Den Bosch - Breda

ROUTE VAN VEREN EN BRUGGEN

We maken een dagtocht van Den Bosch naar Breda. Daarvoor moeten we de (Bergse) Maas af en dan afzakken naar Breda. Het is een kleine 60 kilometer varen, dus zijn we er wel een dagje mee zoet. We zijn benieuwd wat ons vandaag in het Brabantse land te wachten staat en hebben er meer dan zin in!

PIM VAN DER MAREL

MAAS

We vertrekken vroeg vanuit Jachthaven de Waterpoort in ’s-Hertogenbosch om via de Dieze naar de Maas te varen. In de Henriëttesluis moeten we een tijdje wachten op een aangekondigde binnenvaarder, die vervolgens ook weer als eerste de sluis mag verlaten. Hoewel we de sluis snel hebben kunnen invaren, is het op deze manier toch nog een tijdrovende sluispassage. Na de sluis zijn we al heel snel op de Maas waar we bakboord uit gaan richting Hollandsch Diep. We hebben een lichte stroming tegen van ongeveer 1 km/u. Met plezier zien we een koppel koeien verkoeling zoeken in het water. Het is wel wat vroeg voor hun bad want het is nog ver voor tienen. Nog voor Heusden verandert de naam van de vaarweg in de Bergsche Maas. De laatste is aan het eind van de 19e eeuw gegraven om de oude loop van de Maas te kunnen afdammen. Sindsdien watert de Maas via

deze Bergsche Maas, de Amer en het Hollandsch Diep af op het Haringvliet.

BERGSCHE MAAS

We varen Heusden deze keer voorbij, ondanks dat de plaats zich definitief in onze favorieten-top-10 heeft genesteld. Na de afslag naar het Heusdens Kanaal varen we onder de Heusdensebrug door. Vanaf hier is de vaarweg voor ons nieuw. We zitten hier ook meteen op een fraai stuk van de rivier met groene, boomrijke oevers tegen een glooiende dijk. We zitten daar nog uitgebreid van te genieten als we aan stuurboord een bijzondere windmolen passeren, een zogenoemde schrikmolen. De molen is geplaatst in 1917 en is in de loop der jaren daarna min of meer teloor gegaan. Ruim tien jaar geleden is het gevaarte gerestaureerd en tegenwoordig heeft de molen de status van Rijksmonument. De kwalificaties ervan zijn nogal opzienbarend: cultuurhistorische waarde, van indus-

trieel-archeologisch belang, dominant herkenningspunt en hoge ensemblewaarde. Dat hadden we er nou ook weer niet direct aan af gezien …

VEREN

We varen door totdat even later een veerpont onze vaarweg kruist. Het is het Drongelense Veer dat Waalwijk verbindt met Drongelen. We laten het netjes voor ons langs passeren. Niet ver voorbij de pont is een snelle motorboot bezig flinke capriolen uit te halen. Dat veroorzaakt een dermate hoge golfslag dat de kruiser die hij daarbij inhaalt recht op zijn golven moet draaien om daar minder last van te hebben. Het draagt natuurlijk niet bij aan het besef dat ook dit gedeelte weer een uitermate fraai stuk is van de Bergse Maas. Een paar kilometer verder dient zich het volgende veer aan. Dit is het Capelse Veer dat zorgt voor de verbinding tussen SprangCapelle en het plaatsje Dussen.

Openingsfoto Salesdreefbrug en Terheijdensebrug over het Markkanaal. 2 De zogenoemde schrikmolen bij Genderen is een Rijksmonument. 3 Het Drongelense Veer verbindt Waalwijk met het plaatsje Drongelen.

2

3

4 Meteen na het rivierdeel waar de veerpont vaart is snelvaren weer toegestaan.

Samen met het Bernse Veer - dat we vanmorgen vlak voor Heusden zijn gepasseerd - vormen deze ponten de Bergsche Maasveren. Krachtens de Maasmondwet van 1883 moeten de veerponten zorgen voor een gratis oversteek over de rivier. Recent hebben de oevergemeenten, sinds 2009 verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van de veerverbindingen, laten weten genoodzaakt te zijn een vergoeding te gaan vragen voor de overtocht. Gemotoriseerd verkeer gaat vanaf maandag 17 juli aanstaande betalen voor de oversteek. Vooralsnog blijft de overtocht gratis voor voetgangers, fietsers en landbouwvoertuigen van lokale boeren.

KEIZERSVEER

We varen door en worden even later opgelopen door een combinatie van een duwbak met twee slepers. De voorste sleper fungeert als trekker en de achterste als opduwer. We schatten de snelheid van de combinatie op minstens 15 km/u. Sowieso zit je hier

natuurlijk op een doorgaande vaarroute voor de beroepsvaart, dus kun je dit soort vaarverkeer verwachten. We ontwijken de golfslag en varen door naar de Keizersveerbrug in de A27. Voordat hier een brug lag was er een veerpont, die ooit een keer door keizer Napoleon is gebruikt, vandaar de naam. Leuk detail is dat de brug is gemaakt van oude delen van de Moerdijkbrug die overbleven toen deze werd vernieuwd.

We zijn hier op het punt gekomen dat we moeten kiezen hoe we in zuidelijke richting gaan varen. We kunnen kiezen uit de Amertak of al eerder voor de iets langere weg via de Donge. Om de Amertak te kunnen nemen moeten we eerst de Amercentrale voorbij varen. Deze kolen- en biomassa-gestookte elektriciteitscentrale staat hier al sinds 1952 en is voorlopig nog wel even in gebruik. Fraai om te zien is zo’n centrale natuurlijk niet. De Donge takt eerder af en loopt door de combigemeente Geertruidenberg-Raamsdonkveer.

DONGE

We kiezen voor de laatste en gaan even later bakboord uit de Donge op. Die ontpopt zich helaas niet bepaald tot het gehoopte lieflijke stroompje door de combi-gemeente. Van de vesting Geertruidenberg krijg je op de Donge eigenlijk niets mee. Dat is jammer want op een luchtfoto is het typerende sterpatroon van verdedigingsgrachten niet te missen. Vanaf de Donge kun je vooral goed zien dat Geertruidenberg in de binnenvaart een bekende plaats is. Het telt meerdere scheepswerven en het is de thuishaven van veel schippers. In het voorbijvaren hebben we gelukkig wel zicht op de 14e eeuwse toren van de Geertruidskerk. Zowel de kerk als de plaats dankt haar naam aan de heilige Gertrudis van Nijvel, die in deze streek al voor het jaar 700 een klooster heeft laten bouwen. Verderop varen we aan stuurboord langs een aantal ten opzichte van de vaarweg schuin liggende steigers. Die zijn gereserveerd voor historische schepen. De ge-

HET MARKKANAAL IS OVER DE GEHELE LENGTE OPVALLEND

meente beoogt er het historisch karakter van de plaats mee te versterken. Wij vinden het geheel een rommelige indruk maken, maar dat zou kunnen komen omdat ze er nog maar net liggen. Hoe het ook zij, liggend onder de rook van de dominant aanwezige Amercentrale oogt de plaats op ons per saldo industrieel. We varen onder de Bergse brug door en hebben meteen daarna de Willem Letschertbrug voor ons, zo genoemd naar een vroeg overleden burgemeester van de combinatiegemeente. Het is een moderne, slanke voetgangers- en fietsersbrug die geflankeerd wordt door artistieke objecten, waarvan die aan onze kant aan een ouderwetse toverlantaarn doet denken. Na het merendeels industriële stuk achter

ons is dit wel even een verademing. Met moderne bebouwing aan stuurboord varen we verder. Als we bijna bij het Wilhelminakanaal zijn, is de doorvaart op de Donge niet verder toegestaan. Het is daar opeens wel een heel natuurrijk ogend gedeelte. Pal naast het bord met het invaarverbod is een jachtje voor anker gegaan. We vragen ons af of de opvarenden daarvan weten dat dit hier de voormalige vuilstort is. We zijn het ze maar niet gaan zeggen ….

WILHELMINAKANAAL

Wij gaan hier bakboord uit het Wilhelminakanaal op. Direct daarna varen we onder de brug in de A59 door. Over het Wilhelminakanaal kunnen we verder kort zijn. Op de oevers ligt een aaneengesloten koord van bedrijven. De gemeente Oosterhout heeft langs het kanaal de bedrijventerreinen Weststad I, II en III aangelegd. Daar hoort ook de Haven Weststad bij, een serieuze insteekhaven. Met de Oosterhoutse Container Terminal erbij is een kade gerealiseerd van 350 meter. We vinden het eerlijk gezegd geen

ramp als we aan het eind van het kanaal zijn gekomen. Nog in de gemeente Oosterhout varen we tegen de opvallend duidelijke bewegwijzering aan: Tilburg of Breda.

MARKKANAAL

Voor Tilburg vaar je verder het Wilhelminakanaal af, om te beginnen met Sluis I. Voor Breda vaar je stuurboord uit naar de Marksluis. Wij roepen deze Marksluis een paar maal op over de marifoon maar krijgen geen antwoord. Net op het moment dat we ons bezinnen welke oplossing we hiervoor gaan zoeken, springen de lichten op roodgroen. We schutten als enige in de 120 meter lange sluis. Daarna kom je op het kanaal dat 4,5 kilometer lang is. Het Markkanaal is zo ongeveer het tegenovergestelde van het Wilhelminakanaal. De oevers zijn bebost en geven je het gevoel door een natuurgebied te varen. De bebossing is voldoende dicht om ervoor te zorgen dat je de Put van Caron niet eens te zien krijgt, terwijl je er pal langs vaart. De put is een voormalige zandwinplas die thans wordt ontwikkeld tot recreatief

5 De Keizersveerbrug in de A27 is gemaakt van oude delen van de Moerdijkbrug. 6 In het stadje valt de 14e eeuwse toren van de Geertruidskerk op.

7 De Willem Letschertbrug wordt geflankeerd door intrigerende artistieke objecten.

8 De Marksluis.

9 Het gerechtsgebouw van de rechtbank Zeeland-West-Brabant.

gebied. We varen door en passeren een drietal vaste bruggen waarvan de beide laatste boogbruggen zijn. Over de gehele lengte vinden we het een opvallend aantrekkelijk kanaal. Aan het einde ervan gaan we bakboord uit de Mark op.

MARK

Vanaf het Markkanaal naar de passantenhaven in hartje Breda is 4 kilometer varen. Aan de bakboordzijde beginnen de bedrijventerreinen meteen al en aan de stuurboordzijde even later. We passeren twee kleinere insteekhavens en daartussenin Haven de Krouwelaar, een iets grotere U-vormige haven. Alle drie zijn niet specifiek gericht op pleziervaart, maar in een hoek van Haven de Krouwelaar heeft wel de Watersportvereniging Breda zijn domicilie. Deze haven is overigens te klein om plaats te bieden aan passanten.

Vlak voorbij de laatste insteekhaven - de Belcrumhaven - hebben we aan bakboord Belcrum Beach, dat zichzelf afficheert als hèt stadsstrand van Breda. Of dat waar is weten we niet, maar het ziet er in ieder geval wel reuze gezellig uit. We varen door en passeren het gerechtsgebouw van de Rechtbank Zeeland-West-Brabant. Die is door de aanlegplaatsen ervoor gemakkelijk per boot bereikbaar en dat is voor een rechtbank eigenlijk uniek. We varen onder de spoorbrug en de Koning Willem-Alexanderbrug door naar het stadscentrum en kiezen een ligplaats aan de voorste en rustigste steiger van de passantenhaven Breda. Er is geen havenkantoor, maar de ambulante havenmeester heeft ons al gespot en komt onmiddellijk afrekenen. De man blijkt heel trots op ‘zijn’ stad te zijn. We gaan zien of dat terecht is, want die staat nog op ons programma…

GOED OM TE WETEN

De maximumsnelheden op deze dagtocht zijn achtereenvolgens 11km/u (Gekanaliseerde Dieze), 20km/u tenzij snelvaren is toegestaan ((Bergse) Maas) , 11km/u (Donge), 10,8km/u (Wilhelminakanaal en Markkanaal) en 9km/u (Mark). De laagste vaste brug in het traject is de allerlaatste brug voor de passantenhaven Breda: deze Koning Willem-Alexanderbrug beperkt de doorvaarthoogte tot 3,20m.