Pracht plek pal naast de botlek Pal tegen de Botlek en Europoort aan ligt een recreatieplas. Aan die plas ligt de beroemde geuzenstad Den Briel. Waterrecreatie bovenop de petrochemie. Dat moet toch een bijzondere reden hebben‌ Pim van der Marel
1 2
www.motorboot.com
To er vaar t B r i else m ee r
december 2016
3
Het Brielse Meer van nu is de afgedamde Brielse Maas van vroeger. Nadat de Nieuwe Maas en de Oude Maas samen waren gekomen splitste het water zich bij Rozenburg. Boven het eiland in Het Scheur en eronder in de Brielse Maas. En gezamenlijk vormden ze verderop de Maasmonding in zee. Den Briel zou natuurlijk nooit zo’n faam hebben kunnen krijgen, als die stad geen verbinding met de zee had gehad. Verzilting maakte het echter noodzakelijk deze Maastak af te dammen. Dat gebeurde in 1950
2
met de Brielse Maasdam. Je vindt een prachtig - stokoud - Polygoonjournaal daarvan op Wikipedia. De scheep-
kanaal. Door een sluis aan de andere
zelf - vanuit Dordrecht of vanaf het
vaartfunctie van de oude zeearm is
kant te bouwen, ontstond kunstmatig
Haringvliet, over het Spui.
overgenomen door de Nieuwe Water-
het Brielse Meer. Het is dus niet ont-
Wij komen via de Buitensluis Vlaardin-
weg, het Calandkanaal en het Hartel-
worpen als recreatieplas…
gen op de Nieuwe Maas. En we melden ons bij de verkeersleiding van de
De Voornesluis geeft als enige toegang tot het brielse meer 3
4
www.motorboot.com
aanvaarroute
sector Botlek in het hier gebruikelijke
De sluis die (als enig resterende) toe-
jargon: ‘we gaan een stukje in de af-
gang geeft tot het Brielse Meer is de
vaart, dan de Oude Maas op en er
Voornsesluis in Spijkenisse. Je laat je
weer af bij de Voornsesluis’. Omdat
schutten vanaf de Oude Maas. Je
het een tamme zaterdag is, behoeven
komt daar vanaf Rotterdam over de
we nergens voor te worden gewaar-
Nieuwe Maas of - over de Oude Maas
schuwd. Dat is best bijzonder want dit
To er vaar t B r i else Meer
4
is - omdat je hier ook de ingang van de Botlek hebt - de drukste kruising van het Rotterdamse havengebied. Het is afgaand tij dus varen we 3 kilometer sneller op de gps dan door het water. En er stuiven altijd wel een paar crew tenders voorbij. We mogen ons verheugen in de warme belangstelling van de ‘Mantelmeeuw’, een douaneschip. De bemanning zit ons vanaf korte afstand met verrekijkers op te nemen. Blijkbaar is een sloep hier dus verdacht. We zwaaien vriendelijk maar dat ontlokt geen andere reactie dan 5
dat we blijkbaar het voordeel van de twijfel krijgen: ze varen weg. We luis-
1 De Sint-Catharijnetoren domineert Den Briel sinds de 15e eeuw. 2 De Botlekbrug, berucht door de hoge kosten en de storingen. 3 De Voornsesluis
teren uit wat de paar andere schepen
heeft aan beide zijden vloed- en ebdeuren. 4 Op de Maas stuift er altijd wel een crew tender voorbij. 5 Den Briel op het punt waar je het stadscentrum
om ons heen gaan doen en steken
in vaart.
over de Oude Maas op. Als snel kom je dan bij de nieuwe Botlekbrug. Die is
bouwconsortium opleverde. Rijkswa-
na de ingang van het Hartelkanaal de
niet alleen berucht vanwege de storin-
terstaat mag sindsdien niet meer zulke
Voornsesluis, waar we ons laten
gen, maar vooral omdat de bouw
immens grote projecten aanbesteden!
schutten.
ervan een mega-verlies voor het
We passeren de brug en vinden direct
Brielse Meer
Er is dit jaar voor het eerst een b ever gezien
De verbinding tussen de Oude Maas en het Brielse Meer loopt via het voedingskanaal. Voeding slaat op de aanvoer van zoet water. De primaire december 2016
5
To e r vaar t B ri e l s e Mee r
functie van het Brielse Meer is het fungeren als zoetwaterbuffer om de verzilting van Voorne-Putten tegen te gaan. Het voedingskanaal is zo’n 8 kilometer lang en loopt van Spijkenisse naar Zwartewaal. Dat het Brielse Meer zelf – als voormalige rivier - een langgerekt meer is zal weinig verbazing wekken. Het is zo’n 10 kilometer lang en heeft als bekende plaatsen Brielle en Oostvoorne. Na de afdamming heeft het zich snel ontwikkeld tot een in de regio belangrijk watersport- en recreatiegebied. Er is een keur aan jachthavens en 3x24-uurs aanlegplaatsen,
kampeergelegenheden,
6
stranden en ligweiden. Door de bebossing van de oevers kun je genieten van fraai natuurschoon, meestal zon-
seren. Op drukke zomerdagen zouden
een luchtfoto of kaart kun je het ken-
der last te hebben van horizonvervui-
dat er meer dan 1.000 zijn. Op de wa-
merkende sterpatroon van de stads-
ling. Er is dit jaar zelfs voor het eerst
terkaart Grote Rivieren West (J) is een
wallen en verdedigingsgrachten niet
een bever gesignaleerd. En dat met
speciale sectie aan het meer gewijd.
missen. De stadswallen, aangelegd
de petrotanks van Vopak op minder
Op twee gedeelten van het meer is de
volgens het oud-Nederlandse vesting-
dan 2 kilometer!
maximumsnelheid 6 km/uur in plaats
stelsel, zijn nog volledig intact. Daar-
Het Brielse Meer is een druk bevaren
van 12. Dit staat met borden aange-
mee is Brielle de best bewaarde
water. Schattingen zijn dat bij Den
geven. De diepte van het water loopt
vestingstad van ons land. De inname
Briel op een gemiddelde doorde-
uiteen van 1,5 meter op sommige
van Brielle door de watergeuzen in
weekse dag ongeveer 300 boten pas-
plaatsen in het voedingskanaal tot 12
1572 markeerde het begin van de op-
Het Oostvoornse meer is populair bij sportduikers
meter in het meer. Gemiddeld is het
stand tegen Filips II. De scheldnaam
meer 6 meter diep.
geuzen komt van ‘gueux’ (gajes). Onze nationale trots was in feite een clubje
historie
schorremorrie dat – dankzij kaperbrie-
Naamgever van de rivier en nu het
ven van Willem van Oranje – min of
meer is vestingstad Brielle, ooit de
meer ‘legaal’ op rooftocht was. Eigen-
vijfde stad van het gewest Holland. Op
lijk kwamen ze per ongeluk bij Den
1 aprilgrap Op de basisschool leerden we vroeger het rijmpje : ‘Op 1 april verloor Alva zijn bril’. Dat stond voor : op 1 april 1572 verloor de Spaanse bevelhebber Alva de stad Den Briel. Vaak wordt daarom gedacht dat de oorsprong van de 1 april grap moet worden gezocht in Brielle. Het zou natuurlijk ook heel leuk zijn om zo’n grappig fenomeen aan de watergeuzen toe te kunnen schrijven. Feit is echter dat de 1 april grap al voor die tijd bestond en dat niet alleen in Nederland. Maar misschien moeten we zo’n feit gewoon leren negeren. In Ierland hebben ze een gezegde voor zoiets : ‘never let the truth spoil a good story’. Als we dat nou eens overnemen …
7 6
www.motorboot.com
6 De vuurtoren Stenen Baak was van 1630 tot 1781 het orientatiepunt. 7 Alle kreken rond het meer verheugen zich in grote belangstelling. 8 In het eiland Middenplaat is de Schoolmeestershaven gecreëerd. 9 Brielle kent tal van karakteristiek historische geveltjes.
Briel terecht. Maar evengoed: in het licht van de historie bezien was Brielle toch de eerste stad die overliep naar Willem van Oranje. Feitelijk is 1 april 1572 daarmee de geboortedatum van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. En daarom zijn de meesten van ons daarna met het ‘in
8
naam van Oranje doe open de poort’ groot geworden… De monumentendichtheid is in zo’n
land en zelfs de plaats waar Piet Hein
restaurants en eettenten waar je met
stad natuurlijk opvallend hoog. Niet te
de Zilvervloot aan land bracht. Meer
zicht op je boot op het terras kunt
missen is de stompe toren van de
dan de moeite waard om even heen te
plaatsnemen. Kortom, het is een meer
Sint-Catharijnekerk. Die lijkt wat onaf
fietsen !
dan volwassen recreatiegebied. Door
en dat klopt ook: in 1482 was het geld
Een apart verhaal is dan nog het thans
de beperkte omvang is het bovendien
op en zijn ze gestopt met bouwen.
– helaas - niet meer bevaarbare Kanaal
wel een soort knus. Dat merk je ook
Om te voorkomen dat dit een opsom-
door Voorne. Het dichtslibben van de
onmiddellijk in de contacten. Als pas-
ming van monumenten wordt, volsta
Maasmond kort na het jaar 1800 ver-
sant waren we meer dan welkom in de
ik met te vermelden dat Brielle ook il-
oorzaakte enorme kosten. Zwaardere
kringen van de vaste liggers. ’s Mor-
lustere heren als Maarten Harperts-
schepen moesten via de omweg Ha-
gens eerst koffie in het Havenkantoor!
zoon Tromp en Witte de With heeft
ringvliet, Hollandsch Diep, Dortsche Kil,
Waar je wel tegen moet kunnen is dat
zien opgroeien. Kortom, een stad om
Oude en Nieuwe Maas naar Rotterdam.
je vanuit elke hoek op het meer altijd
aan te leggen en te voet te verkennen.
Het Kanaal door Voorne loste dit op en
wel een windmolen in het vizier hebt.
Aan de andere kant van Voorne-Put-
zorgde voor extra bloei van Hellevoet-
Maar ach, dat wekt tenminste de sug-
ten ligt Hellevoetsluis, ook al een ves-
sluis. Maar al in 1872 werd de Nieuwe
gestie dat er in dit gebied ook volop
tingstad met een historie die er mag
Waterweg aangelegd en verloor het ka-
met schone energie wordt gewerkt.
zijn. Eeuwenlang marinebasis van ons
naal zijn functie.
Omgeving 9
variatie
Zo’n drie kilometer westelijk van Brielle
Het Brielse Meer kenmerkt zich door
vaar je langs de Stenen Baak. Dat is de
veel variatie. Er zijn overal kreken waar
vuurtoren die in de 17e en 18e eeuw
je kunt afmeren en daar wordt op grote
diende voor de oriëntatie van de
schaal gebruik van gemaakt. Er zijn ook
scheepvaart in de toenmalige Maas-
veel eilandjes waarin soms opvallend
monding. Dat ging in die tijd met een
leuke haventjes zijn aangelegd. Die
open kolenvuur in een soort lantaarn
worden net als de kreken druk bevolkt
op het dak. In de zomer is de toren
door kleine en middelgrote jachten,
open voor het publiek.
meestal afkomstig uit Zuid-Holland. In
In 1964 is het Brielse Gat afgedamd.
het gebied zijn ook wat drijvende aan-
Door zandwinning voor de eerste
legplaatsen gemaakt. Het gebied rond
Maasvlakte ontstond aan de zeezijde
Brielle is het drukst bevaren. Dat is ook
van de Brielse Maasdam nog een meer:
wel logisch want het bevaarbare water
het Oostvoornse meer. Het is uiterst
in Brielle is bijna één grote jachthaven.
populair bij sportduikers. Met een
Ondanks het snelheidsmaximum van
diepte van 40 meter en een zandbo-
12km/uur kom je op het meer toch wa-
dem is er onder water voor Neder-
terskiërs tegen. Voor dagrecreanten is
landse begrippen opvallend goed zicht.
er voldoende bootverhuur en ander
Afgezonken scheepswrakken en objec-
vermaak. En ook qua horeca is er ruim
ten maken het voor duikers extra inte-
voldoende aanbod. Er zijn meerdere
ressant. december 2016
7