseketens waar zij jarenlange werkervaring heeft opgebouwd. Na de verkoop van de Kaas en Zo-winkels van Bas den Hollander kwam een moment van bezinning. Ingeborg: “Ooit werkte ik zelf in een kaaswinkel, haalde mijn ondernemersen vakdiploma’s en exploiteerde ik er met succes op diverse plekken in het land. Toch was het niet steeds het geld dat mij tevredenstelde, maar het complete plaatje. De zes P’s moeten kloppen en de 7e P… die van Plezier, die moet altijd bovenaan staan. Doe geen dingen waar je geen plezier in hebt en werk met plezierige mensen.”

In 2019 maakt Ingeborg de overstap naar de groothandelszijde, waar ze haar kennis en kunde ten dienste wil stellen van veel meer winkels. De foodspeciaalzaken dreigen net als groenteboeren uit te sterven in Nederland en dat mag niet gebeuren, vindt ze. “Ik wil ondernemers helpen een goed rendabele winkel te voeren met een uitstekend assortiment.” Vanuit haar baan bij Zijerveld werkt ze voor kaasspeciaalzaken en ambulante markten in Nederland, met een visie die uitgaat van de kracht van veelzijdigheid in de winkelstraten. “Want of je nu aangesloten bent bij een franchiseorganisatie of volledig zelfstandig bent, voor ieder is er plek. Ik zie daarin een groot verschil in mentaliteit, bevlogenheid, vakmanschap en passie bij de diverse ondernemers. En dat is niet erg, maar dat maakt wel het verschil.”

Waarom dan? Gerard Neuteboom: “Een vrije ondernemer kan zijn eigen ziel in de winkel stoppen. Onze winkels in Voorhout, Hazerswoude, Leiderdorp en Leiden zijn vier winkels die dicht bij elkaar zitten, maar elk een heel verschillend publiek dienen. Daar kun je niet één formule op loslaten, dan klopt het niet. Die zeven winkels van ons hadden wel één naam, maar met redelijk verschillende assortimenten.”

Ingeborg van den Heuvel: “Ook onder franchisenemers zitten heel goede ondernemers. En voor winkeliers die ontzorgd willen worden is de franchiseorganisatie juist de ultieme manier om te ondernemen. Zij gedijen beter met die structuren en varen wel bij een formule-aanpak. Zuivelhoeve is bijvoorbeeld sterk vooruitstrevend in het aanpassen van het beleid op de nieuwe en lokale consument. Alexanderhoeve, groot geworden

‘De zes P’s moeten kloppen en de 7e P… die van Plezier, die moet altijd bovenaan staan’

door diverse overnames, heeft ook zijn eigen specifieke kenmerken. Maar wat maakt een winkelstraat nu echt uniek? Dat is toch wel de aanwezigheid van echt ambachtelijke, lokale en bevlogen vaklieden.”

Hoe moet het nu verder met de winkels van Neuteboom? Gerard: “Ik was enig moment in gesprek met Ingeborg over mijn toekomst en over goede verkoopmogelijkheden van mijn winkels en mijn bedrijf. Twee winkels, in Leiden en Leiderdorp, zijn eigen winkels met een bedrijfsleider erin. En mijn wens was het bedrijf voort te zetten onder een nieuwe eigenaar, met dezelfde naam en assortimenten. Bij verkoop aan een grotere organisatie blijft er alleen een verkooppunt over en gaat de ziel van het bedrijf er mijns inziens uit omdat onze assortimenten toch wel zeer uitgebreid zijn. Dat wilde ik mijn trouwe klantenkring niet aandoen. Op prijs hebben we nooit hoeven toegeven, het draait enkel om de kwaliteit. Dat is een beetje het punt: het is moeilijk om het bedrijf dat je zo liefdevol hebt opgebouwd te laten voortbestaan zonder opvolging.”

De echtgenoot van Ingeborg, Jan Willem Blommers, heeft zelf diverse kaaswinkels gehad, nam een sabbatical en bedacht: wat ga ik nu doen? Corona is noodgedwongen een pauze, maar hij wil en zal toch weer ondernemen. Dan komt Neuteboom in beeld. Alleen: twee winkels tegelijk is eigenlijk te veel. Na zorgvuldig wikken en wegen en na overleg met de winkelteams besluit hij op 1 januari 2021 de winkels in Leiden en Leiderdorp over te nemen.

In Hazerswoude zit de winkel van franchise-ondernemer Ton Vreeburg. Jarenlang heeft hij zijn eigen invulling gegeven aan Neuteboom Kaas - Verswereld. Er doet zich een mooie gelegenheid voor: Ton wil met pensioen en de naastgelegen supermarkt wil graag uitbreiden. Maar dan verliest Hazerswoude een belangrijke speciaalzaak. Dat mag niet gebeuren… Aan de andere zijde van het winkelcentrum komt ruimte vrij voor een compleet nieuw winkelpand en met akkoord van de gemeente snijdt het mes aan drie kanten. Per 3 januari 2022 opent Neuteboom Kaas- Verswereld met een gloednieuwe, moderne inrichting, hemelsbreed 50 meter verderop. Met als ondernemer ene Jan Willem Blommers, zijn derde winkel in korte tijd, na Leiden en Leiderdorp. Het team van Ton Vreeburg gaat mee naar de nieuwe winkel en Ton zelf draait nog enige tijd mee als ZZP’er. Leuk voor hem en leuk voor de klanten.

Ingeborg: “Jan Willem is besmet geraakt met het ‘Gerard-virus’. Hij ziet hoe de winkel teams draaien. En Hazerswoude zo’n fraaie winkel, met een goed team en een mooie klantenkring. Het zou eeuwig zonde zijn als dat verloren zou zijn gegaan. Gerard heeft het afgelopen jaar nog wel de activiteiten op het hoofdkantoor en magazijn, van waaruit de winkels bevoorraad worden en waar de reclameactiviteiten en de (kerst) pakkettenproductie plaatsvinden.” Wat gebeurt er met de andere winkels? Gerard: “De overige winkels zijn de afgelopen jaren gestopt, behalve de winkel in Voorhout. Dat is de winkel van mijn broer Ruud. Die is negen jaar jonger, dus die blijft nog wel even. Die vier winkels behouden allemaal de naam Neuteboom Kaas- Verswereld. Het is geen organisatie met franchisewinkels meer maar het is een samenwerkingsverband voor inkoop, verkoop en marketing met onderling veel connectie. Daardoor kan de naam Neuteboom voor nu en in de toekomst blijven bestaan.”

Toonbank of niet?

Ingeborg: “In Hazerswoude zijn we helemaal opnieuw begonnen. En met zo’n stap komt de essentie van de speciaalzaak weer op de tekentafel. Want er is een tijd geweest dat veel winkels besloten de bedieningstoonbank te verwijderen en met de klant door de winkel te lopen. Maar op sommige punten kun je toch echt beter vanachter een toonbank verkopen. En Covid heeft dat standpunt alleen maar versterkt.”

Jan Willem Blommers, ondernemer met drie Neuteboom-winkels.

Ton en Cock Vreeburg zijn eind 2021 gestopt met hun winkel in Hazerswoude.

De geheel nieuwe winkel in Hazerswoude-Rijndijk.

De nieuwste verswinkel van Nederland heeft dus ook een toonbank... Ingeborg: “Inderdaad. Want wat verwacht een klant in de toekomst van een winkel in versspecialiteiten? Als je topkwaliteit verkoopt, is het dan wel zo vanzelfsprekend dat de klant zelf uit een open vitrine raapt? Dat gebeurt bij een patissier ook niet. Een stukje Blu ’61 van € 5,95 per ons; hoeveel klanten pakken dat op of hebben dat al in de hand voor iemand het koopt? Wij gaan voor vers en beleving, voor tijd voor de klant en tijd voor het product. Gerard: “In het jaar 2000 hebben we de winkel in De Kopermolen helemaal verbouwd. Dat jaar de beste speciaalzaak van Nederland. Heel veel in zelfbediening. Maar de eerste opmerking die ik hoorde van een van de klanten was: ‘Jemig, zo kan ik net zo goed naar de supermarkt gaan.’ Ik ben later zelf ook weer voorstander van verkoop uit bediening geworden.” Ingeborg: “De interieurbouwer toen wilde ook graag die zelfbediening. ‘Zet maar een mandje bij de deur, dan gaan ze het zelf vullen.’ En dat dóen consumenten ook wel, maar wat draagt het bij aan de kennis en kunde van de gekozen specialiteiten? Als jij dat contact niet meer hebt, kun je je klant ook niets meer aanbevelen of toelichten. Het hangt heel erg af van de locatie; een toeristenwinkel in Amsterdam kan heel goed af met mandjes en zelfbediening. Maar een echte speciaalzaak moet vasthouden aan dat contact met de klant, met die adviserende en voorlichtende rol en het overbrengen van kennis. Dat blijft de rol van de specialist in het onderscheid met onder andere de supermarkt.” Gerard: “Er is een tijd geweest dat veel mensen ontslagen werden in onder andere de bankensector, die met een zak geld een kaaswinkel zijn begonnen. Maar dat is en was niet genoeg. We moeten winkels houden met de juiste mensen, met passie voor en kennis van het product. Je moet gedrevenheid hebben en ervan houden om mensen te verwennen en oprecht te adviseren. Maar ook een persoonlijkheid in je winkel kunnen brengen.” Maken jullie je zorgen, dat er te veel speciaalzaken komen zonder ziel? Gerard: “Ik maak me zorgen dat het te gauw één koek wordt, terwijl er eigenlijk behoefte is aan een verband waarin mensen kunnen samenwerken en dingen kunnen delen, maar wel onder hun eigen naam. Goede ondernemers die een gezamenlijk contact kunnen onderhouden en elkaar kunnen versterken. Ik ben ervan overtuigd dat daar een sterke behoefte aan is en wie weet neem ik daar nog het initiatief toe.” Ingeborg: “Vanuit mijn functie is het ontzettend belangrijk dat we kunnen inzetten op de behoeftes van de eindconsument in het land. Wij willen onze klanten helpen hun klanten goed te bedienen. Daar is meer voor nodig dan alleen het ‘droog’ leveren van producten. Kennis, visie en ervaring in de branche is nodig om nu en in de toekomst aantrekkelijke winkelstraten te houden waar publiek graag koopt. Voor alles in het leven geldt: waar te voor staat is niet goed, behalve Tevreden. Ik hoop dat tevreden ondernemers tevreden consumenten blijven maken. Dat is de garantie voor speciaalzaken in de toekomst. 7”

‘Waar te voor staat is niet goed, behalve Tevreden’

Alkmaar zet de volgende stap

De kaasmarkt en de kaasdragers van Alkmaar zijn wereldberoemd. Maar Alkmaar heeft geen eigen kaas. Een groep actieve Alkmaarders vindt dat dat zo niet langer kan. Zij hebben het initiatief genomen om een echte hoogwaardige kaas te ontwikkelen, een geheel Alkmaars product. Deel 2: een tweede batch is geproefd en gekeurd.

We willen een eigen, nieuwe kaassoort, de Alkmaarder! Geen toeristische fabriekskaas maar een hoogwaardig product, waarvan wij hopen dat hij wereldwijd net zo bekend wordt als de Alkmaarse kaasmarkt. En die kaas gaan we samen maken! Samen proeven, samen beoordelen, samen verbeteren, net zolang tot het de naam verdient: Alkmaars Goud!” Zo formuleerde een initiatiefgroep - het Alkmaars Kaasgenootschap - de opzet van het project dat Alkmaar zijn eigen kaas moet gaan geven, een top-kaas met een eigen smaak en uiterlijk. Want dat de stad van de wereldberoemde kaasdragers geen eigen kaas heeft, dat steekt.

De eerste proefsessie vond plaats in de zomer van 2020. Veel partijen uit de regio zijn dan al betrokken. Ondernemers, liefhebbers van kaas, kaaswinkeliers, Kaasfort Amsterdam voor de rijping (René Koelman met Fort Zuidwijkermeer) en het onderwijs: het Clusius College heeft een eigen opleiding voor kaasmakers en het schoolgebouw leent zich prima voor de tussentijdse bijeenkomsten. Die eerste sessie leverde al een prima kaas, met een markante, zeshoekige vorm, verwijzend naar de zes polders rond Alkmaar, de oudste van de wereld. Hier grazen de koeien (Blaarkop en Holstein) die de melk leveren.

Gijs Schot

‘Geen goedkope kaas voor op de boterham, meer om goed te proeven’

Beelden van de tweede proefsessie. Na een derde sessie later dit jaar zal een keuze worden gemaakt. Eind 2022 zal Alkmaars Goud dan klaar zijn om de markt op te gaan. Eind november was de proefsessie van de tweede batch. Ondernemer Gijs Schot is een van de voorvechters van de nieuwe Alkmaarse kaas. Aan hem de vraag hoe het gaat met de ontwikkeling van Alkmaars Goud.

Gijs Schot: “We zitten nu in het derde jaar. De specialisten hadden vooraf gepland dat we drie jaar nodig zouden hebben om tot een definitief recept te komen. Dit was de tweede proefsessie. Dit komend jaar volgt nog een derde batch om te proeven en dan moeten we er zijn, als het goed is.”

Wat heeft deze sessie van november opgeleverd? “Volgens sommige proevers waren we vorig jaar al klaar, zo goed vonden ze de eerste batch al. Maar dat is wel heel snel. De tweede batch vond ikzelf nog beter, en de derde batch moet straks de kers op de taart vormen. Want we willen echt een onderscheidende kaas maken, die eer doet aan Alkmaar.”

Is de zeshoekige vorm definitief? “Dat was vanaf het begin het uitgangspunt. In de derde batch willen we die zeshoekige vorm gaan maken. Daarvoor hebben we speciaal gemaakte kaasvaten nodig. De eerste testen zijn gedaan met houten kaasvaten. We testen nu met kunststofvaten en als dat lukt gaan we die in een grote oplage bestellen om er in productie mee aan de slag te gaan.”

Is al duidelijk welke leeftijd de kaas gaat krijgen? “Het gaat om zes tot zeven maanden, dat zit tegen extra belegen aan. Het is ook een kaas voor ’s avonds. Geen goedkope kaas voor op de boterham, meer om goed te proeven, mooi voor restaurants of een mooie kaasplank thuis. We maken wel een exclusieve kaas.”

Wat zijn de volgende stappen? “Als we in mei de definitieve batch gaan maken en gaan produceren zullen we vanaf november 2022 kunnen gaan uitleveren aan de kaashandel, voor verkoop aan derden. De eerste kazen zijn voor de deelnemers, die met crowdfunding het initiatief als eersten hebben gesteund. De oplage is echter beperkt, want we produceren alleen met zomermelk van april tot en met september. Op is op. En in 2023 kijken we wat de verkoop heeft gedaan en kunnen we de oplage wellicht verhogen.”

“Die verkoop is wel belangrijk, want de flinke investering die we doen in de speciale kaasvaten moet wel worden terugverdiend. Dus we zullen moeten produceren. We willen hem aanbieden aan speciaalzaken en horeca en voorlopig niet aan de supermarkten.” 7

Eminence Grise

De derde kaas van de wereld

De Tomme Chèvre Grise au Bleu uit de lijn ‘Eminence Grise’ van Van der Heiden Kaas is op de World Cheese Awards uitgeroepen tot de op twee na beste kaas van de wereld. Een geweldige prestatie voor deze kleinere kaashandel, maar ook een impuls waar het bedrijf bewust aan heeft gewerkt.

We werden gebeld door Onno Boersma van de Gemzu, de brancheorganisatie voor de zuivelgroothandel. En Onno zegt: ‘Jongens, dit is serious business, want ik kan me niet herinneren dat een Nederlandse kaas ooit zo hoog is geëindigd op de World Cheese Awards.’” De World Cheese Awards 2021 vond plaats in Oviedo, Spanje, afgelopen november. Meer dan vierduizend kazen werden uit de hele wereld ingezonden naar deze vooraanstaande, jaarlijkse kaaskeuring. Nu worden er nogal wat prijzen uitgedeeld, dus elk jaar komen er wel Nederlandse kazen in aanmerking voor brons, zilver of goud. Bijzonder is het wanneer je kaas bekroond wordt met een ‘Super Gold’. Slechts 88 van die vierduizend komen daarvoor in aanmerking. Van die 88 gaan er zestien naar de finale selectie. En van die zestien werd de derde plaats toegekend aan deze Hollandse geiten-blauwaderkaas van Eminence Grise. Waar komt deze kaas vandaan? En hadden we die niet al gezien op de Vakbeurs Foodspecialiteiten van 2019? Salesmanager Diederik Slieker heeft alle antwoorden.

Van der Heiden Kaas

Gijs van der Heiden groeit op op de boerderij van zijn ouders in Stolwijk. In 1973 start hij in Bodegraven zijn eigen kaashandel, met kaas van boeren uit de streek, en veel kleine kruideniers als afnemers. In 1996 verhuist het bedrijf naar industrieterrein Broekvelden, het hart van de Nederlandse kaasopslag. In 2001 komt zijn zoon Maarten Jan in de zaak, en die neemt het roer geleidelijk over, tot hij in 2013 de leiding van de zaak geheel draagt. Met Maarten Jan komt de internationale ambitie in het bedrijf en in 2010 start de eerste export. Het assortiment wordt verbreed. De focus ligt nog steeds op boerenkaas en hoge kwaliteit Noord-Hollandse kaas. Internationaal komt daar vraag naar kleine kazen van 4,5 kilo bij, de ‘exportjes’.

Kazen tijdens de rijping.

De buitenlandse handel heeft Van der Heiden in die tijd hard nodig, omdat de Nederlandse vijver druk bevist is. De meeste buurtsupers van weleer zijn verdwenen en de consolidatieslag in levensmiddelenwinkels heeft enkele zeer grote inkooppartijen opgeleverd, waartussen een relatief kleine leverancier moeilijker overleeft. Op de Nederlandse markt is Van der Heiden Kaas vooral actief met een onderscheidend assortiment, gericht op speciaalzaken en ambulante handel.

Diederik Slieker: “In 2017 hebben we onszelf de vraag gesteld: is de taart nu werkelijk verdeeld en is er voor ons geen plaats meer? We hebben de proef op de som genomen en in 2018 voor het eerst in bijna twintig jaar weer deelgenomen aan de Vakbeurs Foodspecialiteiten. Onze klanten vonden het leuk dat we er weer stonden. Maar de markt is ook aan het veranderen, omdat de consument is veranderd. Er is meer ruimte voor producten met smaak, producten met een verhaal en een herkenbare oorsprong. Die producten met verhalen hebben wij, dus... Die beursdeelname leverde nieuwe klanten op, uit speciaalzaken en foodservice. En er

Diederik Slieker, salesmanager bij Van der Heiden Kaas.

Beelden uit de campagne voor Eminence Grise.

zijn nog voldoende zelfstandig ondernemers die niet bij een van de grote franchiseorganisaties zijn aangesloten. En die zijn nog niet verzadigd en zoeken steeds iets nieuws.” “En toen... namen we begin 2019 Fromagerie Brigitte over, een kleine speler in het midden van het land, met een heel leuk product: de gris-kaas. Nederlandse kaas die in Frankrijk in een speciale grot affineert. De kaas was absoluut een toevoeging aan ons assortiment, maar er was nog geen merknaam, geen spreuk of uitstraling.” “Met het team zijn we aan de slag gegaan. In de basis is het een kaas met een grijze natuurkorst; daar kun je geen etiket op plakken of banderol omheen doen. Daar waar andere kazen opvallen door kleurrijke etiketten, moest voor deze kaas iets anders worden verzonnen. Het werd een pakkende merknaam: ‘Eminence Grise’. De term komt uit het Frans, en refereert naar

In de opslag in Bodegraven: bij langere rijping is de natuurkorst verder ontwikkeld.

‘Youth is the gift of nature, age is a work of art’

de oudere wijzen die achter de koning stonden, de macht achter de troon. Er wordt een treffend citaat geleend van de Poolse dichter Stanislaw Jerzy Lac: ‘Youth is the gift of nature, age is a work of art.’ En vervolgens vinden we een fotomodel, een man die onzes inziens geheel de Eminence Grise uitstraalt. En dan staat de campagne staat als een huis! Maar zo makkelijk leek het vooraf niet: we waren zo gewend aan de Goudse kazen waar je elk label op kon plakken. Het was echt een nieuwe aanpak voor ons. Maar met de kaas en een nieuwe folder zijn we naar de Vakbeurs Foodspecialiteiten van 2019 gegaan en daar konden we het verhaal vertellen van de Eminence Grise.”

Rijping

Het bijzondere aan de Eminence Grise is de productie. De kaas wordt in Nederland gemaakt, in verschillende stijlen en gewicht. De Tomme de Berry is een (rauwmelkse) boerenkaas, ook verkrijgbaar met kruiden, de Tomme Tradition is van gepasteuriseerde koemelk en de Tomme Chèvre is van gepasteuriseerde geitenmelk, ook verkrijgbaar met blauwader. De kaas gaat na productie en enige rijping naar Frankrijk. “De rijping in die Franse grot geeft de kaas het beste van twee werelden: Nederland is goed in kaasmaken en de Fransen zijn (ook) goed in rijpen. In Frankrijk wordt de korst verwijderd. Want de korst is een Nederlandse uitvinding om de kaas zijn vocht (gewicht = geld) vast te laten houden en te beschermen tegen schimmels van buitenaf. In Frankrijk doen ze dat niet, want door de korst stopt de ontwikkeling van de kaas. Als de korst is verwijderd wordt de kaas ingesmeerd met karamel. Dat geeft een milde bescherming tegen de ergste schimmels, en daarna wordt de kaas veelvuldig geborsteld. De karamel is puur ter conservering, voegt geen smaak of zoetje aan de kaas toe, maar laat de culturen die in de rijpingsgrot hangen wel heel langzaam hun invloed uitoefenen op de ontwikke-

ling van de kaas. De korst is eetbaar, maar dat hangt af van je eigen smaak. Bovendien is de korst zeer dun, doordat de kaas bij lage temperaturen rijpt. Soms heeft de kaas wel eens een blauw puntje schimmel net onder de korst, maar dat mag bij een natuurlijke rijping.”

“Het mooie is dat we van een partij boerenkaas soms de helft naar Frankrijk sturen en de helft hier in Nederland als boerenkaas laten rijpen. Bij terugkomst zie je het verschil: de Nederlandse rijping heeft een veel scherpere kaas gemaakt, terwijl de Eminence Grise dan nog steeds zeer zacht is. De mooiste rijping hebben we echter bij de Tomme Chèvre Grise au Bleu. Waarom? Omdat die geitenkaas en de blauwschimmel in een plastic coating een bittere kaas opleveren. Een smaak die maakt dat veel Nederlanders zeggen: ik lust geen geitenkaas. Door onze Franse rijping wordt die geitenkaas heel mild. En de blauwschimmel, de penicillium roqueforti, kan blijven ademen. Als je die afsluit met een coating gaat hij dood en gaat hij muf en wrang smaken. Deze blauwader blijft leven, en dat geeft die heel zachte, milde smaak. Mijn familie zegt altijd: ‘Alsjeblieft Diederik, geen geitenkaas, en blauwschimmel dat is lust-ik-niet in het kwadraat.’ Maar deze kaas, die vinden ze geweldig lekker. Complimenten dus voor Maarten Jan, dat hij vooraf zag dat dit product een echte toevoeging is voor de Nederlandse markt. Want deze kaas heeft echt niemand.”

De markt op

In september 2019 neemt Van der Heiden Kaas deel aan de Vakbeurs Foodspecialiteiten. Winkeliers die de kaas zien vinden hem prachtig, maar het succes is dan nog beperkt. In de zomer van 2021 zendt Van der Heiden Kaas de Tomme Chèvre Grise au Bleu in naar de World Cheese Awards. De uitslag van die WCA komt pas in november... “De Vakbeurs Foodspecialiteiten van september 2021 was voor ons een megasucces. Met een heel mooie presentatie hebben we heel veel belangstelling gekregen en mooie contacten gelegd. Corona speelde natuurlijk ook een rol in het succes van die beurs, want het gaat met veel winkels in de branche erg goed en na twee jaar was er weer een sterke behoefte aan inspiratie onder de winkeliers. En daar sluit de Eminence Grise met het bijzondere rijpingsverhaal mooi op aan.”

Telefoontje

En dan wordt het november 2021 en komt dat telefoontje van Onno Boersma. Wat heeft dat gedaan, deze derde prijs op de World Cheese Awards, en nogmaals: de op twee na beste kaas van de wereld? “Zo snel mogelijk een persbericht eruit, op je eigen kanalen en naar vakbladen en regionale kranten. Goed uitleggen dat je niet zomaar een prijs hebt. Dat wordt gelezen, en vervolgens gaat de telefoon: winkels en horeca die per se deze kaas willen hebben. Dan gaat het niet meer over de prijs. En bij veel adressen komen we binnen met de grote prijswinnaar Chèvre au Bleu, en vervolgens maken ze het concept compleet met de andere soorten Eminence Grise.”

Kazen tijdens de rijping.

En nu?

“We blijven ons inschrijven voor kaaskeuringen. Dit jaar hebben we ons ingeschreven voor de WCCC, de World Championship Cheese Contest, om te kijken of we daar een eerste prijs kunnen halen. En we blijven de lijn flink ondersteunen en kijken welke distributeurs of groothandels nog meer geïnteresseerd zijn in een van de beste kazen van de wereld.” 7

‘Deze blauwader blijft leven, en dat geeft die heel zachte, milde smaak.’

World Cheese Awards 2021

Voor de volledigheid nog even die andere topkazen van de wereld. De eerste plek ging naar Olavidia uit Spanje, een vierkante witschimmel van geit met een dun aslaagje in de kern. De tweede plaats was voor een Epoisses van specialist Perrière Berthaut. En, jazeker, de vijfde plek (!) was voor Twentse Bunkerkaas Geit. Well done, Jan-Peter Nijenhuis!

Kaas- Notenhuysch Winsum: De noordelijkste kaaswinkel van Nederland

Een kaas- en notenspecialist in hart en nieren, en een warm gastheer voor zijn klanten. Johan van der Beek zit een leven lang in kaas, maar de afgelopen zes jaar, in deze winkel, bevallen zeer goed.

Johan van der Beek zit al zijn hele leven in kaas, en voor een groot deel ook in noten. Zijn passie voor kaas begint met een zaterdagbaantje, op de kaasafdeling bij Albert Heijn, daarna in een brood- en kaaswinkel. Al gauw stapt Johan in het ondernemersleven met de huis-aan-huis verkoop van kaas, noten en aanverwante artikelen vanuit zijn verkoopwagen. Het is meteen een doorslaand succes, maar een medische ingreep dwingt hem te stoppen. Bij een kaasgroothandel gaat hij met plezier aan de slag als vertegenwoordiger en in het opzetten van verkoopwagens voor de ambulante handel. Maar het ondernemersbloed blijft kriebelen en hij start een eigen notengroothandel om verkoopwagens te voorzien van verpakte noten. In 2009 wordt de economische recessie voor Johan een last. Dan groeien de plannen om een vaste eigen winkel te starten, want in verkopen en omgaan met klanten ligt zijn hart. Dan komt in de winkelstraat van Winsum een winkelpand vrij. Het is dan in 2016 en Johan gaat van start met Kaas- Notenhuysch Winsum. Het pand is groot genoeg om er ook zijn groothandel (Assorti+) in onder te brengen. Die groothandel blijft met veel succes doorlopen. Johan: “Omdat we een andere kwaliteit noten leveren dan anderen. We kiezen voor de top: hazelnoten uit Italië, extra grote cashewnoten, hoogste kwaliteit walnoten uit Amerika, prachtige amandelen uit Spanje en de bruine uit Amerika. Het heeft dan ook zijn eigen prijs, maar als je je klanten het verschil laat zien en proeven weten ze zelf wat ze moeten kiezen.” De groothandel levert voor een groot deel in NoordoostNederland.

Johan van der Beek

‘Ook voor cadeau- en relatiepakketten ben je op het juiste adres’

Soep en quiche

De helft van het pand aan de Hoofdstraat gebruikt Johan voor de winkel, de andere helft gebruikt hij als productieruimte en als magazijn. Het assortiment in de winkel bestaat natuurlijk uit kaas en noten, en verder aanverwante producten, zoals wijn, mosterd en sauzen, vleeswaren en chocolade. “We bieden een groot en vooral onderscheidend assortiment, dat vind ik belangrijk. Ik verkoop geen kazen die je ook in de supermarkt kunt kopen. Dus geen Boursin et cetera. In kaas bieden we meer dan 160 soorten. We werken heel goed samen met Treur Kaas, met wie we een een goede, vertrouwde band hebben. We verkopen elke week een kaasbox vol. Ook voor cadeau- en relatiepakketten ben je op het juiste adres. Samengesteld zoals de klant dat zelf wil. Niet vooraf gaan maken, want iedereen heeft andere wensen. Alleen op hoogtijdagen moet er wat klaar staan, zodat we door kunnen werken.” Eigen productie is ook een sterk punt van Johan. Kaas- Notenhuysch Winsum staat in de regio bekend om zijn mosterdsoep, een grote favoriet: de ene week met rookspekjes, de andere week met Groninger worst. Daarnaast elke week ook een andere smaak: kaassoep, aspergesoep of Surinaamse pindasoep. Elke week, op de donderdag gaan de pannen op

‘We zijn eigenlijk een huiskamer voor het dorp’

het vuur en wordt er een slordige 150 liter gemaakt. Zaterdag is alles uitverkocht. “En dan nog bellen klanten zaterdags om half drie nog op: ‘Heb je nog soep?’ Die rijden twintig kilometer voor een laatste emmer soep, en vragen dan gelijk of er nog soep in de diepvries is, want soms maken we wat extra. Met zes liter rijden ze weer terug naar huis.” Het zelf bakken zit hem in het bloed. Zijn fans hebben hem ook gezien tijdens zijn deelname aan het televisieprogramma Heel Holland Bakt. In zijn winkel verkoopt hij dan wel geen zoet gebak, maar hij verrast zijn klanten regelmatig met hartige quiches, Winsumer Kaastoeters, en andere delicatessen uit eigen oven. De reacties van klanten zijn altijd leuk.

Luisterend oor

Kaas- Notenhuysch Winsum heeft een forse regiofunctie en een zeer trouwe klantenkring. “Op vrijdag en zaterdag hebben we continu een rij voor de winkel staan. Als de winkel om 9.00 uur opengaat staan de eerste klanten al te wachten. Die klanten komen van heinde en verre. Klanten uit de stad Groningen komen hier voor de kaas, en uit Delfzijl en Appingedam maar ook vanuit Duitsland weten ze de winkel in Winsum te vinden. Die kopen vier tot zes kilo kaas, en rijden daar gerust zestig kilometer voor. Ze komen voor de kwaliteit in kaas en noten, maar ook voor de ambiance.” Die ambiance vindt Johan heel belangrijk. Alle klanten worden begroet in de winkel. “Al ben je bezig met een klant, als er iemand nieuw binnenkomt wordt deze altijd begroet. Klanten willen gezien worden. Ook een luisterend oor is belangrijk. Even vragen hoe het met iemand gaat als je weet dat hij net iemand verloren heeft of ziek is geweest. Desnoods even naar achteren voor een kop koffie. We zijn eigenlijk een huiskamer voor het dorp. Het is de meerwaarde die je als ondernemer biedt voor een dorp: bij het organiseren van activiteiten, of bij het sponseren van de sportclubs met een waardebon in het krantje. Iedereen vindt dat leuk.”