Amsterdamse grachten

1

Amsterdamse grachten De lof van de Amsterdamse grachten is al in vele toonaarden bezongen. De 17e eeuwse grachtengordel staat zelfs pront op de UNESCO Werelderfgoedlijst. De toeristische belangstelling voor het grachtengebied is enorm. Met een indrukwekkende vaarintensiteit als onontkoombaar gevolg! De serie verhalen over de Haagse, Leidse en Delftse grachten had dan ook eigenlijk met Amsterdam moeten beginnen ‌ Pim van der Marel 2

www.motorboot.com

Dag tocht Amster damse g r ach ten

2 1 . De Magere Brug dankt haar naam aan een smalle

Het waterniveau van Amsterdam is

het binnenhavengeld hebt betaald. De

den of nooit op de sluis worden ge-

voorganger van de huidige

dat van het Noordzeekanaal en het

plaatselijke Binnenhavengeldverorde-

kocht maar altijd via internet.

brug.

Amsterdam-Rijnkanaal en daarmee

ning regelt al wel dat ‘het gebruik van

van het Afgesloten IJ. Als je uit een

openbaar water’ belastbaar is. Voor-

Grachtengordel

brug maar onmiskenbaar

andere richting komt, kom je op dit ni-

alsnog zijn pleziervaartuigen die niet

De grachtengordel van Amsterdam

onze hoofdstad

veau door je te laten schutten. Tenzij

aanleggen echter vrij van heffing.

dateert voornamelijk uit de 17e eeuw.

je uit oostelijk Zuid-Holland komt via

Maar je kunt er natuurlijk op wachten

Op de site van Unesco wordt het

de Amstel. Omdat de Amstelsluizen

dat de doorvaart belast gaat worden!

grachtengebied binnen de Singel-

vrijwel altijd open staan, zal schutten

De

zijn

gracht gekarakteriseerd als een pro-

daarvandaan niet nodig zijn. Vanuit

hoog. Het jaartarief bedraagt € 30,00

ject voor een nieuwe havenstad. ‘Om

het zuidwesten kom je via de Nieuwe

- € 51,50 per m . Mensen met hun

het stadsgebied uit te breiden was

Meersluis. Vanaf de kant van Rand-

boot in de hoofdstad klagen daar

drooglegging van het moerasland

meren via de Oranjesluizen. Vanaf de

doorlopend over. Voor passanten is er

nodig. Hiervoor werd een netwerk van

kant van Noord-Holland via de Scher-

een sticker tegen het dagtarief van

grachten aangelegd – in concentri-

mersluis, de Wilhelminasluis of de Wil-

€ 20,00, ongeacht de grootte van de

sche bogen – ten westen en ten zui-

lemsluizen. Amsterdam heeft veel

boot. Voor vaste liggers is er een jaar-

den van de historische oude stad en

jachthavens, dus een ligplaats vinden

vignet. Dat is een chip die je elk jaar

de middeleeuwse haven. Langs de

is nooit een probleem. Pal tegenover

opnieuw moet activeren. De regeling

grachten staan talloze monumenten

het Centraal Station aan de overkant

wordt uitgevoerd door Waternet. Je

en huizen met hun kenmerkende

van het Afgesloten IJ ligt de Sixhaven.

koopt zo’n vignet op de site (https://m.

puntgevels. Dit model van stedelijke

Met de gratis veerpont ben je daar-

waternet.nl/varen-en-wandelen/vig-

uitbreiding – het grootste en meest

vandaan zo aan de overkant in het

net-aanvragen). Een dagvignet kun je

samenhangende van zijn tijd – diende

hart van de stad.

ook kopen bij één van de 4 haven-

tot de 19e eeuw als referentie in de

geldposten (zie de website van Water-

hele wereld.’ Je kunt dat zelf ook con-

Kosten

net). Ik kocht recent zo’n vignet bij de

stateren als je bijvoorbeeld een rondje

Amsterdam belast (nog) niet de door-

Nieuwe Meersluis, één van die 4 pos-

vaart door het Russische Sint-Peters-

vaart maar alleen het aanleggen.

ten. En dat ging niet bepaald zonder

burg. Tsaar Peter de Grote was sterk

Daarvoor heb je een aanlegvergun-

moeite.

de

door Amsterdam beïnvloed en je vindt

ning (vignet) nodig. Dat krijg je als je

sluisbemanning dat de vignetten zel-

dat in het stadsontwerp terug. Je voelt

binnenhavengeldtarieven 2

Desgevraagd

vertelde

2 Weliswaar geen boog-

augustus 2016

3

3

4

je er gek genoeg een soort thuis, zeg

leen in een wereldbekende binnen-

altijd fraai. Om er één met de draai

maar. De ‘concentrische bogen’ zijn in

stad maar ook vooral in wat ‘men’ in

mee af te varen ben je minstens een

de praktijk een geheel van flauwe

het buitenland Holland vindt. En

halfuur bezig. Je komt dan altijd op de

bochten. Daarmee lopen de vier

omdat het een 17e eeuwse binnen-

Amstel.

hoofdgrachten van de Brouwersgracht

stad is, vaar je door een rasecht mo-

Ook daar vaar je weer zo’n overbe-

in het westen naar de Amstel in het

numentenbolwerk. Om te voorkomen

kend Amsterdams plaatje binnen. Ik

oosten. Het gaat dan om Singel, He-

dat dit artikel een opsomming daar-

doel op de Magere Brug, waarvan de

rengracht, Keizersgracht en Prinsen-

van wordt, verwijzen we daarvoor ge-

huidige versie dateert van 1934. De

gracht. De laatste drie lopen oostelijk

makshalve naar bijvoorbeeld www.

naam dateert van de eerste brug op

van de Amstel door in de Nieuwe

amsterdam.nl.

deze plek (1691), zo genoemd omdat

Heren-, Keizers- en Prinsengracht.

Anders dan andere steden is Amster-

ze opvallend smal was. Je komt de

Samen met de zeven dwarsgrachten

dam bezaaid met woonboten. Daar

brug in menige film tegen zoals ‘Dia-

vormt dit geheel de grachtengordel.

liggen er zo’n 2.500 van. Behalve het

monds are forever!’. Ze vormt ook het

Het gebied beslaat een kleine 200

enorme aantal valt daarvan ook de

decor voor het jaarlijkse 5 mei con-

hectare. Er liggen 80 bruggen in dit

zeer uiteenlopende staat van onder-

cert. Je kunt vanaf hier via een van de

gebied en de grachten hebben een

houd op. Wat je er ook van vindt, het

andere hoofdgrachten weer terug

gezamenlijke lengte van 14 kilometer.

geeft de grachten in elk geval een ge-

naar de Brouwersgracht. Maar vanaf

heel eigen sfeer. Als je vanaf het Wes-

hier terug naar het Afgesloten IJ is ook

Branding

terdok de Brouwersgracht opvaart,

de moeite waard. Je passeert vrijwel

Persoonlijk vind ik varen door het

kun je elk van de hoofdgrachten op.

louter bekende gebouwen als Amstel-

grachtengebied altijd een heel bijzon-

De Brouwersgracht zelf is trouwens

hotel, Carre, Hermitage, Stopera etce-

dere ervaring. Het voelt zo ontzettend

een ontzettend mooie gracht. Daar-

tera.

Nederlands! In marketingtermen is

aan draagt de overwegend uitste-

Amsterdam

‘brand’

kende staat van onderhoud van de

Toerisme

(=merk) dan Nederland als geheel dat

grachtenpanden bij. Je ervaart hier

Tot zover hebben we het vooral

is. En welke associatie hebben men-

ook meteen het typische stadsgezicht

gehad over de aantrekkelijke kanten

sen over de hele wereld met het

van onze hoofdstad: (boog)bruggen

van de Amsterdamse grachten. Maar

‘merk’ Amsterdam? Precies, vooral de

met fietsen erop. Welke van de grach-

er zijn ook wel minder aantrekkelijke.

grachtengordel! Je vaart dus niet al-

ten je vervolgens ook opdraait, ze zijn

Zo is het er vooral leuk op rustige

een

www.motorboot.com

grotere

Dag tocht Amster damse g r ach ten

4

dagen. Persoonlijk sla ik deze mooie

daar interessante verhalen over. Maar

water. Daardoor zijn veel woonboot-

3 De openstaande Amstel-

zomerse dagen in het weekend te-

hij vertelde ook over het overleg met

bezitters en rondvaartreders niet hap-

sluizen met op de achter-

genwoordig over, want dan wordt het

alle betrokkenen uit de binnenstad

pig op verandering. Pogingen van het

grond de stopera.

wel heel erg gezellig daar. Dat is ove-

over hoe je het toerisme ‘leuk’ pro-

stadsbestuur enige structuur aan te

4 onvoorstelbaar veel aan-

rigens niet bedoeld om een negatief

beert te houden. Hoe voorkom je te-

brengen lijken matig succesvol. Al die

legmogelijkheden...

beeld te schetsen van de waterspor-

veel van het goede, zeg maar. En dat

woonbooteigenaren en rondvaarton-

ters die je er aantreft. Meestal gaat

was nog voor de airbnb-hausse! Op

dernemers hebben dan ook 30 jaar

het erg gemoedelijk en met het no-

eigen titel durf ik wel te zeggen dat

gewoonterecht aan hun zijde. Zo is re-

dige plezier. En excessen heb je nu

voor de grachten op zijn minst de-

cent een voorstel aangenomen voor

eenmaal altijd. Maar het kan er echt

zelfde uitdaging speelt.

een herverdeling van de exploitatievergunningen voor rondvaartboten.

heel erg druk zijn. En niet alle bestuurders van rondvaartboten weten

Beleid

Hier werd nog tegen geprotesteerd,

die drukte te waarderen. Zo heb ik

Voor voormalig wethouder Carolien

waarbij met rondvaartschepen de

minder ervaren bootbestuurders met

Gehrels bemoeide de Amsterdamse

Amstel ter hoogte van het stadhuis

ware doodsverachting zien proberen

politiek zich niet of nauwelijks met

werd geblokkeerd.

een rondvaartboot te ‘missen’. De rondvaartboten hebben over het algemeen weinig scrupules als het gaat om de rechte lijn naar hun

Zonder Zwammerdam geen Amsterdam

doel… Om een idee te geven van de

Amsterdam dankt zijn bestaan aan Zwammerdam, een dorp met minder dan 5.000 zielen aan de Oude Rijn

magnitude hiervan: de Amsterdamse

tussen Leiden en Woerden. Dat zit als volgt. In het midden van de 12e eeuw verzandde de Rijn bij wat nu

rondvaartboten vervoeren per jaar

Katwijk is. Daardoor kon de Rijn benedenstrooms het water niet meer kwijt en overstroomde. Graaf Floris III

ruim 3 miljoen mensen door de

maakte daar korte metten mee door de Rijn af te dammen bij Zwammerdam. De overstromingen verplaats-

grachtengordel. Het Amsterdamse

ten zich daardoor naar de regio rond Utrecht. Ondanks smeekbeden van de Utrechtse bisschoppen, daarin

Waternet spreekt op haar site zelfs

bijgestaan door keizer Barbarossa zelf, was Floris niet te vermurwen. De dam bleef tientallen jaren liggen en

over 4 miljoen mensen; 4 tot 5 keer

de Utrechters hielden natte voeten. Intussen was door weggeslagen veenmassa’s het IJ een zeearm van de

de Amstetrdamse bevolking. Het is

Zuiderzee en waren het Spaarne en de Amstel getijderivieren. De bisschoppen boden Floris aan drie afvoe-

een van de gevolgen van de im-

ren te graven naar het Spaarne en de Amstel als Floris de dam bij Zwammerdam ophief: de Heimanswete-

mense populariteit bij toeristen. Op

ring, de Oude Wetering en een verdwenen wetering. Door middel van spuisluizen bij de uitwatering van

het Toerisme- en Vrijetijdscongres

Spaarne en Amstel in het IJ kon dan het water bij eb worden geloosd. Floris ging akkoord. De agglomeratie

2015 vertelde Frans van der Avert

die ontstond rond de spuisluis in de Amstel is thans onze hoofdstad! Dus zonder Zwammerdam...

(directeur

marketing

Amsterdam) augustus 2016

5