Oosterschelde

EINDELOOS UITZICHT

We gaan een dagtocht maken op de Oosterschelde. Dat mag misschien een tussendoortje lijken tussen het Bergse Diep en het Veerse Meer, maar voor ons is het veel meer. Wij hebben namelijk ontzettend veel zin in de Oosterschelde zelf. We hebben ons vooraf goed georiënteerd en we zijn benieuwd wat we gaan beleven!

VOORBEREIDING

We zijn begonnen met om ons heen te vragen naar de ervaringen van anderen.Omdatwewetendateengetijdeverschil van ruim 3 meter op de Oosterschelde normaal is, verwachtenwijeensterkestroming.Dewateralmanak heeft onze verwachting nog wataangewakkerdmetdewaarschuwing‘voordehaveningangenlooptbij eb zowel als bij vloed een zware stroom …’. En van onze eindbestemming vandaag – het Veerse Meer –zegt diezelfde wateralmanak: ‘Alleen redelijk zeewaardige jachten kunnen metditobemanningditmeerveiligop eigenkrachtbereiken’. Gekgenoegzeggendeonsbekende Zeelandvaarders zonder uitzondering dat je van die stroming niet veel merkt. Toevallig zijn wij echter in diezelfdetijdbijeenautoritoverdeOosterscheldekering getuige van het geweld dat daar loskomt bij eb en vloed. Daardoor wakker geschud zoekenwetochmaarlieverpreciesuit welke stroomsnelheid het Oosterscheldewaterkanhebben.Omdatdie meerdan5km/ukanzijn,ishetvoor onsnoodzakelijktezorgendatwehet getij niet tegen hebben. We plannen onze overtocht dus op een moment waarin we de stroming mee hebben. En daarnaast treffen we alle voorbe-

reidingen die we altijd treffen bij een tocht over groot water (navigatiesoftware uitpluizen, uit te luisteren kanalen weten, voorraden nazien, reddingsvesten klaarleggen, check motorenslangenetcetera).

BERGSE DIEPSLUIS

We verlaten de Oesterdam Marina aanhetBergseDiepmetdeafspraak erookweerterugtekomen,wantwe zijn danig onder de indruk van de weelderige aankleding daar. Met een ruime bocht door het snelvaargebied komenwebijdeBergseDiepsluis.Die ismeteenlengtevan34metereneen breedte van 6 meter opvallend klein. Het Watersportverbond heeft er ultimo 2021 een enquête over gehouden. Daaruit bleek dat bijna 90 procent van de respondenten vaker de sluis zou willen nemen als deze wordtvergroot.Thanszijnophoogtijdagenwachttijdenvaneenuuroflanger geen uitzondering. Om die reden zijn we blij dat er maar twee zeiljachten mee de sluis in willen, dat gaat vandaagduswelinéénschuttinglukken.

De sluis schut van zoet naar zout water.Zondervoorzieningenbetekent dit stroming: zout water is immers zwaarder dan zoet water. Naar de Oosterscheldetoebetekentdatreke-

Openingsfoto De Zeelandbrug domineert vanuit alle hoeken het uitzicht.

2 De Bergse Diepsluis heeft een zoet-zoutwaterwisselsysteem.

3 Residentie De Zeester is een indrukwekkend complex.

3 NATIONAAL PARK OOSTERSCHELDE

DeOosterscheldeissindsmei2002 een nationaal park. Met een oppervlaktevan370km2is hetroyaal het grootste van ons land. De ora en fauna van het gebied is gevarieerd en uitbundig. De rijk geschakeerde zoutminnende vegetatie maakt het park heel aantrekkelijk. Maar het zijn vooral de zeehonden en de bruinvissen die als blikvanger fungeren. Ook de minder in het oog springende natuur is echter meer dan waardevol. De dijken hebben zich ontwikkeld tot een soort van kunstmatig, tropisch aandoend rif. Daardoor trekt het gebied duikers uit heel Europa. Tegelijkertijd vormen de droogvallende platen met deslikkenenschorreneenessentieel rust- en foerageergebied voor vogels op hun jaarlijkse trek. Multifunctioneel is het gebied in ieder opzicht: natuur, visserij, schelpdierteelt, scheepvaart en recreatie delenderuimtemetelkaar. Het park heeft een eigen website: www.np-oosterschelde.nl.

ning houden met een stroming mee als je de sluis invaart. Voor wie het vergeten is: het zwaardere zoute water komt dan beneden naar buiten enhetlichterezoetewaterstroomter vanbovenin.Maarwehoevenerhier niet op te letten, want de Bergse Diepsluis is voorzien van een scheidingssysteem voor de watersoorten. Dat zorgt er ook voor dat elke watersoortaanzijn‘eigen’kantblijft.Debemanning van het dichtstbijzijnde zeiljacht waarmee we schutten mijdt nogal demonstratief elke vorm van contact. Hoewel we vooral dikke pret om hun merkwaardige gedrag hebben,blijfthetgissennaarhetwaarom ervan.Zoudendezezeilerszoopmotorbootvaarders neerkijken dat ze daarraarvangaandoen?

THOLENSE GAT

Uit de sluis hebben we aan stuurboord de duiklocatie Bergse Diepsluis.Jeparkeerterachterdedijken loopt met je duikspullen aan zo het water in. Datzelfde geldt ook voor de andereduikstekkenwaarvaneropdit stuknogeenpaarzijn.

Wijzijnvooralonderdeindrukvande weidse watervlakte die zich voor ons uitstrekt. Die heet hier nog het Tholense Gat. We gaan een beetje langzamervarenomdaartenvollevante genieten. We constateren dat we het getij mee hebben en voelen de invloed daarvan steeds verder toenemen.

Als we doorvaren hebben we aan stuurboordeenmarkantgebouw.Het complexblijkteencombinatievaneen

4 De YE-30 ‘Oosterschelde’ is onderweg naar thuishaven Yerseke.

5 De kop van het Kanaal door Zuid-Beveland ziet er simpel uit.

OOSTERSCHELDEKERING

De Oosterscheldekering is de grootste stormvloedkering van ons land. De 9 km lange kering is het beroemdste Deltawerk. De bouw ervan was klaar in 1986enstaatsindsdienbekendalshigh-techwaterbouwkundighoogstandje. Er hangen 62 bedienbare schuiven tussen pijlers. Die schuiven zijn zo’n 42 meterlangen6tot12meterhoog.DeOosterscheldeisdaarmeeeenafsluitbare zeearm geworden, maar wel zoutwatergebied gebleven. De kering mitigeert de stroming en heeft het getijdeverschil doen afnemen tot gemiddeld 3,25 meter. Daarover handelt een leuk gedichtje van Ed Lee ang op een gedenksteen op het eiland Neeltje Jans: ‘Hier gaan over het tij: de maan, de windenwij’.Defunctievandekeringisvanzelfsprekendomhetwaterbuiten te houden: de schuiven gaan dicht als een hogere waterstand wordt voorspelddan3meterbovenNAP.

Interesse?GaeenkeernaarheteilandNeeltjeJansinhetmiddenvandekering,daarisechtvanallestebeleven.

brasserie met daarboven dertien luxe appartementen, luisterend naar de titel‘residentieDeZeester’.Ookinde soort van vuurtoren erbovenop huist een driekamerappartement. Volgens de website van deze residentie – die een postadres heeft in Scherpenisse – zijn er nog vijf appartementen te

4 5

koop. Het is volgens de site een vast gegevendatdeprijzenvanonroerend goedblijvenstijgen.Watdaarookvan zij,hetisiniedergevaleeninhetoog springend bouwwerk op een markanteplekendaardooreenheelhandigoriëntatiepunt.

YERSEKE

AlvanafhetmomentdatwehetTholense Gat zijn opgevaren hebben we aan bakboord zicht op mosselmekka Yerseke. Met de enige mosselveiling ter wereld en nagenoeg alle mosselverwerkende bedrijven binnen de gemeentegrenzen is Yerseke hèt mosselmiddelpunt van Nederland en ver daarbuiten. De mosselman mag danmethetbekendeliedjeinScheveningen worden gesitueerd, zijn beeld staat natuurlijk in Yerseke. Overigens

DAGTOCHT OVER DE OOSTERSCHELDE

worden heel veel van de Zeeuwse mosselengekweektindeWaddenzee, maardannoglooptdeveiling,verwerkingennietzeldenookdeverwatering (zichzelf schoonspoelen) via Yerseke.

Zodra de plaats enigszins achter ons ligt zien we aan bakboord de ingang vanhetKanaaldoorZuid-Beveland.

WEMELDINGE

De verkeerspost voor de OosterscheldezitbijWemeldingeopdekop van het Kanaal door Zuid-Beveland. Weluisterenaldietijdalkanaal68uit en zijn verrast dat de verkeerspost doorlopendindeweerismetbinnenvaart,vissersboteneneenenkelepleziervaarder. Als we dichterbij komen begrijpen we dat beter. Zowel in de richting van het kanaal als andersom is er veel vaarverkeer. Vanaf het Brabants Vaarwater is de vaargeul hier overgegaan in de Aanloop Wemeldinge. Die loopt naar de kop van het Kanaal door Zuid-Beveland en is hoofdvaarwater ten opzichte van het vaarwater Oosterschelde. Het is één vandeknooppuntenvanVarendoeje Samen!(Deltawateren2.5).Westeken het voorzichtig over en komen dan vanzelfindevaargeulrichtingGoesse Sas. We hebben plezier om het overlegvandepostWemeldingemeteen beroepsschipper over een plezierjacht. De laatste begrijpt een vraag

nietendebeideherenzijnhetinhun mening daarover hartgrondig met elkaareens…

ZEELANDBRUG

Omdatjebijhelderweerheelverkunt kijken,hebbenweindevertealenige tijdzichtopdeZeelandbrug.Diemag er al flink lang liggen (geopend in 1965),maardatmaakthemnietminderspectaculair.Hetgevaarteismeer dan 5 km lang met 52 overspanningen, waarvan de langste 95 meter is. Bij de oplevering is het enige tijd de langstebrugvanEuropageweest.Tot

1993 was het een tolbrug, sindsdien mag je er gratis over. Via de N256 is Zierikzee op deze manier – halverwege de Oosterschelde – verbonden met Middelburg. Sinds 2016 is de brug een Rijksmonument. Het is zo’n helderedagvandaagdatwezelfsvan grote afstand auto’s op het wegdek kunnen zien rijden. We zijn geïmponeerddoorhetimmensebouwwerk.

BRUINVIS

Op deze dagtocht word ik vergezeld doorGerdienBos,eenbevriendebioloog.Andersdannormalepleziervaar-

dersiszijinstaatomelkebruinvisdie aan de oppervlakte komt te spotten. Endatgebeurtook! Totdriekeertoe ziet ze er één of een paar en draaien weeenextrarondjeomzetebeterte kunnenbekijken.Debruinvisis‘onze’ walvis en is dan ook in de Noordzee de meest voorkomende walvissoort. Debenamingisindiezinbijzonderdat hetdiernochbruinnochvisis.Hetis namelijk een zoogdier met een donkergrauwgrijzekleur. Het dier valt onder de tandwalvissen en wordt maximaal 1,80 meter lang. Ze houden van ondiep water en zwemmenvlakonderhetwateroppervlak.Omdatzehobbelenomademte halen, zie je met regelmaat hun bovenlijfmetderugvin.Zekomennietuit het water zoals tuimelaars (dolfijnsoort, red.) maar komen wel steeds duidelijkbovenwater.DekleinepopulatieindeOosterscheldewordtwaargenomen sinds 2006 en lijkt daar te ‘wonen’,wantzezijnerdoorlopend.

ZANDKREEKSLUIS

Wezijndoorgevarenenkomenvoorbij Goesophetpuntwaarscheidingston O11-Z2 het begin van de vaargeul naar de Zandkreeksluis aangeeft. We kijken nog een keer om en genieten van de indrukwekkende watervlakte die we hebben overgestoken. Het steuntjeinderugdatwealdietijdvan

de getijstroom hadden, valt hier weg. We zijn niet de enige die naar het VeerseMeergaanduswemogenons verheugen in mee-opvarende pleziervaart. Er is blijkbaar zojuist geschut want we ontmoeten een kluitje zeiljachten.Desluisiseenonderdeelvan de 830 meter lange Zandkreekdam, het tweede bouwwerk van de Deltawerken. Interessant is dat de dam noodzakelijk was door de gefaseerde aanleg van de Deltawerken. In de eindsituatie – met de OosterscheldekeringendeVeerseGatdaminfunctie –isdeZandkreekdaminfeiteoverbo-

6We kijken nog een keer om naar de indrukwekkende watervlakte.

7 De bruinvis komt niet uit het water maar hobbelt enigszins..

8 Over de Zandkreeksluis liggen twee bruggen zodat het autoverkeer doorstroomt.

dig geworden. De sluis in de dam is met152bij20metervaneendermate omvangdatweereentijdjelaterzonder problemen met z’n allen in passen. We schutten naar het Veerse Meerenkijkentevredenterugopeen prachtigeoversteek.

GOED OM TE WETEN

DeOosterscheldevergttenminstedezelfdevoorbereidingalsiederander groot vaarwater. Het is verstandig - en als je niet ruim in je motorvermogen zit zelfs noodzakelijk - je te oriënteren op het getij, want er kan veel stromingstaan.Hetkanookgeenkwaadeventekijkennaardebekende knooppuntenvanVarendoejesamen(www.varendoejesamen.nl).Vijfvan de knooppunten voor de Deltawateren hebben betrekking op de Oosterschelde. Op veel plaatsen in de Oosterschelde staan er staken in het water.Alszenetjesineenvierkantofrechthoekstaangevenzedegrens aanvaneenmosselperceel.Alszeslordigdoorelkaarstaan,zittenervisfuikenaan.Inbeidegevallenblijfjeuitdebuurt.

Scan de QR-code en u gaat naar het kaartje op motorboot. commethetgpx-bestandvoor uwnavigatie.