ROUTES IN FRIESLAND
In Friesland wordt van alles gedaan om elektrisch varen te bevorderen. Onderdeel van de initiatieven zijn de zogenoemde 'electric-only'-routes. Zoals uit de aanduiding blijkt, zijn ze voorbehouden aan elektrisch aangedreven vaartuigen. Er zijn drie van deze routes te vinden in de Noordelijke provincie en wij van Nautique wilden deze natuurlijk graag eens voor u testen.
FRIESE MERENPROJECT
In de provincie Friesland heeft van 2000 tot 2016 het Friese merenproject gelopen. Doel ervan was het watersportgebied rondom de Friese Meren aantrekkelijker te maken. Als spin-off van het project is 15 jaar geleden de Stichting SEFFF opgericht met het doel elektrisch en fossielvrij varen in de provincie te stimuleren. Naast een hele reeks andere activiteiten is vaarrouteontwikkeling één van de speerpunten van de stichting. Op de website vinden we dan ook een indrukwekkende verzameling vaarroutes. Daarvan zijn er drie ontwikkeld als electric-only routes, routes die wij graag een keer uit wilden proberen.
BÛTEFJILDROUTE
We zijn uitgenodigd door Merk Fryslân, de marketingclub van de provincie. Als eerste gaan we de noordelijke route doen. Vlak ten oosten van Leeuwarden ligt het natuurgebied Bûtefjild. Dit ‘buitenveld’ is 320 hectare groot en omvat een grote hoeveel moerasachtig grasland, rietgaten, plassen en petgaten. De variatie in landschapstijlen maakt het een aantrekkelijk gebied voor alle mogelijk flora en fauna. Het meest in het oog springend daarvan zijn de otter en de zeearend. Maar ook de kievit, grutto en andere ‘gewone’ weidevogels vinden hier nog een onbedreigd bestaan. De petgaten en voormalige legakkers zijn het resultaat van turfwinning. Deze typerende uitvloeisels van vervening dateren al van de 15e eeuw toen monniken in dit gebied turf staken. We halen onze boot op bij boerderij De Omleiding: een tot vrijetijdscentrum omgebouwde boerderij die ongeveer in het midden van de electric-only route ligt. De ongeveer 20 km lange Bûtefjildroute loopt van de Grote Wielen - een plas vlakbij Leeuwarden - naar Zwaagwesteinde.
MERK FRYSLÂN
De provincie Friesland heeft de promotie en marketing van Friesland en de Wadden ondergebracht bij de Stichting Merk Fryslân. De stichting wordt voornamelijk gefinancierd door de provincie en deels door gemeenten en bijdragen vanuit de markt. Met toenemend succes brengen de ruim 20 communicatieprofessionals van Merk Fryslân hun marktgebied voor het voetlicht. Zo beheert de stichting onder meer het toeristisch platform van de provincie en voert ze
Visit Friesland als merk.
website : www.friesland.nl
De voetgangersoversteekbrug doet beseffen dat hier wel eens een andere levende ziel langs komt.
SIPPENFINNEN
De toren van het kerkje van Westhem heeft
14e-eeuwse roots.
Als eerste varen we naar de Wâlsterslús, een kleine zelfbedieningssluis vlak voor Hardegarijp. De vaarroute is goed herkenbaar en duidelijk bewegwijzerd. We schutten heen en terug door de sluis, waarbij onze eigen activiteit zich beperkt tot het openen en sluiten van de deuren. Door de grote vertraging in de zwengel waarmee dit gedaan moet worden is het geen zwaar werk, maar het maakt het wel een heel langdurige bezigheid. We gaan hier rond de Sippenfinnen varen. In tegenstelling tot het veenland is dit een voormalig hooilandgebied, begraasd door exmoorpony’s. We varen langs een uitkijktoren en een openstaande draaibrug. Omdat de electrosloep geruisloos is, lukt het onderweg zelfs om een paar van de schuwe pony’s te spotten. De bomen langs de oevers groeien naar elkaar toe en maken de vaarweg smal. Naarmate we verder in het gebied komen krijgen we steeds meer een soort alleen-op-de-wereldgevoel. Dat wordt versterkt doordat we louter vogel- en dierengeluiden horen. Als de vogelgeluiden sterk toenemen lijkt het wel alsof ze op afspraak allemaal zijn opgestegen. We denken dat het komt omdat de zeearend in de lucht is, maar die laat zich alleen van grote afstand zien. Even later passeren we een houten voetgangersbrug die ons doet beseffen dat hier toch nog wel eens een andere levende ziel langskomt. Datzelfde besef komt op als we langs een vogelkijkhut varen. Die zet je tenslotte niet neer als er geen belangstelling voor is. Het gehele rondje Sippenfinnen doet ons sterk denken aan de Biesbosch op zijn rustigst. Wat leuk dat ze in Friesland ook zoiets hebben!
‘DE OTTER EN DE ZEEAREND SPRINGEN HET MEEST IN HET OOG’
GODDELOZE TOLHUIS
We varen de route in oostelijke richting uit tot kort voor Zwaagwesteinde. Onderweg zien we naast het bekende veenlandschap een aaneenschakeling van graslanden, koeien en rietkragen met hier en daar een boerderij of een windmolen. We gaan even kijken bij het bij het Goddeloze Tolhuis. De Goddeloze Singel waaraan het huis ligt was in de Middeleeuwen een belangrijke handelsroute, waarvoor tolgeld moest worden betaald. De naam van het tolhuis komt van een naastwonende oude visser, die zijn leven slijt met vloeken en drinken. Als de man ziek wordt, komen de buren om bij hem te waken. Tijdens zo’n wake valt een buurman in slaap en schrikt wakker van een enorme herrie. De visser blijkt dood en ligt met zijn hoofd - zo wil het verhaal - achterstevoren op de romp. Voor de buren is het zonneklaar: de duivel heeft de man zijn nek omgedraaid. En dat is allicht de straf voor zijn goddeloze leven. Het tolhuis en de singel danken hun naam aan dit bijzondere verhaal.
POELENROUTE
De volgende morgen vertrekken we naar Heeg. Dat doen we via Sneek om even een kijkje te nemen bij de iconische waterpoort daar. Bij een rondje Friesland kun je die tenslotte niet gemist hebben. In Heeg krijgen we de routekaart in het opvallend grote nieuwe bezoekerscentrum. We halen onze boot op bij Hoora en varen over het Heegermeer naar de plaats Gaastmeer. Het Heegermeer vormt samen met de Fluessen één langgerekte watervlakte. De wateralmanak waarschuwt dan ook voor stevige golfslag bij harde ZW wind. Het plaatsje Gaastmeer is een oase van rust en biedt zicht op prachtige Friese boerderijen. We draaien er een extra rondje om de sfeer daarvan nog wat langer op te snuiven. Daarna varen we door de Wijdesloot naar het Grote Gaastmeer, het Zandmeer en het Ringwiel. De laatste drie zijn allemaal kleine plassen waarop het knus varen is. Op het Zandmeer liggen bij een boerderij meerdere platbodems afgemeerd. We vermoeden daarom dat het wel om een voormalige
Aan de Westhimster Opfeart zal het rustig wonen blijven.
boerderij zal gaan. De vaste brug in de Skrokfeart naar het Ringwiel meet - zoals de meeste bruggen in het traject - een hoogte van 1 meter 50. We moeten op het Ringwiel wel even zoeken naar de ingang van de Ringwielgrêft, die naar de plaats Oudega voert. Een driehoekig baken zou handig zijn. Maar de grêft vergoedt veel: weer zo’n typerend prachtig deel van deze route. Als we in Oudega aankomen moeten we de bottleneck van de Poelenroute door. De vaste brug in de dorpskern laat een hoogte toe van 1 meter 10 en een breedte van 2 meter 25. Het is spannend maar we houden zowel boven als opzij anderhalve centimeter over. Een opluchting! Direct erachter varen we een kom op met een mooi uitzicht op de Ankertsjerke. De kerk is een Rijksmonument uit de 18e eeuw. We draaien een rondje op de kom en varen daarna het dorp uit, de Oudegaaster Brekken op, waar de volgende route begint.
In Gaastmeer zijn mooie Friese boerderijen te vinden.
REIDMARROUTE
Van de Oudegaaster Brekken loopt de Reidmarroute naar de Wimerts, de vaart tussen Bolsward en Heeg. De route wordt gepresenteerd als een electric-only route maar is feitelijk een electric-only doorsteek. Ze is ook maar 4.5 km lang. Er moesten bruggen worden verhoogd, dammen verwijderd en doorvaarten verbreed, maar sinds 2019 is de doorsteek officieel geopend. We vinden vlak bij de molen ‘Doris Mooltsje’ de ingang van de Sypsleat die ons naar achtereenvolgens het Sipkemeer en het Rietmeer brengt (Reidmar betekent Rietmeer). De Westhimster Opfeart voert je vervolgens naar het plaatsje Westhem. Daar vinden we in onze ogen het pareltje van alle electric-only routes: de Bartholomeüskerk, een prachtig klein oud kerkje geflankeerd door grafstenen. De kerk zelf stamt uit het begin van de 18e eeuw maar de toren heeft 14e-eeuwse roots. Er hangt ook een luidklok in uit 1353. Het hoeft geen betoog dat dit een Rijksmonument is. Alleen voor dit kerkje zou deze route al op je verlanglijst moeten staan. Als we even later hetzelfde stuk weer terugvaren, genieten we er nog een keer van. Pittoresk is eigenlijk een understatement. We varen terug via Oudega en gaan bij het mini-dorp Idzega bakboord uit naar de Idzegaaster Poel. Daarbij passeren we het enige Rijksmonument van Idzenga : een klokkenstoel die de plek markeert van een eerder afgebroken kerk. Na de Poel komen we via de Wegsloot terug in ons eindpunt Heeg. ◼
VOOR HET KERKJE VAN WESTHEM
KAN DE REIDMARROUTE AL OP DE VERLANGLIJST’
IMPACD
Voor de laatste morgen staat een bedrijfsbezoek aan Impacd Boats in ons programma. Hoewel ons dat aanvankelijk een merkwaardig programma-item toeschijnt, is er weinig tijd voor nodig om te begrijpen waarom. Waar Friesland met de inspanningen op het gebied van elektrisch varen duurzaamheid nastreeft, vormt het Friese Impacd daarvan de overtreffende trap. Het bedrijf maakt 3D geprinte sloepen van gerecyclede pet-flessen. Het duurzaamheidsconcept is zover mogelijk doorgevoerd. De geprinte boten zijn aan het eind van de levensduur weer recyclebaar. Het enthousiasme en de bevlogenheid van de bemensing is een belevenis op zich. Je ontkomt niet aan de overtuiging dat we erin gaan slagen met z’n allen nog een enorme duurzaamheidsslag te maken. impacdboats.com
‘ALLEEN