MET EEN SLOEP NAAR ZEE In Katwijk is anderhalf jaar geleden een aanlegvoorziening gecreëerd in de Zwaaikom aan het eind van het Prins Hendrikkanaal. Het is een dagsteiger midden in het dorp waar je mag liggen tussen 8.00 en 23.00 uur. Katwijk is met jaarlijks 13.000 bootovernachtingen sowieso al een populaire bestemming voor motorbootvaarders. We gingen afgelopen zomer kijken of de ‘sloepensteiger’ Katwijk nog interessanter maakt. En maken van de gelegenheid gebruik om Katwijk in een aantrekkelijk vaarrondje op te nemen. PIM VAN DER MAREL
R O NDO M K ATWIJK
1
Bij de monding van de (Oude) Rijn ligt
len, wist de stad Haarlem dat effectief
geloosd in zee. Dat ‘spuien’ gebeurt
Katwijk aan Zee. In de 12e eeuw was
tegen te houden. De afwatering in het
via de spuisluizen in de buitensluis,
de monding van de Rijn verzand en
Spaarne hield het water daar op
wat een flinke stroming veroorzaakt.
liep de afwatering van Holland via het
diepte en dat was gunstig voor de
Het wordt aangegeven met een oranje
IJ en het Spaarne. Omdat er eeuwen-
scheepvaart in die omgeving. Maar in
zwaailicht en het advies aan water-
lang behoefte bleef aan een afwate-
1804 is men uiteindelijk toch begon-
sporters is om er dan uit de buurt te
ring in Katwijk, werd in de 16e eeuw
nen met het graven van een nieuw uit-
blijven. Het gemaal is een lelijk ogend
een bescheiden uitwatering aange-
wateringskanaal door de duinen aan
gebouw uit 1954. Tien jaar geleden is
legd. Die functioneerde goed, maar is
de noordzijde van Katwijk. Het was in
er een nieuw pompgebouw aan toe-
later ook weer verzand. Het doodlo-
1807 klaar en is in gebruik gesteld in
gevoegd. Het is een Rijksmonument
pende kanaal van de Rijn naar de dui-
aanwezigheid van Koning Lodewijk
waarvan de officiële benaming sinds
nen kwam bekend te staan als
Napoleon.
2013 ‘Koning Willem-Alexander gemaal’ luidt.
Mallegat. De restanten ervan heten
68
nog steeds zo. Treffend, want een
SPUIEN
Doordat het gemaal dat blokkeert,
mallegat is een water waar je nog wel
Bij de monding van het uitwaterings-
kun je hier niet naar zee. Sterker nog,
‘op’ kunt maar niet meer ‘door’ kunt
kanaal zijn een buitensluis en een bin-
hoewel Katwijk ooit de grootste ha-
varen.
nensluis aangelegd. Bij de binnensluis
ringvloot van Nederland had, heeft het
Hoewel er doorlopend plannen waren
ligt het gemaal Rijnlands Uitwatering,
dorp
om de uitwatering in functie te herstel-
waarmee overtollig water kan worden
gehad. De Katwijkse vissersvloot, ge-
www.motorboot.com
nooit
een
eigen
zeehaven
DAG TO CHT R O NDO M K ATWIJK
Openingsfoto: Vanaf de Zwaaikom is het 5 minuten lopen naar het strand. 1 Met een fontein en bloembakken is de omgeving van de Zwaaikom minder stenig. 2 Op de Dinsdagse Watering hebben we voor ons een prachtige molen. 3 De stadstimmerwerf aan het Galgewater heeft een fraaie gevel.
markeerd met KW, heeft na de Tweede Wereldoorlog altijd in IJmuiden gelegen. De gestage krimp van de Katwijkse visserij door onder meer de visquota heeft een zeehaven voor de visserij nadien overbodig gemaakt. Plannen voor een zeejachthaven zijn er wel geweest maar hebben het tot op heden niet gehaald. Je hoeft je dus geen zorgen te maken dat je 2
vanaf de Rijn zo de zee op spoelt!
(OUDE) RIJN We vertrekken vandaag vanuit Leiden.
ming aan zee. We hopen daar van-
heet het Additioneel Kanaal en is te-
In deze stad vertakt de (Oude) Rijn
daag enige verkoeling te vinden. Op
gelijkertijd met het Uitwateringskanaal
zich in de Oude Rijn en de Nieuwe
de driesprong met het Korte Vlietka-
gegraven. De Rijn voert langs de rand
Rijn, die bij ‘Annie’s’ weer samenko-
naal voegt het vaarverkeer vanaf het
van het dorp, dat een gezellige indruk
men in de Rijn. Aan de rand van de
Rijn-Schiekanaal zich bij ons. Het is
maakt. Het dorp heeft een prachtige
stad heet deze ook nog even het Gal-
een drukte van belang en door de
geschiedenis. Aan het absolute eind
gewater. Deze naam dankt het water
Stevensbrug komt ons een hele rij
van de noordgrens van het Romeinse
hier aan de galgen waar men vroeger
boten tegemoet. We varen door en
Rijk – de Limes – lag een plaats die
(onderdelen van) terechtgestelden aan
koersen direct daarna af op de
versterkt werd. In de tijd van Claudius
den volke toonde. Ondanks dat zijn
Haagse Schouwbrug. Door de sier-
(1e eeuw n.Chr.) werd daar de leger-
we op deze uitzonderlijk hete dag
lijke bovenbouw wordt de brug in de
plaats
monter gestemd over onze bestem-
volksmond de Zwanenbrug genoemd.
bouwd. De agglomeratie daaromheen
Met weemoed mijmeren we even over
werd uiteindelijk het Katwijk van nu.
de tijd dat er nog geld beschikbaar
Volgens de overlevering zou ook Cali-
was voor dit soort frivole ontwerpen.
gula er geweest zijn. En dat een plaats
De bebouwing langs de rivier heeft
met zoveel historie negentien eeuwen
luxe trekken, maar lang niet in die
later ene Dirk Kuyt voortbrengt mag
mate zoals je dat langs de Vecht of de
toch op zijn minst bijzonder heten…
3
Lugdunum
Batavorum
ge-
Vliet vindt. We passeren aan bakboordzijde Valkenburg en aan stuur-
KATWIJK AAN ZEE
boord Rijnsburg. Beide dorpen maken
Op de driesprong met het Oegstgees-
deel uit van de gemeente Katwijk,
terkanaal houden we bakboord aan
waardoor deze gemeente meer dan
en varen het Uitwateringskanaal op.
65.000 inwoners heeft. Tussen de
Op de Rooversbrug valt ons een
dorpen vaart een kleine kabelpont.
kunstuiting op van drie zeepaardjes.
Valkenburg komt voor op een goede-
Neptunus – die erop zou kunnen zit-
renlijst uit de Utrechtse domkerk.
ten – zien we echter nergens. We
Daaruit blijkt dat daar in de 9e eeuw al
varen door naar het gemaal en schie-
een kleine woonkern moet zijn ge-
ten daar een paar foto’s van. Vervol-
weest.
gens gaan we bakboord uit het Prins
Als we Katwijk-binnen invaren houden
Hendrikkanaal op. Dit is een heel kort
we de traditionele loop van de Rijn
kanaal dat uitmondt in de Zwaaikom.
aan. De bredere vaarweg daarnaast
Daar aangekomen stellen we vast dat maart 2019
69
DA G T OCHT R OND OM K AT WI J K
men geprobeerd heeft in een ultramoderne omgeving toch een gezellige plek te creëren.
LEIDSE GRACHTEN EN SINGELS
De aanlegsteiger puilt nog niet be-
De historische binnenstad van Leiden telt in totaal 28 kilometer aan grachten en sin-
paald uit van de boten dus hebben
gels. Dat maakt Leiden na Amsterdam de plaats met het meeste water in de stad. De
we zeeën van ruimte. We leggen aan
buitenste singelgordel maakt daar een kleine 7 km van uit en is nog geheel intact. De
en gaan te voet naar het strand. Dat
grachten daarbinnen vormen een net, destijds bedoeld voor transport, waterbeheer en
blijkt in zo’n 5 minuten te kunnen en
riolering. Hoewel de diepte overal meer is dan 1 meter is het grachtenstelsel niet voor
dat is zelfs op een snikhete dag nog
iedere boot toegankelijk. De laagste brug in de grachten heeft een doorvaarthoogte
wel te doen. We zoeken een strand-
van 1,25 meter. Met een doorvaarthoogte tot 1,40 meter kun je – met af en toe omvaren
tent op waar we in de schaduw kun-
– de stad goed bekijken. Geen nood als je boot dat niet kan hebben, er is een hele
nen zitten. Met bewondering slaan we
schare aan aanbieders van huursloepen en -vletten.
de mensen gade die het in de volle zon kunnen uithouden bij een temperatuur van 30 ˚C. Als we ons gelaafd
Die heet ook de Maandagse Wate-
Maandagse Watering over in de Dins-
en verkwikt terug begeven ligt de
ring. Omdat er ook een Dinsdagse en
dagse Watering. Die is weliswaar kort
dagsteiger vol. Dat betekent dat Kat-
een Woensdagse Watering is, grinni-
maar vooral opvallend mooi.
wijk in ieder geval ook door anderen
ken we een beetje om de creativiteit
Eerst recht voor ons en later aan
voor dagtochten interessant wordt
van de naamgever.
stuurboord hebben we een prachtige
gevonden.
De Maandagse Watering voert naar
molen. Aan bakboord hebben we een
Noordwijk maar blijft oostelijk van het
klein golfterrein dat de bijnaam ‘Baan-
WEEKDAGSE WATERING
dorp. Op onderdelen is het een fraaie
tje van Beuk’ heeft. Het laatste slaat
We gooien los en maken ons op voor
vaarweg, hoewel er ook wat industri-
op de naam van het bedrijf ernaast.
de terugtocht naar Leiden. Dat gaan
ele gedeelten in zitten. We schieten
Het uitzicht op beide kan ons wel be-
we doen via de Noordwijkervaart, de
een paar foto’s van de fraaie stukken
koren.
Dinsdagse Watering en de Haarlem-
alsmede van een opvallend mooi
De Dinsdagse Watering mondt uit in
mer Trekvaart. We varen onder de
paard. We speculeren wat over de
de Haarlemmer Trekvaart. Die varen
brug door het Uitwateringskanaal
waarde van zo’n paard en hebben
we op en we gaan stuurboord uit.
weer op en gaan op zoek naar het
daar hoge verwachtingen van.
Rechts van de Trekvaart loopt een
begin van het Oegstgeesterkanaal.
Het laatste gedeelte van de vaart is
weg. Na de buitengewoon fraaie Dins-
Op dit kanaal kun je vrijwel meteen
landelijk en fraai. Nadat we een vaste
dagse Watering is dit wel even slikken.
bakboord uit de Noordwijkervaart op.
brug hebben gepasseerd gaat deze
Voor ons doemt aan bakboordzijde
4
70 70
www ww w ww w w..mo mo motor oto torb tor boo oo oot ott.c t..c com om
4 De stad Leiden staat bekend om drukke vaarwegen in het weekeinde. 5 Terug bij de Rembrandtbrug waar we vanmorgen zijn vertrokken.
de kerktoren van het dorp Voorhout op. We passeren het tamelijk gewoontjes ogende dorp even later en varen aan op Oegstgeest. De koeien uit het weiland staan bijna in het water, omdat het gras daar nog een beetje groen is. Even later krijgen we aan stuurboord bebouwing en is het landelijke karakter voorbij. We passeren een voormalig tolhuis waar nu een investeerder kantoor houdt. Dat ziet er 5
dan wel weer heel fraai uit.
LEIDEN Na wat bochten vloeit de Haarlemmer
worden we door de organisatie ge-
grachten heten singels. Leiden is ook
Trekvaart even samen in het Oegst-
sommeerd om elders heen te varen.
een stad met van die singels. De
geesterkanaal. Bij de kruising met de
Omdat we die tijd niet meer hebben
Morssingel brengt je verderop langs
Leede gaan we stuurboord uit en
gaan we terug richting Leiden. In die
de 17e eeuwse Morschpoort, een van
daar heet het water weer gewoon
richting is de vaarweg stads en eigen-
de twee overgebleven stadspoorten
Haarlemmer Trekvaart. Je zit hier
lijk noch fraai noch lelijk.
uit die tijd. We nemen er een foto van
dichtbij de Kager Plassen en dat is
De stad Leiden staat bekend om de
en varen meteen daarna het Galge-
goed te merken. Op het eerste stuk is
drukke vaarwegen in het weekeinde,
water op bij de Rembrandtbrug. En
het nog één en al jachthaven. Het is er
maar ook vandaag zijn we bepaald
daarmee zijn we dus op het punt waar
ook erg druk voor een doordeweekse
niet alleen. We bereiken het Leidse
we vanmorgen zijn vertrokken. We
dag. Bij navraag blijkt de oorzaak
grachtenstelsel en gaan stuurboord
zetten de motor af en evalueren ons
daarvan dat het vandaag ‘Sail War-
uit de Morssingel op. Watergangen
rondje van vandaag. We vinden het de
mond’ is. We willen daar wel even kij-
rond een binnenstad die een overblijf-
moeite waard: Katwijk hoort beslist
ken en keren om. Maar ter plaatse
sel zijn van vroegere verdedigings-
op je bucketlist!
N
Route
Ringvaart
Haarlemmer Trekvaart
ZE
E
Dinsdagse Watering
R
D
Woensdagse Watering Maandagse Watering Uitwate- (Noordwijker ring Vaart) Pr. Hendrik Roverskanaal Uitwat. brug kanaal Oegstgeester KATWI JK kanaal Addit. kanaal
II’, een polyester sloep van het type
O
O
Pim van der Marel vaart met ‘Maribelle
Buitenkaag
Sassenheim
Voorhout
GOED OM TE WETEN
5
0 km
NOORDWI JK
N
Damarin 640 hybride. De boot heeft
Valkenburg
een 25 pk dieselmotor van Vetus en Kagerplassen
Warmond
Le
ed
e
tingen (lxbxd): 6,40 x 2,40 x 0,65 meter.
't Joppe
Oegstgeest
Rijn Stinkslo
LEIDEN
Rijn
Kortevliet kanaal
3
1 2 3 4
Zijl
De kruiphoogte bedraagt 1,10 meter.
Nieuwe Rijn Oude Rijn Galgenwater Morssingel
Katwijk is zonder noemenswaardige beperkingen bereikbaar. Maar het tra-
ot
Hoogmade
Dwarswetering
4
Wassenaarse Watering Valkenburgs WAS SENAAR meer
een 3 pk Bellman elektromotor. Afme-
2
Leiderdorp
tot 2,10 meter (vanwege een vaste
Does
1
brug). De diepgang schatten wij veilig
Trekvliet Nieuwe Vaart of Rijn-Schiekanaal
ject van de Maandagse en Dinsdagse Watering beperkt de doorvaarthoogte
Oude Rijn
©HdB 2 II 18
Rijnsburg
Kaag
Haarlemmer Trekvaart
tot 1,50 meter Als je van beide geen last hebt, geeft ook de rest van het rondje geen probleem.
maart 2019
71