18
INTERV IEW
FIAT JUSTITIA JAARGANG 28 NR 1 augustus 2016
ADVOCATEN “OUWE STIJL” HEBBEN DE LANGSTE TIJD GEHAD Tekst: David van der Linden
I N TE RV I EW
Jan Baan is de oprichter van Baan Company dat actief was in de markt van bedrijfssoftware. In het jaar 1995 kreeg het geesteskind van Jan Baan zelfs een notering op de Amerikaanse Nasdaq, waar de beurswaarde zich stormachtig ontwikkelde tot bijna 20 miljard gulden. Anno 2016 is Jan Baan nog volop ‘in business’ als leider van Vanenburg Groep waar ongeveer 75 mensen werken. Pim van der Marel heeft als registeraccountant en registerinformaticus een carrière achter de rug als openbaar accountant. Hij is thans vooral actief als bestuurder en commissaris.
Aan de vooravond van de grootste veranderingen ooit ‘Ons staan de grootste technologische veranderingen ooit te wachten’, stelt Jan Baan zonder omhaal van worden. Hiermee is meteen de toon van het gesprek gezet. Als Jan Baan een presentatie geeft over de recente ontwikkelingen in de markt, dan is de rijke bron van kennis het eerste wat opvalt. Het tweede wat opvalt is het jargon waarmee zijn betoog doorspekt is. Blockchain, rules engine en query zijn begrippen waar de gemiddelde jurist weinig van af zal weten. Driftig staat Jan Baan af en toe op van de vergadertafel om het een en ander te verduidelijken op het whiteboard dat aan de muur hangt.
Wie het sprookjesachtige kasteel De Vanenburg betreedt, verwacht hier niet het kantoor van de doorgewinterde ondernemer Jan Baan aan te treffen. Toch vormt dit kasteel op de Veluwe, aan de rand van Putten, het decor van het interview met Jan Baan en Pim van der Marel. Beide heren zijn weliswaar op leeftijd, maar dit heeft hun geestdrift en ideeën over de toekomst geenszins afgezwakt. In deze toekomst zal de maatschappij er drastisch anders uitzien en niet in de laatste plaats voor de jurist. Ondergaat de advocaat een gedaanteverwisseling of is er überhaupt geen plek meer voor deze beroepsgroep?
‘ONS STAAN DE GROOTSTE TECHNOLOGISCHE VERANDERINGEN OOIT TE WACHTEN’ ‘De contouren van deze digitale veranderingen zullen al binnen 5 jaar zichtbaar worden.’ Jan Baan denkt dat deze omwenteling gepaard zal gaan met zogenaamde ‘ontwrichtende innovatie’: ‘Binnen 10 tot 15 jaar zullen bedrijven die nu de toon zetten niet meer bestaan.’ Nederland zou bij deze
veranderingen wel eens een belangrijke scharnierfunctie kunnen vervullen. Jan Baan wijst er daarbij op dat volgens de Boston Consulting Group Duitsland wat betreft implementatie van automatisering voor ligt op de concurrentie. De Verenigde Staten zijn van oudsher een belangrijke speler op dit gebied. ‘Voor Nederland kan er een belangrijke rol weggelegd zijn als buurland van Duitsland en goede partner van de Verenigde Staten.’
Advocaat is het slachtoffer van digitalisering Deze golf van digitalisering en ontwrichtende innovatie zal ook de juridische wereld niet geruisloos passeren. Pim van der Marel weet meteen de aandacht op zich te vestigen door fel stelling te nemen: ‘De advocaat“ouwe stijl” gaat verdwijnen.’ Hij trekt daarbij een parallel naar de medische wereld: ‘De medicus is een traditionele beroepsbeoefenaar, die dacht dat hij/zij onvervangbaar zou zijn door machines. De diagnoses zouden alleen door de artsen zelf gesteld kunnen worden. Inmiddels wordt het merendeel van de diagnoses gesteld met behulp van automatisering.’ Een goed verstaander leidt uit deze woorden af dat hij voorziet dat de jurist straks hetzelfde lot beschoren is. ‘Via Legal Intelligence zijn veel bronnen natuurlijk al online te raadplegen’, stelt Pim van der Marel. Jan Baan vult hierop aan dat de juridische praktijk wezenlijk zal veranderen als dit soort big data zelflerend wordt. Kort gezegd houdt dit in dat de zoekmachines nog slimmer moeten gaan zoeken. Als die slag gemaakt kan worden en de juiste zoekopdrachten geformuleerd worden, dan zullen ook veel juridische randgevallen door een computer opgelost kunnen worden. ‘Ik kan mij voorstellen dat er vooral in rechtsgebieden waar sprake is van veel gelijksoortige gevallen, zoals echtscheidingen, de computer zelfs een groot deel van de randgevallen kan oplossen’, zegt Pim van der Marel. Dit roept de vraag op hoe de toekomst van de rechtenstudent eruitziet: kunnen rechtenstudenten inspelen op deze veranderingen of kunnen ze maar beter een andere opleiding kiezen?
‘DE CONTOUREN VAN DEZE DIGITALE VERANDERINGEN ZULLEN AL BINNEN 5 JAAR ZICHTBAAR WORDEN.’ Advocatuur wordt persoonlijker Jan Baan is uitgesproken over de toekomst van de advocatuur: ‘De nadruk zal gaan verschuiven van het kwantitatieve uitzoekwerk naar het kwalitatieve gedeelte.’ Door deze verschuiving zal het profiel van een advocaat veranderen. Jan Baan: ‘De toekomstige advocaat zal een boundary spanner moeten zijn.’ De toekomstbestendige advocaat is breed opgeleid en heeft zich bekwaamd in meerdere rechtsgebieden. Daarnaast is het goed voor te stellen dat hij niet alleen juridisch, maar bijvoorbeeld ook
19