Grevelingen by Pim van der Marel

D AGT OC H T GR E V E LIN GE N ME E R

‘GEEN MUGGEN EN BLAUWALG’

www.motorboot.com

april 2020

D AGT OC H T GR E V E LIN GE N ME E R

van de grootte van de jachthaven en

nodig. “Je hebt hier zout water en dus

een vaargeul tussen de beide helften

de efficiency waarmee ze inkomende

geen muggen en geen blauwalg.

van het eiland door. Er liggen veel zeil-

vaartuigen afhandelen. We schieten

Daardoor heb je helder water waar je

boten voor anker. Gabriela vertelt dat

even een plaatje van de eerste rij zeil-

goed in kunt zwemmen. En je hebt

het eiland Mosselbank heet. “Het is

boten en het opvallend grote haven-

meerdere eilandjes waar je kunt aan-

het saaiste eiland, maar het is wel

gebouw.

leggen. Dat maakt het hier een stuk

handig om mensen op te pikken in

leuker dan op zoet water!”

Herkingen of om daar boodschappen

Een

interessante

ontwikkeling is dat deze jachthaven

te doen.” Inderdaad ligt de langge-

samen met twee andere eind 2019 is

In gesprekken met onze zeilende medewatersporters valt meestal op dat het Grevelingenmeer bij hen populairder is dan het Haringvliet. Maar de prijsstelling van de jachthavens voor seizoenplaatsen voor zeiljachten is er indrukwekkend hoog. En toch hebben ze allemaal een wachtlijst. Dus zijn we maar eens gaan kijken of wij het waarom daarvan ook begrijpen.

overgenomen door Port Adhoc SAS.

WATERKAARTEN

rekte vaargeul naar de Herkingen Ma-

Dat is een moderne Franse jachtha-

Hoewel we ook gewoon op de plotter

rina hier pal voor ons.

vengroep, die daarnaast een deeltijd-

kunnen kijken, zitten we met twee

concept voor bootbezitters aanbiedt

nieuwe waterkaarten van de ANWB

VAREN

en zelfs financiering verzorgt.

bij de hand. Voor dit vaarwater is de

We gaan bakboord uit in westelijke

We verlaten de jachthaven en varen

nieuwe indeling niet erg handig. Het

richting. Het gevoel dat we op veel

het meer op. Het eerste verschil met

oostelijk deel van het meer staat op

groter water zitten dan de waterkaart

het Haringvliet is dat hier nog veel

de waterkaart West-Brabant en het

aangeeft, komt door de kaartkleur

meer van de zeilboten om ons heen

westelijk

waterkaart

van de ondiepten. Op de kaart zijn die

een AIS-signaal uitzenden. Dat is hier

Zeeuwse Delta. “Gebruiken jullie mo-

groenig, maar vanuit de boot is het

niet noodzakelijk, maar het geeft ver-

torboters nog altijd die onhandige

gewoon water. Als we een flink stuk

moedelijk aan dat ze zich ook buiten-

kaarten?”, vraagt Gabriela zich ver-

open water achter ons hebben, hou-

gaats begeven. Als ik Gabriela vraag

baasd af. Het feit dat ze zojuist nieuw

den we het eiland Veermansplaat aan

naar de reden van haar voorkeur voor

zijn aangeschaft, lijkt mij daarna even

stuurboord. De vroegere zandplaat is

dit vaarwater ten opzichte van het Ha-

geen relevante aanvulling meer.

nu een smal eiland van 4 km lengte.

ringvliet, heeft ze niet veel woorden

Recht voor ons ligt een eiland met

Aan bakboord passeren we iets dat

deel

Openingsfoto: Het haventje van Stampersplaat mag zich in grote belangstelling verheugen. 1 In de Grevelingensluis zijn we de enige sloep. 2 De eerste rij zeilboten en het opvallend grote havengebouw van de jachthaven Bruinisse.

PIM VAN DER MAREL

Om op het Grevelingenmeer te komen

dikken – een onvoorstelbare hoeveel-

om het meer te laten verzoeten, is

moet je je vanaf het Krammer (de

heid boten te passen. Als we uit de

later de Brouwerssluis gebouwd om

Oosterschelde) laten schutten door

sluis varen, zien we een grote water-

zout water in te laten. Dat was be-

de Grevelingensluis. De sluis heeft im-

vlakte. In dat opzicht is er weinig ver-

doeld om het zoutgehalte op peil te

posante afmetingen: 140 meter lang

schil met het Haringvliet.

houden. Recent is besloten daar ook afsluitbare tunnelbuizen bij te plaatsen

en 16 meter breed. Op de sluismuren

staan stewards die schippers bewe-

HISTORIE

om zuurstofrijker water in te kunnen

gen hun boot verder vooraan in de

De Grevelingen was tot in de tweede

laten. Dat is hard nodig, omdat het

sluis te manoeuvreren. Een sloep tus-

helft van de vorige eeuw - via het

ecosysteem van het Grevelingenmeer

sen al het witte plastic is duidelijk on-

Brouwershavense gat - een zeearm

er sinds de afsluiting steeds verder op

gewoon en ontlokt positieve bijval bij

van de Noordzee. In het kader van de

achteruit is gegaan. Die achteruitgang

hen. “Wat kom jij hier nou toch

Deltawerken is de zeearm afgesloten

speelt zich onder water af, aan de op-

doen?”, wordt me lachend toege-

en is het Grevelingenmeer ontstaan,

pervlakte merk je dat niet.

schreeuwd. “Kijken”, roept mijn gast

het

van vandaag vrolijk terug. Ze heet Ga-

West-Europa. Het meer ligt tussen het

VERSCHIL

briela en vaart hier ’s zomers weken-

Zuid-Hollandse

Goeree-

Meteen na de sluis heb je aan bak-

lang met een zeiljacht. Ik heb haar niet

Overflakkee en het Zeeuwse eiland

boord de jachthaven Bruinisse. We

alleen meegevraagd voor de gezellig-

Schouwen-Duiveland. De afsluiting

gaan er even kijken en stellen vast dat

heid, maar ook om te ontdekken wat

aan de kant van de Noordzee is de 6

zeilboten hier de overgrote meerder-

haar aantrekt in dit vaarwater.

km lange Brouwersdam, die klaar was

heid van het botenbestand vormen.

In de sluis blijkt – met een beetje in-

in 1971. Hoewel het plan eerst was

We raken en passant onder de indruk

www.motorboot.com

grootste

zoutwatermeer eiland

van

april 2020

DA G T OCHT GRE V E L I NGE NME E R

eruit ziet als een oud visserschip, varend op alleen de fok. Achter de dijk zien we een kerktorentje. Na wat discussie sluiten we een compromis: het zal wel de kerktoren van Dreischor

‘MET DIT HEERLIJKE WEER DOET HET BIJNA CARIBISCH AAN’

zijn. Een stuk verderop zien we de ingang van de werkhaven Bommenede,

door naar het havenhoofd. De haven-

We gaan bakboord uit langs de haven

waar we bakboord aanhouden om de

meesters willen aangeroepen worden

van Den Osse en willen eerst even kij-

Geul van Bommenede in te varen. We

op het Marina kanaal (31), maar onze

ken bij het kleine eiland Archipel. We

hebben dan het eiland Stampersplaat

USA-marifoon is daar nog niet op in-

varen door de kom en constateren

aan stuurboord. Gabriela: “Staatsbos-

gesteld. Door een luidspreker krijgen

dat veel gezinnen weten dat dit een

beheer heeft daar een kudde pony’s

we een plaats gewezen om even aan

leuk eiland is.

uitgezet om het eiland te begrazen.

te leggen. De entree van de haven is

In iets mindere mate geldt dat ook

Als je in het haventje overnacht, lopen

meer dan fraai te noemen. Als we

voor het eiland Ossehoek, waarvoor

ze soms ’s nachts langs je boot.” Van-

menen de ons aangewezen plaats te

we weer terug in westelijke richting

daag zien we ze van grote afstand

hebben gevonden, meren we daar

varen. Ten opzichte van Archipel is dit

lopen. We varen door en besluiten om

onze boot af.

een groot eiland. Gabriela: “Het heeft

ook even bij het bewuste haventje te

Met stadsrechten sinds 1403 is Brou-

strandjes en leent zich prima om te

gaan kijken. Gelet op de levendige

wershaven echt een prachtig oud

suppen of voor de kinderen om krab-

vaarbewegingen mag het zich in een

Zeeuws stadje. We lunchen er en

betjes te vangen.” We draaien om het

grote belangstelling verheugen. Het is

nemen ons voor de plaats nog een

eiland heen en zien in de verte Marina

er op zijn minst gezellig druk.

keer te bezoeken.

Port Zélande liggen. Die haven blijkt

wat minder aan Gabriela besteed.

We keren om en maken ons op om naar Brouwershaven te varen. We

EILANDEN

houden de bakboordoever aan, zodat

Als we na de lunch wegvaren, worden

3 Het eiland Dwars in den Weg ligt pal voor

we het eiland ‘Dwars in den Weg’ aan

we bij het havenhoofd tegengehou-

de haven van Brouwershaven. 4 Voor de

stuurboord passeren. Gek genoeg

den. We blijken niet geheel de juiste

Grevelingendam varen junioren in vrolijk

hebben we van dat eiland nergens de

ligplaats te hebben genomen. We ex-

gekleurde zeilbootjes. 5 Het havenhoofd van

oorsprong van de naam kunnen vin-

cuseren ons en geven aan het blijk-

Brouwershaven, waarboven de havenmees-

den. Nou kunnen we die vanzelfspre-

baar verkeerd begrepen te hebben.

ters tronen. 6 Aanvarend op Ouddorp zien we

kend zelf ook wel bedenken: toen

De havenmeester vindt het niet zo

aan bakboord de vuurtoren Westhoofd. 7 We

Brouwershaven nog een zeehaven

slim van ons, maar draait toch

lagen goed in Brouwershaven, maar het bleek

was, lag die zandbank voor de haven

schoorvoetend bij en wenst ons een

niet de aangewezen plek. 8 Het havenhoofd

natuurlijk dwars in de weg. We varen

prettige vaartocht.

van de oude haven van Ouddorp.

6 3

www.motorboot.com

april 2020

D AGT OC H T GR E V E LIN GE N ME E R

“Massaal, duur en niet erg gezellig.

stellen even later vast dat het haven-

Het staat bij ons niet op de favorieten-

‘MEDAILLE MET TWEE KANTEN’

lijst!”, zegt ze.

Het gehele Grevelingenmeer is aangewezen als Natura 2000-gebied, in het

rant omvat.

We draaien naar stuurboord en varen

kader van de Europese Vogel- en Habitatrichtlijn. Dat betekent dat de over-

Als het tijd wordt voor de terugweg,

over het Springersdiep. Na enige tijd

heid maatregelen moet treffen om een ‘gunstige staat van instandhouding’ te

houden we zoveel mogelijk bakboord

passeren we aan bakboord het voor-

creëren. Modelvliegtuigen en drones zijn er bijvoorbeeld verboden, laat staan

aan. Je houdt de Veermansplaat dan

malige restaurant ‘Werelds aan het

laagvliegen met sportvliegtuigjes. Boven water is het door de maatregelen

aan stuurboord en vaart door de Hals.

strand’. Na het faillissement daarvan

een eldorado voor vogelaars geworden. Onder water is het meer de bekend-

Al bij het begin heb je aan bakboord

is het tegen de zomer van 2019 voort-

ste ‘dead zone’ van ons land, een plaats waar het leven afsterft door gebrek

uitzicht op de toren van de Catharina-

gezet als ‘Werelds punt west’. Er ligt

aan zuurstof. Bij duikers heeft het meer daarom – ondanks het heldere water

kerk in Goedereede. De toren dateert

een motorjacht bij het terras voor

en drie speciaal voor hen afgezonken scheepswrakken – tegenwoordig een

uit het eind van de 15e eeuw en heeft

anker en met dit heerlijke weer doet

slechte naam. Nog onbekend is of de maatregelen voor het inlaten van meer

tot 1924 dienst gedaan als vuurtoren.

het bijna Caribisch aan. Dat trekt ons

zuurstofrijk water hiervoor op termijn soelaas gaan bieden.

Aanvankelijk gewoon door een vuur

kantoor ook een aantrekkelijk restau-

op het platte dak te stoken. Later is er

eigenlijk wel. Niettemin varen we toch

een lichthuis op geplaatst. Het dorpje

maar verder en kruisen een ondiep gedeelte naast een mosselperceel.

VUURTORENS

op het Westhoofd, de vuurtoren van

geniet in katholieke kringen bekend-

We doen dat niet helemaal goed: de

We zien even later in de verte Oud-

Ouddorp. De oude haven ligt aan de

heid als de standplaats van pastoor

dieptemeter piept vervaarlijk. Gelukkig

dorp liggen en besluiten de haven

achterzijde van het havenkantoor en

Adriaen Boeyens, die later – als enige

verlaten we het ondiepe stuk zonder

even aan te doen. Als we ernaartoe

de nieuwe haven aan de voorzijde.

Nederlander ooit - benoemd is tot

iets te raken.

varen, hebben we aan bakboord zicht

We leggen aan in de nieuwe haven en

paus.

9 De opvallend grote watervlakte verschilt niet van het Haringvliet.

TERUG Doorvarend hebben we aan bak-

boord de Slikken van Flakkee, een natuurgebied dat vooral in trek is bij wandelaars en vogelspotters. De slik-

ken worden begraasd door fjorden-

10 Het eiland ‘Archipel’ leent zich uitstekend voor families met kinderen.

paarden en heckrunderen, die we in de verte zien lopen. We bereiken het

we in de verte de jachthaven van Brui-

meer populair is bij zeilers had mijn

eind van de Hals en beginnen aan de

nisse zien, zijn we opnieuw onder de

gast al aangeduid. Het is in onze op-

oversteek terug over de watervlakte

indruk van de enorme hoeveelheid

tiek om dezelfde redenen ook aan-

naar Bruinisse. In de verte varen vro-

masten. De jachthaven daar vormt het

trekkelijk voor grotere motorboten.

lijk gekleurde zeilboten van junioren

eind van onze trip van vandaag.

Voor sloepen en open boten is het –

tegen het decor van een grote hoe-

We evalueren op het gemak onze

als toch wel grote watervlakte – iets

veelheid moderne windturbines. Als

vaartocht. Waarom het Grevelingen-

minder aantrekkelijk.

Als je gebruik wilt maken van de openbare ligplaatsen, heb je een liggeldkaart nodig. Die is bij alle jachthavens verkrijgbaar. Een zevendagenkaart kost € 12,50 en een seizoenkaart € 49,-. Dan mag je er liggen, maar heb je nog wel te maken met de 3-

Port Zélande

Brouwerssluizen

Middelharnis

www.motorboot.com

lde

Slikken van Flakkee

-O V

Herkingen

Nieuwe

MosselTonge bank Grevelingen dam

Jachthaven

Grevelingensluis

ZIERIKZEE

rsc

Spui Slijkplaat

Dirksland

Neeltje Jans

ste

Roggeplaat

lin

ScharenDen Osse Renesse dijke BrouwersSC H O haven Geul van Bommenede UW Serooskerke Werkhaven EN Burgh Bommenede -D U I Dreischor

Zeelandbrug

Veermansplaat

iet

de Brouwersdam een aparte baan beschikbaar.

ge r Hompelvoet sdie p Archipel Ossehoek

ters zijn ook daar niet toegestaan. Voor hen is aan de kant van

Brouwersdam

rin

gen aan weerszijden bij de uiteinden van het meer. Waterscoo-

gvl

Markenje Stellendam

met uitzondering van twee waterski- en snelvaarbanen. Die lig-

rin

plaats nemen. De maximumsnelheid op het meer is 15 km/u

Jachthaven

"Werelds aan het strand"

Stampersplaat Dwars in den Weg

Ouddorp

binnen 5 dagen niet opnieuw binnen deze 1.000 meter lig-

Goedereede

ste 1.000 meter hemelsbreed verplaatst worden en mag

D OR

en 5-dagenregeling. Na 3 maal 24 uur moet de boot ten min-

HELLEVOETSLUIS

Route

Krammer

Bruinisse

Ouwerkerk Mast

ga t

Oude Tonge

Philipsdam

Sint Philipsland

april 2020

ScheldeRijnkanaal

©HdB 26 II 20

GOED OM TE WETEN

Vuurtoren Westhoofd

0 km