VIVE LES ÉCLUSES
In dit verhaal verkennen we het verbindingskanaal tussen de Loire en de Seine. Voor wie de tijd heeft is deze regio prima met de eigen boot te bereiken. Maar ook als je alleen dit kanaal vaart, zoals wij doen met een huurboot, gun dan jezelf de tijd. Al was het maar omdat je 120 sluizen zult schutten op het hele traject. Wij beginnen de tocht aan het zuidelijke eind van het kanaal in Briare en trekken noordwaarts.
Als je het Canal Latéral à la Loire in noordelijke richting volgt, dan gaat het op een gegeven moment over in het Canal de Briare. Je vaart dan in de richting van Nemours, waar je de Seine op kunt. Daar ben je al aardig in de buurt van Fontainebleau en dat ligt zo’n 65 km ten zuidoosten van Parijs. Voor die tijd is het Canal de Briare dan het Canal du Loing gaan heten. Voor de plaatsbepaling: je zit in dit gebied nog net in de noordwesthoek van de Bourgogne of vlak daarbuiten. Wij willen bij de plaats Briare het gelijknamige Canal op varen. De kanaalbrug die we dan eerst over moeten zijn we zo ongeveer in elk boekje tegengekomen. We zijn benieuwd!
PONT-CANAL
Als we erop aan varen vallen we al bijna spontaan flauw van dit fantastische aquaduct. In de eerste plaats door zijn lengte van meer dan 650 meter. En in de tweede plaats door de charmes ervan. Aan beide uiteinden vinden we twee pilasters. Die zijn van de hand van ene Gustave Eiffel, een Franse ingenieur die ook andere aansprekende projecten op zijn naam
heeft staan... De kanaalbrug is 125 jaar oud en heeft in die tijd niets aan schoonheid ingeboet. De maten ervan laten schepen toe met een breedte van maximaal 5,20 meter en een diepgang van 1,80 meter. Ons tijdelijk varend onderkomen is 4,20 meter breed, dus moeten we wel een klein beetje opletten. We leggen de boot dan ook maar even stil voor de foto’s. Dat trekt de aandacht, want kennelijk verwachten de wandelaars dat we er niet overheen zullen durven. Na de foto’s stellen we hen – met veel plezier –teleur en laten het aquaduct ons op 15 meter hoogte over de Loire voeren. Het geeft niet alleen een prachtig uitzicht maar ook een soort van koninklijk gevoel. Nagenietend leggen we na de brug aan in Briare en wandelen terug voor nog meer foto’s. Dat noem je nog eens een binnenkomer voor een vaartoer!
BRIARE
Bij de verdere wandeling door het stadje zoeken we de Église Saint-Etienne op. Die is weliswaar niet zo oud, maar zou opvallend gedecoreerd moeten zijn met geglazuurde thema’s.
Briare ontleent aan dit emaille in Frankrijk bekendheid. We vinden de voorstellingen van fraai geëmailleerd mozaïek op de gevel gemakkelijk. Het stadje blijkt ook een serieuze watersportplaats te zijn: het heeft een jachthaven, aparte havens voor verschillende bootverhuurorganisaties, een leuk centrum en door dit alles een opgewekte ambiance. Op het Franse platteland moet je vaak veel moeite doen om in je dagelijkse benodigdheden te voorzien: je leert er al snel wat ‘pas de service’ betekent. Maar in dit stadje is dat juist heel gemakkelijk. Wijs geworden bij eerdere gelegenheden, slaan we het biertje van de Franse tap dan ook niet over.
SLUIZEN
We vervolgen monter de start van onze vaartocht. Vaardagen in deze streek worden altijd voor het grootste deel in beslag genomen door sluizen. Écluses heten die in het Frans en dat vergeet je al na één zo’n trip nooit meer. Sluizen ‘nemen’ – al of niet automatisch – is namelijk een vrijwel doorlopende activiteit. De sluiswachters die er zijn schutten meestal maar
4 De sluizen - al of niet automatisch - zijn een vrijwel doorlopende activiteit. 5 Het Canal de Briare is een aaneenschakeling van dit soort uitzichten. 6 Voor de Péniche (de Franse spits) moeten de sluizen 40 meter lang en 5,20 meter breed zijn.
een beperkt aantal boten per dag en gaan tussendoor naar huis. Om die reden bellen ze elkaar dat je eraan komt. Dan kan hij of zij op de fiets of de brommer springen. Soms duurt dat natuurlijk even, je bent wel in Frankrijk. Ze spreken trouwens meestal wel een beetje Engels. We hebben het Canal de Briare en het Canal du Loing op- en afgevaren en zijn op dat stuk 120 keer een sluis gepasseerd. De vaststelling dat we er een grote routine in hebben ontwikkeld, is dus eigenlijk een understatement. Het grootste verval dat we zijn tegengekomen was 5,20 meter. Daardoor kost het schutten natuurlijk best even tijd en dat beperkt je dagelijkse actieradius tot minder dan veertig kilometer.
KANALEN
De meeste kanalen in het gebied zijn gegraven in de 17e tot en met de 19e eeuw. Ze moeten voldoen aan afme-
tingen die in 1879 zijn vastgelegd door Charles de Freycinet. De man was minister van openbare werken en schreef voor dat de kanalen 2,20 meter diep moesten zijn en een doorvaarthoogte moesten toelaten van 3,50 meter. De sluizen zijn 40 meter lang en 5,20 meter breed. Daardoor zijn ze bevaarbaar met de Péniche (de Franse spits) die net binnen deze maten blijft. Bij ons dienen de waterniveaus en de sluizen om leven bene-
den de zeespiegel mogelijk te maken. Hier vormen zij de enige manier om het heuvelachtige landschap bevaarbaar te maken. Wij vinden ‘bergbeklimmen per boot’ dan ook de meest typerende benaming voor het varen hier.
OUZOUER-SUR-TRÉZÉE
We genieten volop van het uitzicht dat het Canal de Briare biedt. Er is altijd een jaagpad aan één van de zijden
van het kanaal. Gelet op de historie is dat natuurlijk volkomen logisch. Het uitzicht wordt op de stukken tussen de dorpjes gedomineerd door de natuur. Als de bebossing op de oevers even wat minder is openen zich vergezichten op glooiende heuvels. Maar ook de beboste stukken zijn heel aantrekkelijk. Omdat de zon vaak schuin tussen de bomen door schijnt, vormen zich fraaie patronen van licht op het water. Soms is het uitzicht ook wel even sneu. Voor jonge dieren hebben de kanalen oevers die het lastig maken om uit het water te klimmen. We zien een ree en een wild zwijn die daar niet in geslaagd zijn. Bebouwing tussen de dorpen is een uitzondering en daardoor biedt het af en toe een aangename afwisseling. Dat geldt zeker als je – zoals soms gebeurt – huisjes tegenkomt met een hoog Efteling-gehalte. Dorpen langs het kanaal maken de vaartocht afwisselend. We leggen even aan in een gehucht dat luistert naar de naam Ouzouer-sur-Trézée. Het is een aantrekkelijke, bloemrijke plaats met aanlegplaatsen, elektriciteit, water en volop andere faciliteiten. Verderop tijdens de trip stellen we vast dat we het hier nogal getroffen hadden. Dat hadden we wel eens wat meer mogen waarderen.
COMITÉ RÉGIONAL DU TOURISME DE BOURGOGNE-FRANCHE-COMTÉ
Hoewel strikt genomen alleen Rogny-les-Sept-Écluses in de Bourgogne ligt, is dat wel de streek waaraan we ons hart hebben verpand. Het regionale toerisme hier valt onder dit comité. Volgens hun website zijn er in het gebied meer dan 400 boten te huur. Op de kanalen kun je wekenlang met een boot uit de voeten. De kanalen waren vroeger geschikt om te jagen en hebben dus een jaagpad. Daar zijn op grote schaal fraaie fietspaden van gemaakt. En het gebied leent zich uitstekend om te wandelen en om paard te rijden. Als je dan ook nog liefhebber bent van wijn en van cultuur, dan mag de streek helemaal bovenaan op de wensenlijst. Website: www.bourgogne-tourisme.com
We nemen een paar foto’s van de boot die we tot onze beschikking hebben gekregen. Het is een Tarpon 49 van bijna 15 meter en dat geeft ons dankzij alle ruimte prettig veel comfort.
ROGNY-LES-SEPT-ÉCLUSES
We varen door in de richting van de plaats Rogny-les-Sept-Écluses. We zitten daar in de westpunt van de Bourgogne maar dat maakt in de natuurlijke omgeving geen verschil. We genieten van het uitzicht, onder meer van verschillende meertjes aan bakboord. Hoewel we dat niet hebben kunnen vaststellen denken we dat die de functie hebben om de sluizen van
water te voorzien. Het kanaal biedt hier op sommige punten prachtige vergezichten. We laten het op ons inwerken en hebben daar tijdens onze ‘afdaling’ ook alle tijd voor. De laatste trede in de afdaling brengt ons in het centrum van het dorp. We varen naar de Quai Sully, de voormalige commerciële haven waar nu de passantenhaven is gevestigd. De oude loswallen liggen er nog altijd. Op een bordje staat aangegeven wanneer de toervaartpéniches er hun plaats hebben en passanten er dus weg moeten blijven. En er staat ook dat je je moet melden bij de Capitainerie om je ligplaats af te rekenen. Dat moet je dan natuurlijk allemaal wel
7 De 17e-eeuwse sluistrap in Rogny-lesSept-Écluses verkeert in goede staat.
8 De 12e-eeuwse Église Saint Loup domineert het stadsaanzicht.
9 Het laatste stuk van de ‘afdaling’ brengt ons in het centrum van het ‘zevensluizendorp’.
10 Bomen langs het kanaal strak in het gelid.
11 Vanuit de sluizen word je soms getrakteerd op prachtige vergezichten.
12 We leggen even aan in een dorp dat luistert naar de naam Ouzouer-sur-Trézée.
13 Het Franse platteland kenmerkt zich ook in de dorpen door rust.
14 De rust in een Frans dorp levert verstilde plaatjes op. 15 L’échelle de quatre écluses du Moulin-Brûlé is opnieuw een 17e-eeuwse sluizentrap 16 De omgeving van de 17eeeuwse Léchelle de quatre écluses du Moulin-Brûlé is aantrekkelijk.
snappen, want meertaligheid is nu eenmaal geen Franse eigenschap. De plichtplegingen kunnen wat ons betreft nog wel even wachten, we gaan eerst kijken bij hèt monument hier: de sluistrap van zeven sluizen waaraan het dorp zijn naam ontleent. Het 17e-eeuwse monument is geïnitieerd door Henri IV in 1597. Het heeft eeuwenlang de Seine en de Loire met elkaar verbonden. De trap is rond 1880 buiten gebruik gesteld toen de eerder genoemde Charles de Freycinet grotere sluisafmetingen voorschreef.
Het geheel is fraai bewaard gebleven en biedt een imposante aanblik. Hoewel de 12e-eeuwse kerk het stadsbeeld domineert, valt deze Église Saint Loup in het niet bij de sluistrap. Dat wordt nog sterker aangezet als we ‘s avonds een rondje door het dorp wandelen. Het plaatsje is aan-
GEZELLIGE LUI
HOOR,
DAT IS FRANKRIJK!
trekkelijk verlicht wat zeker geldt voor de artistiek aangelichte sluistrap.
EN ROUTE
De volgende morgen vertrekken we laat in de richting van Montargis. De lokale bakker en de dame van de capitainerie vinden zo’n stel toeristen met een boot wel een leuk verzetje.
Het beantwoorden van de vraag naar je woonplaats impliceert blijkbaar toestemming voor een langdurige uitwisseling van gegevens en lokale kennis. Gezellige lui hoor, ook dat is Frankrijk! Als zij tevreden zijn en wij ons 15meter geval gekeerd hebben in de goede richting, kunnen we op weg. Ook op dit stuk kunnen we weer
OOK
volop genieten van de rust en het uitzicht op het kanaal. Omdat je maar zelden iemand anders tegenkomt, reageert diegene altijd aangenaam. Waar wij gewend zijn elkaar als watersporters te groeten, is dat hier ook met wandelaars, fietsers, vissers, landbouwers en onduidelijke voorbijgangers usance.
Vlak voorbij het gehucht Dammariesur-Loing dient de volgende bezienswaardigheid zich aan. Dat is weer een historische sluizentrap, dit keer van vier opeenvolgende sluizen. Als de sluiswachter die ons op dat moment schut onze belangstelling ontdekt, stopt hij het schutten midden in het proces. Letterlijk halverwege de sluis stappen we aan wal en gierend van de pret gaan we met z’n allen – ook de sluiswachter – foto’s nemen. De trap heet ‘L’échelle du Moulin-Brûlé’, is ook weer 17e-eeuws en ook tegen 1890 buiten gebruik gesteld. Hoewel we dat nergens hebben teruggevonden, weten we zeker dat er hier vlakbij een molen verbrand moet zijn. Maar de sluiswachter is daar desgevraagd ook niet mee bekend. We vinden het een prachtige plek om onze boot met de bijgeleverde pinnen voor een uitgebreide siësta vast te leggen.
Volgende keer: Canal du Loing
GOED OM TE WETEN
Met je eigen boot is dit gebied te bereiken via Parijs, waar je de Seine volgt tot aan het Canal du Loing dat ter hoogte ligt van het plaatsje Champagne-surSeine.
Vanuit het noorden gaat het Canal du Loing bij Montargis over in het Canal de Briare. Bij de plaats Briare gaat dit kanaal verder als het Canal latéral à la Loire, dat bij Digoin aansluit op het Canal du Centre. Maar wij varen de route deze keer andersom en komen dus vanuit het zuiden.
Voor varen in deze streek is het verstandig om rekening te houden met de volgende punten :
• Kom je met de eigen boot, vergeet je (vouw)fietsen niet of huur ze ter plaatse. Het Franse platteland is namelijk vrij leeg: een bakker of supermarché op loopafstand is een meevaller.
• Restaurants zijn er niet of zijn gesloten: in elk geval op zondag en maandag.
• 220 volt is vaak uitsluitend beschikbaar als je walstroom hebt.
• Neem een verrekijker mee om nog meer de zien dan dat je al doet.
Châtillon-Coligny Dammarie-s-Loing
Rogny-Les-7-Écluses
Ikvindhetdusnietgoeddathetzonder overlegwordtweggehaald.
Debetekenisvanistochwelbekend? ©