Rondje om Katwijk

MET EEN SLOEP NAAR ZEE In Katwijk is anderhalf jaar geleden een aanlegvoorziening gecreëerd in de Zwaaikom aan het eind van het Prins Hendrikkanaal. Het is een dagsteiger midden in het dorp waar je mag liggen tussen 8.00 en 23.00 uur. Katwijk is met jaarlijks 13.000 bootovernachtingen sowieso al een populaire bestemming voor motorbootvaarders.

We gingen afgelopen zomer kijken of de ‘sloepensteiger’ Katwijk nog interessanter maakt. En maken van de gelegenheid gebruik om Katwijk in een aantrekkelijk vaarrondje op te nemen.

PIM VAN DER MAREL

R O NDO M K ATWIJK

1

Bij de monding van de (Oude) Rijn ligt

len, wist de stad Haarlem dat effectief

geloosd in zee. Dat ‘spuien’ gebeurt

Katwijk aan Zee. In de 12e eeuw was

tegen te houden. De afwatering in het

via de spuisluizen in de buitensluis,

de monding van de Rijn verzand en

Spaarne hield het water daar op

wat een flinke stroming veroorzaakt.

liep de afwatering van Holland via het

diepte en dat was gunstig voor de

Het wordt aangegeven met een oranje

IJ en het Spaarne. Omdat er eeuwen-

scheepvaart in die omgeving. Maar in

zwaailicht en het advies aan water-

lang behoefte bleef aan een afwate-

1804 is men uiteindelijk toch begon-

sporters is om er dan uit de buurt te

ring in Katwijk, werd in de 16e eeuw

nen met het graven van een nieuw uit-

blijven. Het gemaal is een lelijk ogend

een bescheiden uitwatering aange-

wateringskanaal door de duinen aan

gebouw uit 1954. Tien jaar geleden is

legd. Die functioneerde goed, maar is

de noordzijde van Katwijk. Het was in

er een nieuw pompgebouw aan toe-

later ook weer verzand. Het doodlo-

1807 klaar en is in gebruik gesteld in

gevoegd. Het is een Rijksmonument

pende kanaal van de Rijn naar de dui-

aanwezigheid van Koning Lodewijk

waarvan de officiële benaming sinds

nen kwam bekend te staan als

Napoleon.

2013 ‘Koning Willem-Alexander gemaal’ luidt.

Mallegat. De restanten ervan heten

68

nog steeds zo. Treffend, want een

SPUIEN

Doordat het gemaal dat blokkeert,

mallegat is een water waar je nog wel

Bij de monding van het uitwaterings-

kun je hier niet naar zee. Sterker nog,

‘op’ kunt maar niet meer ‘door’ kunt

kanaal zijn een buitensluis en een bin-

hoewel Katwijk ooit de grootste ha-

varen.

nensluis aangelegd. Bij de binnensluis

ringvloot van Nederland had, heeft het

Hoewel er doorlopend plannen waren

ligt het gemaal Rijnlands Uitwatering,

dorp

om de uitwatering in functie te herstel-

waarmee overtollig water kan worden

gehad. De Katwijkse vissersvloot, ge-

www.motorboot.com

nooit

een

eigen

zeehaven

DAG TO CHT R O NDO M K ATWIJK

Openingsfoto: Vanaf de Zwaaikom is het 5 minuten lopen naar het strand.

1 Met een fontein en bloembakken is de omgeving van de Zwaaikom minder stenig.

2 Op de Dinsdagse Watering hebben we voor ons een prachtige molen.

3 De stadstimmerwerf aan het Galgewater heeft een fraaie gevel.

markeerd met KW, heeft na de Tweede Wereldoorlog altijd in IJmuiden gelegen. De gestage krimp van de Katwijkse visserij door onder meer de visquota heeft een zeehaven voor de visserij nadien overbodig gemaakt.

Plannen voor een zeejachthaven zijn er wel geweest maar hebben het tot op heden niet gehaald. Je hoeft je dus geen zorgen te maken dat je 2

vanaf de Rijn zo de zee op spoelt!

(OUDE) RIJN We vertrekken vandaag vanuit Leiden.

ming aan zee. We hopen daar van-

heet het Additioneel Kanaal en is te-

In deze stad vertakt de (Oude) Rijn

daag enige verkoeling te vinden. Op

gelijkertijd met het Uitwateringskanaal

zich in de Oude Rijn en de Nieuwe

de driesprong met het Korte Vlietka-

gegraven. De Rijn voert langs de rand

Rijn, die bij ‘Annie’s’ weer samenko-

naal voegt het vaarverkeer vanaf het

van het dorp, dat een gezellige indruk

men in de Rijn. Aan de rand van de

Rijn-Schiekanaal zich bij ons. Het is

maakt. Het dorp heeft een prachtige

stad heet deze ook nog even het Gal-

een drukte van belang en door de

geschiedenis. Aan het absolute eind

gewater. Deze naam dankt het water

Stevensbrug komt ons een hele rij

van de noordgrens van het Romeinse

hier aan de galgen waar men vroeger

boten tegemoet. We varen door en

Rijk – de Limes – lag een plaats die

(onderdelen van) terechtgestelden aan

koersen direct daarna af op de

versterkt werd. In de tijd van Claudius

den volke toonde. Ondanks dat zijn

Haagse Schouwbrug. Door de sier-

(1e eeuw n.Chr.) werd daar de leger-

we op deze uitzonderlijk hete dag

lijke bovenbouw wordt de brug in de

plaats

monter gestemd over onze bestem-

volksmond de Zwanenbrug genoemd.

bouwd. De agglomeratie daaromheen

Met weemoed mijmeren we even over

werd uiteindelijk het Katwijk van nu.

de tijd dat er nog geld beschikbaar

Volgens de overlevering zou ook Cali-

was voor dit soort frivole ontwerpen.

gula er geweest zijn. En dat een plaats

De bebouwing langs de rivier heeft

met zoveel historie negentien eeuwen

luxe trekken, maar lang niet in die

later ene Dirk Kuyt voortbrengt mag

mate zoals je dat langs de Vecht of de

toch op zijn minst bijzonder heten…

3

Lugdunum

Batavorum

ge-

Vliet vindt. We passeren aan bakboordzijde Valkenburg en aan stuur-

KATWIJK AAN ZEE

boord Rijnsburg. Beide dorpen maken

Op de driesprong met het Oegstgees-

deel uit van de gemeente Katwijk,

terkanaal houden we bakboord aan

waardoor deze gemeente meer dan

en varen het Uitwateringskanaal op.

65.000 inwoners heeft. Tussen de

Op de Rooversbrug valt ons een

dorpen vaart een kleine kabelpont.

kunstuiting op van drie zeepaardjes.

Valkenburg komt voor op een goede-

Neptunus – die erop zou kunnen zit-

renlijst uit de Utrechtse domkerk.

ten – zien we echter nergens. We

Daaruit blijkt dat daar in de 9e eeuw al

varen door naar het gemaal en schie-

een kleine woonkern moet zijn ge-

ten daar een paar foto’s van. Vervol-

weest.

gens gaan we bakboord uit het Prins

Als we Katwijk-binnen invaren houden

Hendrikkanaal op. Dit is een heel kort

we de traditionele loop van de Rijn

kanaal dat uitmondt in de Zwaaikom.

aan. De bredere vaarweg daarnaast

Daar aangekomen stellen we vast dat maart 2019

69

DA G T OCHT R OND OM K AT WI J K

men geprobeerd heeft in een ultramoderne omgeving toch een gezellige plek te creëren.

LEIDSE GRACHTEN EN SINGELS

De aanlegsteiger puilt nog niet be-

De historische binnenstad van Leiden telt in totaal 28 kilometer aan grachten en sin-

paald uit van de boten dus hebben

gels. Dat maakt Leiden na Amsterdam de plaats met het meeste water in de stad. De

we zeeën van ruimte. We leggen aan

buitenste singelgordel maakt daar een kleine 7 km van uit en is nog geheel intact. De

en gaan te voet naar het strand. Dat

grachten daarbinnen vormen een net, destijds bedoeld voor transport, waterbeheer en

blijkt in zo’n 5 minuten te kunnen en

riolering. Hoewel de diepte overal meer is dan 1 meter is het grachtenstelsel niet voor

dat is zelfs op een snikhete dag nog

iedere boot toegankelijk. De laagste brug in de grachten heeft een doorvaarthoogte

wel te doen. We zoeken een strand-

van 1,25 meter. Met een doorvaarthoogte tot 1,40 meter kun je – met af en toe omvaren

tent op waar we in de schaduw kun-

– de stad goed bekijken. Geen nood als je boot dat niet kan hebben, er is een hele

nen zitten. Met bewondering slaan we

schare aan aanbieders van huursloepen en -vletten.

de mensen gade die het in de volle zon kunnen uithouden bij een temperatuur van 30 ˚C. Als we ons gelaafd

Die heet ook de Maandagse Wate-

Maandagse Watering over in de Dins-

en verkwikt terug begeven ligt de

ring. Omdat er ook een Dinsdagse en

dagse Watering. Die is weliswaar kort

dagsteiger vol. Dat betekent dat Kat-

een Woensdagse Watering is, grinni-

maar vooral opvallend mooi.

wijk in ieder geval ook door anderen

ken we een beetje om de creativiteit

Eerst recht voor ons en later aan

voor dagtochten interessant wordt

van de naamgever.

stuurboord hebben we een prachtige

gevonden.

De Maandagse Watering voert naar

molen. Aan bakboord hebben we een

Noordwijk maar blijft oostelijk van het

klein golfterrein dat de bijnaam ‘Baan-

WEEKDAGSE WATERING

dorp. Op onderdelen is het een fraaie

tje van Beuk’ heeft. Het laatste slaat

We gooien los en maken ons op voor

vaarweg, hoewel er ook wat industri-

op de naam van het bedrijf ernaast.

de terugtocht naar Leiden. Dat gaan

ele gedeelten in zitten. We schieten

Het uitzicht op beide kan ons wel be-

we doen via de Noordwijkervaart, de

een paar foto’s van de fraaie stukken

koren.

Dinsdagse Watering en de Haarlem-

alsmede van een opvallend mooi

De Dinsdagse Watering mondt uit in

mer Trekvaart. We varen onder de

paard. We speculeren wat over de

de Haarlemmer Trekvaart. Die varen

brug door het Uitwateringskanaal

waarde van zo’n paard en hebben

we op en we gaan stuurboord uit.

weer op en gaan op zoek naar het

daar hoge verwachtingen van.

Rechts van de Trekvaart loopt een

begin van het Oegstgeesterkanaal.

Het laatste gedeelte van de vaart is

weg. Na de buitengewoon fraaie Dins-

Op dit kanaal kun je vrijwel meteen

landelijk en fraai. Nadat we een vaste

dagse Watering is dit wel even slikken.

bakboord uit de Noordwijkervaart op.

brug hebben gepasseerd gaat deze

Voor ons doemt aan bakboordzijde

4

70 70

www ww w ww w w..mo mo motor oto torb tor boo oo oot ott.c t..c com om

4 De stad Leiden staat bekend om drukke vaarwegen in het weekeinde.

5 Terug bij de Rembrandtbrug waar we vanmorgen zijn vertrokken.

de kerktoren van het dorp Voorhout op. We passeren het tamelijk gewoontjes ogende dorp even later en varen aan op Oegstgeest. De koeien uit het weiland staan bijna in het water, omdat het gras daar nog een beetje groen is. Even later krijgen we aan stuurboord bebouwing en is het landelijke karakter voorbij. We passeren een voormalig tolhuis waar nu een investeerder kantoor houdt. Dat ziet er 5

dan wel weer heel fraai uit.

LEIDEN Na wat bochten vloeit de Haarlemmer

worden we door de organisatie ge-

grachten heten singels. Leiden is ook

Trekvaart even samen in het Oegst-

sommeerd om elders heen te varen.

een stad met van die singels. De

geesterkanaal. Bij de kruising met de

Omdat we die tijd niet meer hebben

Morssingel brengt je verderop langs

Leede gaan we stuurboord uit en

gaan we terug richting Leiden. In die

de 17e eeuwse Morschpoort, een van

daar heet het water weer gewoon

richting is de vaarweg stads en eigen-

de twee overgebleven stadspoorten

Haarlemmer Trekvaart. Je zit hier

lijk noch fraai noch lelijk.

uit die tijd. We nemen er een foto van

dichtbij de Kager Plassen en dat is

De stad Leiden staat bekend om de

en varen meteen daarna het Galge-

goed te merken. Op het eerste stuk is

drukke vaarwegen in het weekeinde,

water op bij de Rembrandtbrug. En

het nog één en al jachthaven. Het is er

maar ook vandaag zijn we bepaald

daarmee zijn we dus op het punt waar

ook erg druk voor een doordeweekse

niet alleen. We bereiken het Leidse

we vanmorgen zijn vertrokken. We

dag. Bij navraag blijkt de oorzaak

grachtenstelsel en gaan stuurboord

zetten de motor af en evalueren ons

daarvan dat het vandaag ‘Sail War-

uit de Morssingel op. Watergangen

rondje van vandaag. We vinden het de

mond’ is. We willen daar wel even kij-

rond een binnenstad die een overblijf-

moeite waard: Katwijk hoort beslist

ken en keren om. Maar ter plaatse

sel zijn van vroegere verdedigings-

op je bucketlist!

N

Route

Ringvaart

Haarlemmer Trekvaart

ZE

E

Dinsdagse Watering

R

D

Woensdagse Watering Maandagse Watering Uitwate- (Noordwijker ring Vaart) Pr. Hendrik Roverskanaal Uitwat. brug kanaal Oegstgeester KATWI JK kanaal Addit. kanaal

II’, een polyester sloep van het type

O

O

Pim van der Marel vaart met ‘Maribelle

Buitenkaag

Sassenheim

Voorhout

GOED OM TE WETEN

5

0 km

NOORDWI JK

N

Damarin 640 hybride. De boot heeft

Valkenburg

een 25 pk dieselmotor van Vetus en Kagerplassen

Warmond

Le

ed

e

tingen (lxbxd): 6,40 x 2,40 x 0,65 meter.

't Joppe

Oegstgeest

Rijn Stinkslo

LEIDEN

Rijn

Kortevliet kanaal

3

1 2 3 4

Zijl

De kruiphoogte bedraagt 1,10 meter.

Nieuwe Rijn Oude Rijn Galgenwater Morssingel

Katwijk is zonder noemenswaardige beperkingen bereikbaar. Maar het tra-

ot

Hoogmade

Dwarswetering

4

Wassenaarse Watering Valkenburgs WAS SENAAR meer

een 3 pk Bellman elektromotor. Afme-

2

Leiderdorp

tot 2,10 meter (vanwege een vaste

Does

1

brug). De diepgang schatten wij veilig

Trekvliet Nieuwe Vaart of Rijn-Schiekanaal

ject van de Maandagse en Dinsdagse Watering beperkt de doorvaarthoogte

Oude Rijn

©HdB 2 II 18

Rijnsburg

Kaag

Haarlemmer Trekvaart

tot 1,50 meter Als je van beide geen last hebt, geeft ook de rest van het rondje geen probleem.

maart 2019

71