1
Amsterdamse grachten De lof van de Amsterdamse grachten is al in vele toonaarden bezongen. De 17e eeuwse grachtengordel staat zelfs pront op de UNESCO Werelderfgoedlijst. De toeristische belangstelling voor het grachtengebied is enorm. Met een indrukwekkende vaarintensiteit als onontkoombaar gevolg! De serie verhalen over de Haagse, Leidse en Delftse grachten had dan ook eigenlijk met Amsterdam moeten beginnen ‌ Pim van der Marel 2
www.motorboot.com
Dag tocht Amster damse g r ach ten
2 1 . De Magere Brug dankt haar naam aan een smalle
Het waterniveau van Amsterdam is
het binnenhavengeld hebt betaald. De
den of nooit op de sluis worden ge-
voorganger van de huidige
dat van het Noordzeekanaal en het
plaatselijke Binnenhavengeldverorde-
kocht maar altijd via internet.
brug.
Amsterdam-Rijnkanaal en daarmee
ning regelt al wel dat ‘het gebruik van
van het Afgesloten IJ. Als je uit een
openbaar water’ belastbaar is. Voor-
Grachtengordel
brug maar onmiskenbaar
andere richting komt, kom je op dit ni-
alsnog zijn pleziervaartuigen die niet
De grachtengordel van Amsterdam
onze hoofdstad
veau door je te laten schutten. Tenzij
aanleggen echter vrij van heffing.
dateert voornamelijk uit de 17e eeuw.
je uit oostelijk Zuid-Holland komt via
Maar je kunt er natuurlijk op wachten
Op de site van Unesco wordt het
de Amstel. Omdat de Amstelsluizen
dat de doorvaart belast gaat worden!
grachtengebied binnen de Singel-
vrijwel altijd open staan, zal schutten
De
zijn
gracht gekarakteriseerd als een pro-
daarvandaan niet nodig zijn. Vanuit
hoog. Het jaartarief bedraagt € 30,00
ject voor een nieuwe havenstad. ‘Om
het zuidwesten kom je via de Nieuwe
- € 51,50 per m . Mensen met hun
het stadsgebied uit te breiden was
Meersluis. Vanaf de kant van Rand-
boot in de hoofdstad klagen daar
drooglegging van het moerasland
meren via de Oranjesluizen. Vanaf de
doorlopend over. Voor passanten is er
nodig. Hiervoor werd een netwerk van
kant van Noord-Holland via de Scher-
een sticker tegen het dagtarief van
grachten aangelegd – in concentri-
mersluis, de Wilhelminasluis of de Wil-
€ 20,00, ongeacht de grootte van de
sche bogen – ten westen en ten zui-
lemsluizen. Amsterdam heeft veel
boot. Voor vaste liggers is er een jaar-
den van de historische oude stad en
jachthavens, dus een ligplaats vinden
vignet. Dat is een chip die je elk jaar
de middeleeuwse haven. Langs de
is nooit een probleem. Pal tegenover
opnieuw moet activeren. De regeling
grachten staan talloze monumenten
het Centraal Station aan de overkant
wordt uitgevoerd door Waternet. Je
en huizen met hun kenmerkende
van het Afgesloten IJ ligt de Sixhaven.
koopt zo’n vignet op de site (https://m.
puntgevels. Dit model van stedelijke
Met de gratis veerpont ben je daar-
waternet.nl/varen-en-wandelen/vig-
uitbreiding – het grootste en meest
vandaan zo aan de overkant in het
net-aanvragen). Een dagvignet kun je
samenhangende van zijn tijd – diende
hart van de stad.
ook kopen bij één van de 4 haven-
tot de 19e eeuw als referentie in de
geldposten (zie de website van Water-
hele wereld.’ Je kunt dat zelf ook con-
Kosten
net). Ik kocht recent zo’n vignet bij de
stateren als je bijvoorbeeld een rondje
Amsterdam belast (nog) niet de door-
Nieuwe Meersluis, één van die 4 pos-
vaart door het Russische Sint-Peters-
vaart maar alleen het aanleggen.
ten. En dat ging niet bepaald zonder
burg. Tsaar Peter de Grote was sterk
Daarvoor heb je een aanlegvergun-
moeite.
de
door Amsterdam beïnvloed en je vindt
ning (vignet) nodig. Dat krijg je als je
sluisbemanning dat de vignetten zel-
dat in het stadsontwerp terug. Je voelt
binnenhavengeldtarieven 2
Desgevraagd
vertelde
2 Weliswaar geen boog-
augustus 2016
3
3
4
je er gek genoeg een soort thuis, zeg
leen in een wereldbekende binnen-
altijd fraai. Om er één met de draai
maar. De ‘concentrische bogen’ zijn in
stad maar ook vooral in wat ‘men’ in
mee af te varen ben je minstens een
de praktijk een geheel van flauwe
het buitenland Holland vindt. En
halfuur bezig. Je komt dan altijd op de
bochten. Daarmee lopen de vier
omdat het een 17e eeuwse binnen-
Amstel.
hoofdgrachten van de Brouwersgracht
stad is, vaar je door een rasecht mo-
Ook daar vaar je weer zo’n overbe-
in het westen naar de Amstel in het
numentenbolwerk. Om te voorkomen
kend Amsterdams plaatje binnen. Ik
oosten. Het gaat dan om Singel, He-
dat dit artikel een opsomming daar-
doel op de Magere Brug, waarvan de
rengracht, Keizersgracht en Prinsen-
van wordt, verwijzen we daarvoor ge-
huidige versie dateert van 1934. De
gracht. De laatste drie lopen oostelijk
makshalve naar bijvoorbeeld www.
naam dateert van de eerste brug op
van de Amstel door in de Nieuwe
amsterdam.nl.
deze plek (1691), zo genoemd omdat
Heren-, Keizers- en Prinsengracht.
Anders dan andere steden is Amster-
ze opvallend smal was. Je komt de
Samen met de zeven dwarsgrachten
dam bezaaid met woonboten. Daar
brug in menige film tegen zoals ‘Dia-
vormt dit geheel de grachtengordel.
liggen er zo’n 2.500 van. Behalve het
monds are forever!’. Ze vormt ook het
Het gebied beslaat een kleine 200
enorme aantal valt daarvan ook de
decor voor het jaarlijkse 5 mei con-
hectare. Er liggen 80 bruggen in dit
zeer uiteenlopende staat van onder-
cert. Je kunt vanaf hier via een van de
gebied en de grachten hebben een
houd op. Wat je er ook van vindt, het
andere hoofdgrachten weer terug
gezamenlijke lengte van 14 kilometer.
geeft de grachten in elk geval een ge-
naar de Brouwersgracht. Maar vanaf
heel eigen sfeer. Als je vanaf het Wes-
hier terug naar het Afgesloten IJ is ook
Branding
terdok de Brouwersgracht opvaart,
de moeite waard. Je passeert vrijwel
Persoonlijk vind ik varen door het
kun je elk van de hoofdgrachten op.
louter bekende gebouwen als Amstel-
grachtengebied altijd een heel bijzon-
De Brouwersgracht zelf is trouwens
hotel, Carre, Hermitage, Stopera etce-
dere ervaring. Het voelt zo ontzettend
een ontzettend mooie gracht. Daar-
tera.
Nederlands! In marketingtermen is
aan draagt de overwegend uitste-
Amsterdam
‘brand’
kende staat van onderhoud van de
Toerisme
(=merk) dan Nederland als geheel dat
grachtenpanden bij. Je ervaart hier
Tot zover hebben we het vooral
is. En welke associatie hebben men-
ook meteen het typische stadsgezicht
gehad over de aantrekkelijke kanten
sen over de hele wereld met het
van onze hoofdstad: (boog)bruggen
van de Amsterdamse grachten. Maar
‘merk’ Amsterdam? Precies, vooral de
met fietsen erop. Welke van de grach-
er zijn ook wel minder aantrekkelijke.
grachtengordel! Je vaart dus niet al-
ten je vervolgens ook opdraait, ze zijn
Zo is het er vooral leuk op rustige
een
www.motorboot.com
grotere
Dag tocht Amster damse g r ach ten
4
dagen. Persoonlijk sla ik deze mooie
daar interessante verhalen over. Maar
water. Daardoor zijn veel woonboot-
3 De openstaande Amstel-
zomerse dagen in het weekend te-
hij vertelde ook over het overleg met
bezitters en rondvaartreders niet hap-
sluizen met op de achter-
genwoordig over, want dan wordt het
alle betrokkenen uit de binnenstad
pig op verandering. Pogingen van het
grond de stopera.
wel heel erg gezellig daar. Dat is ove-
over hoe je het toerisme ‘leuk’ pro-
stadsbestuur enige structuur aan te
4 onvoorstelbaar veel aan-
rigens niet bedoeld om een negatief
beert te houden. Hoe voorkom je te-
brengen lijken matig succesvol. Al die
legmogelijkheden...
beeld te schetsen van de waterspor-
veel van het goede, zeg maar. En dat
woonbooteigenaren en rondvaarton-
ters die je er aantreft. Meestal gaat
was nog voor de airbnb-hausse! Op
dernemers hebben dan ook 30 jaar
het erg gemoedelijk en met het no-
eigen titel durf ik wel te zeggen dat
gewoonterecht aan hun zijde. Zo is re-
dige plezier. En excessen heb je nu
voor de grachten op zijn minst de-
cent een voorstel aangenomen voor
eenmaal altijd. Maar het kan er echt
zelfde uitdaging speelt.
een herverdeling van de exploitatievergunningen voor rondvaartboten.
heel erg druk zijn. En niet alle bestuurders van rondvaartboten weten
Beleid
Hier werd nog tegen geprotesteerd,
die drukte te waarderen. Zo heb ik
Voor voormalig wethouder Carolien
waarbij met rondvaartschepen de
minder ervaren bootbestuurders met
Gehrels bemoeide de Amsterdamse
Amstel ter hoogte van het stadhuis
ware doodsverachting zien proberen
politiek zich niet of nauwelijks met
werd geblokkeerd.
een rondvaartboot te ‘missen’. De rondvaartboten hebben over het algemeen weinig scrupules als het gaat om de rechte lijn naar hun
Zonder Zwammerdam geen Amsterdam
doel… Om een idee te geven van de
Amsterdam dankt zijn bestaan aan Zwammerdam, een dorp met minder dan 5.000 zielen aan de Oude Rijn
magnitude hiervan: de Amsterdamse
tussen Leiden en Woerden. Dat zit als volgt. In het midden van de 12e eeuw verzandde de Rijn bij wat nu
rondvaartboten vervoeren per jaar
Katwijk is. Daardoor kon de Rijn benedenstrooms het water niet meer kwijt en overstroomde. Graaf Floris III
ruim 3 miljoen mensen door de
maakte daar korte metten mee door de Rijn af te dammen bij Zwammerdam. De overstromingen verplaats-
grachtengordel. Het Amsterdamse
ten zich daardoor naar de regio rond Utrecht. Ondanks smeekbeden van de Utrechtse bisschoppen, daarin
Waternet spreekt op haar site zelfs
bijgestaan door keizer Barbarossa zelf, was Floris niet te vermurwen. De dam bleef tientallen jaren liggen en
over 4 miljoen mensen; 4 tot 5 keer
de Utrechters hielden natte voeten. Intussen was door weggeslagen veenmassa’s het IJ een zeearm van de
de Amstetrdamse bevolking. Het is
Zuiderzee en waren het Spaarne en de Amstel getijderivieren. De bisschoppen boden Floris aan drie afvoe-
een van de gevolgen van de im-
ren te graven naar het Spaarne en de Amstel als Floris de dam bij Zwammerdam ophief: de Heimanswete-
mense populariteit bij toeristen. Op
ring, de Oude Wetering en een verdwenen wetering. Door middel van spuisluizen bij de uitwatering van
het Toerisme- en Vrijetijdscongres
Spaarne en Amstel in het IJ kon dan het water bij eb worden geloosd. Floris ging akkoord. De agglomeratie
2015 vertelde Frans van der Avert
die ontstond rond de spuisluis in de Amstel is thans onze hoofdstad! Dus zonder Zwammerdam...
(directeur
marketing
Amsterdam) augustus 2016
5