DIEPGANG
FOTO: ANTOINE VAN DER HEIJDEN
NON-STOP DE OCEAAN OVER 142 | SLOEP!_18
SLOEP!_18 | 143
DIEPGANG
Dat we veel van de natuur kunnen leren weten we
‘DE LIBEL HEET – NIET AL TE ORIGINEEL – DE WERELDZWERVER’
allemaal. Maar om dat te zien moet je er wel een beetje oog voor krijgen. Het begint met goed kijken. Vandaag kijken we wat we kunnen leren van een wereldreiziger in miniformaat. Dat is meer dan je oppervlakkig zou denken. Uit de losse pols noemen we gemakkelijk
NON-STOP DE OCEAAN OVER
zakelijke equipment ontwikkeld. Zijn vleugels zijn zo
zes punten.
vormgegeven dat ze goed kunnen omgaan met turbulentie en zich goed kunnen laten glijden op de wind. De
DRONE-TECHNOLOGIE Uit wat er doorsijpelt over
achtervleugels zijn daartoe extra breed en gegolfd. Voor
nieuwe militaire ontwikkelingen weten we dat de mini-
vertrek slaan de diertjes extra vet op in hun lichaam
atuurdrone een geducht spionage-wapen is geworden. Spannende verhalen over passages door het sleutelgat
Tijdelijke regenpoelen versnellen het voortplantingsregime
zijn bezig plot te worden voor films in dit genre. Drones
van de wereldzwerver.
voorbeeld van het laatste. Er is namelijk een libel die meer dan 2000 kilometer aan één stuk door kan vliegen, waarbij het grootste deel van de reis over de open oceaan voert. Het beestje heet – niet al te origineel – de wereldzwerver. Ze zijn zo’n 5 cm lang en wegen nog geen halve gram. Misschien kan de militaire technologie nog wel iets van deze diehards opsteken.
SUCCESSIEPLANNING De zwervers die in de herfst uit India vertrekken en de Indische Oceaan oversteken, sterven in Oost-Afrika. Gedurende de vlucht zijn de diertjes vermoedelijk zo’n 120 uur in de lucht. Hun nakomelingen vliegen in de daaropvolgende lente terug naar India. Dat betekent dat de reis van de wereldzwervers meer dan een generatie beslaat. Successieplanning is dus niet door mensen uitgevonden.
degen uitrusting zou de reis domweg niet tot een goed einde kunnen worden gebracht. Material requirements
zijn vaak geheim, werken soms lokaal en je kunt er ook ver mee vliegen. De natuur geeft een schitterend
om tijdens de vlucht op te kunnen teren. Zonder zo’n ge-
KLIMAATADAPTATIE Bij een grote actieradius past
planning avant la lettre…
geen traag voortplantingsregime. Waar de meeste libellensoorten er meer dan een jaar over doen om
RESOURCE USAGE De wereldzwervers maken graag
hun larven te laten volgroeien, hebben de wereldzwer-
gebruik van natuurlijke hulpbronnen. Ze reizen dan ook
vers een snellere modus moeten ontwikkelen. Voor
bij voorkeur niet geheel op eigen kracht. In de regio
het leggen van de eieren kiest het vrouwtje tijdelijke
van de Indische Oceaan waaien de passaatwinden in
regenpoelen uit. Deze zijn ondiep, warmen snel op en
de herfst overwegend vanuit het noordnoordoosten en
bevatten meestal geen vis. Voordat de poel opdroogt
in de lente vanuit het zuidzuidwesten. De beestjes laten
zijn de larven volgroeid, meestal binnen twee maanden.
zich handig met deze winden meevoeren naar hun
Door deze tijdelijke poelen te kiezen, heeft de zwerver
bestemming. Het go with the flow hoef je deze zwervers
het rijk alleen: geen gevaar om door vissen te worden
echt niet te leren.
opgegeten en geen concurrentie van andere libellensoorten. Maar het betekent dat de voortplanting vereist
TIMING Als het moment van vertrek nadert, moeten de
dat ze de regen achternavliegen, er moeten immers wel
wereldzwervers dat moment zo kiezen dat ze optimaal
van die poelen beschikbaar zijn. De migratie van de
gebruik kunnen maken van een gunstige wind. Weten-
beestjes wordt dan ook bepaald door waar de regen
schappers hebben recent uitgerekend dat als de dier-
gaat vallen. Op microniveau is dit een prachtig voor-
tjes zomaar op een willekeurige dag op weg zouden
beeld van klimaatadaptatie: aanpassen in plaats van je
gaan, slechts 15% ervan de overkant zou halen. Om het
ertegen te verzetten!
te overleven is de juiste keuze dus van levensbelang. Met hun fijngevoelige zintuigen blijken de zwervers
‘ER IS NAMELIJK EEN LIBEL DIE MEER DAN 2000 KM AAN ÉÉN STUK DOOR KAN VLIEGEN’ 144 | SLOEP!_18
MRP Om de lange reis over de oceaan te kunnen
uitstekend in staat te zijn het optimale vertrekmoment te
volbrengen, heeft de wereldzwerver de daarvoor nood-
bepalen. Over timing gesproken! |
Pim van der Marel is auteur van het boek ‘Hollands water’ en schrijft voor Motorboot, Nautique en Sloep! Dit artikel is opnieuw een co-productie met Gerdien Bos. Zij werkt als ecoloog bij De Vlinderstichting en is onder meer coördinator van het Landelijk Meetprogramma Libellen. vdmarel.com en vlinderstichting.nl SLOEP!_18 | 145