STROOMLIJN
De Orca is gebouwd in 1977 op de werf van CSPLO in Decín, Tsjechoslowakije. De boot krijgt daarbij ‘TR 50’ als naam en is bestemd voor eigen gebruik. De werf annex rederij heet in het Duits het ‘Volkseigener Betrieb Tschechoslowakische Elbe-Oder-Schifffahrt’. Voor de val van het communisme is het met zo’n 4.000 personeelsleden in zijn soort het grootste bedrijf in Midden/Oost-Europa.
De ruim 20 ton metende duwboot is 11,70 meter lang, 5,50 meter breed en steekt 1,20 meter diep. De hefbare stuurhut heeft in de laagste stand een doorvaarthoogte van 1,90 meter. Het schip wordt aangedreven met twee diesels van 360 pk van het Koreaanse Doosan. De boot is daarmee een heuse krachtpatser. In de scheepsregisters vinden we een tamelijk woelige historie. Zo wordt de TR 50 in 2007 omgedoopt tot Tabarly en in 2009 verkocht aan een Belgische rederij. De teboekstelling van het schip wordt vervolgens doorgehaald en in 2014 wordt het openbaar verkocht. Daarna krijgt de boot van een andere Belgische rederij de naam Sinjoor 1. In 2017 krijgt de duwboot een nieuw brandmerk. Onder de huidige naam Orca maakt het schip sindsdien deel uit van het varend materieel van een bagger- en overslagbedrijf uit Hardinxveld-Giessendam.
We komen het schip tegen op de Oude Rijn in de buurt van Leiden. Het heeft geen last te duwen en dan beschikt het natuurlijk over een uitbundig motorvermogen. Als je op YouTube zoekt op ‘Duwboot Orca’ komt er een filmpje langs waarbij te zien is hoe krachtig het een duwbak voort kan stuwen.
Orka’s (officiële Nederlandse spelling) kennen we ook als ‘killer whales’. Ze kunnen tien meter lang worden en 5.000 kilo wegen. Waar wij er anno nu vooral van horen als ze bij Gibraltar zeiljachten aanvallen, is er elders in de wereld een prachtig museum gewijd aan de samenwerking tussen deze dieren en mensen: het Killer Whale museum in Eden in Australië. Orka’s vormen de top van de oceaanroofdieren en kunnen elke prooi aan. Tussen 1840 en 1923 dreef een groep van deze dieren jarenlang baleinwalvissen in handen van de lokale vissers uit Eden. De vissers konden een band opbouwen met de orka’s dankzij de Thawa, een Aboriginal stam. In ruil voor de diensten van de orka’s werden de karkassen van de walvissen aan een boei gebonden en konden ze zich tegoed doen aan de tong en de lippen daarvan. De langdurige band is gedocumenteerd met foto’s, kranten en ander bewijsmateriaal uit die tijd. Het is ronduit fantastisch dat zoiets bestaan heeft en alleen al om die reden een must om dit unieke museum aan te doen als je in de buurt bent. Ondanks hun omvang zijn orka’s opvallend sierlijke zoogdieren met een prachtige stroomlijn. De duwboot is dat in elk opzicht niet. Wij vinden de keuze van de naam voor het schip dan ook vooral een geslaagde practical joke …
Pim van der Marel