POPULAIR EN TOERISTISCH
Je kunt natuurlijk gewoon de Oude Rijn nemen, als je van Alpen aan den Rijn naar Leiden vaart. Dat is de kortste en ook de meest voor de hand liggende vaarweg. Maar we maken het vandaag een beetje spannender en varen een stukje ‘om’. Wat blijkt? We zijn niet de enigen!
Als we door Alphen aan den Rijn komen zijn we altijd even onder de indruk als we de Koningin Julianabrug passeren. In 2015 kantelden hier de hijskranen met het nieuwe brugdek –met donderend geraas – van een ponton af. Daarbij sneuvelde van alles, maar tot ieders stomme verbazing deden zich geen persoonlijke ongelukken voor. De vaarweg was wel een tijdje gestremd, dat spreekt voor zich. Een beetje stil varen we door. Aan de rand van de plaats ligt het vogelpark Avifauna. Te oordelen aan de grote vogel bij de ingang moet het park vol zitten met Toekans.
HEIMANSWETERING
We gaan hier stuurboord uit de Heimanswetering op, voor ons toeristisch ommetje. Zowel de beweegbare brug voor ons als het restaurant aan bakboord draagt de naam ‘s Molenaarsbrug. Het restaurant blijkt zijn oorsprong te vinden in een herberg uit 1654. Daarbij vergeleken is de brug nog jong, want de eerste versie daarvan werd gebouwd in 1861. De wetering waarop we nu varen is trouwens al aan het eind van de 12e eeuw gegraven, destijds om water te kunnen afvoeren naar het IJ en het Spaarne. Dat waren getijderivieren geworden en daar kon je dus op lozen. ‘Profijt
van die ebbe’ heette dat toen en eigenlijk doen we dat nog altijd het makkelijkst op diezelfde manier. Het begin van de vaarweg vandaag staat dus bol van de historie. We zijn benieuwd of al die vaarweggebruikers zich dat realiseren, want we zijn omringd door aardig wat boten. Omdat het een doordeweekse dag is, vragen we ons af hoe druk het hier in weekeinde zal zijn!
We varen verder en komen na enige tijd langs Jachtwerf Daniël, eigenaar van de mallen van de Bellus sloepen. De watersportwinkel van deze jachtwerf is in de regio heel populair, niet in het minst door de prettige bemensing. Ter hoogte van wat men in Alphen aanduidt als ‘de jachthaven’ ligt aan bakboord de Vrouwgeestmolen, een rietgedekte, achtkantige poldermolen uit 1797. De molen wordt in maalvaardige conditie gehouden en ziet eruit als een plaatje. Met de vijzel wordt regelmatig – mede dankzij de inzet van vrijwilligers – water uit de Vrouwgeestpolder omhoog gemalen. De jachthaven tegenover de molen is een combinatie van een bewonershaven en de verenigingshaven van de WV Alphen aan den Rijn.
Kort daarna leggen we aan stuurboord aan voor een blik achter de dijk op een gebouw met neo-classicisti-
Openingsfoto: De Vlietmolen is een in 1967 gerestaureerde wipmolen in Hoogmade. 2 Bij de Julianabrug in Alphen aan den Rijn staan we stil bij het goed afgelopen ongeluk. 3 Het etablissement ‘s Molenaarsbrug vindt zijn roots in het jaar 1654.
sche tuitgevels. Het is een voormalig stoomgemaal dat als museumobject behouden is gebleven. De uitstraling van het gebouwtje is magnifiek.
WOUDWETERING
We stappen weer in en zijn dan bezig het plaatsje Woubrugge in te varen. Op de gemeentegrens gaat de 2 km lange Heimanswetering over in de eveneens 2 km lange Woudwetering.
Na een reeks fusiecombinaties is Woubrugge nu een onderdeel van de gemeente Kaag en Braassem. Het dorp kenmerkt zich door lintbebouwing die zich uitstrekt over de gehele lengte van de Woudwetering.
In het centrum ligt de (beweegbare) Woubrugse brug. Voor de brug hebben we aan bakboord het botenverhuurbedrijf P.A. van der Laan en de jachthaven Jacobswoude. De betaalbare jachten van het verhuurbedrijf kom je in seizoen veelvuldig en letter-
lijk overal tegen. Meteen na die brug hebben we aan bakbaard de Hervormde dorpskerk, een aantrekkelijk ogend Rijksmonument uit 1653. In de lintbebouwing verderop komen we tussen de maritieme bedrijven onder meer de jachtwerf van Van Wijk tegen. Ze hebben hier ook twee jachthavens, meteen om de hoek op de Wijde Aa. Eén ervan staat bekend als de overdekte jachthaven. Bouw van Wijk sr. legde met de Van Wijk Sloepen de basis voor de massale ontwikkeling van de sloepenmarkt zoals we die nu in Nederland kennen.
Van de buitencategorie is ook de Aspergehof Noordam even later aan stuurboord. Hun asperges zijn dermate populair dat er op drukke dagen verkeersregelaars nodig zijn om de toestromende aspergekopers in het gareel te houden. Je moet er wel even voor aanleggen want de boerderij ligt aan de andere kant van de weg. De
website van de hof is een genoegen om te zien als je van creativiteit houdt. Om boerengolf te spelen of een feestje te geven, voor catering, kookworkshops of een plek voor je camper: ze draaien er hun hand niet voor om. We zijn benieuwd wanneer ze hun eigen jachthaven aanleggen …
WIJDE AA
Op het punt dat je bakboord uit de Wijde Aa op kunt, gaat de Woudwetering over in het Paddegat, dat aansluit op de vaargeul over de Braassemermeer. Omdat bruggen in de buurt ontbreken, vaart hier een kleine vrijvarende pont om mensen over te zetten. Wij kiezen niet voor het Braassemermeer maar gaan de Wijde Aa op die al snel daarna haar naam eer begint aan te doen. Het is namelijk zo’n breed vaarwater dat de wateralmanak het zelfs een meer noemt. Het is 3,5 km lang en feitelijk is het er net zo druk als
op de Woud- en Heimanswetering. Maar de breedte van het vaarwater absorbeert al die boten zodanig dat de drukte niet meer opvalt. Met de veel grotere Braassemermeer er pal naast legt de Wijde Aa het natuurlijk af op ruimte, mogelijkheden en faciliteiten. Maar niet op knusheid, het voelt – ondanks de aanmerkelijke wijdte –als een intiem vaarwater. Aan stuurboord hebben we de Veendermolen. Die is betrekkelijk jong want die dateert – weliswaar op een honderd jaar ouder fundament – uit 1934. De molen huisvest een zeilschool en staat niet open voor bezoek. Maar de zeilen van de boten van de zeilschool geven de molen voor watersporters een zo mogelijk nog aantrekkelijker aanblik. Het uitzicht wordt enigszins ontsierd doordat je in de verte de A4 naar Amsterdam kunt zien lopen. Maar omdat aan de Wijde Aa geen plaatsen liggen zien de oevers er verder heel landelijk uit. Genoeg te genieten dus.
KROMME DOES
Op het punt waar de vaarweg smal wordt, gaat de Wijde Aa over in de Kromme Does. We varen dan aan op de plaats Hoogmade. Aan bakboord hebben we eerst nog even de Vlietmolen. Dat is een wipmolen die in 1913 is gebouwd als opvolger van een verbrande voorganger. Na de restauratie ervan in 1967 ziet de molen er nog altijd als een plaatje uit. We passeren aan stuurboord een nieuwe jachthaven en varen het dorp in. Aan deze kant van de brug in het centrum liggen een hele rij woonboten. In het dorp zelf is nog een jachthaven, zodat Hoogmade eigenlijk veel meer faam als watersportplaats verdient dan het heeft. Vanaf het water is het ronduit een gezellig dorp. In het centrum ligt een beweegbare brug, die altijd vlot wordt bediend. Een naargeestig gezicht is even verderop de eind 2019 afgebrande katholieke kerk, waarvan het karkas momenteel het beeld van de plaats nog domi-
‘VERDEKKERD’
De Veendermolen aan de Wijde Aa heeft altijd bijzondere wieken gehad: oorspronkelijk Dekkerwieken, later Prinsenmolenwieken en weer later en nog altijd fokwieken. De laatste twee zijn doorontwikkelingen van de Dekkerwieken, rond 1930 uitgevonden door en genoemd naar Adriaan Dekker. Dekkerwieken zijn aerodynamisch zodanig verbeterd dat er ook met weinig wind gemalen kan worden. Het principe is veel toegepast want het rendement van de molen nam erdoor toe. Het werd zelfs een werkwoord, want met deze vinding uitgeruste molens werden ‘verdekkerd’ genoemd. Toeval wil dat voormalig minister Sander Dekker uit dezelfde familie stamt. Dit werkwoord had de Tweede Kamer nog kunnen halen als hij terug was gekeerd in het Kabinet-Rutte IV …
4 Het centrum van Woubrugge met de Hervormde dorpskerk (een Rijksmonument uit 1653) ligt rond de brug in de Provinciale Weg 5 Over het Paddegat kun je je laten overzetten met een kleine vrijvarende veerpont 6 In de Veendermolen is tegenwoordig een zeilschool gevestigd.
7 De Wijde Aa is zodanig breed dat de wateralmanak het een meer noemt. 8 De Doesbrug is een ophaalbrug waarna je meteen weer de Oude Rijn opdraait.
