Druk bevaren Hollandsche IJssel 2
www.motorboot.com
juli 2017
3
1
De Hollandsche IJssel is van Rotterdam tot Gouda een getijderivier. En tussen Gouda en Nieuwegein is ze gekanaliseerd. Het eerste deel is te typeren als industrieel met veel beroepsvaart. Het tweede stuk mag in het rijtje Vecht, Vliet et cetera. Met prachtige plaatsen als Oudewater en Montfoort. Ook daar is het druk, maar dan met pleziervaart. Pim van der Marel
2
De Hollandsche IJssel duikt voor het
de 13e eeuw. Graaf Floris V bepaalt
land en Utrecht. Dat had vanzelfspre-
eerst op in de annalen in de 9e eeuw
daarin dat niemand grond langs de
kend alles te maken met het feit dat je
als ‘Isla’. Het was destijds natuurlijk
Hollandsche IJssel mag kopen tenzij
in een getijderivier water kunt afvoe-
een getijderivier. De vloedbeweging
hij in staat is in het onderhoud van de
ren als het eb is. Natuurlijke hulpbron-
noodzaakte tot de aanleg van dijken.
bijbehorende dijk te voorzien.
nen avant la lettre, zeg maar.
Illustratief voor de waterstaatkundige
Eeuwenlang is er gebakkelei geweest
Terwijl veel van de aanliggende steden
aanpak destijds is een verordening uit
over de rivier tussen de gewesten Hol-
en dorpen tegenwoordig in de provin-
www.motorboot.com
Toervaart Holland sche IJs s el
Openingsfoto: Tussen Moordrecht en Gouderak varen twee vrij varende veerponten. 1 De Hollandsche IJssel lijkt op het gekanaliseerde deel enigszins op de Vecht of de Vliet. 2 Veel beroepsvaart op het getijdedeel van de rivier. 3 Ook op het getijdedeel van de Hollandsche IJssel zijn wel fraaie dijkwoningen te zien.
cie Utrecht liggen, is het toch de ‘Hollandsche’ IJssel gebleven.
getijdedeel Zodra je op de Maas onder de Van Brienenoordbrug door bent gevaren, steek je de vaarweg over om bakboord uit de Hollandsche IJssel op te gaan. Al snel bereik je de Hollandsche IJsselkering. Deze stormvloedkering bij Krimpen is het eerst gerealiseerde Deltawerk. Twee stalen schuiven van
2
12 meter hoogte moeten het achterland droge voeten doen houden. Het geheel is imposant en daardoor op
algemeen biedt ze de typische aanblik
boord. De werkhaven Hitland even
een bepaalde manier ook wel mooi.
van een getijderivier. Aan de oevers
daarna aan bakboord stoort dan weer
Op de Hollandsche IJssel is het zaak
hier en daar de bekende roestig
allerminst. Gek eigenlijk, want die is
op te letten, want er is veel beroeps-
ogende stalen damwanden. En bewo-
ook best een beetje industrieel.
vaart. Het is onder meer de vaarweg
ners met eigen boten die hun schepen
Vlak voor Moordrecht passeren we
naar de binnenvaartcontainerterminal
met een botenlift naar de hoogte van
aan bakboord de Snellesluis. Die voert
Alpherium in Alphen aan den Rijn. En
hun achtertuin takelen. Niet erg fraai
naar de Ringvaart van de Zuidplaspol-
met containercarriers wil je nu een-
om te zien, wel praktisch. Aan weers-
der. Via deze ringvaart kun je twee-
maal niet spotten!
zijden van de rivier is de nodige indus-
maal daags in konvooi binnendoor
De rivier slingert op dit deel door
trie
naar de Rottemeren.
Krimpen -, Capelle -, Ouderkerk - en
bijvoorbeeld de olieterminal vlak voor
Verderop
Nieuwerkerk aan den IJssel. Over het
Ouderkerk aan den IJssel aan stuur-
Gouderak tegenover elkaar op een
zichtbaar.
Daaronder
valt
liggen
Moordrecht
en
smal gedeelte van de rivier. De dorpen 3
zijn verbonden met een tweetal vrij varende veerponten. Na de industrie en uiterwaarden is dit een opvallend knus stukje van het water. De schippers van de veerponten zijn vriendelijk maar gedecideerd. Ook als ze vriendelijk zwaaien is even wachten aan te raden… Een paar kilometer verder doemt de Julianasluis op die voert naar het Gouwekanaal. Vlak daarvoor vervolgen wij stuurboord uit onze eigen vaarweg. Even later hebben we aan bakboord de rand van het stadscentrum van Gouda. We passeren aan bakboord de Mallegatsluis en even later molen ’t Slot. Dit is een maalvaardige korenmolen uit 1832, die kan worden bezichtigd. juli 2017
3
Toerva a rt Ho l l a nds che I J s sel
gekanaliseerd
wennen. Dus ontmoet je nogal wat
kendorp. Daar kun je via de Goejan-
We varen door en komen na een
forse schepen met bemanningen die
verwellesluis de Dubbele Wiericke op
kleine kilometer bij de Waaier(schut)
soms niet meer dan een ultrakorte in-
naar de Oude Rijn. In het dorp ligt een
sluis. Die dateert uit 1856 en omvat
structie achter de rug hebben. Als je
‘open’ brug, de Wilhelmina van Prui-
naast de schutsluis ook een uitwate-
daar een beetje ekening mee houdt, is
senbrug. Met open bedoel ik dat de
ringssluis.
er natuurlijk niets aan de hand.
brug open staat voor vaarverkeer en
In
de
Motorboot
van
door wegverkeer met een drukknop
november 2015 is aan deze sluis een apart artikel gewijd. Daarin wordt de
typisch Hollands
even ‘dicht’ kan worden gezet om te
waaiertechniek uitgelegd. Dat er ook
Varen op dit gedeelte is ongeveer
passeren. De omgekeerde wereld,
een uitwateringssluis werd aangelegd
zoals je een buitenlander het varen in
zeg maar.
is niet zo gek. ‘Profijt van die ebbe’
Holland zou beschrijven. Boerderijen,
Doorvarend over een ontzettend fraai
noemden ze dat vroeger en dat is na-
weilanden, koeien, schapen, rietkra-
landelijk deel van de rivier komen we
tuurlijk niet anders geworden. Hoe het
gen, hier en daar een beetje land- en
uiteindelijk aan in Oudewater (zie Mo-
ook zij, het stuk achter de sluis is al
tuinbouw en dat allemaal tussen oer-
torboot van juni). Deze gemeente
ruim anderhalve eeuw geen getijde-
hollandse dorpen. Met een beetje
heeft langs de vaarweg borden ge-
water meer.
mazzel krijg je er een wolkenlucht bij
plaatst. De tekst luidt: “U nadert het
die zo van de schildersezel van Jacob
mooiste stadje van het Groene Hart”.
Vanaf hier is een ander soort ‘voorzichtig varen’ het devies
in een plaatje dat het verdient vereeuwigd te worden!
Goejanverwellesluis
Het eerste dorp waar we op aankoer-
De Goejanverwellesluis in Hekendorp da-
sen is Haastrecht. Voor de schaats-
teert uit de 14e eeuw. Elke eeuw is hier wel
liefhebbers onder ons is dat een
iets bijzonders gebeurd. In 1573 werd de
gedenkwaardig dorp. Het heeft onder
sluis door de watergeuzen bezet. In 1672
meer de wereldkampioenen Leo Vis-
werd met het openzetten ervan de (oude)
ser en Hein Vergeer voortgebracht. In
Hollandse Waterlinie in stelling gebracht. In
Haastrecht mondt ook de Vlist uit, een
1787 werd Wilhelmina van Pruisen er door
Door niet de Julianasluis te nemen,
wonderschoon riviertje waarop je he-
Goudse patriotten gedwongen te overnach-
hebben we de beroepsvaart achter
laas niet gemotoriseerd mag varen.
ten. Dat laatste is nogal bekend want het
ons gelaten. Maar die blijken we meer
Als je de fiets mee hebt, leg dan aan
had een onbedoeld staartje. Wilhelmina was
dan ingeruild te hebben voor de ple-
en pak vooral één van de Vlistroutes
de zus van de Koning van Pruisen. Met niet
ziervaart. Bovendien is vanaf hier een
mee.
minder dan 20.000 soldaten kwam broeder-
ander soort ‘voorzichtig varen’ het de-
Voorbij Haastrecht varen we een kilo-
lief genoegdoening eisen voor het zijn zus-
vies. Dit omdat professionele verhuur-
meter parallel aan de N228. Deze pro-
ter aangedane onrecht. Doe je ogen even
bedrijven in de regio Utrecht hun
vinciale
dicht in deze sluis. Dan hoor je het wapen-
huurders graag deze kant uit sturen.
gekanaliseerde stuk altijd dicht in de
Zodat die even aan de boot kunnen
buurt. We gaan af op het gehucht He-
4
4
van Ruisdael kan komen. Dan vaar je
www.motorboot.com
weg
is
langs
het
hele
gekletter uit die tijden!
4 Op het gekanaliseerde deel heb je geen beroepsvaart maar is het wel druk. 5 De Goejanverwellesluis heeft iedere eeuw wel iets bijzonders meegemaakt.
Het is dan ook niet verwonderlijk dat alle 3x24-plekjes bezet zijn. Zelfs als je helemaal niets hebt met historie, moet je hier toch even in de Heksenwaag geweest zijn. Oudewater kreeg in 1265 stadsrechten en is één van de steden waaruit de Staat der Nederlanden is ontstaan. Op www.oudewater. net is een leuke, goed te behappen stadswandeling uitgezet.
Montfoort Onze tocht over de fraaie rivier vervolgend genieten we uitgebreid van de landelijke omgeving. Na verloop van tijd bereiken we Montfoort. De naam
5
is Frans voor ‘sterke berg’. Dit naar het kasteel dat bisschop Godfried van Rhenen in de 12e eeuw liet bouwen.
De rest van het fraaie traject voert
lem van Oranje met Anna van Eg-
Van het kasteel is niet veel over. Maar
onder meer langs de prachtige jachtha-
mond. In latere eeuwen trok het
met 25 inschrijvingen in het Rijksmo-
ven ‘Marnemoende’. Het gelijknamige
stadje vermogende lieden met een
numentenregister is er genoeg te zien.
restaurant heeft inmiddels ook onder
luchtige belastingmoraal. Dat had te
Vanaf de Hollandsche IJssel heb je
niet-watersporters een goede naam.
maken met de fiscaal onduidelijke
goed zicht op de IJsselpoort, die
Doorvarend komen we in IJsselstein,
status van de stad, waardoor geen
tegen het oude stadhuis aan is ge-
met stadsrechten uit het begin van de
belasting werd geheven. Zoals aan
bouwd. Het stadje heeft oude stads-
14e eeuw. Van het 12e eeuwse Stein
alle goede dingen kwam daaraan
wallen en is de moeite van een
(kasteel) staat nog de toren. Om die te
een eind. Dat geldt ook voor onze
wandeling meer dan waard. Vlak voor-
zien moet je wel aanleggen. Sinds het
prachtige vaartocht. Vanaf hier vaar
bij de plaats passeren we het huis
midden van de 16e eeuw is de baro-
je via de Doorslag en het Merwede
‘Over-IJssel’ uit 1880, een fraai ogend
nie IJsselstein bezit van de Oranjes.
Kanaal naar de Lek of het Amster-
gemeentelijk monument.
Dit als gevolg van het huwelijk van Wil-
dam-Rijnkanaal.
Route en boot Pim van der Marel vaart met ‘Maribelle II’, een Polyester sloep van het type Damarin 640 hybride. De boot heeft een 25 pk dieselmotor van Vetus en een 3 pk Bellman elektromotor. Afmetingen (lxbxd): 6,40 x 2,40 x 0,65 meter. De kruiphoogte bedraagt 1,10 meter. De Hollandse IJssel begint in Nieuwegein en is deels gekanaliseerd en deels een getijdenrivier. Plaatsen lang het water zijn: Nieuwegein, IJsselstein Gouda, Capelle aan den IJssel, Krimpen aan den IJssel, Willeskop, Montfoort, Oudewater, Haastrecht, Moordrecht, Gouderak, Ouderkerk aan den IJssel, Nieuwerkerk
6
aan den IJssel
juli 2017
5