Langeraarse Plassen

DAG T OCHT ROND J E L A NGE RA AR SE PLASSE N

HET ABEL TASMAN-GEVOEL Op maar een paar kilometer van de overbekende Braassemermeer liggen de Langeraarse Plassen. Geen van alle mensen die we daarnaar hebben gevraagd, bleek er ooit te hebben gevaren. Terwijl dat wel mogelijk moet zijn. We gaan er daarom een kijkje nemen en maken en passant ook een aantrekkelijk rondje om deze plassen heen via de Leidse Vaart, het Aarkanaal en de Drecht.

PIM VAN DER MAREL

1 50 5 0

www ww w w w..m ww .mo mo m otto tor orrboo o boot.c bo oo o ott.c .c com m

2 1 In de zelfbedieningssluis Papenveer verricht je zelf alle handelingen. 2 De Braassemermeer is een weidse plas, zowel optisch als feitelijk. 3 Zodra je onder de Vroonlandsebrug door bent, wordt de Leidse Vaart prachtig vaarwater

Op Wikipedia vinden we dat de Lan-

teit is zelfs veel leuker dan de

water in- of uitlaat. Het gaat allemaal

geraarse Plassen geen bevaarbare

beschrijving. In tientallen jaren varen

heel erg stroef en weegt een massa.

verbindingen met het buitenwater

zijn wij eraan gewend geraakt dat

Omdat het bijna 30 ºC is, gaan we het

hebben. Dat is er waarschijnlijk debet

‘zelfbediening’ een hoog automatisch

daar gegarandeerd heel erg warm van

aan dat ze zo opvallend onbekend

gehalte heeft. Meestal doe je zelf ei-

krijgen. Maar ja, het is natuurlijk wel

zijn. Maar vanaf het Aarkanaal kun je

genlijk helemaal niets en druk je alleen

de leukste sluis die we ooit zijn tegen-

er door een zelfbedieningssluis wel

maar op een knop. En juist dat gaat

gekomen. Met een flink verval ook

degelijk komen. De wateralmanak

hier totaal anders! Niets maar dan ook

nog, zo’n anderhalve meter. We con-

geeft het correct weer: ‘de relatief

werkelijk niets gaat hier vanzelf. Je

cluderen dat dit nou eens een ‘echte’

smalle doorvaart van het sluisje, de

moet zelf de sluisdeuren open en

zelfbedieningssluis is!

toegangssloten en de vaste bruggen

dicht zien te duwen of trekken. Je

maken dat de afmetingen van de

moet zelf de rinketten bedienen en

VOORBEELD

vaartuigen beperkt zijn. Met een ge-

dat ook nog zonder vertraging, direct

Onder het motto ‘goed voorbeeld

middelde sloep zijn de plassen goed

met een schuifarm. De enige instruc-

doet goed volgen’ zijn we aangenaam

bereikbaar.’ Dat zijn we gaan probe-

tie op een bord is dat je de sluisdeu-

verrast dat er net op dat moment een

ren en het klopt. Sterker nog, de reali-

ren goed moet sluiten voordat je

sloep met lokale pleziervaarders door de sluis komt. Het is een jong stel dat

3

dicht op de sluis woont en een grote routine in de sluisbediening vertoont.

De jongeman doet het zware werk en zijn vriendin zorgt dat de sloep niet overal tegenaan botst. Nou zit er op de sluisdeur aan de hoge kant een trapje voor het geval je in het water valt. Vermoedelijk door alle routine heeft de jongedame te laat in de gaten dat de kabelaring van hun sloep bij het stijgen van het water precies onder het trapje haakt. ‘Wat ligt de boot scheef!’ roept ze naar haar vriend. Het kwaad is dan al geschied: september 2018

51

4 In het beeld van de Leidse Vaart past een prachtige kano-oversteekplaats. 5 Een bedrijf is bezig met wilgentenen een legakker te reconstrueren. 6 Ook op de Langeraarse Zuidplas zijn idyllische hoekjes te vinden.

de neus van de sloep ligt nog maar net boven water klem onder het trapje en de achtersteven wijst pront in de lucht. Om opnieuw schutten te voorkomen stappen we samen met een zwaargebouwde voorbijganger op de voorplecht van de sloep. Dat zorgt voor een grappige samenloop van omstandigheden want de jongedame is niet gekleed op onverwachte passanten. Met enig springen lukt het om de kabelaring onder de trap vandaan te krijgen. De boot springt op en lanceert ons alsof het een katapult is, maar het loopt goed af. De jongeman

4

is tevreden met de goede afloop, wij hulpverleners hebben een in meerdere opzichten leuke klus geklaard en

dek van een ponton af kantelden. Het

BRAASSEMERMEER

alleen de jongedame heeft er mogelijk

ziet er nu gelukkig wel degelijk uit. Bij

Vanaf de Heimanswetering – die hier

wat gemengde gevoelens bij gehad.

het vogelpark Avifauna gaan we

inmiddels al Woudwetering heet –

‘Eind goed, al goed’, vond iedereen.

stuurboord uit de Heimanswetering

varen we de Braassemermeer op (lo-

Gewapend met de zojuist opgedane

op. Die is aan het eind van de 12e

kaal ‘De Braassem’ genoemd) en we

ervaring schutten we onszelf vervol-

eeuw gegraven, destijds om water te

houden daarbij stuurboord aan. De

gens probleemloos!

kunnen afvoeren naar het IJ en het

Braassemermeer is een weidse plas,

Spaarne.

zowel optisch als feitelijk. Hoewel

HEIMANSWETERING

Omdat het een doordeweekse dag is,

deze plas wordt gerekend tot onze

We zijn vanmorgen vanuit Alphen aan

hebben we op het water een beetje

veenplassen, moet een voorloper

den Rijn vertrokken waar je de keuze

de ruimte. Op mooie dagen in het

daarvan er al langer liggen. Al in een

hebt uit het Aarkanaal of de Heimans-

weekend is het hier zo druk dat we er

13e-eeuwse ‘cope’ duikt ‘het meer

wetering. We kiezen voor de laatste

dan liever wegblijven. De vaarweg is

van Rijnsaterwoude’ op en turfwin-

en varen door het stadje. Daarbij pas-

niet overdreven aantrekkelijk maar

ning is in die tijd nog helemaal niet

seren we de Koningin Julianabrug.

biedt hier en daar wel een mooi lan-

aan de orde. Zo’n cope was destijds

Die is landelijk bekend geworden toen

delijk uitzicht. En ook het dorpje Wou-

een soort van verkavelingsovereen-

in 2015 de hijskranen met het brug-

brugge kan ons bekoren.

komst en dus een serieus stuk.

5

De gemiddelde diepte van de Braassemermeer is 4 meter, maar er zijn uitschieters naar meer dan 20 meter.

Het is een watersportplas met alle faciliteiten daarvoor. Je vindt er actieve watersportverenigingen en jachthavens in alle soorten en maten. In de zuidoostpunt van de plas moet de ingang van de Leidse Vaart liggen.

Doordat je je kunt oriënteren op het plaatsje Rijnsaterwoude vinden we die ingang gemakkelijk.

LEIDSE VAART De Leidse Vaart is 4 kilometer lang. Er ligt één vaste brug in het traject die de doorvaarthoogte beperkt tot 2,52 meter. De overige bruggen zijn ophaalbruggen die worden bediend of het zijn zelfbedieningsbruggen (nou ja, 52 5 2

w ww ww www w w.m .mo mo m ottor to orb or bo boo oo oott. oot.c t.c ..c com om

DAG TO CHT R O NDJE LANG E R AAR SE PLAS S EN

HEIMANSWETERING De Heimanswetering is een van de drie weteringen die aan het eind van de 12e eeuw zijn gegraven door de

zelfbediening: drukknoppen natuur-

bisschoppen van Utrecht. Dit als onderdeel van een overeenkomst tussen de bisschoppen

lijk). De vaart is een kleine 1,5 meter

en Graaf Floris III van Holland. Floris zou in ruil voor de gegraven weteringen de dam in de Rijn bij

diep. De maximumsnelheid is er 6

Zwammerdam opheffen. De Rijn was afgedamd omdat ze verzandde bij wat nu Katwijk is. Daardoor kon de

km/u. Vanaf de Braassemermeer zit je

Rijn benedenstrooms het water niet meer kwijt en overstroomde. De overstromingen verplaatsten zich door

al snel in het dorpje Woudse Dijk.

de dam naar de regio rond Utrecht. Ondanks smeekbeden van de Utrechtse bisschoppen liet Floris de dam

Zodra je onder de Vroonlandsebrug

tientallen jaren liggen. Daardoor hielden de Utrechters al die tijd natte voeten. Tegen het eind van de 12e

door bent, wordt het een prachtig lan-

eeuw was door weggeslagen veenmassa’s het IJ een zeearm van de Zuiderzee geworden. Daardoor waren

delijk vaarwater. Onder watersporters

het Spaarne en de Amstel getijderivieren geworden. Dat was (ook) een zegen, omdat getijderivieren de

is het geen populaire vaarweg, waar-

mogelijkheid bieden water af te voeren als het tij laag staat. De bisschoppen boden Floris aan drie afvoeren

door het er opvallend rustig is. We

te graven naar het Spaarne en de Amstel op voorwaarde dat Floris de dam bij Zwammerdam ophief. De

schieten op het gemak een paar

Heimanswetering is één van die afvoeren. Door middel van spuisluizen bij de uitwatering van Spaarne en

fraaie foto’s en genieten van de rust

Amstel in het IJ kon het water dan bij eb worden geloosd. Floris ging akkoord. De agglomeratie die

en de natuur. We verwonderen ons er

ontstond rond de spuisluis in de Amstel is nu onze hoofdstad! Je zou dus kunnen zeggen dat het bestaan

weer eens over dat je midden in de

van Amsterdam zonder Zwammerdam…

Randstad dit soort rustige vaarwegen hebt.

Na een kilometer of drie komt de Leidse Vaart parallel te lopen aan de

PLASSEN

met het veer overgezet: de katholie-

Zuidplas van de Langeraarse Plassen.

Op het Aarkanaal gaan we in het

ken gratis en de overige gebruikers

In het beeld van zo’n vaarwater past

buurtschap Papenveer naar de eerder

tegen betaling. De zelfbedieningssluis,

de prachtige kano-oversteekplaats.

genoemde ‘echte’ zelfbedieningssluis.

oorspronkelijk uit 1898, is een van de

Daarmee kun je hier al naar de plas-

Het buurtschap ontleent haar naam

twee gemeentelijke monumenten van

sen zonder door het zelfbedienings-

aan de katholieke inwoners die in de

het buurtschap.

sluisje te hoeven. Wij varen door naar

19e eeuw oneerbiedig als ‘papen’

Hoewel de route naar de plassen niet

het Aarkanaal.

werden aangeduid. Ze werden hier

staat aangegeven, varen we er toch in

6

september 2018

53

7 7 Anders dan de Leidse Vaart is de Drecht razend populair bij motorbootvaarders. 8 De Drecht heeft op het eerste stuk de nodige gelijkenis met de Vecht of de Vliet.

54

één keer heen. Ondiep vaarwater, dat

watersport in zicht, geen horeca,

rond. Aan deze plas is de Watersport-

wel! Met de geadviseerde beperking

geen terrassen. In plaats daarvan vis-

vereniging Langeraar gevestigd, de

tot sloepen heeft de Wateralmanak

fuiken en een bedrijf dat bezig is met

enige jachthaven van deze plassen. Als

gelijk. Als we de Noordplas op varen

wilgentenen een legakker te recon-

we na geruime tijd het Abel-Tasman-

voelen we ons een soort Abel Tas-

strueren. We varen de Noordplas rus-

gevoel van ons af kunnen zetten keren

man. Er is geen enkele andere boot

tig

enthousiast

we terug naar het sluisje. Geheel on-

en we varen hier toch echt – midden

toegezwaaid door de enkele bewo-

verwacht staat het water ervan niet

in de zomer – op een flinke water-

ners die ons zien varen.

aan onze kant, dus moet er in de tus-

vlakte!

In het pad dat de Noordplas scheidt

sentijd van het sluisje gebruik zijn ge-

Zoals veel van de plassen in West-Ne-

van de Zuidplas ligt een beweegbare

maakt. Dat betekent extra veel zwaar

derland zijn ook de Langeraarse plas-

brug. Op de brug wordt met een bord

werk, waar we ons met buitengewoon

sen ontstaan door turfwinning. Omdat

gewaarschuwd dat de vaardiepte er

veel plezier aan zetten.

vrijwel alle legakkers zijn weggeslagen

0,9 meter is. Omdat de diepte verder

door wind en golfslag is dat minder

op 2 meter ligt, is dat wellicht iets om

DRECHT

herkenbaar

dan

en

worden

in

rekening mee te houden. Op de Zuid-

Na het sluisje varen we het Aarkanaal

Nieuwkoop of Vinkeveen. Het is hier

plas ontwaren we zowaar een vis-

op in de richting Amsterdam. Het Aar-

gewoon één grote plas water. We ver-

bootje en een andere sloep. We maken

kanaal is nogal een saaie vaarweg,

bazen ons dat we midden in Zuid-

de voor de hand liggende grappen als

dus zijn we blij als we bij de Tolhuis-

Holland op een soort van onontdekt

‘druk hier, je mag wel opletten…’ en

sluizen aankomen. Wij gaan daar niet

vaarwater terecht zijn gekomen. Geen

varen ook deze plas op het gemak

door maar buigen naar bakboord af

www.motorboot.com

bijvoorbeeld

rond

DAG TO CHT R O NDJE LANG E R AAR SE PLAS S EN

N

Leimuiden Vriezekoop

Ringvaart Haarlemmermeer Kever

Drecht

Oude Wetering

Oude Wetering

Amstel

Bilderdam

Tolhuissluizen

Kleipoel Braassemermeer Koppoel

Rijnsaterwoude Langeraar

Zuidplas

doorvaarthoogte van de vaste bruggen in de toegangssloten op niet veel meer dan 1,40 meter. Om de zelfbedieningssluis te

Paddegat Wijde Aa

voor sloepen en tenders met een diepgang

opgemeten maar we schatten de maximale Nieuwveen

Leidse Vaart

kunnen bedienen moet je met z’n tweeën

Woudwetering

Hoogmade

De Langeraarse plassen zijn toegankelijk

tot 0,9 meter. We hebben het niet Langeraarse Plassen Noordplas

Woudse Dijk

Roelofarendsveen

BEPERKINGEN

zijn of een voorbijganger om assistentie

Aarkanaal

Woubrugge

vragen.

Ter Aar

Does

De Leidse Vaart heeft als beperking een vaste brug van 2,52 meter en een diepgang

©HdB 31 VII 18

Heijmanswetering

van minimaal 1,30 meter. De Drecht heeft ALPHEN a/d RIJN

Nieuwkoop

een vaste brug van 3 meter en is minimaal 1,70 meter diep. Op beide vaarwegen is de

Avifauna

maximumsnelheid 6 km/u en aanleggen is

Zegerplas

beperkt toegestaan.

Julianabrug Hazerswoude Rijndijk

Aarkanaal

Nieuwkoopse Plassen 0 km

2,5

Route

de Drecht op. Die is 7 km lang en

om ons in de rij naar de Braassemer-

dwongen plaatsmaakt voor een Ja-

voert naar (de) Oude Wetering en

meer te voegen. Over de plas varen

pans-metro-gevoel mag de pret van

daarmee feitelijk terug naar de Braas-

we terug in de richting vanwaar we

vandaag allang niet meer deren. Wat

semermeer. Ook hier is de maximaal

vanmorgen zijn begonnen. Dat ons

een ontzettend leuke ervaring hebben

toegestane snelheid 6 km/u. De Wa-

Abel Tasman-gevoel daarbij noodge-

we opgedaan!

teralmanak typeert de Drecht als een ‘fraai oud riviertje’. In die typering kunnen we ons prima vinden. De Drecht is in het verleden vooral benut om afgegraven veen (turf) te vervoeren. Anders dan de Leidse Vaart is de Drecht razend populair bij motorbootvaarders, dus is het er druk. Er ligt één vaste brug in het traject met een doorvaarthoogte van 3 meter. Van de beide ophaalbruggen draait alleen de Bilderdamsebrug tussen de middag een uurtje niet. De eerste paar kilometer van de Drecht doet sterk aan de Vecht of aan de Vliet denken, waarschijnlijk verklaart dat de populariteit.

Het gedeelte door Bilderdam is zelfs ronduit schilderachtig. De tweede helft van de Drecht heeft meer een landelijk karakter. Als we verderop Leimuiden aan stuurboord passeren komen we in de buurt van de Oude Wetering. Daarover pleegt nagenoeg al het verkeer Kaag/Westeinder – Braassemermeer

zich

te

persen.

Zoals verwacht moeten we inhouden

8 september 2018

55